moST'

ERA SAINS, TEKNOLOGI & INOVASI

esti^lotm
BUDAYA INOVASI KE ARAH KECEMERLANGAN SAINS DAN TEKNOLOGI

April 2009

TEMA majalah estidotmy kali ini amat signifikan sejajar dengan pelancaran satelit RazakSAT, yang melakar catatan sejarah selepas Malaysia melancarkan TiungSAT pada 2000. Tema ini dipilih bagi memberi gambaran jelas mengenai tahap dan pencapaian bidang sains berteknologi tinggi negara dan pencapaian anak tempatan dalam pembinaan satelit. Pelancaran, RazakSAT, dengan namanya diambil sempena nama Perdana Menteri Kedua, Tun Abdul Razak, sangat signifikan ketika nega-

ra memasuki era teknologi angkasa dan sangat manis selepas kejayaan Program Angkasawan Negara pada 2007.
Pengisian kali ini juga istimewa kerana is membawa topik mengenai satelit, khususnya RazakSAT supaya pembaca setia majalah ini dapat berbangga ketika satelit ini berada di angkasa. Sememangnya niat membawa topik berkaitan satelit ini terbetik di hati sanubari bagi menyedarkan pembaca betapa pentingnya sains dalam segala aspek kehidupan.

6. Robot Hidup
muka 14 & 15

13. Dunia saintis muka 27 14. Kerjaya muka 28 15. IT dan Abang Wan muka 29 16. Kuiz muka 30 17. Estidotsudoku muka 18 & 19 muka 31

2. RazakSat dan dua satelit dilancar

muka 6 3. ANGKASA fokus satelit komunikasi 8. Info esti 9 mui^a S S9 ^ 7. Chit-chat: Jangan takut pada cabaran - Dr Faiz muka 16 & 17

9. Dunia sains 4. Development of Small Satellites and

Subsystems

muka 20 & 21 l -1 10. Science facts muka 22 & 23 11. Fakta menarik muka 24 & 25 12. Saintis Islam

18. Cuba-tuba sains

muka 32

r u k ;

19. Rakan esti

muka 33 20 Surat pembaca muka 34 21. Poster muka 26 muka 35

5. Pengoperasian RazakSAT di pusat kawalan bumi. muka 12 & 13

Menguasai teknologi satelit sangat penting dan negara menerusi Astronautics Sdn Bhd. (ATSB) menjadi peneraju dalam membangunkan bidang tersebut...

Melancarkan satelit RazakSAT memerlukan roket Falcon untuk melepaskannya ke orbit di angkasa lepas...

Pelancaran satelit memerlukan teknologi sokongan iaitu membangunkan teknologi roket dam RazakSAT akan dilepaskan ke angkasa dengan Falcon-1...

muka 4 dan 5

muka 12 dan 13

muka 29

ALAM sejahtera buat pembaca sekalian. estidotmy padabu- _ I a n ini membawakan terra menarik iaitu

RazakSAT Di Angkasa sempena pelancaran satelit kedua negara ada hari ini . Peristiwa pelancaran RazakSAT yang mengambil sempena nama Perdana Menteri Kedua, Tun Abdul Razak menandakan satu

ke angkasa lepas. Tahun ini juga merupakan Tabun Astronomi Antarabangsa MOSTI ingin mengajak pembaca menghayati makna di sebaliknya. Adalah diharapkan supaya para pebaca memperoleh manfaat dengan paparan kali ini. Salam mesra daripada warga MOSTI buat anda sekalian.

lagi kejayan kepada

rakyat Malaysia Warga MOSTI amat berbangga untuk mengajak pembaca sekalian menyaksikan sendiri pelancaran satelit tersebut pada hari ini iaiti 21 April 2009 dan memahami mengapa satelit menjadi semakin penting dalam kehidupan sekalian. Teknologi satelit di negara ini bermula pada 1990-an sebelum kejayaan melancarkan TiungSAT-1 pada 2000 yang merintis jalan penerokaan Malaysia

v
I N' ' . .

Sejak setahun lalu, ATSB telah bekerjasama bagi menghasilkan satelit CubeSAT dan satelit inovasi yang dinamakan InnoSAT.

ELEPAS menyelesaikan misi mem-

bina satelit RazatSAT, ATSB Sdn Bhd tidak berhenti setakat itu raja.

Satelit CubeSAT dihasilkan seluruhnya oleh ATSB tetapi lain pula dengan InnoSAT yang merupakan gabungan basil kerjasama antara beberapa institut pengajian tinggi (IPT). Ketua Pegawai Eksekutifnya, Datuk Dr. Ahmad Sabirin Arshad berkata, pelaksanaan InnoSat adalah untuk mendedahkan IPT terutama pelajar pasca siswazah untuk mendalami teknologi satelit.
Pembinaan satelit mini kali ini melibatkan empat buah IPT iaitu Universiti Malaysia Perlis, Universiti Sains Malaysia, Universiti Teknologi Malaysia dan Universiti Kebangsaan Malaysia.

Empat buah universiti ini terlibat secara langsung dalam pembinaan InnoSAT

dengan geran daripada Kementerian Pengajian Tinggi. ATSB bertindak sebagai ketua projek bagi menyelaras dan melatih graduan berdasarkan pengalaman yang ada. Dr. Ahmad Sabirin berkata, ini sebahagian daripada usaha untuk meramaikan pakar-pakar dalam bidang teknologi satelit. Dalam pembinaan InnoSAT, pihak universiti bertanggungjawab membina komponen dengan menggunakan 100 peratus teknologi tempatan. "Ini merupakan satu langkah awal bagi melahirkan modal insan yang mempunyai keupayaan dalam teknologi satelit. "Malaysia harus membina satu strategi yang membina keupayaan memandangkan teknologi satelit dikawal oleh negaranegara maju;' katanya. Justeru komponen bagi satelit tidak boleh dibeli secara terus kerana terdapat pelbagai sekatan oleh negara berkenaan atas sebab keselamatan awam dan ketenteraan. Bagaimanapun selama ini ATSB menggunakan satelit untuk tujuan keselamatan awam dan ketenteraan. Menjalinkan kerjasama dengan Agensi Angkasa Negara, pembinaan satelit tidak semudah yang disangka kerana selama setahun begitu banyak ujian dijalankan dan reka

bentu ' teLh7i laku'?tan berularigkaL.

Justeru ATSB merupakan satu landasan di mana penyelidik perlu melalui reka bentuk satelit sama seperti dengan rakan kongsi luar negara.

L"

Penyelidik akan melalui beberapa kajian reka bentuk pada permulaan, kritikal akhir bagi membolehkan disiplin diadakan di universiti. Apa yang diharap, kata Dr. Ahmad Sabirin ini merupakan latihan asas supaya universiti dapat melihat lebih jauh dan membina teknologi satelit sendiri bagi kegunaan ATSB. Ini selaras dengan dasar inovasi negara oleh Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi bagi pembangunan teknologi berbekalkan R&D yang mantap. "Sebagai sebuah agensi swasta, ATSB tidak mempunyai dana dan masa yang cukup bagi menjalankan R&D sendiri dan ini memerlukan gabungan industri dan IPT. "Ini membolehkan kajian R&D yang dihasilkan oleh IPT dimanfaatkan oleh industri memandangkan banyak kajian R&D universiti tidak sepadan dengan kehendak industri dan dibiarkan begitu saja," katanya. Oleh itu ATSB cuba menjalankan kerjasama dengan universiti bagi mengkomersialkan kajian R&D. Ini bukan Baja dapat menjimatkan dana tetapi juga membina modal insan di kalangan pelajar sarjana dan sarjana muda yang telah terdedah kepada teknologi satelit. Semua ini dilakukan memandangkan Jana kerajaan yang amat terhad. ATSB tidak boleh melakukan segalanya sendirian tetapi bekerjasama dengan IPT, industri dan rakan kongsi antarabangsa. Dr. Ahmad Sabirin berkata, ini secara tidak langsung dapat menimbulkan minat serta mewujudkan satu inclustri

berkaitan dengan aeroangkasa. ATSB adalah satu-satunya syarikat berkaitan dengan industri aeroangkasa dan Dr. Ahmad Sabirin berharap lebih banyak syarikat sepertinya akan muncul. Dan dengan pembinaan InnoSAT, diharap satu projek yang kecil akan muncul sebagai bisnes yang besar dan melonjak ke tahap lebih tinggi pada masa hadapan.

April

2009

ATSB merangka untuk ke pasaran global dan berharap is menjadi satu program bagi negara. Dr. Ahmad Sabirin berkata, bagi ke peringkat global, mereka perlu mempunyai rekod prestasi yang baik dengan melatih jurutera sama ada di universiti atau industri. "Universiti bukan saja mempunyai banyak pakar dalam bidang masingmasing tetapi juga mempunyai peralatan yang boleh digunakan bagi ujian dan reka bentuk. "Ini dapat menggembleng kepakaran dan menjadikan industri aeroangkasa bertambah hebat," katanya. Dr. Ahmad Sabirin berkata, InnoSAT merupakan satu langkah bagi menggabungkan semua kajian R&D yang dananya diberikan oleh MOSTI di universiti dan industri. Bagaimanapun masalah yang dihadapi dengan universiti adalah memenuhi tarikh akhir kerana penyelidikan bukan bisnes utama. Walaupun terdapat universiti penyelidikan is tidak memberikan kesan mendalam kepada industri kerana is memerlukan lebih banyak perbincangan. Ini juga bagi memberikan padanan dalam kajian R&D untuk digunakan dalam industri. "Saya berharap InnoSAT akan memberikan impak besar jika berjaya dikembangkan. "InnoSAT juga menjadi mediumbagi mempelajari teknologi baru bagi melonjakkan nama Malaysia setanding dengan negara maju yang lain," katanya.

Tidak seperti negara lain, ATSB membangunkan satelit terlebih dahulu sebelum roket kerana pembinaannya mempunyai banyak rintangan. "Negara maju yang menguasai teknologi roket tidak mahu menerima negara lain bersama-sama mereka membangunkan teknologi berkenaan. "Teknologi roket membawa kepada pelancaran satelit dan peluru berpandu," katanya. Pembinaan satelit boleh dilakukan dengan cepat memandangkan is tiada kena mengena dengan ketenteraan. Pembinaan satelit lebih menekankan mengenai aspek kejuruteraan dan ini memudahkan lagi pembinaan roket pada masa akan datang.

beberapa kawasan di Malaysia sebagai tapak pelancaran roket pada masa akan datang.
" Kami mendapati kawasan pantai Timur lebih sesuai tetapi terdapat banyak
pelantar nyak. miDR. AHMAD SABIRIN

Kawasan

ARSHAD

pantai barat Sabah misalnya Tawau juga sesuai tetapi berhampiran dengan kepulauan Filipina dan ini memerlukan kerjasama antara dua buah negara," katanya.

esti

April 2009

fokus

S ETELAH sembilan tahun pelancaran satelit pertama negara, TiungSAT-1 menggunakan roket Ukrain Dnepr

di Baikonur, Kazakhstan, negara sekali kali mencatat sejarah dengan pelancaran satelit RazatSAT pada 21 April 2009. Jika TiungSAT-1 dilancarkan di Kazakhstan, kali ini pelancaran RazakSAT menggunakan teknologi Amerika Syarikat (AS). Menggunakan pelancar Falcon 1, RazakSAT dilancarkan dari pangkalan tentera AS di Pulau Kwajalein - salah satu daripada pulau kecil di Kepulauan Marshall di Lautan Pasifik. Dinamakan MASCAT pada mulanya, kemudian diubah kepada RazakSAT oleh Perdana Menteri ketika itu, Tun

Mahathir Mohamad sebagai memberi penghormatan kepada Perdana Menteri ke dua Tun Abdul Razak yang lebih dikenali sebagai Bapa Pembangunan. Bebanan RazatSAT secara keseluruhannya adalah elektro-optikal yang membawa Medium-sized Aperture Camera (MAC) yang beratnya kira-kira 50 kilogram (kg) manakala seluruh satelit adalah 180 kg. Pembinaan RazakSAT dilakukan oleh kumpulan jurutera Astronautic Technology (M) Sdn. Bhd. ATSB.
Operasi kawalannya pula melalui Stesen Bumi ANGKASA di Sungai Lang, Banting, Selangor dan stesen bumi di Shah Alam, Selangor yang terdiri daripada Stesen Kawalan Misi (MCS) dan Stesen Penerima dan Pemprosesan Imej (IRPS).

IRPS akan menerima dan menyimpan imej bagi pasca pemprosesan dan menyebarkannya kepada pengguna. RazatSAT adalah unik memandangkan is adalah mikrosatelit dalam kelasnya yang ditempatkan di Near equatorial orbit (NEqO) tidak seperti satelit lain yang ditempatkan di Sun Synchronous Orbit (SSO).
Bagaimanapun cabarannya adalah pelancarannya yang tidak berada di NEqO.

Aplikasi RazakSAT
Menyokong agro-bioteknologi Menyokong pertanian tepat Membuat pemetaan landskap Mengganggarkan biomas hutan Membuat pemetaan vegetasi

April 2009

Spesifikasi RazakSAT
Selain RazakSAT terdapat dua lagi satelit yang akan dilancarkan pada hari yang sama iaitu CubeSAT dan InnoSAT. CubeSAT Menyediakan sistem satelit mini yang boleh membawa beban subsistem bagi demonstrasi teknologi di angkasa Menyokong penyelidikan dan kajian akademik bagi pelajar

InnoSAT membawa beban daripada tiga buah universiti iaitu

UTM - rangkaian penderia tanpa wayar
UNIMAP -Attitude Control System USM - Space Experiments for Attitude Determination System

Bagi InnoSAT dan CubeSAT Sepasukan jurutera tiba ke Universiti California, San Luis Obispo bagi pelancaran CubeSAT. Satelit berkenaan dihantar ke Kwajalein bagi integrasi dengan RazakSAT dan Falcon 1.

Orbit Near Equatorial Low Earth Orbit (NEgO) pada jarak 685 km dan 9 darjah lengkungan Konligurasi mekanikal 01200mm N H1200mm jenis heksagon, jisim 180 kg Kuasa generasi Lebih daripada 300W sehingga habis hayat Ciri bebanan Kamera panchromatic bukaan saiz sederhana. 2.5m; multispectral (4 bands): 5.0m Kapasiti Imej 20 km lebar dengan 500 km lilitan bagi kawasan seluas 10,000 km persegi Kadar Sam bungan Data 30 Megabits sesaat saluran tunggal

23 Feb 2009 3 dan 4 Mac 2009 5 hingga 7 Mac 2009 11 dan 12 Mac 2009 13 Mac 2009 16 Mac 2009 21 Mac 2009 -

Lawatan dan mesyuarat tapak pelancaran Penghantara vo A-Ujian fungsi terakhir dan ,,.__ an kemaskini perisian Kajian semula k ",. . , ,. __ Kemaskini Stesen Pe 0.411 uperasi Pelancaran Kemnen mp Losesan Imej (IRPS) lian Penghant aran RazakSATke Pulau O
melek

Island menu,,.,i. _ 21 April 2009* 21 April 2009* 30th April 2009* nota :

F`swat lentera Udara Dira'a Pelancaran satlelit 1-, orb tUDM) LEOP dan Operasi Stesen Bumi Permulaan bagi penentukuran dalam satelit

*tarikh berubahmenbikutpindaan

RUPA bentuk satelit yang terdapat di ATSB.

April 2009

pcnggunaan alat perhuhungan yang Senlakin caneoih, schagai contoh wavarles seperti teleton hinlhit dan sehagainva. Berdasarkan kepada kepentingan tersehut, Agensi Ain kasa Negara (ANGKASA) nlen\cdari satelit koillunikasl nlanlpu nlemheri mantaat kepada lehih raniai penI'll una, terniasuk -olongan halvahan. Ketua Pengarah An-kasa, Dr. Mustata Din Suhari, hcrkata, Kahinet telah pun hcrsetuju nlengenai cadangan nlenlhangtnikan teknologi satelit komunikasi dan is perlu dinlulakan sekarang.
Satcllt Pelllhallgllllan kOlliulllkasl akin nicnganlhil niasa dan hanva dapat dilancarkan selepas lima atau enam tahun kenludian iaitu dalanl RNIK-I 1;' ujarnya.

SATFI. IT komunikasi memberi hanyak faedah kepada pengguna.

Beliau herkata dengan adanva satelit seunipanla itu, hanvak perkhidnlatan dapat ditawarkan kepada agensi kerajaan, sekolah dan svarikat. la hukan hcrtujuan unttlk hcrsaing dengan scktor swasta schaliknva. nlenawarkan teknologi kepada nlereka. Katanva, den-an penlhangunan satclit seurlipania it u, prograni penihangunan kapasiti, tenaga pakar termasuk juruterajurutera Astronautics Technology Sdn. Bhd. (ATSB) dapat dimanfaatkan selain kepakaran yang ada di institusi penyelidikan lain terniasuk universiti-universiti yang lain. "Kita mahu supaya pembangunan kapasiti itu hares lebih nieluas, hukan sahaja jurutera di ATSB atau tmiversiti tetapi agensi lain seperti SIRIM dan MIMOS," ujarnya.

RazakSA"1' menjadi kehanggaan.

hadan ternlaju. Dr Mustata herkata, dua aspek penlhangunan satelit yang dirancang termasuk industri huluan seperti penlbinaan suhpaisistem, hadan satelit, hehan hayar ( itwcfl, koliiponen illanahala di peringkat hiliran ialah terniasuk penggunaan atau aplikasinya.

Kedua-dua agensi tersebut nlanlpu menyumbang kepada pembangunan teknologi satelit berkaitan elektronik dan

Beliau berkata , meskipun penlbinaan satelit konurnikasi nielihatkan kos yang tinggi, kerajaan perlu menyediakan infrastruktur seumpania itu tetapi banyak pihak akan menerinla nianfaatnya Sejajar dengan penekanan kepada segmen pengguna dalam penlhangunan satelit, tumpuan akan juga diheri untuk menibina satelit navigasi. Sistem dalam sistem ini nielihatkan augmentation system iaitu untuk satelit navigasi.
Pada masa ini, sistem tersebut ditawarkan oleh satelit luar negara yang memanfaatkan teknologi sistem penentu kedudukan global (GPS) yang membantu dalanl kerja-kerja pemantauan , pengurusan dan pengesanan kedudukan yang dihina dalanl pcrl:hidnlatan telet()Il hinlhit.
Di hawah teknologi ini, perl:hidnlatan sedia ada tidal: nlenlpunyai nilai untuk nienentukan ketepatan till,,gi kednduhall lokasl. Dengall Slstelll yang dipasang adalah untuk meningkathan ketetapan dan nlengesan kedudukan ohjek lehih keeil.

lam akta tersebut ialah tanggungjawab khusus mana - mana syarikat yang terlibat dalam masalah ketika pelancaran satelit. Sate lagi komitmen yang negara perlu tunjukkan ialah hagainlana nienlanfaatkan slot orbit yang disediakan olch Per= tubuhan Bangsa - bangsa Bersatu (111313) di sate kawasan di ruang angkasa untuk nienempatkan satelit. Kawasan tersebut dikenali sebagai Geoshcroni,ed Orbit iaitu kawasan orbit yang diunjurkan sehingga ketinggian 36,000 kilometer untuk mana-niana negara nienghantar satelit komunikasi nlereka. Malaysia setakat ini , helum ada dasar hagaimana hendak menggunakan slot
telsehut dan seharang satelit yang dihantar he rualh aligkasa Ili est l dill1.1 k1 11111kall kepada 'H I).tcrlllasuk R a /aks: \I. Mengenai penlhangunan kepakaran. Dr. \lustata herkata. tunlpuan perlu diheri kepada penanlhah haikan sedia ada. Sehagai contoh jurutera elektronik dan penlbinaan konlponen dari AIti6 dan \IIMOS perlu dipertingkatkan untuk 111enhasilkan konlponen y.1ng sesuai untuk satelit.
\lalaysia katanya. tidal: nlenlerlukan program pengajian yang mengl:husus kepada satelit seh,llikll\a Iurutera sedia ada perlu dipertingkatkan kenlahirannva.

Selain penlhangunan tizikal dalani hidang angkasa lepas. Malaysia kata helian sedang merangka Dasar :\ngkasa Negara (PAN) sehagai garis panduan hagi nlenjelaskan rangka keseIninhan herhuhung hasrat kerajaan dalanl penlhangunan sektor angkasa. Draf dasar telsehut dijangka siap hujung tahun ini dan akan dihentang he Kahinet pada tahun hadapan. Selain itu, sate Akta :Angkasa Negara akan diguhal yang antara lain akan memheri gamharan nlengenai koniitnien Malaysia di pentas antarahangsa herhuhung hidang angka lepas.
RFPLIKA RazakSAT dalam roket Falcon.

Selain nlemheri tunlpuan kepada pemhangunan satelit konlunihasi, ANGK:\S:\ juga turut meneadangkan supaya projek Satelit Ra/akSat di samhung dalanl RMK10.
Ini kerana havat satelit RazakSAI hanya dalanl tenlpoh tiga tahun, Sedangkan mantaat satelit terns diperlukan Sepanlang masc.

,Antara yang perlu diheri perhatian da-

e Ii

?Jtt r

Rabbit Microprocessor Board SEADS& SPSS Sensor Board

USM SEADS project in INNOSAT

Development of small satellites and sub systems

N line with Malaysia's aspiration to achieve a developed nation status as part of the Vision 2020, one of the nine strategic challenges to overcome is the establishment of a scientific and progressive society, an innovative and a forward looking society. The availability of small satellites development has made it possible for a country with even a small research budget and little or no experience in space technology to participate in their development, launching and operation. Small satellite development can provide the platform for different disciplines, especially in engineering, to participate in verry high technology programs. It is also more appropriate for research and development, education and technology demonstrator purposes. In this conjunction, Malaysians have placed emphasis on expanding research and development by providing finance for markets providing market-driven research, and providing stimulus for scientists to intensify their efforts in the field of science and technology in particular,

the Ministry of Science Technology and Innovation (MOSTI), the National Space Agency (ANGKASA) and Astronautic Technology (M) Sdn.Bhd (ATSB) along with researchers at local Universities have taken concerted efforts to words that end.

ing among researchers and students and will improve the bonds between the Universities and the space technology providers and users in Malaysia.
It is acknowledged that the investigation of fundamental scientific problems is a core mission of any university, especially Universiti Sains Malaysia (USM) for being an APEX University and a Research University (RU). A group of researchers at USM are carrying out various research activities related to small satellites, such as nanosat and inno-sat projects. The satellite technology projects are the USM NANOSAT and the SEADS payloads for the INNOSAT project. USM NANOSAT is an IRPA EA grant for research and development to design a small micro satellite of low cost and a total mass of approximately 10kg. The primary mission of the USM nanosatellite is remote sensing and the secondary mission is telecommunication.

N;
Proposed location of Pyramidal Solar Sensors
PROPOSED location of Solar Sensors in Satellite

It is hoped that the collaboration can contribute to satellite technology train-

The nanosatellite development can provide the platform for different disciplines especially in engineering for research and

esfi Juimg

11 April
2009

development, education and technology demonstration purposes. So many positive results can be produced from this research, such as satellite structure, payloads (remote sensing systems and telecommunications), subsystems (such as payload data processing, solar sensor development, horizon sensor, magneto torque, on-board data handling, power management system), and ground stations. The research has produced engineering models. In such projects, students and researchers take risks and conduct analysis to reduce the risks, make mistakes and learn from them, allowing them to try out new ideas, and generate new products and methods in space technology subsystems design, fabrication and software operation. The products are often low cost and innovative. These valuable knowledge and experiences have generated confidence and contributed to the development of future projects such as the INNOSAT payloads and sub systems. INNOSAT is a research project for universities to build and operate highperformance spacecraft payloads. The launch of RazakSAT is an opportunity for universities to apply their education and innovation strengths to a new field in satellite technology. It is also an opportunity to apply their research findings to actual space experi-

ments i.e. by developing space qualified hardware, software and data programs where the data obtained can be analysed on board as real time or after it is transmitted to the ground station for further analysis.
It is a golden opportunity provided by MOSTI, AAN and ATSB for Universities to conduct experiments in space. Therefore the research, teaching and acquiring of knowledge are always ground breaking and universities can contribute to scientific investigation and to spacecraft engineering. The experimental payload systems were developed by University Sains Malaysia (USM), Universiti Malaysia Perlis (UNIMAP), and Universiti Teknologi Malaysia (UTM).

board with commercial off the shelf (COTS) magnetic field probe. SPSS is a solar sensor using the onboard solar panels as the detectors.
The Rabbit RCM3400 is a payload for data processing and control system which is integrated and assembled using COTS Surface Mounted Devices (SMD) components according to space specifications.

The USM NANOSAT and INNOSAT project have played an important moment for Malaysia's students, lectures, and engineers in achieving, developing, and improving space technology.

USM contributes in the development of Space Experimental Attitude Determination Systems (SEADS) consisting of Experimental Pyramidal Solar Sensors (ExPSS), Experimental Earth Magnetic Field Probes (ExEMFP) and Solar Panel Sun Sensors (SPSS).

ExPSS is a low cost, low power, and low mass pyramidal analog solar sensor, consisting of three solar cells mounted on a three sided pyramidal structure. ExEMFP is a low cost, low power, low mass earth magnetic field probe circuit design on SEADS

SATELLITE Structural Frame designed using CATIA

FINAL Satellite Structural Frame with CFRP panels.

Prof. Ir. Md Azlin Md. Said Prof Radzuan Razali Muhamad Fadly Adam Ain Mohd Poin Keui NoorRasyidah Wahidon

Universiti Sains Malaysia

esti

S ATELIT RazakSAT akan mengambil fungsi TiungSAT-1 yang tamat tempoh penggunaannya beberapa tahun lepas

kini bersedia menghantar data kepada Stesen Bumi di Pusat Angkasa Negara di Sungai Lang, Banting Selangor. Kompleks pusat angkasa itu dibina sebagai sokongan kepada matlamat Malaysia menceburi bidang berteknologi tinggi sains angkasa.
Pusat tersebut yang dibina dalam tiga fasa iaitu Fasa I melibatkan Pusat Operasi Kawalan Misi, Makmal Kalibrasi yang telah pun siap.

Fasa kedua pula melibatkan pembinaan kemudahan MES dan kuarters kakitangan, Fasa ketiga pula melibatkan pembinaan makmal AIT (Assembly Integration and Test), Pusat Data dan Pentadbiran serta makmalmakmal berkaitan penyelidikan teknologi angkasa. Pembinaan stesen bumi di pusat tersebut sebenarnya bertujuan sebagai kawalan dan pengoperasian satelit RazakSAT dan boleh dipertingkatkan kepada pengoperasian satelitsatelit negara akan datang. Pada masa sama, pusat tersebut merupakan sebahagian penyernpurnaan mandat kerajaan kepada ANGKASA dalam membina kapasiti negara dalam bidang angkasa. Menurut Pengarah Pengoperasian dan Sistem Angkasa Pusat Angkasa Negara, Maszlan Ismail, pusat angkasa tersebut akan berfungsi sebagai pusat kawalan RazakSAT melibatkan 27 kakitangan yang bekerja 24 jam dalam tiga syif. la melibatkan tiga fasa iaitu :

Fasa 1 ; Fasa Operasi Pelancaran Awal (LEOP)

Fasa ini bermula pada 21 April iaitu pada hari pelancaran. Satelit RazakSAT dilancarkan pada 10.30 pagi waktu Malaysia. Selepas 10 minit akan berada di ruang angkasa dan memasuki orbit selepas 50 minit kemudian. Satelit bergerak di orbit pada ketinggian 685 kilometer dengan kelajuan 7/ kilometer/
MASZLAN ISMAIL sesaat dan akan berada di kawasan ruang angkasa benua Afrika ketika is berpisah sepenuh-

nya dengan kapal pelancar Falcon-1. RazakSAT akan berada di kawasan angkasa Malaysia 20 minit kemudian. Satelit tersebut akan melalui Malaysia setiap 90 minit dan berada di ruang kawasan Malaysia maksimum selama 15 minit (ketika overhead pass). Aktiviti utama di pusat kawalan bumi dalam fasa ini antaranya termasuklah memastikan satelit RazakSAT dapat dijejak dan dihubungi, memeriksa data telemetri kesihatan (health telemetry), menstabilkan pergerakan satelit, solar panel deployment, menguji sernua pengesan atas papan (onboard sensors) dan menguji fungsi kamera MAC (Medium-sized Aperture Camera). Aktiviti-aktiviti tersebut dijangka akan mengambil masa selama tujuh hari sebelum fasa seterusnya dapat dijalankan.

13
April 2009

Fasa 2 : Penentukuran dan Pertauliahan di Orbit.

Fungsi RazakSAT akan diuji sepenuhnya dalam fasa ini.

Aktiviti pentu ukur In-Flight bagi tujuan menguji dan menentukan gambar-gambar yang diambil oleh RazakSAT dapat digunakan sepenuhnya oleh pengguna akan dijalankan dalam fasa ini juga.
Selain daripada itu, keupayaan RazakSAT untuk mengambil gambar dari

IN

arah sisi (kiri dan kanan) akan turut diuji. Sekiranya semua berjalan lancar, aktiviti-aktiviti Penentukuran dan Pentauliahan di Orbit ini akan berakhir selepas tiga bulan kemudian.

MASZLAN Ismail (ka n) dan Dr. Mustafa Subari menunjukkan 1 agaimana RazakSAT )aawasan Khatulistiwa.

Pusat Angkasa Negara, Sungai Lang, Banting Selangor. Keluasan : 400 ekar Sebab - sebab dipilih sebagai lokasi : Kawasan rata dan gangguan minimum gelombang radio
MENTERI Sains,T wologi dan Inovasi , Datuk Dr. Maximus J. Ongkili ( kiri) dan mbalannya Fadillah Yusof melawat Pusat_, Angkasa Negara, B ting, Selangor. Kemudahan 1. Fasiliti Kawalan Misi

i. Antena penerima data imej - Cakera 7.3 meter

Downlink: 8025 - 8400 MegaHertz (MHz)

Fasa 3 : Operasi Nominal

RazakSAT akan memulakan operasi nominal setelah Fasa 2 tamat denganjayanya (antara satu dan tiga bulan selepas dilancarkan). Aktiviti-aktiviti dalam fasa ini termasuklah pemantaun keadaan/kesihatan sistem atas papan RazakSAT, pengimejan, muat turun data (telemetri kesihatan dan imej). pemesanan dan penjadualan untuk mengambil gambar serta pemprosesan peringkat awal imej. Cetakan imej yang ditawarkan ialah bagi keluasan di Bumi ada lah 20 kilometer X 20 kilometer (dengan keupayaan sehingga 200 km setiap kali pengimejan). Menurut Maszlan, fasa-fasa awal selepas pelancaran amat kritikal dan kawalan dibuat selama 24 jam. "Satelit ini boleh berfungsi melebihi tiga tahun jika tidak menghadapi sebarang masalah," katanya.

ii. Antena Pengesanan , Telemeteri dan Arahan (TT&C)

- Cakera lima meter dalam kubah - Uplink : 2025 - 2110 MHz - Downlink : 2200- 2290 MHz Fasiliti ini dihubungkan dengan Pusat Angkasa Kajian (SSTL) menerusi rangkaian remote dan menerima arahan serta data dari GIOVE

2. Makmal Kalibrasi Optik Terdiri daripada Sfera Bersepadu , Spektroradiometer dan bilik bersih Fasa seterusnya dalam Pembangunan Pusat Angkasa Negara ialah Pemasangan , Pengintegrasian dan Ujian Pusat Data dan Pentadbiran Makmal penyelidikan teknologi angkasa

yang boleh bergerak dan melakukan pelbagai tugas tanpa bantuan manusia. la tidaklah bermakna robot tersebut hanya berbentuk seperti manusia. la boleh sahaja direka seperti haiwan, perkakasan yang digunakan di kilangkilang, serangga dan sebagainya dengan syarat, takrif sebenar robot seperti yang dijelaskan di atas masih dipatuhi. Peralatan yang boleh dikawal dari jauh, mesin automatik dan komputer tidak boleh diklasifikasikan sebagai robot. Namun begitu, peralatan ini sangat penting untuk digunakan sebagai sebahagian daripada penciptaan robot. la berfungsi membantu meningkatkan keupayaan robot sebenar dalam pergerakan, pengesanan dan kepintaran buatan (artificial intelligent). Jelasnya, peralatan atau mesin yang mempunyai sifat dan kelakuan seperti manusia sehingga kini masih lagi tinggal impian dan harapan penciptanya walaupun berita tentang robot terbaru yang boleh menggantikan guru di dalam kelas yang dinamakan `Saya' sudah dicipta di Jepun.

OBOT adalah sebarang mesin

esti

mg

! pril 2009

ini -c1[ip"
A!;I MO

qM

dii'Iat i
M

m^eI'aTITi

EW

d i'kealai
Penyelidikan robot terkini yang diimpikan oleh para saintis ialah menggabungkan kepintaran sebenar makhluk hidup dengan perkakasan elektronik dan komputer untuk menghasilkan sejenis robot yang boleh beroperasi seperti makhluk hidup. Di Universiti Reading, United Kingdom, sejenis robot yang dimaksudkan yang dinamakan Gordon telah dicipta oleh saintis menggunakan sel otak benda hidup atau neuron menggantikan komputer yang digunakan sebagai otak robot sebelum ini. Otak robot Gordon diperbuat daripada 50,000 hingga 100,000 neuron yang diambil daripada tikus yang masih berada dalam fetus. Sel otak fetus tikus ini kemudian disambungkan dengan lebih 60 elektrod di mana setiap denyutan saraf sel ini akan ditukarkan kepada isyarat elektrik yang akan melalui litar khas yang dibina di dalam struktur elektronik robot tersebut. Menurut Kevin Warwick, seorang profesor di Jabatan Cybernatics di University of Reading United Kingdom, robot Gordon pada masa ini hanya dapat berhubung dengan dunia luar melalui pengesanan bunyi atau sonar. Sistem pengesan sonar ini akan memberitahu maklumat tersebut kepada otak robot jarak antara dinding dan persekitaran di sekelilingnya. Idea sebenar di sebalik kajian ini ialah untuk melihat fungsi neuron benda hidup yang boleh dilatih untuk digunakan di dalam sistem robotik. la juga diharap akan berfungsi seperti manusia yang boleh dilatih dan belajar melalui tabiat dan pengalaman yang disimpan di dalam memori sel otak yang dikenali sebagi neuron tadi. Warwick berharap dengan ciptaan terbarunya itu akan dapat meningkatkan kefahaman yang lebih jelas tentang keadaan-keadaan penyakit yang melibatkan sistem saraf otak seperti strok, gangguan mental dan sebagainya. Beliau juga berusaha untuk mengkaji bagaimana ingatan sesuatu benda hidup itu disimpan di dalam otak. Buat masa ini, kumpulan penyelidikannya hanya menggunakan otak tikus sebagai sampel kajian dan tidak menolak kemungkinan pada masa akan datang akan menggunakan sel-sel otak manusia sebagai bahan kajian robotnya. Apa yang dapat disimpulkan dari kisah inovasi penciptaan robot yang menggabungkan sistem biologi benda hidup dan perkomputeran elektronik ini ialah, keinginan dan impian manusia untuk

neuron
menghasilkan makhluk baru mirip manusia sebenar tanpa mengambil kira sempadan etika dan moral atas nama penyelidikan. Namun begitu, banyak nilai-nilai positif yang boleh dijadikan panduan di dalam penyelidikan `Gordon' walaupun kita tabu hampir mustahil untuk mencipta sesuatu makhluk yang sama seperti manusia.
Penulis ialah Pegawai Sains di Institut Kejuruteraan Mikro dan Nanoelektronik ( IMEN ) Universiti Kebangsaan

Malaysji

Li
ROBOT Aibo menyeeaai anjing.

esti

16 April
2009

B ELIAU tidak perlu diperkenalkan kerana rakyat negara ini mengenali Mejar Dr. Faiz Khaleed sebagai Angkasawan Negara. Beliau mahu pelajar bingkas bangun dan bersedia menghadapi apa juga cabaran. Program sains memerlukan disiplin tinggi tetapi amat penting untuk negara.
"Saya memikul hasrat negara," ujarnya dalam temu bual bersama wartawan LAUPA JUNUS di pejabat Agensi Angkasa Negara (ANGKASA), Putrajaya baru-baru ini.

Jangan takut pada cabaran ^ Dr.. Faiz

Apakah jawatan Dr. sekarang? DR. FAIZ: Saya masih Angkasawan Negara bersama Datuk Dr Sheikh Muszaphar Shukor Sheikh Mustaphar dan di Kementerian Sains dan Teknologi dan Inovasi dalam proses menyambung kontrak Angkasawan Negara/Pegawai Penyelidik. Apa perasaan anda sebagai Angkasawan Negara? DR. FAIZ: Penyelidikan sains bukan baru bagi saya. Sebagai Angkasawan saya belajar benda (perkara) baru dalam penyelidikan sains. Sebelum ini penyelidikan dibuat di makmal di bumi tetapi menjadi angkasawan memberi peluang kepada saya menjalankan penyelidikan dalam suasana graviti mikro (mikro graviti). Maknanya penyelidikan-penyelidikan di bumi diaplikasikan di angkasa. Ini yang menarik. Saya juga berasa bertuah kerana diberi kepercayaan menjalani latihan sebagai persiapan menjadi Angkasawan. Bagi saya, ini satu penghormatan dan saya akan buat yang terbaik. Saya memikul cabaran, hasrat dan aspirasi negara.
Pernah terfikir akan jadi angkasawan? DR. FAIZ: Tidak pernah terfikir tetapi pernah semasa kecil apabila menonton televisyen, terlintas bagaimanakah agaknya sebagai angkasawan. Perkara yang selalu saya tanam dalam diri saya ialah ingin mewakili negara dalam mana-mana arena. Saya terlibat dalam seni mempertahankan diri iaitu karate dan berhasrat mewakili negara. Bagi saya, ini satu peluang atau landasan menyumbang kepada negara sebaik yang mungkin. Selepas memperoleh keputusan cemerlang di peringkat sekolah saya ditawarkan menyambung pengajian ke Universiti Malaya (UM) dalam bidang pergigian. Di UM, kerana minat, saya mewakili universiti dalam pertandingan karate tetapi masa yang terhad membataskan kegiatan saya. Selepas tamat pengajian, saya menyertai tentera kerana minat untuk menyumbang kepada

17 April
2009

negara tetap terpahat dalam hati. Dalam tentera, saya turut menyertai payung terjun di Kern Sungai Udang Melaka untuk mengekalkan kecergasan dan menambah kemahiran. Hasrat saya ketika itu yang sebenarnya supaya saya dapat mewakili negara dalam tentera sebagai pasukan pengaman Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB). Apabila tawaran dibuka untuk menyertai Program Angkasawan pada 2003, saya mengisi borang untuk mencuba nasib. Ketika ini, saya banyak membuat homework untuk mengetahui lebih lanjut apakah sebenarnya angkasawan itu. Dr. memang mempunyai hasrat mendalam untuk mewakili negara dalam mana-mana arena. DR FAIZ: Ayah saya sebenarnya menjadi pendorong. Semangat patriotisme beliau sangat tinggi. Beliau merupakan bekas atlet di St. John institution dan mewakili sekolah tersebut. Masa saya kecil, dia membawa saya ke sekolah tersebut dan menunjukkan catatan sejarah penglibatannya. Saya ingin mengikuti jejak beliau. Apakah kelayakan atau kriteria individu yang boleh jadi angkasawan? DR FAIZ: Mereka perlu ada Tatar belakang akademik yang kuat khususnya dalam bidang sains yang memerlukan kita untuk membiasakan diri dengan penyelidikan kerana angkasawan ini juga adalah saintis. Satu lagi, mereka perlu sihat daripada aspek fizikal. Kriteria yang tidak kurang pentingnya ialah dia perlu menjadi individu yang seimbang. Ini bermaksud, calon tersebut tidak semestinya belajar sepanjang masa tetapi mempunyai kemahiran berkomunikasi sebagai contoh. Dia perlu mempunyai kualiti kepimpinan iaitu, tegas dengan keputusan supaya orang lain hormati dia. Jika tidak menjadi Angkasawan Negara , bagaimanakah anda sekarang? DR FAIZ: Saya akan kekal dalam tentera sebagai pegawai pergigian kerana saya ingin menyumbang kepada negara menerusi misi pengaman. Apa pun, misi saya ialah ingin memberi balik pengalaman yang saya terima kepada orang lain pula. Ini satu pengalaman dalam hidup yang saya terima dan menjadi tanggungjawab untuk menunaikannya. Kita banyak menerima cabaran hidup yang menjadikan kita matang. Di peringkat sekolah lagi, sebagai contoh, sebilangan besar daripada kita pernah dilantik menjadi ketua darjah tetapi menolaknya dan menyandang jawatan to kerana terpaksa. Nasihat saya, jangan tolak cabaran sebaliknya jadikan is sebagai peluang mematangkan diri.

gunan sains dan teknologi di negara ini?

DR FAIZ: Kita kena lihat dari sudut berbeza. la bukan semata-mata melahirkan seorang angkasawan. la melibatkan penyelidikan dan pembangunan (R&D). Amerika Syarikat dan Rusia masih menghantar angkasawan mereka meskipun telah melakukannya sejak 40 tahun lepas. China dan Jepun juga telah bermula. Negara-negara ini mengetahui apa faedahnya program tersebut dalam bidang sains dan teknologi, pendidikan dan ekonomi.

DR Faiz Khaled ( kanan) bersama Timbalan Ketua Setiausaha MOSTI Datin Mardinah Mohamad dan Dr Mustafa Din Subari pada majlis sambutan ulang tahun Program Angkasawan Negara di Planetarium Negara.

Siapakah Dr Faiz sebelum dan selepas menjadi Angkasawan Negara? DR FAIZ: Saya tidak berubah. Masih jumpa rakan-rakan tetapi mereka mengadu agak susah bersembang seperti dulu kerana saya kadang kala sibuk. Bagaimanapun, Program Angkasawan Negara (PAN) ini mematangkan saya. Bagaimana Dr. melihat Program Angkasawan Negara membantu pemban-

! Biodata
Mejar Dr. Faiz Khaleed Tarikh lahir: 15 September 1980 Tempat lahir: Kuala Lumpur

Banyak evolusi penyelidikan sains sebenarnya dijana daripada program angkasa lepas negaranegara berkenaan. Teknologi telefon bimbit, Sistem penentu kedudukan global (GPS), termometer baru yang kini digunakan secara meluas malah baju kalis api. Ini hanya sekadar contoh. Siapa sangka baju anggota bomba yang kalis api itu asalnya adalah fabrik yang digunakan sama seperti baju angkasawan dan saintis mencipta termometer menyukat suhu dengan hanya `menembak' di telinga kerana ingin mendapatkan keputusan tepat dan cepat bacaan suhu angkasawan yang bakal berlepas. Apakah hobi Dr? DR. FAIZ: Saya suka melakukan melakukan aktiviti outdoor termasuk selam skuba dan mana-mana aktiviti santai. Rajin juga tengok wayang gambar. Apa pengalaman Dr. yang paling sukat dilupakan? DR. FAIZ: Ada dua pengalaman iaitu paling manis dan paling menggerunkan. Saat paling manis tentunya apabila nama saya dan Dr Sheikh Muszaphar dipilih sebagai Angkasawan Negara dan paling menggerunkan semasa menjalani latihan payung terjun. Ketika itu dalam pesawat sebelum membuat penerjunan semua orang (pelatih) berasa cemas dan mereka bagai kehilangan kata-kata. Harapan Dr? DR FAIZ: Saya berharap Program Angkasawan ini ada kesinambungan. Kita akan menyertai komuniti dunia yang ada program angkasawan. Kita j angan abaikan sains angkasa lepas untuk menjadi negara maju tetapi fokuskan penyelidikan kepada bidang yang memberi kebaikan dan menjurus kepada bidang yang memberi kebaikan kepada rakyat. Ubah sudut pandangan supaya tidak meletakkan PAN ini sebagai perkara negatif.

Latar belakang akademik: - St. John's Institution,

Kuala Lumpur
- Ijazah Sarjana Muda Pembedahan Pergigian, Universiti Malaya - Pusat Latihan Cosmonaut Gagarin, Star City Moscow. Kerjaya: Pembedahan Pergigian Tentera Udara Diraja Malaysia (TUDM) 2005 sekarang.

esti4,s) tm^

pril 2009

Oleh KHAIRUNNISA SULAIMAN

Apakah
halaju
orbital ?
EBUAH roket harus mencapai halaju sekurang-kurangnya 25,039 kilometer sejam bagi mengelakkan tarikan graviti Bumi dan terbang ke angkasa. Halaju pelepasan dari Bumi lebih besar berbanding dengan kuasa yang diperlukan untuk meletakkan satelit di Bumi. Dengan satelit, objek berkenaan bukannya melepasi tarikan graviti tetapi mengimbangkannya. Halaju orbital adalah halaju yang diperlukan untuk mencapai keseimbangan antara tarikan graviti terhadap satelit dan inersia gerakan satelit - keupayaan satelit untuk bergerak. Ini lebih kurang 27,359 kilometer sejam (ksj) pada altitud 242 kilometer. Tanpa graviti, inersia satelit akan membawanya ke angkasa.

Bagaimanapun jika satelit terlalu perlahan, graviti akan menariknya balik ke Bumi. Pada halaju orbital yang betul, graviti akan menseimbangkan inersia satelit, menariknya ke pusat Bumi hanya cukup untuk satelit berada di orbit mengelilingi Bumi.

orbital yang diperlukan hanyalah 27,400 ksj.

Bagi mengekalkan orbit sejauh 22,223 km di atas Bumi, satelit perlu mengorbit pada kelajuan 11,300 ksj. Kelajuan orbital dan jarak membolehkan satelit untuk melakukan satu revolusi dalam 24 jam.

Halaju orbital satelit bergantung kepada altitud di atas Bumi. Lebih dekat dengan Bumi, lebih cepat halaju orbital diperlukan. Pada altitud 200 kilometer (km), halaju

Disebabkan Bumi berputar sekali da-

lam masa 24 jam, satelit pada altitud 22,223 batu berada pada kedudukan tetap relatif kepada satu titik di permukaan Bumi. Disebabkan satelit berada di atas tempat yang sama pada semua masa, ini disebut geostationary. Orbit geostationary adalah sesuai bagi satelit cuaca dan komunikasi.

Apa yang dibawa dalam S ^t^fl t^

TERDAPAT tiga jenis orbit asas bergantung kepada kedudukan satelit relatif kepada permukaan Bumi.

s Orbit geostationary juga dipanggil geosynchronous atau synchronous adalah orbit yang sentiasa berada di tempat yang sama di Bumi. Kebanyakan satelit ini berada di atas garisan Khatulistiwa dengan altitud kirakira 35,763 km. Kawasan meletakkan satelit di Khatulistiwa telah dipenuhi dengan beratus-ratus satelit televisyen, cuaca dan komunikasi. Kesesakan ini bermakna setiap satelit perlu diletakkan dengan tepat bagi menghalang isyaratnya mengganggu isyarat satelit lain. Semua satelit komunikasi, televisyen dan cuaca menggunakan orbit geostastionary dan kerana itu cakera televisyen

satelit DSS biasanya menghala ke satu arah tertentu. s Kapal angkasa berjadual menggunakan orbit yang lebih rendah iaitu asynchronous yang melalui kawasan yang sama pada masa berlainan setiap hari. Satelit asynchronous mengorbit secara purata pada altitud 644 km.
s Dalam orbit polar satelit biasanya terbang pada altitud rendah dan melepasi kawasan kutub setiap kali mengelilingi Bumi.

Orbit polar tetap berada di angkasa semasa Bumi berputar di dalam orbit. Hasilnya kebanyakan tempat di Bumi melepasi satelit dalam orbit polar. Oleh kerana orbit berkenaan mempunyai kawasan liputan yang bagus, is biasa digunakan bagi pemetaan dan fotografi.

esti IJ 69 "" mg

Bagaimana Sate llt i11te1"11C4 beroperasi?

BAGAIMANA anda mendapatkan akses Internet selain dail-up jika anda tinggal di kawasan pedalaman yang jauh daripada kabel telefon bagi digital subscriber line (DSL) dan tiada kabel televisyen.

DISH Network

StarBand.

DSL merupakan teknologi yang menyediakan transmisi data digital melalu rangkaian telefon. Akses Internet satelit mungkin amat berguna kerana is sesuai bagi kawasan pengguna Internet luar bandar yang memerlukan akses jalur lebar. Internet satelit tidak menggunakan talian telefon atau sistem kabel tetapi menggunakan cakera satelit bagi komunikasi data dua hala (muat turun dan muat naik) Halaju muat naik adalah kira-kira satu persepuluh daripada halaju muat turun 500 Kilobit persaat (kbps). Kabel dan DSL mempunyai halaju muat turun lebih tinggi tetapi sistem satelit adalah kira-kira 10 kali ganda lebih pantas berbanding modem biasa. Syarikat yang menawarkan Internet satelit dua hala termasuk StarBand, Pegasus Express, Teledesic dan Tachyon.
Perkhidmatan Tachyon boleh didapati di Amerika Syarikat (AS), Eropah Barat dan Mexico.

l
DISH Network Broadcast Center StarBand Hub

Internet
S - Send R - Receive
tunggal dengan serta-merta. Pemilihan pelbagai (multicasting) IP menghantar data dari satu hujung ke beberapa kawasan (pada masa yang sama) dengan menghantar data dalam format yang telah dimampatkan bagi saiz dan lebar jalur. Biasanya sistem terestrial Bumi mempunyai had lebar jalur bagi menghalang pemilihan pelbagai magnitud berkenaan. Glosari Debris - sampah-sarap di angkasa.

Pelan pemasangan memerlukan kawasan jelas ke selatan yang bermakna 5,000 saluran koinunikasi boleh didapati daripada satelit

Apakah yang menyebabkan

debris di angkasa?
DEBRIS dalam orbit boleh didapati daripada pelbagai sumber seperti: s Letupan roket yang meninggalkan kebanyakan serpihan di angkasa
s Peralatan yang digunakan oleh angkasawan yang melakukan pembaikan di angkasa jika jatuh akan hilang buat selamanya.

s Bahan jettisoned adalah bahagian pelancar seperti kanister, penutup lensa kamera. Bahan yang berada di orbit lebih tinggi berada lebih lama di angkasa. Agensi Angkasa Eropah (ESA) mengesan lebih 7,500 bahan mengorbit dengan lebar 10 sentimeter (cm) atau lebih. Debris angkasa juga adalah salah satu sebab mengapa kapal angkasa biasanya mengorbit dengan tingkap di belakang untuk melindungi angkasawan di dalamnya.
Satelit khas Pentadbiran Aeronautik dan Angkasa Lepas Kebangsaan (NASA) Long Duration Exposure Facility (LDEF) telah diletakkan di angkasa bagi mengkaji kesan jangka panjang pelanggaran sampah di angkasa. Kemudian LDEF dibawa kembali ke Bumi untuk dianalisis.

Bahan itu kemudian akan masuk ke orbit pada kelajuan kira-kira enam batu sesaat dan jika berlanggar dengan kenderaan yang membawa krew manusia akan menyebabkan kemalangan dan malapetaka. Objek yang lebih besar seperti stesen angkasa akan menyebabkan malapetaka lebih besar.

estiaatmg

LAM semesta merujuk kepada kewujudan pelbagai benda sama ada yang dapat dilihat (pepejal) atau tidak dapat dilihat (udara) di many is dibahagikan kepada benda hidup dan bukan hidup. Selain itu, terdapat juga 30 galaksi yang telah dikenalpasti termasuk Bumi Sakti beredar mengelilingi pusat alam semesta. Dalam setiap galaksi, terdapat lebih 100,000 juta bintang yang berbentuk seperti piring dengan saiz diameter 100,000 tahun cahaya.
Untuk sistem suria pula, is mengambil masa selama 220 juta tahun untuk melengkapkan satu edaran mengelilingi pusat galaksi Bima Sakti.

Terdapat Sembilan buah planet kesemuanya beredar mengelilingi matahari dan sesetengah planet memiliki bulan yang beredar mengelilinginya.

Komet ditarik oleh graviti

SERING dipanggil tahi bintang, lcomet sebenarnya merupakan sejenis gumpalan batu, ais dan tanah yang bergerak mengelilingi matahari di angkasa. Kadang-kala, kejadian komet terjatuh ke bumi atau Ice planet-planet lain adalah disebabkan oleh tarikan daya graviti. Secara amnya , komet memiliki orbit atau lintasan yang berbentuk elips, lebih lonjong dan panjang daripada orbit planet. Komet yang terlalu hampir dengan matahari akan musnah dan terkeluar dari sistem suria buat selama - lamanya.
Antara komet yang terkenal adalah Komet Halley (muncul 76 tahun sekali), Komet Encke (muncul 3 tahun sekali ) dan Komet West (tempoh orbit sekitar 254,000 tahun).

esfic7ezmg

21 April
2009

Fenomena kilat menghasilkan sinar x

KILAT merupakan nyahcas elektrik yang sering kelihatan di ruang atmosfera ketika kejadian ribut petir dan diiringi dengan guruh. Kilat mampu bergerak selaju 60,000 meter sesaat dengan suhu sekitar 30,000 darjah celsius. Selain medan magnetik dan voltan, kilat turut mengeluarkan sinar x dan membawa arus elek trik sebanyak 40 kiloampere (kA). Haba yang dihasilkan oleh kilat pula akan menyebabkan gelombang kejutan dapat didengari iaitu dikenali sebagai guruh. Antara jenis-jenis kilat adalah seperti kilat di dalarn awan, kilat antara dua awan, kilat awan ke bumi, kilat bumi ke awan, kilat positif, kilat kering dan kilat roket.

Angin suria mengisi ruang angkasa

ANGIN suria merupakan fenomena pergerakan zarah-zarah bertenaga tinggi yang dipancarkan oleh matahari. Zarah-zarah tersebut terdiri daripada elektron, proton, dan juga zarah alfa. la telah ditemui oleh Eugene Parker pada 1958 di mana beliau mendapati terdapat angin yang tidak berhentihenti bertiup dari matahari dan mengisi ruang angkasa dengan gas plasma. Komposisi angin suria adalah terdiri daripada hidrogen, nitrogen dan juga benda asing. Fenomena tersebut turut memberi kemungkinan satelit atau stesen anb kasa akan mengalami pergeseran dengan angin suria dan menyebabkan is akan terkeluar dari landasannya.

Tekanan atmosfera berbeza mengikut lokasi

ATMOSFERA merupakan lapisan gas yang melitupi sesebuah planet merangkumi permukaan planet tersebut sehinggalah ke luar angkasa.

Atmosfera bumi terdiri daripada gas nitrogen, oksigen, karbon dioksida dan wap air. Antara kelebihan atmosfera adalah melindungi kehidupan di bumi

dengan menyerap radiasi dari sinaran ultra ungu matahari. Tekanan atmosfera berbeza mengikut lokasi dan masa kerana jumlah udara di permukaan bumi berbeza mengikut tempat. Lapisan udara di atmosfera boleh dibahagikan kepada troposfera, stratosfera, mesosfera , trmosfera dan eksosfera

esti catmg

Compiled by KHAIRUNNISA SULAIMAN However, Biosatellite 2 successfully deorbited and recovered in mid air by the United States Air Force. It's 13 experiments, exposed to microgravity during a 45hour orbital flight, provided the first data about basic biological processes in space.

HEY are aof three NASA satellites to assess the effects of spaceflight, especially radiation and weightlessness, on living organisms. Each satellite was designed to re-enter and be recovered at the end of its mission.

The first two biosatellites carried specimens of fruit flies, frog eggs, bacteria, and wheat seedlings; the third carried a monkey. Biosatellite 1 was not recovered because of the failure of a retrorocket to ignite.

Biosatellite 3 carried a 6-kg male pig-tailed monkey, called Bonnie, with the objective of investigating the effect of spaceflight on brain states, behavioural performance, cardiovascular status, fluid and electrolyte balance, and metabolic state. Scheduled to remain in orbit for 30 days, the mission was terminated after only 8.8 days because of the subject's deteriorating health. Despite the seeming failure of the mission's scientific agenda, Biosatellite 3 was influential in shaping the life sciences flight experiment program, highlighting the need for centralized management, realistic goals, and adequate preflight experiment verification.

GLOBAL Navigation Satellite System (GNSS) is the standard generic term for satellite navigation systems that provide autonomous geo-spatial positioning with global coverage. A GNSS allows small electronic receivers to determine their location (longitude, latitude, and altitude) to within a few metres using time signals transmitted line-of-sight by radio from satellites. Receivers on the ground with a fixed position can also be used to calculate the precise time as a reference for scientific experiments. As of 2009, the United States NAVSTAR Global Positioning System (GPS) is the only fully operational GNSS.
The Russian GLONASS is a GNSS in the process of being restored to full operation. China has indicated it will expand its regional Beidou navigation system into the global COMPASS navigation system by 2015. The European Union's Galileo positioning system is a GNSS in initial deployment phase, scheduled to be operational in 2013.

esti '^. ` m

April 2009

How is a Satellite
launched into an

rbi'
ALL satellites today get into orbit by riding on a rocket or by riding in the cargo bay of a space shuttle. For most satellite launches, the scheduled launch rocket is aimed straight up at first. This gets the rocket through the thickest part of the atmosphere most quickly and minimizes fuel consumption. After a rocket launches straight up, the rocket control mechanism uses the inertial guidance system to calculate necessary adjustments to the rocket's nozzles to tilt the rocket to the course described in the flight plan. In most cases, the flight plan calls for the rocket to head east because Earth rotates to the east, giving the launch vehicle a free boost.

A space station is an artificial structure F designed for humans to live in outer space. So far only low earth orbit (LEO) sta i J tions also known as orbital stations have been implemented.' A space station is distinguished from 1. other manned spacecraft by ck inmajor propulsion or landing facilities other vehicles are used as transport stead to and from the station. Space stations are designed for medium-term living in orbit, for periods of weeks, months or even years. The only space station currently in use is the international Space Station. Previous ones are the Almaz, Salyut series, Skylab and Mir. Space stations are currently (as of 2007) used to study the effects of longw v+ F , term space flight on the human body as well as to provide platforms for a greater number and length of scientific studies than available on other space vehicles. Since , the ill-fated flight of Soyuz 11 to Salyut 1, all manned spaceflight duration records have been set aboard space stations. space The duration record for a single flight is 437.7 days, set by Valeny Poly-kov aboard Mir from 1994 to 1995. V _ f< As of 2008 , three astronauts have completed single missions of over a year , all aboard Mir.

>,

estir7atmg

24
April 2009

IDAK ramai yang tahu, bagi memudahkan proses komunikasi dari Stesen T Angkasa Antarabangsa (ISS) menerusi

radio amatur, setiap angkasawan perlu mempunyai nama pengenalan unik mereka sendiri.
Bagi Angkasawan Negara, Datuk Dr. Sheikh Muszaphar Shukor, beliau dikenali sebagai 9W2MUS manakala Mejar Dr. Faiz Khaleed pula dikenali dengan 9W2FIZ. Selain angkasawan, ISS turut mempunyai nama pengenalan khas iaitu RSOISS untuk komunikasi bersama negara Rusia dan NAISS untuk Ameri-

ka Syarikat (AS).
Radio amatur di ISS mempunyai empat antena yang menggunakan jalur VHS sebagai platform perhubungan dengan bumi.

Dr. S e

^s =a p h a
Radio amatur

-111

Aktiviti komunikasi dengan radio amatur di Malaysia pula hanya akan dapat la n apabila ISS melintas> wilaya yah neg ara pada orbit ke-4 r dan juga ke-13.

dikenali sebagai 9W2MUS

bantu angkasawan berkomunikasi
SECARA amnya, radio amatur atau dikenali sebagai radio ham merupakan perkhidmatan yang menggunakan pelbagai jenis peralatan radio untuk berhubung antara satu operator dengan yang lain. Angkasawan menggunakan kemudahan tersebut bagi tujuan berkomunikasi bukan sahaja dengan operator dari seluruh dunia malah dengan angkasawan lain di Stesen Angkasa Antarabangsa (ISS). Selain di gunakan di angkasa, radio amatur juga diaplikasikan untuk aktiviti awam seperti rekreasi dan program latihan sesebuah organisasi. Individu yang mengendalikan radio amatur dikenali sebagai operator radio amatur di mana mereka boleh berkomunikasi secara tanpa wayar dengan operator lain. Pengendalian radio amatur memerlukan operatornya mempunyai pengetahuan yang baik dalam bidang elektronik dan juga teori radio.

Kepelbagaian khidmat satelit MEASAT

SEJAK satelit komunikasi MEASAT-1 dan MEASAT-2 dilancarkan pada tahun 1996, is telah menawarkan banyak perkhidmatan kepada pelbagai industri di Malaysia. Antaranya adalah seperti membenarkan perkhidmatan siaran langsung televisyen serta meningkatkan keupayaan komunikasi perhubungan awam dari Malaysia ke Filipina. Secara amnya, MEASAT-1 memiliki lima transponder berkuasa tinggi bagi memberi khidmat Iangsung kepada pengguna manakala MEASAT-2 mempunyai 11 transponder aktif.

BERBEZA dengan televisyen isyarat terestrial dan juga kabel, televisyen satelit menerima kandungan siarannya menerusi satelit komunikasi.

Di kebanyakan negara di dunia, perkhidmatan televisyen satelit menjadi tambahan kepada isyarat terestrial kerana menawarkan saluran yang lebih banyak. Isyarat televisyen satelit yang pertama disiar-

]can dari Eropah ke satelit Telstar di atas Amerika Utara pada tahun 1962. Untuk membolehkan siaran diterima, piring pemancar untuk televisyen satelit perlu dihalakan ke arah sesebuah satelit dalam lingkungan frekuensi tertentu. Makin besar diameter piring pemancar, makin tepat sasarannya dan isyaratnya juga semakin kuat.

UTARID merupakan planet yang paling hampir dengan matahari iaitu kira-kira 57.9 kilometer dan merupakan planet terkecil dalam Sistem Suria. Diameter planet

Untuk MEASAT-3 pula, is telah dilancarkan pada 12 Disember 2006 pukul 7.35 pagi waktu Malaysia. Dengan pelancaran itu, perkhidmatan perhubungan antara negara telah diperkembangkan dengan lebih jauh sehingga menjangkau 70 peratus dari penduduk dunia.

tersebut adalah 40
peratus lebih kecil bumi daripada dan 40 peratus lebih besar daripada bulan.

Permukaan Utarid dipenuhi dengan kawahkawah asteroid dan tebing dengan tinggi puluhan kilometer. Dari permukaan planet tersebut, Zuhrah dan Bumi kelihatan seperti bintang yang sangat cerah.
Kapal angkasa pertama yang pernah mendekati planet Utarid adalah Mariner 10 dalam tahun 1974 hingga 1975.

esti

L^l
Oleh KHAIRUNNISA SULAIMAN tadbiran Aeronautik dan Angkasa Lepas Kebangsaan (NASA) di Washington.

ENGLIBATAN Dr. Farouk El-Baz

dalam bidang sains boleh dicatatkan sangat istimewa

Lihat sahaja catatan berikut. Beliau pernah berkhidmat sebagai profesor Penyelidik dan Pengarah Pusat Remote Sensing (Penderiaan Jauh) di Universiti Boston, Amerika Syarikat (AS), profesor Geologi di Fakulti Geologi di Fakulti Sains, Universiti Ain Shams, Kaherah, Mesir dan juga ahli Badan Amanah Persatuan Geologi Pengasas Amerika di Boulder. Dr. Farouk dilahirkan pada 1 Januari 1938 di bandar berhampiran delta Sungai Nil, Zagazig. Kira-kira 29 tahun kemudian, beliau menerima Ijazah Sarjana Muda Sains dalam bidang Geologi dan Kimia dari Universiti Ain Shams dan dianugerahkan biasiswa melanjutkan pelajaran ke peringkat lebih tinggi. Pada 1961, beliau menerima Ijazah Sarjana dalam Geologi dari Sekolah Perlombongan dan Metalurgi Missouri dan menerima keahlian Kehormat Persatuan Sigma Xi.
Tiga tahun kemudian , beliau menerima Ijazah Doktor Falsafah dari Universiti Missouri selepas menjalankan penyelidikan semasa 1962 hingga 1963 di Institut Teknologi Massachussets (MIT). Pada 1989 pula beliau menerima ijazah Doktor Sains (D.Sc) dari Kolej New Enb land, Henniker.

Selama enam tahun di sana, beliau dilantik sebagai Setiausaha Jawatankuasa Pemilihan Tapak Pendaratan bagi misi Apollo ke Bulan. Beliau juga adalah Penyiasat Prinsipal Pemerhatian Visual dan Fotografi dan sebagai Pengerusi Kumpulan Pelatih Angkasawan. Keupayaan beliau mengajar mendapat pujian dan pengiktirafan angkasawan Apollo. Semasa mengelilingi Bulan buat kali pertama dalam Apollo misi 15, angkasawan Alfred Warden berkata, `Selepas latihan daripada Raja (nama samaran Farouk), saya rasa seperti pernah ke sana'. Semasa era Apollo, Dr. El-Baz bersamasama pegawai NASA memberikan penerangan kepada media mengenai keputusan misi lunar.
Bagi memberikan pengiktirafan kepadanya, sebuah program televisyen Star Trelc The Next Generation menampilkan kapal angkasa, El-Baz. Selepas Program Apollo selesai pada 1972, Dr. El-Baz berkhidmat pula di Institut Smithsonian, Washington bagi membangunkan Pusat Kajian Bumi dan Planet di Muzium Angkasa dan Udara Kebangsaan. Pada 1973, NASA memilih beliau sebagai Penyiasat Prinsipal Eksperimen Fotografi dan Pemerhatian Bumi bagi Projek Ujian Apollo-Soyuz (ASTB), misi angkasa kerjasama AS-Soviet yang pertama pada 1975.

Presiden Mesir Anwar Sadat dari tahun 1978 hingga 1981. Dr. El-Baz dilantik bagi tugas memilih gurun untuk dibangunkan tanpa menubah persekitaran.
Bermula tahun 1982 hingga 1986, Dr. El-Baz merupakan Naib Presiden Sains dan Teknologi di Itek Optical System, Lexington.

Beliau melihat aplikasi data dari Kamera Format Besar Kapal Angkasa yang membantu beliau dalam program kajian gurun dari angkasa.
Dr. El-Baz telah dilantik sebagai Felo Akademi Sains Dunia Ketiga (TWAS) pada tahun 1985 dan menjadi ahli majlis berkenaan pada 1997. Pada 1986, Dr. El-Baz menyertai Universiti Boston sebagai Pengarah Pusat Remote Sensing bagi mempromosikan penggunaan teknologi angkasa dalam bidang arkeologi, geografi dan geologi.

Di bawah pimpinannya, pusat berkenaan telah menjadi seperti kuasa memimpin aplikasi dalam teknologi penderiaan jauh ke atas persekitaran seluruh dunia. Dalam 1997, NASA memilihnya sebagai Pusat Kecemerlangan Penderiaan Jauh. Dalam kariernya, Dr. El-Baz berjaya menghasilkan kajian saintifik menggunakan teknologi terkini. Salah satu usahanya adalah merungkaikan kontroversi mengenai Millon Man March menggunakan teknik sama mengira pasir di gurun. Beliau juga merupakan Presiden Persatuan Penyelidikan gurun Arab. Anugerah
Pencapaian Apollo NASA

Beliau mengajar geologi di Universiti Assiut, Mesir pada tahun 1958 hingga 1960 dan Universiti Heidelberg, Jerman (1964-1965).
D. El-Baz bertugas di Pan American Syarikat Minyak UAR pada 1966, di mana beliau mengambil bahagian dalam penemuan El-Morgan, telaga minyak pertama di luar pantai Teluk Suez. Bermula dari tahun 1967 hingga 1972, Dr. El Baz mengambil bahagian dalam Program Apollo sebagai Penyelia Pengurusan Sains Lunar di Bellcomm Inc, satu bahagian dalam AT&T yang menguruskan sistem analisis bagi Ibu Pejabat Pen-

Beliau memberikan penekanan kepada kajian asal landskap gurun dan mengumpulkan data semasa melawat beberapa gurun utama di dunia. Selain menjalankan kajian dengan teliti mengenai gurun, Dr. El-Baz menganalisis gambar angkasa menggunakan teknik inovatif bagi memilih tapak kajian di Bumi. Beliau mula menggunakan pendekatan berkenaan di Kuwait, Qatar, Emiriyah Arab Bersatu, Oman, gurun di China dan Rajasthan, India. Dr. El-Baz berkhidmat di tanah airnya sebagai Penasihat Sains kepada bekas

Pingat Pencapaian Saintifik dan Anugerah Penghargaan Khas

Anugerah Pencapaian bagi Kajian Saintifik Luar biasa Alumni Universiti Missouri.

Sijil Merit Organisasi Pendidikan Aeroangkasa Dunia

Anugerah Pintu Emas Dari Institut Antarabangsa Boston

Anugerah bagi Kefahaman Sains dan Teknologi dari Persatuan Amerika bagi Pencapaian Sains.

esti'mm

dunia saintis

April 2009

P ierce
tokoh terkenal teknologi satelit
Oleh LAUPA JUNUS

lebih dikenali sebagai saintis atau pereka cipta pertama mencadangkan pembinaan satelit komunikasi geostationary namun di sebaliknya, seorang saintis lain dikatakan mempunyai idea lebih awal daripada itu. Saintis terbabit, John Pierce dianggap orang pertama mengeluarkan idea mengenainya dan yang pertama membincangkan mengenai satelit komunikasi tanpa pemandu. Pierce, warga Amerika, merupakan seorang jurutera dan pnulis. Beliau terlibat dalam bidang komunikasi radio, teknologi gelombang mikro, muzik komputer, psikoakustik dan sains fiksyen.
Beliau lahir di Iowa, dan memperoleh ijazah sarjana muda dan ijazah sarjana dalam bidang sains dan kedoktoran Institut Teknologi California (CalTech) dan ijazah sarjana kehormat dari beberapa universiti termasuk Universiti Northwestern, Universiti Yale, Universiti Columbia Institut Politeknik Brooklyn.

UNGKIN nama Arthur Clarke

Beliau menulis mengenai elektronik dan teori sains berkaitan fizik.

Pada 1936, Pierce menyertai Bell Telephone Laboratories (Bell Labs) di Murray Hill, New Jersey.

Di pusat ini, beliau membantu dalam membangunkan tiub aliran gelombang dan amplifier yang berkaitan dengan pembinaan satelit komunikasi. Pada 1960, Echo 1 (atau nama asalnya Echo 1A) dilancarkan iaitu satelit aluminium yang disaluti belon berdiameter 30 meter membawa gelombang radio dari stesen bumi ke stesen bumi lain. Hasil kejayaan tersebut, Telstar 1 dilancarkan pada 1962, satelit komunikasi satelit yang pertama orbit rendah dan menghantar isyarat televisyen secara langsung merentasi Lautan Atlantik. Antara catatan menarik semasa beliau berkhidmat di sini ialah bersama-sama membangunkan konsep pulse of modulation (PCM) bersama-sama rakannya Barney Oliver dan Claude Shannon.

Beliau menyelia pasukan di makmal pusat yang membangunkan transistor pertama dan atas permintaan Walter Brattan. Namun tugas asalnya di makmal tersebut ialah berkaitan dengan semua jenis tiub vakum. Semasa Perang Dunia Kedua, beliau meneruskan usaha yang dilakukan oleh Rudolf Kompfner di Makmal Radar British dan mereka cipta tiub pergerakan gelombang. Beliau juga menjalankan penyelidikan berkaitan satelit termasuk sebagai ketua (sebagai Naib Presiden di Bell Labs) yang membawa kepada pembangunan satelit komunikasi yang pertama, Telstar 1. Selepas 35 tahun berkhidmat di Bell Labs, beliau bersara dan menyertai Institut Teknologi California (CalTech) hermula 1979 sehingga 1982 sebagai profesor kejuruteraan. Semasa di CalTech ini, Pierce memberi fokus kepada bidang akustik pengucapan dan juga muzik komputer. Beliau kemudiannya menjadi ketua ahli teknologi di Makmal Dorongan jet, satu pusat peneraju pemeriksaan robotik di institut tersebut. Selepas meninggalkan Bell Labs dan menyertai CalTech, aktiviti penyelidikannya diteruskan. Pada 1980 dia bersara daripada CalTech dan berhijrah ke Stanford. Beliau lebih menonjol sebagai penyelidik dalam bidang muzik komputer semasa menjadi profesor pelawat di situ. Semasa di Stanford ini juga, beliau membantu dan menjalankan penyelidikan muzik skala yang akhirnya dikenali sebagai Skala Bohlen -Pierce. Banyak buku teknikal yang ditulis beliau pada tahap untuk memperkenalkan semi teknikal kepada topik teknikal moden. Antaranya elektron, gelombang, mesej Pengenalan kepada Teori Informasi, Simbol Isyarat dan Kebisingan, Gelombang dan Telinga, Dunia Bunyi dan Elektrik Quantum Selain kerja-kerja teknikal beliau menulis buku fiksyen sains mengunakan nama

L - 1,;,: 1910 Meninggal dunia : 2002 Anugerah

s Pingat Kebangsaan Sains (1963) s Pingat Edison IEEE pada 1963 dan 1975 s Hadiah Charles Stark Draper pada 1995.

samaran J.J Coupling. Beliau amat percaya perkaitan antara imaginasi literal dan inovasi praktikal. Di sebalik kesibukan sebagai penyelidik dan saintis, Pierce turut berminat kepada aktiviti luncur angin dan membantu penubuhan Kelab Luncur Angin Long Beach, california.
Pada 1963, beliau menerima Pingat Edison Institut Jurutera-Jurutera Elektrik dan Elektronik (IEEE) atas sumbangan sebagai perintis dan kepimpinan komunikasi satelit dan pendorong dalam aliran optik elektron.

Pada 1975, beliau menerima Pingat Kepujian IEEE kerana mencadangkan dan merealisasikan eksperimen satelit komunikasi dan sumbangan dan teori dan reka bentuk tiub gelombang dan sinar elektron. Sebagai seorang pereka yang aktif, Pierce memperoleh 90 paten penyelidikan semasa hidupnya termasuk untuk Pierce Gun, tiub vakum yang digunakan dalam satelit.

Cabaran kerjaya

mffinerbangkan

pesawat
ENDERAAN merupakan medium pe-

ngangkutan yang memudahkan kita untuk bergerak dari satu destinasi ke satu destinasi. Meinandu kenderaan seperti kereta atau menunggang motosikal sememangnya mudah kerana is melibatkan kemahiran pengendalian yang ringkas. Malah, mempelajari teknik pemanduan kenderaan seperti itu juga hanya memerlukan tempoh masa yang singkat bergantung kepada keberanian seseorang. Berbeza dengan kapal terbang, seseorang yang ingin mempelajari teknik mengendalikannya perlu melengkapkan diri dengan kemahiran khas menerusi kursus-kursus yang ditawarkan. Bergelar seorang juruterbang bermaksud individu itu mempunyai kelayakan untuk menerbangkan pesawat di udara. Juruterbang perlu mempunyai kemahiran mengawal sistem navigasi yang agak rumit bermula dari aktiviti perlepasan sehinggalah pesawat mendarat. Bukan setakat itu, untuk diiktiraf sebagai seorang juruterbang, mereka juga perlu mempelajari pelbagai lagi ilmu yang berkaitan dengan dunia penerbangan. Antaranya adalah seperti ilmu berkaitan dunia sains iaitu fizik dan matematik, geografi, jangkaan cuaca dan juga keselamatan ketika penerbangan. Walaupun profesion tersebut dilihat mempunyai masa depan yang cerah kerana bayarannya yang lumayan, namun seseorang juruterbang perlu berhadapan dengan risiko yang tinggi se-

tiap kali mereka menjalankan tugas. Secara asasnya, terdapat tiga jenis lesen juruterbang yang ditawarkan dalam bidang penerbangan.
Lesen yang dimaksudkan adalah Lesen Juruterbang Peribadi ( PPL), Lesen Juruterbang Komersial ( CPL) dan Lesen Juruterbang Kenderaan Penerbangan (ATPL).

Juruterbang yang mempunyai lesen PPL boleh dikategorikan sebagai juruterbang peribadi di mana mereka boleh membawa penumpang tanpa mengenakan caj terhadap perkhidmatan yang diberi. Untuk CPL pula, seseorang juruterbang itu dikategorikan sebagai juruterbang profesional dan boleh bertugas di syarikat penerbangan komersial. Sementara ATPL memberi peluang kepada juruterbang untuk bertugas sebagai seorang kapten dalam pesawat penumpang bersaiz besar. Tidak dinafikan ramai yang berminat untuk bertugas sebagai seorang juruterbang namun kos pengajiannya yang tinggi mungkin menjadi kekangan untuk mencapai impian tersebut. Untuk mengambil lesen PPL, is melibatkan
kos antara RM26,000 ke RM28,000 manakala

Cekap dan fasih berbahasa Inggeris Lulus ujian kesihatan

mengikut piawai Lesen Juruterbang Pengangkutan Udara (kelas I atau 11) oleh Jabatan Penerbangan

Calon berumur minimum 17 tahun Telah tamat Sijil Pelajaran Malaysia (SPM)

Awam (DCA).

Calon telah berumur 17 tahun semasa memulakan pengajian Telah menamatkan Sijil
Pelajaran Malaysia (SPM) dengan 5 kredit termasuk

CPL pula dalam lingkungan RM150,000 ke RM170,000. Secara umumnya, di Malaysia terdapat beberapa kelab penerbangan yang menawarkan kursus juruterbang untuk lesen PPL. Tidak kurang juga akademi penerbangan yang semakin banyak memberi perkhidmatan pengajian untuk lesen komersial. Pendekatan yang ditawarkan oleh akademi penerbangan adalah berbeza dari segi struktur latihan, persekitaran kelas dan juga jenis pesawat. Antara akademi penerbangan yang terkenal di Malaysia adalah seperti Malaysia Flying Academy (MFA) yang terletak di Melaka dan HM Aerospace (HMA) di Langkawi, Kedah. Selain CPL, PPL dan ATPL, MFA turut me-

Bahasa Inggeris, Matematik dan subjek Sains. Lulus ujian kesihatan mengikut piawai Lesen Juruterbang Pengangkutan Udara (kelas I) serta surat pengesahan dari DCA.

Pemohon mesti telah mempunyai CPL yang masih sah untuk tempoh sekurang-kurangnya Japan minggu. Syarat kelayakan untuk pengajian AFI Juruterbang perlu mempunyai sekurang-kuranb nya 150 jam untuk aktiviti Pilot-in-Command (PIC).

nawarkan kursus untuk pembantu pengajar penerbangan (AFI)

Setakat ini, MFA bukan sahaja menerima para pelajar dari Malaysia, malah dari negaranegara luar seperti Australia, Sri Lanka, Hong Kong, Emirates, Finland, Jepun dan India.

Setelah mendapat lesen, juruterbang perlu melakukan penerbangan sebanyak tiga kali dalam ternpoh tiga bulan bagi memastikan lesen mereka kekal sah.

H ARI ini, jika tiada aral melintang sama ada masalah cuaca atau masalah teknikal, roket Falcon 1 akan dilancarkan ke angkasa dari tapak pelancaran Kepulauan Kwajalein, Kepulauan Micronesia di Lautan Pasifik yang membawa seribu harapan negara. Ini kerana di dalam roket tersebut, terdapat satelit terbaru negara, RazakSAT dan dua lagi satelit kecil untuk diterbang ke angkasa dan seterusnya diletakkan di orbit. Selain RazakSAT yang menggantikan satelit TiungSAT yang telah tamat tempoh operasinya, dua lagi satelit kecil itu ialah CubeSAT dan InnoSAT yang dilepaskan ke angkasa bertujuan bagi menjalankan tugasan masing-masing.
RazakSAT yang dinamakan sempena Perdana Menteri Kedua, Allahyarham Tun Abdul Razak Hussein merupakan satelit penderia kawalan jauh (remote sensing) yang pertama dilancarkan ke orbit Hampir Khatulistiwa (NEqo). Satelit yang berharga RM127 juta itu merupakan daripada kelas mini Orbit Rendah Bumi (LEO) yang membawa muatan elektro-optikal, kamera j enis Medium Aperture (MAC) yang boleh mengesan objek saiz sekecil 2.5 meter untuk tujuan pemetaan perbandaran, alam sekitar dan bioteknologi meliputi kawasan semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak.

oleh oksigen cecair dan juga dijana oleh kerosin gred roket (RP-1). la direka oleh SpaceX sebagai roket pembawa satelit ke LEO yang berkos efektif. Peringkat Pertama Struktur roket di bahagian ini dibina menggunakan bahan aloi aluminium gred angkasa di dalam bahagian graduated monocoque, dinding sekat dan alat penstabil tekanan. Rekaannya menggabungkan antara reka bentuk penstabil tekanan penuh seperti Atlas II dan juga reka bentuk isogrid berat seperti Delta II. Hasilnya, pelancaran Falcon I peringkat pertama bukan sahaja mampu memberikan kecekapan padu kepada penstabilan tekanan, juga mengelakkan kesukaran pengendalian di darat jika is terlalu berat. Bahagian pertama roket ini menggunakan kuasa enjin penyejuk regeneratif tunggal Merlin 1C SpaceX. Selepas dihidupkan enjin peringkat pertama, pelancaran roket ini boleh ditahan sehingga kesemua sistemnya dipastikan berfungsi dalam keadaan baik sebelum dilepaskan dari tapak pelancaran. Selepas roket dilepaskan, is akan meninggalkan pelantar pelancar dalam masa tujuh saat dan pembakaran untuk roket bahagian pertama ini bertahan sehingga 2 minit 49 saat. Kemudian pemisahan roket akan berlaku dan bahagian kedua roket akan meneruskan perjalanan. Pemisahan berperingkat berlaku melalui pemisahan selak dan sistem tekanan pneumatic. Bahagian pertama ini akan kembali ke bumi dengan mendarat menggunakan payung terjun di kawasan laut dan akan diambil oleh kapal seperti yang berlaku kepada pesawat angkasa biasa. Peringkat Kedua Bahagian kedua roket ini mempunyai

struktur tangki yang diperbuat daripada aluminum-lithium, bagi memberikan kekuatan tertingi untuk menahan tekanan seperti yang digunakan oleh pesawat angkasa biasa. Tangki ini mempunyai ciri-ciri terbina dalam dan mengurangkan kerja-kerja pematerian. Keadaan ini mampu mengurangkan potensi kesilapan dan memastikan kualiti yang tetap. Bahagian atas roket Falcon 1 ini menggunakan enjin tunggal Kestrel SpaceX dan merupakan sistem yang boleh dipercayai dan mendapat pengiktirafan sistem phyophoric TEA-TEB yang digunakan untuk memberikan kebolehkan dihidupkan beberapa kali. Tekanan helium diliputi dengan tangki diselaputi `inconel' dari Arde dan helium di bahagian ini juga digunakan bagi gas sejuk untuk kawalan ketinggian dan penyesuaian bahan pendorong jika enjin perlu dihidupkan semula.
SpaceX merupakan syarikat ditubuhkan pada 2002 oleh Elon Musk, pengasas PayPal dan Zip2 Corporation. SpaceX telah membangunkan dua roket pelancar iaitu Falcon 1 dan Falcon 9 dan telah diberikan kebolehan menawarkan Perkhidmatan Transportasi Orbital Komersial dari NASA.

Spesifikasi
Fungsi : Kenderaan pelancar satelit ke orbit

Kejayaan satelit seberat 190 kilogram itu untuk berada di ruang angkasa sememangnya sangat bergantung kepada roket pembawanya, Falcon 1 milik Space Exploration Technologies (SpaceX), syarikat pembuat roket dari Amerika Syarikat. Bagaimanapun, bagaimana roket itu berfungsi apabila membawa satelit negara kelak? Falcon 1 terdiri daripada dua bahagian iaitu roket yang dijana kuasanya dijana

Pengeluar : SpaceX
Tinggi : 21.3 meter (70 kaki) Diameter : 1.7 meter (5.5 kaki) Peringkat: Dua

Kapasiti : Membawa muatan ke LEO: 670 kg

30 April
2009

Siti Nur Iffah Binti Saharudin No 25, Jalan TJ 8/1, Taman Temerloh Jaya, 28000 Temerloh, Pahang. Nadia Najwa Binti Mohd Jahaya No 16A, Jalan Okid, Taman Pertama, Sri Gading, 83300 Batu Pahat, Johor. Danes Kumar A/L Muniandi 9A, Lorong Labrooy, Taman Merdeka, 30100 Ipoh, Perak. Dayang Nur Jazmine Athira Binti Abg Cassim Lot 215, 19C Jalan Laruh, 93400 Kuching, Sarawak. 5. Siti Raihana Binti Abdullah 425, Lorong Kubur Tanjung, Jalan Hospital, Berek 12, 15200 Kota Bharu, Kelantan.
INTRUCTIONS Listed below are 10 words, 5 words in science and 5 words in mathematics. Please fill in the blanks with the correct letter. Clues for the words are given.

EXAMPLE: SCIENCE Sense of organ which detects sound MATHEMATICS Odd number

R
E
Answer

SCIENCE
1.

Answers for Esti Vocable March 2009

1. 2. 3.
4. 5. SCIENCE A strong wind. A desert animal with one or two humps on its back. Of the sea. A statement that initiates a process. To send a message from a source to a destination.

Sensory organs that enable us to see by detecting changes in light.

Y
C

S N I L
N

2. A human-made waterway.

Answer GALE CAMEL MARINE

COMMAND

When a body continues to change position. 4. If you something, you use it. 3.

N
u

U A

E T

5. A one-quarter section of the logo

grid.

MATHEMATICS 1. A solid figure with a point and a base

in the shape of a circle or oval. 2. To add up or amount to.

Answer

TRANSMIT Answer DEEP MONEY

DOUBLE SEGMENT

E T A 0 A T H B
L

MATHEMATICS 1. Going or being far down or far into.

2. 3. 4. 5 Coins or bank notes used in trading. Of twice the weight, size, etc. A part of a section.

L M S L

3. A measure of depth of water. 4. An equilateral parallelogram, other

than a square. 5. Two lines in the plane are said to be if they do not meet.

The angular distance of a point on the LATITUDE Earth from the equator, measured along the meridian through that point.

 Open to primary and secondary school students aged 17 or below.  Children of the staff of the Academy of Sciences Malaysia (ASM), Syarikat Permainan (Malaysia) Sdn. Bhd. (SPM) and Utusan Melayu (M) Berhad are not eligible for the competition.  Judges' decision is final.  Entries need to reach us before or on 11 MAY 2009.  Entries received after the closing date will not be entertained.  Five winners will be chosen each month based on the correct answers.  Each winner will receive a games set from SPM worth RM100.

Name: Home Address:

Age: Birth Certificate/ IC No: Tel: E-mail: Mail your entries to: Akademi Sains Malaysia , 902-4 , Jalan Tun Ismail, 50480 Kuala Lumpur.

estic^otmy

31 April
a - L

2009

INSTRUCTIONS
The sudoku grid consists of eighty- one squares in a nine by nine grid . To solve the sudoku , each square in the grid must contain a number between one and nine , with the following conditions: Each row of nine cells must contain each of the numbers from 1 to 9 once and only once. Each column of nine cells must contain each of the numbers from 1 to 9 once and only once. Each of the nine 3 by 3 boxes of nine cells must contain each of the numbers from 1 to 9 once and only once. If you complete the grid , you've solved the sudoku. Good luck and have fun!

MARCH 2009
ANSWERS: SUDOKU S SUDOKU 6

L O) el

O
L1 9

It
^) r 4 e) O

1 11 1
4 7 `` `)^ s W ) 9 ) 3

el i)

el

`)

(;

()

`)I 4

4 1 f 14 1 I
I 11 4 6

Al

(i )) _ 3 1[41 il l -1 2 () It I el .fir e') 1 4 ( () 1 (; < 11 4111111 11 14):

8
9 5 C

I
el

(;

el

1 1
7 (

z^

719

3
O [1 )

1. Muhammad Naufal Fauzi 494, Jalan Bahagia , Kampung Sentosa , 22200 Air Tawar, Besut, Terengganu. 2. Yusof Izuddin Abdul Roni Kilang Sawit Kota Bahagia, Peti Surat 20, 26700 Muadzam Shah, Pahang. 3. Liew Sue Ying Lot 8958, Lorong 9, Taman Matang Jaya, Jalan Matang, 93050 Kuching.

141 i it

9) ()

I
21 O

(; I t

1)

It

u
O

el 11
L1

( () 11 $) z^ I P A -.51 1 11131 11 0 * 1111

A11141
APRIL 2009
SUDOKU 7

SUDOKU 8

uu ()
u ^ ((

u
u `)

e;

uu
u

()
u 1)
OAW

u
O

l
u

`)

L.9-1

-1
( o .';

777
uu

l () )
uu

))
u

uu

uu

1)

(i
Contest Terms and Conditions

, u 17

F7 E :r
el u
21

-5
7

uu
1 11
))
el 51

(;

(;

_AIE --119.
<
u

()
u `(
1

3
<) u
T ()

uu

( ) uu

:1 E:
41

 Open to primary and secondary school students aged 17 or below. Children of the staff of the Academy of Sciences Malaysia (ASM), Syarikat Permainan (Malaysia) Sdn. Bhd. (SPM) and Utusan Melayu (M) Berhad are not eligible for the competition.  Judges' decision is final. Entries need to reach us before or on 11 May 2009.  Entries received after the closing date will not be entertained.

Name: Home Address:

Age: Birth Certificate/ IC No: Tel: E-mail: Mail your entries to: Akademi Sains Malaysia, 902-4 , Jalan Tun smail , 50480 Kuala Lumpur.

Prizes
 Three winners will be choosen each month based on the correct answers.  Each winners will receive a special hamper.

esfiaafmg

1.) Objective
2.) What You Need 3.) To Do and Observe 4.) What's Going On 5.) Parent/Teacher Tips 6.) Cool Links

Comet ,
Craters
What You Need
Flour (or sand or potting soil) 1 cup hot chocolate powder or cocoa (or flour if using sand for #1) Large, deep container Ruler Small, medium and large marbles (or rocks, ping gong or golf balls) 1.5 meters of string Washer, small rock or other weight Chair or other floor Drop cloth, newspaper covering
0

Objective
Make impact craters and compare the size and depth of them.

What's Going On
When comets and asteroids collide with solid bodies such as planets they create impact craters. The size and depth of impact craters increase with the size, speed and/or travelling distance of the comet. Comet collisions not only change the physical structure of the impacted bodies; they may also change an entire ecosystem and cause mass extinction.

1. Lay down the drop cloth or newspaper (or try this outside its kind of messy). 2. Place the container in the middle and fill the tray three inches high with flour (or sand or soil). Make sure the flour is spread evenly across the pan. 3. Sprinkle a thin, even layer of hot chocolate powder on top. 4. Move a chair close to the tray. Gather the impactors (marbles or rocks), string and ruler. 5. Make craters by following these steps:
a. Make sure the string is 1.5 meters in length. Tie a washer on the end so it hangs straight down.

b. Mark the string at 30 cm and again at 1.5m c. Estimate the diameter of

each of your impactors using a ruler. d. Note which impactors are heavier than the others. e. Drop the first impactor from a height of 30 cm. Measure the diameter and depth of the crater, then carefully remove the impactor. Record your findings. g. Drop the first impactor again from a height of 1.5 in. Be sure to drop it away from your first crater (so you make a fresh one). Record your findings. 6. Repeat step no.5 with your other impactors. 7. How does the height of the object or distance from the surface affect the impact crater? 8. How does the size and mass of the object affect the impact crater?

Parent/Teacher Tips
Before you begin, ask the children what they know about comets. Ask them how craters were formed and find pictures of impact craters on the earth or on the moon. Add other variables such as angle (trajectory), height dropped, speed (velocity), and shape of object versus shape of crater. Can you measure the ejecta (particles displaced from the crater)? If so, how far from the rim of the crater did the ejecta travel?

estiJofmg

Yusra Mohd Yasin Alamat : No 40 Jln Gelama, Taman Suria, 80250 Johor Bahru, Johor. Sekolah : SMK Tun Syed Nasir Ismail Emel: Umur: 13tahun Bidang sains yang diminati : Sains Alam Sekitar

Izzuddin Abdul Rashid Alamat : Kolej Matrikulasi Melaka, 78300 Masjid Tanah, Melaka. Sekolah : SMK Ghafar Baba
Emel: IZAMUDDIN_9499@ yahoo.com Umur: 15 tahun Bidang sains yang diminati : IT, Aeroangkasa dan Reka Cipta

Isma NurHafizi Ismail Alamat : No, 84, Jln Manis 5, Tmn Manis 2, 86400 Parit Raja, Batu Pahat, Johor. Sekolah : SK Seri Sabak

Siti Nor Khatijah Mohd Ali Jinnah Alamat : No 58, Jln Dato Abdul Hamid 25, Tmn Sentosa, 41200 Klang, Selangor.

Khairuddin Che Othman Alamat : 43-B Km 30, Kg. Baru Gebeng, 26080 Kuantan, Pahang.

Emel: Umur : 11 tahun Bidang sains yang diminati : Angkasa Lepas

Sekolah : SMK Shahbandaraya Klang Emel: Umur : 15 tahun Bidang sains yang diminati : Komputer

Sekolah : SMA AlMaarif

Umur: 14 tahun Emel: -

Bidang sains yang diminati : Astronomi

Sains

Nur Sakinah Radzuan Alamat: SMK

Moamad Zulfaqqar Mohd Tahir

Alamat : No 63 Fasa 4, Tmn Samudera, Sri Manjung, Perak. Sekolah : SMA AlTa'lim Umur: 15 tahun Emel: -

Hamza h 2,18500 Machang, Kelantan. Sekolah : SMK Padan Tengku

Umur: 18 tahun

Emel : sakky8smkpt@ yahoo.com Bidang sains yang diminati : Biokimia dan Perubatan

Bidang sains yang diminati : Angkasa Lepa dan Pertanian

Siti Norsuhana Hadi Alamat : Lot1244, Tmn Sri Sentosa 2, Mukim Wakaf Berangan,16800 pasir Puteh Kelantan. Sekolah : Politeknik Sultan Haji Ahmad Shah Semambu, Kuantan, Pahang Emel: sue90_19@ yahoo.com Umur : 19 tahun Bidang sains yang diminati : Seni bina

Muhammad Noorafiq Izani Noaini Alamat: No 185 Lorong Tmn Mawar 5, Tmn Mawar, 28700 Bentong, Pahang. Sekolah : SK Tuanku Fatimah, Pahang Umur : 12 tahun Emel: -

Salamah Azahari Alamat : No 255 Kg Bt 13, 77200 Jasin Melaka Sekolah : SMK Seri Bemban Umur : 18 tahun Emel: -

Bidang sains yang diminati : Perubatan dan Fizik

B'd i ang sains yang diminati : Robotik dan Reka Cipta

cA S

rakan ,

Ietakkan gambar anda disini.

Alamatkan borang anda kepada: Akademi Sains Malaysia (ASM), 902-4, jalan Tun Ismail, 50480 Kuala Lumpur. Andajuga boleh e-melkan penyertaan anda kepada: estidotmy@akademisains.gov.my

Sau

Pemb
dara Pengirang,

Mintakat
c

- - der untuk
s is
I

Keluaran khas to m a angkasa

Saudara Pengarang, estidotmy SAYA antara ribuan pembaca Umur saya 14 tahun. menjadi Bain Cita-cita saya Wall ; - in Oleh itu saya perkara tis angkasa. mencadangkan bebera a pe mengenai angkas A Negara kita Malaysia Baru saja menghantar angkasawan menjejak kaki di angkasa. Bagi meimipuk minas luark a, mengeluarkan estidotmy boleti untuk nleSpecial Space Edition mupuk nnnat generasi muda dalanl bidang angkasa. Dalaln keluaran itu p ihah esti
dotmy boleti nlenyiarkan tentang se lua cabang cabang angkasa bersama-sama kursus di institut penga jlan tillggi awam dan swasta.

Yang masih tidak m TAHMAH din syabas diuca estidotmy nya. engetahui InenQ berjaya en' pkan kerana benai,ayangan nombor m Di hara satu pidlihanajalah ke_ rima n pihak estidotmy da bidang sains. Peminat ini. cadangan saya Yang tidak se berap Di sini saya ii' rapa cadangan agar Semoo estnd'nn mengemukakan estidog d gemilanai e iearus litkan kalendar sebelurn meda at p menye_ cemerlang, barn. lan i Terima kaslh masuki tah un p keluaran. Saya amat yang Perna]] ditertarik dengan kalendar Asmadi Abdul AZiz Pameran n2siarkan di akhba r Marang masa dalam pada tahun Tamadun se Terengganu. Islam Pihak estidot my bolehlah mend kan artikel Pengaran Yang wajar Surat aembacdi mangin Cuba-cubasains cadangan diberitu Pa dRaabu hari Poster jika per] u ban ini akan dibaPertimbana menarik ban. Cadanwa ke perbincan iap bulan Jut kerana is terakhir set akin datang ditandakaninggu gin lanmelibatkan kos. tarikh kelu aran Terima kasih kerana ramai

I I I I I I I I

I
W

estidotmy juga jika perlu Pill-Ilk perlu menerlrigl:an mengenai setiap planet, bu1 an 1- matahari. mempunyai beberapa alamat Saya Internet untuk men al ba an angkasa. hbolell Pihak estidotmy j 5 patkan artikel mengenai angkasa daripada beberapa agensi angkasa. maj a dan Saya berdoa agar estidotmy menaikkan minat Para pelajar dill be

Bukukan ruangan tetap dalam

estidotmy
Saudara pengarang SAYA ingin mengucapkan tahniah atas penerbitan majalah estidotmy yang mendapat sambutan bukan saja kalangan pelajar sekolah tetapi orang dewasa. Saya ingin memberikan sedikit cadangan seperti membukukan beberapa ruangan yang menarik seperti saintis islam dan dunia saintis yang satu masa nanti boleh dijadikan rujukan. Saya juga ingin mengemukakan cadangan mengenai sudut pelajar menulis mengenai pandangan mereka mengenai isu semasa dalam sains. Itu saya yang saya ingin utarakan dan saya berharap dipertimbangkan oleh pihak pengarang. Sekian. Terima kasih
Amirul Aizat, Kuantan, Pahang. Pengarang : Kami banyak meneri-

I lia. 1 Sekian. Terima kasih. lan all Rasa Selvan Mathana Muhi semenyih, Selangor. pengarang : Salam sejahtera kepada adik, majalah ini pernah beberapa kali menyiarkan terra yang berkaitan angsains lbangk n Mungkin bolehtdipe tin kasa. sekiranya rainai yang meminta.

I I

ma cadangan seumpama ini tetapi is melibatkan kos yang tinggi. la boleh dilaksanakan sekiranya ada pihak yang sudi memberi tajaan.

Hantarkan sebarang pendapat atau teguran sama ada melalui surat kepada Akademi Sains Malaysia (ASM), 902-4, Jalan Tun Ismail, 50480 Kuala Lumpur ataupun menerusi e-mel:

estiJai-mg

Stud y in pul sar a nd gravitatio n a l waves

C Hulse and other
colleagues have used this first binary pulsar to make high-precision tests of general relativity, demonstrating the existence of gravitational radiation.

Prize in Physics in 1993 for the discovery of a new type of pulsar and this opened up new possibilities for the study of gravitation.

USSELL Alan Hulse born on 28 November 1950 was an American

physicist and winner of the Nobel

He was born in New York City and attended Bronx High School of Science and the Cooper Union before moving to University of Massachusetts Amherst to read
his Ph.D. (Physics) in 1975. In 1974, Hulse discovered binary pulsar PSR B1913+16, which is made up of a pul-

sar and black companion star. Hulse and other colleagues have used this first binary pulsar to make high-precision tests of general relativity, demonstrating the existence of gravitational
radiation.

"St

MEMBUDAYAKAN SAINS & TEKNOLOGI KE ARAH MASYARAKAT BERILMU

t h ^Jrmm

Pener- bitan Terkini DE-9D o D@J_

BAGI mereka yang mencintai dunia ilmu sains, teknologi dan inovasi, inilah masanya untuk memiliki tiga buah buku yang amat berguna sebagai sumber pengetahuan dan rujukan dalam bidangtersebut. Pada harga yang berpatutan, harganya tidak mungkin dapat menandingi isi kandungan buku-buku berkenaan yang menghimpunkan khazanah ilmu sains.
Budaya Kreativiti: Pameran Seratus Tahun Hadiah Nobel Ulf Larsson (Editor) (2004) ISBN 983-9445-09-X Harga: RM 50.00 Kecemerlangan Sains Dalam Tamadun Islam: Sains Islam Mendahului Zaman Scientific Excellence in Islamic Civilization: Islamic Science Ahead of its Time Fuat Sezgin (2006) ISBN 983 -9445-16-2 Harga: RM 40.00 Pengembaraan Merentasi Masa: Satu Perjalanan ke Arah Hadiah Nobel Ahmed Zewail (2007) ISBN 978-983-9445-20-6 Harga: RM 40.00

Budaya Kreativiti : Menceritakan bagaimana pemenang Hadiah Nobel memupuk kreativiti yang membawa kepada penciptaan dan inovasi seterusnya mengangkat ketinggian ilmu kepada nilai ekonomi.

Kecemerlangan Sains dalam Tamadun Islam: Sains Islam Mendahului Zaman merupakan himpunan ciptaan saintis Islam dahulu yang mempelopori banyak inovasi pada hari ini. Buku merupakan katalog bahan panduan yang dipamerkan di Pameran Kegemilangan Sains dalam Tamadun Islam yang diadakan di negara ini.

Pengembaraan Merentasi Masa: Satu Perjalanan ke Arah Hadiah Nobel merupakan biografi seorang cendekiawan sains Islam kini Prof Dr. Ahmed Zewail yang menerima Hadiah Nobel dalam bidang kimia pada 1999. Buku ini wajar dimiliki untuk generasi muda yang bercita-cita untuk mengikutjejak langkah penulisnya.

s aiyt '

q.

---,MOWN

2008 edisi 71 _ 8
tl 114414,140 t. "r ietYrshr4tu 1 111 MUMS!
fN11 t^' ^fa llM^ r^i_. f_1. 4Ci . ;,i^MStr^ ^^r M!NIIMrut rekaofpfDernketaa UeJftraters rlr e:t :i@ s kMMrftf aI tebW.gl ^^pp^^ , vsln, SiltYp'

"-

- - Hantarkan borang ini berserta cek/MO/ PO kepada:

AKADEMI SAIHSA

Akademi Sains Malaysia (ASM) 902 -4, Jalan Tun Ismail 50480 Kuala Lumpur. Tel: 03-2694 9898 Fax: 03-2694 5858 Umur:

estiaofm
Buku Budaya Kreativiti Kecemerlangan Sains dalam Tamadun Islam Pengembaraan Merentasi Masa Bayaran pos per buku: RM8 Set CD Kompilasi Kuantiti Har g a RM

Nama: Alamat: Telefon: Sekolah/Organisasi:

estir-6m4,wv 2002-2008
Jumlah
* Note: Sila tulis 'Pesanan Buku' pada sampul surat I

u Money order u Bank draf u Cek-cek hendaklah dipalang dan dibayar atas nama 'Akademi Sains Malaysia' u Postal order - - - - - - - - - - - -