RETORIKA I STILISTIKA

Uvod u optu lingvistiku 4.2.2008 Natalija Pani

 Retorika - uenje o govornitvu Retorika u antikom periodu Aristotel Retorika Kvintilijan Institutio oratoria Ciceron De oratore

 Retorika u antikom periodu

1. 2. 3. 4. 5. 5 koraka do uspenog retorikog sastava: Inventio - skupljanje materijala Dispositio - strukturiranje,organizovanje materijala Elocutio - odabiranje stila u skladu s temom, prilikom... Memoria - uenje napamet nekih delova besede Actio - dranje govora, izgovor, nain dranja govora

 Retorika u srednjem veku

- trivijum: retorika, gramatika i logika

Retorika u postrenesansnom periodu

dva osnovna besednika postupka: 1. stil (elocutio) 2. nain dranja govora (actio) Tehnike verbalnog izraza, dikcija

 Retorika sada Obuhvata prouavanje celokupnog kreativnog diskursa, govornog i pisanog, tj. svih oblika delotvorne komunikacije Jezik mas-medija tehnike argumentacije kako publika tumai i reaguje na komunikacione procese koji su joj namenjeni

 Stil - izbor skupa jezikih obeleja izmeu svih mogunosti jednog jezika 1. Danas e izgleda biti lep i sunan dan. 2. Prema izvetaju meteorologa, danas e preteno biti sunano, sa najvion dnevnom temperaturom do 19C (...)

 Stilistika: Knjievna stilistika (deo nauke o knjievnosti) - prouava stilska obeleja epoha, anrova, pisaca, knjievnih dela... Lingvistika stilistika - prouava stilska obeleja svih vrsta govornih i pisanih tekstova

Lingvistika stilistika analizira stilove: razgovornog jezika, novinskih tekstova, politikog diskursa, naunih tekstova, pravno-administrativnih tekstova, reklama, ...

 Fonostilistika - prouava ekspresivne i estetske vrednosti zvuka u jeziku

Jabberwocky Lewis Carroll T was brillig, and the slithy toves Did gyre and gimble in the wabe: All mimsy were the borogroves, And the mome raths outgrabe. ...

 Stilostatistika (stilometrika) kvantifikacija stilskih obrazaca - Utvrivanje autentinosti dokumenata, autorstva... Hapax legomena - rei koje se javljaju samo jednom u nekom tekstu, delima nekog autora Teofil Pani: (...) mrakobesnog iivljavanja (...)

Stilske figure (retorike figure i tropi)

Poreenje (kao, poput, slino) Nemoj da se smeje kao lud na brano! Hladan kao led/pricer Cool as cucumber

 metafora - skraeno poreenje, tj. prenos znaenja po analogiji Ona je prava zmija. vrsta ruka, mutne misli... metonimija - prenos znaenja po bliskoj pojmovnoj vezi Vri lone, pouri! Cela naa ulica ga zna.

 sinegdoha - prenos po obimu znaenja, zamena dela i celine Pet lica se nalo na optuenikoj klupi. On teko zarauje svoj hleb.

 Litota - isticanje, naglaavanje nekog pojma negiranjem njemu suprotnog pojma Kako si? Nije loe. Eufemizam - ublaavanje izraza tako da se rei sa neprijatnom konotacijom zamenjuju reima prijatnije konotacije, a iste denotacije istaica - tetkica

 Hiperbola - pojaavanje izraza do krajnosti, preterivanje Pukla je od muke to to nije videla! Parabola - proireno poreenje neega konkretnog sa poznatim optijim pojavama Biblijske parabole

 Ironija - zamenjivanje izraza njegovom suprotnou Ba si se lepo pokazao!... Alegorija - vrsta razvijene metafore, zamena jednog sadraja drugim koji mu je slian po optoj strukturi i u nekim pojedinostima Izgubio je tu bitku, ali ne i rat!
Personifikacija U basnama

 Perifraza opisno iskazivanje Car ivotinja Elipsa izostavljanje nekog elementa Inverzija promena uobiajenog redosleda elemenata u konstrukciji radi posebnog isticanja

Ponavljanje
Aliteracija ponavljnje konsonanata Asonanca ponavljanje vokala Paronomazija igra rei slinog oblika ali razliitog znaenja uti utuju, a crveni putuju

Antiteza