Professional Documents
Culture Documents
علم الفرائض والمواريث
علم الفرائض والمواريث
علم الفرائض والمواريث
2007 2008 -
....
1416
: - - .
... x 23 21
9960 - 09 - 399 - 9 :
- 1 -
253 9010712
- 2 - -
16 / 2400
16 / 2400 :
9960 - 09 - 399 - 9 :
...
...
www.moe.gov.sa
www.moe.gov.sa/curriculum/index.htm
runit@moe.gov.sa
....
.
( )
.
- -
.
.
.
.
.
....
( )
.
: :
[ . ]
1 - .
2 .
3 : [ . ]
: :
.
[ ]
.
:
1- .
2 .
3- .
4 .
5 . 6- ( )1 .
:
[ . ]44
.
:
1
:
[ ]253
( )1 ( ) ( )
.
10
[ . ]14
:
:
[ . ]34
( : )
.
:
[ . ]34
2
.
11
3 :
.
11 12 .176
:
12
[ ]14 13 12 11 :
( )1
[ ] 176 :
( )
( )1 : ( ) ( ) :
( ) .
13
.
: : .
:
.
14
:
.
:
:
.
: : :
[ . ]
15
: .
: .
:
: .
: .
:
1 : : .
2 : .
3 : . .
: .
:
.
16
1 :
( .)1 .
2 . 3 .
:
.
: .
:
.
:
:
1-
: .
: .
( )1 .
17
( ) : :
[ ]11
[ ]11
() : ( .)1 :
() : :
: :
[ . ]
2-
: .
:
:
[ ]12
.
3-
: .
:
: [ . ]
( )1 .
18
(.)1
: .
:
: .
:
1-
:.
: .
: .
:
[ . ]
:
( )2
.
( )1 : :
: . .
( )2 : . : .
( )1 : .
19
2-
: :
[ . ]
.
3-
[ . ]46
:
[ ]
:
[ ]
20
1- :
2- :
( )
( )
.
.
1 : .
2 : .
3 : .
21
1- .
2 . 3- .
4 . 5 . 6-
7 . 8- .
9 . 10 . 11-
12 .
13 14-
22
1- : :
2 : :
3 : :
.
4 : : :
.
5- .
6 - : :
23
:
.
7 : :
8 : .
9 : .
10 . 11- .
12- .
13 : : [ ] ( ) .
14- : :
15 : : ( )
.
24
1 : : .
2 : : .
3 - : :
4 : . 5 : :
:
:
[ . ]
6 - : :
7 .
8 : :
.
25
9 : :
10 : : ( )
.
( )
:
1- .
2 . 3 - .
4 . 5 . 6- .
26
27
: .
: .
: .
: .
: .
:
( )1 .
( )2 .
( )
:
1 . 2- .
3 - .
28
1-
.
:
:
[ ]
:
:
1 .
3- .
2- .
4- .
: :
: .
.
29
- .
- .
- .
30
2-
.
1 - .
2 .
3 . 4- .
.
:
:
.
31
3-
1 . 2- .
: :
32
:
( )
: [ . ]
:
.
:
- .
.
:
1 3 3 : .
33
2 : .
3 : .
4 :
.
5 :
.
6- :
7- :
34
1 . 2 . 3 . 4 - .
5 . 6- .
7 . 8- .
9 . 10- .
11- .
12 . 13 . 14 . 15- .
35
16 . 17 . 18 . 19 . :
1 . 2 . 3 - .
4- .
5 . 6 . 7 : - .
- .
- .
- .
- .
36
37
:
:
:
.
:
.
38
: .
:
(.)1
:
: .
: .
:
.
:
.
: .
( )1 .
39
1-
:
1- :
( ) .
2- :
1 : .
2 : .
3 : .
4 : .
40
2- :
1- :
2
.
1- :
2- :
3 - :
4- :
41
3- :
1 .
:
2 .
3 .
1- :
2 - :
3- :
4- :
42
4- :
1 :
2 :
3 .
1- :
2- :
3- :
43
4 - :
5 - :
6- :
7 - :
44
5-
.
.
1 . 2 . 3 .
:
1 .
2 .
1- :
.
2- :
45
3- :
4- :
46
6-
: .
: .
: .
:
.
.
.
:
1 .
2 .
3 - .
: .
47
1- :
2- :
3- :
48
- 7
1 :
:
2 :
( )
.
3- :
1- :
49
2- :
3- :
4- :
50
- 8
1 .
2 - .
3 .
4- .
5 .
1 - :
2 - :
.
:
51
3- :
4- :
52
9-
1 ( ) .
:
2 .
:
3 .
4 :
.
5 .
1 - :
2 - :
53
3- :
4- :
5- :
.
6 - :
54
10-
1 ( ) .
2 . 3- .
4 - .
5 .
6 - .
7 .
1 - :
2- :
55
3- :
4 - :
5 - :
6- :
7- :
8- :
56
- 11 ( )
1 :
2 - :
3 .
1- :
2 - :
57
3- :
4 - :
58
:
:
: : .
:
.
:
1 - :
2 - :
59
- :
12 .)1( 15
.
12 13
.
( )1 .
60
1 .
2 .
3 : .
4 .
5 .
: .
:
1 . 2 - .
3 .
61
()2
()1
(
)
()2
( )
()2
()1
(
)
()2
( )
()3
()3
()3
()3
()2
()1
()3
()1
()2
()3
( )
()
()3
()1
(2
3
62
()3
()6
()5
()1
()2
()2
()4
()1
()1
()2
()2
()1
()7
()3
()1
()3
()3
()3
(
)
63
()5
()4
(
)
()5
()4
(
)
()2
()3
()6
()5
()7
()6
(
)
()3
:
.
64
1 . 2 . 3 -
4 .
5 - .
6 - .
7 . 8 . 9 - .
10-
11 .
12 .
13- .
65
14- .
15 .
16 . 17 :( ) .
() .
() .
( ) .
66
....
69
: .
: .
.
:
- .
- .
:
- .
- .
70
1- :
( )
-
.
:
.
2- :
: .
( ) :
:
.
.
() :
71
:
1 : :
.
2 :
.
3 :
.
4 :
.
:
1 :
.
2 : .
3 :
.
72
1 :
.
2
.
3 .
1 :
:
2
.
73
74
75
.
.
1 . 2 - .
3- .
4 . 5 6 - .
7 : - .
- .
- .
- .
76
77
: .
: .
78
*
.
:
1
4
1.
4
.
12
: :
1
4
12 .
* .
79
2
3
3 8 1
12
12
12
12 = 1 + 8 + 3 .
:
1
8
24
3 16
24
24
1
= 24
+ 4
24
24
24 = 1 + 4 + 16 + 3
2
3
+ 1
24
16
1+4
: :
.
6 .
3 1
6
6
2
6
.
6 = 2 + 1 + 3 .
80
1
2
1
6
: :
1
6
5
6
.
1
6
6 = 5 + 1 .
1 : :
1 . 1
2
2
81
1
2
1
2
1
1
2 = 1 + 1 .
2 : :
1 4
6
6
5 = 4 + 1
6
.
1
6
2
3
3- * .
* .
82
: .
:
.
:
: .
: .
:
:
[ ]
.
: .
)1 :
) .
:
1
2
)
.
:
2
3
83
1
3
)2
.
1
2
1
6
4/6
: .
)1 .
)2 .
. .
)1 :
1
8
)2
1
4
84
: .
: .
1
7
. 1
7
1
4
1 = 2 .
4
8
: .
: .
1
2
2
3
85
86
7/6
3
2
2
8/6
3
2
2
1
9/6
3
12
( )3 ( )8
( )2 (.)13
:
3 3 4 12
( )3 ( )8
( )4 (. )15
87
3
2
10/6
13/12
3
4
4
2
15/12
3
4
6 3 3 4 12
( )3 ( )8
( )4 ( )2
(.)17
17/12
3
.
:
6 6 3 8 ( )24
3 16 4
4 (.)27
:
.
88
27/24
.
: .
: .
: .
:
:
32 = 4 * 8
* 4 = 4
1
1
8
. 7
* 2 8 = 4
. 4 7
:
:
72 6 * 12
. 9
* 18 6
3
1
4
. 16
* 4 8 6
3 2 8
3
6
* 6
1
.
89
() 3 ( )
6 .
1- :
2- :
.
3- :
.
4- :
90
( )
()
() :
1- .
3- .
2- .
4 . 5 . 6 . 7- .
8 . 9 . 1 0- .
11 . 1 2 . 13 . 14- .
91
1 5- .
1 7- .
16- .
( ) .
()
92
)1 ( ) :
= *
)2 .
:
12 .
4 12000
1
4
1
2
.
= 3000
* 3000 = 3000
* 6000 = 3000
* 3000 = 3000
= *
12000
12000
12000
3000
3000
3000
* = 1
* = 2
* = 1
93
3000
6000
3000
: :
60
1
2
1
3
3
4
()4
( )3 ( )3 3 3 4 12 .
3 8 4 12 15
15
:
4000 = 15 60.000
- = 16.000 = 4000 4
- .
94
95
:
.
:
.
[ . ] 75
:
: .
[ ]
: .
[ ]
:
- 1 :
- 2 :
96
- 3 :
( ) ( )
.
() ( ) .
( )
( .)1
:
.
:
- :
.
:
- :
.
( )1 6 . 235
97
1 .
2
.
3
.
- :
- :
.
.
98
1 2 . 3- .
4 - .
5 - :
( )1 .
( )3 .
( )2 .
( )4 .
99
:
:
1 . :
.
1
.
:
:
3 2
:
: .
100
3
2
1
( ) :
- .
1
6
5
1
2 6
6 3 3 9 .
3
. = . 6 = 3 2
( )6 :
= 1 = 1 1
= 3 = 3 1
= 5 = 5 1
101
3
2
1
1
5
9
3
1
5
:
- .
x 3 = 15 5
( )2 ( )5
( )5
(. )3
102
- 15 = 3 5
( )5
.
- = 10 = 5 2
( )5 ( )2
= 8 = 2 4 = 2 = 2 1
:
3
2
1
15
5
103
:
:
.
( )
()
( )24 1 = 4 4 ( )1
3 = 1 3
20 = 3 + 17 1 = 1 1
:
104
24
17
24
3
1
20
1
.
:
: .
: .
105
9/8
27
72
18
30
4
8
8
4
8
8
.
:
- .
106
( )1 ( )4
. 32 = 8 4
:
8
32
18
107
12
1
:
.
:
.
:
- :
6
.
.
3 8 1 6 .
.
- :
( )
6 7
3 3 .
108
1-
2 :( ) .
() .
() .
109
: :
: :
: :
.
: .
:
110
- :
1
2
1
28
14
14
2 8 4 2 .2
1
2
3
24
2
3
4
32
3 4
8 7 .
= 56 = 7 8
28 28
( 14 . )14
111
24 .32
14 .18
24 4
14 .
:
1 . 2- .
112
.
:
.
:
.
:
113
: : .
[ ]
.
:
.
[ .]15
[ ]14
( :
) .
:
114
) .
:
:
- :
.
.
.
115
:
12/4
6/8
6/8
6/8
2/24
2/24
48
12/1
6/1
6/1
6/1
6/3
6/3
36/3
18/3
10/5
42/7
24/4
42/7
32/16
42/21
- ( )42 .
116
1
2 . :
1- .
2- .
3- .
4- .
5- .
6-
.
7- .
8-
.
117
.
: .
: .
: .
: .
118
:
[ ]
:
[ ]
:
:
: .
119
1-
2 . 3- .
120
1 2 -
3-
4 5 -
6 - .
7
8
9 :( ) .
() .
() .
() .
( ) .
121
1-
620 .
2-
907
577 .
3-
4-
5-
6-
7-
8-
9-
10-
122
: ......................................................................................
- ...........................................................................................
- ......................................................................................................
- ................................................................................................
- ...............................................................................................
12
- .......................................................................................................
15
- ............................................................................
14
- ................................................................................................
16
- ......................................................................................................................
17
- .......................................................................................................................
- ........................................................................................................................
- .....................................................................................................................
16
19
21
- .........................................................................................................................
21
- ..............................................................................................................
26
- ...............................................
: ..............................................................................................
23
27
- ...........................................................................................
28
- ........................................................................................
29
- ......................................................................................
123
28
- ........................................................................................................................
31
: .................................................................................................
37
- ......................................................................................................................
33
- ....................................................................................
38
- ................................................................................
40
- .........................................................................................................................
42
- ...........................................................................................................
45
- ....................................................................................................................
- ......................................................................................................................
...........................................................................................................................- .....................................................................................................................
39
41
43
47
- ..............................................................................................................
49
- ....................................................................................................
53
- ...................................................................................................................
57
................................................................................................................. - ...........................................................................................................
- .......................................................................................................
- ..................................................................................................................
: ...........................................................................................................
51
55
61
61
69
- ....................................................................................................
70
- ...................................................................
73
- .....................................................................................................................
124
70
- .....................................................................................................
73
- .....................................................................................................................
78
- ..................................................................................................................................
83
: ............................................................................................
- ...................................................................................................
77
81
- .................................................................................................................................
85
- ................................................................................................................
89
- ........................................................................................................................
93
- ..............................................................................................................
- .........................................................
: ........................................................................................
- .............................................................................................................
85
90
95
96
- ............................................................................................................
96
- ..........................................................................................................................
100
- .....................................................................................................................
110
- .............................................................................................................
- .......................................................................................................................
98
108
- .......................................................................................................................
113
- ................................
118
- ..........................................................................................................
................................................................................................................. - ........................................................................................................................
125
115
119
122
....