Zavisnost brzine hemijske reakcije od temperature

Docent dr Mara Aleksi Aleksi

Zavisnost brzine hemijske reakcije od temperature

Svante Arrhenius
Sa povi povienjem temperature za 10oC, brzina reakcije se pove poveava 22-3x. Objanjenje je dao Arenijus 1889: molekuli mogu biti u normalnom i aktivnom stanju i samo ovi drugi mogu uestvovati u hemijskoj reakciji. Aktivirano stanje se posti postie apsorpcijom toplote.

18591859-1927

Da bi se reakcija odigrala neophodno je da se sudare dva molekula

...ali , da li e svaki sudar dovesti do reakcije? ...ali, elasti elastini neelasti neelastini Arenijusova teorija zasniva se na teoriji sudara po kojoj e sudar biti efikasan samo ako se odigra kada su estice reaktanata u odgovarajuoj orijentaciji i sa dovoljnom kinetikom energijom.

Da bi se reakcija odigrala neophodno je da se sudare dva molekula koji imaju energiju aktivacije Ea Energija aktivacije - energija koj koju molekuli moraju imati da bi mogli hemijski da reaguju

Atomi u molekulima rasporeeni su tako da zauzimaju min Epot. Apsorpcijom toplote molekuli dosti dostiu max. Epot. Tada postaju nestabilni hemijski aktivni. Do reakcije dolazi kada se sudare aktivni molekuli. Sa povi povienjem temperature sistema raste broj aktivnih molekula. Pri sudaru aktivnih molekula dolazi do preureenja atoma, atoma, stvaraju se novi molekuli u kojima atomi posti postiu neki drugi min Epot

Najmanja koli koliina energije koja je potrebna da molekuli preu iz normalnog u aktivno stanje zove se ENERGIJA AKTIVACIJE, Ea Ea zavisi od prirode reaktanata. Pri sudaru aktivni molekuli reaktanta dolaze u prelazno stanje i stvaraju AKTIVIRANI KOMPLEKS [AB] [AB] se dalje razla razlae odreenom brzinom daju dajui proizvode reakcije (C+D). Ovo je egzotermna reakcija entalpija proizvoda je manja od entalpije reaktanata. Endotermne reakcije suprotno.

animacija http://www.mhhe.com/physsci/chemistry/essentialchemistry/flash/activa2.swf http://www.mhhe.com/physsci/chemistry/essentialchemistry/flash/activa2.swf

Progres (napredak, tok) hemijske reakcije se predstavlja kao zavisnost ENERGIJE od REAKCIONE KOORDINATE Reakciona koordinata moe se objasniti kao promene u duinama hemijskih veza, jer se rastojanje izmeu estica reaktanata u toku hemijske reakcije menja.

Arrhenijus-ova jednaina zasniva se na:

A. Uticaju koncentracije reaktanata na brzinu
hemijske reakcije.

B. Uticaju koncentracije produkata na brzinu

hemijske reakcije.

C.

Uticaju koncentracije katalizatora na brzinu hemijske reakcije

D. Teoriji sudara

Sudar e biti efikasan kada:

A. su estice reaktanata na dovoljno malom
rastojanju

B. estice reaktanata imaju minimalnu kinetiku

energiju.

C.

estice reaktanata imaju minimalnu potencijalnu energiju

D. kada su estice reaktanata u odgovarajuoj

orijentaciji i sa dovoljnom kinetikom energijom

Energija aktivacije je:

A. energija koj koju molekuli moraju imati da bi
mogli hemijski da reaguju

B. energija koj koju molekuli moraju imati da bi

mogli da se sudare

C. razlika energija reaktanata i produkata

reakcije

Koja su tvrenja tana?

Apsorpcijom toplote molekuli dosti dostiu max. Epot. Do reakcije dolazi kada se sudare aktivni molekuli.

Sa povi povienjem temperature sistema raste broj aktivnih molekula. Pri sudaru aktivnih molekula dolazi do preureenja atoma, atoma, stvaraju se novi molekuli u kojima atomi posti postiu neki drugi min Epot

Izvoenje Arrhenijus-ove jednaine

1884 Van Vant Hoff jedna jednaina reakcione izobare Zakon o dejstvu masa

K=

k1 k2

d ln K H 0 = dT RT 2

1889 Arrhenius na osnovu eksperimentalnih rezultata po analogiji postavlja zavisnost konstante brzine reakcije od T

d ln k C = 2 dT T
C konstanta zavisi od prirode reakcije, kasnije
C=

Ea R

d ln k E = a2 dT RT

Izvoenje Arrhenijus-ove jednaine

Integraljenjem

d ln k E = a2 dT RT
ln k = Ea + ln A RT

d ln k =

Ea dT R T2

Dobija se

ln A je integr. konst.
Ea RT

Preureenjem

ln

k E = a A RT

k = Ae

ArrheniusArrhenius-ova jedna jednaina

Brzina hemijske reakcije konstanta brzine reakcije eksponencijalno se menja sa promenom temperature. A faktor frekvencije ili u uestanost sudara.

Brzina reakcije raste jer sa porastom T pove poveava se broj aktivnih molekula Broj molekula N u jedinici vremena koji imaju Ea, na datoj T dat je Ea BoltzmannBoltzmann-ovim zakonom raspodele: RT

N = N0 e

Povrina ispod ovog dela krive predstavlja broj estica koje nemaju dovoljnu energiju da reaguju Samo onaj broj estica koje predstavlja povrina ispod ovog dela krive imaju dovoljnu energiju da reaguju

Ako se temperatura sistema pove povea sa T na T+t

Maksimum krive je neto manji i pomeren ka veim energijama

Ukupna povrina ispod krive nije promenjena

Poveanje broja molekula sa najveim energijama je (proporcionalno) veliko

Iako se energija najveeg broja estica nije znatno poveala, primeuje se veliko poveanje broja onih estica sa energijama jednakim ili veim od energije aktivacije

nT+t > nT

Kada su poznati - Energija aktivacije Ea - Faktor frekvencije A Tada se za bilo koje vrednosti cA i T mo moe izra izraunati brzina reakcije Reakcija prvog reda

k = Ae

Ea RT

v=

dc A = k 1c A dt

Dobija se

v=

a dc A = A e RT c A dt

10

A + B 2C Konstanta brzine reakcije na temperaturi od 330K iznosi 110-4 moldm-3s-1, a na temperaturi od 415K iznosi 210-2 moldm-3s-1 . Kolika je energija aktivacije ove reakcije?
k1 = A e
Ea RT1

k2 = Ae

Ea RT2

ln k 1 = ln A

Ea RT1

ln k 2 = ln A

Ea RT2

ln k 2 ln k 1 = ln A ln k2 E = a k1 R

E Ea ln A + a RT2 RT1

1 1 T T 2 1

A + B 2C Konstanta brzina reakcije na temperaturi od 330K iznosi 110-4 moldm-3s-1, a na temperaturi od 415K iznosi 210-2 moldm-3s-1 . Kolika je energija aktivacije ove reakcije?
E 1 k 1 ln 2 = a k1 R T2 T1

k2 k1 Ea = 1 1 T2 T1 R ln
0,02 0,0001 = 1662.8 Jmol 1K 1 1 0.0033K

Ea =

8,314Jmol 1K 1 ln

1 1 688K 603K Ea = 503878,8Jmol 1 = 5,04 10 5 Jmol 1 = 5,04 10 2 kJmol 1

11

Zavisnost eksperimentalno odreene konstante brzine neke reakcije od temperature data je na slici. Odrediti energiju aktivacije reakcije. (Univerzalna gasna konstanta iznosi, R = 8,314 J K1 mol1)
-10 -12 ln k -14 -16 -18 -20 -22 -24 0.0040 0.0042 0.0044

ln k = ln A

Ea 1 R T
tg =

tg =

Ea R

16 ( 23) = (0,0041 0,0045)K 1

7 E = 17500K = a 1 0,0004K R

X
0.0046 1/T (K )
-1

Ea = 8,314JK 1mol 1 17500K Ea = 145495Jmol 1 Ea = 145,5kJmol 1

Brzine konanih hemijskih reakcija u heterogenim sistemima

Reakcije se odigravaju na povr povrini vrstog tela. Na granici vrstovrsto-te teno i vrstovrsto-gasno. Mnoge spore homogene reakcije (gasne i te tene), kada se odigravaju na povr povrini vrstog tela mnogo su br bre. Ve Vea brzina reakcije adsorpcija molekula reaktanta koncentracija ve vea na povr povrini nego u rastvoru.

12

Reakcije na povrini faza odigravaju se kroz pet stupnjeva

1. 2. 3. 4. 5.

Difuzija reaktanata iz unutra unutranjosti rastvora ka povr povrini. Adsorpcija reaktanata na povr povrini. Hemijska reakcija na povr povrini. Desorpcija proizvoda sa povr povrine. Difuzija proizvoda sa povr povrine u unutra unutranjost rastvora.

Reakcije na povrini faza odigravaju se kroz pet stupnjeva

Ovi procesi su uzastopni konsekutivni. Ukupnu brzinu odreuje najsporiji proces. proces. Naj Najee - hemijska reakcija (3) Adsorbent velike kataliti katalitike mo moi velika brzina reakcije. reakcije. Ree adsorpcija (2) i desorpcija (4) kada su reaktanti ili proizvodi jako adsorbovani sporo se desorbuju, pa usporavaju adsorpciju neizreagovanih molekula. VA VANO! Pravilan izbor adsorbenta. adsorbenta. Difuzija transport mase (1) i (5) je spor proces, ali se mo moe ubrzati me meanjem i pove poveanjem T.

13