INFOTEH-JAHORINA Vol. 10, Ref. F-13, p. 958-962, March 2011.

PROJEKTOVANJE RAUNARSKIH MREA POMOU PROGRAMA CISCO PACKET TRACER DESIGN OF COMPUTER NETWORKS BY PROGRAM CISCO PACKET TRACER
eljko Gavri1 Stefan Teanovi2 Mile ivkovi3 Sadraj Cisco Packet Tracer je aplikacija koja predstavlja monu mrenu simulaciju, koja omoguava studentima da eksperimentiu sa raunarskom mreom odnosno da ispituju ponaanje mree i mrenih komponenti u raznim situacijama. Packet Tracer omoguava studentima da po svojoj elji, projektuju raunarske mree, koje mogu imati gotovo neogranien broj ureaja i da na taj nain projektuju i znatno sloenije raunarske mree nego to bi imali priliku da to praktino i uine. Nakon uvoda u sam problem praktinog izvoenja nastave iz raunarskih mrea, ovaj rad se najveim dijelom bavi osnovnim karakteristikama Cicko Packet Tracer-a i njegovom primjenom u nastavi. Abstract Cisco Packet Tracer is an application that is a powerful network simulation, which allows students to experiment with the computer network and to examine the behavior of networks and network components in different situations. Packet Tracer allows students to as they wish, project networks, which can have an almost unlimited number of devices and thus to design and more complex networks than they would have had the opportunity to practically do so. After an introduction to a problem of practical teaching of computer networks, this paper mainly deals with the basic characteristics Cicko Packet Tracer and its application in teaching. 1. UVOD Kako se mreni sistemi razvijaju iz dana u dan postojala je opravdana potreba kako razviti koristan alat za projektovanje i izuavanje mrenih sistema. Cisco Packet Tracer je programski alat koji je razvijen od strane Cisco akademije, za pomo pri savladavanju gradiva za polaganje Cisco sertifikata. Ovaj program je naao svoju primjenu daleko ire od same pripreme za polaganje Cisco sertifikata, pa je danas skoro neizostavni dio u obrazovnim institucijama koje prouavaju materiju mrenih sistema. Ovi alati u znaajnoj mjeri pomau studentima da savladaju predmetno gradivo, ali i da na jedinstven nain istrauju svijet mrenih tehnologija, i relativno skupih ureaja, a sve to bez straha da e ugroziti rad mree, kako bi to bio sluaj na pravim ureajima. Pored uenja, ovaj alat je mogue koristiti za projektovanje raunarskih mrea i konfigurisanje mrenih komponenti. Program omoguuje koncept ta ako. Mrene komponente koje se koriste u ovom programu identine su komponentama koje se mogu nai u prodaji. Takoe, nakon samog projektovanja mogue je izvriti testiranje mree i uvidjeti nedostatke pri optereenju pojedinih mrenih komponenti. Kada se zavri sa projektovanjem u programu Cisco Packet Tracer, mogue je sauvati konfiguracionu datoteke za svaki ureaj, i uitati ih u stvarne ureaje. U tom sluaju prava mrea bi trebalo da radi kao i ona u simulatoru, tako da nebi trebalo doi do neeljenih pojava.
1 2

Potrebno je napomenuti da su za rad samog programa hardverski zahtjevi veoma skromni, u poreenju sa mogunostima ovog programa. 2. OKRUENJE PROGRAMA Samo grafiko okruenje programa je realizovano tako da se poetnik veoma lako moe snai u radu sa programom. Gornja paleta alatki sadri manje vie karakteristine opcije, kao i veina aplikatnih programa. Tu su padajui meniji File, Edit, Options, View, Tools, Extensions i Help. Meni Options i Tools sadre osnovna podeavanja, koja se odnose na samu funkcionalnost programa, a to su podeavanja korisnikih profila, algoritama i samog grafikog okruenja. Unutar menija Extensions nalazi se Activity Wizard koji omoguava korisnicima da autorizuju svoje aktivnosti podeavanjem scenarija koristei dato uputstvo, kao i kreiranje poetne i konane mrene topologije iz predefinisanih paketa. Activity Wizard omoguuje ocjenjivanje mree i obezbeuje povratne informacije o mogunostima mree. Na slici 1. prikazan je izgled prozora Activity Wizard sa otvorenom karticom Answer Network.

Student prvog ciklusa studija na Slobomir P Univerzitetu u Bijeljini, Fakultet za informacione tehnologije Student prvog ciklusa studija na Slobomir P Univerzitetu u Bijeljini, Fakultet za informacione tehnologije 3 Student prvog ciklusa studija na Slobomir P Univerzitetu u Bijeljini, Fakultet za informacione tehnologije

958

Slika 1. Prikaz prozora Activity Wizard U meniju file, izborom opcije Open Samples mogue je izabrati template, tj. mogue je izabrati neki od scenarija koji su ugraeni u program, a zatim izvriti odreene korekcije ili prepravke po potrebi. Na slici 2. prikazan je primjer wireless mree iz predloka, zajedno sa podrazumijevanim podeavanjem za tu mreu.

Slika 3. Prikaz logike radne povrine Pored radne povrine postoji paleta alatki iz koje se biraju ureaji, koji se dodaju u mreu. Ureaji su podijeljeni u kategorije: Routers Switches Hubs Wireless devices Connections End devices WAN Emulation Custom Made Devices Multiuser Connection Cisco Packet Tracer podrava dva razliita reima rada, a to su rad u realnom vremenu i simulacioni reim rada. U realnom reimu rada ureaji u mrei se ponaaju kao realni ureaji, sa trenutnim odzivom na sve mrene aktivnosti. Ovaj reim omoguava korisniku da stekne osjeaj za stvarne ureaje, koji se u praksi ponaaju ba kao u ovom reimu rada. Simulacioni mod obezbeuje korisniku da vidi i kontrolie vremeske intervale unutar prenosa podataka i prostiranja podataka kroz mreu. Ovaj koncept omoguava korisnicima da razumiju osnovne principe funkcionisanja mree. Cisco Packet Tracer podrava protokole svih nivoa TCP/IP referentnog modela. Spisak protokola i odgovarajuih slojeva je dat u sljedeoj tabeli. Sloj Aplikacioni Transportni Mreni Podrani protokoli
FTP , SMTP, POP3, HTTP, TFTP, Telnet, SSH, DNS, DHCP,NTP, SNMP, AAA, ISR VOIP, SCCP config and calls ISR command support, Call Manager Express TCP and UDP, TCP Nagle Algorithm & IP Fragmentation, RTP BGP, IPv4, ICMP, ARP, IPv6, ICMPv6, IPSec, RIPv1/ v2/ng, Multi-Area OSPF, EIGRP, Static Routing, Route Redistribution, Multilayer Switching, L3 QoS, NAT, CBAL, Zone-based policy firewall and Intrusion Protection System on the ISR, GRE VPN, IPSec VPN Ethernet (802.3), 802.11, HDLC, Frame Relay, PPP, PPPoE, STP, RSTP, VTP, DTP, CDP, 802.1q, PAgP, L2 QoS, SLARP, Simple WEP, WPA, EAP

Slika 2. Izgled wireless mree iz predloka U programu Cisco Packet Tracer postoje dvije razliite radne povrine, logika i fizika. Logika radna povrina omoguuje izgradnju logikih mrenih topologija dodajui, povezujui i organizujui virtuelne mrene ureaje. Fizika radna povrina obezbjeuje grafiku dimenziju logike mree u prostoru. Omoguuje korisniku da stekne osjeaj, tj. da uvidi kako bi njegova mrea izgledala u prostoru. Pomou ove radne povrine mogue je vidjeti kako su ureaji fiziki povezani i organizovani u pojedine sektore. Takoe mogue je vidjeti i prikaz mree unutar gradova ili drugih veih organizacionih jedinica. Na slici 3. je prikazan izgled programa Cisco Packet Tracer 5, sa logikom predstavom mree, sa dva raunara, tri rutera i dva svia.

Sloj veze/ fiziki sloj

Tabela 1. Spisak protokola koje podrava Cisco Packet Tracer razvrstanih po slojevima 959

Program posjeduje i viekorisniku funkcionalnost, koja se ostvaruje kroz peer-to-peer protokole, tako da je mogue kreirati neke vrste socijalnih mrea, ali i svih drugih vrsta mrea koje koriste protokole ravnopravnih mrea. Grafika simulacija, preko koje se simulira interfejs omoguuje dodavanje kartica u modularne rutere i svieve, koji tako postaju dijelovi simulacije. 3. KREIRANJE RAUNARSKE MREE Nakon pokretanja programa pristupa se fazi dodavanja potrebnih ureaja. Dodavanje poinje od nieg nivoa, tj. od krajnjih ureaja, kao to su personalni raunari. Nakon dodavanja raunara slijedi njihovo preimenovanje u odgovarajui naziv, tako da mrenom administratoru omogui to jednostavnija identifikacija raunara. Na primjer ime raunara R27-2 se odnosi na raunar 2 iz sale 27. Sljedei korak je IP adresiranje raunara. Ako se kreira LAN mrea treba voditi rauna da adrese budu iz dozvoljenog opsega. Najee korien opseg u LAN mreama je 192.168.0.0 - 192.168.255.255. Tako se na primjer raunaru R27-2 moe dodijeliti adresa 192.168.27.2, pri tom adresa mrene maske treba da bude 255.255.255.0. Adresa podrazumijevanog mrenog prolaza4 podeava se kasnije, tj. nakon podeavanja adrese mree kojoj e raunar pripadati, a adresa DNS servera nakon podeavanja istog. Na sljedeoj slici je prikazan prozor u kome se unose IP adrese.

Da bi podeavanja bila sauvana i nakon resetovanja svia, potrebno je uraditi kopiranje tekueg podeavanja u poetni konfiguracioni fajl, naredbom copy running-config startupconfig. Nakon ovih naredbi CLI izgleda kao na slici 5.

Slika 5. Izgled prozora CLI Po postavljanju i podeavanju odgovarajuih svieva potrebno je povezati svaki raunar na odgovarajui svi. Raunari se na svi povezuju preko UTP kabla odgovarajue kategorije, najee kategorije 5, na portove FastEthernet koji su numerisani od 0/1 do 0/24. Nakon povezivanja raunara sa odgovarajuim sviem, slijedi povezivanje svieva sa ruterima. Ruteri se sa sviem povezuju preko UTP kabla i porta FastEthernet. Sljedei korak je podeavanje rutera i dodjeljivanje adresa pojedinim interfejsima rutera. Ime rutera se zadaje na isti nain kao i ime svia, preko CLI-a. Da bi se dodijelila adresa odreenom prikljuku rutera potrebno je izabrati pojedini prikljuak. Ako na primjer elimo konfigurisati FastEthernet 0/0 port, prvo je potrebno prei u reim za podeavanje datog prikljuka, a to se radi iz konfiguracionog reima naredbom interface FastEthernet0/0. Kao rezultat prethodne naredbe u odzivniku se umjesto (config) pojavljuje (config-if). Tada se pristupa podeavanju datog interfejsa. Adresa se dodjeljuje naredbom ip address 192.168.27.254 255.255.255.0, gdje se drugi dio adrese odnosi na mrenu masku. Mogue je podesiti brzinu porta, kao i duplex, koji moe biti half ili full. Sa naredbom exit se vraa u globalni konfiguracioni reim. Veze izmeu rutera se uspostavljaju preko serijskih kablova. Da bi mogli povezati rutere putem serijskih kablova, potrebno je dodati serijske portove na rutere. Vano je znati da prilikom dodavanja porta ruter mora biti ugaen. Sledei korak je podeavanje serijskog interfejsa rutera, na isti nain kao to je to uraeno i za FastEthernet port. Kada se podese portovi potrebno je popuniti statike tabele rutiranja. Tabele rutiranja za pojedine rutere se popunjavaju na sljedei nain: za Router0: ip route 192.168.29.0 255.255.255.0 192.168.150.2 ip route 192.168.38.0 255.255.255.0 192.168.100.2 za Router1: ip route 192.168.29.0 255.255.255.0 192.168.200.1 ip route 192.168.27.0 255.255.255.0 192.168.100.1

Slika 4. Dijalog za podeavanje IP adresa Sljedei u nizu koraka je izbor odgovarajueg svia. Izabraemo 24-portni svi 2950, na koji je mogue povezati 23 raunara, dok se jedan FastEthernet port koristi za vezu sa ruterom. Zatim se raunari iz date organizacione jedinice povezuju na svi. Sva podeavanja za svi se mogu vriti preko CLI5. Po ulasku u CLI mogue je vidjeti trenutnu konfiguraciju svia, a za odreena podeavanja potrebno je ui u enable reim, sa naredbom enable, a zatim i u globalni konfiguracioni reim sa naredbom configure terminal. Iz globalnog konfiguracionog reima moe se podesiti npr. ime samog svia. Ime se podeava naredbom hostname switch1, a nakon ove naredbe ime svia postaje Switch1. Takoe, tu je mogue podesiti lozinku za pristup enable reimu. Lozinka se podeava naredbom enable password 12345, i nakon podeavanja, za pristup enable reimu, potrebno je unijeti lozinku, koja je u ovom sluaju 12345.
4 5

Default Gateway Command Line Interface

960

za Router2: ip route 192.168.27.0 255.255.255.0 192.168.150.1 ip route 192.168.38.0 255.255.255.0 192.168.200.2 gdje prva adresa predstavlja adresu mree kojoj se pristupa, druga mrenu masku, a trea predstavlja sljedei skok sa tekueg rutera, u pravcu odredita. Sada je na svim raunarima potrebno podesiti adrese podrazumijevanog mrenog prolaza, a to su adrese prikljuaka rutera na koji su ti raunari prikljueni. Tako je na primjer na raunarima u podmrei 27 adresa mrenog prolaza 192.168.27.254. Nakon podeavanja adresa mrenog prolaza trebalo bi da bude uspostavaljena veza izmeu svih raunara u mrei. Ispravnost mree se jednostavno moe provjeriti naredbom ping koja alje ICMP6 zahtjev na odredite, tj. na zadatu adresu. Nakon to odredite primi paket odgovara sa ICMP odgovorom, preko koga se potvruje da je veza uspjena. Na osnovu vremena odziva mogue je vidjeti da li postoji neki problem u mrei.

ukljuiti opciju DNS Service, a potom i dodavati pojedine raunare. Ako na primjer dodajemo raunar ije je ime R271, a adresa 192.168.27.1 to emo uraditi tako to u polje Name upiemo R27-1, a u polje Address upiemo 192.168.27.1. Kada ovaj postupak uradimo za svaki raunar u LAN mrei potrebno je jo na svakom raunaru za adresu DNS servera podesiti 192.168.29.50. Nakon dodavanja svih raunara config dialog bi trebao izgledati kao na slici 7.

Slika 7. Zapisi na DNS-serveru Sada je omogueno uspostavljanje veze izmeu raunara na osnovu njihovih imena. Nakon dodavanja servera i dodavanja biljeki na emi koje omoguuju lake snalaenje, mrea dobija izgled kao na slici 8. Slika 6. Testiranje veze naredbom ping Kao to se vidi sa prethodne slike naredbom ping je mogue ispitati povezanost izmeu vorova unutar mree, ali je potrebno znati tane IP adrese raunara. Da bi se zaobiao taj problem potrebno je uvoenje DNS7 servera, koji e na osnovu imena raunara generisati njegovu adresu. Tanije, kada neki raunar pokua pristupiti drugom raunaru preko njegovog imena, prvi raunar alje svom DNS serveru upit za adresu traenog raunara, a DNS server, ako ima, odgovara sa adresom drugog raunara. Dalji razvoj situacije je isti kao i u sluaju kada prvi raunar zna adresu drugog raunara. DNS server se dodaje u neku od podmrea i adresira isto kao i raunar. Sva podeavanja koja su se odnosila na pojedine raunare se mogu primijeniti i kod DNS servera. Ako na primjer DNS server postavimo u podmreu sa adresom 192.168.29.0/24, adresa samog servera moe biti bilo koja u opsegu slobodnih adresa unutar date podmree. U ovom sluaju emo za adresu servera uzeti adresu 192.168.29.50. Poto e ovaj server sluiti kao DNS server potrebno je izvriti aktiviranje i podeavanje DNS-a na ovom serveru. To se jednostavno moe uraditi ulaenjem u config dijalog na serveru i aktiviranjem taba DNS. Nakon toga je potrebno
6 7

Slika 8. Konaan izgled mree Ovako projektovana mrea moe posluiti za kreiranje prave mree.

Internet Control Message Protocol Domain Name System 961

4. ZAKLJUAK Kao to je mogue zakljuiti iz prethodnog teksta Cisco Packet Tracer predstavlja veoma zanimljiv alat za rad sa mreom. Omoguava lako kreiranje virtuelne mree, kao i njeno testiranje, pa je zato i jasno zato je ovaj alat naao iroku primjenu. Pored svih ovih injenica koje su navedene, vano je napomenuti da je sam alat besplatan i moe se preuzeti na Cisco web sajtu. Kao to je ve napomenuto ovaj alat je veoma koristan i po tom to omoguava da se sauvaju sva podeavanja pojedinih mrenih komponenti, a potom se mogu uitati u prave ureaje bez straha od neeljenih pojava. Na osnovu svog skromnog iskustva u projektovanju mrea pomou programa Cisco Packet Tracer, program bih preporuio svima koji imaju doticaja sa mrenim tehnologijama, a posebno studentima koji nemaju ansu da se esto sretnu sa stvarnim ureajima.

5. LITERATURA

[1] http://www.cisco.com/web/learning/netacad/course_cata
log/docs/PT_AAG.pdf

[2] http://www.cisco.com/web/learning/netacad/course_cata
log/docs/Cisco_PacketTracer_AAG.pdf [3] http://www.cisco.com/web/learning/netacad/course_cata log/docs/Cisco_PacketTracer_DS.pdf [4] http://www.cisco.com/ELearning/prod/curriculum/cco_t do_ldd/demos/PacketTracer/index.html 6. ZAHVALNICA Istraivanja u ovom radu raena su u sklopu izrade seminarskog rada iz predmeta Raunarske mree na prvom ciklusu studija na Fakultetu za Informacione tehnologije Slobomir P Univerziteta, pod mentorstvom asistenta Aleksandra Vasia.

962