1

NGHA KINH KIM CANG

Thich Tu S
Kinh Kim cang la mt trong nhung ban
kinh quan trong va som nht trong kinh
din Pht giao Dai thua. O dy, chung ta
s trinh bay y nghia cua d kinh Kim cang
tu nguyn gc ting Phan va tu duoc dich
sang ting Han. D kinh Kim cang gm
hai phn. Tn ting Phan la
VajrachedikPrajpramit, trong do
phn du la tinh tu phm dinh cho tu theo
sau. Prajpramit phin m ting Han la
Bt-nh Ba-la-mt-da, no co kha nng ct
chem nhu kim cang, hay chinh xac: nhu
sm set (bua thin li).
Hin nay co hai ban dich ph bin: mt la
Kim cang Bat-nh ba-la-mt do ngai La-
thp dich sang Han; hai la Kim cang nng
doan Bat-nhba-la-mt da cua Ngai
2

Huyn Trang dich. Trong d kinh cua ngai
La-thp, tu chedika: (s) ct chem, bi
luoc b. Theo dy co th hiu, ct chem la
cng dng cua kim cang, khng cn dn
phm dinh tu, nhu dao d ct, ch cn noi
dao la du. Tuy nhin, trong mt y nghia
khac, s ct chem cua kim cang cn duoc
luu y; va s luu y nay s duoc d cp sau.
Truoc ht, chung ta giai thich y nghia cua
tu prapramit tuc Bat-nhba-la-mt-
da. Tu Bat-nh ba-la-mt-da duoc hiu
theo hai phuong din, phuong din tu
tuong va phuong din vn hoc.
V phuong din vn hoc, do la h thng
kinh din duoc phat trin sau khi Pht
nhp Nit-ban. Co th bt du tu nhung
phin doan k tng, nhu Baoduc tang Bat-
nh (Ratnaguna), vn la th tho tin loi
cho vic truyn khu tu thy sang tro,
3

phat trin dn theo thoi gian va dia ly cho
dn khi thanh mt b phn vn hoc rtd
s. B lon nht, dai nht, truoc ht phai
k la Bach thin tng (Satashasrik),k
dn la b 25,000 bai tng: Nhi van ngu
thin tng (Pacavimsatik), ri b Bat
thin tng (Astashasrik). Do la ba b
chinh d s,tp hop thanh mt dai tong
tho, trong do ngai Huyn Trang dich Han
gm 600 quyn, hinh thanh b Bat-nh d
s nht trong vn hoc Pht giao.
Trong nn vn hoc Dai thua, khi noi dn
Bat-nh ba-la-mt-da lanoi dn b tong
tho vi dai nay. Voi kich thuoc dai tuong
duong 600 quyn ban Han, vi qua dai, nn
nhu cu khi truyn tng cn phai ngn
gon lai cho phu hop dung luong cua ky
uc, va cung cn co h thng c dong cho
vua tm bt nm cua tu tuong. Chung ta
4

co, chng han nhu Vn-thu Bat-nh gm
700 tng (Saptasatik: Majusrparivart),
dn Kim cang ch con 300 tng
(Trimsatik), ri dn Tm Kinh
(Hrdayastra) thi ngn gon v cung.
Ni dung giao nghia duoc ph din r
rang trong kinh Kim cang. O dy, chung
ta tom tt dai y cua Tm kinh d co khai
nim co ban v y nghia thc tin cua Bat-
nh Ba-la-mt. Tm kinh, nhu duoc gioi
thiu boi chinh kinh vn, ting Phan goi la
mantra, nghia den la cng c tu duy,
Han dich thng dng la thn chu. Bat-
nh Ba-la-mt cung duoc goi l
mahvidy: nn minh trit ph quat, bao
trum tt ca, duoc c dong va ham chua
trong dy; ma Han dich la dai minh chu.
Theo y nghia nay, kinh vn ch nu ra
hang loat phu dinh, va kt thuc bng cu
5

gate gate paragate parasagate bodhi
svha. Ngu diu cua cu thn chu nay
chinh la cng c huong dn tu duy vuot
qua nhung b tc tu tuong, ma do cung
chinh la nhung b tc trong doi sng
thuong nht, va nho do ma vuot qua
nhung tai hoa him ngheo.
Nay noi qua v tu tuong Bat-nh. Bat-nh
hay praj, la tri tu,la nhn thuc phan
doan cac gia tri, theo cac cp tu thuong
nghim cho dn siu nghim. Binh tinh va
sang sut, do la dinh va tu trong nhn
thuc thuong nghim. Trong Pht hoc, do
la phn thu ba cua qua trinh tu tp hay
phat trin; chung ta co Gioi-Dinh-Tu.
Nhn thuc dat duoc do qua trinh phat
trin gioi va dinh la nng lc roi sang ban
cht cua tn tai. Nhu Tm kinh noi:
Chiu kin nm un du khng, vuot qua
6

moi ach nan. Trong cac loai dinh, d h
tro cho tri tu soi thu ban cht chn thc
cua tn tai, xoa tan buc man v minh, dp
v lop v t ng, dinh nay duoc goi la
Kim cang d dinh (vajropama-samdhi),
vi kin c nhu kim cang, hay kha nng ct
chem nhu uy lc cua sm set.
Ba-la-mt-da, ting Phan pramit, Han
dich la dao b ngan: dn bo bn kia; hoc
cung dich la chi cc, nghia la, hoan hao
hay toan thin tuyt di. Tai sao la hoan
hao? Co hai nghia. Thu nht la s dat dn
muc toan thin. Theo nghia nay, Han dich
la dao b ngan, qua dn bo bn kia, labo
giai thoat sanh tu, bng tri tu bat-nh.
Nghia thu hai la shoan hao cua tri tu
bat-nh, tuc la dat dn nhn thuc chn tht
tuyt di. Do la s hop nht hoan hao cua
bi va tri.
7

Kinh Kim cang thuc v vn hoc Bat-nh,
trong kinh din Dai thua, giao nghia cua
kinh duoc giang cho cac hang B-tt.
Khng ging cac kinh din Dai thua khac,
vi chu giang phn nhiu la cac B-tt
thuc hang Phap thn Dai si; trong cac
kinh din thuc vn hoc Bat-nh so k,
giao nghia trong dy duoc din giai boi
cac Thanh vn, cac Dai d tu, cho cac
hang B-tat, bao gm loai nguoi va loai
troi. Diu nay rt co y nghia, theo do kinh
din Bat-nh chua dng cac giao nghia
mo rng cho hang d tu tai gia.
Vn hoc Bat-nh la mt phn cua nn vn
hoc nguyn thuy hon, dola vn hoc Jtaka
ma ni dung chuyn tai s thc hanh cac
ba-la-mt cua B-tat. Do la nhung cu
chuyn tin thn cua duc Pht, trong
nhiu kip do chung kin nhung thng
8

kh cua chung ma phat B-d tm, hnh
B-tat dao.
Tu sau Pht nhp Nit-ban khoang 100
nm tro di, giao phap cua Ngai duoc
truyn ba rng ri vao qun chung, trong
mt giai doan manguoi dn thich nghe
dao duoc k bng cu chuyn. Cac vi T-
kheo hong phap d kheo leo dua ni
dung giao ly vn cao siu vao trong
nhung sinh hoat thuong nht, tp thanh
nhung mu chuyn Jtaka, tin thn cua
duc Pht, mt nhn cach tuyt voi voi
nhung phm tinh cao thuong nhu tu bi, tri
tu, kham nhn, tinh tn; lun lun sng
v hnh dng vi an lac cua moi loai chung
sinh.
Nhung phm tinh y la nhung thin cn
cng duc duoc tich luy nhiu doi nhiu
kip d cuu canh thanh tu chanh giac.
9

Trong truyn thng phuong Bc, cc
phm tinh y la sau ba-la-mt. Trong
truyn thng phuong Nam, trong kinh
tang Pli, cac phm tinh y la muoi ba-la-
mt.
Tuy ca hai truyn thng du bt du bng
B thi ba-la-mt (P. dna-pram),nhung
Pht giao phuong Nam thin trong v
xut ly hay xut gia (P. nekkhamma-
pram); trong khi truyn thng phuong
Bc ly B thi ba-la-mt lam nn tang tu
do phat trin ln thanh cac ba-la-mt
khac. Trong cac truyn tin thn Bc
truyn, B-tat lun lun hin thn lam cu
s tai gia. Hanh b thi la phuoc nghip s
cua nguoi tai gia duoc duc Pht giang day
nhiu noi trong cac kinh din A-hm hay
Nikya. Mc du trong h kinh din nay
duc Pht cung knhiu chuyn tin thn
10

cua chinh Ngai, d nhiu ln xut gia tu
dao, nhung s hanhdao khi y chua dat
dn cuu canh. B thi la mt phn trong
phap mn Lc nimduoc day cho Pht tu
tai gia. Nguoi xut gia khng duoc phep
co tu huu, vi vy khng co phuong tin d
hanh b thi nhu nguoi tai gia.
Va lai, trong giao nghia so k, vic b thi
ch mang lai phuoc chodoi sau chu khng
giup cho vic giai thoat sinh tu. Tuy
nhin, theo Dai thua, chinh b thi dn dn
giai thoat va co th dn Dai B-d.
Tu truyn k v tin thn cua duc Pht,
qua do d thanh tu Pht qua cn phai
thanh tu sau ba-la-mt, vn hoc Jtaka
duoc mo rng d tro thanh ni dung thc
tin cua giao nghia Bat-nh. Nhung lam
th naod thanh tu Bat-nh ny? S din
giai d keo dai voi dung luong tuong
11

duong 600 quyn Han, nm ny thang
kia, thoi ny sang thoi khac, dn da duoc
thu ngn lai cho gon trong vai trm chu d
d thc hanh, cui cung my trm chu
ny dn lai con mt dong: gate gate
paragate parasagate bodhi svha.
Noi tom lai, ba-la-mt la dao b ngan hay
chi cc. Mt tu Phan voi hai tu Han dich
khac nhau, dy la do nhn thuc khac nhau
v ngu phap cu tao tu. Chung ta khng
d cp vn d ngu phap Phan o dy.
Pramit, theo nghia chi cc, la s thc
hanh dat dn muc ti thuong, tuyt di.
Nguoi tu tp cn phai thanh tu vin mn
sau duc tinh tuytdi, bt du voi b thi
nhu la s th hin thc tin cua tu bi; trn
coso do tu tp va phat trin ln luot cho
dn sau cung la tri tu. Bi vatri song hanh
voi nhau d tin dn giai thoat. Vi th vn
12

hoc ds cua Bat-nh duoc duc kt lai,
vua nghia vua vn, thich hop cho mt
hang cn co nht dinh d hiu va hanh; do
l kinh Kim cang.
Ting Phan vajra, ph thng dich la kim
cang, do ch moi nhn manh dn tinh cht
cung rn nhung chua noi ht uy lc cua
no nhu sm set. Vajra cungduoc dich la
kim cang xu: chay kim cang. Trong huyn
thoai An D, kim cang xula vu khi cua
Indra tuc la Thin D Thich.
Khoi thuy, t tin nguoi An duoc noi la
nguoi A-li-nh cu tru trong vung bin
Caspina, phia Bc Iraq ngay nay. Theo
dong lich su, ho ln hi tran xung phia
Nam, ngang qua Iraq; mt b phn tin v
phia Ty; b phn khac tin vphia Dng,
cui cung dinh cu trong luu vc Ngu Ha,
An D. H thng cac thn linh va vu tr
13

lun cung bin thin theo buoc chn cua
nguoi A-li-nh. Voi s dinh cu va s phat
trin cua nng nghip, thn Indra trong s
van thn c dai dn chim vai tro quan
trong, tro thanh Chua t cua chu thin.
Cai chay kim cang hay kim cang xu trong
tay la vu khi loi hai d dit tru ma quy,
bao v ha gioi.Dn thoi duc Pht, thn
Indra bi thay th boi thn Brahm, khi cu
hi v ngun gc th gioi duoc nu ln.
Tuy nhin, trong kinh Pht, thn Indra vn
giu vai tro quan trong trong s quan lnh
cac thin thn, bao v ha gioi, va ng
duoc goi la Thin D Thich: vua cua chu
thin, co ho la Thich-ca; noi theo ting
Phan: sakro devnm indra, cung thuong
phin m la Thich D-hon Nhn. Khi
Pht xut hin, ng cung chu thin thuc
ha tro thanh cac vi h phap.
14

Tu vajra mang y nghia la lui tm set, hay
kim cang xu, xut hin nhiu doan trong
kinh vn nguyn thuy nhu cac A-ham,
Nikya. Trongdo, vajra la vu khi bao v
chn ly duoc c th hoa qua thn
Vajrapni, Kim Cang Thu. Kim cang duoc
dung d vi dcho loai dinh kin c, goi la
kim cang d dinh, co uy lc dit tru ng
chp va vi t v minh d chung dc qua
A-la-han, hay Chanh dng giac. Kim cang
d dinh ny cung chinh la Kim cang Bat-
nh.
Kinh noi, B-tat hanh dao, d dat dn cuu
canh, cn phai loai tru y nim vt ng.
Nhung t ng y bi boc trong lop v v
minh, tru phi co dinh lc kim cang va tri
tu nhu kim cang moi loai tru duoc no.
Ti la ai? Ta la cai gi? Ta tn tai hay
khng tn tai? Cu hi y d la sthach
15

thuc cac h thng tu duy trit hoc va tn
giao An D. Khng co cu traloi tha
dang, hoa ra doi sng nay ch la mt
truong tuy sinh mng tu: sng nhunguoi
say ruou, khng bit sng d lam gi; va
cht nhu nguoi dang chim bao, khng
bit tai sao cht, tu du dn va di v du.
Trong cac kinh din nguyn thuy, duc
Pht khng dua ra mt cu tra loi
xacdinh. Th nhung, diu duoc tin tuong
la tt ca giao phap cua Pht du huong
dn dit tru t ng. Ti dang tn tai, do la
mt hin thc, dng thoi cung la mtao
anh. Dau kh la s thc. Cai ti dang dau
kh y lai la ao anh. Cai ta aoanh duoc
boc trong v trung v minh, no duoc dinh
hinh bng vong tuong thanh thn th ta,
linh hn ta, so huu cua ta, tai san cua ta,
cho dn nui sng nay la cua ta, tai san nay
16

la cua ta, ta la tai san nay; sng nui nay la
cua ta, ta la sng nui nay. Cho nn, khi tan
gia bai san, khi sng nui sp d, cai ta
vong tuong cung sp d, cho nn co k
trm minh xung sng, hoc treo c trn
canh. Vi th, khi nghe noi cai ta nay la ao
anh, la khng thc; nguoi nghe co thkinh
hoang, nhu nghe set danh ngang tai. Ting
set do la tu Kim cang bat-nh. Duy c
diu, moi nguoi du mu, ch thy bong
ti; moi nguoi du dic, ch nghe ting vo
ve. Lam sao co th thy cai ta ch la ao
anh? Lam sao nghe duoc ting sm tukinh
Kim cang?
Voi nhung ai co mt d thy, co tai d
nghe, kinh Kim cang s ch duong d di
din voi ao anh cua cai ti, va ch cach
vn dng kim cang xu dp v v trung v
minh bao boc t ng.
17

Theo tp san Phap Lun 58