Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 32

2008 ckóSpf ]refrmódkifiH vl.

tcGifhta\:tpD\ifcHpm
tar\duef]ynfaxmifpk ódkifiH]cm:a\:&efîuD:Xme
'Drkdua\pD? vl.tcGifhta\:óSifh tvkyform:AsL|dkrS xkwf]yefonf`
azazmf&g\D 25? 2009 ckóSpf`

vlOD:a\ 54 oef:rû \Sdaom ]refrmókdifiHtm:? ArmrsKd:óG<ftrsm:pk îuD:pdk:onhf tmEm\SiftvGefqefaom


ppftpdk:\tzJG.u tkyfcsKyfxm:onf` AdkvfcsKyfrä:îuD:oef:a\Ï OD:aqmifaom? ókdifiHawmfat:csrf:om<ma\:óSifh zHG.úzdK:a\:aumifpD
onf w\m:&ifoa<mif cefhpmrJh ('Dz\ufwkd) tpdk:\tzJG.]zpfonf` tkyfcsKyfa\:tqifhwkdif:wGif ppfwyft\m\Sd rsm:u
tÊdjoZmtmEmudk ]yaejuonf` 1990 ]ynhfóSpf taxGaxGvÏwfawmf a\G:aumufyJGY 'Drkdua\pDbufom: ygwDrsm:u
trwfae\mtm:vHk:> 80 \mckdifóëef:udk atmifókdifcJhaonfvnf: ppftpdk:\tzJG.u <if:\v'fudk vpfvsL|ëxm:qJ]zpfonf`
t\yfom:rsm:> uGyfuJrë vHk:&rygbJ ppftpdk:\uom vufeufudkifwyfzJG.tm:vHk:udk xdef:csKyfxm:onf`
tpdk:\tzJG.tm: a]ymif:vJydkifcGi\hf aSd om ]ynfolwhdk> vkyfydkifcGifhudk ppftpdk:\onf qufvuf[efhwm:
zsufqD:aeúyD: t]cm:aom vl.tcGifhta\:rsm:udkvnf: qkd:\Gm:pGm csKd:azmufaeonf` ppftpdk:\> vHk]cHKa\:wyfzJG.&ifrsm:u
tusOf:uspOf aoqHk:rëwkdhukd qufvuf]zpfyGm:aeaponfomru t]cm:aom Oya'abmif]yify vlowfrë? vufpazsmufrë?
t"rRom:r<m:usifhrëóSifh nÛOf:yef:óSdyfpufrëwkdhukd ]yKaeqJ]zpfonf` ppftpdk:\onf ]ynfol.ta\:wufâuvëyf\Sm:olrsm:udk
pJGcsufrJh? \uftuefhtowfrJh xdef:odrf:csKyfaóSmifaeonf` xkdh]yif ppftpdk:\ usm:uefvl\rf:um:tkyfpktpnf:t|kH:rsm:u
vl.tcGifhta\:óSifh 'Drkdua\pDbufom: wufâuvëyf\Sm:olrsm:tm: apmfum:]cif:? aóSmifh<Suf]cif:? zrf:csKyf]cif:rsm:udk ]yKaeju
onf` ókdifiHa\:\nf\G<fcsuf]zifh tusOf:om:rsm:óSifh xdef:odrf:cHwkdhudk ppftpdk:\onf jurf:wrf:vsuf touftÊ\m<f
pdk:\drfzG<f ta]ctaeY tusOf:cs]cif:? yHkrSefoabmwdkufydwf tquftoG<f]zwf]cif:? pdwfxifovkd axmif'EfeSpf\Snfrsm:
csrSwf]cif:wkhdudk ]yKaeonf` ppfwyfonfvnf: vlenf:pkwkdif:\if:om: \Gmol\Gmom:rsm:udk pOfqufr]ywf wkdufckdufaeqJ
]zpfonf` trsKd:om:'Drkdua\pDtzJG.csKyf (tifeft<fvf'D) > taxGaxGtwGif:a\:rä: a';atmifqef:pkjunfóSifh 'kwd<OU÷
OD:wifOD:wkdhonfvnf: aetdrf tus<fcsKyf qufvufuscHae\qJ ]zpfonf` ppftpdk:\onf yHkrSefyif ]ynfolrsm:>
udk<fydkifvGwfvyfcGifhudk xdyg:vsuf vGwfvyfpGma]ymqkdcGihf? owif:]zefhcsdcGihf? pk|kH:cGihf? toif:axmifcGifh? ud:k uG<fcGihfóiS fh
vëyf\Sm:cGihfwkdhudk uefhowfcsKyfcs<fxm:onf` tpdk:\onf ]ynfwGif:ta]cpdkuf tpdk:\r[kwfaom vl.tcGifhta\:tzJG.wkdhukd
vGwfvyfpGm \yfwnfvëyf\Sm:cGifhray:onfomru tpdk:\r[kwfaom ókdifiHwumtzhGJ.rsm:tm:vnf: cufcJusyfwnf:atmif
cif:usif:xm:onf` trsKd:orD:rsm:tay; vlrëqkdif\mcJG]cm:qufqHrë? p|dkufjurf:\rf:um:rëwkdhudk ]yKaevsuf uav:ppfom:rsm:
udk pkaqmif:aeovdk? wkdif:\if:om:vlenf:pkwdkhtay; cJG]cm:qufqHaeúyD: vlukeful:rë usL:vGef\mY txl:o]zifh trsKd:orD:óSifh
rdef:uav:rsm:tay; vGefusL:aeonf` uav:oli<frsm:tygt&if t"rRtvkyfckdif:aprëudkvnf: usL:vGefqJ]zpfonf`
vl.tcGifhta\: csKd:azmufrëtwGuf wm&ef\Sdolrsm:udk ta\:<la\:? w\m:pJGqkda\:? t]ypf'Efay:a\:wkdhtwGuf tpdk:\onf
xif\Sm:]rifomaom aqmif\Gufrëukd r]yKacs`
wdkif:\if:om:vufeufudkiftkyfpkrsm:uvnf: t"rR tvkyfckdif:aprëtygt&if vl.tcGifhta\: csKd:azmufrë
rsm: ]yKonf[k tqkd\Sdonf` vufeufudkif typf\yftzJG.tcsKd.onfvnf: rw\m:rërsm: ]yKajumif: tpD\ifcHcsuf\Sdonf`
vufeufudkif olykeftzJG.rsm:óSifh typf\yftzGJ.rsm:uvnf: uav:ppfom:rsm: pkaqmif:juonf`

1
vl.tcGifhta\:udk av:pm:vkdufem]cif:

tydkif: 1` atmufygwkdhrS vGwfuif:cGifhrsm:tygt&if vl.}kEfoduQmtm: av:pm:a\:


(u) vl.toufudk pdwfxifovdk (okdhr[kwf) Oya'rJh qHk:yg:ap]cif:
tpkd:\ odkhr[kwf <if:> udk<fpm:vS<frsm:u pdwfxifovdk okdhr[kwf Oya'rJh vlowfrë usL:vGefajumif:
tpD\ifcHcsuf ta]rmuft]rm:\Sdonf` wm&ef\Sdaom yk®dKvfudk tpdk:\u ta\:<l]cif: r]yKacs` owfowfrSwfrSwf a]ym\vûif
Oya'abmif]yifyY owf]zwfrëóSifh tusOf:usaepOf aoqHk:aprërsm: ]zpfaeonf`
azazmf&g\D 21 \ufu \ckdif]ynfe<f ppfawG\JwyfzJG.onf |dk[if}smwpfOD:]zpfaom aZmfrD<mO'iftm:
\ufpufpGm |dkufóSufo]zifh \JwyfzJG.tcsKyfxJYyif aoqHk:oGm:cJhonf`
ar 3 \ufwGif tif:pdeftusOf:axmifY rkefwkdif:tat:'Efudk umuG<f\ef rD:zdkaom tusOf:om:
tpkta&:ukd ppfom:óSifh t"du|kE:f óSdrfóSif:a\: \JwyfzJG.&ifwkdhu ypfcwfcJhajumif: od\onf` tusOf:om: 36 OD: aoqHk:úyD: 70
'Ef\m\onf[k owif:\\Sdonf` ppftpdk:\url <if:rD:avmifrëY tusOf:om:óSpfOD:om aoqHk:onf[k ajunmonf`
]zpfpOfaemufquft]zpf axmiftmEmydkifrsm:u pHkprf:ppfaq:rë]yKonfY ppfajumpOftwGif: tusOf:om:av:OD: aoqHk:onf
[k od\onf`
ar 20 \ufwGif rGef]ynfe<f? acgZm\Jpcef:Y rGef]ynfopfygwDrS túidrf:pm:aq:&efxrf:wpfOD:udk
ppfajumar:]ref:pOf ppfom:rsm:u owfypfcJhonf`
ZGefvv<ftwGif: rauG:wkdif:? rauG:\Jpcef:wGif Ak'Ý|kyfyGm:awmfrsm:tm: ckd:ol[k pGyfpJGcH\olonf
ppfajumcH\pOf aoqHk:cJhonf`
2007 ckóSpf pufwifbmtwGif: at:csrf:pGm 'Drdkua\pDta\: qóN]yolrsm:tm: ppftpdk:\u jurf:juKwfpGm
óSdrfóSif:\mY Oya'rJh towfcH\ol ta<muf 30 udpPwGif wm&ef\Sdaeolrsm:tay; pHkprf:ppfaq:rëaomfvnf:aumif:?
typfay:rëaomfvnf:aumif: tpdk:\u aqmif\Guf]cif:r\Sdacs` aoqHk:\olwkdhtxJY Ak'Ýbmom bkef:awmfîuD: OD:oDv&HoóSifh
}syefvlrsKd:"mwfyHkowif:axmuf uef}sdem}gtdwkdh yg&ifonf` xkdht]yif 2007 ckóSpftwGif: tusOf:uspOf aoqHk:ju\rërsm:
twGuf wm&ef\Sdolwkdhudk ppftpdk:\u pHkprf:ppfaq:rëvnf:r]yK? t]ypfay:rëvnf: r\SdcJhay` <if:aoqHk:rërsm:wGif
armifcsefuGef:? vif:vif:atmif? udkókdifatmif? trsKd:om:'Drkdua\pDtzJG.csKyfygwD&if udk&if:a\ÏóSifh udkudk&if:wkdh yg&if onf`
2006 ckóSpftwGif: towfcH\olrsm:]zpfonfh ókdifiHa\:tusOf:om:a[mif: oufókdifOD:? a&úzdK:aemif?
rndKjunfóSifh apmpwif:zkd:wkdh? udpPwGif aemufxyf]zpfxGef:rë bmrûr\SdcJhay`
2003 ckóSpftwGif:u ygwDacgif:aqmif a';atmif:qef:pkjunf OD:aqmifaom trsKd:om:'Drkdua\pD
tzJG.csKyf<mOfwef:tm: 'DyJ<if:úrdK.teD:Y tpdk:\bufawmfom: tiftm:pku wkdufckdufrëwGif vl 70 rû aoqHk:cJh\onf`
<if:]zpfpOfudk pHkprf:ppfaq:\ef odkhr[kwf wm&ef<l\efudpPtm: ppftpdk:\onf wpfpdkufrwfrwf ]iif:uG<faeqJ]zpfonf`

(c) vl tpaysmuf]cif:
yk®vdu ]ynfolwcsKd.óSifh ókdifiHa\:wufâuvëyf\Sm:oltcsKd. aysmufqHk:rëonf qufvuf]zpfyGm:aeonf`
tcsKd.onf em\Dydkif:tjumrS \ufowWywfjumumvtwGif: ]yefvnfay;vmaomfvnf: tcsKd.onf vkH:&tpaysmufae
cJhonf` <if:odkh vlaysmufrë ]zpf\]cif:rSm tmEmydkifrsm:u vlrsm:udk ppfajum\ef xdef:odrf:csdefY rdom:pktm: todray:]cif:?
ppfwyf> ay;wmqJG]cif:tusifhponfwkhdajumifh ]zpfonf` aysmufqHk:olwkdh> owif:udk ppfwyfY oGm:a\mufpHkprf:
arwWm\yfcHrëwkdhudkvnf: vpfvsL|ëxm:juonf` tcsKd.aom udpPwGifom ar:]ref:\ef xdef:odrf:cH\olwkdhukd rdom:pkxHokdh
]yefcGifhay:cJhonf`
2007 ckóSpf pufwifbmtwGif: at:csrf:pGmqóN]ypOfY vHk]cHKa\:wyfzJG.&ifrsm:u bkef:awmfîuD: ausmif:rsm:
rS oHCmawmfta]rmuft]rm:? aetdrfrsm:rS vlta]rmuft]rm:udk ntcsdef pD:eif:zrf:qD:rëtm: pHkprf:azmfxkwfa\: udpPwGif
vnf: tpdk:\onf ta\:<laqmif\Gufrë r\SdcJhacs`

2
ppfwyfu ay;wmt]zpf zrf:qD:oGm:cH\olrsm:? tvkyfjurf:pcef: odkhr[kwf ay;wmt]zpf wm&efcscH\aom
tusOf:om:rsm:onf rnfonfhae\modkh a\mufaejuajumif: rod\acs` xdkdokdhaom tusOf:usrsm: raoraysmufbJ
rdom:pkxHodkh ]yefa\mufvmrSom olwkhdtajumif:ukd odcGifh\juonf`
2003 ckóSpfu ygwDacgif:aqmif a';atmifqef:pkjunf OD:aqmifonfh tifeft<fvf'D<mOfwef:tm:
'DyJ<if:teD:Y tpdk:\bufawmfomrs:u wkdufckdufrëtwGif: aysmufcJhaom vl 31 OD:onf <ckwkdif owif:r\
tpaysmufaeao:onf`

(}) nÛOf:yef:eSdyfpuf]cif:óSifh \ufpufpGm vlrqefpGm? odkhr[kwf }kEfoduQmnÛdK:apaom ta\:<lrë odkhr[kwf t]ypfay:rë


nÛOf:yef:óSdyfpuf]cif:udk [efhwm:aom Oya'rsm:\Sdonf` odkhaomf]im:vnf: tpD\ifcHpmt\
vHk]cHKa\:tzJG.&ifrsm:óSifh t]cm:tpdk:\usm:ueftzJG.&ifrsm:onf nÛOf:yef:óSdyfpuf]cif:? |dkufóSuf]cif:trëwkdhukd tusOf:om:rsm:?
xdef:odrf:cHrsm:óSifh t]cm:]ynfolwkdhtay; w\m:rJh]yKusifhjuonf` xdef:odrf:cHwkdhtay; yHkrSefoabmrsKd:? jurf:wrf:aom
ppfajuma\:enf:pepfrsm:ukd toHk:]hyKjuum? pdwf"mwfysuf]ym:vsuf OD:usKd:oGm:atmif pDpOfjuonf` úyD:cJhaom óSpfuuJhodkhyif
tmEmydkifrsm:on f<if:okhdaom ]zpfpOfrsm:ukd pHkprf:ppfaq:rë r]yKoavmuf \SdaecJhúyD: usL:vGefolwkdhtm: ta\:<lrëukdvnf:
r]yKcJhjuacs`
xkdif:ókdifiHta]cpkduf? ókdifiHa\:tusOf:om:rsm:tm: ulnDa\:toif:u 2005 ckóSpfwGif ókdifiHa\:tusOf:om:
rsm:tay; usifhoHk:aom tpdk:\> Üjurf:juKwfpGmpepfwusnÛOf:qJrëÁ qkdif\m tpD\ifcHpmwpfapmifudk wif]ycJhonf`
ókdifiHa\:tusOf:om:a[mif: 35 OD:> xGufqkdcsufrsm:udk ta]c]yKvsuf tpdk:\tm: qefhusifolrsm:tay; |kyfydkif:? pdwfydkif:?
vdifydkif:qkdif\m w\m:rJhpGm tpdk:\uusifhjuHrërsm:udk tao:pdwfwif]yxm:úyD: usL:vGefolta]rmuft]rm:tm: trnf]zifh
azmfxkwf]yxm:onf` tpD\ifcHpmu tpdk:\u toHk:]yKaom nÛOf:qJenf:trsKd:rsKd:udk tao:pdwfazmf]yonf` ]yif:]yif:xefxef
|kdufóSuf]cif:tygt&if <if:ajumifh owdvpfarharsmvsuf \Hzef\Hcg aoqHk:\wwfonf` vdifydkif:qkdif\m tpdwftydkif:rsm:
tygt&if cóÝmudk<ftóSHhY tîudrfîudrf vûyfppfusOfpuf]zifhwdkh>` ndK.ousnf:Y ta\]ym:uGmonftxd oHvHk:]zihf vSdrfh>`
pD:u\ufrD:? rD:]cpfrD:rsm:]zifhwkdh>` îudK:]zifh]zpfap? vufxdyfa]cxdyfrsm:]zifh]zpfap vnfyif:óSifh a]cusif:&wfwkdhY cwfum
vaygif:rsm:pGmjumatmif vëyf\Sm:rëudk uefhowfxm:>` yk®dKvfwpfOD:> cóÝmtpdwftydkif: wpfae\mwnf:tm: em\Daygif
rsm:pGm xyfcgxyfcg |dkufóSufonf` tusOf:om:wkdhudk ausmufcJtcïeftxuf? owWKtcïeftxuf? rSefuJGprsm: tay;wGif
vrf:avûmufap]cif:? wGm:oGm:ap]cif:udk ]yK>` a<musfm:tusOf:om:rsm:tm: acG:u t"rRusifhap>` trsKd:orD: tusOf:om:
wkdhudkrl om:r<m: t"rR]yKusifhrnf[k úcdrf:a]cmuf>` tmEmydkifrsm:u tusOf:om:wkdhudk wm\Snfwdkufydwf t]ypf'Ef
csrSwfonf`
<Hkjunfxkdufaom owif:ay:csufrsm:t\ \JwyfzJG.u zrf:qD:\rdaom ]ynhfwefqmwkdhonf \JtzhGJ.&ifwkdh>
t"rRusifhrë? vk<ufrëwkdhudk cHju\onf` \JwyfzJG.&if okdrh [kwf ppfom:wkhd> t"rRom:r<m:]yKusifhcH\onf[k
owif:ay:aom trsKd:orD:rsm:udk xyfrHzrf:qD:vsuf t]ypf'Ef ay:]yefonf` ódkifiHa\:\mZ&wfrë usL:vGefonf[k
oHo<\SdcH\ol odkhr[kwf pGyfpJGcH\olwdhkudk zrf:qD:csdefY vHk]cHKa\:t\m\Sdrsm:u olwkdhtm: acgif:udkzHk:tkyfac;aqmifjuonf`
vufeufudkifwyfzJG.&ifrsm:u ay;wmpkaqmif:\mwGif ekdifhxufpD:eif:óSifh jurf:wrf:<kwfrmaom
enf:rsm:udk toHk:]yKju>` ay;wmtqJGcH\úyD: tvkyfjurf: vkyf\olwkdhonf tvGefhtvGef cufcJjurf:wrf:aom ta]ctaeóSifh
\ifqkdifju\úyD: |dkufóSufcH\]cif:? t"rRom:r<m: ]yKcH\]cif:? tpmóSifha\oefh vHkavmufpGmr\]cif:? jurf:juKwfpGm qufqHcHju
\]cif:wkhdajumifh ay;wmt]zpfóSifhyif aoqHk:ju\wwfonf`

tusOf:axmifóSifh xdef:odrf:a\:pcef:ta]ctaersm:
tusOf:axmifóSifh tvkyfjurf:pcef: ta]ctaersm:onf a<bk<stm:]zifh jurf:wrf:um
touftÊ\m<f\Sdódkifonf` tusOf:OD:pD:Xmeu rSef:a]ctm:]zifh tusOf:axmif 40 óSifh acï:wyfpcef: 70 rû vnfywfxm:
onf` tpm:tpm? t&wftxnfóSifh aq:&g:ypPnf:onf tvGef\Sm:yg:onf[k od\onf` tcsKd.aom tusOf:axmifrsm:wGif
axmiftmEmydkifrsm:u tusOf:om:rsm:xHrS tpm:taomufaju: t"rR\<ljuonf[k owif:xGufonf` tdrf\m
r]ynhfpHkacs` \Hzef\Hcg jurf:]yifay;wGif zsmwpfcsyfom cif:ay:onf` tusOf:om:wkdhrSm rdrdwkdh> rdom:pkudkom tm:udk:ju\úyD:

3
rdom:pkonfvnf: wpfvvûif óSpfîudrfcefhrûom axmif&ifpm awG.cGifh\juvsuf ta]ccHvdktyfcsufwkdhukd ]znfhqnf:ay:
ódkifonf` tpdk:\u yk®vdu tvSL\Sifrsm:xHrS tpm:tpm? t&wftxnfóSifh aq:&g:ypPnf:rsm:omru pmtkyfpmwrf:óSifh
|kyfoHzrf:pufwkdhudk tusOf:om:wkdhtwGuf tvSLcHjuaomfvnf: tvSLcH\orûukd tpdk:\t\m\Sdrsm:xHokdh tm:vHk:vJÏa]ymif:
ay:ju\onf[k owif:xGufonf` tusOf:om:wkdhudk pJGcsufrwifbJ \ufowWywf odkhr[kwf vaygif:rsm:pGm tcsKyfcsxm:ju
um \mZ&wfrëwpfckcktwGuf pD\ifcsufrcsrcsif:vnf: rdom:pkóSifh awG.cGifhray:ovdk tpm:tpmóSifh yHhydk:ypPnf:ydkhay:cGifh
r\juacs` tusOf:axmifxJY aq:xdk:tyfwpfacsmif:wnf:udk tîudrfîudrfoHk:]cif:? tusOf:om:tcsif:csif: vdifudpP t"rR]yKju
]cif:wkdhajumifh tdwfcsftkdifAD/athpf ul:pufrëóëef: ]rifhrm:\onf[k owif:\onf`
tusOf:om:rsm:tm: vHkavmufaom usef:rma\:apmifha\Smufrëray:acs` trsm:]ynfol\\Sdaom
usef:rma\: apmifha\Smufrëonf ]yifyY nHhzsif:onfhtwkdif: axmifxJwGifvnf: a\mif]yef[yfonf`
tpdk:\u tusOf:om:rsm:tm: vHkavmufaom aq:bufqkdif\m apmifha\Smufrëray:ókdif]cif:onf
wpfîudrfru tîudrfîudrf]zpfonf` rwf 6 \ufu tifeft<fvf'DygwD&if udk&if:wifonf yJcl:tusOf:axmifY xdef:odrf:xm:
pOf aoqHk:cJh>` olcHpm:ae\aom &rf:udkufa\m}góSifh tqkwfa\m}gwkdhudk ukoray:aomajumifh ]zpfonf`
{úyD 19 \ufwGif \ckdif]ynfe<f? \aohawmifúrdK.e<f ppfawGaxmifY touf 30 t\G<f tZpfZlvm
aoqHk:cJh>` oifhavsmfaom aq:ukorëudk rcH<l\aomajumifh[k owif:\onf`
Zlvdkif 18 \ufwGif ókdifiHa\:tusOf:om: cifarmifwifhonf rÊav:axmifY tqkwfa\m}g]zifh
aoqHk:onf`
88 rsKd:qufausmif:om:acgif:aqmif rif:udkókdiftm: junhf|ë\ef axmifq\m&efwpfOD:tm: cGifh]yKcJhonf`
rif:udkókdifonf aoG:wkd:a\m}góSifh ausm|dk:<dk<Gif:]cif:a\m}gudk cHpm:ae\onf` txl:ukq\m&efwpfOD:óSifh ppfaq:ukorë
cH<lcGifh avûmufxm:]cif:udkrl y<fcscJhonf`
88 rsKd:qufausmif:om: rsKd:\efaemifodef:onfvnf: tusOf:axmifxJY usef:rma\: ododomom
<dk<Gif:vmaeonf` olav]zwfcHxm:\]cif:udk cJGpdwfukoa\:tygt&if \xkdufaom aq:ukocGifh\a\: avûmufxm:rërsm:ukd
tmEmydkifwkhdu tîudrfîudrfy<fcsajumif: owif:\onf` ókdifiHwum vGwfúidrf:csrf:omcGit fh zJG.> ta]ymt\ ol> a\m}grSm
xdef:odrf:cH\pOft|dkufcH\]cif:ajumifh[k qkd>`
]refrmókdifiHtwGuf vl.tcGifhta\:qkdif\m ukvor® txl:udk<fpm:vS<f rpPwm aomrwfpf tkd}sD<m-
uifwm:em:onf jo}kwftwGif: ]refrmókdifiHokdh a\mufpOf tusOf:om: ol\defatmiftm: oGm:bufqkdif\m q\m&efwpfOD:>
junhf|ëukocGifhay:\ef tmEmydkifrsm:tm: wkdufwGef:cJhonf` ol\defatmifonf wpfóSpfausmfrû aq:ukocH<lcGifh
]iif:y<fcHxm:cJh\>` tkd}sD<m-uifwm:em: ]yefoGm:úyD:rjumrDrSmyif ol.tm: ukoay:\ef oGm:bufqkdif\m q\m&efwpfOD:ukd
cGifh]yKcJhonf`
usef:rma\: <dk<Gif:aeaom xif\Sm:onfh ókdifiHa\:tusOf:om:rsm:wGif tifeft<fvf'DygwD&if
a\G:aumufcHtrwf OD:ókdif:ókdif:vnf: yg&ifonf` jurf:wrf:aom tusOf:axmifta]ctaeajumifh yJcl:wkdif:
om<m&wDaxmifwGif \Sdaeaom pma\:q\m oef:&if:vëdif> usef:rma\:onf qufvuf<kd<Gif:aeonf`
|kd[if}smvlrsKd:a\G:aumufcHvÏwfawmftrwf OD:ausmfrif:óSifh rdom:pkwkdhonfvnf: usef:rma\:]yùemrsm: \Sdaeonf`
pufwifbmwGif vGwfa]rmufvmjuaom a\G:aumufcHvÏwfawmftrwfrsm:]zpfonfh a'gufwmoef:úidrf:? ar&if:]rifhóSifh
owif:pmq\m OD:&if:wifwkdhonfvnf: axmifxJY usef:rma\:]yùemrsm: \SdcJhjuonf`
tusOf:cscH \Srf:trsKd:om:'Drdkua\pDtzJG.csKyf (tufpftifeft<fvf'D) obmywd OD:cGefxGef:OD:>
usef:rma\:ta]ctaeudk rodju\onfomru \Srf:tzJG.csKyfygwD&if OD:pkdif:vSatmifonfvnf: usef:rma\:]yùem
trsm:t]ym: \SdaevsufóSifh aq:ukocH<lcGifh r\[k owif:\onf`
tpdk:\u ókdifiHa\:tusOf:om:r\Sd[k wpfpdkufrwfrwf a]ymaeonf` tusOf:om:rsm:> tpD\ifcHcsuft\
tmEmydkifrsm:onf rjumcEyif ókdifiHa\:wufâuvëyf\Sm:aom tusOf:om:rsm:udk bHktcsKyfcef:rsm:Y xm:\Sdum
\mZ&wftusOf:om:rsm:> |kdufóSufap]cif:? qkd:qkd:&g:&g: qufqHap]cif:wkdhukd ]yKvkyfonf[k od\onf`
tpdk:\onf ókdifiHwumjuufa]ceDaumfrwD (tkdifpDtm\fpD) tm: axmifrsm:odkh&ifa\mufjunhf|ëcGihfudkvnf:
qufvufydwfxm:onf` <if:tzJG.onf tusOf:om:rsm:óSifh oD:oefhawG.qHk pum:a]ymcGifhvnf:r\? axmifxJodkh qóN\Sdovdk

4
tîudrfîudrf&ifcGifhvnf: r\? vdktyfaom usef:rma\:apmifha\SmufrëóSifh oefhpifaom \duQmtaxmuftyHhrsm:udkvnf:
ay:cGifhr\awmhacs` \v'frSm tkdifpDtm\fpD tae]zifh 4000 rûaom txdef:odr:f cHwkdh> rSwfwrf:udk qufvuf]yKpkcGifh
r\awmh]cif: ]zpfonf` xdkyk®dKvfrsm:xJwGif vHk]cHKa\:ajumifh xddef:odrf:cHxm:\olrsm:? vlrrnfrsm:? ]ynfyom:rsm:?
oufîuD:\G<ftkdóSifh emrusef:olrsm: yg&ifaeonf`

(C) xif\mpkdif:zrf:qD:]cif: odkhr[kwf xdef:odrf:]cif:


xifovdk zrf:qD:]cif: okdhr[kwf xdef:odrf:]cif:ukd Oya'u wm:]rpfrxm:acs` tpdk:\u xkdtcGifhta\:ukd
yHkrSeftoHk:csonf` tusOf:om:rsm:u rlvt]ypf'Efumvukd cH<lúyD:qHk:oGm:vûifvnf: tmEmydkifwkdhu ]ypf'Efumv
qufvufwkd:]cif:ukd Oya'u cGifh]yKxm:]yefonf` tpdk:\uvnf: <if:cGifh]yKcsufudk rSefrSefîuD:toHk:]yKae>`

\JwyfzJG.>uÖóSifh vHk]cHKa\:ud\d<m
]refrmh\JwyfzJG.onf ppfwkdif:> vufatmufwGif wkduf|kdufa\muf\Sdaeaomfvnf: tkyfcsKyfa\:pepft\
]ynfxJa\:&efîuD:XmeatmufwGif trëxrf:aqmif\]yefonf` \JwyfzJG.onf rlvwm&eft\ \mZ&wfrërsm:ukdom
udkifwG<f\onf` ókdifiHa\:]ypfrërsm:udk wm&efr<l\acs` \JwyfzJG.onf <if:> vkyfief:vnfywfa\:bÖmaiGudk rdrdbmom
\SmazGzefwD:\onf` <if:tpdk:\ zefwD:aom pepfajumifh wyfzJG.twGif:Y tusihfysufvmbfpm:rë xla]ymúyD: <if:twGuf
ta\:<lt]ypfay:cH\]cif:vnf: r\Sdacs` \JwyfzGJ.onf pHkprf:axmufvSrf:a\:p\dwfukd <if:\mZ&wfrëóSifh qufóG<folrsm:tm:
uscHaponf` ]ynfolvlxkxHrSvnf: yHkrSefyifaiGnÛpf\<ljuonf` vHk]cHKa\:wyfzJG.&ifrsm:> w\m:rJh]yKrlrërsm:ukd pHkprf:
azmfxkwfódkifa\:twGuf xda\mufaomw\m:a\:vkyfxHk:<Ê\m: r\Sdao:acs` vHk]cHKa\:wyfzJG.rsm:udk ]yefvnf]yK]yifa]ymif:vJ
rnfh avmufavmufvm:vm: tpDtrHrsm:udkvnf: tpdk:\u rcsrSwfacs`
tpdk:\tm: úcdrf:a]cmufrë[k <lqaom ÜókdifiHa\:\mZ&wfrëÁ twGuf oHo<\Sdolrsm:tm: xdef:odrf:a\:wGif
wm&ef\SdaomtzJG.rsm:rSm ppfbufvHk]cHKa\:\m t\m\Sdrsm: (trftufpfat) óSifh txl:XmecJG (tufpfbD) \Jt\m\Sdrsm: ]zpfonf`
wpfpkHwpfOD:tm: xdef:odrf:úyD:aemuf trftufpfatóSifh tufpfbD t\m\Sdrsm:u xdkoludk em\Dydkif:rS vaygif:rsm:pGm
jum]rifhonftxd ppfaq:ar:]ref:onf` xdkumvtwGif: \mZ&wfrëwpfrsKd:rsKd:óSifh pJGcsufwifvdkufókdifonf`
]ynfaxmifpkjuHhckdifa\:óSifh zHG.úzdK:a\:toif: odkhr[kwf ]ynfcdkifúzdK:óSifh tpdk:\usm:uef Üyk®vduÁ ]ynfol.ppf
pGrf:tm:\Sifrsm:u Oya'pdk:rkd:rë tmEmudk ydkIwm&ef<lvmjuúyD:? vl.tcGifhta\:óSifh 'Drdkua\pDbufom: wufâu
vëyf\Sm:olwkdhukd zrf:qD:? xdef:odrf:? ppfajuma\:wGif ydkI ae\m<lvmjuonf`

zrf:qD:]cif:óSifh xdef:odrf:]cif:
Oya't\ \SmazGa\:óSifh zrf:qD:a\:twGuf &\ef:vdktyfonf` odkhaomf trftufpfatóSifh \JwyfzJG.wkdhY
txl:vkyfydkifcGifh \SdaeúyD: pdwfxifovdk \SmazGzrf:qD:aejuonf` Oya't\ xdef:odrf:cHwpfOD:ukd pJGcsufrwifbJ \ufowWywf
óSpfywftxd csKyfaóSmifcGihfudk w\m:|kH:rsm:Y ay:xm:onf` aemufxyf óSpfywf \ufwkd:cGifh tvm:tvmudkvnf: ay:xm:onf`
rnfodkhqkdapumrl tmEmydkifwkdhu rjumcEyif xdef:odrf:cHukd w\m:|kH:odkh rwifbJ xkdumvxuf vGefvsuf csKyfaóSmif
xm:juonf` tpdk:\uvnf: rjumcEyif vlwkdhudk 1950 ]ynhfóSpf ta\:ay;tufOya't\ xdef:odrf:\uf tuefhtowfr\Sd
csKyfaóSmifxm:wwfonf` vufawG.vkyfxHk:onf xdef:odrf:cHrsm:udk olwkdhtay;wifonhf pJGcsufukd todray:bJ óSpfóSifhcsDvsuf
csKyfaóSmif]cif:]zpfonf`
\mZ&wfrërsm:twGuf tmrcHay:]cif: vkyfxHk:\Sdaomfvnf: ókdifiHa\:tusOf:om:rsm:udkrl ay:onhfxHk:pH
r\Sdacs` tpdk:\u xdef:odrf:cHrsm:udk a\S.aeiSm:cGifhray:ovdk xdef:odrf:cHóSifh rdom:pkwkdhtm: vGwfvyfaom w\m:a\:qkdif\m
\yfwnfay:rnhf udk<fpm:vS<fa\G:cs<fcGifh ray:acs` tpdk:\onf xdef:odrf:cHtm: wkdufydwf tquf]zwfrëudk
wpfpdkufrwfrwfcsrSwfaeúyD: rdom:pkudkvnf: tvGefjum]rifhonfhwkdifatmif todray:bJ xm:onf`
2008 ckóSpftwGif: ppftpdk:\onf 'Drkdua\pDbufom:óSifh vl.tcGifhta\:wufâuoltrsm:t]ym:tm:
xdef:odrf:cJh\m xdyfwef:twkduftcH acgif:aqmifrsm:óSifh a\G:aumufcHvÏwfawmftrwfrsm:vnf: yg&ifcJhonf` ppftpdk:\u
tvdk\Sdaeol t]cm:wufâuolrsm:uvnf: a\Smifwdrf:yHk:atmif:ae\I óSpfukefydkif:wGif ]ynfyokdh a\Smifwdrf:ju\onf`

5
Zefe&g\D 9 \ufwGif \efukefY rdrd>rdwfaqGtm: |kH:xkwfpOf wufa\mufaom tzJG.csKyfygwD&if?
tvkyform:a\:vëyf\Sm:ol udkxufa& ukd \Ju zrf:qD:cJhonf` todoufaorsm: ta]ymt\ w\m:cH]zpfol
qefhusifqóN]yyk®dKvf xdef:odrf:cH OD:tkef:oef:vufokdh pm\Gufwpf\Guf ay:onfudk \JuawG.o]zifh zrf:qD:cH\]cif: ]zpfonf`
óSpfukefonhfwkdifatmifyif udkxufa&óSifhoufqkdifaom owif:tcsuftvufudk tmEmydkifrsm:u rxkwf]yefcJhacs`
{úyDóSifh arvrsm:xJwGif arY usif:ycJhonhf zGJ.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'rljurf: qóNcH<lyJG rwkdifrD
qefhusifvëyf\Sm:qóN]yjuol 130 ausmfudk ppftpdk:\u xddef:oddrf:cJh>` trsm:pkukd xdef:odrf:úyD:rjumrDrSmyif ]yefvnf
vÏwfay:cJh>` usefolrsm:udkrl óSpfukefonfhwkdifatmif xdef:odrf:xm:qJ]zpfonf`
todoufaorsm:t\ {úyD 1 \ufwGif oCFmef:uïef:]rdK.e<ft\m\Sdrsm:u tifeft<fvf'DtzJG.&if
udkatmifxGef:tm: ol.aetdrfwGif zrf:qD:ajumif:od\onf` óSpfukefqHk:oGm:onhfwkdifatmif tmEmydkif wkdhu ukdatmifxGef:>
ta]ctaeukd rxkwf]yefacs`
ZGef 13 \ufwGif {\m&wD]rpf&uïef:ay;a'oY qkdufuvkef:rkefwkdif:'Efajumifh aoqHk:olrsm:udk
]rÛKyfóSHay:úyD: ]yefvmol ]refrmx\DÂAef:}sme<f t<f'Dwm udkatmifausmfpef:óSifh t]cm:trnfrod yk®dKvftcsKd.ukd
tmEmydkifrsm:u zrf:qD:cJhonf` udkatmifausmfpef:tm: zrf:qD:rëukd tpdk:\u&efrcHacs` avhvmolrsm:> oHk:oyfcsufrSm
qkdufuvkef:tysuftpD:owif:ukd ]ynfyowif:Xmersm:odkh owif:ay:onf[k tpdk:\u oHo<\Sdaom ajumifh[k qkd>`
óSpfukefonhfwkdifatmif udkatmifausmfpef:onf xdef:odrf:cHae\qJ]zpfúyD: ol.ta]ctaeukd w\m:&if xkwf]yef]cif:vnf:
r\Sdacs`
ZGef 25 \ufwGif \efukefúrdK.awmfcef:ra\S.Y wpfukd<fawmf qóN]yol trsKd:orD:wpfOD:ukd \JwyfzJG.u
zrf:qD:cJhonf` owif:pmyg tcsufrsm:t\ tzrf:rcH\rDY trsKd:orD:onf a';atmifqef:pkjunfóSifh t]cm:ódkifiHa\:
tusOf:om:rsm:tm: vÏwfay:a\: aâu:ajumfonf[k od\onf` tmEmydkifrsm:u <if:zrf:qD:rëukd twnfr]yKovdk
trsKd:orD:> Zmwdudkvnf: xkwfazmfra]ymacs`
Zlvdkif 2 \ufwGif ]ynfckdifúzdK:|Hk:cef:Y ti<fpm:aygufuJGrëtwGuf tifeft<fvf'DygwD&if udkcGefarmiftm:
tmEmydkifrsm:u xdef:odrf:cJhonf` ol.tm: zrf:qD:\aomtajumif:\if:omru olóSifhoufqkdifaom rnfonhfowif:udkrû
tpdk:\u rxkwf]yefcJhacs`

vGwfúidrf:csrf:omcGifh
pufwifbm 23 \ufwGif vGwfúidrf:csrf:omcGifh> tpdwftydkif:t]zpf tusOf:om: 9002 OD:udk
vÏwfay:ajumif: tmEmydkifwdkhu ajunmonf` tusOf:om:trsm:pkrSm tao:pm: \mZ&wfrëudk usL:vGefcJholrsm:om ]zpfúyD:
ókdifiHa\:tusOf:om: a]cmufOD:rû yg&if\mY owif:pmq\mîuD: OD:&if:wif? tzJG.csKyfA[dktrëaqmif aumfrwD&if
OD:cifarmifaqG? tzJG.csKyfygwD&if udkat:odef:óSifh a\G:aumufcHvÏwfawmftrwfrsm:]zpfonhf a';ar&if:vwf? a'gufwm
oef:úidrf:? OD:atmifpdk:]rifhwkdh ]zpfonf` OD:&if:wifonf 19 óSpfjumrû tusOf:uscJh\onf`
a';atmifqef:pkjunf> udk<fa\:t\m\Sd OD:&if:xdeftm:vnf: vGwfúidrf:csrf:omcGifh tpdwftydkif:t]zpf
pufwifbm 23 \ufu vÏwfay:cJhaomffvnf: aemufaeheHeufwGif ]yefvnfxdef:odrf:cJh]yefonf`

(i) w\m:rûwpGm ]ynfol.a\S.arSmuf w\m:pD\ifrëudk ]iif:qkd]cif:\


w\m:pD\ifa\: tmEmonf tpdk:\tkyfcsKyfa\:joZmrS rvGwfuif:acs` etzu w\m:|kH:csKyf>
w\m:olîuD:rsm:udk cefhxm:\úyD: |kH:csKyfu atmuf|kH:w\m:olîuD:rsm:udk xyfqifhcefhxm:onf` etz> twnf]yKrëudkrl
\<l\onf` <if:w\m:|kH:rsm:u etz> Oya'uJhodkh tmEmwnfaom trdefh'Du\D]y÷mef:csufrsm:t\ w\m:pD\if\onf`
w\m:pD\ifa\:pepfwGif úrdK.e<f? c|dkif? ]ynfe<fóSifhwkdif:óSifh ókdifiHawmftqifh[k tqihfqifh\Sdonf` t\yfom:rsm:twGuf
ppfcHk|kH:[lI oD:oefhr\Sdaomfvnf: ppftpdk:\onf t\yfom:rsm:> ókdifiHa\:txdrcHtrërsm:wGif rjumcEyif
nÏefjum:pD\ifaeonf`
tpdk:\onf trdefh'Du\Drsm:tm:]zihf pdk:pHaeúyD: <if:trdefh'Du\Drsm:vnf: zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'>
abmift]yifbufY ]zpfaeum ]ynfol.a\S.arSmufY w\m:rûwpGm w\m:pD\ifcGifhr\Sd|kHomru t]cm:rnfonhf\ydkifcGifhudkrû

6
ray:xm:acs` úAdwdoûudkvdkeDacwf w\m:pD\ifa\:pepf tâuif:tusef\SdaeqJ ]zpfaomfvnf: vuf\Sdw\m:pD\ifa\:pepfóSifh
vkyfief:wkdhonf euf|ëdif:pGm <dk<Gif:aeay\m txl:o]zihf ókdifiHa\:udpPrsm:Y udkifwG<fyHkonf qkd:&g:ae>` xD:rkd:ouJhokdh
vÏrf:]cHKaom Oya'rsm:udk tvJGoHk:pm:]yKaeonf` <if:Oya'trsKd:tpm:xJY ta\:ay;pDrHcsuftufOya'? rw\m:oif:
tufOya'? p|dkufpJGusL:vGefrëtufOya'? tDvufx\Gef:epfvufa]ymif:Oya'? AD'D<dktufOya'óSifh tzsuftarSmihf\efrS
ókdifiHawmftm: umuG<fa\:Oya'rsm:yg&ifonf` xkdht]yif ókdifiHa\:tusKd:t]rwftwGuf w\m:pD\ifa\:udk îudK:qJGrëajumifh
]ynfolwkdhonf w\m:rûwpGm w\m:pD\ifcHydkifcGifh qHk:|ëH:aeju\úyD: at:csrf:pGm oabmxm:uJGvJGcGifh rcHpm:ju\acs` trsKd:om:
nDvmcHóSifh Ü'Drkdua\pDrl&g'vrf:pOf 7 \yfÁ tm: úcdrf:a]cmufol[k owfrSwfapókdifonfh trdefhajumf]impm 5/96 ajumifh
]ynfolrsm:tjum:Y yGifhvif:pGm ta]ctwif aqG:aóG:ydkifcGifh qdwfoOk f:cJh\]yefonf` wpfzef vëdufpm:aeaom tusifhysuf
t}wdvdkufpm:rëajumifh w\m:rûwpGm w\m:pD\ifrëpepfonf xyfrH <dk<Gif:\]yefonf`
zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'rljurf:topfwGifrl rûwpGm w\m:pD\ifcHykdifcGifhukd csD:]rÛihfxm:aomfvnf:
us<f]yefhaom Âcif:csufrsm:yg&ifaeo]zifh ppftpdk:\tm: xdk\ydkifcGifhrsm:udk pdwfxifwkdif:csKd:azmufcGifhay:xm:ovdk ]zpfae
ayonf`

w\m:pD\ifa\:vkyfxHk:
\mZ&wfrëqkdif\m w\m:pD\ifa\:vkyfxHk:wGif ta]ccHtm:]zifh ókdifiHa\:tusOf:om:óSifh omref\mZ&wfom:wkdh
tm: pD\ifyHkonf uGm]cm:onf` ta]ccHw\m:pD\ifa\:\ydkifcGifhrsm:xJwGif w\m:cHu a\S.ae]zifh ckcHydkifcGifh \Sday\m omref
\mZ&wfrëwGif a\S.aeiSm:\rf:ckcHydkifcGifh\Sdaomfvnf: ókdifiHa\:]ypfrërsm: txl:o]zihf tpdk:\twGuf txdrcHaom trërsm:wGif
xdkcHpm:cGifhr\juacs` Oya't\ w\m:cHtwGuf tpdk:\u ]ynfol.bÖmoHk:pJGvsuf a\S.aecsay:ydkifcGifh r\Sdaomfvnf:
Âcif:csuft]zpf aordefhusolwkdhtwGuf csay:ókdifonf` \mZ&wfrëw\m:pD\if\mwGif }sL\DvlîuD:rsm: roHk:acs` yHkrSef \mZ&wfrë
rsm:wGif w\m:cHa\S.aersm:onf trë\ifqkdif\ef 15 \ufrû ]yifqifcGifh \\SdjuúyD: <if:a\S.aersm:u oufaorsm:tm:
t]yeftvSefppfar:cGifh? taxmuftxm:udk qef:ppfydkifcGifhóSifh ckcHa\:avûmufxm:csufudk 15 \uftcsdef<l ]yKpkcGifh\Sdjuonf`
okdhaomf]im:vnf: <if:a\S.aewkdh> tm:xkwfrërSm trëonfY t]ypfuif:ajumif: xkacs\efr[kwfbJ tenf:qHk:t]ypf'Efom
csrSwfapa\:twGuf w\m:olîuD:óSifh tay:t<lvkyfju]cif:om ]zpfaeonf` ókdifiHa\:]ypfrëtwGuf w\m:pD\if\mwGif
]ynfol.rsufuG<fYomr[kwf rdom:pkrsufuG<fYyif pD\ifaejuonf` wpfzef rjumcEyif w\m:cHa\S.aersm:udkvnf:
wufa\mufckcHcGifh ray:acs` <Hkjunfxkdufaom tpD\ifcHcsufrsm:t\ Oya'udk]zpfap? ckdifvHkaom taxmuftxm:udk]zpfap
rsufuG<f]yKvsuf ókdifiHawmftîuD:tuJrsm:u ókdifiHa\:]ypfrëwkdhwGif trdefhcsowfrSwfnÏefjum:xm:úyD: ]zpfonf[k od\onf`
\mZ&wfrëqkdif\m ]ypf'EfcsrSwfcH\úyD:olyifvûif t<lcH&ifydkifcGifhukd Oya'u cGifh]yKxm:onf` rnfokdhqkdap
umrl pD\ifcsuftrsm:pkY Oya'> tóSpfom\]zpfaom t<lcH&ifydkifcGifhudk rcsD:]rÛihfacs`
ZlvdkifxJwGif 2007 ckóSpf aru \efukefY usif:yaom tvkyform:aeh aqG:aóG:yJGóSifh pyfvsOf:vsuf
t]ypf'EfcsrSwfcH\aom tvkyform:a\:wufâuola]cmufOD:> t<lcH&ifcsufudk w\m:|kH:csKyfY wpfOD:wnf:aom
w\m:olîuD:u y<fcscJhonf` yHkrSeftm:]zihf w\m:|kH:awmfonf t<lcHy<fcs\]cif:tajumif:\if:óSifh |kH:awmf> oabmxm:ukd
]ynfolokdh xkwfazmfajunm\onf ]zpfaomfvnf: <ckudpPY xdkodkhr]yKcJhacs` w\m:cHa\S.aersm:tae]zihf wpfOD:ruaom
w\m:olîuD:tzJG.odkh xyfrHt<lcH&ifcGifhudk Oya't\ vkyfydkifcGifh\Sdaeao:onfrSefaomfvnf: <ckudpPrsKd:Y w\m:|kH:awmf>
oabmxm:óSifh tajumif:\if:udk rodókdifaomajumifh t<lcH&ifa\:onf cufcJoGm:\awmhonf`
a<bk<stm:]zifh tifeft<f'DygwD&ifrsm:óSifh 'Drkdua\pDbufom: wufâuvëyf\Sm:olwkdhtwGuf a\S.ae
iSm:ydkifcGifh \Sdoa<mifóSifh <if:a\S.aersm:onf ta\:<lcH\zG<f r\Sdoa<mifawG.\aomfvnf: xdkw\m:cHa\S.aersm:tm:
w\m:pD\ifrnfh \ufcsdef:udk today:avh r\Sdacs` olwkdh> trëonftm: w\m:pD\ifcsdefwGifvnf: wufa\mufcGihfr]yK]yefacs`
2008 ckóSpftwGif: ókdifiHa\:tusOf:om: ta]rmuft]rm:udk tmEmydkifrsm:u wHcg:ydwfw\m:pD\ifrë
]yKcJhonf` avhvmaeaom oHwrefrsm:t\ ppftpdk:\onf ókdifiHa\:tusOf:om: 120 rûudk pD\ifcJhonf[k od\aomfvnf:
tpdk:\r[kwfaom vl.tcGifhta\:tzJG.rsm:]zpfonfh ókdifiHa\:tusOf:om:rsm:tm: ulnaD \:toif: (atatyDyD) wkdhu vl 200
ausmfrû pD\ifcHcJh\onf[k wif]yonf` xdkolrsm:xJwGif pJGcsufrwifbJ wpfóSpfausmfrû xdef:odrf:cHxm:\olrsm: yg&ifonf[k
od\onf`

7
atmufwkdbmóSifh ókd&ifbmvrsm:twGif:u \mZ&wfrëqkdif\m w\m:cHa\S.aersm:]zpfonfh OD:atmifodef:?
OD:cifarmif\SdefóSihf OD:nDnDaxG:wkdhonf w\m:|kH:awmftm: rxDrJh]rif]yKrë]zihf axmif av:vrS a]cmufvtxd t]ypfay:cHju\
onf` a\S.aersm:u olwkdhukd<fpm:]yKaom ókdifiHa\:tusOf:om:wkdhonf Oya'u csD:]rÛihfaom w\m:pD\ifa\: \ydkifcGifhrsm:udk
rcHpm:\]cif:twGuf uefhuGufju]cif:ajumifh]zpfonf` t]cm:a\S.aewpfOD:]zpfonhf apmausmfausmfrif: onfvnf: |kH:awmf
tm: rxDrJh]rif]yKonf[k owfrSwfcH\o]zifh tzrf:rcH\rD wdrf:a\SmifcJh\onf` vGwfvyfaom w\m:a\:qkdif\m avhvmolrsm:
> rSwfom:csuft\ a\S.aersm:tm: axmif'EfcsrSwf]cif:onf tpOftvmr\SdcJh[k od\onf` rxDrJh]rif]yK]cif: twGuf
axmif'Eftpm: aiG'Efom uscH\|dk:]zpfonf[k od\onf` 1998 ckóSpfrwkdifrDu t]ypf'EfcsrSwfcH\aom a\S.ae 14
OD:onf óSpfukefonhfwkdif tusOf:axmifxJwGif \SdaeqJ]zpfonf`
tzsuftarSmifh\efrS ókdifiHawmftm: umuG<fa\:Oya't\ tpdk:\onf axmif'Efus\ufrsm:udk yHkrSef
qufwkd:aeonf` ]ynfxJa\:&efîuD:tm: csD:]rÛihfxm:aom vkyfydkifcGifhY wpfckaom axmif'Efudk oD:]cm:ta]ctaewGif
a]cmufîudrfrû qufwkd:cGifh]yKxm:I wpfîudrfvûif óSpfvrû ]zpfum pkpkaygif: wpfóSpftxd wkd:cGifh]yKxm:onf` etzobmywd
AdkvfcsKyfrä:îuD: oef:a\Ïqkdvûif ]ypf'Efwpfckudk ig:óSpftxd wkd:ydkifcGifh\Sdae>`

ókdifiHa\:tusOf:om:rsm:óSifh xdef:odrf:cHrsm:
vl.tcGifhta\: apmihfjunhfolwkdh> rSwfom:csuft\ 2008 ckóSpftukefydkif:wGif vHk]cHKa\:twGuf
xdef:odrf:cHaygif: 2100 rû \dSajumif:óSifh ókdifiHa\:tusOf:om:rsm:? ukefonfrsm:? ókdifiHawmfvHk]cHKa\:Oya'ukd azmufzsufol
rsm:óSifh bmoma\:qkdif\m rwnfúidrfrëzefwD:olrsm: yg&ifonf` ppftpdk:\u ókdifiHa\:qkdif\m xdef:odrf:cHrsm:udk \mZ&wfrë
]ypf'Efrsm: csrSwfonf]zpfI ókdifiHa\:tusOf:om:vHk:& r\Sd[k yHkrSef]iif:uG<fonf` tpdk:\u rnfokdhyif pJGcsufwifaomfvnf:
pifppfwGif xdktusOf:om: trsm:pkîuD:onf tjurf:zufrë? ckd:rëóSifh t]cm:yHkrSef\mZ&wfrërsm:udk vHk:&usL:vGefcJhju]cif: r\Sday`
Zefe&g\D 29 \ufwGif tvkyform:a\:wufâuvëyf\Sm:ol xdef:odrf:cH rpkpkaóG:tm: ókdifiHawmftm:
toa\zsufrë? ]ynfytiftm:îuD:rsm:tm: oduQmcsrëóSifh rw\m:oif:tm: qufoG<frëwkdhtwGuf tmEmydkifwkdhu
t]ypf'EfcsrSwfcJhonf`
xdk\ufwGifyif ukd\Jrif:OD:? udk\J]rwfxdef? udkjunf]zLóSifh udkpnfolarmifwkdhudk ókdifiHawmftm:
toa\zsufrëóSifh t]ypf'EfcsrSwfcJhonf` xdkav:OD:ukd 2007 ckóSpf pufwifbmta\:tcif:Y yg&ifrë]zihf
zrf:qD:cJh]cif:]zpfonf` ókd&ifbmwGif tmEmydkifwkdhu \Jrif:OD:tm: axmif'Efig:óSpf? \J]rwfxdefóSifh udkjunf]zLwkdhtm:
axmif'Efa]cmufóSpfóSifh a]cmufvpDcsrSwfcJhonf` vl.tcGifhta\: apmifhjunhfolwkhdu pnfolarmifudk óSpfukefonhfwkdif
xdef:odrf:xm:qJ[k <Hkjunfjuonf`
Zefe&g\D 9 \ufwGif 88 rsKd:qufausmif:om:acgif:aqmifrsm:]zpfonfh rif:udkókdifóSifh udkukdîuD:wkdhudk
yHkóSdyfypPnf:rSwfyHkwifa\: ysufuGufrë]zihf pJGcsufwifcJhonf` pJGcsufwifcH\olt]cm:ckepfOD:rSm udkausmfrif:<k (udk}sifrD)?
udk]rat:? udkatmifol? udkrif:aZ<sm? aZmfxufudkudk? udkrsKd:atmifókdifóSifh wifxl:atmifwkdh]zpfonf` pufwifbmxJwGif 88
rsKd:qufausmif:om: acgif:aqmif 35 OD:udk udkrif:udkókdifóSifh udkudkîuD:wkdhtygt&if pJGcsufwif]yefonf` pJGcsufrSm ]ynfy
rdwfaqGekdifiHrsm:tm: oduQmcsrë? tpdk:\> Ü'Drkdua\pDvrf:]ya]ryHkÁ tm:aóSmifh<Sufaom rdefhcGef:acïvsuf vëyf\Sm:rëwkdh
]zpfonf` ókd&ifbmxJwGif rif:udkókdif? udkukdîuD:? ausmfrif:<k? ukd]rat:? udkatmifol? rif:aZ<smóSihf rsKd:atmifókdifwkdhtm:
axmif'Ef 65 óSpfpDcsrSwfvdkufonf` wifxl:atmiftm: axmif'Ef 33 óSpfcsrSwfcJhúyD: aZmfxufudkukd onfrl óSpfukefonhfwkdif
xdef:odrf:cHae\qJ ]zpfonf`
rwf 8 \ufwGif rsKd:qufvëdif:tzJG.> acgif:aqmif[kqkdaom twkduftcHwufâuvëyf\Sm:ol atmifausmfOD:
ukd \JwyfzJG.u zrf:qD:onf` 2007 ckóSpf pufwifbm tHkâurëóSifh ywfoufol[k tmEmydkifwkdhu owfrSwfonf` ókd&ifbm 11
\ufwGif atmifausmfOD:tm: axmif'Efav:óSpfóSifh a]cmufv csrSwfonf`
ZGef 4 \ufnwGif xif\Sm:aom vl\Ïifawmfvnf:]zpf? wufâuvëyf\Sm:olvnf:]zpfol Zm}emtm:
zrf:qD:úyD:aemuf AD'D<dktufOya'? tDvufxa\mepftufOya'óSifh rw\m:oif:tufOya' ponfwkdh]zifh pJGcsufwifonf` ZGef
13 \ufwGif \JwyfzJG.u Zm}emóSifh wJGzuf tvkyfvkyfol owif:pmq\m aZmfoufaxG:tm: zrf:qD:onf` 4if:rSmqkdufuvkef:

8
em}pf'EfcH\olrsm:tm: Zm}emeSifhtwl ulnDcJhol]zpfonf` ókd&ifbmwGif Zm}emtm: axmif'Ef 59 óSpfcsrSwfúyD:
aZmfoufaxG:tm: 15 óSpf csrSwfcJhonf`
Zefe&g\DrS jo}kwftwGif:wGif xdef:odrf:cH bkef:awmfîuD: OD:}èD\tm: w\m:r&if e<f]cm:]zwfausmfrë?
rw\m:oif:rsm:óSifh qufoG<frë? cGifh]yKcsufrJh yHkóSdyfpmwrf: ]zefhfcsdrë? ókdifiHawmfvHk]cHKa\:tm: xdyg:rëóSifh txdu|kEf:
zefwD:rëponfwkdh tygt&if pJGcsuf 10 csufwifcJhonf` ókd&ifbmxJwGif axmif'Ef 68 óSpf csrSwfcJhonf`
jo}kwf 8 \ufwGif vl.tcGifhta\:qkdif\m wufâuvëyf\Sm:ol OD:]rihfat:tm: ol.aetdrfY \JwyfzJG.u
zrf:qD:onf` pufwifbm 7 \ufwGif \JcsKyfcif\Du OD:]rifhat:tm: AHk:cJG\ef juHpnfrëY yg&ifajumif: vlod\Sifjum:pGyfpJGI
ókd&ifbm 28 \ufwGif wHcg:ydwfw\m:pD\ifúyD:aemuf axmif'Ef 28 óSpf csrSwfcJhonf`
pufwifbm 10 \ufwGif 88 rsKd:qufausmif:ol reDvmodef:tm: \JtzJG.u zrf:qD:\rdcJhonf` 2007 ckóSpf
jo}kwfuwnf:u wdrf:a\SmifaecJhol]zpfúyD: xdkpOfu ol>cifyGef:onf udkausmfrif:<ktygt&if 88 rsKd:qufausmif:om: 70 rû
zrf:qD:cHcJh\onf` ókd&ifbmxJwGif reDvmodef:tm: axmif'Ef 65 óSpf csrSwfcJhonf` reDvmodef: wdrf:a\SmifaepOf
umvtwGif:Y tmEmydkifrsm:onf reDvmodef:> \ifcGifydkuforD:i<fuav:udk e<fxdef:apmifhjunhfrë atmufwGif
xm:\Sdonf[k od\onf` reDvmodef:u uav:i<fudk aqGrsKd:rsm:óSifhtwl xm:cJh\onf`
2007 ckóSpftwGif:u zrf:qD:cH\aom vl.tcGifhta\:qkdif\m wufâuvëyf\Sm:olrsm:tm: 2008 ckóSpfxJwGif
w\m:&if]ypf'Efrsm: csrSwfcJhonf` ódk&ifbmxJwGif 88 rsKd:qufausmif:om:rsm:]zpfonfh ukd]yHK:csKd? tHhbG<fausmf? udkaX:âu<f?
udkoufaZmf? rpóNmrif:óSifh udkÒEfvif:wkdhudk axmif'Ef 65 eSpfpD csrSwfcJhonf` vl.tcGifhta\:apmifhjunhfolrsm:u 2007
ckóSpfxJwGif zrf:qD:cH\ol 88 rsKd:qufausmif:om:tcsKd.onf w\m:pD\ifrër]yKbJ qufvufxdef:odrf:cHae\qJ]zpfonf[k
<Hkjunfjuonf` xdkolrsm:xJwGif udkaZ<sm? ausmfausmfaxG: (udkrm:uD:)? yÖdwfxGef:óSifh aZmfaZmfrif:wkdh yg&ifonf[k
<lqju onf`
ókd&ifbmxJwGif 2007 ckóSpftwGif:u zrf:qD:cJhaom tzJG.csKyfygwD&ifrsm:udk tmEmydkifwkdhu
]ypf'EfcsrSwfjuonf` xdktxJwGif udkjunf]zL axmif'Efa]cmufóSpfa]cmufv? atmifrif:ókdifóSifh udk&Óatmifwkdhu
av:óSpfóSifha]cmufvtoD:oD:? udkwif]rifhu óSpfóSpfóSifha]cmufvwkdh]zpfonf` vl.tcGifhta\:apmifhjunhfolrsm:u
usefvlrsm:onf óSpfukefonfhwkdifatmif csKyfaóSmifcHxm:ju\qJ[k <Hkjunfjuonf` xkdtxJwGif udk\Jrif:aZmf? udkpdk:cdkif?
a\Ïarmif? udkrsKd:cif? ukdxGef:]rihf? udkwifarmifOD: (oCFmef:uïef:)? udkúzdK:rif:juif? udkwifaZmfOD:? udkav:vGif?
udkaomfaomfatmifóSifh udk\Jwkdh yg&ifonf`
xdkht]yif ókd&ifbmtwGif:Y ]refrmhzHG.úzdK:a\:aumfrwDacgif:aqmif udkxifausmftm: axmif'Ef 12 óSpf
csrSwfcJhonf` 2007 ckóSpfu zrf:qD:cH\ol]zpfonf` vl.tcGifht\:apmifhjunfholrsm:u udkxifausmftm: axmufcHol
tawmfrsm:rsm:onf xdef:odrf:cHaeju\qJ]zpfajumif:óSihf xdktxJwGif udkaZmfnGefh? udk[efóSifh [efoDwkdh ygonf[k <Hkjunfju
onf`
ódk&ifbmtwGif: vl.tcGifhta\:wufâuvëyf\Sm:olatmifaZmfOD: (2007 ckóSpfwGif tzrf:cH\) tm:
axmif'Ef 12 óSpf csrSwfonf` 'Drkdua\pDbufom: wufâuvëyf\Sm:ol tqkdawmf &if:armfonfvnf: axmif'Ef óSpfóSpf
csrSwfcH\onf`
vl.tcGifhta\:apmifhjunhfolrsm:u 2007 ckóSpftwGif: tzrf:cH\ol 'Drkdua\pDbufom:wufâuvëyf\Sm:ol
udk]rwfpHonf xdef:odrf:cHxm:\qJ[k <lqonf` r®ifausmif:rS ausmif:xdkifq\mawmf OD:ÃóNuonfvnf: xdef:odrf:cHae\qJ
]zpfovdk 2007 ckóSpftwGif:u tzrf:cH\onhf OD:póNm&\tygt&if t]cm:bkef:awmfîuD:rsm:onf xdef:odrf:xm:cH\qJ[k
rSwf<ljuonf`
tzJG.csKyftaxGaxGtwGif:a\:rä: a';atmifqef:pkjunfonf pJGcsufvnf:rwif? w\m:pD\ifrëvnf:
rcH<l\bJ aetdrftus<fcsKyf uscHae\qJ]zpfonf` 2003 ckóSpf arupwifcJhonhf tus<fcsKyfukd 2008 ckóSpf aru xyfrH
oufwrf:wkd:cJhonf` a';atmifqef:pkjunfonf ol>axmufcHolrsm:óSifh]zpfap? t]cm:olrsm:óSifh]zpfap olqóN\Sdaomtcsdef?
olqóN\Sdaom ae\mwGif awG.qHkókdifcGifhudk tmEmydkifrsm:u wpfpkdufrwfrwf ]iif:y<fcJhonf` odkh\mwGif Zefe&g\DtwGif:u
oll.tm: tzJG.csKyfacgif:aqmifrsm:óSifh awG.qHkcGifhudk tmEmydkifwkdhu cGifh]yKcJhúyD: rwfvxJwGif ukvor®txl:oHwref rpPwm
}èm\DóSifh awG.qHkcGifh]yKcJhonf` jo}kwfóSifh pufwifbmvrsm:twGif: a';atmifqef:pkjunftm: ol.aetdrfwGif ol.a\S.aeóSifh

9
ig:îudrf awG.qHkcGifhay:um ol>aetdrftus<fcsKyf udpPt<lcHvÏmwifoGif:ókdifa\: ]yifqifcGifhay:cJhonf` 2008 ckóSpftwGif:
rdom:pkq\m&efóSifhawG.cGifhudk av:îudrfay:cJhonf` tzJG.csKyf 'kwd<OU÷ OD:wifOD:onfvnf: w\m:pD\if]cif:rcH\bJ
aetddrftus<fcsKyfóSifh xdef:odrf:cHae\qJ ]zpfonf`

]ynfol.w\m:pD\ifa\:vkyfxHk:rsm:óSifh ]yK]yifa\:ukxHk:rsm:
rltm:]zifh ]ynfol.w\m:pD\ifa\:vkyfxHk:rsm:óSifh ]yK]yifa\:ukxHk:rsm:\SdúyD:]zpfaomfvnf: rauseyfajumif:
wkdifjum: pmudk w\m:rûwpGm jum:emay:a\:twGuf tmrcHcsufr\Sdacs`

(p) wpfudk<f\nf? rdom:pk? tdrfwGif:a\: odkhr[kwf ay:pm]yefpm vGwfvyfcGifhrsm:ukd pdwfxifwkdif:aóSmifh<Sufrë


<if:vkyf\yfrsm:udk Oya'u ydwfyifxm:]cif:r\Sdacs` odkh]zpfI tmEmydkifrsm:u ]ynfolwkdh> wpfukd<f\nf
vGwfvyfcGihfukd yHkrSefyif xdyg:onf` tpdk:\onf ]ynfoltm:vHk:> c\D:oGm:vmrëwkdhudk <if:>axmufvSrf:a\:uGef\ufóSifh
tkyfcsKyfa\:vkyfxHk:rsm:tm:]zifh pepfwusapmifhjunhfuGyfuJonf` ]ynfolta]rmuft]rm:> edpP"l&vkyfief:wkdhudk teD:uyf
apmifhjunhf aeay\m txl:o]zifh ókdifiHa\: ÜZÁ \Sdolrsm:tm: tvGwfray:acs`
ydkifeufwpfckxJodkh tiftm:oHk:&ifa\muf]cif:onf tpdk:\twGuf w\m:&ifonf` rnfolrqkd
rdrdtdrfaxmifpkpm\if: wnf\m vdyfpmr[kwfaom ae\modkh nOfhtdrfnOfhaeoGm:cJhaomf a'ocH\yfuGufaumifpDodkh
tajumif:jum:\onf` tdrfaxmifpkpm\if:&if r[kwfoltm: ntdyfvufcHaom tdrf\iS fonf tmEmydkdifwkdhxH
{nhfpm\if:wkdif\onf` {nhfpm\if:rwkid folwkdhudk ppfaq:\ef \yfuGufaumifpD&ifrsm:u tdrfrsm:udk ntcsdef|kwfw\uf
&ifa\mufcGifh\Sd>` \efukefwkdif:twGif:Y tdrfaxmifpk&ifrsm:onf tdrf\Sd rdom:&iftm:vHk:udk "mwfyHk|kdufvsuf ppfaq:cH\ef
toifh]yifxm:\onf` <if:twGuf ukefusp\dwfudkvnf: wm&ef<l\]yefum xdkp\dwfonfvnf: yHkrSefxuf
îuD:rm:ae]yefonf`
vHk]cHKa\:t\m\Sdrsm:u yHkrSefyif ]ynfolwkhd> yk®vdupmtquftoG<frsm:udkomru w<fvDzkef:óSifh
tD:ar:vfwkdhudk qefcgppfonf`
óSpfzuftoGm:t]yef tDvufxa\mepf qufoG<fa\:pufud\d<m &<f<lrërSeforûudkvnf: tpdk:\u
teD:uyfapmifhjunhfuGyfuJaeqJ ]zpfonf` rSwfyHkwifrxm:aom w<fvDzkef:rsm:? z<fpDrDvD (zufpf) ykdhpufrsm: okdhr[kwf
uGefysLwmrkd'rfrsm:udk vuf&<fawG.\Sdygu axmif'Eftxd t]ypfay:cH\onf` rSwfyHkwifrJh îudK:rJhvufudkifzkef:ukd
vuf&<fxm:rdolonf axmif'EfoHk:óSpft]yif îuD:rm:aom 'EfaiGaqmif\onf` rSwyf Hkwifrxm:aom a\'D<kdukd
oHk:pJGolonf 'EfaiGaqmif? axmifusudef:\Sdonf`
yJcl:wkdif:? u\if? ucsif? u<m:óSifh \ckdif]ynfe<fwkdhwGif vlenf:pkwkdif:\if:om:rsm:tm: ppfwyfay;wm
t]zpf ckdif:aprëukd tpdk:\onf qufvufusifhoHk:aeqJ]zpfonf`
tpdk:\&efxrf:rsm:onf a<bk<stm:]zihf ókdifiHa\:ygwDrsm:odkh&if]cif:? yHhykd:]cif:wkdhukd wm:]rpfcHxm:
ju\onf` odkhaomf Twm:]rpfrëudk Âcif:csufrsm:]zifh ydwfcsnfzGifhcsnf ]yKxm:>` ókdifiHh&efxrf:rsm:óSifh ausmif:om:
ta]rmuft]rm:ukd tpdk:\> tiftm:]ytpnf:t|kH:rsm:]zpfonfh ]ynfckdifúzdK:? ]refrmtrsKd:orD:a\:\mtzJG.csKyf? ]refrmrdcifóSifh
uav:apmihfa\Smufa\:toif: ponfwkdhodkh tjuyfukdifrë? úcdrf:a]cmufrëwkdh]zihf odrf:oGif:um ppftpdk:\ axmufcHyJGrsm:odkh
tiftm:]ywufa\mufaponf` xdkh]yif ppftpdk:\onf tzJG.csKyfygwD&ifrsm:óSifh t]cm: twkduftcH ygwD&ifrsm:tm:
tusyfudkif]cif:? rufvHk:ay:]cif:? úcdrf:a]cmuf]cif:wkdhtm:]zifh ygwDrsm:rS ókwfxGufapI <if:owif:udkvnf: tpdk:\ykdif
owif:pmrsm:Y tom:ay:azmf]yaeonf`
yk®vduydkifqkdifrë\ydkifcGifhtm:enf:csuf? a]rykdifqkdifrërSwfwrf:tm:enf:csuf ponfwkdhajumifh tpdk:\u
]ynfolrsm:ukd olwhdk>qóNrygbJ a]ymif:a\Ï.ae\mcsxm:ydkifcGifh \apcJhonf` Oya't\ a]rudk yk®vduydkifqkdifcGifh r\Sdacs`
a]rtoHk:csrë trsKd:trnfudkom todtrSwf]yKay:rë \Sdonf` <if:}\eftrsm:pkudkvnf: pdwfîudKufvÏJa]ymif:cGifh r\Sday`
udkvdkeDaóSmif:ydkif:Oya'rsm:u udkvdkeDtîudKacwf> "avhxHk:pHrsm:udk ]yefvnftoufoGif:onf]zpfI a]rykdifrëqkdif\m yk®vdu
tcGifhta\:onf a]rudk tusKd:]zpfxGef:atmif toHk:]yKókdifrëtay; ra\r\mwnfaeaponf`

10
2008 ckóSpftwGif: aus:vufa'oY t"rRa]ymif:a\Ï.ae\mcsxm:rëonf qufvuf]zpfaechJonf`
a]ymif:a\Ï.ae\mcsrërsm:wGif rjumcEqkdovdk uGyfrsufrë? t"rRom:r<m:]yKusifhrëóSihf ppfwyftwGuf ta]ccHtaqmufttHk
wnfaqmufrëY t"rRvkyftm:ay:ckdif:]cif:rsm: yg&ifvmonf`
aus:vufa'oavmuf ta\twGufrrsm:aomfvnf: úrdK.]yae\mrsm:wGifvnf: t"rRae\ma]ymif:a\Ï.
rërsm: \Sdaeajumif: owif:rsm: r]ywf&ifaeonf` vHk]cHKa\:tajumif:]ycsuf]zihf tpdk:\onf úrdK.]ytdrfaxmifpkrsm:udk
tiftm:oHk:vsuf qufvuf a\Ï.a]ymif:ypffaeonf` pD:yGm:a\:twGuf tvkyf]zpfaom a]ruGufrsm:ay;\Sd tdk:tdrfóSifh
taqmufttHkrsm:rS rdom:pkwkdhonf r]zpfrae pGefhcGmay:aeju\onf` tcsKd.udpPrsm:wGif avsmfaju:ay:onfqkdOD:awmh
tenf:tusOf:om \\Sdjuonf`
2008 ckóSpftukefY ]ynfol.&efxrf:trsm:pkonf tkyfcsKyfa\:qkdif\múrdK.awmf ae]ynfawmfwGif
rdwuJGzwuJG aexdkifaeju\onf`
t"rRa]ymif:a\Ï.cH\csdefwGif rdrdaetdrfY r\Sd\Smaomolrsm:> ypPnf:rsm:udk tpdk:\wyfom:rsm:u vk<ufju
ajumif: owif:rsm: \\Sdxm:onf` <if:ypPnf:rsm:udk trsm:tm:]zifh ppfta]cpdkufpcef: wnfaqmufa\:wGif toHk:]yKae
juonf` yk®vduydkifum:rsm:ukd ppfwyfóSifh txl:ta\:ygyk®dKvfwkdh oHk:pJG\ef acsmqJGcHju\aomfvnf: tcaju:aiG
r\\Sd]cif:onf ókdifiHwpf&ef:wGif ]zpfonf` xdkp|dkufonf \Srf:? u<m:óSifh u\if]ynfe<fwkdhwGifomru rGef]ynfe<ftcsKd.
ae\móSifh yJcl:wkdif: tcsKd.ae\mwkdhwGif us<fus<f]yefh]yefh ]zpfyGm:aeonf`
<if:{\d<mrsm:Yyif axmifaygif:rsm:pGmaom t\yfom:rsm:onf olwkdh> rd|dk:zvm\Gmrsm:rS
óSifxkwfcHaeju\onf` \Gmudk ]ymusatmif rD:|ëd.ypfúyD: tpdk:\wyfrsm: wif:usyfpGm xdef:csKyfxm:onfh AsL[m{\d<mxJokdh
armif:ydkhcH\onf` tcsKd.\Gmrsm:rS \Gmol\Gmom:wkdhonf awmxJodkh xGufa]y:ju\um tpma\pmr\Sd? vHk]cHKrër\Sd? aq:&g:óSifh
usef:rma\: apmifha\Smufrë vHk:&r\Sdjuacs`
t"rRae\ma]ymif:a\Ï.rëajumifh tpdk:\>xdef:csKyfrëuif:vGwf\m ae\mrsm:óSifh e<fpyfrsm:odkh
'kuQonft]zpf ta]rmuft]rm: pD:&ifjuonf` tcsKd.{\d<mrsm:wGif tpdk:\u wkdif:\if:om:wkdh> ae\mY ArmrsKd:óG<frsm:udk
ae\mcsxm:ay:]yefonf` u\if]ynfe<fxJwGif wkdif:\if:om: u\ifvlrsKd:rsm:ukd ]refrmppfwyfu t"rRa\Ï.a]ymif:apúyD:
'Drkdu\ufwpf u\if Ak'Ýbmomppfwyf ('DaubDat) xdef:csKyfe<fa]rxJY ta]ccsaponf`
tpdk:\onf yHkrSefyif t\yfom:rsm:xHrS ypPnf:rsm:? aiGrsm:? pm:eyf\duQmrsm:udk odrf:<lonf`
xyfaqmif:vsuf ]ynfckdifúzdK:toif:&ifrsm:uvnf: tmEmydkifwkdh> t\dyfukdcdkum olwkdhudk<fusKd:pD:yGm:twGuf ]ynfol.ypPnf:
rsm:udk vk<l]yefonf`
ppfwyfrsm:uvnf: yHkrSefyif uïJ? óGm:? juuf? bJ? avmifpmqD? pm:eyf\duQm? ig:arG:uef? t\ufaopm?
<mOfrsKd:pHkóSifh aiGrsm:ukd ]ynfolwkdhxHrS odrf:<ljuonf` wpf]ynfvHk:twdkif:twmóSifh tókdifusifhcHju\]cif: ]zpfonf` ppfa'o
wkdif:rä:rsm:udk<fwkdif trdefhxkwf]yefvsuf olwkdh> ppfwkdif:toD:oD:xJrS ]ynfolwkdh> aiG? pm:eyf\duQm? vl.vkyftm:óSifh
tdrfaqmufypPnf:rsm:ukd qifhqkd\<ljuonf`
ókdifiH]cm:om:rsm:óSifh xdrf:]rm:vufxyf]cif:udk wm:]rpfxm:úyD: a'ocHa\S.aersm:tm: <if:odkhvufxyf]cif:
rsKd:ukd wm&efr<l\ef trdefhay:xm:onf` odkhaomf us<fus<f]yefh]yefh csrSwfvkyfaqmifrëawmh r]yKacs`
wpfO:Daom yk®dKvf>vkyf\yftwGuf rdom:pktm: t]ypf'Efay:]cif:ukd ppftpdk:\u usifhoHk:onf`
pufwifbm 9 \ufu xdef:odrf:cHbkef:awmfîuD:t\Sif}èD\> a<mufzawmfol? udkrdk:xufvûHtm: \JtzJG.u zrf:qD:cJhonf`
pufwifbm 11 \ufwGif t\Sif}èD\> nDi<f udkatmifudkudkvGiftm: tmEmydkifrsm:u zrf:qD:]yefonf` xdkóSpfOD:pvHk:onf
2008 ckóSpftukeftxd xdef:odrf:cHxm:\qJ ]zpfonf`
pufwifbm 12 \ufwGif 88 rsKd:qufausmif:om: udktHhbG<fausmf>rdcif? touf 75 óSpft\G<f
a';wifwif&if:udk \JtzGJ.u zrf:qD:onf` xdkaehwGifyif ]yefvÏwfay:cJhonf`

(q) ]ynfwGif:yõdyuQY tiftm:tvGeftuïHoHk:]cif:óSifh t]cm:rw\m:vkyfrërsm:


wkdif:\if:om:olykeftkyfpkrsm:u ukd<fydkiftkyfcsKyfa\: odkhrSr[kwf vGwfvyfa\:\zdkh\m tpdk:\tm:
qufvufwkdufckdufaeonf` \Srf:]ynfawmifykdif: wyfrawmf? u\ifeDtrsKd:om:wkd:wufa\:ygwDóSifh u\iftrsKd:om:<leD<H

11
wkdhvnf: yg&ifvsuf u\ifvufeufudkifwyfzJG. u\iftrsKd:om:vGwfa]rmufa\:wyfrawmftm:]zifh ppfa\:vëyf\Sm:onf`
wkdif:\if:om:vlenf:pka'orsm:wGif tpdk:\wyfrsm:u t\yfom:rsm:udkyg owf]cif:? t"rRom:r<m:]yKusifh]cif:? \Gmrsm:udk
ta]rmuf]zifh ypfcwfum rD:|ëdhypf]cif:? pm:eyf\duQmudzk sufqD:]cif:? ypPnf:OpPmudk vk<uf]cif:? a]rrsm:udk odrf:<l]cif:?
\Gmom:rsm:udk ta]ccHtaqmufttHk pDrHcsufY ckdif:ap]cif:wkdht]yif ppfpcef:rsm:twGuf \duQmóSifh aqmufvkyfa\:ypPnf:rsm:udk
\SmazGpkaqmif:aponf`

owf]zwfrërsm:
twnf]yKcsufr\aom owif:rsm:t\ vHk]cHKa\:wyfrsm:u a]r]rÛKyfrkdif:rsm:\Sif:\mY t\yfom:rsm:udk
apckdif:]cif:ajumifh 'Ef\m\]cif:rsm:? aoqHk:]cif:rsm: \Sdaeonf` txl:o]zifh u\if]ynfe<fwGif]zpfum wkdif:\if:om:\Gmrsm:ukd
ppfwyfu wpfpkdufrwfrwf ppfqifa\:vkyfaeonf`

vltpaysmuf]cif:rsm:
yJcl:wkdif:óSifh u\if? u<m:? \Srf:]ynfe<frsm:wGif yõdyuQóSifh qufóG<faom vlrsm: tpaysmufoGm:ajumif:
owif:\onf`

|kyfydkif:qkdif\m rw\m:]yKrë? ]ypf'Efay:rëóSifh óSdyfpufnÛOf:yef:rë


xdkif:]refrme<fpyfodkh vwfwavma\muf\Sdvmaom 'kuQonfrsm:óSifh ]ynfwGif:a\Ï.a]ymif:cHyk®dKvf
(tkdif'DyD) rsm:> wif]ycsuft\ csif:? ucsif? \Srf:? u<m:óSifh u\if]ynfe<frsm:wGif ]refrmppfom:rsm:u wkdif:\if:ol
rdef:uav:rsm:udk qufvufI t"rRom:r<m:]yKusifhaeajumif: od\onf` xdkif:ókdifiHta]cpdkuf? u\iftrsKd:orD:rsm:
tpnf:t|kH:u úyD:cJhaom 25 óSpfumvtwGi:f u\if]ynfe<fwpfckwnf:yif trsKd:orD:óSifh uav:rsm: vdifydkif:qkdif\m
t"rRusifhcH\rë 959 rë\Sdajumif: wif]yonf` xdkh]yif tpdk:\r[kwfaom tzJG.rsm:óSifh ódkifiHwum tpnf:t|kH:rsm:u
wpfókdifiHvHk:wGif <if:odkhaom ppfom:rsm:> apmfum:rëonf qufvuf]zpfaeajumif: tpD\ifcHonf`
ikyfcsnfay;csnf úidrf:csrf:a\:pum:&kdif:rsm: \Sdaeonhftjum:u u\if]ynfe<fxJwGif vl.tcGifhta\:
csKd:azmufrërsm: qufvuf\Sdaeonf[k u\iftpdk:\r[kwfaom tzJG.rsm:u nÏef]yaeonf` u\if\Gmta]rmuft]rm:onf
wkdufcdkufcH\úyD: rD:|ëd.zsufqD:cH\o]zihf \m}Eef:csDaom t\yfom:rsm: awmxJokdh xGufa]y:ju\onf[k wif]yonf`
yJcl:wkdif:? u<m:eSifh \Srf:]ynfe<fwkdhY ppfqifa\:vkyfpOf tpdk:\ppfwyfonf
\Gmol\Gmom:ta]rmuft]rm:udk rw\m:qufqHvsuf \GmxJrS armif:xkwfcJhonf`
2008 ckóSpftwGif: u\ifwkdif:\if:om:tokduft]rHKxJY <if:odkh owf]zwf]cif:? 'Ef\m\ap]cif:? ypPnf:OpPm
vk<ufzsufq:D ]cif: trëwhdkudk usL:vGefolwdkhtm: azmfxkwt f a\:<l\ef tpdk:\onf pHkprf:ppfaq:rë r]yKonfomru ppfaq:
a\:twGuf tm:xkwfrëyif r\SdcJhacs`

uav:ppfom:rsm:
]refrmppfwyfonf uav:ppfom:rsm:udk qufvufpkaqmif:aeqJ ]zpfonf` wyfxJokdh &ifa\mufcGifh
w\m:&iftoufonf 18 óSpf]zpfonf` <if:odkh owfrSwf]cif:onf uav:ppfom:rpkaqmif:rdap\ef rl&g'csrSwf]cif:
]zpfonf[k tpdk:\u a]ymonf` okdh\mwGif <if:rl&g'ukd vpfvsL|ëI uav:rsm:udk pkaqmif:aeqJ]zpfonf` ókdifiHwum
tvkyform:tpnf:t|kH: (tkdift<fvftdk) >tpD\ifcHpmt\ 2007 ckóSpfóSifh óëdif:<SOfvûif 2008 ckóSpf yxrykdif:Y
pkaqmif:rëwkdifjum:csufta\twGufyif wkd:vmcJhonf` uav:ppfom:pkaqmif:a\:óSifhywfoufrëajumifh ppfom:pkaqmif:a\:
&efxrf:tcsKd.óSifh ppft\m\SdtcsKd.wkdhonf ppfOya't\ ta\:<lcHcJhju\onf` ta\:<lyHkrSm t]ypf\Sdajumif: trdefhpm
xkwf]yefúyD: ppf&efxrf:rSwfwrf:Y a\:oGif:]cif:rûom ]zpfonf` \mZ&wfajumif:t\ ]ypf'Efay:]cif: r\Sdacs`
2007 ckóSpf atmufwkdbmwGif vl.tcGifhta\: apmifhjunhftzJG. (tdyfcsftm\f'AvsL) u tpD\ifcHpm
wpfapmif xkwf]yefonf` Üppfom:t]zpf ta\mif:cH\]cif: -]refrmókdifiHY uav:ppfom:pkaqmif:]cif:óSifh cdkif:ap]cif:Á [k
trnf\Sd>` tpdk:\ppfwyf óSifh olykefvufeufudkiftzJG.rsm:u uav:ppfom:pkaqmif:yHkóSifh ckdif:apyHkukd ]zpfpOftrSefrsm:]zifh
tao:pdwf azmf]yxm:onf`
12
uav:rsm:óSifh vufeufudkifyõdyuQqkdif\m ukvor®txl:udk<fpm:vS<f \m'Dum ukrm\qGmrd> 2007
ckóSpf ókd&ifbmtpD\ifcHpmY ]refrmódkifiHwGif uav:ppfom:rsm:tm: ckdif:apyHkudk wif]yxm:onf` tpdk:\ppfwyf?
vufeufudkifolykeftzJG. rsm:óSifh typf\yftzJG.wkdhtwGif: ]zpfcJhonhf taxmuftxm:rsm:udk wif]yonf` xkdtzJG.rsm:xJwGif
&]ynfaoG:pnf:nDnGwfa\:wyfrawmf? ucsifvGwfa]rmufa\:wyfrawmf? u\ifeDtrsKd:om:]ynfol.vGwfa]rmufa\:wyfOD:?
'Drkdu\ufwpfu\ifAk'Ýbmomwyfrawmf? \Srf:]ynfawmifydkif:wyfrawmf? ]refrmtrsKd:om:'Drkdu\ufwpfwyfaygif:pkóSifh u\if
trsKd:om: tpnf:t|kH:úidrf:csrf:a\:aumifpDwkdh yg&ifonf[k wif]yonf`

yõdyuQóSifh qufóG<faom t]cm:usL:vGefrërsm:


ukvor® 'kuQonfrsm:qkdif\m r[mrif:îuD:|kH: (<ltiftdwfcsfpDtm) > ta]ymt\ ]refrm'kuQonf
wpfodef:cJGcefh xdkif:ókdifiH 'kuQonfpcef:rsm:wGif \Sdaeonf[k od\onf` xdk'kuQonfrsm:óSifh ]ynfwGif:a\Ï.a]ymif:cHyk®dKvfrsm:
ZmwdXmaeodkh rdrdpdwfqóNtavsmuf ]yefvmókdifa\: ta]cateukd <ltiftdwfcsfpDtmu qef:ppfvdkaomfvnf: ppftpdk:\u
cGifhr]yKo]zihf xdk'kuQonfrsm: ]yefvma\:onf avmavmq<f r]zpfókdifao:[k <ltiftdwfcsfpDtm u aumufcsufcscJhonf`
b}Fvm:a'h\Sfawmifydkif:\Sd 'kuQonfpcef:rsm:Y cefhrSef:a]c |dk[if}sm 21000 rû aexdkifjuonf`
pcef:]yifywGifrl óSpfodef:cefhrûyif \Sdonf[k <lqjuonf`

tydkif: 2` atmufygwkdhtygt&if ]ynfol.vGwfvyfcGifhrsm:udk av:pm:]cif:


(u) vGwfvyfpGm a]ymqkdcGifhóSifh a\:om:cGifh
zGJ.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'topfwGif vGwfvyfpGm a]ymqdkcGifhóSifh owif:vGwfvyfcGifhwkdhukd
csD:]rÛifhxm:onf` okdhaomf tpdk:\onf vwfwavmwGif xdk\ydkifcGifhrsm:udk pepfwusóSifh ]yif:]yif:xefxef ydwfyifaeonf`
tpdk:\tm: a&zefaom ókdifiHa\:oabmxm:t]rifrsm:ukd xkwfazmf]yorë? qefhusifonfhoabmxm:
t]rifrsm:udk vSpf]yonhf pm\Gufpmwrf: vuf&<fxm:\Sdrë? ]zefhcsdrëwkdhtwGuf ]ynfoltrsm:ukd tpdk:\u zrf:qD:? xdef:odrf:?
pJGcsufwif? tusOf:csrëwkdhukd ]yKaeonf` tpdk:\tm: qefhusifonfh oabmxm:t]rif\Sdaeonf[k txifcH\olrsm: tm:vnf:
vHk]cHKa\:&efxrf:rsm:u uGyfuJapmifhjunhf? aóSmifh<Suf\ef]yKaejuonf`
Zefe&g\D 22 \ufwGif \ckdif]ynfe<f? awmifukwfúrdK.Y tmEmydkifrsm:u udkoef:a÷:óSifh udkukvm:\Snfwkdhukd
zrf:qD:cJhonf` rsuf]rifoufaorsm:ta]ymt\ xdkóSpfOD:onf tzJG.csKyfygwD&ifrsm:vnf:]zpf? ókdifiHa\:wufâuvëyf\Sm:
olrsm:vnf: ]zpfonf` xdkaehu úrdK.xJY armfawmfqkdufu<f]zifh vSnfhvnfum ókdifiHa\:tusOf:om:rsm:udk vÏwfay:a\:óSifh
ukefaç:ókef:usqif:a\:wkdhukd aâu:ajumfcJhjuonf` azazmf&g\D 5 \ufwGif xdkóSpfOD:udk tmEmydkifrsm:u ]yefvÏwfay:cJh>`
ókdifiHa\:ygwDacgif:aqmifrsm:óSifh 1990 ]ynhfóSpfa\G:aumufyJGY a\G:aumufcH\aom vÏwfawmftrwfrsm:
tygt&if ]ynfol.tm:vHk:tm: tpdk:\ukd a&zefonfhpum:óSifh rdefhcGef:rsm:udk ]ynfol.a\S.arSmufwGif ra]ym\ef tpdk:\u
tiftm:oHk: ydwfyifxm:onf` Âcif:csuftenf:i<frSty tpdk:\onf <if:rl&g'udk wpfpdkufrwfrwf usifhoHk:aecJhonf`
jo}kwf 12 \ufwGif zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'rljurf: qóNcH<lyJGtm: a&zefxm:aom pmtm: vufrSwf
a\:xdk:I Zlvkdif 21 \ufY ukvor®taxGaxGtwGif:a\:rä:csKyf befuDrGef:xHokdh ay:ydkhol a\G:aumufcHtrwfrsm:]zpfonfh
tzJG.csKyfygwD&if OD:nDykóSihf OD:wifrif:xGõfwkdhudk tmEmydkifrsm:u zrf:qD:cJhonf` óSpfukefonfh wkdifatmif xdef:odrf:
xm:qJ]zpf>` vufrSwfa\:xkd:ol t]cm:óSpfOD:onfvnf: a\Smifwdrf:aeju\onf`
tpdk:\xHrS îudKwifcGifh]yKcsuf\rxm:aom rnfonhfpm\Gufpmwrf:udkrqkd ]zefhcsdcGifhray:bJ Oya'u
ydwfyifxm:onf` tpdk:\onf yHkóSdyfpufwif pmaytm:vHk:> pmom:rsm:udk xdef:csKyfxm:úyD: ]ynfwGif:\Sd a\'D<kdóSifh
|kyf]rifoHjum:vkyfief:tm:vHk:udk ydkifqkdifxdef:csKyfxm:onf` tpdk:\onf w\m:&ifowif:Xme (rD'D<m) tm:vHk:ukd &g']zefhcsd
a\:ud\d<mt]zpf toHk:]yKaeúyD: tpdfk:\oabmxm:óSifh qefhusifaom t]rifrSeforûukd a&zefykwfcwfa\:rSty
xdkowif:Xmersm:Y rwifacs`
yk®dvduydkifowif:Xme rsm:\Sdonf` odkhaomf tpdk:\> pmaypdppfa\:bkwt f zJ.G u owif:Xme tm:vHk:óSifh
yHkóSdyf]zefhcsdrëtm:vHk:ukd uGyfuJxm:]yD: owif:rsm:tay; vGwfvyfpGm t"dyím<fzGifhqkd]cif:? rSwfcsuf]yK]cif:wkdhukd tm:xkwfygu

13
ta\:<lonf` bkwftzJG.u cGifh]yKtwnf]yKaom pmtkyfpmwrf:rsm:udkom xkwfa&cGifhvdkifpifcsay:onf` cefhrSef:csuft\
yk®vduowif:Xmevdkifpiftm:vHk:> oHk:yHkwpfyHkudk tpdk:\udk<fpm:vS<frsm:óSifh tpdfk:\bufawmfom:wdkhu ydkifqkdifonf[k
od\onf`
]ynfyowif:Xmersm:> udk<fpm:vS<ftenf:tusOf:udkom cGifh]yKxm:úyD: rnfonhf]ynfyowif:Xmeudkrû
ókdifiHxJY ta]cpdkufcGifhray:acs` odkh]zpfI ]ynfyowif:Xmersm:onf a'ocHowif:orm:rsm:udkom tm:udk:ju\onf`
wpfzef udk<fpm:vS<fxm:cGifh\aom ]ynfyowif:Xmersm:> AsL|dktîuD:tuJrsm:tm:vnf: ]ynfwGif:odkh &ifcGifhADZmudk
xkwrf ay: oavmuf]zpf>`
owif:axmufrsm:onfvnf: tmEmydkifrsm:óSifh <if:wkhd> vufa&cHrsm:> aóSmifh<SufrërSeforû?
úcdrf:a]cmufrërSeforû? tjurf:zufrërSeforûóSifh zrf:qD:rërSeforûudk cHju\onf` ókd&ifbmtwGif:u ]refrmae:\Sif: }sme<f>
t<f'DwmóSifh |kH:refae}sm]zpfjuaom udkoufZifóSifh pdef&if:armifwkdhudk yHkóSdyfvyk fief:óSifh xkwfa&olrsm: tufOya'tm:
csKd:azmufrë]zihf axmif'EfckepfóSpfpD csrSwfcJhonf`
pufwifbm 1 \ufu yk®vduydkif yef:owif:}sme<f> owif:axmuf apm]rifhoef:tm: tDvufxa\mepf
Oya'ukd csKd:azmuf]cif:? tpdk:\tmEmydkifwkdhukd a&zef]cif: pJGcsufrsm:]zihf ta\:<lcJhonf` atmufwkdbm 2 \ufwGif ]yefvnf
vÏwfay:cJh>`
atmufwkdbm 1 \ufwGif tzJG.csKyfygwD&ifvnf:]zpf? owif:orm:a[mif:vnf:]zpfol OD:tkef:îudKifudk
ol.aetdrfwGifyif zrf:qD:cJhonf` OD:tkef:îudKifonf tzJG.csKyf> em}pfqkdufuvkef:rkefwkdif:u<fq<fa\:aumfrwD>
obmywd]zpfonf` olonf ÜókdifiHhvkH]cHKa\:udkúcdrf:a]cmuf]cif:Á óSifh ÜókdifiHh}kEfoduQmudk xdyg:aomvufurf:pmrsm:udk
a\:om:]zefhcsdrëÁ wkdhajumifh axmif 15 óSpf uscHcJh\zl:ol]zpfonf` ol.ukd pJGcsufrwifbJ xdef:odrf:xm:cJhúyD: atmufwkdbm 21
\ufY tajumif:]ycsufray:bJ ]yefvÏwfay:cJhonf`
ókd&ifbm 5 \ufwGif yk®vduykdif e<l:pf&wfcsf owif:}sme<frS owif:orm:rsm:]zpfonhf cifarmifat: óSifh
xGef:xGef:odef:wkdhudk \efukefY tmEmydkifwkdhu zrf:qD:cJhonf` ókd&ifbmxJYyif óSpfOD:pvHk:ukd axmifa]cmufvpD
t]ypf'EfcsrSwfcJh>`
rdrd>ókdifiHa\:oabmxm:t]rifrsm:udk zGifh[a]ymjum:rëajumifh xif\Sm:aom pma\:q\móSifh
owif:orm:îuD:rsm:onf axmifxJY qufvuftusOf:uscHaeju\onf` 2008 ckóSpftpydkif:wGif e<fpnf:r]cm:
owif:axmufrsm:tzJG.>ta]ymt\ owif:orm: \SpfOD:onf axmif'Efusaeajumif:óSifh rdepf 90 tm:upm:}sme<f>
t<f'Dwma[mif: udkatmifîuD:? t}Fvdyfbmom? ]refrmbmomwkdh]zifh xkwfa&aom ]refrmwkdif:rftywfpOf}sme<f>
ydkif\Sifrsm:]zpfonfh OD:]rwfaqG (qefeDaqG) óSifh ol.zcif OD:odef:aqGwkhdyg&ifonf[k od\onf` axmifwGif:tusOf:uscH
ae\olrsm: a\:om:onhfpmrsm:ukd tpdk:\pmay pdppfa\:bkwftzJG.u azmf]ycGifhydwfyifxm:onf`
tpdk:\> xdef:uGyfrëu udk<fydkiftod]zifh owif:wnf:]zwf]cif:ukd tm:ay:vmonf` owif:}sme<frsm:u
]ynfwGif:ókdifiHa\:owif:rsm:óSifh txdrcHaom pD:yGm:a\:óSifh ókdifiHa\:acgif:pOfrsm:udk ]ynfolokdh rwif]yjuawmhacs`
]ynfwGif:odkhwifoGif:aom pmapmifóSifh pmtkyfrsm:onfvnf: ]zefhcsdrër]yKrD pmaypdppfa\:ukd ]zwfoef:\
onf` odkh]zpfI cGifh]yKcsufr\Sdaom ]ynfyrSwifoGif:aompmapmifrsm:ukd vuf&<fawG.\Sdygu îuD:av:aom usL:vGefrë
]zpfonf` tpdk:\u ókdifiH]cm: tywfpOfowif:pmapmifrsm:tm: wifoGif:]cif:udkvnf: uefhowfxm:onf` ]ynfytywfpOf
pmapmifrsm:tm: vay:zwf|ë]cif:ukdvnf: tm:ray:acs` okdh\mwGif ]ynfyaehpOfowif:pmtcsKd.udkrl \efukefY &<f<l\ókdif
onfudk awG.\]yefonf` tcsKd.onf tpdk:\> pdppfa\:<Ê\m:udk r]zwfoef:bJ &ifvm]cif:]zpfonf`
trsm:pku qif:\JrJGawae]cif:? pmwwfa]rmufrëtuefhtowf\Sdae]cif:óSifh ta]ccHtaqmufttHk
nHhzsif:ae]cif: wkdhajumifh vlxktjum: qufqHrëY a\'D<kdóSifh|kyfoHonf y"meowif:<mOf]zpfaeonf` tywfpOfowif:
pmapmifrsm:onf úrdK.]y]yifyY vnfywfa\muf\Sdrë tvGefenf:yg:onf` tpdk:\onf ]ynfwGif:a\'D<dktoHvÏihfXmeóSpfck>
owif:tóSpfom\udk vuf&g:îuD:tkyf qufvufxdef:csKyfxm:qJ]zpfonf` ]ynfyrS xkwfvÏihfonhf a\'D<dktoHvÏifh
Xmersm:]zpfonfh vGwfvyfaom tm\StoH? tar\dueftoH? bDbDpD? 'Drkdu\ufwpf]refrmhtoH ponfwkdhonf wnf:]zwfrë
uif:onfh ]yefjum:a\:t\if:t]rpf ]zpfaeonf`

14
tpdk:\onf ]ynfwGif:|kyfoH vkyfief:oHk:ckudkvnf: vuf&g:îuD:tkyfum qufvufxdef:csKyfxm:qJ ]zpfonf`
wyfrawmfvdkif: tygt&if vdkif:oHk:ckukdom cGifh]yKxm:onf` ú}dK[fwk|kyfoHzrf:pufrsm:udk tcaju:aiG<lI ]ynfolwkdhtm:
rSwfyHkwifúyD: oHk:cGifh]yKxm:onf` w\m:r&ifú}dK[fwk|kyfoHpepfukd \ókdifaomfvnf: vltrsm:pktwGuf tvGefhtvGef
aç:îuD:aeqJ]zpfonf`
wnf:]zwfpdppfa\:tzJG.> cGifh]yKcsufr\SdbJ |dkuful:xkwfvkyf? ]zefhcsdxm:aom AD'D<dkwdyfacGudk
vuf&<fawG.\Sdygu \mZ&wfrëa]rmuf>[k Oya'u owfrSwfonf` tpkd:\u qifqmrJh]ynfyAD'D<dktacGrsm:óSifh
AD'D<dk"mwf]ym:rsm:udk \SmazGazmfxkwfzrf:qD:aeqJ ]zpfaomfvnf: ckd:ul:tacGrsm:ukd vrf:ay;Y tvûHy<f\\SdaeqJ]zpfonf`
rwf 8 \ufu vëdifúrdK.e<f tzJG.csKyfygwD&if udkoefhZifóSifh udkxGef:xGef:wkdhudk aemufqHk:ay; Ü\rfbkdÁ |kyf\Sif
aumfyDudk vuf&<fawG.\Sdrë]zihf tmEmydkifrsm:u zrf:qD:cJhonf`

tifwmeufvGyfvyfcGifh
tifwmeufudk toHk:]yKI vGwfvyfrëukd azmfxkwf]cif:óSifh tifwmeufqufoG<fa\:ukd uGyfuJaom Oya'
okdhr[kwf vkyfxHk:vkyfenf:ukd r]y÷mef:\ao:acs` odkhaomf]im:vnf: tpdk:\u tifwmeufqufoG<fa\:udk apmifhjunhf
uGyfuJaeúyD: &ufbfqkdufrsm:udk ydwq f kdhaeonf` toHk:]yKolrsm: vGwfvyfpGm csdwfquf qufqH]cif:]yKr\atmif
aóSmifh<Suf]cif:]zpfonf`
ókdifiHa\:udpPrsm:óSifh qufóG<faom vlîudKufrsm:onhf &ufbfqkdufrsm:udk tmEmydkifwkdhu vufvSrf:
rrDatmif rjumcE ydwfqkdhypfonf` tD:ar:vf owif:rsm:onf vufcHol> t&ifaowWmxJodkh \Hzef\Hcg \ufóSifhcsDjumúyD:rS
a\mufvmwwfonf` yl:wGJydkhpmrsm:vnf: rjumcE tzsufcHxm:\onf` ]ynfolwkdhu <if:]zpfpOfrsm:onf ppftpdk:\u
t&ifóSifhtxGuf tD:ar:vfrsm:tm: pdppfae]cif:ajumifh[k odxm:juonf`
ppftpdk:\> vkyfief:rsm:tm: a&zefaom &ufbfqkduftrsm:pkonf ydwfyifcHju\onf` tcrJh tD:ar:vf
&efaqmifrërsm:omru t]cm:tifwmeufw<fvDzkef:óSifh owif:&efaqmifrsm:okdh vufvSrf:rrDap\ef tpdk:\onf
wpfausmhúyD:wpfausmhydwfqkdhwwfonf`
&ufqkdufbfrsm:Y wifonhfpmvHk:rsm:teuf oHo<]zpfzG<f[k <lqonhf bm:rm:? rl:<pfaq:&g:?
ppftpdk:\? 'Drkdua\pD? ausmif:om:vëy\f Sm:rë? 8888óSifh vl.tcGifhta\: paom a&g[m\rsm:udk ppftpdk:\u ydwfqkdh\ef
tm:xkwfwwfonf` toHk:]yKolrsm:onf \Hzef\Hcg? 'Drkdu\ufwpfArmhtoH? bDbDpDponfh toHvÏihfXmersm:> yifrpmrsufóSm
rsm:odkh vufvSrf:rDvdkufaomfvnf: <if:cGifxJrS pmrltrsm:pkukdrl zGifhr\wwfacs` rjumcE qkdovdk ppftpdk:\onf ol>
pdppfa&g[m\rsm:ajumifh ynmay:óSifh t]cm: r\nf\G<faom &ufbfqkdufrsm:udkvnf: ydwfqkdhrdwwfonf` tpdk:\onf
4if:uGyfuJaom tifwmeuf&efaqmifrëvkyfief:\Sifrsm:]zpfonhf ]refrmw<fvDydkhóSifh pmwkdufóSifh aju:eef:qufoG<fa\:&efîuD:
XmewkdhóSifh yl:aygif:um 2007 ckóSpf pufwifbm ta\:tcif:> tifwmeufvkdif:wifowif:óSifh "mwfyHkrsm:wifquf\m
&ufbfqkdufrsm:ukd \SmazG]cif:óSifh ydwcf s]cif:wkdhudk qufvufvkyfaqmifaeonf`
tDvufxa\mepfzkd\rf wkdhY ókdifiHa\:? bmoma\: odkhwnf:r[kwf qefhusifbuft]rifrsm:ukd
wifqufolrsm:tm: tpdk:\u <if:udpPoufouftwGuf[lI ta\:<l]cif:r]yKaomfvnf: oHo<\SdcH\aom xkdyk®dKvfwkdhudk
t]cm:\mZ&wfrërsm:óSifh t]ypfay:avh\Sdonf`
Zefe&g\D 30 \ufwGif bavmf}g udkaebkef:vwf (aersKd:ausmf) óSifh t]cm:tifwmeufuaz: ykdif\Sif
oHk:OD:wkdhudk tmEmydkifrsm:u zrf:qD:cJhonf` aemufydkif:wGif ol.udk w\m:r&ifaom AD'D<dk"mwf]ym:zefwD:rë? xkwfvkyfrëóSifh
]zefhcsdrëpJGcsuft]yif ]ynfolat:csrf:ukd aóSmifh<Sufaom \mZ&wfrë? Oya'rJh tDvufxa\mepf vufvJÏ a\mif:&<frë
ponfwkdh]zifh ta\:<lcJhonf` ókd&ifbmtwGif:u aebkef:vwftm: axmiftóSpf 20 óSifh a]cmufv ]ypf'EfcsrSwfcJhonf`
e<fpnf:r]cm:owif:axmufrsm:tzJG.u wif]y\mwGif tpdk:\onf tifwmeufuaz:rsm:udk teD:uyf
apmifhjunfhuGyfuJaeúyD: oHk:pJGaeolwpfOD:> vëyf\Sm:rëukd ig:rdepfvûif wpfîudrf? tvdktavsmuf zef]yifyHk\dyfzrf:<l
rSwfwrf:wif]cif:]zifh pdppfaeonf[k ]zpf>` tifwmeufuaz:qkdifwkdif:Y ókdifiHa\:qkdufóSifh vdifydkif:qkdif\mqkdufrsm:udk
junhfcGifhr\Sd[k óëd:aqmfpmuyfxm:ju\onf` rnfokdhaom ]ypf'Efay:rnfudkrl a]ymrxm:acs`

15
ynm\yfqkdif\m vGwfvyfcGifhóSifh <Ofaus:rëqdkif\myJGrsm:
tpdk:\onf ynm\yfqkdif\m vGwfvyfcGifhudkvnf: uefhowfxm:onf` wUodkvfq\m? q\mrrsm:óSifh
ygarmuQrsm:onfvnf: t]cm:tpdk:\&efxrf:rsm:uJhodkhyif vGwfvyfpGm a]ymqkdcGifh? vGwfvyfpGm ókdifiHa\:vëyf\Sm:cGifhóSifh
vGwfvyfpGm a\:om:xkwfa&cGifhrsm: uefhowfcsKyfcs<fcHxm:\onf` tpdk:\tm: a&zef]cif:r]yK\ef ynma\:&efîuD:Xmeu
yHkrSefyif owday:onf` wUodkvf&efxrf:tae]zifh tvkyfcGifwGif ókdifiHa\:raqG:aóG:\? ódkifiHa\:ygwDrsm:odkhr&if\? raxmufcH
\? vëyf\Sm:rërsm:Y ryg&if\t]yif ókdfifiH]cm:om:rsm:óSifh awG.p\m\Sdygu îudKwifcGifh]yKrdefh awmif:cHju\onf` tpdk:\u
oif|kd:nÏef:wrf:rsm:udk teD:uyfuGyfuJvsuf oif|kd:pmom:rsm:udk pdppfwnf:]zwf\ef owday:nÏefjum:xm:onf` t]cm:aom
ókdifiHh&efxrf:rsm:enf:wl wUodkvfq\m/q\mrrsm:óSifh ygarmuQrsm:onf ]ynfckdifúzdK:toif:odkh &ifa\mufju\onf` q\m/
q\mr &efxrf:tqifhqifonf rdrdwkdhausmif:om:rsm:> ókdifiHa\:vëy\f Sm:rëtwGuf wm&ef<lju\onf` ókdifiH]cm:om:rsm:udk
îudKwifcGifh]yKcsufr<lbJ wUodkvfy\&kEfrsm:okdh &ifcGifhr]yKacs` ausmif:om:rsm:yg&ifonfh tpnf:ta&:rsm:okdhvnf:
wufa\mufcGifhray:acs` <if:Y bJG.óSif:obifyifvûif tusKH:&ifae>`
ausmif:om:rúidrfrouf]zpfrëudk uefhowf\ef bJG.îudKausmif:om:rsm:tm: úrdK.óSifha&:vHaom ae\mrsm:wGif
ausmif:wufapvsuf rúidrfoufrëudk zefwD:ygu q\maum ausmif:om:rsm:udkyg ]yif:xefpGm uGyfnÛyfrnf[k
owday:xm:onf` taqmiftrsm:pkukdvnf: ydwfxm:onf` tpdk:\onf aóGausmif:ydwf\ufrsm:twGif:Yyifvûif vHk]cHKa\:ukd
xlxyfpGmcsxm:>` <if:tpDtrHrsm:ajumifh ynma\:t\nftaoG:onf xdk:usoGm:o]zifh ausmif:om:wkdhonf rdrd
bmomavhvm]cif:óSifh tvGwfynmoifusL\Sifrsm:wGif \<laeju\onf`
tpdk:\onf yk®vduynma\:odyíHausmif:rsm:óSifh <if:wkdh> oif|kd:nÏef:wrf:wkdhukd wif:usyfpGm
xdef:csKyfxm:onf` tvm:wl xdef:csKyfrërsm:ukd bkef:awmfîuD:oif ynma\:ausmif:rsm:? c\pf<mefusrf:pmoifausmif:rsm:óSifh
rlqvifAvD ynmoif ausmif:rsm:okdhyg wkd:csJ.xm:onf` 2008 ckóSpftwGif:u tpdk:\onf tvGwfynmoif
ausmif:rsm:tay; tjurf:udkifcJhúyD: usL\Siftavhtxukd ydwfyif\eftm:xkwfcJhonf`
tpdk:\onf <Ofaus:rëqkdif\mtzJG.óSifh tcrf:tem:rsm:udkvnf: apmihfjunhfuGyfuJvsuf pdppfwnf:]zwfrë
]yKonf`

(c) at:csrf:pGm pk|kH:cGifhóSifh toif:zJG.cGihf


vGwfvyfpGmpk|kH:cGifh
vGwfvyfpGm pk|kH:cGifhudk Oya']zifh uefhowfxm:onf` vufawG.wGif tpdk:\onf qkd:&g:pGmyif
uefhowfxm:onf` ]y÷mef:xm:aom trdefhwpfcku cGifh]yKcsufr\SdbJ ]yifywGif vlig:OD:xufydkI rpk|kH:\ef
w\m:&ifwm:]rpfxm:onf` odkhaomf tmEmykdifrsm:u <if:udk worwfwnf: azmfaqmif]cif:r]yKbJ \Hzef\Hcg ig:OD:xuf
enf:aom ta\twGufudkyif wm:]rpfwwfonf` w\m:&if\yfwnfcGifh\dSaom ygwD]zpfvsufóSifh trsKd:om: 'Drkdua\pD
tzJG.csKyfonf \efukef|kH:csKyfrSwpfyg:? usef|kH:cJGtm:vHk:udk tpdk:\trdefht\ ydwfxm:\úyD: tzGJ.csKyfonf |kH:csKyf]yifywGif
w\m:&if vëyf\Sm:cGifh r\acs` w\m:&ifrSwfyHkwifxm:aom t]cm:ygwDukd:zJG. onfvnf: ygwDtpnf:ta&:usif:y\ef tpdk:\xHrS
cGifh]yKrdefh awmif:cHju\onf` tzJG.csKyf|kH:rsm: t]yifbufwGifom yHkpHr&ifaom awG.qHkrërsm:udk ]yKju\onf` vHk]cHKa\:tzJG.&if
rsm:uvnf: xkdawG.qHkrëwkdhY wufa\mufrnhfyk®dKvfpm\if:udk awmif:qkdavh\Sdonf` pdwfysufoGm:juap\ef ]zpfonf`
at:csrf:pGm qóNxkwfazmf]cif:óSifh pk|kH:]cif:rsm:ukd ysuf]ym:ap\ef ppftpdk:\óSifh <if:>bufawmfomrsm:u
owday:úcdrf:a]cmuf]cif:? tjurf:zuf]cif:óSifh zrf:qD:ydkifcGihftmEmwkdhudk yHkrSef]yKvkyfjuonf`
Zefe&g\D 2 \ufwGif tzJG.csKyfa\G:aumufcHtrwf OD:atmifrkd:ndKóSifh ygwD&ifrsm:]zpfonfh aersKd:ausmf?
udkpdef&if:? udkoef:xGef:óSifh udkarmifOD:wkdhukd zrf:qD:cJh>` ]refrmókdifiHvGwfvyfa\:aehudk }kEf]yKusif:ya\:twGuf pk|kH:
wdkifyifju]cif:]zpfúyD: tpnf:ta&:túyD:wGif xdef:odrf:cHju\]cif:]zpfonf`

16
ZGef 19 \ufwGif tzJG.csKyfacgif:aqmif a';atmifqef:pkjunf> 63 óSpfa]rmuf arG:aeh txdrf:trSwfyJGY
wufa\mufol 14 OD:udk pGrf:tm:\Sifrsm:u zrf:qD:cJhonf` rsuf]rifoufaorsm:> ta]ymt\ xdef:odrf:cHwkdhonf t|dkufcHju\
úyD:rS x\yfum:ay;okdh wifum armif:xGufoGm:]cif: ]zpfonf` óSpfukefqHk:onfhwkdif xdef:odrf:cHaeju\qJ]zpfonf`
\ckdif]ynfe<f? awmifukwf\JtzJG.u jo}kwf 8 \ufwGif 1988 ckóSpfu \efukefY 'Drdkua\pD
awmif:qdkqóN]yyJGudk ppftpdk:\u jurf:wrf:pGm úzdKcJGcJhrë? tóSpf 20 a]rmuf txdrf:trSwft]zpf toHwdwf vrf:avûmufqóN]yrë
túyD:Y vl 48 OD:udk zrf:qD:cJhonf` xdktxJrS 43 OD:udk aemufydkif:Y vÏwfay:cJhaomfvnf: usefig:OD:udkrl xdef:odrf:xm:qJ
]zpfonf`
pufwifbm 27 \ufwGif trsKd:om:'Drkdua\pDtzJG.csKyf> tóSpf 20a]rmuf óSpfywfvnf tcrf:tem:okdh
wufa\muf\eftoGm:Y ygwD&if udk:OD:ukd tmEmydkifrsm:u zrf:qD:cJhonf` xdkhaehaóSmif:ykdif:Y tm:vHk:ukd ]yefvÏwfay:cJhaomf
vnf: tcrf:tem:okdh wufa\mufcGifh r]yKawmhacs`
'DZifbm 30 \ufu Üa';atmifqef:pkjunftm:vÏwfay:Á [laom ezl:pD:udkifaqmifvsuf vltrsm:
oGm:vmonhf \efukefvrf:rîuD:ay;Y pDwef:vrf:avûmufol tifeft<f'DygwD&ifukd:OD:ukd tmEmydkifrsm:u zrf:qD:cJhonf`
óSpfukefonhfwkdif rvGwfa]rmufjuao:acs`

vGwfvyfpGm toif:zJG.pnf:cGifh
vGwfvyfpGm taygif:toif:xm:cGifhudk tpdk:\onf uefhowfxm:>` txl:o]zifh tzJG.csKyfygwD&ifrsm:?
'Drkdua\pDudk axmufcHolrsm:? ]ynfytkyfpkóSifh qufoG<folrsm:udk zdóSdyfonf` ódkifiHawmftîuD:tuJu rw\m:oif:[k
ajunmcHxm:\aom rnfonfhtpnf:t|kH:óSifhrqkd qufqH]cif:udk Oya'wpf\yfu ydwfyifxm:onf`
vGwfvyfpGm toif:zJG.pnf:cGifh> toDd:tyGifhudk a<bk<stm:]zifh tpdk:\bufvkduf tpnf:t|kH:rsm:uom
cHpm:cGifh\Sdaeonf` <if:wkdhtxJwGif ukefonfîuD:rsm:toif:rsm:? ynm\Sifrsm:tzJG.rsm:óSihf ]ynfckdifúzdK:toif:wkdh yg&ifonf`
tusKd:t]rwfr\Smaom tpnf:t|kH:rsm:vnf: \Sdonf` tpdk:\> rl&g'udk rxdyg:ap\ef txl:}|k]yKaom t]cm:toif:rsm:vnf:
\Sdonf` w\m:&ifrSwfyHkwifxm:aom ókdifiHa\:ygwD 10 zJG.\Sdonf` okdhaomf trsm:pkonf toufuif:rJhouJhokdh \Sdae>`
ppftpdk:\> rl&g'rsm:udk raxmufcHaom ygwDrsm:udk tmEmydkifrsm:u taóSmifht<Sufay:onf`

(}) vGwfvyfpGmudk:uG<fcGifh
zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'opfu vGwfvyfpGmukd:uG<fcGifhudk csD:]rÛihfxm:onf` rnfokdhqkdapumrl
us<f]yefhaom Âcif:csufrsm: ]rÛKyfóSHxm:o]zihf ppftpdk:\u pdwfxifovdk csKd:azmufcGifh\Sdaeonf`
ókdifiHawmfbmom[lI ]y÷mef:rxm:acs` odkhaomf tpdk:\u ax\&g'Ak'Ýbmomukd OD:pm:ay:ajumif:
azmf]yonf` rSwfyHkwifxm:aom bmomrSeforû> bmom&ifrsm:onf a<bk<stm:]zifh olwkdhîudKufóSpfoufovdk
udk:uG<frë]yKókdifonf` rnfokdhqkdapumrl tcsKd.aombmomrsm:> vëyf\Sm:rëtay; tpdk:\u uefhowfcsufrsm:wifxm:úyD:
Ak'Ýbmomukd t]cm:bmomrsm:xuf a\S.wef:wifxm:onf` omoema\:&efîuD:XmeY Üomoemawmf xGef:um:]yefhyGm:a\:
OD:pD:XmeÁ [lI oD:]cm:OD:pD:Xme xm:\Sday:onf` tpdk:\u aus:vufa'orsm:wGif bkef:awmfîuD:oifynma\:ausmif:rsm:
csD:a]rÛmufxm:I \efukefóSihf rÊav:\Sd Ak'ÝwUodkvfrsm:tm: \efyHkaiGaxmufyHhxm:onf`
wu<fwrf:wGif tpnf:t|kH:rSeforû bmoma\:yif]zpfap? t]cm:]zpfap tpdk:\xH rSwfyHkwif\onfcsnf:
]zpfonf` w\m:&ifvrf:nÏefcsufwpfckt\ bmoma\: ÜppfppfÁ tzJG.tpnf:rsm:tae]zihf rSwfyHkwifudpPrS
uif:vGwfcGifh\dSonf [k qkdxm:aomfvnf: vufawG.wGif rSwfyHkwifxm:\Sdaom toif:tzJG.tpnf:t|kH:óSihf
vkyfief:rsm:onfom ydkifqdkifrë ta\mif:t&<fvkyfykdifcGifhóSifh bEfpm\if:zGifhcGifh\Sdonf` okdh]zpfI
bmoma\:toif:tzJG.tm:vHk:onf tpdk:\xHY rSwfyHkwifju \awmhonf`
tpdk:\onf Ak'Ýbmom omoemh&efxrf: oHCmawmfrsm:tm: xdef:csKyfxm:\ef qufvuftm:xkwfaeonf`
Ü&denf:awmfóSifhrnDbJ omoemawmftm: nÛdK:óGrf:apaomt]yKtrlÁ rsm:twGuf oHCmawmfwkdhudk tpdk:\u ta\:<lonf`
omoemhpnf:urf:qkdonfudk csrSwfxm:vsuf vdkufemapa\:twGuf \mZ&wfrëyk'fr]zifh ta\:<lonf` tpdk:\tm:
qefhusifaom rnfonfh\[ef:udkrqkd ta\:<l\ef tpdk:\onf rwGefhqkwfacs` axmif'EfuscH\aom \[ef:wkdhudk

17
vl&wfvJapI \[ef:rsm:onf OD:]ynf:xm:cGifh r\Sdawmhonfomru &denf:awmfóSifhtnD qGrf:cH]cif:udkvnf: cGifhr]yKawmhacs`
t]cm:ódkifiHa\:tusOf:om:rsm:enf:wl oHCmrsm:udk |dkufóSufykwfarmif:]yKjuvsuf tvkyfjurf:vkyfaponf` tpdk:\onf
&denf:óSifhnDaom oHCmxkwpf\yfvHk:udkvnf: txl:uefhowfcsufrsm:]zihf vGwfvyfpGm pnf:|kH:cGihfóSifh vGwfvyfpGm
qóNxkwfazmfydkifcGifhwkdhudk ydwfyifxm:onf`
oHCmawmfrsm:tae]zihf vl.tcGifhta\:óSifh ókdifiHa\:vGwfvyfcGifhrsm:awmif:qkdrëudk tpdk:\u [efhwm:
ydwfyifxm:onf` ókdifiHa\:t]rifyg&ifaom w\m:rsm:udk oHCmawmfwkdhtm: a[mjum:cGifhr]yKacs` w\m:awmfrsm:Y
ókdifiHa\:óSifh óSD:óG<faoma&g[m\? pum:pkóSifh yHk]yifrsm: rxnfhoGif\ay` \[ef:awmfrsm:onf ókdifiHa\:udkomru ókdifiHa\:
ygwDrsm:óSifh ygwD&ifrsm:udk a\Smif\Sm:vsuf a&:uGmpGmae\ef tpdk:\uowday:onf` ókdifiHawmfoHCmnÛdóëdif:a\: aumfrwD>
tcGifhtmEm atmufY tpdk:\u todtrSwf]yKxm:aom oHCm}dkEf:îuD:udk:}dkEf:t]yif oHCmrsm:tae]zihf aemufxyf
}kdEf:opf? toif:tzJG.opfxlaxmif]cif:ukd tpdk:\uydwfyifxm:onf` wpfzef bmom tm:vHk:> omoemh&efxrf: rSeforû
ókdifiHa\:ygwDrsm:odkh &ifcGifu h dkvnf: tpdk:\uydwfyifxm:onf`
Zlvdkif 15 \ufu \efukefblwmîuD:Y \[ef:udk:yg:udk \JwyfzJG.u zrf:qD:cJhonf` xdkoHCmrsm:tm:
Ürvdkrkef:wD:pdwf]zifh wrifoufouf bmomudkif:|ëdif:pdwfukd ysufpD:aprëÁ pJGcsuf]zifh axmif'Ef óSpfóSpfpD csrSwfcJhonf`
jo}kwf 23 \ufwGif \efukefúrdK.om"kausmif:wkdufrS \[ef:rsm:]zpfonhf OD:"rRom\óSifh OD:eóN\wkdhukd
tmEmydkifrsm:u zrf:qD:onf` <if:zrf:qD:rëukd oufqkdif\mu twnfr]yKacs` vl.tcGifhta\:apmifhjunhfyk®dKvfrsm:u
tem}wfY qefhusifqóN]yrë]zpfxGef:rvmap\ef îudKwif[efhwm:onfh oabm]zifh xdef:odrf:]cif:]zpfzG<f\Sdonf[k rSwfcsuf]yK
>` óSpfukefqHk:onfhwkdifatmif óSpfyg:pvHk:udk xdef:odrf:xm:qJ]zpfonf`
2007 ckóSpf pufwifbm ta\:tcif: óSpfywfvnfrwkdifrD \ufrsm:twGif: \efukef? rÊav:óSihf
\ckdif]ynfe<fwkdhwGif 'Drkdua\pDvëyf\Sm:rëóSifh óSD:óG<fonf[k oHo<\Sdaom ausmif:wkdufrsm:wGif vHk]cHKa\:wyfzJG.rsm:u
pD:eif:ae\m<l wyfcsxm:vmjuonf`
t]cm:bmom&ifvlenf:pkwkdhudkvnf: omoema\:qkdif\m taqmufttHkopfrsm: wnfaqmuf]cif:ukd
tpdk:\u qufvufydwfyifxm:onf` bmoma\:qkdif\m A[dkXmersm:óSifh bmoma\:ynmoifausmif:rsm:tm: zsufqD:rëwkdhudk
vnf: tpdk:\u vufydkufjunhfaecJhonf`
tpdk:\> e<fpyfvHk]cHKa\wyfzJG.&ifrsm:uvnf: <ciftwkdif: qufvufI \ckdi]f ynfe<fa]rmufydkif:\Sd
AvDrsm:tm: pdwfxifovdk &ifa\mufppfaq:rërsm: ]yKaeonf` AvD\yfwnfvnfywfcGifhudk AvDq\mrsm:xH awmif:qkdar:]ref:
juonf` <if:odkhaom cGifh]yKrdefhr\Sdajumif:awG.ygu AvDukdúzdKzsuf\ef trdefhcsrSwfonf`
ókdifiH> a'otrsm:t]ym:Y c\pf<mefóSifh tpPvmrfbmom&ifrsm:u r]rifomaom vrf:usOf:vrf:oG<f
rsm:wGif tao:pm:bk\m:\Sdckd:ausmif:óSifh AvDi<frsm: aqmufvkyfcGiu fh dkrl a'ocHtmEmydkifrsm:xHrS w\m:r&ifaom
cGihf]yKcsuf]zifh \\Sdaejuonf` xdkbmom&ifrsm:u w\m:&ifavûmufúyDqkdvûif tcsdefqJGcHxm:ju\úyD: aemufqHk:Y y<fcscH\]cif:
rsm:]ym:um cGifh]yKrdefh\cJhyguvnf: xkdtmEmydkifxuf tqifh]rifhol> y<fcs]cif:ukd cH\wwf]yefajumif: wif]yjuonf`
bmoma\:qkdif\m tzJG.tpnf:óSifh vëyf\Sm:rëwkdhonf vGwfvyfpGmqóNazmfxkwfydkifcGifhóSifh vGwfvyfpGm
pk|kH:cGifhwkdhtm: uehfowfrëabmif]zifh [efhwm:ydwfyifcHae\onf` tpdk:\> xdyg:xkd:azmufaom ]ynfwGif:vHk]cHKa\:vkyfief:
<Ê\m:ajumifh uefhowfcsufrsm:tvdktavsmuf ]zpfxGef:vmúyD: tpkta&:]zihf]zpfap? wpfukd<f\nf]zpfap qkawmif:&wf]yKrë
rsm:ukd [efhwm:aóSmifh<Sufvmjuonf` ukd:uG<frëbmoma\:qkdif\m pk|kH:rëtygt&if tzJG.tpnf:? tpnf:t|kH:rSeforû>
vkyfief:pOfrsm:onf xkd:azmufapmifhjunhfcHaeju\onf`
ukd:uG<frëbmomudk t"rRa]ymif:ckdif:onhf vkyf\yfrsm:rS tmEmydkif:rsm:u z<fcGmvmcJhyHk\aomfvnf:
Ak'Ýbmom&ifr[kwfolrsm:udk Ak'ÝbmomxJokdh &if\efqJGaqmif pnf:|kH:rërsm: qufvuf\Sdaeao:ajumif: awG.\onf`
c\pf<mefbmom&if csif:vlrsKd:wkdhukd zdtm:ay:um bkef:awmfîuD:ausmif:rsm:óSifh Ak'Ýbmomoifwef:rsKd: wufa\mufapvsuf
Ak'Ýbmomokdh&ifa\:vëHhaqmfaejuonf` c\pf<mefcsif:rsm:> ta]ymt\ a'ocHtmEmydkifrsm:u Ak'Ýbmom&ifrsm:om
wufa\mufcGifh\Sdonfh txufwef:ausmif:udk zGifhvSpfxm:úyD: Ak'Ýbmomokdh a]ymif:vJvmaom csif:ausmif:om:rsm:udk
ausmif:úyD:vûif tvkyftudkifay:rnf[k qJGaqmifpnf:|kH:juajumif: od\onf` ausmif:wufvdo k lrsm:u bmoma]ymif:ju\
awmhonf` ]ynfya\mufcsif:vl.tcGihfta\: yk®dKvfrsm:> wif]ycsufY a'ocHtmEmydkifrsm:u c\pf<mefbmom&if

18
csif:uav:i<frsm:udk Ak'Ýbmombkef:awmfîuD:ausmif:rsm:odkh tyfóSHvsuf Ak'Ýbmompmayoifjum:ay:úyD: olwkdhrdbrsm:rod
atmif bmoma]ymif:ypfjuonf[k yg\Sdonf` ppfudkif:wkdif:twGif:Yvnf: xdkenf:vrf:rsKd:]zihf wkdif:\if:om:em}
c\pf<mefrsm:óSifh ewfudk:uG<folrsm:udk bmoma]ymif:ypfaejuonf[k od\onf`
bmomtoD:oD:> omoemh&efxrf:rsm:> omoem]yefhyGm:a\:vkyfief:udkrl tpdk:\utm:ray:]yefacs`
c\pf<mef}kdEf:rsm:óSifh tpPvmrfbmomwkdh> {&Ha}vdvkyfief:onf <if:uefhowfcsufajumifh aóSmifhaóS:ju\onf`
]refrmókdifiHxJwGif rnfonhfókdifiH]cm:omoem]yKvkyfief:ukdrû t]rJwrf:ta]cpdkufcGifh ray:acs`
tpdk:\rlvwef:ausmif:tm:vHk:wGif Ak'Ýbmompmayukd tpdk:\> vrf:nÏefcsuf]zifh oif|kd:nÏef:wrf:wGif
xnhfoGif:xm:onf` Ak'ÝbmomusifhpOfukd ravhvmvkdolausmif:om:rsm:tae]zihf vJÏa\SmifcGihf\dSaomfvnf: bk\m:\Sdcdk:}gxm
rsm:udkrl aehpOf \Gwfqdkju\onf` tpPvmrfbmom&ifausmif:om:rsm: xdktcsdefY pmoifcef:t]yiftbufY aecGihfudk
tcsKd.ausmif:rsm:u cGifh]yKaomfvnf: tcsKd.Yrll rqkdrae\ pnf:urf:xm:ajumif: od\onf`
ókdifiHom:rsm:óSifh t]rJaexkdifcGifh\olrsm:onf tpdk:\u xkwfay:xm:onfh trsKd:om:rSwfyHkwifuwf]ym:udk
t]rJwrf:aqmifxm:\onf` <if:uwfY vlrsKd:óSifh udk:uG<fonhfbmomudk azmf]yxm:onf` okdhaomf wpfa]y:nD r[kwfbJ
tcsKd.ae\mY ukd:uG<fonhfbmomukd azmf]y\efrvkd]yefacs` wpfzef ókdifiHom:rsm:onf ókdifiHul:vufrSwfuJhokdhaom
pm\Gufpmwrf:rsm:Y udk:uG<fonhfbmomudk azmf]yju\]yefonf`
tpdk:\u rlqvifrsm:tae]zifh óSpfpOf [mh}sfbk\m:zl:oGm:cGifh ]yKovdk Ak'Ýbmom&ifrsm:ukdvnf: Ak'Ý}<m
bk\m:zl:oGm:cGifh]yKonf` odkhaomf ta\twGufudk uefhowfxm:onf`

vl.tzJG.tpnf:qkdif\musL:vGefrëóSifh cJG]cm:qufqHrë
<ckóSpfxJwGif tpPvmrfbmom&ifóSifh Ak'Ýbmom&ifwkdhtjum: yõdyuQ\SdcJhonf[k owif:r\\Sdyg`
bmoma\:qkdif\m w\m:&ifcJG]cm:qufqHrëonf tenf:tusOf:om\Sdaomfvnf: Ak'Ýbmomtm: tvdktavsmufOD:pm:ay:rë
onfrl \Sd]rJ]zpfonf` \efukefwGif }sL:vlrsKd:vlenf:pkudk pk|kH:cGihf]yKaom a\&wDbk\m:\Sdckd:ausmif:wpfausmif: \Sdonf`
}sL:qefhusifa\: Oya'rsKd:vnf: r\Sdajumif:od\onf`
tao:pdwfavhvmvdkygvûif www.state.gov/g/dri/inf/rpt 2008 ckóSpf ókdifiHwum bmoma\: vGwfvyfcGifh
acgif:pOfwGif junhfókdifonf`

(C)vGwfvyfpGm c\D:oGm:cGifh? ]ynfwGif:a\Ï.a]ymif:cHyk®dKvf? 'kuQonf apmifha\Smufróë Sifh ókdifiHrJhyk®dKvfrsm:


tpdk:\u c\D:oGm:vmcGifhudk uefhowfxm:aomfvnf: ]ynfoltrsm:pkonf ]ynfwGif:Y oGm:vmcGifh\Sdonf`
Âcif:csuftae]zihf rlqvifrsm:onf \ckdif]ynfe<fokdh toGm:tvm]yKcGifhr\Sdonfht]yif \ckdif]ynfe<fxJY oGm:vmcGifhudkyif
uefhowfxm:onf` <if:uefhowfrëonf twkduftcHygwD&ifrsm:óSifhvnf: tusKH:&ifonf` rnfodkhyif]zpfap? ókdifiHom:
tm:vHk:> oGm:vmvëyf\Sm:rëudk teD:uyfapmifhjunhfaeúyD: c\D:oGm:rsm:onf olwkdha\muf\mt\yfY a'ocHt\m\Sd rsm:xH
today:\onf` vufeufudkifyõdyuQ\Sd ae\mwGif uefhowfrëydkrsm:onf` t\yfom:rsm:onf pdwfxifovkd a\Ï.a]ymif:cH
\wwf>` tmEmydkifrsm:u \efukefodkhygwDudpP]zifh c\D:oGm:\oltzJG.csKyf&ifrsm:udk [efhwm:ydwfyifwwfjuúyD: \efukefY
nOhftdyfcGifhr]yKacs`
wkdif:\if:om:acgif:aqmifrsm:> oGm:vmrëudk tpdk:\onf juyfjuyfrwfrwfapmihfjunhfonf` ]ynfwGif:Y
rnfonhfae\modkh oGm:onf]zpfap wkdif:\if:om:acgif:aqmifrsm:onf îudKwifcGifh]yKcsuf<l\onf`
<cifu yõdyuQ]zpfzl:aom vlenf:pkwkdif:\if:om:wkdh> a'owGif Oyrm {\m&wDwkdif:\Sd
u\ifvlrsKd:pkrsm:> \yf\Gmrsm:Y xdktcsdefuwnf:u oGm:vmvëyf\Sm:rëudk tvGefwif:usyfxm:onf` ppfwyfppfaq:a\:
pcef:rsm: tvGefpdyf]cif: tygt&if ppfaxmufvSrf:a\:wkdh> apmifjh unhfrëudkyg cH\onf` e<fpyfa'orsm:wGif ppfaq:a\:
pcef:rsm:Y vmbfaiGtawmif: cHju\onf`
\ckdif]ynfe<fwGif ppfaq:a\:pcef:ta]rmuft]rm:u rlqvifvlrsKd:rsm:udkom apmifhjunhfonf`
txl:o]zihf rlqvif|dk[if}smrsm:udk wif:usyfpGm uGyfuJonf` b}Fvm:'uf\SfóSifh e<fcsif:xdpyfaom bl:oD:awmif?
ausmufawmf? armifawm? \aohawmifúrdK.e<frsm:wGif qkd:&g:onf` \ckdif]ynfe<frS wUodkvf&ifcGifhatmif]rifaom rlqvif

19
vli<frsm:onf <if:uefhowfcsufrsm:ajumifh wUodkvfodkh wufcGifhr\ ]zpfwwfonf` ókdifiHom:r[kwfol t]cm:
vlrsKd:rsm:]zpfonfh awmiftm\Swkdif:om:rsm:óSifh w|kwfvlrsKd:rsm:onfvnf: ]ynfwGif:Y c\D:oGm:cGifhukd îudKwifcGifh]yKcsuf
<lju\onf` rnfodkhqdkapumrl w|kwf? xkdif:? b}Fvm:'uf\SfóSifh tdóNd<e<fpyfrsm:onf <kdayguftvGefîuD:onf` rSwfwrf:r\Sd
ókdifiHul:]cif:óSifh ukeful:]cif:rsm: ]zpfaeonf`
]ynfyokdh c\D:oGm:vkdvûifrl omrefókdifiHom:wpfOD:twGuf pm\Gufpmwrf:oHk:rsKd: vdktyfonf`
]ynfxJa\:&efîuD:XmerS xkwfay:onhf ókdifiHul:vufrSwf? tcGeftrsKd:rsKd:rS uif:\Sif:ajumif: bÖma\:óSifh tcGef&efîuD:XmerS
axmufcHpm? vl&ifrëîuD:juyfa\:óSihf ]ynfol.tiftm:&efîuD:XmerS xGufcGmcGifhyHkpHwkdh]zpfonf` vlukeful:rë]yùemudk
udkifwG<fa\:twGuf tpdk:\onf trsKd:orD:rsm: (txl:o]zihf touf 25 óSpfatmuf rdef:uav:rsm:udk ókdifiH]cm:odkh xGufcGifh
qufvuf wif:usyfxm:onf`
ókdifiHul:vufrSwf udkifaqmifcGifh\olrsm:> ]ynfyc\D:pOfrsm:udk }|kwpdkufppfaq:onf` ókdifiHul:vufrSwf
óSifh ]ynfyxGufcGifhADZm udpPonf uefhowfrërsm:vGef:o]zifh vmbfay:vmbf<ludpP tvGefîuD:xGm:\onf` avûmufxm:olrsm:
onf ]refrmusyfaiG oHk:odef:rûtxd vmbfxdk:ju\onf` uïrf:usifvkyfom:wpfOD:> wpfóSpfpmvpmaiGóSifh nDrûonf`
ódkifiHa\:udpPudk tajumif:]yIvnf: tpdk:\onf ókdifiHul:vufrSwfudk ydwfyifwwfonf` ]ynfyodkh xGufcGmcGifh\aom
wUodkvfbJG.\rsm:onf (tcsKd.aomókdifiHh&efxrf:rsm:Âcif:csuft\) olwkdh> ynmoifp\dwfukd tpdk:\okdh ]yefoGif:\onf`
ókdifiHul:vufrSwf\\Sd\ef vóSifhcsDjum]rifhonf` vmbfxdk:\ef&efav:olqdkvûif ydkIjumwwfonf`
ókdifiH]cm:oHwrefrsm:óSifh \efukefta]cpdkuf ukvor®&efxrf:rsm:? \efukef]yifyokdh c\D:oGm:vdkvûifrl
owfrSwf{nhfc\D:twGuf îudKwifcGihf]yKcsuf<l\ef rvdkacs` t]cm:c\D:pOfrsm:qkdvûif îudKwifcGifh]yKcsuf<l\úyD: rjumcEvnf:
]iif:y<fcH\wwfonf` wpfzef oHwrefrsm:rSwyg: ]ynfwGif:Yaexdkifaeol ókdifiH]cm:om:rSeforûonf ]ynfyokdh xGufcGmvdkvûif
cGifh]yKcsufavûmufxm:\onf` arvtwGif:u wkdufcwfaom em}pfqkdufuvkef:rkefwkdif: tvGefumvtwGif: {\m&wD]rpf&
uïef:ay;okdh ul:oef:oGm:vma\:udk txl:juyfrwfcJhonf` ]rpf&uïef:ay;rS t&iftxGufvrf:rîuD:tm:vHk:ay;wGif
ppfaq:a\:pcef:rsm: zGifhxm:úyD: ókdifiH]cm:om:rsm:onf îudKwifcGifh]yKrdefh awmif:cHju\onf` rnfolrqkd ]rpf&uïef:ay;okdh
oGm:vdkvûif cGifh]yKrdefhvdktyfaomfvnf: aemufydkif:wGif avrkefwkdif:óSifhoufqkdifaom c\D:rsm:twGufrl vG<fulvmcJhonf`
y<fzsufcH\aom 1974 ckóSpf zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'Y t"rR]ynfyydkh]cif:udpP ryg&ifacs` a<bk<s
tm:]zifhvnf: tpdk:\uroHk:acs` ar qóNcH<lyJGu twnf]yKúyD:úyD[k tpdk:\ua]ymaom zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'Yvnf:
t"rR]ynfyokdh ydkh]cif:udpP xnfhoGif:rxm:acs`
a<bk<stm:]zifh ]ynfyokdh w\m:&ifxGufoGm:olwkdhonf usef\pfaom aqGrsKd:rsm:xH tvnftywf]yefcGihf
]yKovdk w\m:r&if]ynfyokdh ckd:xGufúyD: t]cm:ódkifiHom:cH<lolwkdhvnf: ]yefvnfvnfywfcGifh\juonf`
t]cm:ókdifiHa\muf ]refrmókdifiHom:rsm:udk ókdifiH]yefydkh]cif:]yKcJhaomf ]refrmtpdk:\Y vufcHa\:
w\m:&iftpDtpOf r\dSacs` rnfokdhqkdapumrl twdwfY tpdk:\onf xdkif:ókdifiHóSifh w|kwfókdifiHwkdhqDrS axmif}Eef:csDaom
ókdifiH]yefykdhcH\olwkdhukd vufcHzl:cJhonf`
taóSmifht<Sufay:cH\rë? zdóSdyf]cif:ukd ajumuf\GH.rëóSifh vlrëpD:yGm:<dk<Gif:vmrëwkdhajumihf ]refrmókdifiHom:
ta]rmuft]rm:onf tdrfeD:csif:ókdifiHrsm:qDokdhomru xdkxufvGefI xGufcGmaejuonf` ppftpdk:\onf e<fpyfa'o\Sd
vlenf:pk wkdif:\if:om:rsm:tay; t"rRtvkyfjurf:apckdif:]cif:? a]rrsm:udk odrf:<l]cif:? pm:eyf\duQmóSifhaiGudk qufaju:t]zpf
rSefrSefay:ap]cif:ponfh usL:vGefrërsm:ajumifh tdrfeD:csif:ókdifiHrsm:qDodkh 'kuQonft]zpf ta]rmuft]rm:oGm:a\muf
ckdvëHjuonf` txl:o]zihf xdkif:ókdifiH? tdóNd<? rav:\Sm:óSifh b}Fvm:'uf\SfqDokdh oGm:juonf`

]ynfwGif:a\Ï.a]ymif:cHyk®dKvfrsm:
ókdifiHwum z<f\Sm:cH\rëapmifhjunfhA[kdXme> ta]ymt\ ]refrmókdifiHwGif:Y tenf:qHk: ig:odef:rû
]ynfwGif:a\Ï.a]ymif:cH vlrsm:\dSaeonf[k qkd>` xdyg:cH\aom{\d<mrsm:okdh aumif:pGmvufvSrf:rrDo]zihf udef:}Eef:wdus\ef
cJ<Of:aeonf` tpdk:\onf ]ynfa\Ï.ykwkdhukd umuG<frëaum tultnDyg ray:oavmuf]zpfonf` xkdoltrsm:pkonf
tÊ\m<fîuD:aom ta]ctaersKd:Y t"rRa\Ï.a]ymif:ae\mcscH\olrsm: ]zpfonf` 4if:wkdhrSm ]ynfwGif:óSifh ókdifiHwum
vlom:csif:pmemrëtzJG.rsm:qDokdh vufvSrf:rrDju\Smacs` \cdkif]ynfe<fa]rmufykdif:wGifom ukvor® 'kuQonfrsm:qkdif\m

20
r[mrif:îuD:tzJG.u tuefhtowf]zifh tultnDay:ódkifcJhonf` vHk]cHKa\:tajumif:]ycsuf]zihf vlomcsif: pmemonhf
tzJG.rsm:ukd xkdif:e<fpyf? ta\S.ydkif:a'o\Sd a\Ï.a]ymif:cHrsm:xHokdh oGm:cGifhr]yKacs` e<fpyfwpfavûmuf apmifhjunhf
avhvmaeolrsm:ta]ymt\ 4if:a\Ï.a]ymif:cHrsm:onf tpdk:\óSifh olykefwkdhtjum: wkdufyJGrsm:ajumifh tvGefyifyef:qif:\J
ju\onf[k od\onf`

'kuQonfrsm:tm: umuG<frëay:]cif:
1951 ckóSpf ukvor® oabmwlnDcsufóSifhtnD ókdifiHa\:ckdvëHcGifh odkhr[kwf 'kuQonftqifhowfrSwfrë
wkdhudk csD:]rÛihfonhf vkyfxHk:rsKd:]refrmókdifiHOya'Y r\Sdacs` ukvor®Y 'kuQonftqifh owfrSwfa\:twGuf 1967 ckóSpf
vkyfxHk:\Sdaomfvnf: ]refrmtpdk:\u 'kuQonfrsm:tm: tumtuG<fay:a\:twGuf pepfxlaxmifxm:]cif:vnf: r\Sd]yefacs`
'DZifbm 2 \ufwGif xdkif:-]refrm-vmtkd oHk:ókdifiH e<fpyf\Sd tmEmydkifrsm:u a]rmufudk\D:<m:ókdifiHrS
xGufa]y:vmaom vl 19 OD:udk xdef:odrf:vdkufju\onf` xdkolwkhdukd 29 \ufjum xdef:odrf:xm:úyD:aemuf ]refrmókdifiHxJrS
]yefvnfóSifxkwfcJhonf` tpdk:\t\m\Sdrsm:u xdkolrsm:tm: <ltifeftdwfcsfpDtm> wm&efcHrsm:óSifh awG.cGifhray:cJhacs`
ukvor®'kuQonfqkdif\mr[mrif:îuD:|kH:u Üae\mrSz<f\Sm:rëcH\onfh todkuft]rHKÁ óSifh vkyfief:
aqmif\GufcGifh\a\:udk qufvuftm:xkwfaeqJ ]zpfonf`
2007 ckóSpf ókd&ifbmxJwGif tpdk:\óSifh <ltifeftdwfcsfpDtm\f wkdhtjum: xlaxmifxm:onfh em:vnfrë
pmcïefvÏmoufwrf: ukefqHk:oGm:onf` okdh\mwGif tpdk:\u \ckdif]ynfe<fa]rmufydkif:\Sd |dk[if}smrsm:tm: <ltifeftdwfcsfpDtm\f
u vlom:csif:pmemrë tultnD ay:ae]cif:udk qufvufcGifh]yKxm:>` pifppfwGif xdk|kd[if}smrsm:udk rdrdókdifiHom:t]zpf
tpdk:\u <ltifeftdwfcsfpDtm\f> tcef:uÖudpPtwGuf nÛdódëlif:aejuqJ ]zpfonf`
2007 ckóSpftwGif: vufrSwfa\:xdk:cJhonfh em:vnfrëpmcïefvÏmt\ <ltifeftdwfcsfpDtm\f onf
ta\S.awmiftm\SrS yl:aygif:azmfaqmifolwkdhóSifhtwl u\if]ynfe<f? rGef]ynfe<fóSifh weoFm\Dwkdif:rsm:xJY tvkyfvkyfcGifh
\cJhonf` pmcïefvÏmt\ <ltifeftdwfcsfpDtm\f> ókdifiH]cm:om: t\mxrf:rsm:onf cGifh]yKa'otwGif:Y olwkdh> pDrHcsufrsm:
udk uGyfuJapmifhjunhfcGifh \juonf`

ókdifiHrJhyk®dKvfrsm:
2010 ]ynfhóSpfY a\G:aumufyJG w\m:&ifusif:ycsdefrS pI touf&ifrnfh zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccH
Oya'opft\ vuf\SdódkifiHom:]zpfolrsm:onf tvkdtavsmufyif qufvufI ókdifiHom:rsm: ]zpfaernf]zpfúyD: Oya't\
]refrmókdifiH> wkdif:\if:om:]zpfol rdbóSpfyg:rS aygufzGm:vmolonfvnf: ókdifiHom:]zpfvmrnf]zpfonf` TcsD:]rÛifhcsufonf
1982 ckóSpf ókdifiHom:Oya'óSifh udkufnD>` ]refrmókdifiHY w\m:&iftodtrSwf]yKxm:aom Üwkdif:\if:om:trsKd:tóG<fÁ 135
rsKd:\Sdvsuf rsKd:óG<ftm:vHk:onf ókdifiHom:]zpfydkifcGifh \Sdonf` xdkpm\if:xJwGif ]refrmókdifiHY arG:zGm:vmol]zpfaomfvnf:
wkdif:\if:om:vlrsKd:óG<f r[kwf[k owfrSwfcH\onfh w|kwf? tdóNd<? b}FgvDóSifh Oa\mytm\Som:rsm:óSifh |dk[if}smvlOD:a\
onfvnf: ryg&ifacs` xkdolwkdh> ]ynfyrsKd:|dk:t\ ókdifiHom:wif:]ynfh]zpfcGifh r\\Sdjuacs` xkdtxJY rlqvif
trsm:pk]zpfaeaom |dk[if}smwkdhonf tqkd:qHk:]zpfaeum ókdifiHom:\ydkifcGifhxJrS bmrû cHpm:ydkifcGifh r\juacs`
<ltifeftdwfcsfpDtm\f> ta]ymt\ ókdifiHrJhyk®dKvf 730000 rû\dSajumif:óSifh trsm:pkrSm |dk[if}smrsm:]zpfum
b}Fvm:'uf\Sfe<fpyfteD: \ckdif]ynfe<fa]rmufydkif:wGif aexdkifaejuonf` aqGpOfrsKd:quf wm\SnfpGm ]refrmókdifiHY
a\mufaecJhajumif:ukd oufao]yókdifolrsm:om ókdifiHom:]zpfvma\: avûmufxm:cGifh\Sdonf` tpdk:\u |dk[if}smrsm:udk
]refrmókdifiH> wkdif:\if:om:vlrsKd:pkrsm:xJrS wpfrsKd:[k rnfonfhtcgurû vufcH]cif:r\SdcJhacs` \ckdifa]rmufydkif:Y a\muf\Sda
eaom |dk[if}smrsm:onf úAdwdoûvufxufY b}Fvm:'uf\rSf S w\m:r&ifckd:&ifvmol rlqvifrsm:> tquftóG<frsm:om
]zpfonf[k owfrSwfxm:onf` ]refrmtpdk:\> owfrSwfcsufrSm úAdwdoûudkvdkeDpwifonhf 1824 ck rwkdifrD tenf:qHk:
wpfóSpftxufu ]refrmókdifiHY pwifta]ccsolrsm:> tquftóG<fudkom ókdifiHom:]zpfvma\:udpP pOf:pm:rnf[k ]zpfonf`

21
|dk[if}smrsm:onf <if:owfrSwfóSpfaemufydkif:wGifrS ckd:&ifvmolrsm:]zpfonf[k owfrSwfxm:onf` uefhowfcsuftvGef
rsm:aom ókdifiHom:Oya'ajumif:t\ ]zpfonf`
wif:]ynfhókdifiHom:r[kwfolrsm:onf ]ynfwGif:Y c\D:oGm:vma\:udkyif uefhowfcHaeju\onff`
xdkolwkdhonf ekdifiHht\mxrf:t]zpf trëxrf:cGihfr\Sdovdk wUodkvftqifh aq:ynmóSifh oufarG:&rf:ajumif:rëenf:ynmudk
oif<lcGifhr\Sdjuacs`
|dk[if}smwkdhonf w\m:a\:? pD:yGm:a\:? vlrëa\:t\ îuD:rm:pGm cJG]cm:qufqHrëukd cHaeju\onf` olwkdhonf
Zmwdaus:\Gmtkyfpk> t]yifbufokdh xGufvdkvûif îudKwifcGifh]yKrdefh awmif:cHju\onf` rdrd\GmrS a&:av cGifh]yKcsuf\\ef
cufav ]zpfonf` \ckdif]ynfe<f ]yifyokdhqkdvûif tcufqHk:]zpfonf` |kd[if}smrsm:onf tqifh]rihfynmudk oif<lcGifhr\ovdk
ókdifiHh&efxrf:]zpfcGifhvnf: r\Sd]zpf\m q\m&ef? olem]yK? ausmif:q\m q\mr tvkyfrsm: tygt&if ]zpfonf` aq:uko
cH<lcGifhvnf: \\ef tvGefcufcJonf` olwkdhonf tpdk:\pmoifausmif:rsm:Y rlvwef:xufvGefI ynmoifjum:cGifh r\juacs`
<m<DrSwfyHkwifr\Sdaom |dk[if}smrsm:onf arvu usif:ycJhaom qóNcH<lyJGY qóN]yKydkifcGifh r\cJhacs` \ckdif]ynfe<f
a]rmufydkif:\Sd AvDrsm:óSifh bmoma\:ynmoifausmif:rsm:tm: topfaqmuf]cif: odkhr[kwf ]yefvnf ]yK]yifa\:wkdhtwGuf
uehfowfcsufrsm: \Sdonf` vufxyfxdrf:]rm:cGifhtwGuf w\m:&ifcGifh]yKcsuf awmif:cH\]cif: tygt&if t]cm:zdóSdyfrërsKd:pHkukd
tmEmydkifrsm:u zefwD:xm:onf` <if:odkhaom vkyfxHk:pnf:urf: ta]rmuft]rm:ajumifh w\m:r&if tcaju:aiGóSifh
vmbfay:vmbf<lrërsm:îuD:xGm:vmo]zifh <cifuwnf:u qif:\Jaeaom |dk[if}smrsm:tzkdh ydkIcufcJ qif:\Jju\onf`
tpdk:\u <ltifeftdwfcsfpDtm\f yHhykd:xm:onfh pDrHcsufwpfckukd qufvuftaumiftxnf azmfvsuf
\ckdif]ynfe<f a]rmufydkif:\Sd ókdifiHrJhyk®dKvfrsm:twGuf <m<DrSwfyHkwifuwfrsm: xkwfay:onf` <ltifeftdwfcsfpDtm\f>
cefhrSef:csuft\ 2007 ckóSpf tukefwGif touf 10 óSpftxuf ókdifiHrJhyk®dKvf 385000 tm: <m<DvufrSwfrsm:
xkwfay:ókdifcJhúyD: 210000 rûusefao:onf[k od\onf` xdkuwf]ym:rsm:onf ta]ccHudpPrsm:]zpfonfh xdrf:]rm:
vufxyfcGifhudpP? c\D:oGm:vmcGifhudpP ponfwkdhY taxmuftxm: ]zpfapa\:om ]zpf]yD: ókdifiHom:t]zpf todtrSwf]yK]cif:
r[kwfacs` rnfokdhyif]zpfap w\m:&ifaexkdifcGifhukd twnf]yK]cif:]zpfo]zifh w\m:a\:|ëaxmifht\ \yfwnfcGifhwpf\yf
]zpfayonf`

tykdif: 3` ókdifiHa\:qkdif\m\ydkifcGifhrsm:udk av:pm:]cif:? rdrdwkdhtpdk:\udk ókdifiHom:rsm:ua]ymif:vJydkifcGifh

ppftpdk:\onf tusyfudkif]cif:óSifh úcdrf:a]cmuf]cif:rsm:udk pepfwustoHk:]yKvsuf ]ynfolwkdh>


\ydkifcGifh]zpfaom tpdk:\tzJG.tm: a]ymif:vJypfcGifhudk ]iif:y<fxm:qJ]zpfonf` ppftpdk:\onf 1990 ]ynhfóSpfu a\G:aumufcH
xm:\aom vÏwaf wmfukd usif:ycGifhray:bJ [efhwm:qJ]zpfonf`
zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'opfu ]ynfol.pdwfîudKuf a\G:aumufcHOya']yKtrwfrsm:ukd vÏwfawmf
óSpf\yf\Sdonfh ]ynfol.vÏwfawmftm: usif:ycGifh]yKxm:onf` odkhaomf trwfOD:a\> 25 \mckdifóëef:onf a\G:aumufcH
]zpfp\mrvdkbJ ppfOD:pD:csKyfu cefhxm:rnfh ppfrëxrf:rsm:]zpfonf` wpfzef yk®dKvfta]rmuft]rm: udkvnf: tajumif:trsKd:rsKd:
]yum a\G:aumufyJG&ifydkifcGifhudk [efhwm:xm:onf` a\G:aumufyJGrusif:yrD txd ]ynfwGif:Y 10 óSpfqufwkduf aexdkifcJhol
]zpf\rnf` trnfysufpm\if:&ifol[k ppftpdk:\u owfrSwfcH\ol? ]ynfytpdk:\rsm:qDrS tultnD\<lol? t]cm:wpfódkifiH>
ókdifiHom:t]zpfcH<lxm:olwkdhonf a\G:aumufcHydkifcGifh r\Sdacs` xkdht]yif zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'opfonf Oya'
ajumif:t\ qóNcH<lyJGtúyD:Y touf&ifúyD[k qkdaomfvnf: <if:Oya'opf> ]y÷mef:csuft\yif etzonf 2010 ]ynfhóSpf
vÏwfawmfopf usif:yonhf\ufwdkifatmif ÜókdifiHawmftmEm udk qufvufpJGudkifÁ xm:OD:rnf]zpfonf`
1962 ckóSpfuwnf:uyif ppfrëxrf:aqmifqJ ppft\mxrf:rsm:onf A[kdtpdk:\óSihf a'oÊ\tkyfcsKyfa\:
tzJG.rsm:Y ta\:ygaom tîuD:wef:\mxl:rsm:udk \<lxm:cJhjuum <ckwkdifvnf: ppfrëxrf:aqmifqJóSifh ppfwyfrS tem:<lúyD:
om: ppft\mxrf:rsm:ukd ppftpdk:\tzJG.u &efîuD:Xmewkdif:vdkvdkY ta\:ygaom tîuD:wef:\mxl:rsm:wGif wm&efay:xm:qJ
]zpfonf` 2008 ckóSpftqHk:Y ppfrëxrf:aqmifqJóSihf tem:<lúyD:aom t\mxrf:rsm:onf &efîuD:Xme 33 Xmeteuf Xme 30
wGif \mxl:<lxm:qJ]zpf\m xkdtxJwGif &efîuD:csKyf\mxl:óSifh \efukef? rÊav:úrdK.awmf&ef\mxl:rsm:omru
tkyfcsKyfa\:úrdK.awmf ae]ynfawmf> úrdK.awmf&efae\myg yg&ifonf`

22
a\G:aumufyJGrsm:óSifh ókdifiHa\:ygwDrsm:yg&ifrë
ar 10 \ufwGif qkdufuvkef:rkefwkid f:xd \efukefeSifh {\m&wDwkdif:wkdhrSty qóNcH<lyJGusif:yI zJG.pnf:
tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'rljurf:udk twnf]yKcJhonf` rkefwkdif:cHa'orsm:wGif ar 24 \uftxd a\Ï.qdkif:cJh>` rnfokdhqkdap ar
15 \ufY ppftpkd:\u ajunm\mwGif qóN]yKydkifcGifh\Sdoltm:vHk:> 98.12 \mckdifóëef:u vma\mufqóN]yKcJhjuúyD: 92.48
\mckdifóëef:u ta]ccHOya'udk twnf]yKay:vdkufúyD[k ]zpfonf` odkhaomf vGwfvyfaomapmihfjunhfavhvmolwkdhu w\m:&ifrë
\Sd>[k r<Hkjunfjuacs` qóN]yKyJGtm: vÏrf:]cHKaom apmifhjunhfuGyfuJrërsKd:ukd ppftpdk:\u cGifhr]yKcJhay` ekdifiH]cm:a\:
&efîuD:Xme> îuD:juyfrë]zifh vufa\G:pifowfrSwfxm:aom rJ|kHtcsKd.odkhaom ókdifiH]cm:oHwrefrsm:tm: avhvmcGifh ]yKcJhonf`
Todkhaom tuefhtowftwGif:rSmyif oHwrefwkdhu abmifr&ifrërsm:udk owdxm:rdcJhju>` tmEmydkifrsm:u
rJqóN]yKolwkdhudk "mwfyHk|dkuf<]l cif:? qóN]yKcef:xJtxd rJ|kHwm&efcHrsm:u vdkufjunhf]cif:wkdh yg&ifcJhonf` ]ynfwGif:óSifh
ókdifiHwum vl.tcGifhta\: tkyfpkrsm:u ydkIqkd:&g:aom abmifr&ifrërsm:]zpfaom rJqóN]yKoludk úcdrf:a]cmuf]cif:óSifh
rJckd:]cif:rsm: yg&ifonf[k wif]yjuonf`
<if:> ]y÷mef:csuft\ zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'onf twnf]yKonfhfaehrSpI touf&ifonf[k
qkd>` rnfokdhqkdapumrl xdkzJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'uyif etztzJG.u ÜódkifiHhtmEmudkqufvufudkifpJGÁ xm:úyD:
vÏwfawmfrusif:yrDumvwpfavûmufvHk: ÜvÏwfawmf>wm&eft\yf\yfudk xrf:aqmifoGm:\rnfÁ [k qkdxm:>` odkh]zpf\m
zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'onf touf&ifúyD:]zpfaomfvnf: etzóSifh ppfwyfonf tpdk:\tzJG.> <Ê\m:rsm:ukd
qufvufxdef:csKyfxm:qJ ]zpfaeayonf`
ókdifiHa\:Y acgif:aqmifrëwGif trsKd:orD:rsm:udk y<fxm:qJ]zpf>` wkdif:\if:om:vlenf:pktcsKd.udkvnf:
tpdk:\tzJG.óSihf ókdifiHa\:ygwDwkdhYyg&ifcGifhydwfyifxm:]yefonf` etztzJG.cJGxJY trsKd:orD:ryg&ifovdk wkdif:\if:om:vlenf:pk
trsKd:tóG<frsm:vnf: yg&ifcGifhr\acs` &efîuD:tzJG.wGifvnf:aumif:? w\m:|kH:csKyfYvnf:aumif: ryg&ifacs`

tpdk:\t}wdvkdufpm:]cif:óSifh ]rifomxifom\dSrë
tpdk:\trëxrf:rsm: t}wdvkdufpm:rëtwGuf \mZ&wfrë]ypf'Efrsm:ukd Oya'u owfrSwfxm:úyD:]zpf>`
odkhaomf]im:vnf: yõd-t}dwOya'ukd tpdk:\u rpJGudkifoavmuf]zpfae|kHru pJGudkifonfhtcgrsKd:wGifvnf: wpforwfwnf:
usifhaqmif]cif:r]yKo]zifh tpdk:\utrëxrf:rsm:onf rajumufr\GH.yif tîudrfîudrf t}wdvdkufpm:juonf` |ëyfaxG:I
ta]ymif:tvJrsm:aom vkyfxHk:ywf&ef:usifonf t}wdvdkufpm:rëudk tm:ay:onf` AdkvfcsKyfrä:îuD:> tmEmudk
úcdrf:a]cmufvmúyD[k <lqo]zihf <if:t\m\Sdrsm:udk qHk:rz<f\Sm:vdkonfhtcgrsKd:? t}wdvkdufpm:rë vGefuJvGef:o]zifh
tpdk:\tzJG.twGuf t\Suf\p\m ]zpfvmaomtcgrsKd:wGifrS tmEmydkifrsm:onf yõd-t}wd Oya'udk pGJudkifI
ta\:<lwwfjuonf` ]ynfol.&efxrf:t\m\dSrsm:onf bÖmydkifqkdifrëzGifh]ya\:Oya'tm: vdkufemp\m rvdkyg`
Xmeqkdif\m pm\Gufpmwrf:rsm:tm: junhfcGifhudk tpdk:\ucGifhr]yKacs` junhf|ëcGifhay:aom vkyfxHk:óSifh
oufqkdifonhfOya'vnf: r\Sdacs` tpdk:\óSifhoufqkdifaom owif:tcsuftvufrSeforû Oyrm ]yKpkaeus pD:yGm:a\:qkdif\m
pm\if:tif:onfyif uefhowftqifh]zpfwwfI wif:wif:usyfusyfvnf: xdef:csKyfxm:wwfonf` tpdk:\> rl&g'csrSwfa\:
vkyfief:onf ]rifomxifom r[kwfacs` qHk:]zwfydkifcGifhonf tpdk:\xdyfwef:tvÏm> rlykdiftmEm ]zpfonf` tpdk:\>
rl&g'opfrsm:udk ]ynfolokdh cs]yavhr\Sdovdk \Sif:]y]cif:vnf:r\Sdacs`

tydkif: 4` vl.tcGifhta\:csKd:azmufrëtwGuf ókdifiHwumóSifh tpdk:\r[kwfaomtzJG.rsm:> pHkprf:ykdifcGifhóSifh


oufqkdifaom tpdk:\>oabmxm:

tpdk:\onf ]ynfwGif:Y vl.tcGifhta\:qkdif\mtzJG.rsm:tm: vGwfvyfpGmvëyf\Sm:cGifhray:ovdk ol>


vl.tcGifhta\:rSwfwrf:ukd ]ynfytzJG.rsm:u pdppfa&zefrëtm:vnf: \efvdkwwfonf`
ókdifiHa\:uif:aom ókdifiHwum vlom:csif:pmemrëqkdif\m tpdk:\r[kwfaomtzJG.aygif: 44 zJG.rûonf
]ynfwGif:Y vkyfief:vnfywfcGifhnÛdóëdif:aecsdefumvtwGif: <m<Doabmaqmif\GufcGifh \xm:onf` qkdufuvkef:'EfcHa'o
u<fq<fa\:udpPrSwpfyg: ókdifiHwumvlom:csif:pmemrëtzJG.rsm:> vëyf\Sm:rërsm:tay; tpdk:\u uefhowfxm:onfh
23
zdtm:udpPukd oufqkdif\modkh wif]yaejuonf` vl.tcGifhta\:wufâuolrsm:tm: tultnDray:\rë? tusOf:uscHrsm:qDokdh
oGm:cGifhr\rë? wkdif:\if:om:vlenf:pkrsm:xH ókdifiH]cm:om:rsm: oGm:cGifhcufcJvmrëwkdhyg&ifonf`
vlom:csif:pmemrëtpnf:t|kH:rsm:twGuf tpkd:\óSifh xdktzJG.rsm:tjum: \SOfhvnf:avûmufom
ysm:vnf:pJGom em:vnfrërsKd:\\Sd\ef tpdk:\óSifh tpdk:\r[kwfaomtzJG.rsm:tjum: nÛdódëif:aeqJ]zpfonf` 2006 ckóSpfY
xkwf]yefaom ]refrmbmomvrf:nÏefcsufrsm:wGif azmf]yonhf tpDtrHrsm:onf t}FvdyfrluJGY wif]yxm:onfxuf
uefhowfrë ydkrsm:aeonfudk awG.\onf`
]refrmókdifiHa'otrsm:pkwGif ókdifiH]cm:om:owif:orm:rsm:? tpdk:\r[kwfaom tzJG.rsm:> &efxrf:rsm:?
ukvor®&efxrf:rsm:óSifh oHwrefrsm: c\D:oGm:vma\:tm: uefhowfxm:rërsm:udk qufvufusifhoHk:qJ ]zpfonf` tpdk:\u
vufcHxm:onfh uruxyk®dKvf odkhr[kwf tpdk:\ucGifh]yKxm:onhfudpPtwGuf wm&ef\Sdolu wm&efr<lvûif
vl.tcGifhta\:qkdif\m a\S.\yfrsm:onf rjumcE]ynf&ifcGifhADZm y<fcscH\wwfonf` tpdk:\tae]zihf ókdifiH]cm:om:rsm:>
vëyf\Sm:oGm:vmrëudk apmifhjunhfuGyfuJaerërsm:? ókdifiH]cm:om:rsm:óSifh xdawG.ol]ynfolrsm:udk tîudrfîudrfppfaq:ar:]ref:rërsm:?
vGwfvyfpGmqóNazmfxkwfcGihf? vGwfvyfpGmpnf|kH:cGifhwkdhukd uefhowfaerërsm:? ókdifiH]cm:om:rsm:xHokdh vl.tcGifhta\:
csKd:azmufrëowif:rsm:ukd vufqifhurf:onhf]ynfolrsm:tm: zrf:qD:onfhtusifhwkdhu vl.tcGifhta\:csKd:azmufrëqkdif\m
ppfaq:azmfxkwfrëvkyfief:udk [ehfwm:ydwfyifaeayonf` csKd:azmufusL:vGefrërsm:onf txl:o]zifh tusOf:axmifóSifh
vlenf:pk wkdif:\if:om:a'orsm:txJwGif ]zpfaeygu vaygif:rsm:pGm óSpfaygif:rsm:pGmjumrS tpD\ifcHpm xGufay;vmwwf
o]zifh usL:vGefrë]zpfpOfukd twnf]yKqef:ppf\ef tvGefcJ<Of:oGm:awmhonf`
arvtwGif: qkdufuvkef:rkefwkdif: em}pfwkdufcwftúyD:Y xdyg:cHa'ookdh ukvor®? tpdk:\r[kwftzJG.
rsm:óSifh ]ynfyaxmufyHha\:at}sifpDrsm: oGm:vmókdifa\:twGuf tpdk:\xHrS cGifh]yKcsuf<lju\onf` \vnf:\juonf` \Hzef\Hcg
txl:pHkprf:a\:AsL|kd\JwyfzJG.> uGyfuJrërSty ÜtazmfrygbJÁ oGm:cGifh\juonf` ókdifiHwumtpdk:\ r[kwfaom tzJG.wkdhóSihf
ukvor®at}sifpDtcsKd.twGufrl tpdk:\> udk<fpm:vS<fyg vkdufygcGifhay:\úyD: tzJG.rsm:u p\dwfuscH\onf` <if:vkyfxHk:ukd
wpfpkdufrwfrwf usifhoHk:]cif:awmh r[kwfay` ókdifiH]cm:om:&efxrf:rsm:onf qkdufuvkef: 'EfcHa'o t]yifbufa'orsm:odkh
oGm:cGifhudkrl \\Sd\ef tvGefcJ<Of:onf`
2008 ckóSpftwGif: ukvor® tqifh]rihft\m\Sdtawmfrsm:rsm: a\muf\SdcJhonf` arvtwGif:u
ukvor® tawGaxGtwGif:a\:rä:csKyf befuD-rGef:udk<fwkdif óSpfîudrf a\mufvmcJhonf` qkdufuvkef:em}pfaemufydkif:
ókdifiHwum vlom:csif:pmemrë u<fq<fa\:vkyfief:ukd uGyfuJ\ef]zpf>` ar 22 \ufwGif {\m&wDwkdif:twGif: qkdufuvkef:
'EfcH a'orsm:odkh tpdk:\tpDtpOf]zifh rpPwmbef oGm:chJ>` aemufaehwGif olonf ae]ynfawmfokdhoGm:um AdkvfcsKyfrä:îuD:
oef:a\ÏóSifh awG.qHkonf` ar 25 \ufwGif aemufwpfîudrf ]refrmókdifiHokdh ]yefvmI qkdufuvkef:'Ef u<fq<fa\:twGuf
ókdifiHwum tvSL\Sifrsm:tpnf:ta&:odkh wufa\mufcJhonf`
rwfóSifh jo}kwfrsm:twGif: ukvor®txl:oHwref rpPwm}èm\Donf óSpfîudrfa\mufcJhonf` rwfc\D:pOfY
olonf arzGJ.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'qóNcH<lyJGudk pnf:|kH:\mwGif wm&ef\Sdol &efîuD:\SpfOD:óSihf awG.qHkonf` úyD:cJhaom
c\D:pOfrsm:uJhodkhyif a';atmifqef:pkjunft]yif tzJG.csKyfA[kdtvkyftrëaqmif aumfrwD&ifrsm:udk tpdk:\ îuD:juyfrë atmufY
awG.qHkcGifh\onf` jo}kwfc\D:pOfwGifrl &efîuD:csKyfodef:pdef? t]cm:tpdk:\t\m\Sdrsm:? tifeft<f'DpDtD:pDóSifh ókdifiH]cm:oHwref
rsm:udk awG.cGihf\cJhonf` okdh\mwGif <cifc\D:pOfrsm:óSifh rwlbJ }èm\Donf a';atmifqef:pkjunfóSifh rawG.cJh\acs`
a';atmifqef:pkjunfu vufcHawG.qHk]cif:r]yKaomajumifh[k owif:xGuf>` jo}kwf 29 \ufwGif tifeft<f'DygwDu
ajunmcsuf xkwf]yefvsuf ol>c\D:pOfrsm:onf xda\mufrër\Sd[k a&zefcJhonf`
jo}kwfvqef:ydkif:wGif ]refrmókdifiHvl.tcGifhta\:qkdif\m ukvro®txl:udk<fpm:vS<f aomrwfpf
tkd}sD<m-uifwm:em:onf tpdk:\t\m\Sdrsm:óSifh awG.qHkco Jh nf` olonf {\m&wD]rpf&uïef:ay;a'ookdh oGm:a\mufcJhúyD:
ukvor®? tmqD<HóSifh ]refrmtpdk:\ukd<fpm:vS<fwkdhóSifh zJG.pnf:xm:onfh qkdufuvkef:em}pf oHk:yGifhqkdif aumfrwD&ifwkdhóSifh
awG.cJhonf` ol>c\D:pOfZ<m:ukd wif:wif:usyfusyf xdef:csKyfxm:aomfvnf: tif:pdeftusOf:axmifodkh oGm:a\mufcGifh \\SdcJhúyD:
ókdifiHa\:tusOf:om: ig:OD:]zpfaom OD:&if:wif? OD:}èD\? pkpkaóG:? ausmfausmfóSifh ol\defatmifwkdhudk oD:oefhawG.qHkcGifh \cJhonf`
olonf tifeft<f'yD gwDA[kdtvkyt f rëaqmif aumfrwDóSifh 10 rdepfwm awG.qHkcGifh\cJhonhft]yif tpdk:\ urux ]yKonfh
trsKd:om:]ynfaxmifpkygwDóSihfvnf: awG.qHkcJhonf`

24
tydkif: 5` cJG]cm:qufqHrë? vl.tzJG.tpnf:tay; usL:vGefrëóSifh vlukeful:rë

ÜvlrsKd:? arG:zGm:\m? ukd:uG<fonhfbmom? \mxl:XmeÊ\? }kEftqifh? <Ofaus:rë? vdifóSifh ypPnf:OpPmÁ ukd


ta]ccHvsuf cJG]cm:qufqHrëudk zJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'opfu wm:]rpfonf` rnfokhdqkdapumrl etzonf
trdefh'Du\Dtm:]zifh qufvuftkyfpdk:aeúyD: rnfonfhzJG.pnf:tkyfcsKyfyHkta]ccHOya'> abmifcwfrëudkrû rcH<lonfomru
vlrsKd:? vdif? 'kuQdw? bmompum:óSifh vlrë}kEftqifhwkdhtay; ta]ccHum Oya't\ vrf:nÏefonhf cJG]cm:rër]yKa\:
vkyfxHk:udkvnf: }|krpdkufacs`

trsKd:orD:rsm:
t"rRom:r<m:]yKusifhrëonf Oya'udk csKd:azmuf]cif:]zpfonf` touf 14 óSpfatmuf rdef:uav:]zpfvûif
oabmwlonf]zpfap t"rRusifhrë a]rmuf>` <if:trërsKd:Y rdef:uav:onf touf 12 óSpfóSifhtxuf]zpfvûif t]rifhqHk:
t]ypf'Efonf axmif'Ef óSpfóSpf]zpfum touf 12 óSpfatmufqkdvûif axmif'Ef 10 óSpfrS wpfoufwpfuïef:]zpfonf`
rdrdZeD:udk t"rRusifhrëonfrl ZeD:onfu touf 14 óSpfatmufr[kwfvûif \mZ&wfrë ra]rmufacs`
tpkd:\u t"rRom:r<m:]yKusifhrëóSifh oufqkdifaom pm\if:Z<m:udk rxkwf]yefacs` rnfodkhqkdap
t"rRom:r<m: ]yKusifhrëonf úrdK.]yY ]zpfavh]zpfxr\SdbJ a&:vHacgif:yg:t\yfwkdhY ydkI]zpfwwfonf[k rSwfcsuf]yK>`
ppftpdk:\u t"rRom:r<m: ]yKusifhrëóiS fhqkdifaom w\m:pD\ifrëóSifh t]ypf'EfcsrSwfrëwkdh> pm\if:Z<m:udkvnf:
rnfonfhtcgrû rxkwf]yefacs`
tdrfwGif:Y p|kdufjurf:\rf:um:rë? ZeD:onftay; rw\m:]yKrëtygt&if? trsKd:orD:rsm:tay; tjurf:zufrë
wkdhonf ]yùemt]zpf \SdaeqJ]zpfonf` rnfokdhqkdapumrl tpdk:\u xdkokdhaom pm\if:Z<m:ukd r]yKpko]zifh oHk:oyfwkdif:wm
\ef cufcJaecJhonf` tdrfwGif:Y p|kdufjurf:\rf:um:rë odkhr[kwf ZeD:tay; rw\m:]yKrëwkdhtwGuf t]ypf'Efay:onhf
Oya'r\Sdaomfvnf: wpfzufom:tay; vufa\mufusL:vGefrëóSifh óSD:óG<faom Oya'\Sdonf` t]ypf'Efonf
axmif'EfwpfóSpfrS wpfoufwpfuïef:txd \Sd>` 'EfaiGyl:wJGay:ókdifonf` tpdk:\usm:uefxm:onfh ]refrmtrsKd:orD:a\:\m
tzJG.u \Hzef\Hcg \JwyfzJG.tygt&if a'otmEmykdifrsm:xH wif]yI tdrfwGif:p|dkufjurf:\rf:um:rëudk pHkprf: ta\:<lay:\ef
awmif:qkdwwfonf` trsKd:orD:a\:\mudk ppftpdk:\acgif:aqmifrsm:> ZeD:rsm:uîudD:pdk:onf]zpfI \JwyfzJG.uvnf: xdktzJG.>
awmif:qkdrëudk vkdufavsmwwfonf`
]ynhfwefqmvkyfief:udk Oya't\ [efhwm:xm:úyD: axmif'EfoHk:óSpftxd t]ypf'EfowfrSwfonf`
okdhaomfvnf: úrdK.]ywGif <if:vkyfief:îuD:xGm:vmaeonf` txl:o]zihf \efukefqifa]czHk:óSifh úrdK.opfrsm:wGif ]zpfonf`
<if:\yfuGufol \yfuGufom:rsm:rSm rsm:aomtm:]zihf úrdK.wGif:rS t"rRa\Ï.a]ymif:cH\olrsm:]zpfonf`
vdifrëudpPY xyfwvJvJaóSmifh<Suf]cif:twGuf Oya'r\Sdo]zifh raysmufaom ]yùem]zpfonf`
"avhxHk:pHyrm trsKd:om:rsm:îuD:pdk:aom vkyfief:rsm:Y trsKd:orD:rsm: &ifa\mufrë enf:yg:aeao:onf`
ppf\mxl:rsm:tygt&if tcsKd.aom toufarG:&rf:ausmif:vkyfief:rsm:odkh trsKd:orD:rsm: &ifa\mufrvmatmif xdxd
a\mufa\mufyif wm:]rpfxm:qJ ]zpfonf` trsKd:orD:rsm:onf ydkIqif:\Jju>` vkyfief:obm&csif:wlnDygvsufóSifh
trsKd:orD:u\aom vpmonf enf:aewwfonf` trsKd:orD:rsm:onf rD:zGm:cGifh[lI \ufowW 26 ywftxd tusKd:cHpm:cGifh
csD:]rÛihfaomfvnf: vufawG.wGif t]ynfht&r\juay`
vGwfvyfaom trsKd:orD:tcGifhta\:tpnf:t|kH:[lI r\Sad cs` tpdk:\óSifh óSD:óG<faom toif:tzJG.tcsKd.
\Sd>` ]refrmtrsKd:orD:a\:\mtzJG.csKyfwGif uG<fvGefol&efîuD:csKyfpdk:&if:> ZeD:u obmywd]zpf>` xdktzJG.onftpdk:\r[kwf
aom trsKd:orD:vl.tcGifhta\:tpnf:t|kH:rsm:xJwGif OD:aqmif]zpf>` wkdif:óSifh]ynfe<f 14 ckpvHk:wGif tzJG.cJGrsm:\Sdonf`
trsKd:orD:rsm:> tusLd:pD:yGm:ukd OD:aqmifOD:\Guf]yKaom tpdk:\tpnf:t|kH:om]zpfonf` rdcifóSifhuav:apmifha\Smufa\:
toif:onfvnf: tpdk:\u xdef:csKyfaom tzJG.tpnf:yif]zpfonf` xdktzJG.u rdcifrsm:óSihfuav:rsm:udk ulnDonf`
xdktpnf:t|kH:rsm:onf tpdk:\óSifheD:uyfaom r[mrdwfrsm:yif]zpfúyD: tpdk:\>\nfrSef:csufrsm:udk ]znhfqnf:ay:aom
vëyf\Sm:rëwkdhudk OD:aqmifjuonf` ]refrmtrsKd:orD:rsm:vkyfief:\Siftoif:onf trsKd:orD:pD:yGm:a\:vkyfief:\Sifrsm: tzJG.tpnf:

25
wpfck ]zpf>` vkyfief:opfxlaxmifvkdaom trsKd:orD:rsm:tm: acs:aiGxkwfay:onf` tpd:k \> xdef:csKyfrërS vGwfuif:úyD:
tpdk:\óSifh qufqHa\:aumif:onf` trsKd:orD:vkyfief:\Sifrsm:tm: ulnD]cif:udkvnf: tpdk:\ucGifh]yKonf`

uav:oli<frsm:
uav:oli<frsm:> \ydkifcGifhóSifh oufomacsmifcsda\:udk umuG<frëay:a\:twGuf tpdk:\onf
avmufavmufvm:vm: bÖmt\if:t]rpfudk owfowfrSwfrSwf ay:rxm:acs` uav:rsm:qkd:usKd:tvm:tvm îuD:rm:vm
aeonf` <dk<Gif:vmaeaom pD:yGm:a\:ta]ctaersm:ajumifh usyfwnf:vmaom rdbrsm:u uav:rsm:ukd ausmif:xkwfúyD:
tvkyf|kHrsm:? vufbuf\nfqkdifrsm:Y tvkyfoGif:juovdk awmif:\rf:ckdif:rërsm:yif \Sdvmaeonf` rdbrJha}[mrsm:odkh
ykdhjuonf` uïrf:usifrëóSifh twwfynmr\Sdoavmuf]zihf vrf:ay;wGifvnf:aumif:? yHkrSefr[kwfaom aiG\Smvkyfief:rsm:wGif
vnf:aumif: &ifvkyfoluav:rsm:> ta\twGufonf wkd:onfxufwkd:vmaeum uav:wkdhonf rl:<pfaq:&g:? \mZ&wfrë
tao:pm:? tzrf:cH\rnfhtvm:tvm? vdifukeful:rë? tvkyftudkifacgif:yHk]zwfrë? ckcHtm:usa\m}gwkdhóSifh xdawG.vmju\
onf`
\ckdif]ynfe<fokdh ]yef&ifcGifh\vmaom |kd[if}sm rlqvifrsm:tzdkh olwkdhY aygufzGm:vmaom uav:rsm:ukd
rSwfyHkwif\ef tm:xkwfjuonfwGif ]yùemawG.ju\onf`
Oya't\ pwkwMwef:atmifonftxd ynma\:onf tcrJh]zpfonfht]yif roifrae\]zpf>` cefhrSef:a]c
touf 10 óSpfrûtxd]zpfonf` okdhwap tpdk:\u ]ynfol.ynma\:twGuf r]zpfpavmuf vsmxm:csufudkom csxm:ay:qJ
]zpfonf` yk®vduynma\:uÖonf xkd[muGufudk ]znhf\efîuD:xGm:vmaeonf` yk®vdupmoifausmif:rsm:tae]zifh
vkyfydkifcGihfukd tpdk:\xHrS cufcufcJcJ awmif:cHapaom Oya'\SdvsufóSifhvnf: ]zpf>` xdkht]yif q\m? q\mrrsm:> vpmonf
enf:vGefvGef:o]zifh q\mrrsm:Y &ifaiGwkd:vmapatmif rdbrsm:u yHhydk:ju\]yefonf` ausmif:wufynmoifonfh
ta\twGuf usqif:vmaeonf` pD:yGm:a\:tusyftwnf:u y"emtusqHk:]zpf>` ukvor®uav:rsm: \efyHkaiGtzJG.>
tpD\ifcHpmt\ pwkwMwef:ratmifbJ ausmif:xGufoGm:ol 50 \mckdifóëef:rû \Sdaeonf`
uav:rsm:tm: rw\m:o]zihf qufqHrëudk wm:]rpfonhfOya'\dSaomfvnf: r]cHKiHkrdovdk tiftm:oHk:
azmfaqmif]cif:vnf: r\Sdacs` uav:rsm:tay; rrûrwqufqH]cif:onf ta\:juD:aom ]yùemr[kwf[k tpdk:\u
owfrSwfaeonf` wpfzef wdusckdifrmaom pm\if:Z<m:vnf: r\Sd]yefacs` ókdifiHwum tpdk:\r[kwfaom tzJG.rsm:u tpdk:\u
a]ymaeonfxuf ]yùemonf ydkrdkus<f]yefhonf[k rSwf<lju>`
rdef:ri<fuav:rsm:tm: ]ynfhwefqmvkyfief:twGuf vlukeful:]cif:onf ]yùemtîuD:pm:t]zpf
qufvuf\SdaeqJ ]zpfum xdkif:ókdifiHodkh aoG:aqmifac;]cif: odkhr[kwf ydkhay:vdkuf]cif:cH\aom \Srf:rdef:uav:ta]rmuft]rm:
\dSonf` \efukefóSifh rÊav:wkdhY oHwrefrsm:> rSwfom:csuft\ us<fus<f]yefh]yefh ]ynhfwefqmvkyfief:vkyfukdifaeol
rdef:uav:rsm:rSm q<fausmfoufrsm: ]zpfaeonf` xkdht]yif aqmifjumúrdKifrsm:u azmufonfrsm:vufokdh q<fausmfouf
ÜtysKdpifÁ rsm:ukd aju:îuD:îuD:]zihf &efaqmifrëay:aejuonf`

vlukeful:]cif:
vlukeful:]cif:udk wm:]rpfaom Oya'\Sd>` okdhaomf uav:oli<frsm:tygt&if vlukeful:rëvkyfief:onf
]yoemt]zpf \SdaeqJ]zpfonf` wpfzef tm:udk:\avmufaom pm\if:Z<m:vnf: r\Sd]yefacs` uav:]ynhfwefqmvkyfief:óSifh
uav:npfnrf:"mwfyHkóSifh|kyf\Sifvkyfief:rsm:tm: }CeE wm:]rpfaom Oya'\Sdaevifhupm: xda\mufatmif tiftm:
]znhfay:rë r\Sdacs` t\G<fa\mufolrsm:tm: wyfom:opf]zpfap? ay;wmt]zpf]zpfap odrf:oGif:aeovdk uav:oli<frsm:
tm:vnf: wyfom:opft]zpf pkaqmif:aejuonfht]yif ta\S.? ta\S.awmiftm\SóSifh ta\S.tv<fydkif:okdh vdifydkif:qkdif\m
t]rwfxkwfa\:? tdrfuïeft]zpf ckdif:apa\:óSifh pmcsKyfcHtvkyfjurf: vkyfapa\:wkdhtwGuf ydkhay:aejuonf`
tpkd:\vufY\Sdaeaom owif:tcsuftvufrsm:t\ Üvlukeful:cH\olÁ rsm:> y"meOD:wnf\yfrSm
xdkif:ókdifiH]zpfaeúyD: tenf:tusOf:onf w|kwf? rav:\Sm:? b}Fvm:'uf\Sf? awmifudk\D:<m:óSihf rumtkdokdh a\mufju\onf[k
od\onf` t\G<fa\mufpóSifh t\G<fra\mufao:aom rdef:uav:rsm:udk vdifrëqkdif\m acgif:yHk]zwfa\:twGuf vlukef
ul:]cif:]zpfúyD: t\G<fa\mufúyD: rdef:róSifh a<musfm:rsm:udkrl ta\S.? ta\S.awmiftm\SóSifh ta\S.tv<fydkif:wkdhwGif

26
tdrfwGif:tapcHóSifh pmcsKyfcHtvkyfjurf:rsm:twGuf vlukeful:]cif:]zpfonf` <if:wkdhonf tÊ\m<ftrsKd:rsKd:óSifh juHKju\>`
vlukeful:olrsm:> vdifrëqkdif\m? |kyfydkif:qkdif\m apmfum:rëcHwwfju\ovdk tm[m\csKd.wJh\]cif:? wpfukd<f\nf oefh\Sif:rë
uif:rJh\]cif:? tqkwfa\m}góSifh ckcHtm:usa\m}grsm: tygt&if ul:pufa\m}grsm: pJGuyfcHju\wwfonf`
\Srf:óSifh t]cm:vlenf:pk wkdif:\if:om:wkdh> rdef:róSihf rde:f uav:rsm:udk a]rmufykdif:e<fpyfudk ]zwfausmfI
vnf:aumif:? u\ifóSifh rGefrdef:uav:rsm:udk awmifydkif:e<fpyfrSvnf:aumif: ac;xkwfjuonf` ]ynfwGif:Yvnf: vlukeful:rë
\Sdaeonf` qif:\Jaom aus:vufa'orS]zpfap? úrdK.]yrS]zpfap? vlukeful:cH\olwkdhonf ]ynhfwefqmvkyfief:
pef:xaomae\m (ukefwifum:vrf:ajumif:? rkdif:vkyfief:{\d<m? ppfta]cpdkufpcef:? pufrëvkyfief:{\d<m) rsm:odkhomru
w|kwfóSifhxdkif: e<fpyfteD:odkh a\mufju\onf` t\G<fa\mufúyD: trsKd:om:rsm:óSifh vlrrnf a<musfm:uav:rsm:udkvnf:
tvkyfjurf:óSifh vdifuïeft]zpf ul:oef:a\mif:&<fjuao:onf`
tcsKd.aom vlukeful:olrsm:rSm wpfókdifwpfydkiftao:pm:tvGwfyJGpm:rsm:]zpfúyD: aus:\Gmtkyfpk\Sd
tcsdwftqufrsm:rS wpfqifh vlukefyJGpm:rsm:qDokdh vufvÏJay:onf` vlukefu:l olrsm:onf trsm:tm:]zifh ]ynfyom:rsm:
]zpfaomfvnf: ]refrmyJGpm: tcsKd.u xdkif:óSifhw|kwfwkdhwGifyif ta]cpdkufxm:juonf`
trsKd:orD:óSifh vlrrnfwkdhtm: vlukeful:rëtwGuf t]ypf'Efonf 10 óSpfrS wpfoufwpfuïef:]zpfonf`
trsKd:om:tm: vlukeful:vûif ig:óSpfrS 10 óSpftxd]zpfonf` vlukeful:rë ra]rmufaom vdrfvnfrërsKd:twGuf axmif'Ef
oHk:óSpfrS ckepfóSpf]zpf>` }kdEf:zJG.\mZ&wftkyfpkóSifh yl:aygif:vlukeful:vûif 10 óSpfrS wpfoufwpfuïef:]zpf>` vlukeful:pOf
\mZ&wfrëîuD:]zpfvmygu 10 óSpfrS wpfoufwpfuïef:omru ao'Efyifusókdifonf` vlukeful:rëóSifh óSD:óG<faom
vmbfpm:rëtwGuf tpdk:\&efxrf:rsm:ukd oHk:óSpfrS ckepfóSpftxd axmif'Efay:ódkifonf` axmif'Eft]ypf'EfóSifhtwl
aiG'Efrsm:vnf: aqmif\rnf]zpfonf`
vlukeful:rëwkdufzsufa\:Y atmif]rifrëtuefhtowfóSifhom \Sdonf` tmEmydkifrsm:u e<fpyf]zwfausmf
vlukeful:rëtm: îudKwif[ehfwm:a\:onf ta\:juD:ajumif: odjuonfht]yif vlukeful:olrsm:udk ta\:<l\rnf]zpfajumif:
odjuonf` odkhwap vlarSmifckdydkh]cif:óSifh vlukeful:]cif:ukd a\maxG:aygif:pnf:ypfwwfonf` xdkht]yif ]ynfwGif:
vlukeful:]cif:óSifh t"rRtvkyfjurf:ckdif:ap]cif:udkvnf: ta\:r<l vpfvsL|ëxm:onf` 2006 ckóSpftwGif:u oD:]cm:]zpfpOf
190rëY vlukeful:ol 400 rûudk tmEmydkifrsm:u xkwfazmfchJonf[k aâu:ajumfxm:onf` \JwyfzJG.tpD\ifcHpmt\ 274 OD:udk
pJGcsufwifókdifúyD: 65 OD:udk t]ypfay:ókdifum vlukeful:cH\ol 419 OD:udk Zmwdae\modkh ]yefydkhay:ókdifcJhonf[k qkdonf`
w\m:pD\ifcH\olrsm:teuf trsm:pkonf ig:óSpfatmufaxmif'Efrsm: ]zpfonf` vlarSmifckdydkhrëóSifh vlukeful:rëudk tpdk:\u
a\maxG:xm:o]zifh tppftrSef ta\:<lcH\olta\twGufonf Trûxuf enf:ókdifonf`
]ynfxJa\:&efîuD:Xmeu vlukeful:rëóSifhywfoufaom tpdk:\t\m\Sd r\Sd[k qufvuf\yfwnfonf`
okdhwap a'ocHt\m\Sdrsm:> t}wdvdkufpm:rëonf us<f]yefhvSonf` tpdk:\r[kwfaom tzJG.rsm:u vlukeful:rëY t\m\Sd
tcsKd.vnf: juH\myg]zpfjuonf[k wif]yonf` odkhaomf a'oi<ftqifhwGifom ]zpfyHk\I a'orä:rsm:u rsufpdrSdwfxm:yHk
\Sdonf` tpkd:\t\m\Sd odkhr[kwf ppfbuft\m\Sdrsm: vlukeful:rëY juH\mygcJhvûifvnf: tmEmydkifrsm:u Oya't\ ta\:<lrë
r]yKacs` e<fpyfa'owpfavûmuf t}wdvdkufpm:rë îuD:rm:onfrSm rSefaomfvnf: vlukeful:rë juH\myg t]zpf]zpfap? yg&if
ywfoufrë ajumifh]zpfap tpdk:\t\m\Sdrsm:tm: ta\:<lonfhrSwfwrf:r\Sdygay`
vlukeful:cH\rërS vGwfa]rmufvmol rdef:rom:rsm:twGuf \dyfomwpfckóSifh &rf:ausmif:rëynmoifay:aom
A[kdXme av:Xme\Sdonf` a<musfm:rsm:udkrl oifwef:XmeYom <m<Dae\mcsxm:onf` vlukeful:cH om:aumifrsm:udk
xdkXmersm:Y wpfvwmrûom xm:onf[k tpdk:\u pJGukdifa]ymqkdonf` pifppfwGif om:aumifrsm:tm: umuG<frëay:aom
ódkifiHwum pHóëef:rsm:óSifh qefhusifbufyif xdkolrsm:udk ydwaf vSmifxm:onhfoabm ]zpfaeonf`
]refrmtrsKd:orD:a\:\mtzJG.csKyfóSifh vlrëzlvHka\:OD:pD:Xmewkdhu vlukeful:cHom:aumifrsm:tm: &rf:ausmif:
ynm oifay:]cif:óSifh pmemaqG:aóG:rëudk r]zpfrae aqmif\Gufay:úyD:rS tpdk:\r[kwfaom tzJG.odkh]zpfap? Zmwdae\yfodkh ]zpfap
ykdhay:onf` odkhaomf xkdvkyfief:twGuf tpdk:\ucsay:aom \efyHkaiGonf tuefhtowf]zifh ]zpf>`
wpfukd<f\nftrsKd:orD:qkdvûif ódkifiH]cm:om:óSifh vufxyfxdrf:]rm:]cif: okdhr[kwf ]ynfyokdhxGuf\ef
ókdifiHul:vufrSwf avûmufxm:]cif:wkdhwGif cufcJatmif tpdk:\u vkyfavh\Sdonf` vlukeful:cH\rnfukd pdk:\drfaomoabm
]zpfonf` trsKd:orD:wpfOD: txl:o]zifh touf 25 óSpfatmuf]zpfvûif tkyfxdef:olrygbJ e<fpyfudk ]zwfausmfcGifh ray:\

27
[laom vkyfx:kH pnf:rsOf: \Sdonf` okw hd ap vlukeful:cHom:aumifrsm:onf ókdifiHul:vufrSwfyif r\SdbJ e<fpyfudk ]zwfausmfju
onfcsnf: ]zpfonf`
vlukeful:vrf:[k odxm:aomae\m udk:ae\mwGif ]ynfxJa\:&efîuD:Xmeu óSdrfeif:a\:wyfzJG.&ifrsm: csxm:
onf` tpdk:\r[kwfaomókdifiHwumtzJG.rsm:xHrS tultnDudk \<lI tpdk:\onf oifwef:rsm:óSifh tjuHÒEfay: tvkyf|kH
aqG:aóG:yJGrsm: pDpOfay:um ]ynfe<fóSifhwkdif: tqifhwkhdY vlukeful:rëqkdif\m vufurf:pmapmifóSifh ynmay:pmapmifrsm:
]zefhcsdonfh t]yif |kyfoHóSifh a\'D<kdwkdhrS ajunmay:rërsKd:ukd aqmif\Gufay:onf`
vlukeful:rëqkdif\m ukvor®at}sifpDuGef\uf pDrHcsufóSifh tpdk:\onf yl:aygif:aqmif\Guf\if: trsKd:om:
tqifh? wkdif:óSifh]ynfe<ftqifhóSifh <if:wkdhatmuftqihfrS tmEmydkifrsm:twGuf ynmzvS<faqG:aóG:yJGrsm:? urux
]yK]cif:óSifh tm\Sa'o vlukeful:rëqdkif\m pDrHcsufqDrS oifwef:rsm: pDpOfydkhcsap]cif:ukd aqmif\Gufay:onf`
azazmf&g\D 7 \ufwGif vlukeful:rë wkdufzsufa\: trsKd:om:tqifhvkyfief:pDrHudef:ukd tpdk:\u twnf]yK
ay:cJhonf` 2007 rS 2011 ckóSpftwGif: ig:óSpfpDrHudef:Y tpdk:\> OD:pm:ay:vkyfief:rsm:ukd cs]yonf` tîuD:wef:\Jt\m\Sd
wpfOD:u xdkOD:pm:ay:rsm:wGif oifwef:rsm:? cH\olrsm:tm: yHhykd:rë]rÛihfwifa\:? ]ynfolrsm:odvmatmifynmay:a\:? tdrfeD:csif:
ódkifiH rsm:óSifh nÛdóëdif:aqmif\Gufrë t\Sdef]rÛihfa\:rsm: yg&ifajumif: wif]yonf`
vlukeful:rëukd wef]yefókdifa\:twGuf ókdifiHwumóSifh tpdk:\r[kwfaom ]ynfwGif:tzJG.rsm:uvnf:
qif:\JrGJawrë avsmhyg:a\:tpDtpOfrsm:udk urf:vSrf:onf` <if:tpDtpOfrsm: tawmftoifhatmif]rif>`
vlukeful:rëqkdif\m óSpfywfvnftpD\ifcHpmudk www.state.gov/g/tip wGif zwf|ëókdifonf`

roefrpGrf:yk®dKvfrsm:
tvkyfcefhxm:\mwGif roefrpGrf:yk®dKvfrsm:udk oufoufcJG]cm:qufqH]cif:rsKd:? tpdk:\u rvkyfay`
usef:rma\:ukd vufvSrf:rSDaprë? ynma\: okdhr[kwf t]cm:ókdifiHwm&efrsm: ay:tyf]cif:wkdhwGifvnf: tusKH:&ifonf` okdh\mwGif
roefrpGrf:yk®dKvfrsm:tm: ulnDa\:Y t]cm:w\m:&if t\if:t]rpf r\Sdoavmuf ]zpfonf` taqmufttHkrsm:okdh
&ifxGufókdifa\:? vlxkykdhaqmifa\:<mOfrsm:odkh wuf/qif:ókdifa\:? t]cm: tpdk:\&efaqmifrërsm:odkh vufvSrf:rDa\:wkdhtwGuf
Oya'aomfvnf:aumif:? vkyfxHk:aomfvnf:aumif: r\Sdacs` roefrpGrf:yk®dKvfonf cJG]cm:qufqHcH\ouJhodkh ]zpfonf`
a'ocHtzJG.tcsKd.óSifh ókdifiHwumtpnf:t|kH:tcsKd.wdkh> tultnDudk \\Sdaom roefrpGrf:yk®dKvftcsKd. \Sd>` okdhaomf
trsm:pkonf rdrd>rdom:pk&ifrsm:tay;om tm:udk:ju\onf`
roefrpGrf:ppf]yefppfrëxrf:a[mif:rsm:onfrl OD:pm:ay:pepf]zihf ppf\mxl:vpmóSifh ruGmaom t\yfbuf
\mxl:ukd \\Sdjuonf` rltm:]zifhqkdvûif t\yfom:&efxrf: roefrpGrf:yk®dKvfqdkvûif <m<DcsKd.<Gif:rëtwGuf wpfóSpfwmumv
txd vpm> oHk:yHkóSpfyHkudk cHpm:aecGifh \\SdúyD: t]rJwrf:'kuQdwqkdvûif taumufcGefuif:vGwfaom axmufyHhaju:\\Sdonf`
rnfokdhqkdap yk®vdu tvkyform:rsm:twGufrl tpdk:\u roefrpGrf:udpPY umuG<frëray:xm:acs`
roefrpGrf:]zpfol ]yefvnfxlaxmifa\:twGuf usef:rma\:&efîuD:Xmeu wm&ef<l\úyD: &rf:ausmif:a\:
ynmoifwef:twGuf vlrëzlvHka\:&efîuD:Xmeu wm&ef<l\onf` tpdk:\u xlaxmifvnfywfay:aom rsufr]rifrsm:twGuf
ausmif:oHk:ausmif:? em:rjum:olrsm:twGuf ausmif:óSpfausmif:? oufîuD:roefrpGrf:rsm: ]yefvnfxlaxmifa\:Xme óSpfckóSifh
uav:roefrpGrf:olrsm:twGuf XmeóSpfck\Sdonf` rnfokdhqkdapumrl xdkausmif:rsm:óSifh Xmersm:twGuf \efyHkaiGonf
ravmufiacs`

ókdifiHom:? vlrsKd:óG<fóSifh wkdif:\if:om:vlenf:pkrsm:


vlenf:pkrsm:tay; tkyfcsKyfa\:qkdif\móSifh vl.tzJG.tpnf:qkdif\m cJG]cm:qufqHrërsm: us<f]yefhpGm \Sdonf`
vGwfvyfa\:\pOfuwnf:u Armtrsm:pkonf tpdk:\tzJG.óSifh ppfwyfudk vÏrf:rkd:xm:úyD: vlrsKd:îuD:&g'ukd usifhoHk:aomajumifh
ArmóSifh wkdif:\if:om:vlenf:pkrsm:tjum: b&ifrusrë ]zpfxGef:cJhonf` <if:onf rúidrf:awmhaom yõdyuQtwGuf
avmifpm]zpfo]zihf 2008 ckóSpftwGif:Yvnf: <if:ajumifh euf|ëdif:aom w\m:rJh]yKusifhrërsm: ]zpfxGef:cJhonf`
<if:usL:vGefrërsm:Y taoowfypf]cif:rsm:? |dkufóSuf\ufpufrërsm:? nÛOf:yef:óSyd fpufrërsm:? t"rRtvkyfjurf:ckdif:aprërsm:?
t"rR a\Ï.a]ymif:ae\mcsrërsm:óSifh csif:? u\if? u\ifeD? |dk[if}sm? \Srf:? rGef? t]cm:wkdif:\if:om:rsm:tm: tpdk:\ppfom:rsm:u

28
om:r<m:t"rRusifhrërsm: ]zpfxGef:cJhonf` vlrsKd:pkvufeufudkiftzJG.rsm:onfvnf: tvm:wlusL:vGefrërsm:udk ]yKrnfom
]zpfaomfvnf: twkdif:tqtvGefenf:zG<f\m \Sdonf`
\ckdif]ynfe<fokdh ]yef&ifvmcGifh\aom |dk[if}sm rlqvifrsm:onfvnf: olwkdh> vlrsKd:pkudpPajumifh
cJG]cm:qufqHcHju\onf` ]yef&ifvmolrsm:onf c\D:oGm:vma\:? pD:yGm:\Sma\:? ynmoifjum:a\:óSifh zGm:]cif:? aoqHk:]cif:?
xdrf:]rm:]cif:wkdhY rSwfyHkwifudpPwGif euf|ëdif:pGm cJG]cm:qufqHcHju\onf`
rdrdwkdhaetdrfóSifh t\yfxJY vlrsKd:pkrsm:onf olwkhd> vlrsKd:pkpum:udkom oHk:pJGjurnf]zpfonf` odkhaomf
ókdifiHwpf&Srf:vHk:Y Armpum:óSifh pmonf trsm:oHk:]zpfae]yD: ynmykdhcs\mwGifvnf: ]refrmbmomudkom rvJGraoGtoHk:]yKvsuf
a'ocHbmompum:]zifh ynmydkhcs]cif:udk ]yKcGifhr\Sdacs` wkdif:\if:om:vlenf:pk a'orsm:wGifyif rlvwef:óSifh tv<fwef:wkdhY
wkdif:\if:om:pum:]zihf pmoif]cif:ukd tm:ray:acs` wkdif:\if:om:vlenf:pkwhdk> bmom]zihfa\:om:aom yHkóSdyfpmtkyf
tvGefenf:yg:onf`
\ckdif]ynfe<fóSifh t]cm:a'orsm:wGif wkdif:\if:om:rsm:rSvlenf:pk{\d<mrsm:Y ÜpH]y\Gmrsm:Á xlaxmifvsuf
tpdk:\u ArmrsKd:óG<frsm:ukd ae\mcsxm:ay:aeonf` <if:ta]ccsvmolrsm:rS trsm:pkonfvnf: tusOf:om:a[mif:rsm:
]zpfum pH]y\Gmrsm:wGif ta]ccsygrnf[laom cH&efcsKyf]zihf vGwfvmolrsm:]zpfonf` ucsifóSifh u<m:]ynfe<frsm:rS
owif:ykdhcsuft\ wkdif:\if:om:vlenf:pka'orsm:\Sd ynma\:&efxrf:óSifh t]cm:tpdk:\&efxrf:ae\mrsm:wGif ArmvlrsKd:&efxrf:
rsm:twGuf vsmxm:rërsm: \Sdaeonf`
ArmrsKd:óG<fóSifh wkdif:\if:om:r[kwfaom t]cm:rsKd:óG<fpkrsm: tjum:wGifvnf: wif:rmrë\Sdonf`
xdktxJwGif rlqvif ta]rmuft]rm:ygonhf awmiftm\Som:rsm:? <leefe<frS ókdifiHul:vmúyD: vlOD:a\oGufoGufîuD: wkd:vmae
aom w|kwfóG<fzGm:rsm: yg&ifonf` ókdifiH>a]rmufydkif:udk xkdódkifiHul:w|kwfóG<frsm:u wkd:IîuD:pdk:vmaeonf`

t]cm:aom vl.tzJG.tpnf:qkdif\m usL:vGefrërsm:óSifh cJG]cm:qufqHrërsm:


ókdifiHom:ta]rmuft]rm:u vdifwlqufqHolrsm:udk róSpfúrdK.zG<f ]rifjuonf` Üvdifrëqdkif\m yHkrSefr[kwf
aom p|dkufÁ twGuf udk"Oya' oD:oefh\dSI vltrsm:a\S.Y rzG<fr\mqJGaqmifaom rdef:rvsmóSifh a<musfm:vsm wkdhtm:
wyfaompJGcsuf]zpfonf` rnfokhdqkdap vdifwlqufqHolrsm:onf vl.tzJG.tpnf: "avhxHk:pHtcsKd.t\ twkdif:twm
wpfcktxd tumtuG<f \juonf`
tdwfcsftdkifAD \Sdaom vlemrsm:onfvnf: cJG]cm:qufqH cHju\onf` tdwfcsftdkifAD qkdif\mwufâuvëyf\Sm:
olrsm:> tm:xkwfrëwkdhajumifh <if:a\m}gudk trnf:puf[k]rifrëóSifh cJG]cm:qufqHrërsm: avsmhusvmonf` okdh\mwGif xdka\m}g
ul:pufavrnfvm:[laom tpJGajumifh ckcHtm:usvlemqkdif\m aq:cef:rsm:okdh tcsKd.onf roGm:&Hhjuacs`

tydkif: 6` vkyfom:rsm:\ydkifcGifh
(u) toif:tzJG.xlaxmifydkifcGifh
tpdk:\> îudKwifcGifh]yKcsuf]zihf tvkyform:rsm:onf vkyfief:qkdif\m or®rsm: zJG.pnf:ydkifcGifhudk Oya'u
ay:xm:onf` rnfokhdqkdapumrl vGwfvyfaom tvkyform:or®rsm: ókdifiHxJY r]zpfxGef:acs` ]ynfyrSvma\muf
ta]cpkdufonhf or®]zpfap? ]ynfwGif:oD:oefhtvkyform:or®]zpfap cGifhr]yKacs` or®toif:&ifcGifhvnf: vlyk®dKvfwkdhukd
cGifhr]yKacs`
tpdk:\onf 2006 ckóSpfu ]y÷mef:aom pD\ifxHk:]zpfonhf ]reffrmókdifiH tvkyform:or®rsm:tzJG.csKyfóSifh
qufoG<f]cif:ukd \mZ&wfrëa]rmufonf[lI qufvufpJGudkifxm:qJ ]zpfonf` 4if:tzJG.tm: tjurf:zuftzJG.[k
owfrSwfxm:onf`
ódkifiH]cm:oabFmay;Y vkyfudkifjuaom ]refrmoabFmom:rsm:onf tpdk:\> ÜoabFmom:rsm:tvkyfcefh
xm:a\:xdef:csKyfrëXmecJGÁ u qufoG<ftvkyfcefhxm:ay:]cif: ]zpfaomfvnf: Ü]refrmókdifiHoabFmom:rsm:or®Á óSifh
qufoG<fcGifhyif r\Sdacs` <if:or®onf ]refrmókdifiH tvkyform:or®rsm:tzJG.csKyf>tpdwftydkif:]zpfovdk? ÜódkifiHwum
ydkhaqmifa\:vkyfom:rsm:tzJG.csKyfÁ >tpdwftydkif:vnf: ]zpfaeaomajumifh ]zpfonf` wpfzef ]ynfya\muf

29
oabFmom:rsm:tm: tpdk:\u rSwfwrf:]yKpkxm:ay:\ef ]iif:qefaomajumifh xdkodkhaom oabFmom:rsm:tzdkh tvkyftudkif
\SmazGa\:Y tvGefcufcJju\onf`
tvkyform:oydwfrsm:udk Oya't\ ydwfyifxm:onf` okdhaomf 2008 ckóSpftwGif:rSmyif puf|kHîuD:tcsKd.\Sd
tvkyform:rsm:u vkyfcvpm ydkrkd\\Sda\:twGuf rlabmifr&ifaom oydwf tîudrf 60 rû]ycJhjuao:onf` atmif]rifaom
tîudrfvnf: rsm:cJhonf` oydwftrsm:pkukd tpdk:\> jum:&ifa]z\Sif:rërygbJ a]yvnfókdifapcJhonf` okdhaomf wcsKd.aom
udpPrsm:Y tpdk:\u óSpfzufpvHk:udk zdtm:ay:cJhonf`
ZlvdkiftwGif:u w\m:olîuD:wpfOD:xdkif w\m:|kH:csKyf w\m:|kH:wpf|kH:u tvkyform:a]cmufOD:]zpfaom-
ol\defatmif? ausmfausmf? a&vif: (a&atmif)? nDnDaZmf? ausmf&if: (&Ó) óSifh rsKd:rif:wkdh> t<lcHukd y<fcscJhonf` 2007
ckóSpf arY \efukefwGif usif:yaom tvkyform:\ydkifcGifh aqG:aóG:yJGajumifh tzrf:cH\olrsm: ]zpfonf` 2007 ckóSpf
pufwifbmwGif ókdifiHawmftm: tjunfnKdysufaprë]zifh a\S.aeavûmufvJcGifhvnf: r]yKbJ axmiftóSpf 20 rS 28 óSpftxd
toD:oD:csrSwfcJhonf` vkyfom:tcGifhta\: wufâuvëyf\Sm:ol pkpkaóG:tm:vnf: ókd&ifbmtwGif:u ókdifiHawmftm:
tjunfndKysufaprë]zihfyif axmif'Ef 12 óSpfcsrSwfcJh>` pkpkaóG:onf 2006 ckóSpfu t"rRtvkyfjurf:ckdif:aprëwdkifcsufudk
t]ynf]ynfqkdif\m tvkyform:tzJG. tkdift<fvftkdokdh atmif]rifpGm ydkhókdifcJhol]zpfonf` xdkhaemuf a\Ï&ga\mifawmfvSefa\:tm:
axmufcHyhHydk:rë]zifh tzrf:cH\ol]zpfonf`
TpD\ifcsufrsm:onf <cifuwnf:u axmifcscHae\aom ]refrmókdifiHtvkyform:or®rsm:tzJG.csKyf
acgif:aqmifrsm:óSifh tvkyform:a\: wufâuvëyf\Sm:olrsm:> aemufqufwJGom]zpf>` óSpf\SnfuscHae\olrsm:txJwGif A[kd
trëaqmif aumfrwD&if rsKd:atmifoefh? OD:atmifodef:? cifarmif&if:? rcifrmpdk:? rodef:odef:at:? OD:atmifrkd:wifOD:? junfodef:?
acsmpkvëdif? OD:wifvóS Sifh yJcl:{\d<mxJrS <if:tzJG.> pnf:|kH:a\:rä: 10 OD:wkdh yg&ifonf`

(c) pnf:|kH:ydkifcGifhóSifh tpkta&:]zihf ta\:qkdcGifh


a<bk<stm:]zifh tpdk:\u tvkyform:rsm:tm: pnf:|kH:cGifhóSihf tpkta&:]zifh ta\:qkdydkifcGifhukd ray:acs`
okdhaomf tpdk:\u owfrSwfae\mcsxm:onhf pufrëZkeftcsKd.wGif tvkyform:îuD:juyfa\: aumfrwDrsm: zJG.ay:xm:onf` <if:
aumfrwDwkdhukd tvkyform:ukd<fpm:vS<f av:OD:óSihf obmywdt]zpf puf|kHykdif\Sifukd xnhfoGif:zJG.pnf:ay:onf`
tcsKd.puf|kHrsm:wGif txl:o]zifh ókdifiH]cm:om: oufoufydkifqdkifaom puf|kHrsm:\Sd aumfrwDtwGuf udk<fpm:vS<frsm:udk
tvkyform:rsm:tm: vGwfvyfpGm a\G:cGihfay:xm:onf` okhdaomf ukríEDta]rmuft]rm:Y ukd<fpm:vS<frsm:ukd puf|kHpDrH
tkyfcsKyfa\:Xmeuom a\G:cs<fonf` xdkaumfrwDrsm:u ysrf:rûtm:]zifh vpOfvdkvdkawG.qHkI rauseyfcsufrsm:udk
aqG:aóG:nÛdóëdif:juonf` t]iif:tckHwpfckudk puf|kHtqihfY a]yvnfrër\ókdifvûif úrdK.e<frä:u obmywdt]zpf qkdifonfh
úrdK.e<faumfrwDokdh wif>` úrdK.e<faumfrwDu nÛdóëdif:enf:]zifh a]yvnfatmif tm:xkwfonf` vdktyfygu cHkorm"d]zifh
qHk:]zwfonf` xkdt]iif:tckHukd aumfrwDu nÛdóëdif:aeckdufwGif tvkyform:rsm:u yHkrSeftvkyfcGif &ifaeju\úyD:
oydwfarSmufqóN]y]cif:rsKd:udk ydwfyifxm:onf`
tpdk:\> A[dkcHkorm"dbkwftzJG.onf <cifu tvkyform:qkdif\m y"me]yùemrsm:ukd a]z\Sif:ay:a\:
twGuf ]zpfaomfvnf: <cktcgwGif ouf&ifvëyf\Sm:rë r\dSawmhacs` odkhaomf tvkyform:a\:&efîuD:Xmeonf
t]iif:tckHrsm:udk zsefa]za\:Y cHkorm"duÖudk ydkI \<lvmaeonf` úrdK.e<ftvkyform:îuD:juyfa\:aumfrwDrsm:u
omrnvkyfom:]yùemrsm:udk ukdifwG<fonf` a'ocHtvkyform:a\:\m tmEmydkifrsm:uvnf: yHkpHr&ifaom tvkyform:
oydwfrsm:Y zsefa]zolt]zpf tvkyf\SifóSifh tvkyform:tjum: at:csrf:aom \v'fxGufay;a\:twGuf jum:&if aqmif\Guf
ay:wwfonf`
]ynfol.&efxrf:uÖY vkyfcvpmowfrSwfrëudk tpdk:\u olwpfOD:wnf:csrSwfonf` yk®vduuÖwGifrl
aç:uGufoabmw\m:u vkyfcvpmudk owfrSwfonf` okdhwap zufpyfvyk fief:rsm:wGifrl &efîuD:Xmersm:\Sd
&efîuD:vpmrsKd:xuf rrsm:ap\ef tpdk:\u zdtm:ay:wwfonf` odkh]zpfI tcsKd.aom zufpyfvkyfief:rsm:url xdkrlukd
auG.a\Smifonfh enf:AsL[mt]zpf xyfaqmif:vpm okdhr[kwf txl:rufvHk:pepfrsm: oHk:onf` ]ynfyukríEDrsm:uvnf:
a<bk<stm:]zifh ]ynfwGif:yk®vduuÖóSihf ruGmaomvkyfcvpmudk owfrSwfúyD:aemuf zufpyfvkyfief:rsm:uJhokdhyif
xyfaqmif:vkyfcvpmóSifh tusKd:cHpm:cGifhrsm:udk csD:]rÛihfjuonf`

30
]ynfyydkhukefukd pDpOfudkifwG<faom Zkef[lI oD:oefhrxm:acs` okdh\mwGif ppfbufrSydkifqkdifaom
txl:pufrëO<smOfrsm: \Sdonf` tvkyform:Oya'onf pufrëZkeftm:vHk:óSifh xkwfukefvkyfief:rSeforûtay; vÏrf:]cHK\rnf[k
qkdaomfvnf: wpfpdkufrwfrwf usifhoHk:]cif:r]yKacs`

(}) t"rR odkhr[kwf rvkyfrae\ tvkyfjurf:ckdif:ap]cif:udk wm:]rpfrë


t]cm:olrsm:udk t"rRtvkyfjurf:ckdif:apolrsm:udk ta\:<lonfhOya'\Sdonf` rnfokdhqkdapumrl tpdk:\óSifh
tpd:k \wyfrsm:u us<fus<f]yef]h yefhyif t"rR odkhr[kwf rvkyfrae\ tvkyfjurf:ukd cdkif:apaeúyD: txl:o]zihf wkdif:\if:om:
vlenf:pkrsm:tay; usifhoHk:aeonf` ókdifiHwpf&Srf:vHk:wGif tpdk:\onf ]ynfolvlxkukd vrf:wHwm:rsm:? aqmufvkyfa\:
vkyfief:rsm:? t]cm:xdef:odrf:]yK]yifa\:pDrHcsufrsm:Y t"rRvkyfckdif:aeajumif:udk ódkifiHwumapmifhjunhfyk®dKvfrsm:u rSwfom:
twnf]yKxm:onf` ]ynfolrsm:onf ppfwyfu ydkifaom pufrëZkefrsm:wGifvnf: t"rRckdif:apcHaeju\onf`
ppfta]cpdkufpcef: wnfaqmufa\:óSifh ppfqifa\:rsm:Y wkdif:\if:om: odkhr[kwf bmom]cm:vlenf:pkwkdhukd
a&:vHacgif:yg:a'owkdhY t"rRckdif:apaerëonf qkd:qkd:&g:&g: ]zpfyGm:aeqJ ]zpfonf` <Hkjunf\onfh tpdk:\r[kwfaom
tzJG.rsm:> tpD\ifcHpmt\ \Gmol\Gmom:rsm:onf ppfpcef:> ta]ccHtaqmufttHkrsm:udk wnfaqmuf]cif:? ]yK]yifay:\]cif:
ponfhtvkyfrsm:t]yif uif:apmifhay:\]cif: tygt&if t]cm:vkyfief:rsm:udkvnf: vkyfay:ju\onf` xdkowif:t\if:t]rpf
rsm:t\vnf: \Gmom:rsm:uom udk<hfp\dwf]zihf aqmufvkyfa\:ypPnf:udk \SmazGpkaqmif:vm\úyD: ppfpcef:wnfaqmufa\:
twGuf wm&ef<lju\onf[k od\onf`
2008 ckóSpftwGif: tpdk:\r[kwfaom tzJG.rsm:u cdkifvHkaom taxmuftxm:rsm:wif]yI yJcl:wkdif:?
u\ifóSifh u<m:]ynfe<fwkdhY u\if\Gmrsm:tay; ppfqifa\:vkyf\mwGif u\if\Gmol\Gmom:rsm:udkyif ay;wmxrf:ckdif:ju
ajumif: owif:ay:onf`
t]ynf]ynfqkdif\m tvkyform:tzJG. (tkdift<fvftdk)u tpD\ifcH\mwGifvnf: \GmolîuD:rsm:tm:
t"rRtvkyfjurf: cdkif:p\m \SmazGckdif:\mY ppfwyfu trdefhpmóSifhr[kwfbJ ókwfrdefh]zifhom ckdif:apaeonf[k yg\Sdonf`
xdktpD\ifcHpmYyif tcsKd.udpPrsm:wGif tpdk:\u t"rRvkyftm:tpm: ukefypPnf:? pm:eyf\duQmóSifh aiGaju:ukd
t"rRawmif:<laejuonf[k yg\Sdonf` tkdift<fvftdku tpD\ifcH\mwGif 2002 ckóSpfrSpI tpdk:\onf t\yfom:rsm:udk
t"rRcdkif:aprnfhtpm: tvkyfjurf:rygaom axmif'Efudk uscH\onfh tusOf:om:rsm:udk ydkrdkckdif:apvmonf[k wif]yonf`
ókdifiHwumzdtm:ajumifh ]zpfyHk\onf`
tao:pm:pDrHcsufrsm:wGif t"rRckdif:aprëonfvnf: wpfókdifiHvHk:twkdif:twm]zihf \Gmrsm:wGif
\SdaeqJ]zpfonf` tmEmydkifwkdhu wnfqJ]ynfol.ta]ccHtaqmufttHkrsm:udk xdef:odrf:a\:twGuf t"rRckdif:aprëukd
us<fus<f]yefh]yefh qufvufoHk:ae>` ydkhaqmifa\:eSifh qnfa]rmif:vkyfief:rsm:tygt&if ]zpfonf` tmEmydkifrsm:u
tdrfaxmifpkrsm:tay; t"rRpnf:juyf\mY tvkyfjurf:tpm: aiG odkhr[kwf tpm:tpm]zpfae]yef\m <cifuwnf:u
qif:\Jjuaom aus:vuf]ynfolwkdhrSm tvkyfjurf:ukdyif a\G:ju\\Smonf` <if:okdh qihfac;ckdif:aprëudk rnfokdhrûtcsddefray:
ódkifaom rdbrsm:u om:orD:rsm:udk udk<fpm:vÏwfay:ju\]yefonf`
]ynfe<fóSifhwdkif:tm:vHk:rS vmaom owif:rsm:t\ tmEmydkifrsm:u ]ynfolrsm:tm: t"rRt]zpf
]cHpnf:|dk:juufqlyifrsm:udk udk<hfpm:\dwfóSifhudk<f &<f<l pdkufysKd:ju\onf` trsm:óSifhqkdifaom a]rae\mrsm:wGifomru
yk®vduykdifa]rae\mrsm:wGifyg pdkufysKd:ju\onf` ZD&'DZ<favmifpm xkwfvkyf\ef ppftpdk:\u vëyf\Sm:]cif:]zpfonf`
juufqlyifpdkuf\ef a\Smifwdrf:juolrsm:onfvnf: 'Efaju:rsm:aqmifju\onf`
2007 ckóSpf azazmf&g\DY aemufqufwJGem:vnfrëpmcïefudk tpdk:\tzJG.óSihf tdkift<fvftkdwkdhu aemufxyf
12 v oufwrf:wkd:vkdufjuonf` xdkoabmwlnDcsuft\ tkdift<fvftdktae]zihf ]ynfoltrsm: wkdifjum:a\:pepfudk
xlaxmifa\:twGuf tpdk:\u cGifh]yKvkdufonf` wkdifjum:vmolukd tpdk:\u vufwkefh]yefrë r]yK\acs` xkdht]yif
tdkift<fvftdku nÏef:qkdvmaom tvkyfjurf:qkdif\m w\m:rJh]yKrëpGyfpJGcsufrsm:tm: tpdk:\óSifh tkdift<fvftkdwkdh yl:aygif:vsuf
pHkprf:azmfxkwfju\rnf ]zpfonf`

31
(C)uav:oli<f tvkyfckdif:ap]cif:óSifh tvkyf&ifcGifh ti<fqHk:touf
uav:i<frsm:tm: tvkyfcGifodkh &ifcGifh]yK\ef tenf:qHk:touf 13 óSpf]ynhf\rnf[k Oya'u
owfrSwfonf` uav:rsm:tm: us<fus<f]yefh]yefh tvkyfckdif:apaeúyD: ]rifomxifomvnf: ]zpfonf` úrdK.]yY uav:wkdhudk
rdom:pkvkyfief:rsm:óSifh tao:pm:pD:yGm:a\:vkyfief:wkdhwGif ckdif:apaeonf` aus:vufwGifvnf: rdom:pkpkdufysKd:a\:
vkyfief:rsm:Y uav:rsm: yg&ifvkyfuikd fju\onf` \efuefóSifh rÊav:\Sd úrdK.]yt]yifbufa'orsm:wGif uav:wkdhonf
tvGefi<f\G<faom toufrS pwiftvkyf&ifvsuf \Sdjuonf` úrdK.îuD:rsm:Y uav:wkdhukd tpm:tpmxkwfvkyfa\:vkyfief:?
vrf:ay;Aswfxdk:a\mif:]cif:? trëdufodrf:vkyfief:? tayghpm:ukefxkwfvkyfa\:vkyfief:? pm:aomufqkdifóSifh vufbuf\nfqkdif
rsm:wGif awG.\onf`
uav:rsm:tm: tvkyf rvkyfrae\ ckdif:ap]cif:udk Oya't\ wm:]rpfxm:]cif:rsKd: r\dSbJ t"rRtvkyfjurf:
ckdif:ap]cif:udk uav:rsm:vnf: cHae\onf` tmEmydkifrsm:u \efukefóSifh rÊav:\Sd q<fausmfoufuav:rsm:ukd
odrf:usKH:zrf:qD:I ay;wm txrf:orm:óSifh uav:ppfom:t]zpf ckdif:apaeajumif: owif:\xm:onf`
uav:oli<f tvkyfjurf:ckdif:ap]cif:qkdif\m Oya'udk udkifpJGtoHk:]yKapzdkh rnfonfhtpdk:\at}sifpDudkrû
owfrSwfay:xm:]cif: r\Sdajumif:awG.\onf` uav:rsm:udk tumtuG<fay:a\:Y <leDqufzfu tvkyform:&efîuD:XmeóSifh
qufvufqufoG<fI at}sifpDrsm:tjum: aqG:aóG:nÛdóëdif:yJGóSihf tvkyf|kHaqG:aóG:yJGrsm:udk usif:yay:aeonf` tvkyfcGif&if
uav:rsm:tm: tumtuG<fay:a\:twGuf pHcsdefpHnÏef:rsm: csrSwfa\:udk tpdk:\onf <leDqufzfóSifhtwl aqmif\Gufaeonf
[k od\onf`

(i)vufcHoifhaom vkyfief:cGifta]ctae
vkyfcvpm tedrfhqHk: owfrSwfcsufonf tpdk:\&efxrf:rsm:óSifh t]cm:vkyf|dk:vkyfpOf pufrëvkyfief:
tenf:i<fukdom vÏrf:]cHKonf` ]ynfol.&efxrf:rsm:twGuf tedrhfqHk: vkyfcvpmonf aç:uGuf> vpmvkyfc 15000
usyfóSifh rwdrf:r<drf: ]zpfonf` wpf\ufvûif \Spfem\Dus wpfvvkyfcyif ]zpfonf` aehpm:tvkyform:rsm:qkdvûif
wpf\ufvûif 500 usyf]zpfonf` t]cm:cHpm:cGifhrsm:óSifh trawmfaju:tcsKd. xyfaqmif:ay:rë \Sdonf` rnfokdhqkdap?
<if:tedrfhqHk: vkyfcvpmonfvnf:aumif:? tîuD:wef:t\m\Sdrsm: \\Sdonfhvpmonfvnf:aumif: rdom:pkudk
wifhawmifhwifhw<f rxm:ókdifygacs` ]ynfol.&efxrf:avmuY vpmenf:rëu us<fus<f]yefh]yefht}wdvkdufpm:rëóSifh
tvkyfcGifysufuGufrëudk ]zpfxGef:aponf` yk®vduuÖwGif úrdK.]ytvkyfjurf:orm:wpfOD:wGif aehpOf 500 usyfrS 1000
usyftxd &ifaiG\Sd>` aus:vufwGifrl <if:> xuf&ufrûom ]zpfonf` tcsKd.yk®vduuÖrS vkyfom:rsm:onf xdkxufyif
avmufavmufvm:vm: ydkI \wwfjuonf` Oyrm? puf|kHY uïrf:usiftqifh vkyfom:onf wpfvvûif usyfoHk:aomif:xuf
ydk\wwfonf`
tvkyform:OD:a\ rsm:]ym:rë? pD:yGm:a\:usaerëóSifh tpdk:\u tumtuG<fay:]cif: enf:yg:rëwkdhajumifh
tvkyform:rsm:> ta]ctaeonf edrfhus\onf` Oya'u ]ynfol.&efxrf:uÖwGif wpfywfvûif 35 em\Djum wpfywfvûif
ig:\uftvkyfcGifowfrSwfonf` yk®vdu uÖóSifh tpdk:\pD:yGm:a\:vkyfief:uÖwdkhY wpfywfvûif a]cmuf\uf? wpfywfvûif
44 em\Djum vkyfief:cGif owfrSwfxm:onf` <if:em\DxufydkvGefvûif tcsdeyf kdvkyfc ay:\onf` tpdk:\ykdif
pD:yGm:a\:vkyfief:puf|kHrsm:Y tvkyform:rsm:onf wpfywfvûif 44 em\DrS 48 em\Dtxd puf|kHtrsKd:tpm:ay; rlwnfI
vkyfudkifju\onf` Oya'u wpfywfvûif 24 em\D tem:<lcGifh]yKonf` xdkht]yif tvkyform:rsm: wpfóSpfvûif 21 \uf?
vpm]ynhfcHpm:cGifh \Sdonf` rnfokdhqkdapumrl vufawG.Y tvkyform:tiftm:pk> ao:i<faom tpdwftydkif:uav:
wpfckom Oya'> csD:]rÛihfrëudk t]ynfht& cHpm:ju\onf` tajumif:rSm tvkyform:tiftm:pk> trsm:pkonf
aus:vufpdkufysKd:a\:vkyfief:óSifh abmifr&ifaom uÖrsm:wGif tvkyfcGif &ifaeju\aomajumifh ]zpfonf` ]ynfol.&efxrf:
uÖY Oya'> joZmoufa\mufrë \Sdaomfvnf: yk®vdu uÖY rjumcEcsKd:azmufcHae\onf`
usef:rma\:óSifh tÊ\m<fuif:a\:qkdif\m vkyfxHk:trsm:t]ym:\Sd>` odkhaomf tpdk:\u <if:vkyfxHk:rsm:
joZm\Sdvmatmif ]znhfqnf:rë r]yKacs` tÊ\m<frsm:aom vkyfief:cGifrsm:udk tvkyform:rsm:tae]zifh a\SmifuGif:vdkjuaomf
vnf: <if:okdh]yKvûif tvkyfvufrJh ]zpfju\rnfh ta]ctae ]zpfaeayonf`

32

You might also like