EseI PendIdIkan

KEPIhPINAN PENCETUA, IKLIh SEKDLAH 0AN

KEEPKESANAN PENCAJAPAN hEPUPAKAN FAKTDP
PENTINC ACI hEWUJU0KAN SEKDLAH EPKESAN 0I
hALAYSIA KHUSUSNYA 0I SAAH
Dleh FuslIn bIn Ekon
Jabatan lmu PendIdIkan



PEN0AHULUAN
alam usaha mempertIngkatkan kualItI pendIdIkan, pelbagaI langkah telah, sedang dan
akan dIambIl oleh pIhak kerajaan terutama KementerIan PendIdIkan. Antara langkah
yang dIambIl oleh KementerIan PendIdIkan Ialah memperkenalkan program sekolah
berkesan. Program sekolah berkesan memang merupakan fokus KementerIan PendIdIkan
sepertI yang dItegaskan oleh Ketua Pengarah PendIdIkan |alaysIa, 0ato SerI 0r. Abdul
Shukor Abdullah dalam mesyuarat penyelarasan halhal profesIonal kalI ke58. 0alam
mesyuarat Itu belIau menetapkan bahawa matlamat pembangunan sIstem pendIdIkan
negara menghadapI alaf ke21 adalah untuk menzahIrkan sIstem pendIdIkan berkualItI
dunIa dan menjadIkan |alaysIa sebagaI pusat kecemerlangan pendIdIkan. Sehubungan Itu
belIau telah menggarIskan langkahlangkah strategIk untuk menjayakan matlamat tersebut
dengan memberIkan 10 fokus pengurusan pendIdIkan. Salah satu fokus Ialah tentang
sekolah berkesan dI sekolahsekolah dI seluruh negara. Walau bagaImanapun kefahaman
tentang konsep sekolah berkesan dI kalangan guruguru dan pengurus sekolah dIdapatI
masIh dI tahap yang rendah terutamanya dI Sabah. FamaI guru yang cuma mendengar dan
bersetuju dengan konsep sekolah berkesan InI tetapI mereka masIh kurang kesedaran
tentang apakah sebenarnya sekolah berkesan InI dan apakah faktorfaktor pentIng yang
terlIbat untuk merealIsasIkan atau menjayakan matlamat sekolah berkesan.
PerbIncangan utama eseI InI tertumpu pada aspek kepImpInan pengetua, IklIm sekolah
dan keberkesanan pengajaran sebagaI faktor utama mewujudkan sekolah berkesan dI
|alaysIa secara amnya dan dI Sabah khususnya.

0EFINISI SEKDLAH EPKESAN
Konsep sekolah berkesan sangat menarIk untuk dIbIncangkan dan terdapat pelbagaI
defInIsI yang dIberIkan oleh pIhakpIhak tertentu terhadap sekolah berkesan. |engIkut
0atuk SerI 0r. Abdul Shukor (1998) sekolah berkesan Ialah sekolah yang berjaya
menghasIlkan pelajar yang berjaya dalam aspek akademIk, pembangunan dIrI dan sahsIah
dan kemahIran sosIal, melaluI pemupukan, tradIsI budaya dan watak sekolah Itu sendIrI.
A.L. FamaIah (1995) mendefInIsIkan sekolah berkesan sebagaI sekolah yang mempunyaI
pengaruh posItIf terhadap pembelajaran pelajar ke arah kecemerlangan akademIk.
Sementara Itu HussIen |ahmood (199J) mentakrIfkan sekolah berkesan sebagaI sekolah
yang bukan merupakan sekolah establIsh atau sekolah premIer tetapI sekolah yang dapat
menghasIlkan pencapaIan yang tInggI. Hoy W.K. dan Fergusan J. (1985) pula berpendapat
bahawa sekolah berkesan Ialah sekolah yang sepatutnya menghasIlkan ramaI pelajar
cemerlang dalam peperIksaan dengan menggunakan sumber secara dalaman. SelaIn Itu
|ortImore mendefInIsIkan sekolah berkesan sebagaI sekolah yang pelajarnya dapat
mencapaI kemajuan melebIhI darIpada apa yang dIjangkakan berdasarkan cIrIcIrI ambIlan
pelajarnya.
Sebenarnya kepelbagaIan takrIfan terhadap konsep sekolah berkesan InI dIsebabkan
oleh penekanan dan sIstem kepercayaan seseorang dan masyarakat. 0alam hubungan InI
0
Jurnal KenIngau, 8Il. 4, 2002 .

19
0r. FahImah (1998) telah mentakrIfkan sekolah berkesan dalam konteks |alaysIa sebagaI
sekolah yang berjaya memenuhI Falsafah PendIdIkan Negara.
8erdasarkan takrIfan yang dIsenaraIkan dI atas dapatlah dIsImpulkan bahawa sekolah
berkesan Ialah sekolah yang berjaya mencapaI matlamat dan objektIf penubuhan sekolah
sebagaI InstItusI pendIdIkan.

FAKTDP PENTINC ACI hEWUJU0KAN SEKDLAH EPKESAN
KepImpInan pengetua, IklIm sekolah yang baIk serta keberkesanan pengajaran memang
merupakan tIga pemboleh ubah yang palIng pentIng bagI mewujudkan sekolah berkesan
dalam konteks negara |alaysIa. KetIgatIga aspek InI mempunyaI hubungan yang rapat
antara satu sama laIn dan semua pIhak harus mengetahuI dengan sejelasjelasnya tentang
bagaImanakah aspekaspek InI boleh menjayakan matlamat mewujudkan sekolah berkesan.

KEPIhPINAN PENCETUA
KepImpInan pengetua memang telah dIkenal pastI merupakan satu faktor pentIng bagI
mewujudkan sekolah berkesan. 8anyak kajIan keberkesanan sekolah mendapatI bahawa
faktor kepImpInan merupakan faktor yang palIng pentIng yang menyumbang kepada
keberkesanan sekolah. Weber (1991), Edmonds (1979), |ortImore (1988), ShahrIr |arzukI
(1997) mendapatI bahawa kepImpInan pengetua merupakan faktor utama yang
mempengaruhI keberkesanan sekolah.
PerbIncangan tentang kepImpInan pengetua sangatlah luas skopnya tetapI dalam
perbIncangan InI yang dIutamakan Ialah kepImpInan yang membantu mewujudkan sekolah
berkesan. 0alam hal InI terdapat beberapa cIrI kepImpInan pengetua yang perlu
dIamalkan. Pertamanya Ialah tentang gaya kepImpInan. Caya kepImpInan pengetua yang
sesuaI untuk mewujudkan sekolah berkesan Ialah kepImpInan berorIentasIkan tugasan (task
orIented) dan orIentasI manusIa (personorIented). Pengetua juga haruslah mengamalkan
gaya kepImpInan demokratIk dan mengelakkan gaya autokratIk dan laIssez faIre. Caya
berorIentasIkan tugasan dan manusIa dapat menIngkatkan produktIvItI sekolah kerana
penggunaan gaya kepImpInan InI berertI pengetua mementIngkan hasIlan kerja dan juga
pada masa yang sama mementIngkan hubungan baIk dengan pekerjanya. Caya kepImpInan
InI dIasaskan oleh FIedler yang mengesyorkan pemImpIn mementIngkan keberkesanan
dalam kepImpInannya. |enurut FIedler cara kepImpInan perlulah mengIkut sItuasI yang
terdIrI darIpada persekItaran dan pekerja. 0alam keadaan tertentu pengetua perlulah
memImpIn sekolah dengan mengutamakan tugasan berbandIng dengan orIentasI kepada
perhubungan. 0alam keadaan sekolah yang terkawal, pengetua hendaklah menekankan
kepImpInan berorIentasI tugasan berbandIng dengan berorIentasIkan perhubungan. 0alam
keadaan sekolah yang sederhana, pengetua perlulah mengutamakan perhubungan dalam
pImpInannya berbandIng dengan mengutamakan pelaksanaan tugasan. Sementara dalam
keadaan sekolah yang sukar dI kawal, pengetua perlulah mementIngkan pelaksanaan
tugasan berbandIng dengan mengutamakan perhubungan. Amalan InI perlulah dIaplIkasIkan
oleh pengetuapengetua dI sekolahsekolah dI Sabah yang berhadapan dengan tenaga
pengajar yang kebanyakannya masIh belum berpengalaman serta cetek Ilmu mereka.
|ereka perlu dIberIkan penekanan dan bImbIngan terhadap cara pelaksanaan tugas yang
berkesan dan juga perlu dIjaga kebajIkan mereka agar mereka terus bersemangat untuk
terus bekerja bersungguhsungguh. Sehubungan InI pengetua dan guru besar dI Sabah
perlulah berkebolehan untuk menggerakkan proses penambahbaIkan sekolah dan
berkemampuan menghalang agen perubahan yang kurang sIhat, mencabar dan melanggar
garIs panduan yang dItetapkan.
Pengetua perlulah menggunakan perwatakan yang lembut dan mesra tetapI pada masa
yang laIn perlu juga menggunakan perwatakan yang tegas dan garang. 0engan cara InI
Jurnal KenIngau, 8Il. 4, 2002 .

20
keadaan sekolahsekolah dI Sabah yang serba kekurangan khususnya dalam aspek sumber
manusIa dapat dIperbaIkI.
Sementara Itu gaya kepImpInan demokratIk pula dapat mewujudkan semangat
kesanggupan untuk bekerjasama dI kalangan guruguru dalam melaksanakan sesuatu
program sekolah. nI kerana pengetua yang mengamalkan gaya kepImpInan demokratIk
bIasanya melIbatkan guruguru dan pekerjanya untuk berbIncang dan membuat keputusan.
0engan cara InI juga InovasI dapat dIlaksanakan dan pemImpIn dapat mengetengahkan
IdeaIdea baru serta menetapkan matlamat sekolah dengan lebIh mudah dan mendapat
sokongan semua pIhak.
Secara umumnya kebanyakan sekolah dI Sabah dIkategorIkan sebagaI sekolah tIdak
berkesan dan kurang berkesan. Dleh yang demIkIan pengetualah yang memaInkan peranan
utama untuk mengubah sekolah InI supaya menjadI sekolah yang berkesan. Sehubungan InI
sebelum mengubah sekolah Itu, pengetua perlulah menonjolkan model kepImpInan yang
boleh dIteladanI dan mampu mendorong guruguru supaya bekerja dengan lebIh berkesan.
Dleh Itu pengetua haruslah mengIkIs Imej yang buruk dan menggantIkannya dengan Imej
yang baru dan mantap. Pengetua sekolah dI Sabah perlu menonjolkan cIrIcIrI kepImpInan
yang mendorong ke arah penghasIlan produktIvItI yang tInggI. Antara cIrIcIrI pengetua InI
Ialah mempunyaI kemahIran dalam bIdang kepengetuaan, kualItI kepImpInan pengajaran,
tegas, bermotIvasI, berwawasan, proaktIf, mahIr dan cekap dalam aspek perhubungan
manusIa, mengutamakan pembangunan tenaga manusIa, menggalakkan InovasI dan
sebagaInya.
Sebenarnya cIrIcIrI yang dIsebutkan InI dIsokong oleh dapatandapatan kajIan tentang
faktorfaktor keberkesanan sekolah. Edmond (1988) dan |ortImore (1985) mIsalnya
mendapatI bahawa pengetua yang memIlIkI kepImpInan yang tegas dan bermatlamat,
proaktIf, perkongsIan tanggungjawab, menekankan penglIbatan semua pIhak dan
sebagaInya adalah faktor pentIng membawa sekolah ke arah keberkesanan. Futherford
(1985) pula mendapatI bahawa pengetua perlulah mempunyaI wawasan untuk mewujudkan
keberkesanan sekolah. KualItI kepImpInan pengetua sepertI yang dIsebutkan InI memang
dIkehendakI untuk membuat perubahan dI sekolahsekolah terutamanya dI luar bandar
yang sekolahnya serba kekurangan sama ada darIpada aspek fIzIkal dan sumber manusIa.
HampIr kesemua 11 cIrI dapatan |ortImore tentang cIrIcIrI sekolah efektIf sangat
sesuaI dIaplIkasIkan dI negerI Sabah. Untuk memIlIkI cIrIcIrI InI, pengetua perlulah terlatIh
dalam bIdang kepengetuaan dI sampIng beranI serta bIjak membuat keputusan. SelaIn Itu
pengetua perlu melaksanakan tugasnya sebagaI pemImpIn dan bukan sekadar pentadbIr
dan pengurus. LazImnya pengetua dI sekolahsekolah dI |alaysIa lebIh banyak
menjalankan fungsInya sebagaI pentadbIr darIpada pemImpIn. AkIbatnya pengetua kekal
dengan fungsI tradIsIonalnya IaItu lebIh kepada seorang bIrokrat darIpada pemImpIn
profesIonal. AkIbatnya pengetua lebIh menumpukan kepada pengurusan sebuah organIsasI
berdasarkan perancangan, pelaksanaan dan pemantauan sahaja dan kurang menekankan
aspekaspek membentuk vIsI, strategI, motIvasI, InspIrasI, kreatIvItI dan InovasI. Keadaan
InI menghalang proses ke arah keberkesanan dan kecemerlangan sekolah.
CIrIcIrI InI juga jelas dI sekolahsekolah dI Sabah yang pengetuanya melaksanakan
pentadbIran dan pengurusan sematamata dan sedIkIt atau tIada kepImpInan. nI
menyebabkan sekolah menjadI bIrokratIk dan kurang usaha reformasI bagI mewujudkan
sekolah berkesan.
Satu perkara yang palIng pentIng untuk membangunkan sekolah dI Sabah Ialah
kepImpInan pengetua dalam pengajaran. LazImnya pengetuapengetua dI Sabah seolah
olah menganggap bahawa pengajaran dI sekolah adalah satu yang terpIsah dengan fungsI
utama pengetua. Pengetua lebIh menumpukan kepada pentadbIran tetapI kurang
menumpukan kepada perkaraperkara yang berkaIt dengan pengajaran dI bIlIk darjah. nI
menyebabkan urusan pengajaran dIserahkan kepada penolong kanan, ketuaketua panItIa
dan guruguru mata pelajaran. Keadaan InI menyebabkan guruguru tIdak dapat dIberIkan
Jurnal KenIngau, 8Il. 4, 2002 .

21
bImbIngan dan motIvasI tentang halhal pengajaran yang berkesan. Sepatutnya pengetua
perlulah melaksanakan fungsInya sebagaI pemImpIn pengajaran IaItu bukan sahaja
berperanan sebagaI pemantau tetapI perlu terlIbat aktIf dengan pengajaran dI kelas dan
samasama merancang, membuat InovasI, mengawal mutu pengajaran, melaksanakan
penambahbaIkan dalam pengajaran dan sebagaInya. Pengetua sepatutnya menjadI model
kepada guruguru dalam pengajaran dI bIlIk darjah. Sesungguhnya penglIbatan pengetua
secara langsung dalam kepImpInan pengajaran InI memberIkan kesan yang sangat besar
terutama dalam menIngkatkan kecekapan dan motIvasI dI kalangan guruguru dI
sekolahnya dan InI membantu dalam proses mewujudkan sekolah berkesan.

IKLIh SEKDLAH
Hoy dan |Iskel (1978) mendefInIsIkan sekolah sebagaI hasIl darIpada tIndakan kumpulan
tertentu dalam sIstem persekolahan sepertI pelajar, guru, pentadbIr yang salIng bertIndak
untuk mengImbangI kehendak IndIvIdu dan organIsasI dalam sIstem sosIal. Pusat
Perkembangan KurIkulum (1988) pula mendefInIsIkan IklIm sekolah sebagaI budaya sekolah
IaItu menerangkan suasana sekolah yang baIk IaItu keadaan persekItarannya dIrasakan
selesa, tenteram, mesra, rIang dan pembelajaran lancar. HusseIn |ahmood (1992) pula
mentakrIfkan IklIm sekolah sebagaI faktor dalaman sekolah yang merangkumI pemboleh
ubah sesuatu yang dIrasaI dan dInIkmatI oleh seseorang dI sesebuah sekolah. nI
merangkumI keadaan fIzIkal sekolah, kebersIhan dan kecantIkan sekolah, susun atur dan
landskap sekolah, perhubungan sosIal antara guru dengan pelajar, pelajar dengan pelajar,
pengetua dengan guru dan pelajar, gerak kerja kokurIkulum dan bentuk perhubungan
manusIa yang laIn. klIm sekolah juga termasuk budaya sekolah IaItu perkara yang
dIlakukan dI sekolah sepertI cara sekolah dIurus dan dItadbIrkan, upacara, lambang, sIstem
penghargaan dan scnctons, nIlaI dan kepercayaan guru, moral dan tIngkah laku manusIa
laIn dI sekolah.
TIdak sesIapapun yang dapat menafIkan bahawa IklIm sekolah merupakan satu aspek
pentIng untuk mewujudkan sekolah berkesan. Kenyataan InI juga dIsokong oleh dapatan
dapatan kajIan tentang keberkesanan sekolah dI dalam dan dI luar negerI. Weber (1991),
Edmond (1979), Sweeney (1982) mendapatI bahawa IklIm sekolah yang kondusIf dan
selamat merupakan faktor keberkesanan sekolah, |ortImore (1988), ShahrIl |arzukI (1997)
juga mendapatI bahawa IklIm sekolah yang posItIf merupakan faktor keberkesanan
sekolah.
0apatan kajIan tentang IklIm sekolah mendapatI bahawa IklIm sekolah yang posItIf
memberI kesan kepada kemajuan akademIk pelajar. Persoalannya Ialah bagaImanakah
IklIm sekolah mempengaruhI kemajuan akademIk pelajar dan juga keberkesanan sekolah:
Untuk menjawab persoalan InI, adalah pentIng untuk memahamI cIrIcIrI IklIm sekolah
yang dIkatakan baIk, kondusIf dan posItIf. klIm sekolah yang baIk dan posItIf bIasanya
wujud hasIl darIpada sIstem pentadbIran sekolah yang lebIh teratur, sIstematIk, adanya
toleransI dI kalangan kakItangan dan wujudnya budaya kerja berpasukan dI sekolah. CIrI
InI akan menjadIkan suasana pembelajaran lebIh selesa dan harmonIs dan menggalakkan
para pelajar bebas berInteraksI antara satu sama laIn.
SelaIn Itu IklIm sekolah yang baIk dapat dIperhatIkan melaluI adanya perhubungan yang
salIng hormatmenghormatI antara kakItangan akademIk dengan pelajar, pengetua dengan
guru, guru dengan pelajar dan pelajar dengan pelajar. Kesemua IndIvIdu dI sekolah
mengamalkan sIfatsIfat yang posItIf sepertI budI pekertI, kesopanan dan laInlaIn. JIka
kesemua amalan InI dapat dIrealIsasIkan sudah pastI akan wujud sebuah masyarakat
sekolah yang harmonI dan keadaan InI dapat membantu menIngkatkan pencapaIan pelajar
dalam bIdangbIdang sepertI akademIk dan kokurIkulum dan bIdangbIdang laIn.
klIm sekolah juga merangkumI kesukarelaan pelajar menerIma aspIrasI dan peraturan
sekolah yang dIaturkan oleh pIhak pentadbIr sekolah. Para pelajar yang mematuhI
peraturan sekolah sepertI cara berpakaIan, tIdak ponteng kelas, datang awal ke sekolah
Jurnal KenIngau, 8Il. 4, 2002 .

22
dengan hatI yang terbuka secara tIdak langsung membantu mencapaI keberkesanan
sekolah. Hal InI demIkIan kerana pengajaran dan pembelajaran yang berkesan dapat
dIlaksanakan jIka pelajar dapat dIkawal darI segI dIsIplInnya.
klIm sekolah yang baIk juga dapat dIlIhat melaluI adanya perasaan kekItaan dI
kalangan murIdmurId dan para guru dengan menerIma sekolah sebagaI sebuah keluarga
yang mesra dan bahagIa. Perasaan kekItaan InI pentIng dIwujudkan dI sekolah yang pelajar
dan gurunya terdIrI darIpada berbIlang kaum. JIka keadaan InI dapat dIwujudkan dI
sekolah semua anggota masyarakat tIdak mementIngkan dIrI sebalIknya bekerjasama
sebagaI satu pasukan untuk membentuk sekolah berkesan.
SelaIn Itu IklIm sekolah juga merangkumI aspek persekItaran sepertI kebersIhan,
keIndahan, keselesaan dan keselamatan. Aspekaspek InI memang memaInkan peranan
pentIng untuk menIngkatkan produktIvItI sesebuah sekolah dan sememangnya boleh
membantu membentuk sekolah berkesan. KementerIan PendIdIkan telah menekankan
betapa pentIngnya supaya dIbIna IklIm sekolah yang menggalakkan pembelajaran dI
kalangan pelajar dengan mencerIakan sekolah. KecerIaan dan kecantIkan sekolah mIsalnya
dapat menarIk mInat pelajar untuk datang ke sekolah dan seterusnya mempengaruhI mInat
pelajar mengIkutI proses pembelajaran yang dIjalankan dI bIlIk darjah.
Pembentukan IklIm sekolah yang kondusIf sebahagIan besarnya dIpengaruhI oleh
amalan kepImpInan pengetua. LazImnya terdapat enam jenIs IklIm dI sekolah IaItu IklIm
terbuka, IklIm autonomous, IklIm terkawal, IklIm bIasa, IklIm paternal dan IklIm tertutup.
klIm terbuka dIkatakan IklIm posItIf kerana keadaan InI dapat mendorong guru mempunyaI
sIkap posItIf terhadap murIdnya. Keadaan InI menyebabkan prestasI murId dalam bIdang
akademIk dan kokurIkulum dapat dItIngkatkan. SebalIknya IklIm tertutup menyebabkan
hubungan pengetua dengan guru, guru dengan guru dan guru dengan pelajar dan sekolah
dengan Ibu bapa tIdak IntIm atau tIdak mesra dan InI menjejaskan usaha mewujudkan
sekolah berkesan.

KEEPKESANAN PENCAJAPAN
Keberkesanan pengajaran memang merupakan satu cIrI pentIng dalam sekolah berkesan.
Hal InI demIkIan kerana keberkesanan pengajaran mempunyaI kaItan dengan pencapaIan
akademIk pelajar dan dIjadIkan sebagaI kayu ukur untuk menIlaI keberkesanan sesebuah
sekolah dalam aspek Intelek. Keberkesanan pengajaran adalah satu konsep yang sukar
dIdefInIsIkan kerana tIdak bergantung pada cara pengajaran guru sematamata tetapI Ia
melIbatkan faktorfaktor laIn.
ShahrIl |arzukI (1998) mendefInIsIkan keberkesanan pengajaran sebagaI pengajaran
guru yang dIanggap baIk jIka guru Itu berupaya mempelbagaIkan kaedah pengajaran,
menyedIakan alat bantu mengajar dan mendalamI IsI kandungan yang hendak dIajar. Curu
juga perlu mengetahuI akan kebolehan pelajar menerIma pelajaran, memberI motIvasI
kepada pelajar, dapat mengawal kelakuan pelajar, mengumpulkan pelajar mengIkut
kumpulan dan memberI penIlaIan atau ujIan yang kerap kepada pelajar.
8agaImanakah keberkesanan pengajaran dapat membentuk mewujudkan sekolah
berkesan: Untuk menjawab persoalan InI kIta haruslah memahamI defInIsI sekolah
berkesan. 8erdasarkan beberapa defInIsI sekolah berkesan yang dIberIkan dI awal eseI InI
jelaslah bahawa sekolah berkesan perlulah mempunyaI pencapaIan akademIk yang
memuaskan sesuaI dengan cIrIcIrI ambIlan pelajar dI sesebuah sekolah. Dleh yang
demIkIan sekolah yang berkesan semestInya mempunyaI pencapaIan akademIk yang baIk dI
kalangan pelajarnya.
Dleh hal yang demIkIan adalah pentIng bagI pengetua dan guruguru sekolah untuk
membaIkI pengajaran supaya pencapaIan pelajarnya menIngkat ke tahap yang memuaskan.
SlavIn (1978) mendapatI bahawa terdapat empat faktor yang mempengaruhI pengajaran
yang berkesan, IaItu kualItI pengajaran (qualIty of InstructIon), kesesuaIan aras pengajaran
Jurnal KenIngau, 8Il. 4, 2002 .

2J
(approprIate level of InstructIon), InsentIf (IncentIve), dan masa (tIme). |odel SlavIn InI
sangat pentIng untuk guruguru menIngkatkan keberkesanan pengajaran mereka. KualItI
pengajaran guru bermaksud keupayaan guru untuk menyampaIkan pengajaran dan
kemahIran yang mudah dIfahamI oleh pelajar dan menyeronokkan. Aras pengajaran yang
sesuaI pula bermaksud pengajaran mestIlah sesuaI dengan kebolehan dan keupayaan
pelajar. nsentIf pula bermaksud keupayaan guru untuk memberI motIvasI kepada pelajar
untuk terus belajar dan menyIapkan kerjakerja yang dIberIkan oleh guru. |asa
pengajaranpembelajaran pula bermaksud masa yang cukup untuk pelajar mempelajarI
sesuatu kemahIran. Curuguru perlulah memastIkan agar mereka menggunakan model
SlavIn InI untuk menyampaIkan pengajaran dan pembelajaran yang berkesan.
KajIan ShahrIl |arzukI (1999) menunjukkan bahawa guru yang berkesan dIdapatI
mengamalkan langkahlangkah yang dIsarankan dalam model SlavIn. Curu berkesan yang
dIkajI dIdapatI merancang pengajarannya terlebIh dahulu sebelum mengajar, mengaItkan
IsIIsI pentIng yang baru dengan pengetahuan sedIa ada dalam pengalaman pelajar,
menyampaIkan IsI pelajaran dengan sIstematIk, jelas dan mudah dIfahamI oleh pelajar.
Curu berkesan juga dIdapatI mengajar mengIkut aras kebolehan dan keupayaan pelajar.
SelaIn Itu guru yang berkesan InI juga memberI motIvasI dan InsentIf kepada pelajar
supaya tekun dan belajar bersungguhsungguh. 8elIau juga mendapatI bahawa guru yang
berkesan mengajar menggunakan sepenuh masanya sepertI yang dIperuntukkan untuk
mengajar, memberIkan masa yang mencukupI untuk pelajar menghabIskan tugasan dan
selalu memantau kemajuan pelajar melaluI pelbagaI bentuk penIlaIan sepertI penIlaIan
formatIf dan sumatIf. 0apatan InI membuktIkan bahawa pengajaran yang berkesan
merupakan faktor pentIng untuk mewujudkan keberkesanan sekolah.
Keberkesanan pengajaran merupakan faktor utama untuk mewujudkan sekolah
berkesan dI kawasan yang mundur khasnya dI negerI Sabah. Pelajar dI sekolahsekolah dI
bahagIan Pendalaman dan PantI 8arat Utara serta beberapa tempat dI Sabah datangnya
darIpada latar belakang sosIoekonomI yang rendah dan pIhak Ibu bapa tIdak memberIkan
sumbangan dan bantuan kepada sekolah untuk penIngkatan mutu pelajaran anakanak
mereka. 0engan perkataan laIn Ibu bapa menyerahkan sepenuhnya tugas pengajaran dan
pembelajaran anakanak mereka kepada pIhak sekolah. 0alam sItuasI sepertI InI, sekolah
memaInkan peranan yang pentIng dan mencabar dan pIlIhan yang ada Ialah melakukan
pengajaran yang berkesan. Pengajaran yang berkesan boleh dIbuat berdasarkan model
SlavIn sepertI yang telah dIbIncangkan.
Faktor keberkesanan pengajaran untuk menIngkatkan pencapaIan akademIk
sebenarnya telah dIperkatakan secara terperIncI oleh F. Edmonds (1979) yang mendapatI
bahawa pelajar mIskIn dan berada boleh dIsamaratakan peluang dan pencapaIan akademIk
dengan menggunakan kaedah dan pendekatan yang palIng berkesan. KajIan Lezotte,
Edmonds dan Fatner (1974) mendapatI bahawa terdapat buktI yang menunjukkan ada
sekolah yang berjaya memberIkan pengajaran yang berkesan kepada pelajarpelajar
mIskIn. |ereka mendapatI pencapaIan prestasI pelajar yang baIk tIdak sematamata
bergantung pada latar belakang keluarga tetapI bergantung pada sekolah Itu sendIrI.
Lezotte dan rakanrakan (1974) menyatakan bahawa pencapaIan prestasI pelajar
bergantung pada latar belakang keluarga dan juga usaha proaktIf sekolah dalam
mengubahsuaI kurIkulum, membuat pemIlIhan bahan dan menggunakan pendekatan
pengajaran yang berkesan.
KajIan Lezotte dan rakanrakannya (1974) mendapatI bahawa sekolah yang berkesan
sepatutnya menyedIakan kakItangan yang bertanggungjawab dan boleh mengajar secara
berkesan untuk pelajar mIskIn. 0apatan InI mempunyaI sIgnIfIkan jIka dIlIhat darI
perspektIf sekolahsekolah dI negerI Sabah. Pengetua dan guruguru dI Sabah haruslah
menumpukan perhatIan kepada cara untuk membudayakan pengajaran yang berkesan dI
sekolah masIngmasIng yang akan membantu membentuk sekolah berkesan.
8agI sekolahsekolah yang terletak dI bandar dan pelajarnya darIpada latar belakang
sosIoekonomI yang tInggI dan sederhana juga perlu dIkembangkan potensI mereka ke
Jurnal KenIngau, 8Il. 4, 2002 .

24
tahap yang maksImum. Sekolah perlulah memaInkan peranan pentIng untuk menyedIakan
pengajaran yang berkesan agar Ibu bapa menaruh kepercayaan terhadap peranan sekolah
sebagaI penjana Intelek anakanak mereka. |asyarakat perlu dIberIkan keyakInan
terhadap kemampuan guruguru sekolah dalam menyampaIkan pengajaran yang berkesan.
SekIranya keyakInan masyarakat terhadap sekolah terhakIs maka ImpIan untuk membIna
sekolah berkesan pastI akan terjejas

KESIhPULAN
PerbIncangan tentang faktorfaktor yang pentIng untuk mewujudkan sekolah berkesan
sebenarnya merupakan topIk yang hangat dIperdebatkan sehIngga kInI. Walaupun konsep
sekolah berkesan sudah dIbIncangkan sejak dua dekad yang lalu dI 8arat tetapI dI |alaysIa
konsep InI masIh dIanggap baru dan terus dIberIkan penekanan oleh KementerIan
PendIdIkan. 0apatandapatan kajIan tentang sekolah berkesan telah menyenaraIkan
banyak faktor yang menyumbang kepada pembentukan sekolah berkesan. 0alam eseI InI
cuma tIga faktor sahaja yang dIhuraIkan IaItu faktor kepImpInan pengetua, IklIm sekolah
dan keberkesanan pengajaran.
Walaupun penghuraIan tIga faktor InI dIbuat secara berasIngan tetapI semua pIhak
perlulah menyedarI bahawa ketIgatIga faktor InI mempunyaI perkaItan yang rapat antara
satu sama laIn. Walau bagaImanapun faktor yang palIng domInan dI sInI Ialah faktor
kepImpInan pengetua. KepImpInan pengetualah yang menyumbang kepada pembentukan
IklIm sekolah sama ada kondusIf atau tIdak dan begItu juga dengan keberkesanan
pengajaran. Pengetua berperanan pentIng untuk memastIkan bahawa gurugurunya
menyampaIkan pengajaran yang berkesan dI sekolah. 0engan kata laIn kepImpInan
pengetua yang teguh, tegas, bermatlamat, serta berwawasan akan dapat mengubah
sekolah sepertI yang dIkehendakI oleh pengetua tersebut. Pengetualah yang menggerakkan
semua ahlI dalam masyarakat sekolah untuk melakukan sesuatu perubahan dan kegagalan
serta kejayaannya mencermInkan sejauh manakah berkesannya kualItI kepImpInan yang
dImIlIkInya.
AkhIr sekalI perbIncangan dI atas menunjukkan bahawa ketIgatIga faktor IaItu
kepImpInan pengetua, IklIm sekolah dan keberkesanan pengajaran perlu dIberIkan
perhatIan oleh pengetuapengetua dI |alaysIa dan dI negerI Sabah khususnya dalam usaha
membIna sekolah yang berkesan. SItuasI sekolah dI Sabah yang serba kekurangan dalam
aspek fIzIkal serta sumber manusIa perlu dIatasI dengan usaha dan kreatIvItI sekolah Itu
sendIrI terutamanya pengetua. nI berertI walaupun berapa banyak bantuan dIberIkan oleh
pIhak kerajaan khususnya KementerIan PendIdIkan untuk menambah baIk prasarana
sekolah dI Sabah, hal Itu tIdak akan banyak mengubah keadaan sekolah tersebut. Hal InI
demIkIan kerana faktor kepImpInan pengetua, IklIm sekolah dan keberkesanan pengajaran
merupakan pemboleh ubah tIdak bersandar yang mestI dIberIkan perhatIan dan
dIpertIngkatkan darI semasa ke semasa untuk membentuk sekolah yang berkesan.

ILIDCPAFI
Asmee Hj. TajuddIn (1996) "Ke arah PendIdIkan Yang 8erkesan". 1urncl Akcdemk MPSAH,
1996.
A.L. FamaIah (1995) Penyuruscn SekolchKeperlucn Memperkukuhkcn 0mens
Kepmpncn. 1urncl Penddkcn Kementercn Penddkcn Mclcysc. JIlId J9, keluaran 82
Jun 1995.
Hoy, W.K. E |Iskel, C.C. (1996). Educctoncl Admnstrcton Teory, Resecrch cnd
Prcctce, (5
th
Ed.), NY: |cCrawHIll.
HamIdah bIntI HajI SuhaIbo. (1998) "KepImpInan 0alam DrganIsasI dan KepentIngan
KompetensI Pengurus". 1urncl mcktcb Peryurucn 8ctu Lntcny, JIlId 6:1998
Jurnal KenIngau, 8Il. 4, 2002 .

25
HusseIn |ahmood, (199J) Kepmpncn dcn Keberkescncn Sekolch. 0ewan 8ahasa dan
Pustaka, KementerIan PendIdIkan |alaysIa, Kuala Lumpur.
brahIm |amat (1998) Penyetuc Sekolch Mencnycn lsu dcn Ccbcrcn Kepmpncn.
Kumpulan 8udIman Sdn. 8hd., Kuala Lumpur.
|ortImore, P. (1995). Key Chcrccterstcs o] E]]ectve Schools. Ketas kerja yang dIbentang
dalam SemInar Sekolah EfektIf, KementerIan PendIdIkan |alaysIa, 1J14 JulaI 1995 dI
nstItut AmInuddIn 8akI, CentIng HIghlands.
ShahrIl @ CharIl |arzukI, (1999). Penyc]crcn 6uru ycny 8erkescn (lnstructoncl
E]]ectveness) Model Slcvn: Sctu Kc]cn d Sekolch 8erkescn d Mclcysc. PendIdIkan
Curu untuk Sekolah 8erkesan. ProsIdIng SemInar JPPC 1998.