SADRAJ

1.

PREDGOVOR ............................................................................................................ 1

2.

UVOD....................................................................................................................... 1

3.

OSNOVNE KARAKTERISTIKE ULAZNIH MATERIJALA.................................................. 4

3.1 AGREGAT ........................................................................................................................ 4
3.1.1 Filer .......................................................................................................................... 4
3.1.2 Pijesak ...................................................................................................................... 5
3.1.3 Kamena sitne.......................................................................................................... 6
3.2 VEZIVO U SMA MJEAVINI ...........................................................................................13
3.2.1 Primjer/istraivanje uticaj sadraja veziva na svojstva SMA ..............................15
3.3 VLAKNA U SMA MJEAVINI ..........................................................................................24
3.3.1 Primjer/istraivanje uticaj pojedinih vrsta vlakana na svojstva SMA.................25

4.

POVRINSKE KARAKTERISTIKE SMA ....................................................................... 31

4.1 OTPORNOST NA DEFORMACIJE I NASTANAK KOLOTRAGA..........................................31
4.2 OTPOR KLIZANJU .......................................................................................................... 33
4.3 UO LJIVOST POVRINE.................................................................................................38
4.4 BU NOST POVRINE..................................................................................................... 43
4.5 RAVNOST POVRINE..................................................................................................... 45
4.6 TRAJNOST ..................................................................................................................... 46

5.

OSNOVNE KARAKTERISTIKE PROIZVODNJE I UGRADNJE SMA ................................ 47

6.

UPOREDNA ANALIZA NORMI U EVROPI I ZEMLJAMA U OKRUENJU...................... 49

6.1 SMA U BOSNI I HERCEGOVINI ......................................................................................49
6.2 SMA U HRVATSKOJ ....................................................................................................... 52
6.3 SMA U SRBIJI................................................................................................................. 55
6.4 SMA U NJEMA KOJ ...................................................................................................... 56
6.5 SMA PO NAJNOVIJIM EVROPSKIM NORMAMA ............................................................58

7.

EKONOMSKI EFEKTI................................................................................................ 66

8.

ZAKLJU AK............................................................................................................. 67

9.

LITERATURA ........................................................................................................... 68

ZAVRNI RAD

Skeletni mastiks asfalt SMA (Stone Mastic Asphalt)

1. PREDGOVOR
Skeletni mastiks asfalt (Stone Mastic Asphalt, SMA) se koristi kao zavrni sloj na
putevima svih vrsta. Za razliku od asfaltnih mjeavina standardnog, asfaltbetonskog tipa,
ve i udio krupnozrnog agregata uz istovremeno ve i udio bitumena i filera u SMA, stvara
vrstu i povezanu skeletnu strukturu koja pomae da se raspri, prenese uticaj i djelovanje
na donje slojeve. To je jedan od razloga visoke otpornosti na habanje i trajne deformacije.
Tako e, sastavni dio strukture ine i sredstva za stabilizaciju. Zahvaljuju i trodimenzionalnoj
strukturi, vlakna zadravaju relativno visoku viskoznost bitumenskog morta, sprije avaju
njegovo procje ivanje i pojavu segregacije asfaltne mjeavine na visokim temperaturama za
vrijeme skladitenja, prevoza i ugradnje, a istovremeno omogu avaju stvaranje debljeg
bitumenskog sloja oko svakog kamenog zrna, zaustavljaju i time oksidaciju, prodiranje vlage
i podizanje ili pucanje agregata. Cijela jedna takva struktura projektovana na povrinu
kolovoza ini prili no uniformnu teksturu zbog koje je smanjen nivo buke koji se generie
prilikom odvijanja saobra aja, a istovremeno je pove ana i otpornost na klizanje.

2. UVOD
Skeletni mastiks asfalt je razvijen ezdesetih godina prolog vijeka u Njema koj. U to
vrijeme iroko su bile rasprostranjene i kori ene gume sa eli nim ekserima zbog ega su
nanoena zna ajna ote enja na povrini kolovoza ime se skra ivao eksploatacioni vijek
puta. Asfalti koji su tad bili dostupni su asfaltni beton AB i liveni asfalt. Utvr eno je da je
asfalt beton sklon brzom habanju. Sadraj veziva je bio relativno nizak i vezivo je teilo tome
da na povrini o vrsne. Bitumenski mort je pritom haban, ime se gubio povrinski sloj i zrna
agregata su postajala jasno vidljiva.
Pokuaj da se problem prevazi e pove anjem koli ine veziva u asfaltnoj mjeavini,
dovelo je do nestabilnosti mase i pojave jo jednog problema, kolotraga. Sa druge strane,
liveni asfalt je pokazao dobre osobine. Me utim, bio je skup za proizvodnju i spor za
ugradnju, sa estim potrebama za ru nim radom. Njema ke kompanije koje su se bavile
proizvodnjom asfalta su razvile recepturu i napravile prvi pravi SMA. Krajem 1975. godine,
upotreba guma sa eli nim ekserima je zabranjena tako da je po etna opravdanost izgradnje
puteva sa zavrnim slojem od SMA, prakti no nestala. Me utim, SMA se kao mjeavina
pokazao kao dosta bolji nego asfalt beton. Asfalt beton je bio sklon pojavi kolotraga u
slu aju pove ane koncentracije bitumena u mjeavini, dok je sa manjom koli inom bitumena
starenjem dolazilo do prijevremenog pucanja. SMA nije pokazivao takve nedostatke, a i
trajnost je bila dua (Slika 1 i 2). Godinama dalje, materijali i tehnologija su napredovali u
razvoju. Razvile su se razli ite recepture za SMA, ali osnova je ostala ista. 1984. godine SMA
je uvrten u standarde, prvo Njema ke, pa onda i drugih zemalja Evrope (vedska, Danska,
Finska, Holandija, Belgija, Francuska, vajcarska). Po etkom devedesetih godina po ele su
prve primjene u SAD u, i ubrzano se irilo.
1