Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 10

Chng 5

QUY HOCH TUYN TNH


1. GII THIU BI TON QUY HOCH TUYN TNH : Quy hach tuyt tnh (QHTT) l mt k thut ton hc nhm xc nh gi tr ca cc bin x1, x2,...xi...,...xn sao cho : Lm cc i hay cc tiu gi tr ca hm mc tiu (Objection function) Z = f(x1, x2,..., xn) Tha mn cc rng buc (Constraint). Ri = ri(x1, x2,..., xn) Trong QHTT : Hm mc tiu f v cc rng buc ri l nhng biu thc tuyn tnh (bc nht) i vi cc bin x1, x2,..., xn. x1, x2,..., xn l cc bin quyt nh. V d : a. Bi ton cc i : Mt nh qun l d n nng nghip ng dng QHTT lm cc i li nhun ca d n da trn cc s liu sau : S liu u vo i vi mt n v sn phm Din tch [Ha/tn] Lng nc [103m3/tn] Nhn lc [cng/tn] Li nhun [USD/tn] Gii : Cc bc thnh lp bi ton QHTT : Bc 1 : Xc nh bin quyt nh (Decision Variable) Gi x1 l s tn la go cn c sn xut. x2 l s tn la m cn c sn xut. Bc 2 : Xc nh hm mc tiu (Objective Function). Hm mc tiu trong bi ton ny l cc i li nhun Z. Loi sn phm La go 2 6 20 18 La m 3 4 5 21 Kh nng ln nht ca cc ngun ti nguyn sn c 50 Ha 90 x 103m3 250 cng

Cao Ho Thi

44

Max Z = 18x1 + 21x2 Bc 3 : Xc nh cc rng buc (Constraints) Rng buc v din tch : Rng buc v lng nc: Rng buc v nhn lc: 2x1 + 3x2 6x1 + 4x2 20x1 + 5x2 < 50 < 90 < 250

Gi tr ca cc bin phi dng x2 > 50 vi i = 1, 2

b. Bi ton cc tiu : Mt nh qun l tri g d nh mua 2 loi thc n trn ra khu phn tt v gi r. Mi n v thc n loi 1 gi 2 ng c cha 5g thnh phn A 4g thnh phn B 0,5g thnh phn C Mi n v thc n loi 2 gi 3 ng c cha 10g thnh phn A 3g thnh phn B khng c cha thnh phn C. Trong 1 thng, 1 con g cn ti thiu 90g thnh phn A, 48g thnh phn B v 1,5g thnh phn C. Hy tm s lng mi loi thc n cn mua c m bo nhu cu ti thiu v dinh dng cho 1 con g vi gi r nht. Gii: Bc 1 : Xc nh bin quyt nh Gi x1, x2 ln lt l s lng n v thc phm loi 1 v loi 2 cn cho 1 con g trong 1 thng. Bc 2 : Xc nh hm mc tiu Hm mc tiu ca bi ton ny l cc tiu gi mua Min Z = 2x1 + 3x2 Bc 3 : Xc nh cc rng buc Thnh phn A : Thnh phn B : Thnh phn C : 5x1 + 10x2 > 90 4x1 + 3x2 > 48 0.5x1 > 1,5

Cao Ho Thi

45

Cc bin dng :

x1, x2 > 0

2. M HNH TNG QUT CA BI TAN QHTT a. Bi ton cc i : - Hm mc tiu Max Z = c1x1 + c2x2 + .... + cnxn - Rng buc a11x1 + a12x2 + .... + a1nxn < b1 a21x1 + a22x2 + .... + a2nxn < b2 --------------------am1x1 + am2x2 + .... + amnxn < bm xj > 0 , j = 1,n M hnh c th vit gn li : - Hm mc tiu Max Z = - Rng buc
n

c x
j j =1

c
j =1

ij

xj

bi

j = 1,n i =1,m

m hng n ct

xj > 0 C th vit di dng ma trn - Hm mc tiu Max Z = C.X - Rng buc AX B X0 Vi : C = [c1 c2 ................cn] x1 b1 x b 2 2 . . B = X = . . . . xn b m

ma trn hng

a11 a12 ............... a1n a 21 a 22 ............... a 2 n X = .................................. .................................. a m1 a m2 ............. a mn

Cao Ho Thi

46

ngha cc h s trong m hnh bi ton cc i

Cj; vi j = 1, n l s l li nhun do 1 n v sn phm th j em li.

aij; vi j = 1, n l s lng ti nguyn th i cn cho 1 n v sn phm th i = 1, n

bi vi i = 1, m l tng s lng ti nguyn th i sn c. xj s n v sn phm th j Hm mc tiu Min Z = CX Rng buc AX > B X>0

b. Bi ton cc tiu

Ghi ch

Trong bi ton Min, ch j l ghi ch cho 1 n v sn phm th j Ta c th gii bi ton Min theo cc cch: + Gii trc tip bi ton Min + i ra bi ton Max Min Z = Max (-Z ) t W = - Z Min Z = Max W Bi ton Min Z c gii thng qua bi ton Max W

c. Qu trnh gii quyt bi ton QHTT

Thng thng qu trnh gii bi ton QHTT bao gm 5 bc:


Bc 1: Nhn dng cc bin quyt nh v hm mc tiu Bc 2: Din t hm mc tiu v cc rng buc theo cc bin quyt nh Bc 3: Kim tra xem c phi tt c cc quan h trong hm mc tiu v trong cc rng buc c phi l quan h tuyn tnh khng. Nu khng, phi tm m hnh phi tuyn khc gii. Bc 4: Kim tra vng khong gian li gii xem xt iu kin nghim ca bi ton. Cc kh nng c th xy ra l: a) Khng c vng kh thi (v nghim) b) Vng kh thi v hn v khng c im cc tr c) Vng kh thi v hn v c im cc tr d) Vng kh thi c gii hn

Nu:

Cao Ho Thi

47

a xy ra th phi ni lng cc rng buc b xy ra th phi cu trc li m hnh, c th a thm rng buc vo m hnh c,d xy ra th sang bc 5

Bc 5: Tm ra cc li gii ti u c th c. Vic tm li gii ny c th dng: Phng php th (Graphical method) Phng php n hnh (Simplex method) d. Lch s qui hoch tuyn tnh

ng A.N Kolmogorov nh ton hc xc sut ni ting th gii ngi Lin X, l ngi u tin nhn thc c m hnh qui hoch tuyn tnh trc th chin th hai. Vo nm 1945, mt p dng u tin ca QHTT do Stigler thc hin vo bi ton khu phn. Nm 1947, mt bc tin ch yu trong QHTT c thc hin do Geogre D. Dantzig (nh ton hc lm vic cho c quan khng lc M) khm ph ra php n hnh (Simplex Method). T Dantzig cng cc nh ton hc khc b sung, ci tin php n hnh php n hnh tr thnh 1 cng c ch yu tm li gii ti u ca bi ton QHTT. Ngy nay vi s h tr ca my tnh vic gii bi ton QHTT tr nn n gin. V vy vic p dng bi ton QHTT trong thc t ngy cng tr nn rng ri.

Cao Ho Thi

48

Nhn dng : - Bin quyt nh - Hm mc tiu

Thit lp : - Hm mc tiu - Cc rng buc Tm m hnh phi tuyn thch hp gii quyt

Sai

Cc quan h truyn tnh ? ng C vng kh thi khng ? Ni lng rng buc

Cu trc li m hnh

C
Vng kh thi c hu hn khng? C cc tri khng Khng

C
Tm li gii

Kt qu cui cng

Lu tin trnh gii quyt bi ton QHTT

Cao Ho Thi

49

3. GII BI TAN QHTT BNG PHNG PHP TH (graphical method)

Phng php th c dng khi s bin quyt nh l 2 hay 3. a) Phng php dng ng ng li (iso - profit line) hay ng ng ph (iso - cost line). Gii bi ton cc i v d trn: Hm mc tiu: Rng buc + 2x1 + 6x1 20x1 + Max Z = 18x1 + 21x2 3x2 4x2 5x2 x1 x2 50 90 250 0 0 (1) (2) (3) (4) (5)

Gii Trong mt phng ta 0x1x2 ta v cc ng thng (D1) 2x1 + 3x2 = 50 6x1 + 4x2 = 90 (D2) 20x1 + 5x2 = 250 (D3) x1 = 0 (D4) x2 = 0 (D5)

Min OABCD cha tt c cc im M(x1,x2) tha mn mi rng buc ca bi ton:

Mt im M(x1, x2) min OABCD c gi l 1 li gii chp nhn c (feasible solution) Min OABCD c gi l khng gian li gii hay khng gian sch lc (feaible region or solution space)

Cao Ho Thi

50

Vn gii bi ton QHTT ngha l tm 1 im M (x1, x2) trong khng gian li gii sao cho lm cc i gi tr hm mc tiu Z.
ng ng li

Xt hm mc tiu Z = 18x1 + 21x2. ng vi mi gi tr Z = Z0 th ng thng c phng trnh 18x1 + 21x2 = Zo gi l ng ng li. Cc ng ng li song song nhau. Gii bi ton QHTT theo phng php th l i tm ng ng li ng vi gi tr ca hm mc tiu Z ln nht v ng ng li phi ct khng gian li gii. ng ng li cng cch xa gc ) th gi tr Z cng ln. bi ton ny Z = Zmax = 378 khi ng ng li i qua im C (7, 12). Vy ta ca im C chnh l nghim ti u ca bi ton.
x1 * = 7 x * = 12 2

Gi tr ca hm mc tiu Zmax = 378


Ghi ch :

Ta ca im C l nghim ca h phng trnh


2x1 + 3x 2 = 50 x1 * = 7 6x + 4x = 90 x * = 12 2 2 1

Gi tr ca hm mc tiu Z= Zmax Zmax = 18x1 + 21x2 = 18 7 + 21 12 = 378

Rng buc (1)&(2) l rng buc tch cc (Active Constraint) v vi gi tr x1* = 7 ; x2* = 12, ta c :
o Din tch o Lng nc o Nhn lc

= 2 7 + 3 12 = 6 7 + 4 12 = 20 7 + 5 12

= 50 (ha) = 90 (103m3) = 200 cng < 250 cng

S rng buc tch cc = s bin quyt nh


Gii bi ton cc tiu v d trn

Hm mc tiu Min Z = 2x1 + 3x2 Rng buc 5x1 + 10x2 90 4x1 + 3x2 48

(1) (2)

Cao Ho Thi

51

0.5x1 1,5 (3) x1 0 (4) x2 0 (5) Trong mt phng ta Ox1x2 , ta v cc ng thng: (D1) : 5x1 + 10x2 = 90 = 48 (D2) : 4x1 + 3x2 (D3) : 0.5x1 = 1.5 (D4) : x1 =0 (D5) : x2 =0

Dng ng thng ph xc nh Zmin. ng thng ph cng gn gc O, Z cng nh. ng thng ph qua im B cho ta Zmin. Ta im B l nghim ca h phng trnh
5x1 + 10x2 = 4x1 + 3x 2 = 48
x * = 8,4 1 x 2 * = 4 ,8

Z = Zmin = 21 + 32 = 2 8,4 + 3,48 = 31,2


x1 * = 8,4 Vy li gii ti u l : x * = 4,8 2

Cao Ho Thi

52

b) Phng php dng im nh (Corner Point, Extreme Point)

Cc im nh l giao im ca cc rng buc nm trong khng gian li gii gi l cc nh ca khng gian li gii. Mt kt qu quan trng trong l thuyt qui hoch tuyn tnh l : Nu bi ton QHTT c li gii ti u th li gii s nm trn cc nh ca khng gian li gii. p dng kt qu ny im tm gi tr ca hm mc tiu bng cch so snh gi tr ca cc nh ca khng gian li gii.

Gii bi ton cc i v d trn

So snh gi tr ti 5 nh O, A, B, C, D nh O (0, 0) nh A (12,5,) nh B (11, 6) nh C (7, 12) ZO ZA ZB ZC =0 = 18 x 15,5 + 21 x 0 = 8 x 11 + 21 x 6 = 18 x 7 + 21 x 12 = 18 x 0 + 21 x 16,67 = = = = 225 324 378 350,07

nh D (0, 16,67) ZD

x1 * = 7 Zmax = ZC = 378 x * = 12 2

Gii bi ton cc tiu v d trn

So snh gi tr ti 3 nh A, B, C : nh A (18, 0) nh C (3, 12) ZA = 2 x 18 + 3 x 0 = 2 x 8,4 + 3 x 4,8 = 2 x 3 + 3 x 12 ZC = = = 36 31,2 42 nh B (8,4 , 4,8) ZB

x1 * = 8,4 Zmin = ZC = 31,2 x * = 4,8 2

Cao Ho Thi

53

You might also like