IZAKI BIZIDUNAK: ANIMALIAK 5.

UNITATEA

1. Irakurri 163. orrialdea, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Bizitza Lurrean”.
Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 2. eta 3. galderak.
2. Irakurri 164. orrialdea, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Zertan dira
berdinak bizidunak?”. Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 4. eta 5. galderak.
3. Irakurri 165. orrialdea, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Konposizio
unitate bat”. Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 6.,7. eta 8. galderak.
4. Kopiatu zure koadernoan, liburu aldean, “1. helburua: Bizidunen konposizio
unitatea ezagutzea eta bizidun guztiak zelulaz osatuta daudela jakitea”
5. Kopiatu zure koadernoan: “1. Antolakuntza eta funtzionamendu unitate bat: zelula”(
titulu moduan)
6. 167. orrialdea irakurri “ zelula baten egitura” ipintzen duen arte.
7. Ezkerraldeko marginean dagoen zelulari buruzko eskema kopiatu zure koadernoan.
8. Mapa kontzeptu bat egin hurrengo hitzak erabiliz: organismoa, organismo
zelulabakarrak, organismo zelulanitzak, bakterioak eta protozooak, animaliak eta
landareak.
9. Egin 167. orrialdeko 10 ariketa.
10. Irakurri eta azpimarratu 168. orrialdea
11. Idatzi titulu moduan: “1.1.Zelula motak”
12. Kopiatu 168. orrialdean agertzen den marrazkia( zelulen antolakuntza zelulanitz
batean)
13. Kopiatu 168. orrialdeko agertzen den taula.
14. Hiztegian definitu : zelula,organismo zelulabakarra, organismo zelulanitza,
zelularen nukleoa, zelula prokariotoa, zelula eukariotoa, ehuna, organoa
15. Kopiatu zure koadernoan 2. helburua “2. Nutrizio, erlazio eta ugalketa funtzioen
helburua jakitea”
16. Kopiatu koadernoan: “2. Bizidunen funtzioak”
17. 169. eta 170. orrialdeak irakurri eta azpimarratu.
18. Nutrizioari buruzko eskema bat egin zure koadernoan honako mapari jarraituz

NUTRIZIOA

Honen bidez lortzen da

motak

adibidez

1
IZAKI BIZIDUNAK: ANIMALIAK 5.UNITATEA

19. Ugalketari buruzko eskema bat egin zure koadernoan honako mapari jarraituz

UGALKETA FUNTZIOA

Honen bidez lortzen da

motak

Behar da Behar dira

Sortzen dituzte

Elkartzean sortzen dituzte

20. Erlazioari buruzko eskema bat egin zure koadernoan honako mapari jarraituz

ERLAZIO FUNTZIOA

Honen bidez lortzen da

Horretarako animaliok dauzkagu

Hauen bidez Honen bidez

21. Irakurri 172. orrialdea

22. Hiztegian definitu: fotosintesia, nutrizio autotrofoa, nutrizio heterotrofoa,
belarjaleak, haragijaleak, omniboroak, saprofitoak, sexugabeko ugalketa, sexuzko
ugalketa, gametoak, zigotoa, bibiparoa, obiparoa, estimulua, sentimen - organoak,
nerbio - sistema, ingurumena,animali homeotermoak, animali poikilotermoak
( lagungarria izan ahal da 180. orrialdea )
23. 181. orrialdeko 4, 8, 12,13,16,17 eta 18. ariketak egin.
24. Kopiatu zure koadernoan 3. helburua: “Gaur egun bizidunak sailkatzen diren bost
erreinuak eta horien ezaugarriak ezagutzea”

2
IZAKI BIZIDUNAK: ANIMALIAK 5.UNITATEA

25. Idatzi zure koadernoan: “3. Bost erreinuak”

26. Idatzi eta azpimarratu 187. eta 188. orrialdeak.
27. Kopiatu eta osatu hurrengo titulua daukan mapa kontzeptuak: “ bizidunak erreinu
batean sartzeko kontuan hartu behar diren ezaugarri nagusiak”:

EZAUGARRI
NAGUSIAK

ANTOLAKUNTZA ZELULARRA ZELULA MOTA NUTRIZIO MOTA EHUNIK DUEN

Bai Ez

28. kopiatu zure koadernoan 188. orrialdean dagoen taula.

29. Kopiatu eta erantzun hurrengo galderei koadernoan, ematen dituzun erantzunak
azalduz.
a. Organismo zelulabakarra heterotrofoa izan daiteke?
b. Autotrofo guztiak zelulabakarrak ahal dira?
c. Ehunik gabeko organismo zelulanitzak izatea posiblea da?
d. Eukariota guztiek ehunak dauzkate?
e. Prokariota guztiek zelulanitzak dira?

30. 188. orrialdeko 12 eta 13. ariketak egin.

31. 203. orrialdeko 7 eta 8. ariketak egin.
32. 33,34,35,36 eta 37. ariketak banatuko dira taldeka lan egiteko eta gero azaltzeko
besteei ikasi dutena.
33. Irakurri 189.,190.,191. orrialdeak, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan:
“Onddo-erreinua”. Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 15.,16.,17.,18 galderak.
34. Irakurri 192.,193. orrialdeak, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Protoktista
erreinua”. Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 21.,22 eta 23. galderak.
35. Irakurri 194.,195. orrialdeak, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Algak”.
Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 28.,29.,30.,31 galderak.
36. Irakurri 198.,199. orrialdeak, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Birusak”.
Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 32.,33.,34.,35 eta 36 galderak.
37. Kopiatu koadernoan 4. helburua: “Metazoo – erreinuko bizidunen ezaugarriak
ezagutzea”
38. Kopiatu koadernoan. “ 4. Animaliak: Metazoo- erreinua”
39. 205. orrialdea irakurri eta azpimarratu.
40. Orrialde honetako eskema bat egin koadernoan.
41. kopiatu koadernoan 5. helburura: “Ornogabe motak ezagutzea: poriferoak,
knidarioak, anelidoak, moluskuak, artropodoak eta ekinodermatuak”

3
IZAKI BIZIDUNAK: ANIMALIAK 5.UNITATEA

42. Irakurri eta azpimarratu hurrengo orrialdeak: 206, 207, 208, 209, 210, 211 eta 212 .
43. Kopiatu koadernoan: “5.Ornogabeak”
44. Kopiatu edo itsatsi ornogabekoei buruzko hurrengo taula. ( TAULA I )
45. Kopiatu koadernoan 6. helburua:” Arrainak, anfibioak, narrastiak, hegaztiak eta
ugaztunak ornodunen taldean sailkatzea “
46. Kopiatu koadernoan:” 6. Ornodunak”
47. Irakurri eta azpimarratu 213. orrialdea
48. Irakurri hurrengo orrialdeak: 214, 215, 216, 217, 218,219
49. Kopiatu edo itsatsi ornodunei buruzko hurrengo taula. ( TAULA II)
50. 223. orrialdeko hurrengo ariketak egin: 1,2,6,9,16 eta 18.

4
IZAKI BIZIDUNAK: ANIMALIAK 5.UNITATEA

PORIFEROAK KNIDARIOAK MOLUSKOAK ANELIDOAK ARTROPODOAK EQUINODERMATU

AK
ZEIN DIRA Balakiak Marmokak Txokoa,Olagarroa Lur zizareak Liztorrak Itsas trikuak
Itsas anemonak Txibiak,Muskuiluak Izainak Armiarmak Itsas izarrak
Hidrak ,Txirlak Eskorpioak
Koralak ,Ostrak,Bareak Ehunzangoak
Barraskiloak ganbak
NON BIZI DIRA Uretako Uretako Ur gezatan eta Uretan edo Uretakoak eta lurrekoak Uretakoak
animaliak animaliak gazitan, eta lurrean. hezetasun puntu
Harrietan finko bat duten
bizi dira. lurretan
DESKRIBAPENA Poro txiki ugariz Tentakuluz Gorputz biguna, Gorputz Segmentuetan banatutako Aparatu anbulakrala
zulatuta egoten inguratutakoko oskol batekin eta zilindrikoa eta gorputza,pieza artikulatuz daukate, hodi batzuez
dira. digestio oin luzea.Segmentue osatutako apendizeekin. osatuta dago eta
Goiko zatian barrunbea ( aho muskulutsuarekin. tan zatituta dago Exoeskeletoa. horietatik itsasoko ura
irekigune handia eta uzki igarotzen da, oin
dute: oskulua. funtzioak anbulakrala heldu
betetzen ditu) arte.
MOTAK POLIPOAK: BIBALBIOAK: 2 MIRIAPODOAK: hanka EKIDOIDEAK:
lurrean finko bizi oskol, muskuilua, asko , ehunzangoa, plakak soldatuta
dira ostra, datila. eskolopendra. daude, itsas trikuak
MARMOKAK: GASTROPODOAK KRUSTAZEOAK. Bost ASTEROIDEAK:
aske : oskol bat, barea hanka pare. otarrainak, plaka artikulatuak
eta barraskiloa. otarrainxkaks, ganbak, itsas izarrak
ZEFALOPODOAK karramarroak eta
: oskolik gabe eta txangurroak.
burua oso bereizita. ARAKNIDOAK: lau
Txokoa , olagarroa hanka pare. Armiarmak,
eta txibiak. eskorpioak eta akainak.
INTSEKTUAK: 3 hanka

5
IZAKI BIZIDUNAK: ANIMALIAK 5.UNITATEA

pare eta bi hego pare.

Matxinsaltoak, inurriak,
kakalardoak,labezomorroa
k, euliak, eta erleak.
DIGESTIO - Ez daukate Digestio Osoa ( aho eta Osoa Osoa, ahoa hainbat Osoa
APARATUA barrunbea uzkia) egokitze izaten ditu
elikagai mota
desberdinetarako.
ARNASKETA Zelula bakoitza Zelula bakoitza Uretakoak - Azalaren bidez Uretakoak - Brankietatik Brankien eta aparatu
Brankietatik Lurrekoak- trakeetatik. anbulakralaren bidez.
Lurrekoak- birika
bat
UGALKETA Sexugabeko eta Sexugabeko eta Sexuzkoa Sexuzkoa Sexuzkoa Sexuzkoa
sexuzkoa. sexuzkoa.
KURIOSITATEAK Poriferoak Tentakuluak Batzuek erradula Lur zizareak Izaten dituzter:
animalia zelula izeneko organo bat, hermafroditak MUDAK: exoeskeleto
iragazleak dira. erresumingarri hortz txikiak dituen dira. berri bat sortzea, eta
berezi batzuk mingain antzeko bat zaharra botatzea hazi ahal
dituzte. da. izateko.
METAMORFOSIA:
jaiotzen direnetik heldua
izan arte, gorputzean
dauzkaten aldaketak
ugaltzeko arte.

6
IZAKI BIZIDUNAK: ANIMALIAK 5.UNITATEA

TAULA II
ARRAINAK ANFIBIOAK NARRAZTIAK HEGAZTIAK UGAZTUNAK
ZEIN DIRA Mazarroak, Igelak, zapoak, Dortokak, Ostrukak, pingoinoak, Izurdeak, saguzarrak,
sardinak, karpak, arrabioak, muskerrak, sugeak arranoak, zisneak, zakurrak, arratoiak,
marrazoak, itsas uhandreak eta krokodiloak txoriak. untxiak, gizakiak
zaldiak
NON BIZI DIRA Ur gazi edo Bizitzako Lurrean eta uretan Ingurune guztietan Ingurune guztietan
gezatan lehenbiziko
etapan uretan,
heldutakoan
lurrean.
DESKRIBAPENA • Arrain • ANUROAK: • KELONIOAK: Janariaren arabera • Monotrematuak: (
kartilaginoso ( ez dute Dortokak moko desberdinak obiparoak)
ak: eskatak itsatsik) igela • SAURIOAK: dauzkate. orintorrinkoa
barik, eta zapoa muskerrak • Martsupialak:
marrazoak • URODELO • OFIDIOAK: koala, kangurua
eta arraiak.. AK: ( lau sugeak • Plazentarioak:
• Hezur hankak eta • KROKODILOA sagial. Sagizarral,
arrainak: itsatsa) K: krokodiloa baleak, tximuak,
hezurrezko arrabio eta
eskeletoa eta uhandrea
eskatak
ARNASKETA Zakatzen bidez. ( • LARBA • Biriketatik • Biriketatik • Biriketatik
batzutan GARAIAN: • Badaukate aire –
operkulu baten brankietatik zakuak deiturikoak,
bidez babestuta • HELDU birikei laguntzeko-
daude) GARAIAN:
azaletik eta
biriketatik

7
IZAKI BIZIDUNAK: ANIMALIAK 5.UNITATEA

UGALKETA Obiparoak Obiparoak Obiparoak Obiparoak Bibiparoak gehienak,

monotrematuak izan
ezik.
ELIKADURA Gehienak • LARBA Gehienak • Belarjaleak • Belarjaleak
haragijaleak, GARAIAN: haragijaleak, • Graniboroak • Graniboroak
belarjaleak eta haragijaleak besteak belarjaleak • Harrapariak • Haragijaleak
omniboroak eta • Sarraskijaleak • Omniboroak
egon arren. belarjaleak.
• HELDU
GARAIAN:
• Haragijaleak

KURIOSITATEAK Poikilotermoak. Poikilotermoak Poikilotermoak Homeotermoak dira Homeotermoak.

Albo – lerroaren dira eta dira, batzuk bizitza Hezur fin eta barrutik Batzuk lozorroan
bidez metamorfosia osoan hazten ari hutsak dauzkate, bere egotera behartuta
nabarmentzen jasaten dute. dira.( pitoiak, pisua arinagoa izateko. daude ( muxarrak eta
dute uraren krokodiloak, marmotak)
mugimenduak dortokak)