FTALKANHDRT RETM PROJES EVRESEL ETK DEERLENDRLMES ALIMALARI 1.

PROJENN TANIMI VE AMACI

Ama Projenin Srdrlebilir Kalknma ilkesi dorultusunda evre ile entegrasyonunun salanmas evre bileenlerine koruma yntemlerinin uygulanmas ( su, hava, toprak, halk, vb. ) Trkiyede ilk kez evre Ynetim Plan ve nceleme ve Bamsz Denetim kavramlarnn uygulamaya geirilmesi

1.1. Proje Kapsamndaki Tm niteler

Reaktr Seperatr Karbratr Is deitirici Anahtarl kondenser Pompa Kompresr Damtma kolonu Hava fleyici

1.2. Proje nitelerinde Kullanlacak Olan Proses Yntemleri, Proses Akm emas 1.2.1. Proses yntemleri
Ftalikanhidrit retiminde literatrde yer alan 2 proses vardr: 1. O-ksilenin oksidasyonu ile (LAR Prosesi) 2. Naftalinin oksidasyonu ile Burada LAR prosesinin tercih edilmesinin nedeni; LAR teknolojisinin avantajlar: katalizr verimi %40 daha yksektir, hava/o-ksilen orannn, 20/1 den 9.5/1 e indirilmesiyle, havadaki

o-ksilen miktar 65 g/m3 ten 134 g/m3> e ykselmitir, oksidasyon reaktr ve makaslyounlatrclar gibi kritik cihazlarn boyutlar kk olduundan, yatrm maliyeti dktr, hava fleyiciyi altrmak iin gerekli gcn dk olmas, yksek basnl ve yksek kaliteli buhar elde edilebilmesi, %60 dolaynda enerji tasarrufu salar, fabrika, dardan yakt ve enerji almakszn, kendi rettii enerjiyle alabilecek bir denge iindedir. En nemlisi naftalinden retimi eski bir yntem olup ortoksilenden retimi yeni bir yntemdir. Bu sebeplerden dolay LAR prosesi seilmitir.

1.2.2. Proses Akm emas 1.2.2.1. O-ksilenin oksidasyonu

1.2.2.2. Naftalinin oksidasyonu

1.3. Proje in Gerekli Olan Hammadde ve Temin Edildikleri ehirler 1.3.1. Hammaddenin Temin Edildikleri ehirler ve Firmalar
Hammaddelerden biri olan o-ksilen; Beyaz Rusyada Naftan OJS, Bulgaristanda Lukoil Neftochim Burgas AD, Fransada Total Petrochemicals, Almanyada BP Refining & Petrochemicals GmbH (BPRP), Klesch & Co SA, PCK Raffinerie GmbH, Shell & DEA Oil GmbH (SDO), Macaristanda Hungarian Oil and Gas Plc (MOL), talyada Polimeri Europa, Hollandada ExxonMobil Chemical Holland, Polonyada Polski Koncern Naftowy Orlen SA (PKN), Portekizde Galp Chemical, Romanyada Petrobrazi, Rusyada Gazprom Neftekhim Salavat JSC, Kirishinefteorsintez OJS- (Kinef), Omsk Refinery, Ufaneftekhim OJS, Slovakyada Slovnaft as, spanyada Compania Espanola de Petroleos SA (CEPSA), inde China National Offshore Oil Corp (CNOOC), Dalian Fujia Dahua Petrochemical Co. Qilu Petrochemical Co Ltd, Sinopec Jinling Petrochemical Co Ltd, Yangzi Petrochemical Co Ltd (YPC), Zhenhai Refining and Chemical Co Ltd (ZRCC), Hindistanda Bongaigaon Refinery & Petrochemicals Ltd (BRPL), Reliance Industries Ltd (RIL), Endonezyada Trans-Pacific Petrochemical Indotama PT (TPPI), Japonyada JX Nippon Oil and Energy Corp, Singapurda ExxonMobil Oil Singapore Pte Ltd, Gney Korede KP Chemical Corp., SK Energy, Tayvanda CPC Corp, Formosa Chemicals and Fibre Corp (FCFC), Taylandta PTT Aromatics and Refining (PTTAR), USAda ExxonMobil Chemical Co, Flint Hills

Resources LP, Lyondell-Citgo Refining LP, randa Borzouyeh Petrochemical Co (BPC), Bou Ali Sina Petrochemical Co, Esfahan Petrochemical Co (EPC), srailde Gadiv Petrochemical Industries Ltd, Sudi Arabistanda Arabian Industrial Fibers Co (Ibn Rushd), Trkiyede Petkim Petrokimya Holding A. Firmalarnda retilmektedir. B Bir dieri hava ise; fabrikann bulunduu blgeden alnmaktadr.

1.3.2. Hammadde Ve rnn evre ve nsan Salna Etkileri

Orto - Ksilenin insan saglg ve evre sal zerine etkisi: Havada 100 ppm veya (1m3 havada 435 mg) zerinde O -Ksilen bulunan ortam insan saglg asndan sakncaldr. Zehirleme belirtileri solunum borusunun tahrisi, solunum glg bulant, kusma, halsizlik, bas ars bas dnmesi, hareketlerde dengesizlik, kangren , kanszlk olarak ortaya kar. O - Ksilen ile alan personel koruyucu gzlk, kimyasal kanisterli solunum cihaz ve kauuk eldiven kullanmaldr. O - Ksilen ile devaml olarak alan personel yllk salk kontrolnden geirilmeli , zellikle gzler, merkezi sinir sistemi , kan durumu karacier ve bbrek fonksiyonlar kontrol edilmelidir . O - Ksilen ile temas edilmesi halinde ilk nlem olarak gzler su ile vcudun temas eden ksmlar ise su ve sabun ile ykanmaldr . evre saglg asndan O Ksilen bulunduran atklar bir frn iine pskrtlerek yaklmaldr .

Ftalik anhidrititin insan ve evre salna etkisi

1.4. Projede retilecek Nihai ve Yan rnlerin Nerelere ve Nasl Pazarlanacaklar

Elde edilen ftalik anhidrit; Boya sanayisinde, alkid reinesi yapmnda. eitli glikollerle kondenzasyon polimerizasyonu sonucunda polyester eldesinde. DOP vb. gibi plastifiyan retiminde kullanlmaktadr. Maleik anhidrit ise; Maleik anhidritin en byk tek kullanm, otomotiv, inaat, denizcilie ait, tketici mallar ve zirai endstrilerde lif takviyeli plastiklerde kullanm iin doymam poliesterlerin retiminde kullanmdr. Doymam poliester reineleri, yalayc, motor ya katklar, kopolimerler, fumarik asit, zirai kimyasallar, malik asit, slfosaksinik asit esterleri, alkenil sksinik anhidritler ve alkid reineleri retimidir. Ayrca yardmc tatlanrc, tat ykseltici, su muamele kimyasallar, sa spreyleri, ilalar ve zirai kimyasallarn retiminde kullanlr.

2. Proje Yeri Ve Etki Alannn Mevcut Durumu 2.1. Proje Yerinin Uydu Grnts

Koordinatlar: 411053.95Kuzey 274657.36Dou

Alan:21000 m

2.2.ehir Yerleim Birimi

stanbulun Avrupa yakasn deerlendirmeye almazsak; bal olduu il olan Tekirdan neredeyse iki kat bykle sahip orlu; Trakyann en byk yerleimi olduu kadar, Trkiyenin de en byk be ilesi arasnda yer almaktadr. Hzl kentleme, youn sanayi ve dardan gn olumlu-olumsuz tm etkilerinin bir arada izlenebildii bir ehirdir. Tekirdan 37 km. kuzeydousunda yer alan orlu, dousundan stanbulun Silivri ilesiyle, kuzeyden Tekirdan erkezky ve Saray ileleriyle, gneyden yine Tekirdan Marmara Erelisi ilesi ile evrilidir., lenin gneybatsnda Tekirda merkez ile, batsnda Muratl ilesi ve nihayetinde kuzeybat ynnde Krklarelinin Lleburgaz ilesi yer almaktadr. Ayrca orlunun gneyinde, Tekirda ve Marmara Erelisi kylarnn arasna konumlanm Marmara Denizine ksa bir ky band da bulunmaktadr. orlu topraklarnn byk blm Ergene havzasnn dousunu oluturan ve Yldz Dalarnn denize doru yumuayan peneplen tepelerince blnm alvyal ovalardr. Deniz seviyesinden 183 mt ykseklikte kurulu ilenin toprak bykl 949 km2dir. Karadeniz'e ve Marmara Denizi'ne yakn, ikisi arasnda bir gei blgesinde kurulu olmas iklim karakterini belirler. Klar sert Karadeniz ikliminin karakteristik zelliklerini gsterir. Kuvvetli poyraz rzgarlarna ak, souk ve sert bir k hkm srer. Yazlar ise Marmara zerinden gelen lodoslar ile kuru ve scak bir hava blgeye hakimdir. Bu genel zelliklere karlk Trakyann yllk ya bakmndan en fakir blgelerinden birisidir. Uzun yllara ait verilerden elde edilen sonuca gre yllk ya ortalamas s adece 545 kg/m2dir. Buna karlk, Ergene havzasnn potansiyeli nedeniyle Trakyann en zengin yer alt su kaynaklarnn zerindedir. Sanayi, tarm ve kentsel ihtiyalar iin yer alt sularnn

bilinsizce tketimi sz konusudur.

2.2. ehir nfusu

Adrese dayal nfus kayt sistemini esas alan 2011 yl TK verilerine gre belde ve kyler de hesaba katldnda orlunun nfusu 264.567 kiidir. Bu nfusun 226.921 kiisi ile merkezinde, 37.646 kiisi belde ve kylerinde yaamaktadr. Bu nfus oran ile orlu, Bykehir belediyelerine bal ile merkezleri gz ard edildiinde Trkiyenin en byk ilesidir. Hatta Trkiyenin orta lekli nfusa sahip 77 ilinden byktr.

2.3. lin Topografyas Ve Jeomorfolojik Durumu

Tekirda topraklar genel olarak pek engebeli deildir. lin gney kesiminde Marmara Denizi boyunca akarsularca tasnms alvyonlarla kapl ky ovalar vardr. Dar bir serit biiminde uzanan bu ky ovalarn hemen kuzeyinde kyya kout olarak Tekir Dalar ykseltisi az olmakla birlikte, ky kesimini Balkanlardan gelen souk hava kitlesinin etkilerinden korur. Tekirda linde, yeryznn btn ekillerine rastlamak mmkndr. Ancak l alannn %75.2sini kaplayan platolar arlktadr. Bunu %15.5 ile ovalar, %9.3 ile dalar izlemektedir. Blgede eitli aratrmaclar tarafndan yaplan almalar neticesinde su belgeler hazrlanmtr. Istranca Kesimi: atalca Yarmadasndan itibaren, Tekirda linin kuzeyinden geerek Bulgaristan hududuna doru gittike genileyen, Karadeniz ile Ergene Havzas arasnda uzanan dalk ve ormanlk blge bu kesimi oluturur. Karadenize doru olan yamalar sarp, Ergene Havzasna doru olan ksmlar az eimlidir. Ergene Kesimi: Grnm bir geni andran saha Meri Nehrine kat lan Ergene Nehri havzasndadr. Kuzeydou kenarnda Istranca Dalar, gneyinde Tekirda, batsnda

Tunca, Meri, Arda Nehirlerinin birleme noktas ve Meri Nehri vardr. Ergene kesimi denizden 50-200 m. ykseklikte bir plato seklindedir. Bu kesimi gneyden snrlayan Koru Da, Tekirda, Ganos Da Silsilesi, Ege ve Marmara Denizleri arasndaki su blm hattn da olusturur. Dalar: l topraklarnn bat kesiminde Tekirda-anakkale ve Tekirda-Edirne snrlar boyunca Tekir Dalarnn uzantlar yer alr. lin dou kesiminde erkezky ve Saray yresinde ise Istranca (Yldz) Dalarnn uzantlar l topraklarn engebelendirir. Bu kesimlerde ykseltiler bat blmne gre daha dktr. lin batsn, gneyini ve dousunu kaplayan bu dalar arasnda kalan geni bir alan kaplayan orta ve kuzey blmler geni dzlklerden oluur. Bu dzlkler genel olarak ykseltisi dk az paralanm platolar grmndedir. Tekirda lindeki balca ykseltiler, Ganos Da (945 m.), Yerlisu Tepesi (725 m.), Karatepe (484 m.), Yasstepe (352 m.), Erektepedir. (234 m.) Plato ve Yaylalar : Tekirda topraklarnn byk bir blm geni dzlkler ve alak tepelerden olumu bir plato grmndedir. lin gney, dou ve bat kesimlerini kaplayan dalar arasnda kalan orta kesimler geni platolardan oluur. Bu platolar, gneyde kyya paralel olarak uzanan Tekir Dalarna, batda bu dalarn uzantlarna ve douda Istranca Dalarna dek uzanr. Bir blm Ergene Nehri ile bu akarsuyun kollar olan orlu ve Hayrabolu Dereleri ile sulanan bu topraklarn byk blmnde kuru tarm yaplr. l topraklarnn bir blm Trakya Kocaeli penepleriyle (yarova) kapldr. Bu platolar bir anma yzeyi zellii tar. Bu yar ovalarn ortalama ykseltisi 150-200 m. seviyesindedir. orlu lesi snrlar iinde kalan kesimlerde, Seymen orlu ve Marmarack-Ulas arasnda topraklar nemli lde anmtr. l Merkezi yaknlarnda Marmaraya dklen akarsularn vadilerinin derinlemesi neticesi olarak, platonun gney kesimleri kuzey kesimlere nazaran daha fazla paralanm durumdadr. lin bat kesimlerinde de Malkara ve Hayrabolu yreleri plato grmnde olup, ortalama ykseltisi 210-220 m. seviyesinde olan Malkara eski bir yar ova zellii tamaktadr. Vadi ve Ovalar : l topraklarnn %15.5ini kaplayan ovalar genellikle kyda akarsu azlarn da olumutur. Ovalar : Sultanky Marmara Erelisi arasnda : Knk Ovas Marmara Erelisi -Yeniitlit arasnda : Kumluca ovas Yeniiftlit- Kara evli arasnda : erefli Ovas

Karaevli-Kseilyas arasnda : Deirmen alt Ovas Barbaros-Kumba arasnda : Naip Ovas Hosky-Kzlcaterzi arasnda : arky Ovas erkezky-Ergene boyunca uzanan : Ergene Ovas Hayrabolu-ene arasnda : Hayrabolu-ene Ovas Vadiler : Hayrabolu Vadisi, Kurt dere Vadisi, engelky Vadisi, ukurca Vadisi, orlu Vadisi, Glck Vadisi. Akarsular ve Denizler: Tekirda linin gney snrnda yer alan Marmara Denizinde 133 km. kys bulunmaktadr. Ayrca, lin topraklar kuzeydousunda Karadenize kadar ulamakta ve burada Karadenize 2.5 km. uzunluunda bir kys bulunmaktadr. Tekirda li ald ya miktar, sahip olduu toprak zellikleri vb. gibi doal koullar nedeniyle byk akarsulara sahip deildir. Ergen Nehri ve kollar en nemli olanlardr. Ergene Havzasnda; Ergene Nehri, orlu ve Hayrabolu Dereleri bulunurken, Marmara Havzasnda da; Iklar Deresi, Olukba Deresi ve Glck Deresi yer almaktadr. Ergene Nehrinin uzunluu 264 km.dir. Tekirda linde doal gl bulunmamaktadr. Baraj gllerinden sadece 15.5 km yzlml Karademir Baraj Gl vardr.

2.4.Tektonik
Tektonik: Tekirda l snrlar ierisinde depreme neden olabilecek faylar, Saroz-Gazi ky fay ile Marmara Denizinde bulunan ukurlarn kenarlarnda yer alan fay(Segment) paralardr. 1200 km. uzunluunda olan Kuzey Anadolu Faynn bat uzants Marmara

Denizi boyunca Saroz Krfezine ulamaktadr. Saroz-Gazi ky Fay, yaklak 50 km. boyunda, sa ynl dorultu atml fay olup, Kavak, Yeniky, Glck, Yaya ky, Gzel ky ve Gazi ky gibi yerleim yerlerinden gemektedir. Tarihi devirlerde pek ok depreme neden olan fay son olarak da 09.08.1992 tarihinde 7.3 byklnde (Magnitd) depreme neden olmutur. Herhangi bir blgenin depremsellii irdelenirken, depreme neden olabilecek olan fayn zellikleri (kaya, cinsi, nitelii, dorultusu) fayn neden olduu deprem periyotlar, depremsellii aratrlan blgenin faya uzakl ve sz konusu blgenin zemin zellikleri birlikte deerlendirilmektedir. Bir depremde yrtlan fay(segment) uzunluu ile depremin bykl arasnda doru orant vardr. Bu kuram Kuzey Anadolu Fay gibi dorultu atml faylar iin geerlidir. Bu balamda Saroz-Gazi ky fay 7.0-7.5 byklndeki (Magnitd) depremlere neden olabilir. Alviyal gibi tutturulmu veya gevsek tutturulmu birimlerin kalnl (20 m. veya daha kaln) Liteolojik yaps, yeralt suyunun yzeye yaknl gibi zellikler gsteren zayf zeminler byk depremlerde iddet arttrc rol oynarlar. alma alannda yukarda adlar geen kylerin yannda, arky lesi, Mrefte Beldesi ile Tekirda kentinin bir blm ve Marmara Erelisi zayf zemin zellii sunan birimler zerinde kurulmutur.

2.5.Enerji Kaynaklar 2.5.1.Su Gc

Tekirda ilinde mevcut bulunan akarsulardan enerji retimi yaplmamakla birlikte, bu akarsularn belli bir ksmndan tarmsal sulama amal faydalanlmaktadr.

2.5.2.Kmr
Tekirda, linyit yataklarnn oluumu asndan ok zengin yeralt doal kaynaklarna sahiptir. zellikle Marmara ve Saray ileleri snrlar ierisinde bulunan zengin linyit yataklarnn toplam rezervi yaklak 104 milyon tondur. Malkara ilesindeki linyit yataklar gremarn serisi ierisinde 13 damar halindedir. Damarlarn yaylma alan 12 kmdir. Halihazrda da damarlardan 3 blm iletilmektedir. Saray iesi linyit yataklar ise, miyosen yasl olup, halihazrda tek damar halinde iletilmektedirler. Blge dahilinde karlan linyit kmrleri havada kuru numunede 4000-6000 Kcal/kg. s deerine sahip olup, Tekirda ve evre ilerinde snma amacyla kullanlmaktadr. Blge ierisinde zengin linyit kmr yataklar mevcut olup, bu yataklar ilin kuzey blgesindeki Saray ilesi ile ilin batsnda bulunan Malkara ilesinde bulunmaktadr.

2.5.3.Dogalgaz
Trkiye Petrolleri Anonim Ortakl Genel Mdrlne bal Tekirda ili snrlar iinde kalan faaliyet alanlarnda muhtelif sahalarda retilip boru hatlar vastasyla civarndaki sanayi kurulularna arz edilmektedir.

2.5.4.Rzgar
Blgede genel olarak Trkiyenin kuzeybatsnn karakteristik akm olan kuzey rzgarlar hakimdir. Dolaysyla zamann hemen hemen % 50sinde rzgarlar NW ile NE arasndaki sektrlerden esmektedir. Kuzeyden gelen hava akm, zellikle dier sektrlerden esen rzgarlarn tm lmler iinde % 20den daha az bir yer tuttuu ks aylarnda gldr. Yaz aylarnda ise SSE sektrnden gelen ek bir akm bileeni gzlenebilir. Deniz ynnden gelen bu akm blgede greceli olarak temiz deniz havas tar. Blge alan ierisinde rzgar enerjisine dnk herhangi bir iletme bulunmamaktadr. eitli aratrmaclarn hesaplarna gre Trkiyenin teknik olarak kullanlabilir potansiyeli 120 milyar kW/h olup, bugnk teknik ve ekonomik artlara gre hesaplanan gvenilir ve kullanlabilir potansiyeli 12.4 milyar kW/h/yl dzeyindedir. Potansiyel belirleme almalar ve gelien teknoloji neticesinde bu potansiyelin artmas mmkndr.

2.5.5.Biyoktle
l dahilinde Biyoktle enerji kullanlmamakta olup, kmr ihtiyac ise limiz Malkara lesi ve dier llerden gelen yksek kalorili, dk kkrtl linyitlerle karlanmaktadr. Yakt olarak kullanlan kmrn bir ksm stanbul li kmr ocaklarndan getirilmektedir. l sahasnn % 17sini kaplayan alanlarda % 61i mee baltal, % 39u am, kayn, koru ormanlardr. Mevcut ormanlardan elde edilen 156.000 ster odun yakacak olarak kullanlmaktadr. Yakacak olarak kullanlan odun kesimleri, ilin gneybat blmndeki Merkez, arky ve Malkara yreleri ile, ilin kuzeydou blmnde yer alan Saray ve erkezky blgelerinden temin edilmektedir.

2.5.6.Petrol
l rezervleri iinde petrol rezervi ve rafinesi yoktur.

2.5.7.Jeotermal Sahalar
l dahilinde jeotermal saha bulunmamaktadr.

2.6.Biyolojik eitlilik 2.6.1. Ormanlar 2.6.1.1. Ormanlarn Ekolojik Yaps

Tekirda li dahilindeki arazi genellikle Ojen Devrine ait Eosen filizlerinden olumaktadr. st Eosen, alt Oligosen filizlerinden baka Gre, Puding ve Marnlar mevcuttur. Ayrca, Olivenbanalt, serpantin ve anfibolit bulunmaktadr. Arazinin nemli jeolojik temeli filizlerdir. Bu formasyonda kalsiyum karbonat itibariyle sistli kum taslar hakimdir. Bunlarn kolayca ayrmasndan meydana gelen derin topraklar bilhassa dikkati ekmektedir. Bu da msait su ekonomisi artlaryla besin maddelerince de zenginlii salamaktadr. Marmara klimi etkisi altnda olan Tekirda linde nispeten hafif yaz scakl, olduka souk klar, normal bir kar yas, daha sk donlu gnler grlmektedir. Tekirda linin iklim zellikleri ve toprak yapsnn orman alanlarnn azalmas ve oalmas ynndeki etkileri konusunda herhangi bir alma elde edilememitir. Ancak, topran derin ve verimli oluu il dahilindeki ormanlarn orannn da lke genelinin altnda bulunmas insan mdahaleleriyle tarmsal alan kazanma almalarnn olduu tahmin edilmektedir. Karaam, kzlam, kayn, mee, grgen, dibudak, akaaa, kocayemi, erika gibi aa ve aaklarn yaygn olarak bulunduu ormanlarda yabani bitki ve hayvan eitliliklerinde de zenginlik sz konusudur.

2.6.1.2.Tekirda linin Orman Varl

Ormanlk alanlar Tekirdadaki toplam alann %16,85ini oluturmaktadr. Bu oran, %20 olan Trkiye ortalamasnn altndadr. Tekirdadaki orman alanlar gneybat blmndeki Merkez, arky ve Malkara ile Kuzeydou blmnde yer alan Saray, erkezky blgesinde yer almaktadr. Yre ormanlarnn %61i mee baltal olup, %39u am, kayn, koru ormanlar ve aalandrma sahalardr. Tekirda li ormanlarnda 10 ylda bir yenilenen amenajman plnlarna uygun olarak yllk ortalama, koru ormanlarnda 17.984 m tomruk, direk, sanayi odunu, baltalklarda ise 176.412 ster yakacak odun rn alnarak iletilmektedir. lde yenilenen orman amenajman plnlarna gre 37.782 ha. Aalandrma alan bulunmaktadr. imdiye dek 20.338 ha. alan aalandrlmtr. Bunun dnda Tekirda Valiliinin nderliinde l evre Mdrl ile birlikte ky korular ve ky aalandrmalarna da balanlm ve ylda ortalama 80 bin fidan devlet vatanda ibirliiyle dikilmitir. Aalandrmalarda yanan orman alanlarna halkn piknik yeri ihtiyacn karlayacak alanlara ncelik verilmektedir.

Tekirda l ve lelerindeki tm ormanclk faaliyetlerini Tekirda Orman letme Mdrl yrtmektedir. Tekirda Orman letme Mdrlne bal Baheky, Malkara, erkezky ve Saray efliklerinde 4 adet orman sat deposu, bulunmaktadr. letme Mdrl dahilinde 21.000 ha. olan ibreli aalandrma alanlar olup 1.derecede yangna hassas blgedir. Orman yangnlar ile mcadele amacyla arky Helva tepe, Malkara Karaca Halil ve Tekirda Merkezde 1er yangn ilk mdahale ekip binas ve arky efliinde 3, Malkarada 2 adet yangn gzetleme kulesi kurulmutur. Tekirda linde Orman Genel Mdrl tarafndan iletilmekte olan devlet ormanlarndan retilip kullanma sunulan belli basl orman rnleri; tomruk, maden direi, sanayi odunu, yakacak odun, katlk odun, hlamurdur.

2.6.1.Orman Kadastro ve Mlkiyet Konular

Son durum itibariyle; yl ierisinde orman kadastro almalaryla ilgili programa 1 adet ky alnm olup; gerekleme miktar 3500 Hadr. lde kadastrosu tamamlanm orman alan miktar 89642 Hadr. Yl ierisinde 2/B ile orman snr dna karlan alan bulunmamaktadr. imdiye kadar 2/B ile orman snr dna karlan alan 2085,145 Hadr. Tescili yaplm ve tahsise alnan orman alan miktar 18673 Hadr. Yl ierisinde yaplan tapulu kesim miktar 17 Ha alanda gerekletirilmitir. Tekirda ilinde 5,5 Ha alannda zel orman mevcut olup; buralarda %6lk yaplama bulunmamaktadr. 6831 sayl Orman Kanununun 16, 17 ve 18. maddelerine gre toplam 125 adet, 809,004 Ha orman alanna izin verilmitir.

2.6.2. ayr ve Meralar

limizin ayr ve meralarn asl amacnn otlak olarak kullanlmasdr. Bunun haricinde dere yataklarnda zamanla orman dna karlan blgelerde, yada hidromorfik, alvyol, bataklk tuzlu ve sodili arazilerde arazilerle, tasl, toprak derinlii az yada tasl olan arazilerde zorunlu olarak (kltr arazileri olarak kullanlmas olanaksz olduu iin) ayr ve mera varl olarak braklan arazi oran azdr. limiz Toprak Kaynaklar Potansiyeli: - Toplam yzlm: 621.788 ha. - Tarma uygun arazi: 468.865 ha % 76 - ayr-Mera: 31.711 ha % 5 - Orman-Fundalk: 105.606 ha % 17

- Dier araziler: 12.846 ha % 2 - Toplam su yzeyi: 2774 ha

limiz Toprak Kaynaklar Potansiyeli Tekirda il snrlar ierisindeki ayr ve meralarn 7189 ha. Meyil, 3340 ha. Toprak derinlii, 1185 ha. yallk ve kuraklk, 2973 ha. su erozyonu ve 454 ha. tallk sorunu vardr.

Tablooooooooooo
Meralarn bitki rts, yreden yreye, toprak ve toporafik zelliklere, iklim koullarna, merann kullanm durumuna bal olarak, cins, nitelik ve nicelik ynnden deimektedir. rnek Karadeniz havzasndaki meralarn bitki rts ile Meri-Ergene havzasndaki meralarn bitki rts ve Marmara Havzasndaki meralarn bitki rts farkldr. Yre meralarn otlatma durumlar, toprak yaplar, meralarn bitki rtlerini etkilemektedir. Ancak genelde, kpek dii, koyun yuma, kr keklii, ayr saz ve ok yllk geni yaprakl oalc bitkilerin hakimiyeti vardr. Bunun yannda adi otlak ayr, tarla ayr, brom, az miktarda gazal boynuzu, gl vs. gibi oaltc bitkiler vardr.

2.6.3.Sulak Alanlar
Dk ya miktar, toprak zellikleri vb. doal koullar nedeniyle Tekirdada pek byk akarsu yoktur. ldeki kk akarsularn yataklar mevsimlere gre deiir. Yazn sular az olan, hatta tmyle kuruyan bu akarsular ksn kabarr tasar. lde, Ergene Nehri ve kollarndan baka nemli akarsu yoktur. l snrlar iindeki dereler, yamur ve kar sularn tamaktadr. Ergene Nehri ve kollar orlu Deresi, Hayrabolu Deresi ildeki en nemli akarsulardr.

2.6.4. Flora:
Tekirda li doal bitki rts asndan zengin bir potansiyele sahiptir. Bu zenginlik blgenin konumundan, yani Mediterran (Akdeniz), Euro-Sibirian (Avrupa Sibiryas) ve Irona Turanien Floristik blgelerin karlat alanda bulunmasndan kaynaklanmaktadr. Bunun sonucu olarak blge olduka geni bir flor koleksiyonuna sahiptir. Langos ormanlarndan makilere, hatta gariglere dek her eit bitki rneine rastlanabilmektedir. Blgenin Marmara Denizi evresinde ve dar bir geit halinde Karadeniz kys boyunca genel olarak Akdeniz tipi bitki topluluu (maki) hakimdir. Makilerin d grnmleri ve toprak st ksmlar su kaybn azaltacak tarzdadr. Yaprak dkmeyen trlerin yan sra yaprak dken trleri kapsamaktadr. Garigler ise kra tepeleri, kltre elverili olmayan alanlar, talk ve kayalk yerleri rten ikinci bir formasyon eklidir. Bu formasyonda bitkiler genel olarak yaprak dken alak allar olup, ounlukla dikenli veya sk tyldr yada uucu ya tarlar. Bu karakter bitkilere kurak ortamlara uyabilme olana salayan zelliklerdir. Ganos Da eteklerinde i kesimlerde gariglere rastlanmaktadr. Kuraklk, meyil, tuzlu rzgarlar gibi ekstrem, yada normal koullarda srdrlecek Peyzaj Planlama almalarnda, blgenin doal bitki rtsndeki uygun rneklerin kullanlmas, bata fonksiyonel olmak zere ekonomik ve estetik yararlar salamaktadr. Tekirda li Peyzaj Planlama almalarnda bitkisel materyal seimini etkileyen en nemli faktrler; iklimsel koullar, toprak, jeoloji, topografya ve bunlarn etkisiyle oluan doal bitki rtsdr. Blgeyi dorudan yada dolayl olarak etkileyen ayr iklim tipinde (Marmara, U Geit, Gneydou) yaz aylarnda scaklk giderek ykselmekte, buna karn ya miktar dmektedir. Buna bal olarak, bitkisel gelime ynnden olduka etkili ve yalarla dorudan ilgili bulunan hava nispi nemi de azaltmaktadr. Bu durum, sulamann byk sorun olduu Trakya Blgesi il ve ilelerinde, peyzaj almalar iin zellikle yaz aylarnda scaa, kuraa ve dk neme dayankl bitkilerin seimini gerektirmektedir. Dier taraftan, blgede hakim rzgar yn her ay deiiklik gstermekle birlikte, zellikle Tekirda ve evresinde denizden esen kuvvetli ve tuzlu rzgarlar direnli bitki seimini gerektirmektedir. Erozyon, k aylarnda yalarla birlikte topraklarda azot noksanlna neden olan nemli bir faktrdr. Erozyon sorunu olan ortamlarda etkin rol oynayabilecek bitkisel materyalin kullanmyla bu sorun da halledilebilir.

2.6.5. Fauna
Blge dahilindeki fauna trlerinin incelenmesi, yerli halkn gzlemleri ierisindeki deneyimleri ifadesine ve literatr bilgilere dayanlarak hazrlanm olup, bu bilgiler nda karada ve denizde yasayan hayvan trleri olarak kular, memeliler, srngenler ve balklar olmak zere 4 blm ierisinde ele alnmtr. Yaplan inceleme ve aratrmalarda, blgenin ar doa tahribi ve tarmsal faaliyetlerin younluu ierisinde doal biyotplarn azalmakta olduu nedenle, poplasyon dzeyinde saysal bilgiler vermek mmkn olmamakla beraber, ou hayvan trleri mnferit olarak grlmektedir. Marmara Erelisi sahil kesiminde deniz taban flora (bitkisel hayat) ve faunas (Hayvansal hayat) ile su ortamndaki pelajik durum incelenmitir. Tespit edilen trlere yenilerinin ilave edilmesi gzlemler sonucu mmkndr. Bilimsel almalarn niversitelerimizce yrtlmesi bizleri ok daha iyi aydnlatacaktr. Doal zenginliklerimize katlacak her yeni bulgu bizler iin deiik konularda yeni imkanlar demektir.

2.6.6. Milli Parklar, Tabiat Parklar, Tabiat Ant, Tabiat Koruma Alanlar ve Dier Hassas Yreler 2.6.6.1. Trler ve Poplasyonlar
Yaban yasama trleri, endemik hayvan trleri ve yln eitli zamanlarnda geleneksel olarak kullandklar yasam ortamlarndaki poplasyonlar ile ilgili envanter almas yaplmamtr. Tekirda li lkemizden geen 2 ana g yolundan birinin zerinde bulunmas nedeniyle nem arz etmektedir. Merkez Av Komisyonu Kararlarna gre ilimizin de iinde bulunduu Marmara Blgesinde; bldrcn, kaya gvercini, tahtal, veyik, sakarmeke, sakaca kaz, yeilba, boz rdek, fiyu, kirik (amurcun), Macar rdei, tepeli patka, klkuyruk rdek, karaba patka, elmaba patka, kara rdek, krkn, Altngz, karatavuk, ulluk, kk su ulluu, su ulluu (bekasn), alakarga, kk karga, ekin kargas, kara le kargas, le kargas, saksaan, yaban tavan, ada tavan, tilki, kaya sansar, aa sansar, kuyruksren, yaban domuzu ve akal av hayvanlarnn avlandrlmasna izin verilmektedir.

2.6.6.2. Hayvan Yasama Haklar

5199 sayl Hayvanlar Koruma Kanunu gerei l Hayvanlar Koruma Kurulu oluturulmu olup; konu takip edilmektedir. Ancak; halihazrda yeterli envanter bilgi temin edilememitir. l, le ve Belde Belediyeler ile gerekli yazmalar yaplarak, sahipsiz hayvan

barnaklar yaplmas tevik edilmi olup, barna olan belediyelere de Bakanlmzca belirlenmi olan barnak kriterlerinin salanmas konusunda gerekli uyarlar yaplmtr. Belediyelerce Sokak hayvanlarnn ksrlatrma ve aslama ilemleri yaplmaktadr. Yine 5199 sayl Hayvanlar Koruma Kanunu gerei oluturulmu olan Hayvanlar Koruma Kurulu kararlar dorultusunda almalar srdrlmektedir. l dzeyinde keklik trlerinin tamamnn nesli tehlike altndadr. Bu nedenle de Merkez Av Komisyonu Kararlarnda keklik avnn yasaklanmas ynnde kararlar alnmaktadr. Nesli tehlike altnda olan evcil hayvan il genelinde tespit edilmemitir. Yaban hayvanlar iin l Mdrl ekiplerince koruma kontrol almalar yaplmakta olup; usulsz avlanmalarn nne geilmeye allmaktadr. Ayrca; il bnyesindeki Halk Eitim Merkezi Mdrlkleri ile; doann korunmas, av hayvanlarnn tannmas, gvenlik nlemleri, salk bilgileri gibi konularda avclarn daha bilinli olmalarn salamak amacyla kurslar dzenlenmektedir.

2.6.6.3. lkemiz Mevzuat Uyarnca Korunmas Gerekli Alanlar

Milli Parklar: Yremizde Milli Park Alan olarak ilan edilmi saha bulunmamaktadr. Tabiat Parklar :limizde tabiat park yoktur. Ancak; Tekirda Merkeze bal Kumba Beldesi ile Umakdere Ky arasnda kalan arazinin denize bakan blmnn tabiat park olmas iin ilgili gruplarca talepler yaplmaktadr. Tabiat Koruma Alan: Yremizde Tabiat Koruma Alan olarak ilan edilmi bulunmamaktadr. saha

2.7.GENEL TOPRAK YAPISI

Tekirda da ounlukla kireli keller zerinde yer alan miosen denizel (marin) ve zellikle sahil kesiminde deniz ekilleri zerinde inceptisol ordusundan xerept alt ordusu yaklak 216.000 ha. alanda, tipik kambik B horizonlar ile yer almtr. Kire iermeyen veya az kire ierip dekalsifikasyona urayan pliosen ve zellikle kiresiz miosen karasal keller zerinde argillic horizonlarn ieren xeralf alt ordosuna giren topraklar yaklak 180.000 ha. alanda yaylm gstermektedir. Yksek oranda smektit killerince zengin killi tekstr snfnda kireli veya kiresiz zellikle miosen denizel veya karasal kellerin zerlerinde oluan ve ou kez olduka derin A horizonlarndan kurulu vertisol ordosundan, xerert alt ordosuna giren topraklar yaklak 120.000 ha. alanda bulunmaktadr. Bu topraklar ou kez s profil gelimesi gsteren ve B horizonlarn iermeyen; orthent alt ordosundaki araziler yaklak 76.000 ha. ile izlemektedir. Ayrca entisol ordosunda nehir yataklarnda, eski nehir ekillerinde ve yan dere azlarnda yer alan fluvent alt ordosundaki topraklar ile mollisol

ordosuna giren xeroll alt ordosundaki topraklar srasyla yaklak 10.000 ha. ve 14.000 ha. arazide yer almaktadr. Bu topraklar 250 ha. altnda izleyen aquent alt ordosundaki topraklar izlemektedir. Tuzluluk ve Alkalilik (oraklk); oraklk sorunu, ilenen tarm arazilerinde kaytlara gememitir. Ancak tuzlu ve tuzlu-alkali topraklar V-VI ve VII.snf topraklarda toplam 368 ha. alan kapsamaktadr. Trkiye jeoloji haritasna gre, Tekirdan dousunda ve batsnda Oligosen denizel ve kuzeyinde de Miosene ait marin (denizel) formasyonlar; gre, kumta, marn ve killi tabakalar ierirler. Bu tabakalarda bulunan veya bu tabakalardan geen yer alt sular tuzluluk zellii tayabilirler. zellikle sulama, yer alt suyu ile yapldnda; topraklarn tuzlulamasn nlemek amacyla mutlaka su analizlerinin yaplmas ve buna gre bilinli sulama uygulanmas gereklidir. Tekirda da yer alan Topraklar, Byk Topraklar guruplarna gre ; 1 Grumusol (Vertisol) 2 Kahverengi Orman (Inceptisol) 3 Kiresiz Kahverengi (Alfisol ve Inceptisol) 4 Alviyal (Entisol) 5 Hidromorfik Alviyal topraklardr.

2.8. SU KAYNAKLARI 2.8.1. me Suyu Kaynaklar ve Barajlar

Tekirda il yerleim alan ierisinde ime suyu temini genel olarak yeralt suyundan karlanmakta olup, doal yapda gl olmamakla beraber, mevcut doal akarsu kaynaklar da sanayi blgelerinden kaynaklanan kirlilik nedeniyle ime suyu olarak kullanm mmkn klmamaktadr. Bu durum itibari ile il Merkezi ve lelerine ime suyu temini blge dahilinde alm bulunan sondaj kuyularndan temin edilmektedir.

2.8.2.Yeralt Su Kaynaklar
l snrlar ierisinde yer alt suyu iletmesinde elverili kesim, orlu-MuratlHayrabolu ileleri gzergah boyunca NW-SE uzanml yaklak 30 km enindeki bir zon ierisindeki Ergene formasyonudur. Bu alan dnda kalan kuzey ve gneydeki sahalarda yer

alt suyu zengin olmayp dk debili kuyulardan temin edilmektedir. Su kaynaklar potansiyeli asndan deerlendirildiinde yerst suyu 713 hm/yl, yeralt suyu 170m/yl, toplam su potansiyeli 883 hm/yl ve yeralt suyu fiili tahsis miktar 167,80 hm/yldr Yer alt suyu bakmndan zengin olduunu belirten Ergene formasyonu gevek tutturtulmu kumlarda oluturmakta olup, yer alt beslenmesi yalardan szlme ve Yldz Dalarndan yzey yanal aklardan beslenmektedir. Formasyon ahilerinde yeralt suyu boalm izlenmektedir. Baz derelerde kk kaynaklar eklinde izlenen boalmlar gz ard edilebilecek durumdadr. Yerleim birimlerinde, sanayi ve endstri sulama amacyla suni olarak alan ok sayda kuyu mevcuttur. Son yllarda zellikle sanayilemenin blgedeki geliim etkisi ile artan su ihtiyacnn karlanmas iin kontrolsz olarak kuyu almlar gzlenmektedir. Ancak bu durumun nlenmesi iin DS Blge Mdrl kuyu almlarn kstlama yoluna gitmitir. 1970li yllarda 10-30mt olan yer alt suyu tablas seviyesi gnmzde 80-200 metre seviyesine inmitir. Blge genelinde yer alt sular, ime, kullanma ve tarm sulama amac ile yararlanlmakta olup, su kalitesi asndan WILCOX deerlendirmesine gre ok iyi, Fransz Sertlik derecesine gre toplam sertlik 10 ila 40 aralndadr.

2.9. KLM VE HAVA

Tekirda li nemlilik indekslerine gre bulunan hidrografik blgelerden yar nemli iklim tipine girmektedir. Ya rejimi bakmndan Akdeniz ya rejimi kategorisinde bulunmaktadr. Akdeniz ikliminin etkileri grlen Tekirda sahil eridinde yazlar scak klar lktr. Ergene havzasn iine alan ky eridinde daha ziyade karasal iklim grlr. Tekirda da topraa den ya genellikle yamurdur. iklimin lman oluu tarm kolaylatrr. arkyn Gelibolu hududundan Marmara Erelisi ne kadar uzanan sahil eridinde yetien ba ve zeytin gibi bitkiler, iklimin burada daha lman olduunu gsterir. Bu zellii, kuzeyinin kyya paralel uzanan Tekir Dalaryla kapl olmasndandr. Kn kuzey rzgarlarna ak olan Tekirda-Marmara Erelisi-Sultanky arasnda daha souk olmaktadr. ieriler ise kara iklimin zelliini gsterir. Kn Kuzey Avrupa lkelerinin iklimine benzer. Bu bakmdan kendisine ait zel bir iklim tipi yoktur. Yazlar genellikle kurak ve scak geer. Yaz sresince grlen kuraklk ara sra gk grlts ile yaan yamurlarla ortadan kalkar. Sibirya antisiklonu Balkanlar zerinden buralara geldiinden kn kuru ve dondurucu souklar olur. Buralar Marmarann yumuatc etkisinden yoksundur. 2010 ylnn en scak aylar Temmuz-Austos, en souk aylar Ocak-ubat aylardr. Akarsular az ve yetersizdir.

Balca akarsular Hayrabolu Deresi ve Ergene Nehridir. Blgede hakim nemli iklim tipi; sahil eridinde lman, i ksmlarda karasal iklime yaklaarak hkm srer. ilin toprak yaps ve ya rejimi kltrel tarm iin olduka elverilidir. Tekirda linin denizden ykseklii 10 m. ve denize olan uzakl merkezden 250 m.dire. Tekirda ilinde, Merkez, orlu, erkezky ve Malkara lelerinde olmak zere 4 istasyon bulunmaktadr. Bu istasyonlardan; sinoptik ve klima Merkez, meydan istasyon orlu, klima Malkara ve erkezky de ise insansz otomatik meteoroloji istasyonlar bulunmakta olup, radiosonde yoktur.

2.9.1. Doal Deikenler 2.9.1.1. Basn

Tekirda linde ortalama basn sonbahar ve ks mevsiminde ykselmekte, ilkbahar ve yaz mevsiminde alalmaktadr.

2.9.1.2. Scaklk
Tekirda iin scaklk normalleri; Scaklk Ocak ayndan Temmuz ayna kadar dzenli olarak artmakta ve Austos ayndan Aralk ayna kadar azalmaktadr. En souk aylar Aralk, Ocak, ubat, aylardr. Temmuz ve Austos 32.5Cye varan scaklk ortalamalaryla en scak aylardr.

2.9.1.3. Yalar
Yamur: Hidrografik blgelerden de yar nemli iklim tipine girmektedir. lin ky kesimlerinde Akdeniz iklimi hakim olmakla beraber i kesimlerde karasal iklim grlr. Topraa dsen ya tr genellikle yamur olup kar yas daha azdr. Tekirda Meteoroloji stasyonundan alnan 50 yllk ya ortalamas 573.3 mmdir. Tekirda linin, 2003 yl toplam ya miktar 573.4 mm., 2004 yl toplam ya miktar 578.8 mm.dir. 2003 ylnda en yksek ya deerleri Ekim, Ocak ve ubat aylarnda gzlenirken, en dk ya deeri Austos aynda gzlenmitir. Yllk yal gn says 82 gndr. Gnlk olarak en ok ya alan ay ubat ay olup, en az ya alan aylar Haziran ve Austos aylardr. 2004 ylnda da en yksek ya deerleri Ocak ve Haziran aylarnda gzlenirken, en dk ya deeri Eyll aynda gzlenmitir.

Kar, Dolu, Sis ve Kra: Tekirda linde, 2005 yl itibariyle 17 gn karla rtl gn says, 42 gn donlu gn saysdr. 2004 yl itibaryla 12 gn karla rtl gn says, 35 gn donlu gn saysdr.

2.9.1.4. Seller
Tekirda linde, 24-25 Aralk 2001 tarihlerinde sel felaketi meydana gelmi olup, sel
felaketinden etkilenen yerleim yerleri ve zarar gren alanlar aada gsterilmitir. 2006 ylnda sel felaketi yaanmamtr.

2.9.1.5. Kuraklk
Tekirda, corafi konumu itibariyle deniz ve kara iklimlerinin bir ara hkm srd iklim kuandadr. lin Marmara Denizi kys uzantsnda bulunan blgeleri genel olarak lman bir iklime sahip olmasna karn, kuzeye doru uzanan i kesimlerde ise kara iklimine dnk iklim kua grlmektedir. Bu itibarla, meteorolojik veriler ierisinde kurakla hassas blgeler kara ikliminin yaand kuzey kesimlerde az da olsa yllara bal olarak deikenlik gstermektedir. Blge ierisinde tabii gl ve yer st akarsularn olmamas, meteorolojik deikenlikler ierisindeki yasz zamanlarda, byk potansiyel tayan tarm arazilerinin olumsuz etkilenmesinde etkili olmaktadr. Bu olumsuz etkenler, meteorolojik verilere bal olarak Temmuz-Austos aylar ierisinde yalarn en az, scakln da en fazla olduu zamanlarda grlmektedir. Blgenin yer st doal su kaynaklarnn yok denecek kadar az oluu, tarma dayal byk potansiyele sahip arazilerin sulanmasnda nemli hassasiyet gstermektedir. Bu amala, tarm arazilerinin sulanmasna dnk baraj ve gletlerin yapmlar az da olsa son yllar itibariyle ihtiyaca cevap verecek ekilde yaplama gstermektedir.

2.9.1.6. Mikroklima
Bir blgedeki hava kirlilii potansiyeli, kirleticilerin birikmesine yol aabilecek meteorolojik parametrelere baldr. Hava kirliliini etkileyen balca meteorolojik parametreler hafif rzgarlarn sresi, atmosferik kararllk ve karma yksekliidir. Bir blgenin kirlenme eilimi bu parametrelerin kombinasyonuyla belirlenebilir. En yksek hava kirlilik oranlar Kasm-Aralk ve Ocak aylarnda meydana gelmitir. Yksek rzgar hzlarnn grlme skl ve yalar da nemli deikenlerdir. Bunlardan ilki, atmosfere karacak toprak kaynakl toz ykn, ikinciyse kirleticilerin kelmesini belirler. Rzgarlarn hafif

olduu koullarda kirleticilerin yatay dzlemde tanm ve yaylm snrldr. Dolaysyla belirli bir blgede hafif rzgarlarn (hz 2.5m/sn den az olan rzgarlar) ve durgun koullarn (rzgar hznn 1.0m/snnin altnda olduu koullar) sk olmas, yksek bir kirlenme eilimine iarettir. Blgede durgun koullar zamana bal bir dalm gstermemektedir ve gzlenme sklklar her ay iin hemen hemen ayndr. Bununla birlikte, hafif rzgarlarn skl mevsimlere gre deiir; en sk yaz aylarnda, zellikle de Mays ve Eyll aylar arasnda gzlenirler. Hafif rzgarlar ve durgun koullarn yan sra, atmosferik kararllk ve karma ykseklii gibi meteorolojik parametrelerin de bir blgenin kirlenme eiliminde belirleyici faktrler olduu gz nnde bulundurulmaldr.

2.9.2. Endstriyel Emisyonlar :

Trkiyede, endstri ve sanayi amal retim tesislerinin gelimesi yan sra bu tr faaliyetlerin olumlu yanlarna paralel olarak olumsuz etkileri de beraberinde getirmi bulunmaktadr. Bu olumsuz etkilerin oluumunu etkileyen en byk faktr, bu iletmelerin kurulu yerlerinin isabetli seilmeyii nedeniyle, retimden kaynaklanan olumsuz unsurlarla ekolojik dengenin bozularak insan ve evrenin salksz yaam ortamna dntrlmesidir. Bu dnm ierisinde salksz yaam ortamn douran etkenlerden biri olan hava emisyonlar en nemli faktrlerden birini tekil etmekte olup, endstriyel kurulularn salkl yer seimi yaplmay yan sra, retime dnk kullanlan yaktlarn da amz teknolojisine uygun standartlarda iletilmemesi hava, su ve topran kirlenmesinde en byk etken tekil etmektedir. Bu balamda, Tekirda yerleim alan ierisinde yaplam bulunan Tula, deri ve dier sanayi kurulularnn yanl yer seimi nedeniyle yaplamalar ve bu yaplama ierisinde retime dnk yakttan kaynaklanan baca gazlar ierisindeki, karbondioksitler, azot oksitler ve kkrt oksitler doal hava, su ve toprakta kirlenmelere neden olmaktadr. Tekirda li snrlar ierisinde merkez ve leler ile sanayi blgelerinin youn olduu alanlarda linyit kmr ve petrol rnleri kullanlmaktadr. Buna bal olarak yerli kmrlerin zellikle orlu merkez, Tekirda merkez ve lelerine youn olarak kullanld, kmrlerin zelliklerine bal olarak kirlilik unsuru oluturduu zellik le toplu konut ve sitelerin k dnemi boyunca youn kmr ihtiyac hava kirliliine sebebiyet vermektedir. Hava kirliliinin sonucu olarak 2010 yl DE verilerine gre ilimiz en kirli iller konumunda bulunmaktadr. ilimiz il evre ve Orman Mdrl tarafndan rutin denetimler yaplmakta ve uygunsuz kmrlerin kullanmnda yasal ilemler yaplmakta olup, evre ve Orman

Bakanl Referans Laboratuvarnda gerekli kmr analizleri yaplmaktadr. Ayrca sanayi blgelerimizde eitli petrol rnleri yanmas sonucu SO2 ve CO zehirli gazlar aa kmakta ayrca CO2 gaz ile atmosferdeki miktarnn art ile sera etkisi ad verilen dnya scaklnn artmasna yol ac rol oynamaktadr. Ayrca SO2 gaznn havadaki nem ile birlemesi sonucu oluan SO3 (kkrttrioksit) gaz da kuvvetli bir asit olan slfrik asit buharna dnmekte ve asit yamurlarna sebep olmaktadr. ilimiz il evre ve Orman Mdrl tarafndan periyodik olarak baca gaz kontrolleri yaplmakta ve sonular deerlendirilerek gerekli yasal ilemler uygulanmaktadr. ilimizde doalgaz yataklarnn olduu bilimsel olarak kantlanm ancak doalgaz kullanm lkemiz artlarnda yetersiz kalmakta ve henz alt yap yatrmlar yaplmadndan kullanlamamaktadr. NOx olarak bilinen NO ve NO2 gazlarnn karmndan oluan azot oksitleri zellikle motorlu tatlarn neden olduu dier bir kirlilik kaynadr. ilimiz il evre Mdrl tarafndan egzoz muayeneleri kontrolleri dzenli olarak yaplmakta, emisyon pullar dzenlenmektedir.

3.SANAY SEKTR
Tekirda, konumu itibariyle tarma dayal toprak yapsna sahip olmasna ramen, blgede gelimekte olan tekstil sanayinin etkisi ile il yerleim alannn kuzeyinde yer alan Muratl, orlu, erkezky lelerine ait tarm alanlar, sanayi alan olarak kullanma almtr. Bu blgedeki sanayi oluumundaki en byk etken, evrenin stanbula yaknl ile, stanbul topraklarndan taan (desantrilize edilen) sanayi Kurulularnn blgede faaliyete gemesi yan sra, ithalat ve ihracatta byk avantaj salayan E-80, E-90 Avrupa Karayolunun blge ierisinden gemesi ve sektrel anlamda blgede yer seen sanayiye nemli bir girdi salayan yer alt suyunun bolluudur. l evresinde kurulmu ve kurulmakta olan sanayi tesislerinin igal ettikleri arazilerin, gerek tarm arazisi olmas nedeniyle lke tarm ekonomisini olumsuz etkilemesi ve gerekse de sanayi tesislerinin retimi sonucu oluan her trl kirliliin etkisiyle ekolojik yapnn her geen gn bozulmasna neden olmas asndan yer seiminin isabetli olmaydr. Ancak Bakanlmzca onanm olan evre Dzeni Planlar ile birlikte gerek topran, gerek suyun, dolaysyla tm doal kaynaklarn kullanmna limitler getirilmi, srdrlebilir bir kalknmann ilk adm atlmtr. Blge ierisinde bulunan sanayi kurulular, lke ekonomisine olduu kadar, yre ekonomisine de byk avantaj salamakta olup, sanayi tesislerinin kurulu alanlarnn lkemizin gelecei asndan planl bir ekilde yerletirilmesi sonucunda daha byk faydalarn salanaca aka ortadr.

Trakya ve buna bal olarak Tekirdan E-25 ve E-5 gzergahlar zerinde olmas, Denizli demir yolu ulamnn bulunmas ve yrede geni istihdam ve eitim potansiyelinin bulunmas, yrenin tevike ak olmas nedeniyle ayrca stanbula yaknl nedeniyle mteebbisilerce aranr hale gelmitir. Bu erevede ncelikli orlu ve erkezky arlkl olmak zere ilimizin her yanna bir akn balamtr. 1980 sonras Trkiyenin ihracatnn hzl gelimesi ve dnyaya almas nedeniyle ncelikle tekstil grubunda byk yatrmlar balamtr. 1998 ylnda yatrmlarn takip ve kontrollerinin limiz Sanayi ve Ticaret Mdrl ne verilmesiyle yredeki mevcut saysnn izlenmesi daha net ekilde salanm ve bu ylda Devlet Planlama Tekilatnca limizdeki 163 adet tevikli yatrmn olduu tespit edilmitir. Bu tevikler daha ziyade orlu ve erkezky de yatrm yapacak, %90 tekstil grubu, %5 makine imalat grubu, %2 elektronik, %3 gda sektrlerine verilmitir. Ayrca; stanbuldaki sanayinin tanmas amacyla alternatif seim alan olarak orlu ve erkezky de younlamann artt grlmektedir. Yatrmlarn younluu orlu E-5 yolunun her iki yanndaki 25 km.lik bir alan kapsayarak Krklareli hududuna kadar devam etmektedir.

3.1.SANAYNN SEKTREL YAPISI Tekirda linin stanbula yakn oluu ile, ithalat ve ihracat kolayl salayan Avrupa karayolunun blgenin kuzey kesiminden gemesi sonucunda ilde mevcut sanayi sektrnn bu blge dahilinde yerlemesi nedeniyle, ile bal ileler baznda orlu ve erkezky ilelerinde sanayi kurulularnn youn olduu grlmektedir. Her iki lede de ncelikle oluan sanayi blgesi ierisinde tekstil, deri ve gda sanayi sektrleri byk younluk gstermekte olup her yl saylar artmaktadr. Blge dahilinde yer alan sanayi gruplarnn il ve ilelere gre dalm ve istihdam durumlarna ilikin, Sanayi ve Ticaret Mdrl nden alnan veriler dorultusunda Tablo oluturulmu ve grafiksel olarak da altta ifade edilmitir.

8.2. Sanayinin Fiziksel Altyaps

Bir blgenin rekabet stnl unsurlarnn banda gelen altyap, Blgenin greli olarak sahip olduu gl ulam, enerji, haberleme ve lojistik gibi ynler itibariyle eitli stnlkleri barndrmaktadr. Ancak sz edilen altyap unsurlar, Blge genelinde homojen bir dalm gstermemektedir. Blgenin stanbul hinterland ierisinde kalan erkezky, orlu, Lleburgaz ileleri arasnda kalan blm sanayi iin gl bir altyap imkn sunarken, Blgenin Bat ve Kuzey aks ierisinde yer alan OSB ve dier sanayi alanlarn n zellikle ulam, enerji ve artma tesis altyaps ynnden gelitirilmeye ihtiyac bulunmaktadr. Yine zellikle erkezky-orlu-Lleburgaz aks zerinde OSB dnda yer alan sanayi varlnn zellikle artma tesisi konusunda altyap eksikleri bulunmaktadr. Bu blgede yer alan plansz sanayi varlnn kontroll bir yapda muhafaza ve geliimine imkn vermek zere bir planlama almas sanayi altyapsnn glendirilmesi amacyla yrtlecek ncelikli konular arasndadr.

9. RETM TEKNOLOJS
Gnmzde firmalarn kullandklar retim teknolojileri ve bunu etkin kullanma yetenekleri retimde kullandklar girdilerin bolluu ya da maliyetlerinin dk olmasndan ok daha nemli bir konudur. retim srecinde igc yerine makine tehizatn kullanlmas retim surecinin daha hatasz olmasna yardmc olmakta ve retim maliyetleri debilmektedir.

TR21 Trakya Blgesindeki sanayi, ounlukla dk ve orta teknoloji younluuna sahiptir. Dk teknoloji kullanm verimsizlik ve yksek enerji tketimi sorunlarnn yan sra, Blgenin hassas olduu konularn banda gelen evre kirliliine de yol amaktadr. Bu durum "1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plan" kapsamnda da ele alnm, evreye daha duyarl, youn teknoloji kullanan ve yksek katma deer yaratan sanayilerin teviki ile sanayide gerekletirilecek yapsal dnmn gereklilii ortaya konulmutur. Tm bunlarn yannda, saylar ok az da olsa ileri teknoloji kullanan firmalarn olmas, sanayide gerekletirilmesi planlanan bu dnmle beraber kacak olan gereksinimlerin sanayi gz ile nceden belirlenmesine ve srecin hzlandrlmasna yardmc olacaktr.

9.1. letme byklkleri

Tekirda KOSGEB Blge Mdrl verilerine gre, Blgede kaytl iletmelerin tamamna yakn, lke geneli ile rten bir ekilde kk ve orta byklkteki iletmelerden olumaktadr. Blgede yer alan iletmelerin byk ounluunun KOB niteliinde olmas, KOB'lerin sahip olduu ekonomik ve teknolojik gelimelere kar daha esnek ve hzl cevap verebilme yetenei dolaysyla, Blgeye bir rekabet avantaj sunmaktadr. Ancak kk ve orta lekli iletmelerin byk blmnn kurumsallama srelerini tamamlayamamalarndan dolay rekabet edebilirlikleri dk seviyededir. Bu sebeple KOB'lerin Blgenin rekabet gcn arttrmalar amacyla retim ve ynetim srelerini uluslararas standartlara tamalar ve bu kapsamda, Ar-Ge ve inovasyon almalar, kalifiye personel istihdam, kurumsallama ve markalama konularnda ncelikli olarak desteklenmesi gerekmektedir.

Tablo 5: letme Saylar

letme Says Tekirda Edirne Krklareli 38.436 20.135 16.566 KOB Says 38.395 20.131 16.558 99,89 99,98 99,95

9.2. Sanayi Alt Sektr Younlamalar

TR21 Trakya Blgesinin tarmsal retim asndan zenginlii ve hayvancln gelimi olmas, gda sektrn tekstil ve deri sanayinin ardndan n plana karmaktadr. Gda sanayinin iinde; zellikle Blgenin tarm rn olan ayiei, buday ile st deerlendirmeye ynelik olan bitkisel ya, st rnleri, un ve ya alt sektrleri yer almaktadr. Emek youn bir sektr olmasnn yan sra firma says asndan da Blgede ne kan sektrler tekstil ve deri olarak gsterileb ilir. Bu sonucun ortaya kmasnda, stanbul' un sanayiinin yaylma eilimi ve Tekirda ilinde uzmanlama gsteren deri ve tekstil arlkl OSB'lerin varl etkili olmaktadr. Gda ve tekstil sektrleri dnda, 2002

iyeri saymna gre younlaan sektrler; ana metal ve fabrikasyon metal rnleri imalat ve aa rnleri imalatdr llerin 2002 yl verilerine gre Trkiye ierisinde imalat sanayinde younlama katsaylarna bakldnda Edirne ilinin, gda rnleri, iecek ve ttn imalat, tekstil ve tekstil rnleri imalat ve aa rnleri imalatnda; Krklareli ilinin gda rnleri, iecek ve ttn imalat, tekstil ve tekstil rnleri imalat ve metalik olmayan dier mineral rnlerin imalatnda; Tekirda ilinin ise tekstil ve tekstil rnleri imalat, deri ve deri rnleri imalat ve elektrikli ve optik donanm imalat sektrlerinde younlama katsaysnn daha yksek bir deer ald grlmektedir.

9.3. Blge llerinde ne kan Sanayi Sektrleri

Devlet Planlama Tekilat'nn "llerde ne kan Sanayi Sektrleri" aratrmas sonular Blge illeri leinde incelendiinde; Tekirda ilinde "gda rnleri ve iecek imalat", "tekstil rnleri imalat", "giyim eyas imalat ve krkn ilenmesi ve boyanmas", "derinin tabaklanmas ve ilenmesi", "makine ve tehizat imalat" sektrleri n plana kmaktadr. ldeki bu sektrlerde alt sektr baznda ne kan alanlar;

Tekstil rnleri imalat alt sektrnde; Doal ve sentetik pamuk elyafnn hazrlanmas ve erilmesi Hazr tekstil rnleri imalat Giyim eyas imalat, krkn ilenmesi ve boyanmas alt sektrlerinde; Giyim eyalar imalat giyim eyas imalat Aksesuar imalat Derinin tabaklanmas ve ilenmesi alt sektrnde; Bavul, el antas, saralk, koum takm imalat Ayakkab, terlik imalat Makine ve tehizat imalat alt sektrnde; Elektrikli ev aletleri imalat Tarm ve ormanclk makineleri imalat

10. SANAY YOUNLAMA ALANLARI

TR21 Trakya Blgesinde mevcut planl sanayi alanlarnn dalm incelendiinde, Tekirda, Blge genelindeki toplam sanayi alannn %74'ne, Krklareli %19'una ve Edirne ise %7' sine sahiptir.

Sanayi alanlarnn en youn olduu ileler ise srasyla orlu, erkezky, Lleburgaz ve Krklareli Merkez olarak n plana kmaktadr. Planl sanayi alanlar, orlu-Edirne D-100 Karayolu aks zerinde yerlemi durumdadr. Sanayinin younlama alanlar ; orlu-Velimee-Veliky-erkezky aks orlu-Marmarack-Ula-Vakflar-Misinli-Bykkartran-Lleburgaz orlu-Trk gc Ky orlu-Tekirda yolu D-100 Karayolu-Evrensekiz-Ahmetbey Bykkartran-Muratl Uzunkpr-Kean

olarak n plana kmaktadr. Tekirda ili, (orlu ve erkezky sanayi alanlar dolays ile) yukarda da bahsedildii gibi mevcut sanayi potansiyeli ve eilimi asndan dier iki ilden ayrlmaktadr. zellikle orlu -Edirne D100 Karayolu aks zerinde gelimi plansz sanayi alanlar tm Trakya mevcut sanayi alanlarnn yaklak %70'ini oluturmaktadr. Krklareli ili iinde Lleburgaz ilesinde de yine Edirne D-100 Karayolu aks zerinde younlaan sanayi alanlar grlmektedir. zellikle Bykkartran mevkiinde younlaan mevcut sanayi alanlar, Krklareli ilinin en youn sanayi blgesini oluturmaktadr. Merkez ve Babaeski ileleri, Lleburgaz'dan sonra en youn sanayi faaliyetinin grld ilelerdir. Edirne ili snrlar iinde ise Havsa ve Merkez'de younlaan sanayi faaliyetlerinin yan sra, gneyde Kean ilesi snrlar iinde de youn sanayi faaliyeti grlmektedir. Plansz gelien bu sanayi faaliyetlerinin yan sra Kean ilesi snrlar iinde bir Organize Sanayi Alan gelimektedir.

10.1. Planl Sanayi Blgeleri 10.1.1. Organize Sanayi Blgeleri

TR21 Trakya Blgesinde 4 tanesi Tekirda, 1'i Edirne ve 1'i Krklareli'de olmak zere toplam 6 adet Organize Sanayi Blgesi faaliyet gstermektedir. Mevcut OSB'lerin toplam sanayi parsel alan 2.033 ha olup, mevcut OSB'ler iinde toplam 271 iletme faaliyet gstermektedir. Bunun yannda Blgede henz faaliyete gememi biri Kean Organize Sanayi Blgesi dieri ise Krklareli Asrey n. Aslan zel Organize Sanayi Blgesi olmak zere iki OSB daha bulunmaktadr.

Doluluk oranlar asndan erkezky OSB ve orlu Deri OSB snrlar iindeki tm parsellerin tamamna yaknnn tahsis edildii grlmekle birlikte aktif ya da inaat halindeki firma saysnn mevcut parsellere oran incelendiinde; erkezky OSB'nin %53, orlu OSB'nin ise %33'lk bir doluluk oranna sahip olduu grlmektedir. erkezky OSB stanbul'a yaknl, ana ulam akslar zerinde olmas, karma OSB yaps ile uzun yllardr Blge iinde eitli firmalar tarafndan tercih edilmektedir. Malkara ve Hayrabolu'da bulunan dier planl alanlar ise yaklak 100 ha byklnde ve Blge iin yeni faaliyete geen organize sanayi blgeleridir. Krklareli OSB mevcut durumda retimdeki 11 ve ina halindeki 9 firma ile birlikte %12'lik bir doluluk oran gsterirken; Krklareli Asrey n. Aslan zel OSB'nin yaklak 100 ha'lk alannn tamam botur. Edirne ili ierisinde bulunan 107 ha byklnde ki Edirne OSB ise retimdeki 2 ve inasna balanm 9 firma ile birlikte %39'luk bir doluluk oranna sahiptir. Mevcut OSB'ler iinde dk doluluk oranlarna ramen mevcut sanayinin yaklak %70'inin OSB dnda konulanm olmas, planlama yaklamnda gemite yaanan sorunlara iaret etmektedir.

Tablo 6: Organize Sanayi Blgeleri (2010)

OSB Ad erkezky OSB orlu Deri OSB Edirne OSB Hayrabolu OSB Krklareli OSB Malkara OSB Firma Says retimdeki na Hal. 187 22 70 1 2 14 4 6 8 5 0 0 OSB Bykl 1.234(ha) 120(ha) 107 (ha) 100(ha) 367(ha) 105(ha) Kapasite (parsel) Doluluk Toplam Kullanlan Oran 391 388 53% 210 210 34% 41 32 39% 100 45 10% 105 29 12% 69 0 0%

10.2. Avrupa Serbest Blgesi (ASB)

Tekirda'n orlu ilesinde 1999 ylnda kurulan ve toplam 214 ha bykle sahip olan Avrupa Serbest Blgesi (ASB); stratejik konumu itibariyle Trk ihracatsnn, zellikle Avrupa ile olan ticari ilikilerinde merkezi bir rol stlenmi durumdadr. Bu durumu ASB'nin 2008 ylnda yakalad 2 milyar dolarlk ticaret hacmi de dorular niteliktedir. Blge sahip olduu stratejik konum yannda gl altyap olanaklar ile yatrmclar iin bir cazibe merkezi konumundadr.

erkezky OSB

1973 Ylnda 429 ha alanda kurulmu daha sonra sanayicilerin ihtiyalar iin alan yetersiz kalnca 818 ha 2002 ylnda blge tzel kiilie balanmtr. Blge dahilindeki 1. ksmda 131,2, 2. ksmda 266 olmak zere toplam 397 sanayi parseli bulunmaktadr. Bu parsellerden 1. ksmda 109,2, 2. ksmda 92 olmak zere toplam 201 sanayi kuruluu faaliyet gstermektedir. Firmalarda yaklak 35,000 kii istihdam edilmektedir. Blgede endstriyel atk su artma tesisi mevcuttur.1.Ksm 38,000 m3/gn kapasiteli artma tesisi faaliyet halindedir. 2. ksm 40,000 m3/gn kapasiteli artma tesisi faaliyet halindedir. Doalgazdan 50 megavat gcnde elektrik retimi yapan erkezky Enerji retim A.. retim santrali almaktadr.

orluDeriOSB 1996 ylnda 120ha alan zerine kurulmutur. 189 sanayi parseli mevcut olup, 130 fabrika bulunmaktadr. Bu Fabrikalarn 85 adedi faaliyet halindedir. lkemizin toplam deri retiminin %37'sini gerekletirmektedir. Halen 5,000 ii almaktadr. Blgenin kuzey ksmnda 3,000 m3/gn, Gney ksmnda 4,500 m3/gn kapasiteli 2 adet artma tesisi mevcut olup , ikisi de bakmdadr. 36,000 m3/gn kapasiteli artma tesisi bitmi ve faaliyete gemitir.

HayraboluOSB
2001 ylnda 100 ha alanda kurulmu olup, 100 sanayi parseli bulunmaktadr. Bunun 3 adedi inaat halinde, 9 adedi alr durumdadr. Bunlar gda (2), kablo (3), beton elemanlar (1), Prefabrik (1), biodizel (1), medikal tekstil (1) sektrlerine aittir. Altyap almalar tamamlanmtr.

MalkaraOSB
2002 ylnda 105,6 ha alanda yatrma balanm olup, Tm altyap ileri bitirilmitir. 69 adet sanayi parseki mevcut olup, bunun 3 adedinin szlemesi yaplm, 5 adet parselin sat karar alnm, 61 adet parsel ise bo durumdadr. 3 adet fabrika proje aamasndadr.

AvrupaSerbestBlgesi
orlu Vakflar Mevkii Karamehmet Ky civarnda 2 milyon m2 zerinde 1997 ylnda ahinler Holding tarafndan eitli ebatlarda 227 parsel zerine kurulmu olup, %35'i doludur. Burada 139 adet ruhsatl firma faaliyet gstermekte olup, 49 adedi retim yapmaktadr. Tekstil, makine, metal, madeni eya, otomotiv yan sanayi, elektronik, kimya, kat ve ambalaj sektrleri mevcuttur.

10.3. Kk sanayi siteleri (KSS)

Blge genelinde 8'i Tekirda, 7'si Edirne ve 3' Krklareli'de olmak zere toplam 18 kk sanayi sitesi bulunmaktadr. Kk Sanayi Sitelerinin toplam bykl 2.571 da olup, toplam 5.013 firma faaliyet gstermektedir. Blgede yer alan kk sanayi sitelerinde; Tekirda'da 4.967, Edirne'de 4527 ve Krklareli'nde 1.752 kii olmak zere top lam 11.246 kii istihdam edilmektedir. Kk sanayi siteleri iinde kk iletmelerin toplu ve organize bir ekilde faaliyet gstermeleri, daha verimli retim yapabilmeleri, ana sanayi-yan sanayi ilikisinin gelitirilmesi gibi ynlerden, sanayide etkinlii arttrc bir rol stlenmektedir. Blgenin sahip olduu bu deer, zel yan sanayiye gereksinim duyan byk yatrmclar iin nemli bir unsur olarak gze arpmaktadr.

Tablo 7: Kk Sanayi Siteleri (2010)

KSS Says TR21 Trakya Edirne Tekirda Krklareli 7 8 3

Alan (da) 2.527,1 696 1.639,1 192

yeri Says Toplam alan Says 5.013 1.828 2.340 845 11.246 4.527 4.967 1.752

11. ULATIRMA
Corafi anlamda Avrupa'y Asya'ya balayan bir kpr niteliinde olan TR21 Trakya Blgesi, gl karayolu altyaps, limanlar, demiryolu ve havayolu balantlar ile eriilebilirlii yksek bir gei blgesidir.

11.1. Karayollar
Avrupa'ya balayan TR21 Trakya Blgesinin ulam altyapsnn ana aksn stanbul-Kapkule Otoyolu oluturmaktadr. Blge trafii stanbul, snr kaplar, limanlar ve sanayi blgeleri gibi youn merkezlerin etkisi altndadr

Tablo: Karayollarnda Blnm Yol ve Otoyollarn Pay (2010)

Trkiye'nin Avrupa'ya alan kaps olan TR21 Trakya Blgesi, Trkiye geneline kyasla gelimi bir karayolu ana sahiptir. Dou-bat ve kuzey-gney dorultulu ana akslar ile bunlar birbirine balayan tali yollar mevcut karayolu an oluturmaktadr. Karayolu ulam; 993 km devlet yolu, 891 km il yolu, 169 km otoyol ve 5.514 km ky yolu ile salanmaktadr. Trkiye genelindeki oto yollama oran yaklak %3.2 iken, Blge genelinde bu oran %8.2 seviyesindedir. Otoyollarn toplam yol uzunluuna orannda Krklareli, yaklak %11.4 otoyol oran ile Trkiye ortalamasna gre ok yksek bir deere sahiptir.

Trkiye genelinde blnm yol ve otoyollarn devlet ve il yollarna oran %26.6 seviyesinde iken, TR21 Trakya Blgesinde bu oran %34.9 seviyesine kmaktadr. Blgedeki 488 km uzunluundaki blnm yolun 415 km'lik ksm 2003-2009 dneminde yaplmtr. Bu dnemde yaplan blnm yollar ile Blge genelinde ve zellikle Knal - Tekirda psala aksndaki trafik rahatlatlmtr. Yaplacak almalarla 2010 yl sonuna kadar Blgenin mevcut blnm yol ana 99 km daha eklenmesi hedeflenmektedir.

TR21 Trakya Blgesinde kilometrekareye den blnm yol ve otoyol uzunluu orannn Trkiye geneline kyasla %63 daha fazla olduu grlmektedir. Blgede en dk orana sahip Krklareli'nde dahi kilometrekareye den blnm yol ve otoyol uzunluu Trkiye genelinin zerindedir. Trkiye genelinde kilometrekareye den blnm yol ve otoyol uzunluu bakmndan iller aras bir sralama yapldnda, Tekirda'n 7., Edirne'nin 16. ve Krklareli'nin de 29. srada yer ald grlmektedir. Yaplan blnm yollar, ulam rahatlatm olsa da, henz istenilen seviyeye ulalamamtr. zellikle, sanayi youn alanl ar ve limanlar iin yksek kalitede yollar ile balantlar oluturulmas gerekmektedir.

11.1.1. Trafik Younluu

Blgedeki trafik younluunu zellikle orlu Havaalan, Tekirda Liman, sanayi blgeleri ve snr kaplar etkilemektedir. Trafik younluu, stanbul'a ve sanayinin younlat orlu ve erkezky blgelerine yaklatka artmaktadr. stanbul - Edirne otoyolunun Edirne-Havsa kesiminde yllk ortalama gnlk trafik 5.081 tat/gn seviyesinde iken; bu deerin orlu -erkezky ayrmnda

11.321, erkezky-Knal ayrmnda ise 18.157 tat/gn olduu grlmektedir. stanbul'da ise trafik younluu deerleri 100.000 tat/gn deerinin zerine kmaktadr.

Blgede devlet yollarnda yaanan trafik younluu, otoyollardaki younlukla paralellik gstermektedir. Knal-psala aks, Blgede trafiin en youn olduu akslardan biri olup, bu aks zerinde yer alan Tekirda Liman evresinde trafiin daha da younlat grlmektedir. Edirne ynnde stanbul - Kapkule D-100 Karayolunda trafik younluu, zellikle sanayinin younlat orlu - Lleburgaz aksnda art gstermektedir. Krklareli ynnde de benzer ekilde orlu erkezky hattnda trafik artmakta, Saray Krklareli ynnde ise younluk azalmaktadr. Havsa - Kean - Eceabat ve Tekirda -Muratl akslar Blge ii ulamn salanmasnda nemi olan grece youn hatlardr.

TR21 Trakya Blgesinde Yunanistan ve Bulgaristan'a alan be adet kara snr kaps bulunmaktadr: Dereky, Hamzabeyli, psala, Kapkule, Pazarkule. Dereky, Hamzabeyli ve Kapkule snr kaplar Bulgaristan ile olan balanty; psala ve Pazarkule snr kaplar ise Yunanistan balantsn salamaktadr. Kara snr kaplarnn yan sra, Uzunkpr'de Yunanistan'a alan bir adet de demiryolu gmrk kaps bulunmaktadr. Be snr kapsndan ylda toplam 1.920.304 ara giri-k yapmakta olup, bu say Trkiye toplam giri-k snr trafiinin %38'ine karlk gelmektedir. TR21 Trakya Blgesinde bulunan snr kaplarndaki ara trafii younluunun %61'ini otomobil, %34'n kamyon, rmork, ekici ve yar rmorklar, %3'n otobs ve geri kalan %2'sini de midibs ve kamyonetler oluturmaktadr. Blge snr kaplarndaki %3'lk otobs trafii, Trkiye genelindeki otobs trafiinin %34'ne denk gelmektedir. Trkiye'de yurtii ve yurtd tamaclkta karayolunun byk pay olduu gz nnde bulundurulduunda, TR21 Trakya Blgesi Trkiye geneline gre daha gl olan karayolu a, Yunanistan ve Bulgaristan'a alan snr kaplar ile lojistik alannda nemli bir avantaja sahiptir.

11.2. Demiryolu
Trkiye'nin uluslararas demiryolu a ierisinde yer alan TR21 Trakya Blgesi demiryolu hatt, 285 km'lik uzunluu ile Trkiye toplam demiryolu a uzunluunun %3.3'ne karlk gelmektedir. Bu hattn 110 km'lik ksm Krklareli, 96 km'lik ksm Edirne ve 79 km'lik ksm ise Tekirda il snrlar ierisinde yer almaktadr. Sirkeci'den balayan demiryolu hatt; Edirne ilinden Kapkule Snr Kaps ile Bulgaristan'a, Pazarkule ve Eskiky Snr Kaplar ile de Yunanistan'a balant salamaktadr.

Otomobillerin zel vagonlar ile tand, otokuet sistemine sahip Bosfor, Dostluk ve Selanik balant trenleri ile Avusturya'nn Villach ehrinden Edirne'ye uluslararas demiryolu tama hizmeti verilmektedir. Bu hat zerinde dzenli tarifeli gnlk alt tren iletilmektedir. stanbul-Bkre-stanbul seferleri, her gn karlkl olarak alan Bosfor Ekspresi ile salanmakta; stanbul-Selanik-stanbul gzergah iin de her gn karlkl alan tren seferi bulunmaktadr. stanbul-Sofya, stanbul-Belgrad, stanbul-Budapete ve stanbul- Kiinev balants ise Bosfor Ekspresi'ne balanan vagonlarla salanmaktadr. Mevcut hat zerinden yurtii yolcu tama hizmeti de verilmekte olup; stanbul-Uzunkpr, stanbul-Kapkule, Alpullu-Uzunkpr, Alpullu-Kapkule, stanbul-erkezky arasnda alan gnlk 12 tren bulunmaktadr.

TR21 Trakya Blgesi, iki adet nemli demiryolu projesi ile gndemdedir. Bunlardan ilki olan Tekirda - Muratl - Byk kartran Demiryolu Projesi, toplamda 49 km'lik bir gzergah kapsamakta olup, iki aamal olarak hayata geirilmesi planlanmaktadr. Tekirda - Muratl arasnda yapm devam eden 31 km'lik I. etap tamamlanmak zere olup, bu hattn hayata geirilmesi ile birlikte Akport Liman'nn demiryolu ile bulumas salanm olacaktr. Muratl - Byk kartran arasndaki 18 km'lik II. etap ise, blgeye ilikin ikinci nemli demiryolu projesi olan "Halkal - Kapkule Hzl Tren" hattn Sirkeci - Edirne demiryolu hattna balamak zere tasarlanmtr. Halkal - Kapkule Hzl Tren Projesi u anda planlama aamasndadr.

ekil: Blgedeki mevcut ve planlanan demir yolu hatlar

Blgede demiryoluyla tanan yolcu says yllara gre inili kl bir seyir gstermekle birlikte, yurtii yolcu tamaclnda 2007-2009 yllar arasnda %32.3'lk bir d yaanmtr. Uluslararas tren balantlar ile tanan yolcu says ise bu yllar arasnda 92.000-95.000 civarnda sabit kalmtr. Demiryolu ile yk tamacl, Blgede ykselen bir grafie sahiptir. 2000'den 2004 ylna kadar ortalama 150.000 civarnda sabit seyirli tanan yk miktar, 2005 ylnda 887.775 ton ile zirveye ulam; bu yldan 2009'a kadar olan dnemde de belli bir aralk iinde dalgal bir seyir takip etmitir. 2009 ylnda 563.949 ton olarak gerekleen yk tamaclnda Tekirda %49'luk, Edirne %33'lk ve Krklareli de %18'lik bir paya sahiptir.

11.3. Denizyolu
Marmara Denizi, Ege Denizi ve Karadeniz'e kys olan TR21 Trakya Blgesi, Trkiye'nin denize birden kys olan tek blgesidir. TR21 Trakya Blgesinin nemli limanlar Tekirda ilinde younlam olup, bunlar arasnda Akport Liman, Marta Liman, OPET ve BOTA'a ait LNG terminalleri yer almaktadr. Uluslararas transit liman (aktarma liman-hub port) olarak planlanan Asya port Liman'nn yapm Tekirda'a bal Barbaros beldesinde halen devam etmektedir. Bununla birlikte, inaatn antiye altyaps bitmi olup, dolgu faaliyetlerine Nisan 2009 tarihinde

balanmtr. almalar sona erdiinde Liman, Marmara Blgesinin en byk konteyner liman olacaktr. Asya port projesine gre Limann yllk kapasitesi 2 milyon 500 bin TEU olup, ilk iletme ylnda 1 milyon TEU kapasite ile hizmete balamas planlanmaktadr. Trkiye'deki limanlarn 2009 yl konteyner kapasitesinin 9.228.500 TEU/yl olduu gz nnde bulundurulduunda Asya port projesinin Blge iin nemi ortaya kmaktadr. Asya port Liman'ndan, TR21 Trakya Blgesindeki tm sanayi blgelerine ve stanbul'a otoban ve blnm yollarla ulam salanabilecektir. Ayrca, Tekirda-Muratl- Byk kartran Demiryolu Projesi'nin tamamlanmasn mteakiben, Limann Avrupa ile balants kurulmu olacaktr.

Tablo : TR21 Trakya Blgesinde Bulunan Limanlar ve Teknik zellikleri

skele Ad Tekirda Eski skele (Akport) Tekirda Yeni skele (Akport) TMO Marta Yeri Tekirda Tekirda Tekirda M.Erelisi Yanama Yeri Uzunluu (m) 346 686 300 220 4.00-7.50 4.00-9.50 11.00-11.00 6.00-18.00 Derinlii (m)

Tablo : TR21 Trakya Blgesinde Bulunan Limanlarn Teknik Kapasiteleri

Akport Konteyner (TEU/Yl) Dkme Yk (Ton/Yl) Genel Yk (Ton/Yl) Sv Dkme Yk (Ton/Yl) Ro-Ro Depolama Kapasitesi 250.000 3.000.000 3.000.000 1.000.000 40.000 1.020.000 (Ton/Yl) 1.500.000 2.500.000 500.000 100.000 mT/Yl Marta

Tekirda liman alanlar, stanbul ilinin liman faaliyetlerine ilikin gelecek senaryolar asndan stratejik nem tamaktadr. Zira, Haydarpaa Liman'nn faaliyetlerinin sona ermesi ve Ambarl Liman'nn orta vadede artan talebi karlayacak kapasite hacmine ulaamamas durumunda, trafiin Tekirda limanlarna kaydrlmas muhtemel gzkmektedir. TekirdaMarmara Erelisi blgesi konteyner tamacl, genel ve dkme yk tamacl ve sv yk elleleme potansiyeli yksek bir blgedir. Ulatrma Bakanl'nn "Ulatrma Ky Yaplar Master Plan" almasnda, bu alan gelime blgesi olarak belirtmitir. 6 milyon ton genel kargo ve dkme yk kapasitesiyle Marmara Blgesinin en byk 3. liman olan Akport, 1 milyon ton sv yk elleleme kapasitesiyle de Marmara Blgesindeki en byk 7. limandr. Blgede elleleme yaplabilen bir dier liman olan Marta limannda konteyner tamacl yaplamamaktadr. Marta, 4 milyon ton genel ve dkme yk

kapasitesiyle Marmara blgesindeki en byk 7. liman iken 500 bin ton sv yk kapasitesiyle 12. byk limandr. Tekirda - Akport Liman'nn Marmara Denizi'nde Gemlik, Bandrma, Karabiga ve Biga ile dzenli Ro-Ro seferleri vardr. Bunun yannda, Trieste ve Toulon limanlarna da dzenli Ro-Ro seferleri yaplmaktadr. Bandrma-Tekirda, Gemlik-Tekirda, DerinceTekirda Ro-Ro seferleri ile yk tayan tatlarn stanbul trafiine girmeden Tekirda'a ulaabilmeleri mmkndr. yle ki, Tekirda-Bandrma arasndaki Ro-Ro seferleri aradaki mesafeyi yaklak 400 km ksaltmaktadr.

Tekirda-Muratl demiryolunun faaliyete gemesi ve Akport Liman'nn demiryolu balantsna paralel olarak, Asya-Avrupa arasndaki yk trafii Derince-Tekirda, BandrmaTekirda arasndaki "Trenferi" seferleri ile salanabilecektir.

ekil 5: Akport Liman'ndan Marmara Blgesindeki Ro-Ro Balantlar

Tablo 14: Tekirda Liman Bakanl Baznda Yk Elleleme Kapasitesi (Ton)

Yl Tekirda Tekirda Tekirda Tekirda Tekirda hracat thalat 2.477.303 2.731.067 3.107.618 2.466.036 2.012.151 Toplam D Ticaret 3.663.151 3.599.801 3.777.543 3.405.324 3.023.628 Toplam Kabotaj 377.030 477.907 363.895 312.319 280.223 Transitsiz Genel Toplam 4.040.181 4.077.708 4.141.437 3.717.643 3.303.850

2009 1.185.848 2008 868.734 2007 669.924 2006 939.288 2005 1.011.476

TR21 Trakya Blgesi genelindeki limanlarda elleleme yalnzca Tekirda Liman Bakanl'na bal limanlarda yaplmakta olup, 2009 ylnda bu limanlarda ellelenen toplam miktar, tm Trkiye limanlarnda ellelenen yk miktarnn %1.7'sini oluturmaktadr.

11.4. Havayolu
orlu Havaalan, TR21 Trakya Blgesindeki tek havaalan olma zelliini tamaktadr. Tekirda'n orlu ilesinde 1998 ylnda hizmete giren havaalan, 3.000x45 metre boyutlarnda beton kaplama pisti, yllk 10.000 uak ve 600.000 kiilik yolcu kapasitesi ile 7/24 uluslararas hava trafiine aktr.

Tablo 15: Tekirda-orlu Havalimannn Yllk Uu Trafii

Tm Uak Trafii Tekirda / orlu Trkiye Ticari Tm Ticari Tm 9.728 315.798 385.764 Hat 2008 D Hat 1.345 1.473 337.519 356.001 Toplam Hat 1.345 11.201 653.317 741.765 368 15.974 339.895 419.422 2009 D Hat 1.434 1.507 335.315 369.047 Toplam Hat 1.802 17.481 675.210 788.469 64.0 7.6 8.7 2009 / 2008 (% deiim) D Hat 7.0 2.0 4.7 3.7 34.0 56.0 6.1 6.3 Toplam

Tablo : Tekirda-orlu Havaalan'nn Yllk Yolcu Trafii (Kii)

Yolcu Trafii (Gelen Giden) Tekirda / orlu Trkiye A.H.L. Sabiha G. 2008 Hat 0 35.832.776 11.484.063 2.764.856 D Hat 6.882 Toplam 6.882 Hat 30.629 41.226.959 11.416.838 4.510.895 2009 D Hat 10.149 Toplam 40.778 2009 / 2008 (% Deiim) Hat D Hat Toplam 0 15.1 -1.0 63.0 47.0 493.0 1.6 8.0 32.0 7.6 4.0 52.0

43.605.513 79.438.289 17.069.069 28.553.132 1.516.337 4.281.193

44.281.549 85.508.508 18.396.050 29.812.888 2.006.591 6.517.486

Tablo : _ Tekirda-orlu Havaalan'nn Yllk Yk Trafii (Ton)

BagajKargoPosta Tekirda / orlu Trkiye A.H.L. Sabiha G. 2008 Hat D Hat 14.339 422.892 147.289 23.364 Toplam 14.339 Hat 162 484.833 145.650 38.051 2009 D Hat 12.490 Toplam 12.652 2009 / 2008 (% Deiim) Hat D Toplam Hat -13.0 -12.0 14.6 -1.0 63.0 1.8 7.0 4.0 5.1 6.0 17.0

1.219.222 1.642.114 635.920 783.209 84.131 107.495

1.241.512 1.726.345 680.656 826.306 87.648 125.699

orlu Havaalan'ndaki uak trafiinin byk ksmn ticari uaklar oluturmaktadr. Ticari uaklarn daha youn olarak geldii lkeler Ukrayna, Trkmenistan, Azerbaycan, Kazakistan ve zbekistan'dr. Yurt iinde dzenli olarak orlu-Ankara seferleri

gerekletirilmektedir. orlu Havaalan, stanbul'un hava trafiini hafifletmeye ynelik tedbirler iinde deerlendirilebilecek bir konuma sahiptir. 2009 ylnda Trkiye genelinde gerekleen i hat yolcu trafiinin %38'i ve yk trafiinin %55'i AHL ve Sabiha G ken Havaalan tarafndan karlanmtr. Ayn yl orlu Havaalan'nn yk tamaclndaki pay %7.3 ve i hat yolcu tamaclndaki pay da %0.7 olarak gereklemitir. Gelitirilerek kapasitesinin arttrlmas ve rayl sistem ile A.H.L.'ye entegre edilmesi halinde, orlu Havaalan stanbul'un ihtiyac olan ek kapasitenin bir ksmnn karlanmas ynnde bir seenek sunmaktadr.

12. PROJENN NEML EVRESEL ETKLER VE ALINACAK NLEMLER

Gelien ve deien dnyada, insanlarn temel ihtiyalarnn byk bir ksm sanayinin rettii mal ve hizmetlerle salanmaktadr. Ayrca sanayi rnleri, modern ve ada hayat standartlarnn maddi tabann oluturmaktadr. Bu sebeplerle btn toplumlar gelien aa gre deien ihtiyalarn karlayabilmek iin sanayilemeyi mutlaka ulalmas gereken hedef olarak kabul etmilerdir. nk sanayi, modern ve kalknm toplumlarda ekonominin temelini oluturmaktadr. Sanayi bir yandan, doal kaynaklar kullanarak rn verirken, dier yandan da evre kirliliine sebep olmaktadr. Sanayileme srecine giren ve sanayilemesini tamamlayan toplumlar, bu gelimeler srasnda evre ve doal kaynaklar bitmez tkenmez bir kaynak olarak kullanmlardr. Ancak doal kaynaklarn azaldn, doann kendini yenileme gcnn snrl olduunu ve ekolojik dengelerin bozulmaya baladn fark ettikleri zaman, hem sanayilemeyi srdrmek, hem de evreyi koruyabilmek iin kkl tedbirler aramaya balamlardr. Sanayilemenin oluturduu evre sorunlarnn ncelik ve anlam son zamanlarda byk lde deimitir. 1970'li yllarn banda evre kirlenmesi; hava, su ve toprak kirlenmesi olarak deerlendirilirken ve evrenin, kendisine atlan her trl atk ve art kabul eden serbest bir mal olduu kabul edilirken, bugn bu deer yarglar deimi, evrenin de bir kaynak olduu, zamanla kirlenerek tkenebilecei ve bu kaynak kullanmnn da bir maliyetinin olabilecei anlalmtr. evre kirlenmesi ve korunmasyla ilgili olarak bata Ekonomik birlii ve Kalknma Tekilat (OECD) olmak zere, bu konudaki en kapsaml aratrma "Dnya evre ve Kalknma Komisyonu" tarafndan 1987 ylnda rapor haline getirilmi ve "Ortak

Geleceimiz" adyla Trkiye'de de yaymlanmtr. Bu raporda ana tema olarak, "evre ve kalknmann birbirine ayrlmaz bir ekilde bal olduu ve srdrlebilir kalknma snrlarnn evre kaynaklar ile belirlenebilecei, ayrca srekli ve dengeli kalknma kavramlar" ilenmitir.

12.1. Genel evre Kirlenmesi ve Alc Ortamlar

evre kirlenmesi genel olarak ele alndnda; Hava kirlenmesi, Su kirlenmesi, Toprak kirlenmesi, Atk kontrol ve Grlt olarak snflandrlabilir.

Hava kirlenmesi genel anlamda, sanayi kurulularnda meydana gelen emisyonlarn hibir nlem alnmadan atmosfere braklmas, ulam aralarndan kaynaklanan egsoz gazlarnn atmosfere verilmesi, eitli tesislerde ve evlerde yaklan fosil yaktlarndan ortaya kan partikl, kkrt, azot oksitler ve hidrokarbonlardan olumaktadr. Su kirlenmesi, ayn ekilde sanayi atklarnn ve evsel sv atklarn herhangi bir artma tabi tutulmadan dorudan su kaynaklarna boaltlmas ile toprakta biriken pestisid ve ar kullanlan kimyasal gbre kalntlarnn zamanla tanarak, yzeysel veya yeralt su kaynaklarna ulamas sonucu ortaya kmaktadr. Toprak kirlenmesi; arazinin yanl kullanlmas, fazla gbre kullanm, tarm koruma ila kalntlar ile sanayi ve evsel kat atk ve artklarn dorudan araziye dklmesi, ayrca hava kirlenmesine sebep olan kirleticilerin yalarla topraa ulamas sonucu meydana gelmektedir. Grlt kirliliine sebep olan kaynaklar ise; plansz kentlemeye bal yerleim alanlar, ulam aralar, hava tamacl ve endstriyel kurululardr.

evre kirlenmesi yre, blge veya lke genelinde olabilecei gibi uluslararas boyutlarda da olmaktadr. nk corafi snr tanmayan meteorolojik olaylar, uluslararas akarsu ve denizlerde de ortak sorunlar meydana getirmektedir.

12.2. evreyi Kirleten Temel Sektrler

evre kirlenmesi, bozulmas ve doal kaynaklarn tketilmesinde, sanayi ok nemli bir paya sahip olmakla birlikte, tek etken deildir. Bu sebeple, evre politikalarnn oluturulmas bata sanayi olmak zere dier temel sektr faaliyetlerini kapsayacak bir btnlk iinde ele alnmaldr.

evre kirlenmesine sebep olan ve ayn zamanda bir lke ekonomisinin temelini oluturan sektrleri u ekilde sralamak mmkndr: a. Sanayi Sektr, b. Enerji Sektr, c. Madencilik Sektr, d. Tarm Sektr, e. Yerleim Alanlar, f. Altyap ve Ulam Sektr, g. Turizm Sektr olarak saylabilir.

evredeki fiziksel kirlenme ve bozulma hava, su ve toprak kirlenmesi olarak snflandrlabilirse de bunlar ok abuk birbirine dnebilir. nk ekolojik dengenin bir parasndaki bozulma, btn sistemin yapsn olumsuz ynde etkiler. Bunun iin evre kirlenmesini sadece hava, su ve toprak kirlenmesinden ibaret saymak hatal bir yaklam olur. 12.3. evreyi ncelikle Kirleten Baz Sanayiler evre kirliliinin en nemli kaynaklarndan birisi de tartlmaz olarak endstriyel kurululardr. Sanayileme ve gelimenin sonucu olarak birok snai kurulu, amac dorultusunda ve zellikle retim faaliyetleri esnasnda yeterli nlemleri almadan hava, su, ve

topraa verdikleri kat, sv veya gaz halindeki atk ve artklarla evreyi youn bir ekilde kirletmektedir. Ancak deiik mal ve mamul reten tm endstriyel kurulular kirletici ana kaynak olarak saymak sz konusu olmakla birlikte, eitli sektrlerin alc ortamlara verdikleri ok eitli atk, artk ve emisyon yk arlklarna gre bir sralama yaplmas mmkn olmaktadr. Hava ve suya atlan farkl nitelikte kirletici parametreler dikkate alnarak, Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii (TOBB), evre Kurulu tarafndan 1993 ylnda hazrlanm olan bir raporda Baz Endstriyel Faaliyetlerin evresel Etkileri, Tablo: XI.'de verilmitir. evre kirliliine yol aan ve potansiyel kirlilik kaynaklar esas alnarak Harita XI.'de Trkiye'de evreyi ncelikle Etkileyen Baz Endstriyel Sektrlerin Dalm genel evre durumunu belirtmektedir. evreyi en fazla ve ncelikle kirlettii bilinen baz sanayi faaliyetler grubunun, kontrolsz ve yeteri kadar nlem almadan, alc ortamlara dorudan braktklar atk, artk ve emisyonlarn evreye etkileri dikkate alnarak, kirletici zellii yksek birok parametre Tablo:XI.'de zetlenmitir. Tablo:. Baz Endstriyel Faaliyetlerin evresel Etkileri
evreye Atlan Hava Kirleticileri
Faaliyet Tr TAP A CO r Met CO . x H2 S Fl o r r Hidro Karbo n Kok u Du- Di A . ma r n Org. Met Kim . . Siya Sl Nit fat rat nid NH

evreye Atlan Su Kirleticileri

Fos fat Klo rr BO KO

Flor Fenol Askd r ler a Bile. Kat Md.

SS

Dier Org. Kim.

Rafineriler, Gaz ve Termik Sv.Tesisler Santraller Entegre Kimya Tes. Ka t Sanayi (Pet.Kim.+T ar.l.) Demir_eli k Sanayi imento Sanayi Gbre Sanayi eker Sanayi Et Entegre Tesisi _Deri Sanayi Maden karlmas _Bak r _Alminyu m _Kurun_i nko

x x X X X X X X X x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x X X X x x x x x x x x x x x x x

X X

x x

x x x x

x x x

x x

x x x

x x

x x x x

X X X X

x x x

x x

x x

x x

x x

x x x

x x

x x x x

x x X x X X

x x x x

x x

x x

x x x