TRUVA AVAI

Balklar halinde Truva Sava'nn k nedeni, savan ayrntlar ve sava sonrasna ait detayl bilgiler Truva nerede? Truva (Troia, Troy, lion, lias ya da lium), Kk Asya (Asia Minor) denen Anadolu'nun kuzeybatsndaki Troas blgesinde bir srtn zerinde, anakkale'nin 30 km. kadar uzandaki Hisarlk Tepesi zerinde, dokuz kere yklp yeniden kurulmu olan bir ehirdir. Truva, deniz basknlarndan korunacak kadar ieride olmasna karlk, Hellespontos (anakkale) ile Karadeniz'i balayan ticaret yollarna egemen olacak kadar da denize yakn bulunduundan yeri olduka nemliydi. 1873 ylnda Alman arkeolog Schliemann'n kazlarna balad gne kadar yeri hakknda trl sylentiler vard. Schliemann'n kazlarna sonradan arkeolog Drpfeld devam etti. Her yklnda yeniden yaplm olan ticaret kentinde 9 tabaka ortaya karld. Homeros'un Yunanllar tarafndan igal edilip yakp ykldn anlatt liyada destanndaki Truva, .. 15-12. yzyla ait olan 6. tabakadr.
Harabelerin Koordinatlar : 3957'26.79"N, 2614'19.92"E

Tarihe: Efsanelere gre ehri ilk kuran Trak'lardr. Bunlar sa'dan nce 3000 yllarnda Boazlar yolu ile Anadolu'ya geldiler ve anakkale dolaylarn dolatrlar. Sonra o zamanlar deniz kysndaki Hisarlk Tepesini ehir yapmaya elverili buldular ve ilk Truva ehrini orada kurdular. Baka efsanelere gre ehir bilinmeyen bir zamanda kim olduu bilinmeyen Tros (veya Dardanos) adl kral tarafndan kuruluyor. lk ehir tahminen ta devrinin sonlarnda, son ehir ise Romallar tarafndan yaplmtr. 6. ehrin etrafndaki surlar efsanelere gre eski Truva kral Laomedon tarafndan Tanrlara (Poseidon ve Apollon) yaptrldndan ok salam ve kalndr. Truva ehri bu yzden o zamanlar hi alnamaz olarak bilinirdi. Ama Truva'nn ilk krallarndan Laomedon, Herakles'i kzdrdndan Herakles, Akhilleus'un babas Peleus'un kardei Telamon'la birlikte bir ordu toplayp tam bir gnde Truva'y zaptetmiti. Bu olay, Agamemnon komutasndaki kuatmadan 50 yl kadar nce olmutu. Herakles, Laomedon'un btn ocuklarn en kkleri Podarkes hari ldrd. Herakles ocuk Podarkes'e (Priamos) btn Truva'y ve civarn emanet etti. O da yava yava btn blgeye, Asya kylarndaki adalara kadar yayld. lk olarak Arisbe, ikinci olarak Hekabe ile evlendi. Herakles ganimet olarak yanna ald Laomedon'un kz ve Priamos'un kzkardei Hesione'yi Telamon'a verdi. Sonra da Hesione'yi de Telamon'la evlendirdi. Herakles, Hesione'ye dn hediyesi olarak ne isterse vereceini syleyince, o da kardei Podarkes'i tutsaklar arasndan seti. Bu seim karsnda tebessm eden Herakles, Podarkes'i ancak sembolik bir fiyata satabileceini syledi. Bunun zerine Hesione, tln karp ocuun fidyesi olarak verdi. Podarkes'in yeni ad satn almak anlamnda bylece Priamos (satlm) oldu. Truvallar, ticaret gemileri ile kara, Marmara ve Ege Denizinde ticaret yaparak ok zengin olmulard. anakkale Boaznn, Ege Denizinin giri kapsnda olduundan ayn zamanda boaz da kontrol altna almlardr. Halbuki bu srada Minos devleti, Akha'lar tarafndan

yklm, Ege Denizi ticareti ve anakkale boaz bunlar tarafndan ele geirilmek istenmitir. te bu rekabet yznden Truvallar ile Akha'lar arasnda hep bir srtme olmutur.

TRUVA SAVAI NASIL IKTI?

1. Truva Sava'ndan ok nce... Theseus ve Trithos'un suya den evlilik planlar Dnya'nn en gzel kadn Zeus ile Leda'nn kzlar, Kastor ile Polluks'un kardei olan Helena idi ve gzellii hem tanrsal hem de dillere destand. Atina'l savalar Trithos ve Theseus, Zeus'un kzlar Persephone ve Helena'yla evlenmek istediler. kisi ilk nce o zamanlar 10 yanda olan Helena'y karp Theseus'un annesi Aithra'ya braktlar. Daha sonra da Persephone'yi karmak zere yeraltnda bulunan ller lkesine gittiler. Tanr Hades onlar gleryzle karlad ve gzel bir ziyafet tertipledi. Yemee oturduklarnda ise bir ok ylan gelip bu ikisinin ellerine kollarna sarlarak etkisiz duruma geldiler. Helena ise kardeleri Kastor ve Pollusk tarafndan kurtarld ve Sparta'daki evlerine gtrld. 2. Helena'nn talipleri ve babasnn zor durumu Helena evlilik ana geldiinde ise dnyann her yerinden krallar ve prensler olmak zere pekok talibi oldu. Helena'nn vey babas Tyndareos ise tm bu istekler karsnda kararsz kalmt. Evlenmede en isteklilerin banda Odysseus, Menestheus, Telamon'un oullar Byk Aias (Ajax) ve Telamon'un olu Teukros (Teucer), bir zamanlar bir Argos denizcisi olan Menoetius'un olu ve Kheiron tarafndan Akhilleus'la birlikte bym Patroklos, domeneus ve Agamemnon geliyordu. Sparta kral Tyndareos'a kzyla evlenmek iin gelen adaylarn getirdikleri hediyeleri artk koyacak yer kalmamt. Adaylarn iinde tek hediye vermeyen ise Odysseus'tu. Kral hem adaylar krmak istemiyor hem de kzn hibirisine vermiyordu. Bu yzden, evlenme isteiyle Sparta'ya gelen kral ve prensleri de kovamyordu. nk, bir sava kmasndan korkuyordu. Odysseus, adaylarn okluundan ve getirdikleri hediyelerin byklnden rkerek, Helena'nn babasnn kardei karios'un (carus) kz Penelopeia'ya talip olmaya karar verdi ve onunla evlenme isteini babasna iletti. Helena'nn babasna da yardm etmek istedi ve uygun bir anda araya girerek bir teklifte bulundu. Helena'nn kocasn, Helena kendisi seecekti ve dier krallar ve prensler, Helena kimi damat seerse sesin, itiraz etmeyeceklerdi. Gelecekte herhangi bir sorun bagsterdiinde tm adaylar seileni birleerek koruyacak ve kollayacakt. Bunu salamak iin de, hepsi, damat seildikten sonra bir ballk yemini edip lkelerine dneceklerdi. Tyndareos, Odysseus'un fikrini sevdi. Durum Helena'ya anlatld ve o da, tm Sparta'nn kraliesi olmak istediinden, kral Agamemnon'un kardei Menelaos'u kendine koca olarak seti. karios, kral Agamemnon'un kardei Menelaos'u damat olarak iln etti ve tm prensleri ve krallar ballk yemini etmeye ard. Toplu olarak kllarnn ve ereflerinin zerine, Odysseus dahil olmak zere yemin ettiler. Bylece, Zeus'un kz Helena, Menelaos'la evlendi ve hi kavga kmad. Helena'nn erkek kardeleri Kastor ile Polluks ldklerinden, kral Tyndareos'un lmnden sonra Menelaos Sparta'nn tartmasz kral, Helena ise kraliesi oldu. 3. Hekabe'nin Ryas Truva ehrinin Priamos isminde 50 ocuk babas bir kral vard. Priamos, Laomedon'un sa kalan tek oluydu. Dierlerini Herakles ldrmt. Pek ok cariyesi ve sevdii eiyle mutlu olan Priamos'un ilk olu Hektor, ikincisi de Paris'ti. Priamos'un kars Paris'e gebe olduu bir gece Hekabe, tuhaf bir rya grd. Doumu yaklaan Hekabe ryasnda bir ocuk yerine bir meale dourduunu grd. Mealenin alevlerinin Truva ehrini yakp kl ettiini grd. Hekabe, ryasn kocas Priamos'a anlatt. Kahin Aisakos bata olmak zere tm kahinlerin bu

ocuk ileride Truva'nn yklmasna sebep olacak diye kral uyarmasyla, ocuk doar domaz Priamos'un izniyle yokedilmesi iin gvendikleri Agelaos ismindeki bir uaa verildi. Fakat uak bu gzel erkek bebei ldrmek yerine da Da'nn (Kazda) yamacnda bir derenin kenarna brakp saraya dnd. Bebei bir dii ay buldu ve onu 5 gn sreyle emzirdi. Sonra Agelaos bebei brakt yere geri dnd. Bebei hl hayatta grnce onu tarlasna gtrd ve onu evlat edinip bytmeye karar verdi. ocua Paris adn verdi. Paris byd ve ok yakkl bir delikanl oldu. da Danda (Kaz Da) obanlk yapmaya balad. da Dandaki obanlar arasnda iyi bir koruyucu ve sayg gren birisi oldu. 4. Peleus ile Thetis'in dn Olympos'lular kavga ve nifak tanras olan Eris'ten hi holanmazlar, verdikleri lenlere onu armazlard. Sava tanrs Ares'in kzkardei Eris, bu yzden gnn birinde c alacana yemin etmiti. Sonunda o gn geldi att. Kral Peleus (Akhilleus'un babas) ile nereidlerden (su perileri) Thetis (Akhilleus'un annesi) Tesalya'daki Pelion Da'nn tepesinde evleniyorlard. Musalar arklarn sylerken, yars at yars insan olan efsanevi bilgin kentauros Kheiron, dn hediyesi olarak yakn arkada Peleus'a, daha sonra Akhilleus tarafndan Truva'da kullanlacak dibudak aacndan zel yapm bir mzrak hediye etti. Kl rengindeki bu mzra Athena cilalam, ucundaki bronz sivri ksm ise Hephaistos yapmt. Denizler tanrs Poseidon da dn hediyesi olarak bat rzgr Zephyros'un iki atn hediye etti. Thetis'in arkadalar horalar altn tepsilerde yemekler sunarken, Nereus kzn izliyordu. Dne lmszler ve btn lmller arlmt ve bir tanra olup, lmsz olduu halde Eris yine davet edilmemiti. Kavga ve nifak tanras duruma kzd ve altn bir elmann zerine En gzel kadna yazarak lene gitti. Niyeti, tannmasn diye kyafetini deitirerek davetliler arasna karmakt. Ama Hermes onu tand ve Zeus'un emrini hatrlatarak ieri girmesine izin vermedi. Eris, Hermes'in kendisini aalayc szlerine kzarak kapdan elmay, Zeus'un oturduu yere doru, konuklarn arasna orta yere En gzele diyerek atverdi. Btn tanralar elmaya sahip olmak istediler fakat sonra adaylar elene elene e indi. Hera, Aphrodite ve Athena. Onlar da karar Zeus'un vermesini istediler. Zeus zor durumda olduunu anlad. Athena z kzyd, Hera eiydi ve Aphodite ise gzellii herkes tarafndan kabul edilen bir tanrayd. Zeus bu zor grevi da Danda obanlk yapan Paris'e ykt. nk, kehanete gre Paris, yazgs gerei, Truva'y felakete srkleyecek sava balatacak kiiydi. 5. Paris'in hakem seilmesi Bir ad da Alexandros olan Paris, da Danda (Kaz Da) obanlk yapmaya devam ediyordu. Zeus eli olarak Hermes'i grevlendirdi. Hermes ve tanra altn elmay da yanlarna alarak da Dana giderek Paris'i buldular. O srada Paris, uurumlarla dolu da Da yksekliklerinde am ve ladin ormanlar arasndayd. Sonra durup dururken yerleri titreten korkun admlar duydu ve korktu. Gelen elinde asasyla, tanrlarn habercisi Hermes'ti. Arkasndan da Paris'in hi o ana kadar grmedii zariflikte 3 bayan geldiler. Hermes Paris'e durumu anlatt. Paris, karar kendisinin vereceini renince ilk nce ok ard. Sonra da korkudan kamaya kalkt. Hermes, Zeus'un adna bu seimi yapmas gerektiini sakince konuarak onu ikna etti. Tanralar Paris'i etkileri altna almak iin trl kandrmacalar yaptlar, onu ikna etmeye altlar. Paris kulbesine girerek tek tek ieri gelin dedi. Her birisi srayla plak olarak Paris'in kulbesine girerek vaadlerini syleyeceklerdi. lk nce ieriye Hera girdi ve beni seersen Avrupa ile Asya'nn tek kral yapacam, syleyecein her sz kanun olacaktr dedi. Hera darya kt, ieriye Athena girdi ve beni seersen bir bilgin olursun ve ayrca girdiin btn savalarda srekli zafer senin olacak, her trl savata, dvte stn olacaksn, ite sana sonsuza kadar unutulmayacak bir hret dedi. Nihayet Aphrodite ise beni seersen sana dnyann en gzel kadnnn akn veririm, o da Sparta'daki Zeus'un kz olup, efsanevi gzelliiyle dillere destan, mehur Helena'dr dedi ve ekledi: Sana

tm kadnlar etkilemeni salayacak olan byl kemeri de hediye ediyorum diyerek Paris'in beline kemerini takverdi. Paris altn elmay Hera'nn elinden alp, nn de darda beklemesini rica etti. Altn elma elinde bir sre dndkten sonra darya kt. Bir sre daha dndkten sonra altn elmay Aphrodit'e uzatverdi. Hermes ard. Athena ve Hera bu duruma kzdlar ama o an belli etmeyerek ayrldlar. Daha sonra Truva savann ilerleyen safhalarnda Zeus'un ei olan Hera bunun intikamn almak iin Truvallara kar olacak ve ara ara Zeus'un dikkatini baka yerlere ekerek ya da onu uyutarak Truvallarn baarsz olmalarn salayacak, Athena ise sava srasnda desteini yunanllardan tarafa koyacak ve Akha ordusuna yapaca trl yardmlarla Truvallarn iini zorlatracakt. Ayrca Zeus, dnya zerinde insanlarn ok fazla oaldklarn dndnden, uzun srecek byk bir sava sayesinde, saynn azalacan planladndan, byle bir sava zaten destekliyordu. Hera bata olmak zere, Apollon, Poseidon, Athena ve dier Olympos tanrlar, Truva Sava'nda kimisi Truvallar kimisi Yunanllar destekleyerek, kendilerine yeni bir elence bulacaklard. Olan Anadolu'nun topraklarna akan kanlarn lml masum sahiplerine olacakt. 6. Paris'in nehir tanrsnn kzyla evlenmesi Paris, bandan geen bu gerilimli tecrbeden sonra, Hermes'in onu cesaretlendirmesiyle sakinleti. Hermes ve tanralar oradan ayrldktan sonra Paris eski hayatn yaamaya devam etti. Arzulad Aphodite onu sk sk ziyaret ediyordu. Paris, Aphodite'i arzuladysa da Aphodite ona yz vermedi. Paris, bunun zerine Oinone isminde bir bakireyle evlendi. 7. Paris, Truva'daki yarmalara katlyor Eiyle, gzlerden uzak, srleriyle mutlu bir hayat srerken o gne kadar admn bile atmad Truva ehrinde dzenlenen enlik oyunlarna katlmaya karar verdi. nk ehrin kral Priamos, yarmalarn birincisine srleri arasndaki en byk boay verecekti. 8. Paris'in kimlii aa kyor Yarmalara katlan Paris, Aphodite'nin de desteiyle tm yarmalarda byk baar elde etti. Aabeyi Hektor'a bile stn gelmesine kendi de ard. Tabii Paris, yarmalardaki yartklarnn arasnda kardelerinin olduklarn bilmiyordu. Birinci gelenin kendi kardei olduklarndan habersiz dierleri yarma sonras Paris'in peinden ayrlmadlar ve trl elencelerle bu zaferi kutladlar. Ama, Priamos'un gelecei grme zellii olan kahin kz Kassandra, delikanly bir zamanlar terkedilmi kardei olduu olarak tand ve gidip durumu krala ve Hekabe'ye anlatt. Priamos ve Hekabe, yllar sonra Paris'i grmenin heyecanyla kehaneti unuttular ve herkese oullarn tanttlar. Paris, bir sre sarayda kaldktan sonra Oinone'yi zleyerek evine dnd. Priamos onlara da Danda ok gsterili bir ev yaptrd. Sonra onu kraliyet ile ilgili sorumluluklarn stlenmesi amacyla ehre geri ardlar. 9. Paris, babasnn kzkardeini geri getirme grevini alyor Priamos, eskiden kendi ismi Podarkes iken, kzkardei Hesione, Truva'y igal eden Herakles tarafndan ganimet olarak alnp Telamon'a verilmi, o da Hesione'yi Sparta'ya gtrerek Salamis'in kraliesi yaparak onunla evlenmiti. Paris'in de ehirde bulunduu bir srada Priamos, kzkardeine duyduu zlemi ve onun mutlu olup olmadn merak ettiini syleyince, Paris babasna eer kendisine bir donanma verirse Hesione'yi alp getireceini vaad ediverdi. Paris, tm midini Aphodite'in desteine balamt. Afrodite'i srekli olarak Paris'in yannda gren Priamos, Paris'in Hesione'yi geri getirebileceine inanmaya balad. Priamos'un oullarndan kahin Helenos, eer Paris Truva'ya sefer dn bir kadn getirirse, getirdii kadnn Truva'nn sonu olacan syledi. Kassandra'nn da ayn eyleri sylemesi akllar kartrd. Priamos yllarca Hesione'yi geri istemek iin Sparta'ya eliler gndermi

ama hepsi utanla geri dnmt. Priamos, Hesione'yi ancak Paris'in getirebileceine inandndan donanmay halkn itirazlarna ramen Paris'in emrine verdi. 10. Ordu toplanyor Priamos, da Da'nnn meelerinden sava gemileri yaptrd ve Hektor'u Frigya, Paris'le Deiphobos'u ise Paionia'ya yedek ordular toplamaya gnderdi. Truva ehrinde de byk bir seferberlikle eli silah tutanlardan gsterili bir ordu meydana getirildi. Priamos, ordunun komutanln Hektor yerine Paris'e verdi. 11. Donanma denize alyor Donanma denize alnca ilk olarak Yunanistan'n en gneyinde bulunan Kythera Adasna (Kythira) doru yola ktlar. Yolda Menelaos'un gemisine rastladlar. Menelaos, kralln sevgili ei Helena'ya emanet edip Nestor'u almak zere yola kmt. Her iki taraf birbirlerinin gsterili gemilerine bakp hayran oldular ama birbirlerini henz tanmadklarndan geip gittiler. Truva donanmas Kythera adasna vard. Paris'in plan uydu: Donanma Kythera Adas'nda kalacak, kendisi Sparta'ya gidip Hesione'yi isteyecek, eer vermezlerse Kythera Adas'na dnp bu sefer tm gleriyle Sparta'ya saldracaklard. Paris, Sparta'ya gitmeden nce Kythera'daki mehur Artemis tapnan ziyaret edip, Artemis ve Aphodite iin bir kurban kesip, onlara adamay dnyordu. Bu amala uygun bir adak aramaya koyuldu. 12. Paris Helena'y ilk defa gryor Kythera Adas sakinleri kendilerini ziyaret eden gsterili donanmay Sparta'da kocasnn sorumluluklarn stlenen Helena'ya bildirdiler. Kralie henz bir yana gelmemi kz Hermione'yle birlikte sarayda skntl zaman geiriyor, kocas Menelaos'un dnn bekliyordu. Kythera adasndaki donanmayla ilgili sylenenler kulaklarna alnyor, donanmann bandaki prensin yakkllyla anlatlanlar da abartl buluyordu. Aphodite'nin uzaktan etkisi sayesinde Helena, donanmann bandaki prensle ilgili merakn gidermenin yolunu arad durdu. Sonunda, adadaki Artemis tapnana kutsal bir adak adama bahanesiyle Sparta'y ufak bir donanmayla terk etti ve Kythera Adas'na geldi. Helena ada halk tarafndan kralielere zg bir ekilde karland. Bu srada Paris, Artemis tapnanda adan sunmak zere kestiriyordu. Helena, Artemis tapnana Paris'in adak merasiminin tam bitiminde girdi. Dua eden Paris, Helena'y grnce havadaki elleri iki yana dt. Paris, olaanst gzellikteki bu kadn bir tanra sand. Hatta Aphodite olduunu dnd. Sparta kralnn einin gzelliini duymutu ama bu karsndaki kadnn duyduu tasvirlerden kat kat daha gzel olmas Paris'i aknlktan dondurdu. Aphodite'nin araya girip Paris'e kadnn kimliini fsldamasyla kendine geldi. Paris, Aphodite'nin kendisine sz verdii dnyann en gzel kznn bir bakire olacan dnmt. Kendisine vaad edilen, dnyann en gzel kadnnn Menelaos'un kars Helena olduunu idrak etmesiyle kendine geldi. Ama Paris, kadnn gzelliklerine bakarken donanmasn, babasna verdii sz, Oinone'sini ve hereyi unuttu. Aphodite'nin Paris'in ekiciliini arttrmasyla Helena da Paris'ten etkilendi ama kutsal bir tapnakta bulunduklarndan aralarnda fazla birey olmad. Helena, merakn gidermi olarak Sparta'ya geri dnd ama Paris'in yzn hi aklndan karamad. Bu yzden, Pylos'a giderek kocasnn bir an nce dnmesi iin dua etmeye balad. 13. Paris Sparta'ya gidiyor Helena adadan ayrldktan sonra Paris, Helena'nn gzel hylleriyle avundu. Daha sonra kendisini toplayp donanmay Kythera Adas'nda brakarak, babasnn kzkardeini almak amacyla Sparta'ya doru yola kt. Paris, Sparta'daki Lakonia'nn nl ehirlerinden Thrapne yaknlarndaki Amyklai'ye ulat. Karaya knca ilk i olarak Eurotas rmanda

ykand. Temiz ve k elbiselerini giydi. Afrodite onu bizzat ssledi ve kokulad. Daha sonra Sparta'nn kraliesine doru yola koyuldu. Paris, Helena tarafndan ancak bir kraln oluna yakr ekilde ok grkemli bir ekilde saraya kabul edildi. Paris, babasnn kzkardeini almak iin geldiini syledi. Helena ise karar Menelaos'un verebileceini syleyip Paris'i sarayn odalarndan birine yerletirdi. Paris'in sarayda geirdii sre boyunca ikisi hep birlikte vakit geirdiler. Helena, Paris'in lir alndaki ustalk, iltifat dolu konumalar ve iindeki yanan ate sayesinde, sahipsiz kalbini Paris'e kaptrd. Paris, onun kocasna sadakat duymadn grnce kendisini tamamyla Helena'ya teslim etti. 14. Menelaos geri dnyor Kral Menelaos bir sre sonra geri dnd. Helena onu tantrd. Kral, Paris'e ok konuksever davrand ve onu sarayda daha ok kalmas iin tevik etti. Paris, sevdii kadnn Menelaos tarafndan yanndan uzaklatrlmasna ierledi. Hesione konusu aklndan iyice km olan Paris, saraydan bir trl ayrlamyor, frsat bulup tekrar Helena'yla yalnz kalmay umuyordu ki bir frsat kverdi. Bir sre sonra Menelaos kendisinin bir cenaze treni iin Sparta'dan ayrlmas gerektiini syledi. O gnlerde Menelaosun Giritte yaayan bykbabas Katreus lmt. Menelaos Giritteki cenaze trenine gitmek zorunda olduunu syleyerek hi kuku duymadan Sparta'dan ayrld. Ayrlrken de sarayda kalan Paris dahil, gelecek konuklarn iyi arlamasn da kars Helena'ya syledi. Paris ve Helena, Menelaos'un yokluunda rahata birlikte oldular. Paris bir ara Helena'ya Aphodit'in vaadinden ve yapt hakemlikten bahsetti. Aphodite zaten ilk gnden beri srekli olarak Paris'in yakklln artryor ve Helena'nn Paris'e iyice ak olmasn salamak iin elinden geleni yapyordu. Paris de Helena'ya srekli ilgi gsterip onu hediyelere bouyordu. Sonunda Helena onunla gitmeye raz oldu ve Truva'ya kama meselesini ii korkuyla dolsa da kabul etti. 15. Paris Helena'y karyor Paris, kendisiyle birlikte gelen silahl adamlarn da ganimet szyle kandrp, Helena'y karmay oktan planlamt. Menelaos'un hazinelerini yamaladlar ve tayabilecekleri kadarn alp, kocasna duyduu korkudan gnlszce kar koyan Helena'y da alarak gemilerine binip kendilerini Kythera'da bekleyen donanmalarna dndler. Helena Paris'le kaarken, bebei Hermione'yi de saraydaki en gvendii dadsna brakt. 16. Menelaos'un fkesi Menelaos Sparta'ya dndnde sarayda ne Paris'i ne de kars Helena'y bulabildi. Hereyi anlayp dinleyince de lgna dnen Menelaos'un aklna Helena'nn vey babas Tyndaros'a verilen o eski sz geldi. Szn tutulmamas sava demekti. Sparta kralnn aabeyi Agamemnon, Pelops'un torunlarydlar ve Atreus'un da oullarydlar. Kkenleri karanlk ilerden edindikleri servetlerle ok zengin olan bir aileye dayanyordu. Bu iki gl hkmdara Sparta ve Argos bata olmak zere, Peloponnes'in ou ehir devletleri itaat ediyordu. Einin karlmasyla kzgn durumdaki Menelaos doruca aabeyi Agamemnon'un bulunduu Mykenai'ye gitmek zere yelken at. Agamemnon kardeinin fkesini ok iyi anlad. Hem Helena'nn taliplilerinin ettikleri yemini hem de elde edilecek ganimetin bykln ne srerek kardeine sz verdi. Derhal byk bir ordu toplayacakt. 17. Paris ve Helena izlerini kaybettirmek iin urayor Helena ve Paris, ilk nce Kranae Adas'nda saklandlar. Daha sonra Hera'nn kard bir frtna yznden Sidon'a (Fenike) srklendiler. ehrin kral tarafndan iyi karlanmalarna ramen Paris ehri ele geirip yamalad. Fenikeliler intikam almak iin gemilerle pelerine dtler. Paris, kendi adamlarnn bazlarn kaybetmesine ramen onlar geri pskrtt. Takip edilmek endiesiyle Kbrs'a gelip bir sre oyalandlar. Menelaos tarafndan artk rahatsz

edilmeyeceklerine emin olunca da yola ktlar. Msr'a uradlar. Kral Proteus, onlara ok byk konukseverlik gsterdi. Ama aralarndaki ilikinin zelliini bir ekilde rendi. Kzp Paris'i krallnn dna attrd, Helena'y da alkoydu. Sonra da Menelaos'a gelsin karsn alsn diye haber gnderdi. Haberciler daha Menelaos'a ulamadan, Helena kamay kafasna koydu. Paris uzun sre onu almak iin gelemeyince, Menelaos'un hasretine dayanamayarak kocasna dnmek zere bir gemi bulmak iin ehirden kat ama limanda karsna Paris kt. Helena aresiz Paris'e snd ve ikisi bir gemi bulup trl zorluklarla sonunda oradan katlar. 18. Agamemnon'un ordusu sava iin Aulis'te toplanyor Menelaos tm Yunanistan'a haber salarak yardm istedi. Yenilmez kahraman Akhilleus ile thaca (thake) Adasnn kral kurnaz Odysseus hari tm yiitler, komutanlar ve savalar Sparta'ya akn etti. Bu arada Agamemnon sava hazrlklarna devam ederken, bir yandan da barl yollar deneyerek Priamos'a eliler gndermeye karar verdi. Eliler Truva'ya geldiklerinde Priamos bunlarn neden geldiklerini bilmiyordu. Priamos elilere, Paris'i Helena'y karsn diye deil, Hesione'yi almak zere gnderdiini anlatnca eliler gerildiler. Eliler toplanan byk ordu ve olas byk bir savatan sz edince Priamos'un oullar ve yallar meclisi sinirlenerek, knlarndan ektikleri silahlarn kalkanlarna vurmaya baladlar. Priamos onlar sakinletirerek elilere Paris'in yerini bilmediini, u an elinde olmayan bu yunanl kadn onlara veremeyeceini ifade etti. Ama eer Paris, bir gn Menelaos'un karsyla kagelirse kadn teslim edeceini vaad edince, eliler Priamos'a inand ve Truva'dan ayrld. 19. Paris ve Helena Truva'ya varyorlar Mutlu aklar Msr'dan ayrldktan sonra kuzeye yneldiler. anakkale boazna yaklap Truva ehrine doru gelirlerken surlarn zerinde onlar ilk defa Prenses Kassandra grd. Apollon'un kahinlik rettii Kassandra, Yunanistan'dan karlan bu kadnn kendi yurtlarna getirecei felaketi grnce alamaya ve san ban yolarak babas kral Priamos'a yalvarmaya balad. Priamos ise olay soukkanllkla karlad. Hem salam surlarna hem de askerlerine ok gvendiinden ileride olabilecek bir atmay gze alarak Truva'nn kaplarn oluna ve gzelliiyle dillere destan gelinine at. 20. Ordunun Aulis'te toplanmas Aulis, Euboia yarmadasnn tam karsndaki limandr. Akha ordusu iki yl sreyle burada topland. Helena'nn seimi srasnda ettikleri yemine bal kalarak, tm komutanlar, filolar ve askerleriyle buraya geldiler. Kbrs kral Cinyras ise, yemin ettii halde ilk bata gelmedi. Daha sonra, Agamemnon'u kzdrmamak iin 50 zrh, 50 gemi ve 2500 sava yollayacan belirttiyse de, gndere gndere olu Mygdalion'la 49 tane ie yaramaz, amurdan yaplm, gemi maketi ve 1 adet ie yarar gerek bir gemi yollad. Agamemnon Kbrs kralna yaptnn doru olmadna dair bir yaz yollad ama olu Mygdalion ve tek gemisini sava filosuna katt. 21. Odysseus savaa katlmak istemiyor Odysseus yeni evlendii kars Penelope'den ayrlmak istemedii iin savaa katlmak istemedi. Akl hastas rol yaparak bu iten syrlmak istedi. Ayn boyundurua bir eek bir de kz kouyor, deniz kenarndaki kumlar verimli toprakm gibi sryor, tohum yerine tuz ekiyordu. Palamedes onun deliliine inanmad. Palamedes bir bilgin olarak bilinirdi. Harfleri, yazy, dama ve satranc, tavla oyunlarn, l sistemlerini onun bulduu sylenir. Palamedes, onu denemek iin Odysseus'un olu Telemakhos'u sabann geecei yere koydu. Odysseus olunu yaralamamak iin saban kaldrd, ocuun zerinden ard. Sahtecilii

ortaya kan Odysseus, aresiz kalarak Palamedes'le birlikte Aulis'e gitmeyi kabul etti. Odysseus, Truva savana katlmasna sebep olan Palamedes'i sonradan ldrecekti. 22. Akhilleus'un aranmas Odysseus'un orduya katlmas ile komutanlar kendilerini daha rahat hissettiler. Akha ordusu komutanlar sava hazrlklarn srdrrlerken kahinleri Kalkhas'n eer Akhilleus sefere katlmazsa Truva seferinin baarsz olacan sylemesi zerine hep birlikte oturup kara kara dnmeye baladlar. Kahin'e gre Akhilleus'un varl Truva'nn dmesi iin kesin gerekliydi fakat savan sonuna doru Akhilleus, surlarn nnde lecekti. Bu kehaneti Kalkhas, Akhilleus daha 9 yandayken sylemiti. Surlarn nnde lecei kahin tarafndan grlmesine ramen Akhilleus'un arlmasna karar verildi. Kalkhas'a gre Akhilleus, Skyros adasnda gizlenmekteydi. Agamemnon ise emir ve sz dinlemez Akhilleus'u hi sevmiyordu. Komutanlar ve Odysseus, Kalkhas'n da desteiyle gelmi gemi en byk sava olan Akhilleus'un mutlaka kendilerine katlmasn Agamemnon'a kabul ettirdiler. Birok tartma sonunda Odysseus, Akhilleus'u ikna edebilecek tek kii olarak seildi ve birka kiiyle birlikte onu aramaya gnderildi. Akhilleus'un annesi bu yazgy eskiden beri bilmekteydi ve oluna yazgsnn kendi ellerinde olduunu syledi. Ya uzun bir hayat ve sradan bir yaam, ya da ksa bir hayat ama sonsuza kadar srecek bir hret. 23. Akhilleus'un gizlenmesi Akhilleus, ksa mr ama sonsuza kadar devam edecek hreti seti. Annesi ile babas ise bu karar beenmedi. Kheiron'un bu kadar emek ve zaman harcad oullarnn erken yata Truva surlar nnde lmesini engellemek iin, Akhilleus'u ikna etmeye altlar, ok dil dktler. Akhilleus bu yalvarmalara daha fazla dayanamad ve sonunda ikna olur gibi oldu. Akha nderlerinin sava iin sefer hazrlklarna balad haberini alr almaz anne ve babas, Akhilleus'u Yunanistan'n karsndaki Skyros adasna gnderdiler. Orada kral Lykomedes'in saraynda konuk oldu. Akhilleus, kz klna girerek dier saray kzlarnn arasna kart. Kendisi uzun ince yapda olduundan kz kyafetleriyle saklanmakta zorluk ekmedi. Haremde yaamaya balayan Akhilleus'a Pyrrhos (kzl sal) diyorlard. Kral Lykomedes, Akhilleus'un Akha ordusundan saklandn bildiinden olup bitene sessiz kald. Hatta kzlarndan birisiyle sevimesini renince de birey yapmad. Deidamea ismindeki bu kz daha sonra Akhilleus'un olu Neoptolemos'u (Pyrrhus) douracakt. 24. Akhilleus'un kimlii ortaya kyor Odysseus sonunda Skyros adasna geldi ve duyduu sylentilerin doru olmas umuduyla Akhilleus'u burada aramaya koyuldu. Adaya gezgin bir satc klnda kt ve Lykomedes'in sarayna geldi. Lykomedes, Akhilleus'un saraynda gizlendiini kabul etmedi ve hatta sarayn aramalarna bile izin verdi. Odysseus, hareme yaklaarak kzlarn nne bohasn at. Bir sr deerli kuma, dokuma ve ziynet eyas ile kzlar ilgilenmeye balad ama bohann dibinde birka kymetli silah vard. Pyrrha klndaki Akhilleus bunlar grnce dayanamadysa da kimlii aa kmasn diye ilk bata silahlara el srmedi. Odysseus tam bu anda sava borular ttrd ve grltden kaarak giden dier kzlar ortada sadece Akhilleus kalacak ekilde bo braknca Akhilleus'un kimliini aa kt. Odysseus da dilenci klndan syrlp Akhilleus'a kendisini gsterdi ve Akha ordusunun sava hazrlklarnn bitmek zere olduunu, onsuz sefere klmayacan, pek sevdii Patraklos'un Aulis'te hasretle onu beklediini, Agamemnon'un ordularn komutasn Akhilleus'a brakabileceini bildirirdi. Akhilleus bir kl alp alp elinde evirip evirmeye balad. Kl elindeyken Akhilleus'un aklna annesinin ona syledii yazgs geldi. zerindeki elbiseyi yrtarak kard ve savaa katlmak istediini haykrd. O zamanlar 15 yandaki Akhilleus, ksa mr ve

sonsuza kadar unutulmayacak n seerek Odysseus ile birlikte Akha ordularnn toplanma yeri Aulis'e geldi. 25. Agamemnon'un kandrmacal vaadi ortaya kyor ok sevdii Patroklos da Aulis'teki toplanma yerindeydi. Patroklos, yaa Akhilleus'tan bykt ve birbirleriyle ok iyi anlayorlard. Odysseus'un vaadettii ordularn komutas ise Akhilleus'a verilmedi. Agamemnon ordularn komutan olacakt. Aulis'e kadar bu vaadle gelen Akhilleus duruma ok ierledi, Odysseus'a da kzd ama belli etmedi. Bu, Agamemnon'un ona yapacaklarnn ilkiydi. Yola klaca son ana kadar annesi Thetis, srekli Aulis'te bulundu ve olunun fikrini deitirmeye alt. Baarsz olunca demircilerin tanrs Hephaistos'a gitti ve olu iin ok gl zrh ve silahlar yaptrd. Bunlar Aulis'e dnerek ona verdi. Babas Peleus kendi emri altndaki Myrmidon'lar da Akhilleus'un yanna verdi. Peleus, dnnde Kheiron'un kendisine hediye ettii, Kheiron'un kendi elleriyle dibudak aacndan yapt, hedefini hi armayan mzra ve Poseidon'un dnde ona hediye ettii iki lmsz at da Akhilleus'a verdi. Akhilleus'un bu sava zrhlar, mzra ve atlar, dier krallar ve savalar tarafndan kskanlkla izlendi. Mzrak ve kl ilemez Akhilleus'u iyice yenilmez yapan bu malzeme iin, savan sonlarna doru lmnden sonra birbirlerine deceklerdi. 26. Kurban trenindeki ejder Gemiler demir almadan nce geleneksel olarak bir kurban kesilmesini uygun buldular ve bunun iin limandaki bir emenin yannda bulunan byk bir narn altnda bir mihrap hazrland. Kurbann boaz kesilmeden hemen nce mihrabn dibinden bir ejder karak narn st dallarna kt ve dallara sarld. narn st ksmlarnda yapraklarn arasnda iinde 8 tane sere yavrusu olan bir ku yuvas vard. Dii sere ejderi grnce yavrularn korumak istedi ama ejder dii kuu da yavrular da yuttu. Ejder yere indi ve orackta ta kesildi kald. Olay izleyenler aknlklarndan kk dillerini yuttular. Kahin Kalkhas'a olay yorumlamas iin dantlar. Kalkhas yaplacak sefer byk zorluklarla doludur, yunanllar byk bir zafer kazanacaklar. Sava ylann yuttuu ku says olan 9 yl srecek ve onuncu sene Truva decektir. Bundan sonra hibir yabanc Yunanllarn karlarn karmaya cesaret edemeyecektir dedi. 27. Sava iin denize ilk al ve Bozcaada'da ilk konaklama Akhal ve Aiolis'li yunanl nderler, Agamemnon komutasnda denizden Truva lkesine doru gl rzgrlarla bin ksur kadrga ile yola ktlar. Aralarnda Aiaks (Aias, Ajax), Diomedes, oku Teukros, Akhilleus, Odysseus, Nestor ile Philoktetes vard. Tenedos'a (Bozcaada) geldiler ve dinlenmek iin demirlediler. Tenedos kral Tenes ise Yunanllarn byk bir orduyla Truva'ya savaa gideceklerini bildiinden, Agamemnon'un ordusuyla adasnda konaklamasn ho karlamad. Su ve yiyecek ikmli yaplmas esnasnda kral, Agamemnon'a ar szler syleyince, Agamemnon kraln hemen ldrlmesini emrini verdi. Tenes, Apollon'un oullarndan biri olduundan Akhilleus hari hibir sava bu emri uygulamak istemedi. Akhilleus, hi ekinmeden Tenes'i ldrd. Apollon, olunun ldrlmesinin intikamn daha sonra alacakt. 28. Agamemnon'un Priamos'a eli yollamas Agamemnon, bir an nce Helena'nn iadesini istemek zere, Menelaus, Odysseus ve Palamedes'i Priamos'a eli olarak gnderdi. Priamos, gelen elilerle grmeyi red etti. Eliler, Tenedos'a geri dndler.

10

29. Philoktetes'in Lemnos adasna braklmas lerleyen gnlerde, Tenedos'taki hazrlklar srasnda Philoktetes'i ayandan ylan soktu. Bu ayak, Herakles'in mezarn gsterirken kulland ayakt. Yara ktyd ve iyilemek bilmiyordu. Sava iin son hazrlklar yapld ve Tenedos adasnda almak iin uygun rzgrlar esmeye balaynca yelkenleri atlar. Ayandaki yarann kt kokmas ve acdan ok barmas yznden savalar, yolculuun dayanlmaz hale gelmesi sebebiyle Herakles'in sa kolu olan Philoktetes'i Odysseus'un fikriyle Lemnos adasna brakmak istediler. Philoktetes, Odysseus'un fikrini beenmedi ve adada tek bana leceini syledi. Miken kral Atreus araya girerek Philoktetes'e ordudan ayrlp adada beklemesini emredince Philoktetes emre itaat etmek zorunda kald. Philoktetes'in adamlarna da kk Aias'n vey kardei Medon komuta edecekti. Philoktetes, uzun sre bu adada yalnz kald ve oklaryla avlanp hayatta kalmay baard. Ayandaki yara ise gemedi. Ordunun geri kalan ise yola devam etti. 30. Tenodos'tan yola k, rotadaki hata ve Truva yerine baka yerde karaya k! Ordu, frtna yznden rotada hata yaparak Truva'nn gneyindeki Mysia blgesindeki Troas'a vard. Agamemnon'un ordusu buray Truva sanarak yamalad. Mysia'da (Mudanya liman civar) bulunan Herakles'in olu Telephos onlara kar kt ve atmaya baladlar. Telephos, Thersander bata olmak zere ordudan ileri gelenleri bir bir ldrmeye balaynca durumu Akhilleus'a bildirdi. O da duruma hemen mdahale edererek karaya karak onu kovalamaya balad. Telephos koarken Tanr Dionysos'un araya karmasyla bir asma ktne taklarak dt. Arkadan hzla gelen Akhilleus ucu zehirli kargsyla Telephos'u kalasndan yaralad. Akhilleus, Telephos'u ldrmek istemedi. nk, Telephos, Herakles'in oluydu. Agamemnon, ordusunu yanl yere ktn anlaynca tekrar denize ald. Telephos'un ald yara ise yllarca iyilemedi. 31. Frtnann orduyu Yunanistan'a srklemesi Yeni ve gl bir frtna tm donanmay datt ve onlar gerisin geriye Yunanistan'a att. 32. Ordunun Aulis'te ikinci defa toplanmas Bir kez daha Aulis'te toplandlar. Sefer iin binlerce gemi tekrar bir araya gelirlerken tam sekiz yl geti. Bu arada Philoktetes hl Lemnos adasnda yaam sava veriyordu. 33. Telephos'un Aulis'e gelmesi Telephos ald yara sonucu bir trl iyileememiti. Yllarca iyileememesini bir kahine sordu. Kahin bu yaray ancak aan iyiletirebilir deyince Telephos Akhilleus'u bulmak iin uzun bir deniz yolculuunu gze almak zorunda kald. Aulis'e ulatnda Akhilleus'tan ald yara daha da ktlemiti. Telephos tannmamak iin bir dilenci klnda Akhilleus'un karsna kt, orada alayp szland. Akhilleus ise Agamemnon'un isteine uyarak Telemon'u tedavi etmedi. Agamemnon'un kars Klytaimnestra bu arada oradayd ve Telephos'a Agamemnon'un olu kk Orestes'i rehin alarak Agamemnon'u tehtid etmesini salk verdi. Telephos buna cret etmedi. Akhilleus, Agamemnon'a zt gitmek adna, Odysseus'un da araya girmesiyle, kargsnn pasndan yaraya bir para srd ve Telephos iyileti. Telephos iyileince Akhilleus'a krann nasl deyeceini sordu. O da Truva savanda Akha'lara katlmasn nerdi. Telephos Akha ordusuna katlmay redetti ama sonradan olu Eurypylos Mysia'l bir blkle Priamos'un yardmna kotu. Aigisthos, Klytaimnestra'y Agamemnon'un yokluunda batan kard ve sarayda hakimiyeti ele geirdi. Klytaimnestra ile birlikte Agamemnon dnnceye kadar birlikte oldular. Agamemnon'un olu Orestes tarafndan ldrlnceye kadar 7 yl Mykenai'de kald.

11

34. phigenia'nn kurban edilmesi Tm ordu Aulis limannda yelkenleri iirecek olan rzgrlar beklemeye koyuldu. Uzunca bir sre hi rzgr kmaynca komutanlar sabrszlanmaya balayp bunun nedenini renmek iin kahin Kalkhas'a sordu. O da cevap olarak Agamemnon'un kz phigenia'nn (phigeneia) kurban edilmesi gerektiini bildirince Agamemnon ileden kt. Tanra Artemis kendisine adanm kutsal bir dii geyii Artemis'in kutsal korusunda av srasnda ldrd diye Agamemnon'dan hi holanmamaktayd ve kin duymaktayd. Agamemnon bu geyii donanma toplanrken vakit geirmek iin Aulis civarnda kt bir avda ldrmt. Ayrca, Agamemnon geyii okuyla uzaktan vururken Artemis'in bile byle nian alamayacan dnmt. Bu yzden de Artemis, ordunun bekledii rzgrlar nlemekteydi. Danlan kahin Kalkhas'a gre, tanra ancak phigenia kendisine kurban olarak sunulursa fkesinden vazgeecek ve filonun bekledii rzgrlarn kmasna engel olmaktan vazgeecekti. Agamemnon kzn kurban etmeye yanamad. Gnler haftalar geti ve zellikle Menelaos ve Odysseus'un srarlar sonucunda istemeye istemeye kznn kurban edilmesine onay verdi. Agamemnon kars Klytaimnestra'ya haber gndererek kzn istetti. Gya kzn Akhilleus'la nianlayacakt. Kurban olayndan haberi olmayan, o zamanlar 23 yandaki Akhilleus bu hileye katld ama sonradan renince olay engellemeye ok alt. Engellemede baarsz olunca da Agamemnon'a ok kzd. Klytaimnestra kzyla birlikte Aulis'e neeyle geldi. Kzna e olarak Akhilleus'un seilmesi sevincini daha da artrmt. Kzn bekleyen kaderi renir renmez zavall anne Agamemnon'u caydrmaya alt. Agamemnon fikrini deitirmeyince ona kar byk bir kin besleyerek, kt szlerle alayarak oradan ayrld ve Akhilleus'a gitti. Kendini onun nne atarak kzn kurtarmas iin yalvard. Akhilleus Agamemnon'un fikrinin deimeyeceini bildiinden bir ey yapamad. phigenia da kendisini babasnn ayaklarnn dibine atarak ok yalvard ama babas tm Yunanistan'a sz verdiini dile getirerek z kz iin bile fikrini deitirmedi. Truva Sava sona erdikten sonra Klytaimnestra, kendisini Khryseis'le aldatmasn bahane gstererek Agamemnon'u ldrerek cn alacaktr. phigenia bana geleceklerden habersiz Kalkhas'n nderlik ettii kurban tren yerindeki kurban tann olduu yere babas tarafndan getirildi. Bu durumu yukardan izleyen Artemis kzn durumuna acd ve tam bak boazna inerken onu dii bir geyikle deitirdi. phigenia'nn ruhunu havaya kaldrarak yanna ald. Tren yerinde yaklan atein korlar sndkten sonra kan kuvvetli rzgr gren Kalkhas Tanra Artemis, phigenia'y bu geyikle deitirerek hem kurban kabul etti hem de durdurduu rzgrlar engellemekten vazgeti, herkes gemilerine! dedi. Sevin naralar atarak Artemis'in kutsal koruluundan karak adrlarna dndler. Agamemnon Klytaimnestra ve hizmetilerini bulamad. nk, hizmetiler ondan nce gelip kzn kurtuluunu annesine mjdelemilerdi. Derin zntsnden syrlan Klytaimnestra, akl alaca intikam planlaryla dolu olarak, derhal Mykenai'ye doru yola kt. 35. Tekrar sefere k ve Kyknos'un Truva'y savunmas Ordular bekledikleri rzgr bulunca, tekrar sefere ktlar ve bu sefer bir sorun olmadan 1178 gemiyle Truva nlerine kadar geldiler. Her gemide 50-120 aras insan vard. Khinleri, karaya ilk ayak basann leceini sylediinden ilk bata kimse karaya kmad. Akhilleus'u bile tereddt iinde gren Odysseus, kalkann gemiden kyya att ve aa atlayarak, kalkannn zerinde durdu. Odysses'un yere atladn gren Protesilaus, kendisini gemiden aa brakverdi. Truva karasna ilk ayak basan bylece o oldu. Onu Akhilleus takip etti. Poseidon ile Kalyke'nin olu olan sava Kyknos Truvallara yardm iin ordusu ile kyya geldi ve karaya ilk kan kuvvetleri datt. Yunanllardan ilk len, karaya gerek anlamda karaya ilk ayak basan Protesilaus oldu. Onu, Hektor ldrmt. Tanrsal olmasndan dolay Kyknos'a silah ilemiyordu. Kyknos, Akhilleus karsna kncaya kadar Yunanl kuvvetlerin ounun karaya kmasn uzun sre engelledi. Durumu nce uzaktan izleyen Akhilleus, Kyknos'un

12

karsna kt ve iki yenilmez uzun sre att. evik Akhilleus sonunda Kyknos'un yzne klcnn kabzasyla vurabildi. Akhilleus, darbe alan Kyknos'u kalkanyla geriye doru iteleye iteleye pskrtt. Kyknos'un aya bir taa taklnca yere dt. Akhilleus, Kyknos'un zerine ulland ve arlyla onu bomaya alt. Denizler tanrs Poseidon ise olunun Akhilleus tarafndan boularak ldrlmesine seyirci kalmak istemedi. Olunu bir kuuya dntrd. Akhilleus Kyknos'u yenmiti ama onun bu ekilde byk bir gle kendilerine engel olmaya cret etmesine ve ksmen baarmasna armt. Akha ordusu, bu hi beklenmeyen gte karlarna kan savunma Akhilleus sayesinde ortadan kalknca rahat rahat kyya kt. Hektor, Kyknos lnce ordusunu geri ekti. 36. Agamemnon'un ordusu Truva nlerinde yerleiyor Yunan ordusunun tamam karaya kt. Gemileri talarn zerine ekip kzakladlar ve genie bir kamp yeri hazrladlar. Kampn ehre en yakn d ksmna Akhilleus ve Telamon'un olu Aias adrlardn kurdu. Myrmidonlaryla birlikte Akhilleus'un yerletii ksm dzenli bir karargh andryordu. Gemilerin yan ksmndaki geni bir alan spor msabakalar, kurban trenleri ve kutlamalar iin ayrld. Akhilleus'un adrndan sonra Tesalyallar, Giritliler, Atinallar, Phokyallar, Boiotiyallar geliyordu. Sahil ksmnda ise Diomedes, Odysseus, Kalkhas, Nestor ve Agamemnon'un adrlar vard. Odysseus'un adrnn bir tarafnda Agamemnon'un dier tarafnda Diomedes'in adr vard. Odysseus'un adrnn nndeki bo alana bir agora kurdular ve tm tanrlarn sunaklarn buraya ina ettiler. Bu alan resmi toplanma yeri oldu. Bu byk kamp yeriyle ehir arasnda Skamander rma boyunca uzanan iek tarlalar uzanyordu. Tarlalar, Yunan kampnda birleen Skamander ve Simois rmaklar tarafndan evreleniyordu. Onun arkasnda da muhteem yksek surlaryla Truva ehri, uzaklardan bile grlebilecek bir tepenin zerinde duruyordu. Truva ehrinin iiyse dzensiz, inili kl yokulu sokaklarla doluydu. Bir tarafta Bat kaps, dier tarafta yksek kulesiyle Dardanos kaps ehrin iki ana kapsyd. Duvarlar allarla kaplyd. ehrin yukar ksmlarndaki lion Kalesi'nde Priamos, Hektor ve Paris'in saraylar, Athena ve Apollon tapnaklar vard. Athena tapnandaki Palladium heykelcii bizzat Athena tarafndan gl bylerle bylendiinden ehri koruyan bir zellii vard. lion tepesinin en ykseinde bir Zeus tapna vard ve buras ok sslyd. 37. Hektor'un davetsiz konuklara ilk baskn Agamemnon'un ordusunun geldii gnn ertesi sabah erkenden Truva kaplar aniden alp Hektor'un nclnde ordusu Skamander yaylasna dolup, hazrlksz Akhallarn gemilerine saldrd. Durumun eitsizliini gren Hektor ordusuna dur emri verince yunanllar hazrlanmak iin vakit bulabildiler. Yunanllar saldrya getiklerinde durum yine eitsizdi. Hektor arln koyarak yunanllara kar stnlk gsterdi. Akhilleus'un Myrmidonlaryla birlikte yardma gelmesiyle Hektor geri ekilmek zorunda kald. Tek bana Akhilleus'un tm dengeleri alt st etmesi Hektor'un dikkatini ekti. Aias'n da gelmesiyle tm Truva ordusu surlarn gerisine ekildi ve byk kayp vererek kaplar kapatmak zorunda kaldlar. Yunanllar zaferle kamplarna dnp, lenler iin tren dzenleme ve kampn inasna devam etmeye koyuldular. 38. Hektor'un davetsiz konuklara ikinci baskn Yunanllar llerini gl atelerle yakmaya gecenin ileri saatlerinde baladklarnda Hektor nderliinde yeni bir akmn kendilerine doru hzla geldiinin haberini aldlar. Akhilleus'un nderliinde silahlanan savalar bu saldry da geriye pskrtt. Sava alanndan topladklar ganimetlerle kampa geri dndler. Hektor ise yeni bir saldr iin daha byk bir ordu toplamas gerektiine karar verdi.

13

39. Sklan askerler civar kentlere yamaya gidiyor lk bata kuatmann zaferle sonulanacan ve bunun uzun srmeyeceini dnmlerdi. lerleyen aylar boyunca bu iin sonu gelmek bilmedi. Agamemnon askerlerini kampta bekler durumda tutamad. Yama ve ganimet szn tutamaynca civar ehirlere saldrmaya giden birlikleri bizzat kendisi yreklendirdi. Bunun zerine, zaten Truva surlarn aamayacaklarn anlayan Akha ordusu dzenli olarak civar ehirlere saldrmaya balad. lk sene 23 Anadolu ehrini sadece Akhilleus ve savalar yamalad. Getirdikleri ganimetleri, kleleri kampta birbirlerine gsterdikten sonra, gemilerine istifliyorlard. 40. Midilli'deki lmsz at Bu saldrlardan Midilli Adas ve Kilikya'daki Thebe ehri de nasibini ald. Herakles yllar nce Truva'y ele geirdikten sonra buraya gelip Thebe ehrini kurmutu. ehre doduu ehrin ismini vermiti. Bylece mitolojide Herakles'in doduu Boeotia'daki Thebe ehriyle birlikte bir de Kilikya'da ayn isimde bir ehir geer. Thebe ehrinde Priamos'un akrabas Eetion hkm sryordu. Eetion, Hektor'un ei Andromakhe'nin babasyd. 7 ocuuyla ehrinde mutlu bir hayat srerken Menelaos ve Akhilleus, donanmalaryla ehre gelip yamaya baladlar. Akhilleus, ilerinde Podes'in de bulunduu Eetion'un btn ocuklarn babalaryla birlikte katletti. Akhilleus, Eetion'u ldrdkten sonra nedense lnn silahlarn alp soymad. l kraln saygn ve hametli grnen bedenini inceleyince iini saran korku yznden vicdann rahatlatmak amacyla ssl bir mezar yaptrd ve kraln cesedini yaktrdktan sonra kemiklerini bu mezara koydurdu. Bu i bittikten sonra saray ahrlarn gezen Akhilleus muhteem gzellikte bir at buldu. Pedasos ismindeki bu at, kendi atlar gibi lmszd. Menelaos'la birlikte kraln tm zenginliklerini yamalayarak, at da alarak Truva nlerindeki kamplarna dndler. 41. Byk Aias'n servenleri Byk Aias da (Ajax), 9 yl sren kuatmadan sklp adamlaryla Anadolu'yu yamaya balamt. Telamon'un olu ilk i olarak Trakya yarmadasndaki Polymnestor'un sarayna bir sefer dzenledi. Burada Priamos'un oullarndan Polydorus konuk olarak bulunuyordu. Priamos olunu eitilmesi iin oraya kk bir hazineyle birlikte gndermiti. Aias, saraya askerleriyle zorla girince Polymnestor ne isterlerlerse alabileceklerini, bar istediklerini, canlarna bir zarar gelmemesi iin de tm hazineyi vereceini syledi hatta ilve olarak Priamos hakknda da kt szler syledi. Kendi ve ailesinin cann garantiye almak iin Priamos'un olu Polydorus'u Aias'a verdi. Aias tm bunlarn zerine Polymnestor'a ve ailesine birey yapmad ama Priamos'un olu fidye olarak yanna alp ganimetlerle oradan ayrld. Oradan Bandrma yaknlarndaki kylara ynelerek Frigya kral Teleutas'n (Teuthras) gzel ehrine saldrd. Sava Periboea'yla birlikte Aias kralnn sarayna girdiler. Aias, Teleutas' teke tek dvmeye mecbur etti ve onu yenerek ldrd. Daha sonra gzellii dillere destan prenses Tecmessa'y kle olarak kendine ayrd. Aias, asil grn ve gzellii yznden kza ak oldu ve ona ei gibi davranarak, dier kle kzlardan ayrcalklar tand. Yunan geleneklerine gre klelerle evlenmek yasak olmasa onunla evlenecekti. Aias, bol ganimetle Truva'ya dnd ve adet olduu zere tm ganimetleri ortaya koydular. Akhilleus ve Telamoniyallar da yamadan dnmlerdi ve onlar da ganimetlerini Aias'nkilerin yanna koydular. Sra tutsak kzlarn gsterimine gelince herkes Tecmessa'nn gzelliine hayran oldu. Aias, Akhilleus gibi ok sevildiinden kimse Tecmessa'ya dokunmaya kalkmad. Aias aylarca kampta vakit geirdikten sonra kuatmayla ilgili bir gelime olmaynca dikkatini yeni yamalara verdi ve Agamemnon'un isteiyle Truva'y besleyen hayvan srlerine saldrd. Priamos'un Kaz Dalarnda saklad srleri tek tek katletti. Aias, ganimetleriyle Truva'daki kampa zaferle dnd. Zamann Akhilleus'la oyunlar oynayarak geirdi.

14

42. Rahibin tutsak kz Khryseis Akhilleus kampta durmaktan sklp yeni bir sefere kmaya karar verdi ve Truva civarndaki ehirlerden olan Lyrnessos ehrini tahrip ettikten sonra ele geirilen esirler arasnda Briseis isminde gen ve gzel bir bakire kz kendine ayrd. Akhilleus daha sonra yakn bir blgede bulunan Edremit ovasndaki Khyrsa kalesini ele geirdi. Buradaki esirlerin arasnda da gen ve gzel bir kz vard. Khryseis ismindeki bu bakireyi Agamemnon kendisine ayrd. Khryseis'in rahip babas zengin ve grkemli hediyelerle Agamemnon'un adrna geldi ve kznn klelikten kurtulmas iin yalvard. Agamemnon Khryseis'in babasna acmad, aksine ona trl hakaretlerde bulundu. Getirdii hediyeleri alp yal adam kovdurdu. 43. Apollon'un kzgnl Gz yal baba hi birey elde edemeden geri dnerken olay yukardan Apollon ilgiyle izliyordu. Kendi mabedinin rahibine yaplan bu muameleden tr ok kzd ve sonradan Odysseus'un eline geecek olan mehur yayn eline alp Yunan ordusuna oklaryla lmcl atlar yapmaya balad. Her tarafta yunan askerleri dp lyordu. 9 gn boyunca lleri yakan ateler hi snmedi. Apollon sinirinden yunanllara bir de veba salgn musallat etti. Akhilleus bu ie bir are bulmak zere ileri gelen komutanlar bir araya toplad. Kalkhas, Apollon'un rahibine Agamemnon'un yapt aalama yznden balarna bu derdin geldiini aklad. 44. oktan taan bardaa bir damla daha. Agamemnon Akhilleus'u yine kzdryor Agamemnon Kalkhas'n sylediklerinden hi memnun olmad ve Khryseis'i babasna nce geri vermek istemedi. Daha sonra ise bir art kotu. Ancak Akhilleus kendi klesi Briseis'i Agamemnon'a verirse Agamemnon Khryseis'i babasna vermeye raz olacakt! Akhilleus ise daha nceden kendi kz phigenia'y ordular denize alabilsin diye kurban eden Agamemnon'a zaten kin duyuyordu. Bu yzden kendi gzdesini Agamemnon'a vermedi. Agamemnon Briseis'i alamad ama Khryseis'i babasna geri yollad. Apollon'un ldrc ok yamuru annda kesildi. Agamemnon daha sonra zorla bir gece Briseis'i kendi adrna Akhilleus'un haberi olmadan aldrverdi. Bu oldu bittiyi renen Akhilleus bylece ileden km oldu. Akhilleus deniz kysnda zgn dururken Thetis geldi ve ona neden zldn olduunu sordu. Akhilleus annesinden Zeus'un Truvallar korumasn ve destek olmasn salamasn istedi. Bylece Agamemnon aresiz kalarak sonunda Akhilleus'a gelip yalvaracakt. Zeus, Thetis'e isteini yerine getirebileceini vaadetti. Thetis, skntsn gidip Zeus'a anlatt. En bandan beri Truva'y destekleyen Zeus ise seve seve yardm edeceini syledi. 45. Zeus, Agamemnon'a rya grdryor Agamemnon bir gece uyurken Zeus ona bir rya grdrd. Ryasnda Nestor gelmi ve Agamemnon'a eilip bu gece hemen saldrrlarsa Truva'nn surlarnn alacan mjdelemiti. Agamemnon bu rya hilesi sayesinde, grdklerinden ok etkilendi. Gece yars uyanp ordularn toplamaya balad. 46. Akhilleus'un savatan ekilmesi Agamemnon'un Briseis'i elinden almas ile zlen ve kzan Akhilleus ise savalarn geri arm ve kendisi de adrna ekilmiti. Akhilleus, Agamemnon'a haber gndererek artk savamayacan bildirdi. Agamemnon'a ok kzm olan Akhilleus, lalas ihtiyar Phoiniks'in syledii nutukla biraz yatt. Agamamnon ise bu durumun fazla uzun srmeyeceini ve bu sava iin domu olan Akhilleus'un eninde sonunda yola geleceini ve savaa katlacan dnyordu. Ayrca grd ryann etkisiyle surlar onsuz da aacaklarn sanyordu.

15

47. Polydoros'un sonu Kuatma devam ettike hareketsizlikten sklanlar kamp terkederek sefere kmaya devam ediyorlard. kanlar, eit eit ganimetle dnyor ve birbirlerine hava atyorlard. Nihayet, en muhteem ganimeti kim getirdi diye bir tartma balattlar. Odysseus sz Aias'n yanndaki tutsak Polydoros'a getirdi ve Priamos'a gidilip olann Helena'yla deitirilmesi fikrini ortaya att. Yanlarna Menelaos'u da alarak ehre doru yola ktlar. Yanlarnda Polydoros olduu halde, ehre girdiler ve halklarn yasas gerei kendilerine dokunulmadan ehrin agorasna kadar geldiler. Odysseus burada bir konuma yaparak halkn gznde Helena'nn karlmasnn erefsizliini vurgulad. Sonuta Truval Antenor nclnde bir yallar meclisi toplanarak Paris'in suunu sorguladlar. Karar Priamos'a bildirildiinde Hektor yine Helena'nn iadesine kar kt. Fakat, Helena'yla birlikte getirdikleri Menelaos'un hazinesini fazlasyla iade etme karar verdiler. Hatta Kassandra ya da Polyksene'nin Menelaos'a e olarak verilmesini dndler. Menelaos hazinesi ve ilave hediyeleri kabul etti ama Priamos'un kzlarn geri evirdi ve Helana'y istedi. Aphodite'nin yakkl olu Aeneias sz alp Menelaos'a ar eyler syleyince yallar meclisi onu ayakta alkladlar. Hektor, elilerin tartaklanmasn zor nledi. Odysseus, Diomedes ve Menelaos, Polydoros'u alp Truva'dan kp kampa dndler ve neredeyse lin edileceklerini, Hektor sayesinde ucuz kurtulduklarn Agamemnon'a anlatnca kampta bir ayaklanma oldu. Polydoros'u ehrin surlarnn yanna gtrp talayarak ldrdler. Priamos yal gzlerle bu vaheti izledi. Yunanllar cesedi iade edince bir cenaze treni tertiplendi. 48. Menelaos Paris'i korkutuyor Zeus, ris ismindeki habercisini Truva'ya yollayarak byk bir saldrnn yaklatn haber verdi. Truva ordusu gelen haberle o gece hazrlklarn yapt. Yunan ordusu ok ge saatlerde saldrya getiinde, Truva ordusu onlar bekliyordu. Bylece iki ordu surlarn dnda kar karya geldi. Truva'nn balca kahramanlar Hektor ile Aeneias idi. Ama o gn Menelaos'un karsna ka ka Paris kt. nk, Hektor ile Aeneias Truva'nn baka bir yerinde savamaktaydlar. Menelaos Paris'i grnce arabasna atlayarak hiddetle saldrd. Tecrbesiz Paris ordunun gerilerine kaarak kurtulunca durumu uzaktan gren Hektor, Paris'in korkaklna kzd. Bunun zerine Paris, Menelaos'a teke tek meydan okudu ve teklifine cevap beklemeye balad. 49. Menelaos ve Paris gece yarsndan sonra kar karya Hektor yunanllara Paris'in teklifini syledi. Menelaos ve Paris teke tek savaacaklard. Kur'a sonucu ilk hcum hakk Paris'e kt. Paris'in att karg Menelaos'un kalkannda eildi. Menelaos kargsn savurduunda ise karg Paris'in kalkan delerek gmleini yrtt. Menelaos klc ile Paris'in tolgasna vurdu, klc 3 para olarak krld. Silahsz kalan Menelaos bir hiddet l atarak Paris'e saldrd, tolgasnn psklnden tuttu ve Yunanllara doru yerde srkledi. Durumu izleyen Aphrodite, Paris'e yardmc olmak zere Menelaos'un elinde tuttuu Paris'in miferinin kayn kopard ve bylece Menelaos'un elinde sadece ii bo tolga kald. Tun ulu kargs ile Paris'in peine dt fakat Aphodite Menelaos'u kaln bir sisle rterek onun etrafn grmesini engelledi ve karklktan faydalanp Paris'i alp Helena'nn odasna gtrrken afak skyordu. Bu arada Menelaos kzgnlkla heryerde Paris'i aryordu. Menelaos kendisinin zaferini ilan ederek Paris'in sznde durmasn ve Helena'nn kendisine verilmesini istedi. Menelaos'a gre, Paris yenilmiti. Ama Helena verilmedi. Bylece Menelaos adamlarn toplayarak geriye, denizin kysndaki toplanma yerine dnd.

16

50. Menelaos yaralanyor Truva'nn tahrip edilmesini isteyen Athena, sabahn ilk klaryla Olympos'tan inerek Truvallarn yardmna gelmi olan Lykia'llarn arasna karmt. Ok atmakta ustalyla nl Lykaon'un olu Pandaros'u eref ve zafer vaadiyle kandrd ve Pandaros'un Menelaos'a bir ok atmasn salad. Lykia'l oku Pandaros'un att ok Menelaos'un kemerine, brne sapland. Menelaos'un yaras kemer sayesinde ar deildi. Paris'in siste kaybedilmesi ve Helena'nn verilmemesi yznden antlama zaten bozulmutu. Menelaos'un yaralanmas iin tuzu biberi oldu. Agamemnon'un komutasnda tek vcut olarak saldrdlar. Sava tanrs Ares, Truvallar canlandryor, Athena ise Yunanllar kolluyordu. ki ordu yeniemeyince Athena savalardan Stentor'un klna girerek orduya seslenerek onlar yreklendirdi. Truvallar bylece gerilemeye ve asker kaybetmeye baladlar. Hektor iki ordunun arasna girerek Yunanllara sava sona erdirmek iin kendine gvenenin ne kmasn istedi. 9 Yunanl gnll sava Hektor'la savamak iin Agamemnon'dan izin istedi. Agamemnon ise Nestor'a ne yaplacan sordu. Nestor bu dokuz kiiden Telemon'un olu ve gl kuvvetli Aias'n (Ajax) uygun olacan syleyince Aias saldrmak iin frlad. 51. Aias ve Hektor teke tek kar karya kisinin birbirine saldrmas bir sonu vermedi, yeniemediler. Bu arada Yunanl sava Diomedes, Truval kahraman Pandaros'u ldrd ve Aeneias' yaralad. Aeneias' annesi Aphrodite, Diomedes'in elinden zor kurtard. Daha sonra, karanlk bastrnca savamay kestiler. Her iki ordu da yllardan beri artk bkknlk getiren bu savan bir an nce bitmesini istiyorlard ama yine olmamt. Nestor'un tavsiyelerine uyarak kamplarnn etraflarna hendekler kazdlar ve sahilin kara ksmn duvarla evirdiler. Truvallar yunanlarn bu hazrlklarn grnce Helena'y Agamemnon'a vermeyi dndler. Paris bile vatan ile Helena arasnda bir seim yapmak zorunda brakld. Gn aarnca Yunanllar ve Truvallar llerini toplamak zere sava yerine geldiler ve birbirleri ile hi atmayarak dini duygular ierisinde sadece llerini aldlar hatta kardee birbirlerine yardm ettiler. 52. Yunanllar Truva'y terk etmeyi dnyor ller gmldkten sonraki gn Truva ile Akha ordusu sabahn erken saatlerinden itibaren askerlerini toplayp birbirlerine saldrdlar. le saatlerinde Truvallar Zeus'un da yardmlaryla stn gelmeye baladlar. Karanlk knce Truvallar yunanlar bozguna uratamadlar. Akamn erken kmesi mutlak bir bozgunu nlemiti. Bu yzden Hektor askerlerine ertesi sabah erkenden saldr emri verince askerler silahlaryla uyudular. Yaktklar yzlerce kamp atei yunanllar korkuttu. Hatta yunanllar gemilerine binip geriye lkelerine dnmeyi bile dnmeye baladlar. 53. Agamemnon'un askerlerini test etmesi Agamemnon, askerlerinin moralini test etmek iin herkesin gemilerine binip Yunanistan'a dnmesi emrini verdirdi. Yarallarn okluu yznden pekou sava alann terkederek gemilerine dndler. Odysseus, kampa dnen herkesle ilgilenerek, dzeni salad. 54. Agamemnon'un hatasn anlamas Odysseus ve Agamemnon da hafif yaral olduklarndan herkes dn hazrlna balad. Odysseus, Agamemnon'un dinleyecei Nestor ve domeneus'la konuarak Truvay terk etmenin olumsuzluklar, Yunanistan'a Helena'sz ve ganimetsiz dnmelerinin balarna getirecei felaketleri hatrlatt. Agamemnon'a giderek bunu paylatlar. Agamemnon, sava bitirip bir an nce dnmekten baka bireyi istemedii syleyince, Nestor bunun tek artnn Akhilleus'un tekrar savaa dnmesi olduunu belirtti. Nestor ayrca, Agamemnon'a, Akhilleus'un elinden ald Briseis'i de hatrlatnca, Agamemnon hatasn ge de olsa anlad.

17

leri gelen tm komutanlarn nnde Akhilleus'a verecei trl altn, deerli eya, onlarca esir kz ve hl Agamemnon'un elini srmedii Briseis'i geri vereceini vaadetti. Verilecek hediyelere sevinen efler Akhilleus'un adrna bir heyet gndermeye karar verdiler. 55. Akhilleus'a eli gnderilmesi Odysseus, Aias ve Akhilleus'un hocas ve lalas ihtiyar Phoenix bu i iin seildiler ve Akhilleus'un adrnn bulunduu Myrmidon'larn kampna geldiler. Patroklos'a lir alan Akhilleus dnda dier savalar uyuyorlard. Yemekten sonra Odysseus Akhilleus'a Agamemnon'un elini bile sremedii Briseis'i ona iade kararndan ve dier vaadlerinden szetti ama Akhilleus kararn deitirmedi. Akhilleus'un kararn deitirmemesi Agamemnon'un houna gitmedi ve o gece rahat uyuyamad. Nestor uykusuz Agamemnon'un yanna gelip askerlerin olas bir baskndan ekindiklerinden bahsetti. Truva ordusunun neyi planladn bir trl kestiremiyorlard. Bunun iin Truva ordusuna sokulup bilgi almak maksadyla casus gndermeyi planladlar. 56. Rhesos'un atlar Yunan efleri Truvallarn kamplarna yaklap bilgi almas iin Odysseus ve Diomedes'i setiler. Bu ikisi istemeye istemeye yola koyuldular. Bu szma ii iin en zayf yer olarak dndkleri Thrakia'llarn blgesine girdiler. Thrakia'l savalar uykudaydlar ve orada mehur kahraman Rhesos'un beyaz ve rzgr gibi hzl atlarn grdler. Sylentiye gre eer bir gn Rhesos atlarn Skamandros nehrinde sularsa bu atlar yaralanmaz ve lmez olacak ve bu da yunanllarn iini zorlatracakt. Bu sebeple Odysseus, Rhesos'u uykuda grnce eline geen frsat deerlendirdi ve Diomedes'e onu ldrmesini syledi. Diomedes Rhesos'u ldrrken Odysseus da sava arabasnn arkasna bal durumdaki atlar zd. kisi cins atlara atlayarak Agamemnon'un kampna dndler. 57. Zeus Truvallara yardma geliyor Ertesi sabah iki taraf kran krana tekrar birbirlerine girdiler. Truvallar sinsi basknda kaybettikleri Rhesos'un intikamn almak istiyorlard. Atlarn yunanllara gemesini hazmedememilerdi. ki taraf birbirlerine bir stnlk gsteremeden le saatlerine kadar yzlerce kii ld. le vakti yunanllar birbirlerini gayrete getirerek Truva ordusu saflarn yarabildiler. Agamemnon ne geerek Truva'nn nl komutanlarndan birisi olan Bianor'u mzrayla yzne vurarak ldrd. Bu darbe annda Bianor'un kaln miferi delindi ve yz paraland. Agamemnon Priamos'un oullarndan Antiphus ve sos'u ldrd. Komutanlarn ve prenslerini bir bir kaybetmeye balayan Truva ordusunda byk bir bozgun balad. Hektor bu arada Zeus'un koruyuculuunda bu kymdan bir zarar grmeden kurtuldu. Zeus, habercisi ris'i ard ve Hektor'a dayanmasn iin haber gnderdi. Hektor tanrlarn tanrsnn onlarla olduunu renince canland ve etrafndaki savalar dzenli bir ekilde bir araya getirdi. 58. Agamemnon yaralanyor Yunanllar surlara yaklanca kar hcuma getiler. Agamemnon kudurmu gibi gelen Truva ordusunu datmak iin ok urat ve bu srada kolundan bir mzrak yaras ald. ok kan kaybetti. Morali bozularak geri dnp adrna ekildi. Yunanl bakomutann yaralanarak savatan ekildiini gren Hektor, askerlerinin kahramanlk duygularn alevlendirerek onlara seslendi ve yeni bir akn balatt. Yunanllara tekrar saldrdlar. Yunanllarn arasnda balayan panii ve karkl gidermek iin ok uraan Diomedes'in ayana Paris'in att bir ok isabet etti. Odysseus onun yardmna kotu ve vcudunu ona siper ederek oku kard. Elinde mzra ile ayaa kalktnda ise Truva ordusu nnde neredeyse tek bana kalmt. Bu srada bir mzrak gelip parlak zrhn paralad ve brne girdi. Odysseus defa bararak yardm istedi. Menelaos ve Aias onun sesini duydular ve thaka kraln son anda

18

kurtardlar. Odysseus'un yarasn saran Asklepios'un olu becerikli doktor Makhaon daha sonra bal bir okla yaraland. Nestor, Makhaon'u arabasna alarak tehlikeli blgeden uzaklatrd. Arabas ile yunan kampna girdi ve hzla Akhilleus'un adrn yanndan geti. Akhilleus bu arada kendi gemisinden sava izlemekteydi. Nestor'un bir yaral getirdiini grnce Patroklos'u ard ve yaralnn kimliini renmesini istedi. Nestor Patroklos'a Akhilleus'un savatan uzak durmas ile balarna gelenlerden birisi olarak Makhaon'un yaralanmasndan bahsedince Patroklos'un can skld. Bu arada yunanllarn son savunma izgisine gelen Truval'lar artk neredeyse kampa girmek zereydiler. Hektor'un liderliinde ordu sonunda bu hatt da yararak kampa girdi. Teukros, bir zamanlar Herakles'in arkada, sava Telamon'un olu idi ve Priamos'un kz Hesione'yle evliydi. ok usta nianc bir oku olan Teukros, kaderin garip bir cilvesiyle Truvallara kar savayordu. sabetli oklaryla Truvallar pskrtmeyi ve ilerlemelerini durdurmay baard. Teukros, att bir okla Hektor'un sava arabasndaki arkadan ldrnce, Hektor arabasndan inip byk bir kayay Teukros'a frlatt ve onu ar yaralad. Bu arada, Menelaos, Agamemnon, Odysseus, yaral Diomedes ve dierleri gemilerine kamlard. Nestor'un bunlara ektii bir nutuk, kamay dnen Agamemnon ve dier komutanlarn akln bana getirdi ve hepsi savamak iin kampa geri dndler. 59. Apollon yardma geliyor Yenilmi yunanllarn cesareti komutanlarnn kendilerine yardma gelmesiyle yeniden canland ve Truvallara kar hcuma getiler. Truval'lar bu kar saldrdan dolay ardlar ve biraz geri ekildiler. Bu srada Aias'n frlatt byk bir ta Hektor'a isabet etti. Hektor yere yklnca birka sava onu bir arabaya koyarak oradan uzaklatrd. Hektor yaras yznden cesaretini kaybetti ve korkuya kapld. Apollon buna seyirci kalamad ve cesaret vermek iin Olympos'tan aa indi ve Hektor'la konutu. Hektor kendine geldi ve koarak askerlerinin bulunduu yere ulat. Yunanllar onu tekrar karlarnda ok kzgn bir halde grnce ardlar ve kamaktan baka birey dnmediler. Apollon bu arada tanrsal gcyle yunan kampnn nnde bulunan hendeklerin etrafndaki engelleri ve parmaklklar kaldrverdi. Yunanllarn kamplarn korumak iin byk emeklerle yaptklar kaln duvarlar ykverdi ve onlar srkleyerek gemilerinin nne kadar gtrd. 60. Odysseus Palamedes'ten cn alyor Odysseus, ihtiyar Palamedes'ten alaca intikam iin yanp tutumaktayd. nk, 9 yl nce kendisi orduya katlmamak iin deli rol yaptnda, olunun neredeyse lmne sebep oluyordu. Nihayet birgn Agamemnon Odysseus'u ordunun tahl ihtiyac iin civara kefe yollad. Odysseus eli bo dnnce Palamedes, Odysseus'la yine dalga geip, aalayc szler sylemeye balad. Odysseus ona meydan okuyarak daha iyisini yapabileceksen git sen bul tahl deyince, Palamedes, adamlarn toplayarak denize ald. Bir mddet sonra gemileri tahlla dolu olarak geri dnnce Odysseus kplere bindi. Kuatmann uzamasn da frsat bilerek, Palamedes'ten intikam almak iin bir plan yapt. Truval bir tutukluya Priamos'un azndan Palamedes'e hitaben zorla bir mektup yazdrtt. Sonra da tutukluyu ldrd. Mektubu ve bir miktar altn alp, Palamedes'in balk tutmaya gittii bir gn, adrna gitti. Mektubu bulunacak bir yere, altnlar ise adrn zeminine gmd. Odysseus, mektubun bulunmasn da organize etti. Agamemnon, mektubu okuyunca ok kzd. Mektupta yle yazyordu: Palamedes, bana yaptn yardmlar iin gnderdiim altnlar elinize ulat ise bana bilgi verin. Agamemnon, kendisine ihanet ettiini dnd yal Palamedes'i tm yalvarmalarna karn talanarak ldrlmesi emrini verdi. Palamedes, Odysseus'un da iinde bulunduu bir kalabalk tarafndan vahice ldrld. Bu durumu yukardan uzaklardan izleyen Nemesis, Odysseus'un vatanna dnmeden nce bir cezay hak ettiine hkmetti.

19

61. Palamedes'in babasnn Agamemon'dan intikam Olunun ldrld duyan babas Nauplius, bir tekneye atlayarak Truva'ya geldi ve olunun drst bir insan olduunu, oluna mutlaka bir komplo kurulmu olduunu Agamemnon'a ve tm ileri gelenlere syledi, adalet istedi. Agamemnon, yal adam kovdurunca, Nauplius teknesiyle Yunanistan'a dnerek, tm ehirleri gezerek, Truva'daki komutanlarn elerine ulaacak ekilde haberciler tuttu. Haberlere gre, Truva'daki Yunanl savalarn hepsi, Truva'da ve evresini yama ederken ellerine geirdikleri bakire kzlardan haremler kurmulard. Sava bittikten sonra ordu dndnde, 9 yldr kendilerini beklemekte olan eleri kendilerini, gelecek ikinci, nc gen elere hazrlamalydlar. Bunu duyan eler, kendilerini erkeklere sundular. Agamemnon'un kars Klytemnestra bile, kendisinin uzun sredir peinde olan srarl Aegisthus'a evet dedi. Thyestes'in olu Aegisthus'la ak yaamaya balad. Agamemnon dndnde ikisi onu ldrecekti. 62. Sarpedon'un lm Sarpedon, Truva ordusunda deerli bir komutand. Zeus ile Europe'nin olu olan Lyklial kahraman Sarpedon, Anadolulu olduundan Truva'ya destek iin savaa katlmt. Radamanthys ve Minos'un kardei olan Sarpedon, Patroklos'la arpt ve bu tanrlar katnda byk tartmalara neden oldu. Sonunda Zeus, olu Sarpedon'u feda etmek zorunda kald. Sarpedon'un lsnn banda ok iddetli arpmalar oldu. Zeus, zntsnden gkten yamur gibi kan yadrd. Zeus'un emri ile Apollon o kargaada Sarpedon'un lsn ald ve Hypnos ve Thanatos ile birlikte yurduna Lykia'ya gtrd, orada ykad ambrosia ile kokulad. 63. Patroklos Akhilleus'un zrhn kuanyor Truval'lar tekrar kampa girdiler. Bu srada Patroklos, Eurypylus'un yarasn saryordu. Truval'larn kamp igal ettiini grnce ard. Kalkp Akhilleus'un adrna doru komaya balad. Yunanllar bu srada gemileri korumak iin bir hat oluturmulard ve canla bala bu son hatt korumaya alyorlard. Aias, saflarn ortasna kadar gelen Hektor'u grnce byk ve ar topuzuyla o tarafa ilerlemeye balad. Gemileri yakmaya alan Truva askerlerini birer birer ldryordu. Savan ilk balarnda lm olan Protesilaus'n gemisinin atee verildiini gren Akhilleus, iin ciddiyetini anladysa da hibirey yapmad. Yaras sarl Eurypylus, Patroklos'la konuarak onun Akhilleus'un zrhn giyerek savaa katlmasn nerdi. Patroklos, Akhilleus'a gidip durumun ciddiyetini anlatt ve onu kararndan vazgeirmeye nafile urat. Akhilleus savaa katlmak yerine, zrhn, silahlarn ve lmsz at Xanthos'u Patroklos'a vermeyi uygun buldu. Myrmidon'larn bana geen Patroklos, Akhilleus'un zrhn kuanm halde, elinde onun silahlaryla, onun lmsz atna binmi halde hcuma geti. Patroklos'u Akhilleus sanan Truval'lar tam sonuca ulap tm gemileri yakmak zereyken, onun grntsnden panie kaplp gerisin geriye kaleye doru kamaya baladlar. Hektor bile atlarn Truva'nn Skaia kaplarnda zor durdurabildi. 64. Patroklos lyor Ordular tekrar dzenleyerek pelerinden gelen yunanllara kar atak dzenlemeyi abucak organize etti. Patroklos, Akhilleus'un zrh zerinde olduu halde, tpk Akhilleus gibi arparak tam 3 defa bu kar mdahaleyi bastrmak iin abalad. Drdnc saldrda, Euphorbos isminde Truval bir sava uzaktan mzrak atarak Patroklos'u srtndan yaralad. Bu yaralama iine Apollon uzaktan yardm etmiti. Yaral Patroklos'u Akhilleus zanneden Hektor, onun yaral olarak geri ekildiini grnce ileri doru atld ve Patroklos'un karnna mzran saplayverdi. Patroklos attan derek orada ld. Akhilleus'un at da kaarak uzaklat. Durumu gren Menelaos, Akhilleus'un zrhn ve silahlarn geri almak iin ok urat, ok adam gnderdi ama baaramad. Truvallar a kurtlar gibi Akhilleus zannettikleri

20

Patroklos'un cesetinin bana tler. Menelaos aresiz kalnca Aias'a seslendi. Aias, Menelaos'u da yanna alarak byk bir gle silahlar ve Patroklos'un lsn geri alabilmek zere saldrdlar. 65. Hektor, Akhilleus'un zrhn giyiyor Hektor, ldrdnn Akhilleus deil de Patroklos olduunu grnce ard ve sonra Akhilleus'un silahlarn gvendii adamlarna vererek bunlarn hzla Truva surlarnn iine gtrlmesini emretti. Hektor ise silahsz l iin fazla uramad ve silahlar kaleye geri gtren adamlarnn arkasndan arabasn srerek oradan uzaklat. Patroklos'un lsn elinde imkan varken almayp orada brakmasnn bir hata olduunu sonradan anlad ama ok geti. Hektor, Truva surlarnn iine girince hemen Akhilleus'un efsanevi zrhn kuand. Thetis'in Hephaistos'a olu iin yaptrd parlak klar saan miferi bana geirince Bu silahlar Patroklos'un lsn bana getirecek yiitle paylaacam dedi. Askerler bunu duyar duymaz btn ovay toza bulayarak hcuma kalktlar. Yunanllar Patroklos'un lsn kaptrmamak iin byk gayret gsteriyorlard. Patroklos'un ls iin ok byk bir sava oldu ve ok kii ld. Aias ise sonun yaklatn hissederek Menelaos'a seslendi ve Akhilleus'a Patroklos'un ldrld haberinin verilmesini istedi. Nestor'un olu Antilokos bu haberi vermek iin istemeye istemeye Myrmidon'larn adrna doru kotu. 66. Akhilleus Patroklos'un lm haberini alyor Akhilleus yunanllarn dank bir ekilde geri ekilmelerini kaytsz bir ekilde izliyordu. Antilokos gzyalar iinde ona gelerek Patroklos ld, senin zrhn Hektor kuand, silahlarn da ald deyince Akhilleus hem Patroklos'un lmne hem de silahlarn ve zrhn yitirmesine ok kzd. Myrmidon'larn efi byk znt ve kzgnl bir arada yayordu. Thetis onun hkrklarn duyup geldi ve onu teselli etmek istedi. Akhilleus, Hektor'u mutlaka ldrmek zorunda olduunu syleyince annesi de yazgsn tekrar hatrlatt oluna Ama Hektor'u ldrdkten ksa bir sre sonra sen leceksin Truva surlar nnde dedi. Thetis olunun fikrini deitirmeyeceini anlaynca ona bari bir gn beklemesini, yarna kadar Hephaistos'a yeni silahlar yaptracan syleyip Olympos'a gitti uarak. Akhilleus annesini beklemeye balad. Bu arada sava meydannda Patroklos'un lsn brakarak kaan at Xanthos geri geldi. Akhilleus zntsnden atna kt szler syleyerek onu azarlad. Bu srada olaylar Olympos'tan izleyen tanrlarn arasndaki Hera, ata geici olarak konuma yetenei verdi. At, Akhilleus'a Patroklos'un lmne tanrlarn sebep olduunu, Akhilleus'un da Hektor'un lmnden sonra leceine yine tanrlarn sebep olacan syledi. Akhilleus, kendisine sylenen szleri dinlerken yllar nce annesinin kendisine yapt uyary ve yazgsn hatrlad. At daha da konuacakt ama tanrlar uzaktan ie karp onu susturdu. 67. Thetis Hephaistos'a yeni silahlar yaptryor Thetis, demircilerin tanrs, Zeus'un olu efsanevi ve becerikli Hephaistos'a Patroklos'un ldn ve Akhilleus'un yeni zrh ve silahlara acil olarak ihtiyac olduunu syledi. Hephaistos, kendisini bakp byten, asl annesi Hera olsa da, anne olarak ok sevdii Thetis'in isteini kramazd. Hera, topal ve irkin olduu iin Hephaistos daha bebekken onu Olympos'tan aa Lemnos adasna atmt. Su perisi Thetis ile Eurynome, bebei kurtarp bytmlerdi. Hephaistos, elindeki ileri brakarak demirhanesindeki yirmi oca birden canlandrd ve maharetli elleriyle o gece sabaha kadar alarak sonsuz sayg duyduu Thetis iin yeni bir gm kakmal bir kalkan, bir zrh, mifer ve dizlikler yapt. Bu srada yunanllar Patroklos'un cesedini savunmak pahasna canla bala savayorlar ve Truval'lar geri pskrtyorlard. Akhilleus ise silahsz olduundan bir hendein kenarndan Truval'lara doru 3 defa bard. Truval'lar bu barmann n de duyup korktular ve panie kaplarak geri ekildiler. Sonunda Patroklos'un cesedini almaktan vazgetiler. Askerler ly

21

Akhilleus'a getirip braktlar. Akhilleus, Agamemnon'a ertesi sabah Patroklos iin cenaze treni olacan syleyerek adrna ekildi. Akhilleus, o akam Patroklos'un tannmayacak hale gelmi lsn ykad, gzel kokularla ovdu ve beyaz kefene sard. Yunanl askerlerden oluan ok kalabalk insan kafilesi da Dana giderek aa kesti, gerekli odun hazr olunca Akhilleus'a haber verildi. Patroklos'un cesedini byk odun ynnn zerine koydu ve onun cesedi kokulu yalarla ovdurdu. Patroklos iin 12 Truva'l tutsa, atlarn ve etraftan toplad kadaryla birok kpei kurban olarak kestirdi. Sra cesedin yaklmasna geldi. 68. Akhilleus Patroklos'un lsn yakmak iin rzgr tanrlarna sesleniyor Atele odunlar yakmak iin uratnda ise alevlerin cansz yandn grp can skld. Akhilleus bunun zerine kuzey rzgr Boreas ve bat rzgr Zephyros'a dua ederek alevin canlanmasn istedi. ris, Akhilleus'un ricasn rzgr tanrlarna iletti. Rzgr tanrlar o srada Zephyros'un evinde bir lendeydiler. ris, aksi ve geimsiz kuzey rzgr Boreas'a sokulup durumu anlatnca Boreas, oullarndan at eklinde ikisine sahip olan Akhilleus'un ricasn krmak istemedi. Rzgrlar Hellespontos'a doru hzla yola ktlar, gelip atei canlandrdlar. Patroklos'un cesedininin canl ve byk alevlerle yanmasn salayp cesedi kl ettiler. Akhilleus, Patroklos'un kllerini bir kaba koydu ve saklad. Sabah olunca Thetis yeni silahlarla geldi ve olunu Patroklos iin yas tutarken buldu. Hibir lml byle silahlar kullanmam, byle bir zrh giymemitir deyip silahlar istemeye istemeye yere brakt. Akhilleus yal gzlerle prl prl parlayan silahlara bakt. ntikam duygularyla Agamemnon ve ileri gelenleri toplantya ard. Agamemnon daha nce vaadettii hediyeleri ona verdi. Askerler gzel bir yemek yediler ve biraz dinlendiler. Akhilleus ise yemek yemeye katlmadan, hemen savamak iin hazrlklara balaynca, Odysseus onu tatl dille ikna etmeyi denedi. Adamlarn yemeye ve dinlenmeye ihtiyac olduunu syleyince, Akhilleus istemeye istemeye yeni zrhn kard ve adrna ekildi. Yaras yznden hl bitkin olan Agamemnon'un serbest brakt Briseis, hemen Akhilleus'un adrna kotu. 69. Patroklos'un onuruna dzenlenen yarmalar Patroklos'un lm dolaysyla, onuruna dzenlenen yarmalarda Odysseus, Aias'la greti. Athena'nn yardmyla Odysseus, dev Aias' yendi. Aias bunun zerine Odysseus'la bir kou yarmas istedi. Yine Athena'nn yardmyla Odysseus, Aias' geti. Athena'nn Apollon'a nazire yaparak Odysseus'a yardm etmesi sebebiyle, Odysseus'un gsterdii baarlar, dier tm komutanlar ve askerleri aknla drd. Yarmalar bittikten sonra, tazeledikleri moralle toplu olarak naralar ata ata Truva'ya doru yrye getiler. 70. Akhilleus savaa katlyor Truvallar, sava tanrs Ares'e benzeyen Akhilleus'u, zeytin yayla yeleleri parlatlm atlarnn ektii sava arabasnn zerinde (efsanevi ve lmsz olan Xanthos ve Balios isimli bu atlar rzgr tanrs Zephyros'un oullaryd) kendine gvenen bir eda ile en nde grr grmez, onu korkuyla birbirlerine gstermeye baladlar. Truval Aeneias sivri ulu kargsn ok uzaktan Akhilleus'a hzla savurdu. Karg, Akhilleus'un parlak kalkanna arpnca mthi bir ses kt ama yedi kat tuntan yaplma kalkan delinmedi. Akhilleus'un elinde her zaman tad o nl mzrak vard. Bu mzra bir zamanlar Kheiron Tesalya'da Pelion dandan kestii dibudak aacndan yapmt. Akhilleus bu mzra Aeneias'a fkeyle savurdu. Mzrak Aeneias'n kalkann deldi ve kenar sslerini paralad. Aeneias eildii iin mzrak slk alarak kalkandan getikten sonra, srtn izdi ve gitti topraa sapland. Akhilleus, klcn ekerek hafif yaral Aeneias'a saldrd fakat Poseidon gelerek Afrodite'nin olu Aeneias' grnmez yapt ve bylece Aeneias lmden kurtuldu. Akhilleus fkeyle Priamos'un oullarndan Polydoros'a saldrd ve klcn karnna saplad. Sonra da mzran sapland yerden geri ald.

22

71. Akhilleus rmak tanry kzdryor Hektor, Akhilleus'a doru ilerledi ve ona bard. Akhilleus defa mzra ile Hektor'a saldrd ve hamleleri Apollon'un Hektor'u korumas yznden boa gitti. Duruma ok kzan Akhilleus, Hektor'un bir tanr tarafndan korunmasna sinir oldu ve dikkatini bakalarna yneltti. nne kan her Truvaly ldrerek ve ldrdklerini Skamandros (ayn zamanda Truval gen kzlarn gerdek gecesi ncesi ykandklar nehir, bugnk Kk Menderes, ya da Kzlsu) nehrine ata ata ilerdi. Nehir kandan kpkrmz oldu. Akhilleus o kadar ok Truval ldrd ki ller stste gelerek nehrin akn engelledi. Akhilleus artk kollarnn yorulduunu hissetti. Nehrin tanrs Xanthos bu duruma daha fazla seyirci kalamad, kkreyerek Akhilleus'u yaptklar iin azarlad ve seller oluturarak onu ovada kovalad. Hera'nn Akhilleus'u koruma istei sonucu sevgili olu Hephaistos'u oraya gnderdi. Hephaistos, nehre alevler gnderdi ve nehrin o kolunu buharlatrarak yoketti. Akhilleus'un fkesi ve yaratt ykm Olympos tanrlarn ok kzdrd ve yunanllardan desteklerini ekmeye karar verdiler. Bu arada Truval'lar nde Akhilleus arkada koarak surlara doru geliyorlard. Askerlerinin geri ekildiini gren Priamos kaplarn almasn, Akhilleus girmeden kaplarn kapanmasn, ieriye alnabilecek kadar geri ekilen askerin bu ekilde alnmasn emir verdi. 72. Apollon Akhilleus'u oyalayarak Truvallara zaman kazandryor Akhilleus, babasnn mzra elinde, nnde kaan Truval'lar kovalyordu. Apollon, Truval kahramanlardan Agenor'u tevik etti ve onun Akhilleus'a bir mzrak atmasn salad. Apollon'u desteini alarak Agenor mthi bir hzla mzran Akhilleus'a savurdu ama mzrak Athena'nn mzran ynn etkilemesi yznden Akhilleus'a gelmedi, skalayarak yere sapland. Akhilleus, Agenor'a saldrnca Apollon onu korumak iin etraf sise bodu ve onu gvenli bir yere gtrp brakt. Sonra kendisi Agenor klnda Akhilleus'un nnde aksi bir istikamete doru koarak kaleden uzaklamaya balad. Akhilleus, Agenor klndaki Apollon'u bo yere yakalamaya almakla zaman kaybetti. Apollon'un Truval'lara kazandrd zaman Truval'lar iyi kullandlar ve herkes surlarn gerisine ekilebildi. Yalnzca Hektor srtnda alnt zrhlarla darda kald. eri kamay iine sindiremiyor ve Skaia kaps nnde bekliyordu. Priamos surlardaki kulelerin birisinden Hektor'a ieri girip snmasn istedi. Hektor, beyaz sal annesi Hekabe'nin sesleniine de aldrmad. Akhilleus ise kovalad Agenor'u yakalayamamann verdii kzgnlkla burnundan soluyarak geri geldi. Neden yakalayamadn anlayamamt. nk, ondan hzl koan birini imdiye kadar hi grmemiti. Priamos, Akhilleus'un uzaktan parlak zrhn grnce oluna tekrar yalvard ama Hektor inat etti ve ieriye girmek istemedi. 73. Hektor'un lm Akhilleus yaklatka, Hektor onun iriliine, elindeki mzraa, parlak kalkana ve zrhna bakt. Onu yenemeyeceini anlad ve zerinde Patroklos'un lsnden ald Akhilleus'a ait zrhlar olduu halde gerisin geriye kamaya balad. ok hzl komakla nl Akhilleus, Agenor klndaki Apollon'a yetiememiti ama Prens Hektor'u yakalamaya niyetliydi. Kaplar kapalyd ve Hektor'un ieriye girmesi mmkn deildi. Hektor nde Akhilleus arkada tam defa koarak surlarn etrafnda dndler. Zeus Hektor'u kurtarmak istiyor, Athena ise Hektor'un lmesini istiyordu. Akhilleus, Hektor'u surlara yaklatrmyor ve kovalyordu. Apollon srekli olarak Hektor'un vcuduna enerji gnderip yorulmamasn salyordu. Akhilleus yanndakilere oklarn asla Hektor'a atmamalarn sylyor bylece zaferi kendisine saklamay garantilemeye alyordu. Surlarn etrafnda dolaarak drdnc defa Skamandros kylarna yaklatklar zaman Zeus, altn terazisini karp ikisinin kaderini tartt. Sonu Hektor'un lmyd ve arpmann kaderi tanrlarn tanrs Zeus'un kz Athena'nn istei dorultusunda knca Apollon, Hektor'a srekli olarak yapt destei

23

istemeye istemeye ekiverdi. Bunu gren Athena hemen gidip Akhilleus'a mjdeyi verdi. Athena, Hektor'u lme srklemek iin Hektor'un kardei Deiphobos'un klna girdi ve Hektor'a komaktan vazge, ikimiz Akhilleus'u ldrebiliriz dedi. Athena daha sonra Akhilleus'a saldryor gibi yapp geri ekildi. Prens Hektor, kardeinin desteini aldn sanarak Akhilleus'tan kamaktan vazgeti. Akhilleus mzran Hektor'a doru att. Hektor mzran geli ynn sezip eilince Akhilleus skalam oldu. Athena grnmez olarak mzra alp tekrar Akhilleus'a verdi. Bu sefer Hektor, mzran Akhilleus'a att. Mzrak tam Akhilleus'un kalkann ortasna arpt ama delemedi. Hektor, yeni bir mzrak istemek iin kardei Deiphobos'a seslendi ama onu gremedi. Olympos tanrlarnn onun lmn istediklerini o an anlad ve kahraman gibi arparak lmek iin son bir gayretle Akhilleus'a saldrd. Akhilleus, Hektor'un giydii kendisine ait zrh inceledi ve mzran sokmak iin bir aklk arad. Akhilleus mzran Hektor'un boazna saplamak iin fazla zaman gemeden frsat buldu. Ama Hektor, grtla hasar grmediinden (Apollon'un da yardmyla) konuabildi. Akhilleus'a beni ldrdkten sonra sen de leceksin yaknda. Apollon'un yardmyla Paris seni ldrecek dedi. Hektor'un syledikleri Akhilleus'u daha da kzdrd. Akhilleus can veren Hektor'un silahlarn bir kenara koydu ve sonra kendine ait olan zrhn soydu. Hektor'un iki ayan topuk bilekleri hizasndan delip sava arabasnn arkasna boa derisinden yaplma bir iple balayp surlarn nnde ekip dolatrarak Truvallara gz da verdi. Sonra da sonra cesetle adrna dnd. 74. Akhilleus, Hektor'un cesedini vermiyor Hektor'un cesedi 12 gn boyunca Akhilleus'un adrnn dnda yzkoyun durumda kpeklere yem olsun diye kald. Tanrlar bu hakarete engel oluyorlar ve kpekler cesete yaklamyorlard. Ceset pis bile kokmuyordu, nk Aphodite onun yaral, ezik gvdesini gl yayla ovmutu. Ayrca Apollon ceset rmesin diye bulutlardan kat kat perdeler ekip gne nlarna engel oldu. Priamos ise ilk olu Hektor'u kaybetmenin derin zntsn yayordu. 75. Priamos Akhilleus'u ziyaret ederek Hektor'un lsn istiyor Zeus gnlerce durmadan alayan ve dua eden Priamos'a acd ve ris'i yanna ard. ris Priamos'a armaanlar hazrla ve korkmadan gidip Akhilleus'tan olunun cesedini iste dedi. Priamos daeos'la beraber arabaya bindi ve yola kt. Hermes, yunan kamp giriindeki nbetileri uyuttu. Bylece Priamos sorunsuz bir ekilde Akhilleus'un adrnn nne kadar gelebildi. Akhilleus, istemese de bu yal ve cesur krala Hektor'un cesedini verdi. Hatta vermezden nce cesedi ykattrd ve uygun ekilde hazrlattrd. Akhilleus ise kendisine kar kan fkeli Akhal savalar Priamos'un getirdii zengin hediyelerle ikna etti. Kheiron'un erdemli rencisi Akhilleus, Priamos'la o gece yemek yedi ve Priamos isteklerini Akhilleus'a syledi. 12 gn sava olmayacakt ve 9 gn yas tutulup odun kesilecek, onuncu gnn sabah cenaze treni yaplacak, onbirinci gn mezar hazrlanacak, onikinci gn gmlecekti. Akhilleus artlar kabul edip Priamos'a adrnda uyumasn syleyip Briseis'in yanna gitti. Priamos ise fazla kalmak istemedi ve Hermes'in tavsiyesiyle kalkp sessizce Hektor'un lsyle birlikte kamptan ayrld. 12 gn boyunca sava olmad. Byk bir tren tamamlanp Hektor gmld. Akhilleus'un Agamemnon'a danmadan kendi bana bir karar alarak 12 gn boyunca bar ilan etmesi Agamemnon'u ileden kard. Ama hi birey yapamad. Ordularn komutan Agamemnon'du ama askerlerin lmne destekledikleri kii ise Akhilleus'tu. 76. Akhilleus Polyksene'ye ak oluyor Troilos, Priamos'un 50 olundan birisiydi. Troilos, kzkardei ve birka kii ile birlikte bir emenin bandaydlar. Kehanete gre eer bu olan 20 yan grecek kadar yaarsa, Truva

24

asla dmeyecekti. Akhilleus, yama dn srasnda birgn o emenin yanndan adamlaryla birlikte geiyorlard. Troilus'la karlanca, kehaneti nlemek adna kk Troilus'u ldrverdi. Bu arada emeden su doldurmakta olan Troilos'un kzkardei Polyksene ise kaarak kurtulmay baard. Akhilleus kaan kzn bembeyaz teni ve gzelliinden etkilendi. Arkasndan yetimeye alt ise de baarsz oldu. Kzn gzellii kampa dnen Akhilleus'un aklndan uzun sre kmad. yle ki, Akhilleus kendisi ldkten sonra olu Neoptalamos'a grnp Polksene'nin kendisine kurban edilmesini bile isteyecekti. Patroklos ise bir baka gn, Priamos'un dier bir olu olan Lycaon'u babasnn meyve bahesinde alrken kstrd. Onu Lemnos'a gtrp kle olarak satt. Eetion tarafndan mbros'ta (Gkeada) tannarak satn alnd ve Truva'ya getirildi. Akhilleus Lycaon'u, Patroklos'un lmnden 12 gn sonra yakalayp vahice katletmiti. 77. Ordu isyan ediyor Yllardr elerinden, ocuklarndan ayr kalan askerler ve komutanlar, kuatmann uzamas yznden her geen gn umutsuzlua dyorlar, ellerine geen ganimetler bile artk onlar avutmuyordu. Birgn, birbirlerini galeyana getirerek byk bir kalabalk oluturdular ve kendilerini yksek Truva surlarndan seyreden Truva'llarn akn baklar altnda, Agamemnon'un kararghna yryerek, artk lkelerine geri dnmeleri gerektiini, ellerindeki ganimetin yeterli olduunu sylediler. Ordunun yiyecek ve iecek ihtiyacnn karlanmasndaki aksiliklerden dem vurarak, sabrlarnn sonuna geldiini belirttiler. Agamemnon'un ricasyla Akhilleus bunlar biraz yattrr gibi olduysa da, isyan tam olarak bitmedi. Bu can skc durumu halletmek zere Agamemnon, Kalkhas'a dant. Kalkhas, Apollon'un olu Anius'un byc kzlarnn getirtilmesini tavsiye etti. Anius, Apollon ve Rhoeo'nun biricik oullaryd ve Delos adasnda domutu. Apollon'un byyp yetimesinde en ok emek sarfettii, din adam ve gelecei grme zellii olan olunun, 3 tane kz vard: Oeno, Spermo ve Elais. arap tanrs Dionysos (Dionysus) kzlara dokunduu eyalar arap, buday ve zeytinyana dntrme zellii vermiti. Kalkhas'n getirilmesini tavsiye ettii kzlar bunlard. Kzlar, ilk bata gitmek istemediler gidip Dionysos'a durumu ikayet ettiler. Dionysos onlar birer kuuya dntrerek sakland. Araya Aeneias'n girmesiyle kzlar Truva'ya gtrld ve yiyecek, iecek ihtiyalar giderildi. 78. Amazonlar yardma geliyor Anadolu'daki kavimler bu tr yama ve katliamlardan rahatsz olmular ve hem Truvallara destek olmak iin hem de kendi ehirlerini olas bir yamadan korumak iin arpmaya girmeye karar vermilerdi. Tanrlarn Olympos'tan ilgiyle izledii ve yer yer kart bu sava adeta bir Yunan-Anadolu sava haline gelmiti. Hektor komutasndaki Truvallara ek olarak, Zeus'un olu Sarpedon'un komutasndaki Likyallar, Aeneias komutasndaki Dardaniallar, Zeleiallar, Adrasteiallar, Percotiallar, Pelasgiallar, Thraciallar, uzun mzraklaryla Kikonyallar, Paionial okular ordusu, Halizonlar, Mysiallar, Phrygiallar, Maeoniallar, Miletliler ve acmaszlklaryla nl Kariallar, Truva'ya destek iin ordularyla gelmilerdi. Akhilleus'un kahraman Hektor'u ldrp arabasnn arkasnda srklemesi hem tanrlar hem de insanlar zmt. Truva'dan ok uzakta, Karadeniz'in gney kylarnda, bugnk aramba ile nye arasnda, Terme ay kylarnda yaayan ve sadece kadnlardan oluan bir toplum olan Amazonlar, vahilikleri ve acmaszlklar ile nl sava bir topluluktu. Amazonlar, Truva savunmasna yardmc olmak iin kralieleri bakire Penthesileia komutasnda olduka kalabalk bir kuvvetle Truva saflarnda yerlerini almlard. Otrere ve sava tanrs Ares'in kz olan Penthesileia, neredeyse Truvallarn bakomutan gibi davranyor ve Truva ordusuna byk cesaret veriyordu. Penthesileia, vaktiyle kzkardei Hippolyte'nin kazayla lmne sebep olduundan, Priamos, ilk i olarak Penthesileia'nn bu gnahtan arnmas iin byk bir tren tertipledi. Penthesileia gnahlarndan arnnca sava

25

alanna ordusuyla dahil oldu ve ilk gn Sparta'nn nl generali Machaon'u ldrd. Amazonlarn katlmasyla yeniden canlandrdklar Truva nlerindeki arpmalar ok kanl geti. Sonunda bu kana doymak bilmeyen kadnlarn saldrlaryla yunanllar byk kayp verip geri ekildiler. Yunanllarn bozguna uradklar yer ise Patroklos'un gmld yere yakn bir aland. 79. Akhilleus Amazonlarn kraliesini ldryor Akhilleus ile Aias, Patroklos'un kllerinin gmld yerde korkun sava sesleri duyunca bakp grdkleri onlar artt. Truva askerleri yunan ordu kampn igal etmiler ve gemilerini yakmaya alyorlard. Akhilleus ve Aias hemen koarak savunmaya yardma geldiler. Yunan askerleri bu ikisinin kendilerine destek vermeye geldiini grnce cesaretlenip kendilerini kaybettiler yardma koarak btn gleriyle Truva ordusunu geri pskrtmeye baladlar. Kralie Penthesileia ise tek bana srtnda babas Ares'in hediye ettii parlak zrhyla bu ikisinin karsna kt ve onlara meydan okudu. Penthesileia, mzran Akhilleus'a byk bir hzla frlatt ve mzrak kalkanna sert bir kayaya arpar gibi arpt, yere dt. Aias, mzran Penthesileia'ya frlattnda ise mzrak onun bacandaki zrha geldi, bylece yaralanmad. Bu sefer Akhilleus mzran byk bir ustalkla Penthesileia'ya frlatt, mzrak dmdz gidip kralienin sa gsne isabet etti, zrhn delip onu ar yaralad. Penthesileia'nn elindeki iki azl baltas dt, kendisi de atndan yere devrildi. Akhilleus, Penthesileia'nn dtn grnce koarak yanna geldi ve nce klcyla kralienin atn ldrd. Akhilleus daha sonra kralienin silahlarn almak istedi. Miferini karnca can ekien Penthesileia'nn gzelliinden ok etkilendi. Onu kurtarmak iin elinden geleni yaptysa da baarl olamad. Penthesileia, onun kollarnda can verdi. Akhilleus, Penthesileia'y ldrdne piman oldu. Duyduu ac, Patroklos'u kaybettii zamanki duyduu acya benziyordu. Onun l kralieye gsterdii bu hayranlk, sevilmeyen birisi olan Thersites ismindeki niteliksiz bir askeri kzdrd ve asker Akhilleus'a aalayc laflar sylemeye cret etti. Akhilleus bir yumrukta bu irkin adam ldrd. Penthesileia'nn zrhn, silahlarn ve lsn temizletip Priamos'a gnderdi. Truval'lar onun lsn surlarn dibinde yaktlar, kemiklerini Amazon lkesine geri gtrdler. Penthesileia'nn lsn Truvallara vermesi ile Akhilleus, byk hekim ve retmen Kheiron'dan ald eitimin hakkn da vermi oldu. Kheiron ona sadece iyi savamasn deil, gzel ahlak da retmiti. lrken grd benzersiz gzleri yznden Akhilleus, kralieyi ldrmekten piman olduundan, bu gnahtan arnmak amacyla Apollo, Artemis ve Leto'ya kurbanlar sundu. Kralie Penthesileia'nn Ares'in kz olduunu da renince tuttuu yas uzatt. 80. Akhilleus'un Memnon'u ldrmesi Akhilleus'un ldrdklerinin iinde bir tanesi Truvallarn savunmasn derinden etkiledi. Habeistan kral Memnon, Hektor ldkten sonra destek iin byk ordusuyla Truva'ya yardma gelmiti. Ayrca, Priamos, vey kardei oluyordu. Tithonus ve afak tanras Eos'un olu Memnon'un srtnda aynen Akhilleus'un srtndakilerden Hephaistos'un yapt parlak ve ssl zrhlar ve elinde yine Hephaistos'un yapt gl silahlar vard. Priamos Memnon'u gzel hediyelerle ve grkemli ziyafetlerle arlad. lk olarak Aias ile karlat, birbirlerine stnlk gsteremediler. Sonra Nestor ile savat, Nestor'un olu Antilokhos babasn savunurken Memnon Nestor'un olunu ldrd. Patroklos ldkten sonra Akhilleus'un en iyi arkada Antiloklos olduundan, Akhilleus araya girerek hem Antiloklos'un cn almaya hem de lsn geri almaya alt. Thetis ise, sevgili olunun Memnon'u ldrdkten sonra kendisinin de lme sras geldiini bildiinden Akhilleus'u, kral Memnon ile savamamas gerektiini Akhilleus'a syledi, yalvard. Akhilleus ise sinirinden annesini dinlemedi. Alaca c ile yanp tutumaktayd. Thetis, Memnon'un annesi tanra Eos ile birlikte Zeus'a bavururdular ve Thetis kendi olu Akhilleus, Eos kendi olu Memnon iin Zeus'a

26

yalvardlar. Zeus, Hektor ile Akhilleus iin yapt gibi ii altn kader terazisine vurdu. Sonuta Memnon'un lmesi kt. Akhilleus yaya olarak Memnon'a ilerlerken Memnon yerden kaldrp att irice bir iaret kayas ona att. Kaya Akhilleus'un kalkanndan sekti. Akhilleus, Memnon'a artmacal bir biimde yaklaarak mzrayla sa omuzundan onu yaralad. Memnon'da mzrayla Akhilleus'u kolundan yaralad. kisi, miferlerindeki tyler birbirine deecek ekilde yakn savatlar ve birbirlerinin zrhlarnn arasndaki ufak aklklardan mzraklarn sokup yara amaya uratlar. Bazen kl bazen mzrakla birbirleriyle savarlarken iki tarafn askerleri etraflarn sarmlar, belli bir mesafeden kararsz durumda olan biteni izliyordu. Sonunda Akhilleus, mzran Memnon'un karnndaki bir aralktan yle gl soktu ki, hamlenin iddetinden mzran ucu Memnon'un srtndan kt. Bylece olu Eos'un olu Memnon, Akhilleus'un elinden can verdi. Akhilleus byk bir gle savaan Memnon'un zrhnn arasndan mzran ekip ald. Komutanlarnn ldn gren Habe ordusu il yavrusu gibi dald ve bir daha bir araya gelemediler. Eos, olunun lsn sava meydanndan ald ve yolda srekli alayarak gney topraklarna gtrd. Sava yerinde sadece kanlar kald. Nestor'un gen yata len olu Antilokhos iin Akhilleus ok zgnd. Tanra Eos, Zeus'a artk Akhilleus'un lme zamannn ne zaman geleceini sordu. Zeus kader terazisine bir kez daha bakt ve kendisinin deitirmek istemedii o beklenen yazgy grd. 81. Akhilleus'un lm Akhilleus ertesi gn byk bir gle Truva'ya saldrya geti. Ksanthos (Esen ay) ve Smois (Orta Geit Deresi) aylar llerle doldu, sular kpkrmz kesildi. O gn Akhilleus Truva kaplarna kadar gelebildi ve byk atlm gstererek neredeyse ieri girebilecek kadar baar gsterdi. Truva ordusunun bat kapsndan ieri kamaya balad srada Paris yksek surlardan, bitmek tkenmek bilmeyen bir enerjiyle lgnca savaan Akhilleus'u izliyordu. Bu arada Apollon koyu bir sisin arasndan Akhilleus'u izliyordu. Apollon'un verdii destekle Paris yayn tm gcyle gerdi ve dikkatle nian ald. Paris'in att bu zehirli okun ynn havadayken Apollon idare etti. Apollon sayesinde ok mkemmel bir ekilde uarak gitti ve keskin bir slk alarak Akhilleus'un tam topuuna sapland. Tek silah ileyen yeri olan topuundan vurulan Akhilleus, hi beklemedii bir anda yaralanmasna ilk nce ok iddetli tepki gsterdi, kzd. Byk bir hiddetle topuundaki oku ekerek kard. Yarasndan kan akmaya balad. Yaral olduu halde, topallayarak, klcyla nne geleni bierek savat. Durumu gren Truval savalar irkilerek geri ekildiler. Zaten lgnca savaan bu savann yaralanmasndan duyduu fke sebebiyle sebep olduu katliam, en st seviyeye kmt. Akhilleus, bu kzgnlkla nne kan hereyi kesip biiyor, Truvallar onun korkun halinden ve yaratt olaanst kymn vahetinden korkarak kayorlard. Seyredenlerin asla unutamayacaklar bir azimle savaan Akhilleus, sonunda kan kaybndan yoruldu ve yere ykld. lmeden nce annesi Thetis'e mrldand. Truva'nn imdiye kadar grd, dnyann gelmi gemi en byk savas imdi yerdeydi. Aklna annesinin ona defalarca, yalvarrcasna syledii yazgs geldi. Gzlerinin nnde annesinin hayali vard. Yanna kimse yaklaamadan can verdi. Cesedine uzun sre korkudan Truvallar yaklaamadlar. Halbuki lsnn banda bir tek Yunanl bile yoktu. Surlarn arkasna saklanan Truvallar sonunda Akhilleus'un Hektor'a yapt gibi yapmak iin Akhilleus'un cesedini ele geirmeye karar verdiler. Korkularn yenmelerine en byk sebeplerden ikincisi ise Akhilleus'un silahlar olup onun kl kesmez karg ilemez dillere dm zrhlarn ve silahlarn paylamakt. 82. Yunanllar Akhilleus'un lmyle aryorlar Yunanllar Akhilleus'un ldne nce inanamadlar. Sonra gzleriyle grmek iin hep birlikte Akhilleus'un ld yere tler. Kalabalk olarak geldiler ve lsn vermemek

27

iin ok direndiler. Sonunda baarl oldular. Bu baarda en byk etkili isim Aias oldu. Uzaklardan gelip yetierek tek bana Akhilleus'un cesedini uzun mzra ile korudu. Odysseus bile karnndan yaral olduu halde bu kanl ekimeye katld. Ayn gn, kardei Hektor'un cn alarak Akhilleus'u ldrd iin byk sevinle surlardan durumu izleyen Paris, cesaretlenerek aa inip darya kt. Odysseus'u mzra ile vurup ldrerek ikinci bir zafer elde etmek istedi. Aias byk bir ta atarak elinde mzrakla yaklamaya alan, o anda Apollon'un onu korumad bir anda Paris'i kafasndan vurdu. Bandaki mifer onu lmden korumutu ama yere dp kendinden geti. Truva askerleri kendinden gemi yaral Paris'i alp gtrrlerken Aias ve Odysseus kargaadan faydalanp Akhilleus'un lsn oradan aldlar. Briseis, Akhilleus iin ok gzya dkt. Akhilleus iin tam onyedi gn yas tutuldu. Sonra ls yakld ve klleri Patroklos'un kllerinin bulunduu kaba kondu. Bu klleri, boazdan geecek gemileri grecek yksek bir hye gmdler. 83. Akhilleus onuruna dzenlenen yarmalar Ertesi sabah toplant srasnda Diomedes sz alarak Akhilleus'un intikamn almak zere byk bir gle saldrmay nerdiyse de Aias ona kar kt. Olunun lm nedeniyle yas tutan Thetis'in ricasn iletti: Akhilleus'u onurlandrn. Akha komutanlar adet olduu zere yarmalar dzenlenmesini istediler. Thetis ve ona elik eden periler kampa gelerek orta yere birbirinden gzel hediyeler braktlar. Nestor sz alp Nereus'un kzn vd ve yarmalar balatt. lk olarak Teukros ve kk Aias koarak yartlar. Teukros aya taklp dnce Lokris'li kk Aias kazand. Gre iin seilen iki kii byk Aias ve Diomedes idi. kisi o kadar byk gle uzun sre gretiler ki sonunda Nestor araya girerek ikisini de galip ilan etti. Kouda karlaan kk Aias ve Teukros, bu sefer okulukta yartlar. Hedefi Agamemnon belirledi: Tepesi tyl bir mifer. Okuyla tyleri koparan galipti. Aias miferin kendisini vurdu. Teukros ise maharetle att okuyla tyleri kesiverdi. Daha sonra bir disk atma yarmas dzenlendi. Yarmaya kendine gvenen ok kii katldysa da hi birisi diski Telamon'un olu byk Aias gibi uzaa atamad. Yarmalarn galibi Aias olunca Thetis ona Hephaistos'un yapt Memnon'un zrhn hediye etti. Son olarak dzenlenen araba yarlarnda Menelaos birinci olunca Thetis ona da altn bir bardak hediye etti. 84. Akhilleus'un silahlar iin kan tartma ve Aias'n lgnl Yarmalar bittikten sonra sra Thetis'in Hephaistos'a ikinci defa yaptrd Akhilleus'un silah ve zrhlarnn kime verileceine geldi. Akha komutanlar arasnda bir tartma kt. Nestor bile kararszlk gsterip geri ekildi ve konunun douraca felketi komutanlara syledi. Akhilleus'un annesi Thetis'e sorulduunda ise Akhilleus'tan sonraki en yiit kim ise o alsn dedi. O adam Telamon'un olu byk Aias't. Ayrca civardaki tutsak Truval kadnlara da soruldu size en byk zarar kim verdi diye. lkelerine en byk zarar Odysseus'un verdiklerini syleyince Aias ve Odysseus tartmaya baladlar. Odysseus, yaral olduu halde Akhilleus'un ls iin cann riske atarak arptn syledi. Ayrca, Akhilleus'u sefere ikna edenin kendisi olduunu syleyince oy birliiyle Odysseus'u hakl buldular ve silahlar ona verdiler. Sinir krizi geiren Aias' ne Agamemnon ne de Menelaos sakinletirebildi. Aias daha sonra ciddi bir bunalm geirerek elinde klcyla Akha ordusunu yok edeceim diye bir sr srsne saldrd ve hayvanlarn hepsini ldrd (Tanra Athena Aias' bu ekilde yanltr). Aias kendine geldiinde rezil olduunu hissetti ve gln durumuna kzd. Klcnn zerine atlayarak kendini ldrd. Aias'n ok sevip deer verdii Tecmessa ok alad ve onun iin yas tuttu. Teukros babasyla gmlmek iin kendini ldrmeye kalktysa da Akhal komutanlar bunu nlediler. Tecmessa, Aias'n Odysseus tarafndan organize edilen cenaze treninden sonra oluyla birlikte kamptan ayrlmak isteyince Agamemnon Aias'n ei kadar deer verdii kadna izin verdi. Tecmessa, Yunanistan'a giderek Aias'n olu Eurysaces'i bytt.

28

85. Nestora danlyor Akhilleus ve Aias kaybedilince Akhal komutanlar aralarnda Truva'nn artk hi dmeyeceini konumaya baladlar. Bunu iiten Nestor'a akl dantlar. Nestor, Akhilleus'un kzl sal olu olan Neoptolemos (Pyrrhus) getirildii taktirde ayn ii greceini sylemesi zerine, Agamemnon, yaras iyileen Odysseus ve Diomedes'e Akhilleus'un olunun bir an nce getirilmesi emrini verdi. Kalkhas'n tavsiyesine uyarak Philoktetes'in de getirilmesine karar verildi. nk, Herakles lrken oklarn Philoktetes'e brakmt. Herakles vaktiyle bu oklar kullanarak Telamon'la birlikte yllar nce, Priamos daha ocukken, Truva surlarn ap ehri bir gnde ele geirmilerdi. Truva'nn dmesi iin ayn oklar neden bir kez daha kullanlmasnd? Odysseus ve Diomedes, ikisini getirmek zere yola ktlar. Poseidon'un salad uygun rzgrlarla ilk nce Skyros'a giderek Akhilleus'un 9 yana gelmi olan oluna ulatlar. Olana babasnn zrhlarn ve silhlarn gsterdiler. Neoptolemos 9 yanda olsa da Skyros adasnda sava eitimi alm gl bir ocuktu. Odysseus, Hephaistos'un iiliiyle prl prl parlayan babasnn silhlaryla olan ikna ederek, cn almasn tavsiye edince, olan teklifi kabul etti. Daha sonra, Philoktetes'i almak zere Lemnos'a doru yelken atlar. 86. Neoptolemos ve Philoktetes'in getirilmesi Odysseus, Diomedes ve Neoptolemos, yllardr terkedildii Lemnos adasnda bir maarada yaam sava veren Herakles'in arkada Philoktetes'i buldular. Yarasndan gelen iren kokuya ramen onunla konutular. Philoktetes, kendisinin adada braklma fikrinin Odysseus'tan ktn bildiinden, ikisine pek ilgi gstermediyse de, geen sre boyunca olan biteni aktarmalarna ses etmedi ve ilgiyle dinledi. Philoktetes hasta olduundan ara sra nbet geirip baylyordu. Yine byle bir nbetin yaklatn hissedip oklar ve yay kendisine gelince geri almak zere gvenip Akhilleus'un daha ocuk yataki olu Neoptolemos'a emanet ettiler. Odysseus ise Philoktetes baygnken oklar ve yay ele geirmiken derhal kamalar gerektiini Neoptolemos'a sylediyse de, delikanlnn insanlk duygusu ar bast ve Odysseus'a kar kt. Philoktetes kendine gelince Neoptolemos normalden byk olan bu devasa yay ve oklar ona geri verdi. Bu arada Herakles, Philoktetes'e grnp onunla konutu. Bylece Philoktetes kendisinde onlarla birlikte Truva'ya gidecek gc bulabildi. kisi Philoktetes'i alp Truva'ya doru yola koyuldular. Poseidon yine onlara yardm etti ve sorunsuz bir yolculukla sabahn ilk klaryla Bozcaada'ya kadar geldiler. Bozcaada'y geip Truva'ya doru yaklarlarken da Da (Kaz Da) nlerinde belirdi. Daha sonra gzel Khryseis'in tutsak olarak ele geirildii Khrysa kentini (Kheyse, Killa, Smintheus), Sigeon tepelerini (anakkale'ye 34 km. mesafedeki bugnk Yeniky) ve sonra da Akhilleus'la Patroklos'un kemiklerinin gmld yksek tepeyi grdler. Odysseus olana bunun kimin mezar tepesi olduunu sylemedi. ok gemeden yunan kampna geldiler. 87. Ayann tozuyla Neoptolemos atmaya katlyor O an kamp yerinde iddetli bir sava vard. Eurypylus'un nclnde Truvallar yunan kampna saldrmlard. Diomedes nden, Odysseus'un iinde pekok silh ve zrh olan adrna kotular. Neoptolemos'a babasnn kalan silahlarn da verdiler. Hepsi iyice silahlandktan sonra askerlerine destek olmak iin atmann olduu yere kotular. Truvallar yunan kampnn etrafndaki savunma duvarn zorlarken yetitiler ve Neoptolemos'un ataklaryla geri ekilip kahraman Telephos'un olu Eurypylus'un etrafnda toplandlar. Eurypylus, Mysia blgesinin kral Telephos'un oluydu ve ok gl bir savayd. Bu arada Truvallar Akhilleus'un zrhn giymi Neoptolemos'u Akhilleus sanmlard. Akhilleus'un dirilip geri geldiini sanp geri ekilmeye baladlar. Akhilleus'un babas Peleus'un arkada ve Akhilleus'un retmeni yal Phoenix bile bu benzerlie arp olann yanna gelip oturdu. Yal eitmen olana babasndan bahsederken sabah oldu. Tekrar atma balad.

29

Yunanllar Eurypylos'un arkadalarn ldrmeye balaynca Eurypylus'un fkesi iyice artt. Bu sefer Eurypylus, yunanl askerleri bimeye balad. Sonunda Eurypylus'un karsna Neoptolemos kt. Eurypylus, Akhilleus sand savay grnce ard ve ona seslenerek kim olduunu sordu. Neoptolemos, Akhilleus'un olu olduunu syleyince Eurypylus yerden byk bir kayay alp ona frlatt. Kaya Neoptolemos'un kalkanna arptysa da olan hi sarslmad. Sonra ikisi herkesin akn baklar altnda kudurmu gibi birbirlerine saldrdlar. Neoptolemos fazla zorlanmadan Eurypylus'un boazn keserek onu ldrd. 88. Philoktetes iyileiyor Podaleirios (baz kaynaklara gre Pylios) ismindeki nl bir hekim Philoktetes'i Kheiron'dan ald ifal bir otla iyiletirdi. Agamemnon Philoktetes'in gnln almak iin ona trl hediyeler verdi ve gzel bir yemek tertipledi. Neoptolemos'a babasnn kahramanlklarn anlatt. Ertesi gn Philoktetes savaa katld ve oklaryla etrafa lm yadrd. 89. Paris'in lm Paris, Philoktetes'in Herakles'in oklaryla gsterdii baary ve yunan ordusuna kazandrd canlanmay grnce onu okla vurmak istedi. Att ok Philoktetes'e gelmedi. Philoktetes ise oku kendisine atann Paris olduunu grnce fkeyle yayna yeni bir ok koydu ve Paris'e yneltti. Herakles'in bir zamanlar Lerne ejderinin kannda zehirledii okla Paris'i kasndan yaralad. Truval hekimler Paris'i iyiletirmek iin her yolu denediler ama nafile. Sonunda Paris leceini anlaynca terkettii kars Oinone'yi yardma ard. Oinone nce Paris'e gitmedi, daha sonra piman olup koarak yanna vardnda ok ge oldu, onu iyiletirmeye alt ama elinden bir ey gelmedi ve Paris ld. Bunun zerine Oinone zntsnden kendini Paris'in cesedini yakan atee att ve klleri birbirine kart. Durumu uzaktan izleyen Helena da Paris'in durumuna zld ve alad. 90. Kahraman Aeneias ehri savuyor Sava bir sre daha devam etti ama iki taraf yine birbirine stnlk salayamad. Yunanllar bir ara ellerindeki baltalarla kale kaplarn krp ieriye girmeye kalktlar. Truval kahraman Aeneias byk kaya paralarn kaplar krmak isteyenlerin zerine atmaya balaynca baarsz oldular. Alkimedon isimli yunanl bir yiit uzun bir merdiveni surlara dayad. Tam en tepeye kp Truva ehrinin binalarn grdnde ise Aeneias'n frlatt bir ta kafasn ezdi. Yunanllar pek ok baarszlk yaad ve byk kayp verdiler. Neoptolemos bile Myrmidonlaryla birlikte pek birey yapamad. Gece kamplarna ekildiklerinde durumlar mitsizdi. Kalkhas efleri bir araya getirdi ve kurnaz bir plan yapmalar gerektiini, aksi halde daha uzun yllar burada zaman ve insan kaybedeceklerini syledi. En byk sorun, kalenin aamadklar kapsyd. 91. Tahta at fikri nereden geldi? Truva ehrindeki bir mabed iinde Palladium isminde bir heykel vard. Bu heykel, elinde mzrak tutan bir Athena heykelinden baka bir ey deildi. Heykelin nemi ise bizzat Athena tarafndan ok gl bir ekilde bylenmi olmasyd. Heykel hangi ehrin iinde tutulursa, heykel doast gleri sayesinde ehri bcek, akrep, ylan ve trl hastalktan koruyordu. Heykele sahip olan ehir asla zaptedilemiyor, sylentiye gre kaleleri dmyordu. Priamos'un oullarndan Helenus, kardei Deiphobos'la rekabet iinde Helena'y paylamyorlard. Deiphobos, kardeine byklk taslaynca, kalbi krlan Helenus ehirden dilenci klnda kaarak, Kaz Dalar'na inzivaya ekildi. Bu durumu bilen kahin Kalkhas, Truva'nn dmesine sebep olacak ilk adm olarak, Helenus'un bulunup getirilmesini Agamemnon'a syleyince, Kalkhas'n tavsiyelerine uyularak, Helenus'un peine dld, bulundu ve tutsak edilerek kampa getirildi. Helenus'u sorgulayan Odysseus, ondan

30

Pallaidum'u ve nemini rendi. Ayrca, khin Helenus'a gre, Truva'nn dmesini salamak iin Palladium'u almak yetmiyordu. Pelops'un kemikleri de alnmal, ayrca Akhilleus'un olu Neoptolemos da getirilmeliydi. Olann sylediine gre Palladium ehirde muhafaza edildike ehir dmeyecekti. 92. Helena ehre giren Odysseus'u farkediyor Heykelin nemini ve yerini renen Odysseus dilenci klnda Diomedes'le birlikte ehre girdiler. Dier bir ekip, Pelops'un kemiklerini bulmaya gnderildi. Odysseus ehirde Helena'ya denk geldi ve Helena onu tand. Helena, Odysseus'a Menelaos'u ve yurdunu ok zlediini syledi. Daha sonra, Helenus'un tarif ettii gizli geitlerden Helena'nn yardmyla geerek kutsal mabede girerek heykeli aldlar. Amalar, dmek bilmeyen ehri koruyan etkiyi ortadan kaldrmakt. kisi, heykeli Agamemnon'a gtrp verdiler. Odysseus, ehrin koruyuculuunu stlenen heykelin Truvallarn ellerinden alnmasyla, Truvallarn yeni bir koruyucuya ihtiya duyacaklarn hesaplamt. Bu yzden, plann ikinci yars iin Odysseus tahta bir at fikrini verdi. Helena ise Odysseus'u grdnden hikimseye bahsetmedi. 93. Tahta at yaplyor Onun planna gre Truvallar onlarn savatan vazgetiini sanacak ekilde gemilerine binip gideceklerdi. Orduyu Tenodos (Bozcaada) arkasndaki byk koyda saklayacaklard. Atn iine en yiit savalar koyacaklar, atn bana ise gnll bir asker brakacaklard. Gya bu dev tahta at yunanllara sorunsuz bir yuvaya dn salamak iin Athena erefine yaplm bir sunakt. At, Athena tarafndan szde bylenmiti ve eer ehre sokulursa Athena ehri koruyacakt. Odysseus'un hesabna gre Truvallar, alnan Palladium'un yerine bu at mutlaka ehre sokmak isteyeceklerdi. Kalan tek asker ise bir kurban olarak seilmiti fakat her naslsa kap kurtulmutu. At kasten byk yaplmt ki Truvallar onu surlarn iine alamasnlar ve Athena'nn kzgnln Truval'lara ynelsin. At ieri alnnca birisi surlardan atele beklemekte olan orduya iaret gnderecekti. Atn karnndan kan savalar ieriden kapy gelen orduya aacak ve sava bitecekti. Odysseus'un szlerini komutanlar ilgiyle dinlediler ve bu i iin Epeos (Epeius) ismindeki nl ustaya bu ii verdiler. Yzlerce yunanl ertesi gn da Dalarna karak en uzun boylu amlar bir bir devirmeye baladlar. Epeos bu muazzam atn ilk nce ayaklarn, bacaklarn yapt. Boynuna yeleler, gzlerine k saan iki kymetli ta yerletirdi. Athena, bizzat atn yapmnda bulundu. Epeos, ata gzel bir kuyruk yerletirmeyi de ihmal etmedi. Atn yapm bitince gnllnn kim olaca merak konusu oldu. Sinon isminde bir asker bu ie gnll oldu. Bylece herey tamamlanm oldu. 94. Truvallarn aknl Akhilleus'un olu Neoptolemos, Menelaos, Odysseus, Diomedes, Philoktetes, kk Aias bata olmak zere pek ok yiit atn karnna doldu. Kapnn nasl alp kapanacan bilen hnerli usta Epeos ata en son girdi ve kapy ieriden kapad. Darda kalanlar kapnn yerinin hi belli olmadn sylediler ve Epeos ustann hnerini tasdik ettiler. Yunanllar, karanlk knce kamp yerini atee verdiler ve daha sonra Agamemnon ve Nestor komutasnda yelken atlar. Tenedos adasnn dik yamacnn arkasna getiler. Yunanllar o gece yunan kampndan alevlerin ykseldiini grnce savan sona erdiini, ordunun geri dndn sanp sevindiler. Ertesi sabah surlardan terkedilmi kamp yerine ilgiyle baktlar. Kaplar ap sahile kotular ve dev at grnce akna dtler. Kimse bu atn ne olduunu ne ie yaradn nce anlamad. Atn bacann arasna saklanm Sinon'u buldular ve ona hakaret ederek dvdler. Kulaklarn ve burnunu kesip trl ikenceler yaptlar. Sonunda Sinon konumaya karar verdi: Savatan bkp geri dnmeye karar verdiler. Kalkhas'n tavsiyesiyle Athena iin bu at yaptlar. Athena'ya kurban olarak beni setiler. Gece katm ve saklandm. Yunanllar bu dev at kasten burada braktlar. Bu kadar byk bir at ieriye sokamayacanz

31

dnyorlar. Bylece Athena'nn fkesini ekeceksiniz. Hele bir de bu at yakp yoketmeye falan kalkasanz o zaman Athena gerekten kzacakm. Ama bu at ieriye sokarsanz Athena sizi eskisi gibi koruyacaktr. Sinon byle konuunca Truvallar ikiye blnd. Bir ksm atn denize atlp iinin bo mu dolu mu olduunun anlalmasn istedi. 95. Poseidon'un yollad iki deniz canavar Truval rahiplerden Laokoon atn ieriye alnmasnn byk felaket getireceini syledi. Yunanllarn hileci olduunu, atn yaklmas gerektii konusunda srar etti. Laokoon tam bir boay Poseidon adna kesecekken ufukta Tenedos'tan Truva'ya doru iki byk deniz canavarnn geldiini grdler. Typhon'un ocuklarndan ikisi olan bu deniz ylanlar Truvallara saldrdlar. Truvallar canavarlarla savarken Laokoon 2 ocuuna onlara katlmamalarn tembihlediyse de ocuklar babalarn dinlemediler ve canavarlara saldrdlar. Ylanlar 2 nce ocuu sonra da Laokoon'u ldrdler. Daha sonra da Libya tuz gl tanras Tritonis'in kalkannn arkasna yerleip gzden kayboldular. Tritonis gzden kaybolduktan sonra, bu mucizevi olay zerine Truvallar son karar Priamos'a braktlar. Priamos, ehrin Athena'nn korumasna ihtiyac olduklarn belirterek atn ieri alnmasn emretti. alnan Palladium yznden byle bir karar almt. 96. Atn ieriye sokuluu Daha sonra binbir glkle atn Truva'ya ekilmesi ilemi balad. Kale kaplarndan setiklerinin birinin nne at getirebildiler. At ieriye sokabilmek iin surlarn ve giriin st blmnn bir ksmn yktlar. 10 yllk kuatmann sona ermesi yznden zafer arklar syleyerek at sokaklardan geirdiler ve ehrin ortasndaki meydana ekerek braktlar. Kalenin tm kaplarn kapayp Athena'y mutlu etmek iin elenkler ve sslerle at sslediler, kurbanlar kestiler. Priamos'un Apollon'dan eitim ald khin kz Kassandra, bir felaketin yaklatn hissederek sa ba darmadank halde alayarak grd herkese uyarlarda bulundu. Helena'nn getiriliindeki gibi her trl giriiminin sonusuz kaldn grnce, alayarak odasna gitti. Gece ge saatlere kadar Truva halk sarho olup elendi. Daha sonra ehre bir sessizlik kt. 97. Helena atn yanna geliyor Helena uyuyamayp atn bulunduu yere geldi. Acayip atn etrafnda birka kez dolat. Kendi vatandalarnn eserini hayranlkla seyredip ard. Kukulandndan, yunan eflerinin elerinin seslerini taklit ederek seslendi. Menelaos ierinden onun sesini duyunca ok etkilendi ve kendini zor tuttu. Odysseus, kars Penelope'nin sesini duyunca gzleri yaland. Yunanllar sessiz duruyorlar ve yakalanacaklarndan dolay korkuyorlard. Antiklos kendi einin sesini duyunca cevap vermek iin azn amak istedi ama Odysseus bunu farkedip onun azn kapad. Dncesiz davranyla hem kendilerinin hem bekleyen ordunun, tm emein boa harcanmasna seyirci kalamazd. Ama Antiklos'un azn o kadar kuvvetli skt ki zavall nefessiz kalp bouldu. Helena daha sonra saraya dnd. Yaral Sinon aclar ierisinde ge saatlerde atn yanna geldi ve iaret verdi. Epeos kapy at, merdiveni aa sarktt. Hepsi birer birer aa inip nlerine gelenleri sessizce katlettiler. Uyuyan nbetileri ses karmadan ldrerek kaplar sonuna kadar atlar. Sinon ise ahsen surlarn tepesine karak bir ate yakt. Bu iaret kaplar ald anlamna geliyordu. Tenedos adasndaki gzc sevinle haberi Agamemnon'a verdi. Tm ordu byk bir kararllkla Truva'ya doru harekete getiler. Helena, ilave olarak, herhangi bir direnii engellemek amacyla yeni kocas Deiphobos'un odasndaki btn silahlar uzak bir yere naklettirip saklatt.

32

98. Helena Paris'in kardeiyle birlikte Helena odasna dnp Paris'in kardei Deiphobos'un yanna gitti. Helena, Paris ldkten sonra Deiphobos ile evlenmiti. Onun koynuna girerek uyuyor gibi yapt. 99. ehir yaklyor Tenedos'tan yola kan ordu dalgalar yara yara Truva'ya yaklarken, ehirde atn karnndan kan yunanllar ehri yamalamaya ve eli silah tutan herkesi kltan geirmeye balamt. Yunanllar o karanlkta birbirlerini ldrmesinler diye ellerinde mealeler tayorlar, bunlarla evleri atee veriyorlard. Akhilleus'un olu Neoptolemos Priamos'un sarayna girdi ve karsna Priamos'un en gen olu Polites kt. Neoptolemos kaan Polites'i mzra ile srtndan vurdu. Yaralanan Polites babasna kotu ve nnde ld. Priamos kendi sonunun geldiini anlad ve yaknlarn korumak iin eline bir mzrak alarak Neoptolemos'a frlatt. Mzrak onun zrhna arparak yere dt. Kendisi de zayflktan yere ykld. Hekabe onu srkleyerek kard ve sarayn ilerinde defne dallaryla talandrlm Zeus sunan yanna getirdi. Niyeti, onu ve kendisini tanrlarn korumasna almakt. Akhilleus'un olu geldi ve kzgnlkla yal Priamos'u sunan nne getirip mzran karnna saplad, sonra da kafasn kesti. Yunanllarn ordusu Truva nlerine geldiinde, gemilerin iinden savalar byk bir zafer lgnlyla kyya ktlar ve koarak ak kaplardan girdiler. Ordunun ehre girmesiyle katliam, talan ve yamann boyutlar daha da byd. Artk btn ehir yanyordu. Yunanllar daha sonra Hektor'un ei Andromakhe'yi buldular. Kucanda Hektor'un olu Astynaks vard. Yunanllar onu kendini ldrmeden yakaladlar. Odysseus hi utanmadan bebei alp surlardan aa atverdi. Srf bu yapt lgnlk yzden dn yolunda Odysseus'un bana trl felaketler gelecek ve bir on yl daha karsn gremeyecekti. Daha sonra Andromakhe'yi balayp esir yaptlar. Kzgn Menelaos ise heryerde Helena'y aramaktayd. Deiphobos'un odasna girdiinde onu Helena'yla yakalad. Deiphobos'u hemen mzra ile delik deik etti. Helena korkuyla kendini yataktan yere att. Menelaos onu salarndan yakalad ve gzel ban kesmek zere salonun ortasna ekti. Ama Helena'nn gzellii ve yalvaran gzleri Menelaos'un hiddetini yattrd. stediini elde etmiti, karsn geri kazanm, Truva dmt. Oileus'un olu Aias o kargaada Athena tapnana snm Kassandra'y buldu. Aias onu tanrann heykeline smsk sarlm buldu. Onu ekip ald ve tecavz etti. Bu yaplan aalayc hareket yznden Aias'n bana daha sonra dn yolunda bir felaket gelecekti. Truva bu ekilde yakld, ykld ve harap edildi. Kutsal tapnaklarn da yaklp yokedilmesi tanrlar ok kzdrd. Yunanllarn dnnde trl engeller karmak iin hazrlk yaptlar. 100. Ertesi sabah Yunanllar sabaha kadar adam ldrmekten yoruldular. Ykte hafif pahada ar ne varsa aldlar ve kararlatrdklar bir yere ydlar. Bu zenginlii paylatlar ve uzun kafileler halinde gemilerine dndler. Agamemnon kle olarak Kassandra'y almt, Neoptolemos Andromakhe'yi srklyordu. Odysseus ise beyaz sal Hekabe'nin ardndan yryordu. Esir kadnlarn hepsi alyordu bir kadn hari, Helena. Yunanl askerler, Helena'nn felaketten sa salim kurtulduunu grnce, nce onu talayarak ldrmek istediler. Ama o olaanst gzellii sayesinde bir kez daha kurtuldu. Talar, o ana kadar sadece adn duyduklar, hi grmedikleri Helena'y ilk kez gren akn cellatlarn elinden dklverdi. Uzun yry srasnda askerler tm bu felaketlere sebep olan kadna bakp bakp hi birey syleyemediler. Menelaos onu adrna gtrd ve Helena hemen ona sarld. Eski gnleri hatrlayarak aladlar, yatp uyudular. Daha sonraki gn Sinon'un erefine byk bir ziyafet dzenlediler. Sinon sevincinden yaralarnn acsn unuttu. Herkes sarho olup uyudu.

33

101. Neoptolemos'un ryas O gece Neoptolemos ryasnda babasn grd. Akhilleus gelmi ona sesleniyordu. Priamos'un gzel kz Polyksene eer kurban edilmezse dn yolunda trl felaketler balarna gelecekti. Sabah Neoptolemos ryasn etrafndaki komutanlara anlatnca herkes ona bir tanrya itaat eder gibi itaat ettiler. Polyksene'yi esir kralie Hekabe'nin kollarnn arasndan zorla alp Akhilleus'un mezarnn bana gtrdler. 102. Polyksene'nin kurban edilmesi Neoptolemos, Priamos'un kederli kznn narin omuzundan yakalayp klcnn keskin ucunu babasnn mezarna dokundurarak Gnlnn arzu ettii bakireyi sana takdim ediyoruz. Bizim yurdumuza sasalim dnmemizi sala deyip klcn ona saplad. Masum kan, Truva'nn kana doymayan topraklarna bir kere daha akarak slatt. Daha sonra yunanllar dn hazrlklarna baladlar. Esirleri gemilere doldurdular, kesik balarla gemilerinin nn sslediler, k tarafna da ele geirdikleri deerli kl, mzrak, kalkanlar astlar. Zafer lklar ile denize aldlar. 103. Dn Athena'ya saygszlk yapan Oileus'un olu kk Aias'n gemisi yolda batt ve herkes sulara gmld. Apollon'un rahibesi Kassandra'ya tecavz ettiinden dolay Apollon bu frtnay gndermiti. Kendisi zorlukla yzerek Gyra adasna kt. Tek bana kurtulduuna bbrlenince de bu sefer Poseidon dili yabasn Gyra adasna vurdu. Ada kknden skld ve Aias'la birlikte denizin derinliklerine gmld. Akhilleus'un annesi Thetis, Aias'n cesedi Mykonos adasna gtrd ve orada tertiplenen bir trende yaktrd. 104. Nauplius'un tuza Olu Palamedes'in intikamn almak iin babas Nauplius, Euboea kylarndaki (Negroponte) Caphereus burnunda bycek bir ate yaktrd. Etrafnda slklar ve kayalklar olan Kaparus dalarnn nndeki bu yer, gelip geen tekneler iin ok tehlikeli bir yerdi. Cavo D'Oro da denen bu yerdeki atei gren Agamemnon'un ordusuna ait gemilerin yzlercesi, buradaki kayalara arparak battlar, iindekiler bouldular. 105. Nestor Adamlaryla hibir yamaya savan bandan beri katlmayan Nestor, evine sasalim dnebildi. mrnn kalan zamannda sava anlatadurdu. Daha sonra gney talya'ya giderek oraya yerleti. 106. Aeneias'n ka 107. Eurypylus'un bana gelenler Aeneias'n yannda Zeus'un Truvallara hediye ettii ve sonradan Eurypylus'un sahiplendii bir hazine sand vard. Sandk Hephaistos tarafndan yaplmt ve iinde Dionysos'un bir resmi vard. Kassandra vaktiyle Eurypylus'un hazine sandnn almasn lnetlediinden Aeneias Altnoluk'tan denize alrken sand yanna almad ve Eurypylus'a verdi. O da sand anca delirdi ve iyilesin diye Delphi Tapna'na gtrld. Oradaki khin, ancak insan kurban edilen bir yere yerleirse orada iyileeceini syleyince, Yunanistan'daki Aroe blgesine gitti. Orada insan kurban eden bir topluluk vard. Oradaki Artemis tapnanda srekli olarak gen erkek ve bakire kzlar kurban ediliyordu. Eurypylus iyileince orann halk Eurypylus'u bir lider olarak benimsedi ve onu kendilerine kral yaptlar. Eurypylus ilk i olarak insan kurban etme geleneine bir son verdi. Daha sonra kurban trenleri geleneksel Dionysos festivallerine dnt.

34

108. Menelaos ve Helena Sparta'ya dnleri 8 yl srd. nce Msr'a geldiler. Bylece Helena, Msr'a ikinci kez gelmi oldu. Daha sonra zorlu bir yolculukla Argos'a gelebildiler. Ele geirdii Helena ile birlikte Sparta'da mutlu bir yaam srd. Truva sava kmadan nce doan kzlar Hermione'yi byttler. Daha sonra Helena, Menelaos'a bir erkek ocuk dnyaya getirdi, ismini Lysander koydular. lerleyen yllarda ise Helena, Zeus tarafndan karlarak diriltilen Akhilleus'la evlendirildi. kisi Leuke adasnda uzun bir hayat srdler. Mitologlarn belirttii zere Helena, yaam boyunca be erkekle birlikte oldu (Birlikte olduu srayla: lki, sava Theseus (kendisine rnek olarak Herakles'i almtr), Kral Menelaos, Prens Paris, Prens Deiphobos ve Akhilleus). 109. Zeus'un Akhilleus'un annesine tand ayrcalk Akhilleus'un ruhu nce dier llerin gittii yere, Hades'e gitti ve ama orada fazla kalmad. nk, baz mitologlara gre Akhilleus, Hades'teki durumundan ok sklmt. Bu durumu annesine anlatt ve Thetis Zeus'a giderek olunu diriltme izni istedi. Zeus, titanlarla olan savanda kendisini koruyan deniz perisi Thetis'i krmad. Yeralt tanrs Hades'ten izin alma iini bizzat Zeus halletti. Akhilleus, Hades'ten karld ve annesi tarafndan ruhu ete ve kemie dntrlerek, Akhilleus eski haliyle yeniden meydana getirildi. Zeus, Thetis'e salad bu ayrcalk iin bir tek art komutu. Akhilleus, Karadeniz'deki, Romanya aklarnda, Tuna Nehri'nin karsndaki Beyaz Ada'dan (Bugn Ukrayna'ya ait olan Leuke adas, dier ismiyle Ylan Adas) hibir yere ayrlmayacakt. Akhilleus ise Zeus'un isteini bir tek artla kabul edebileceini syledi. Helena'yla evlenmeliydi. Thetis bu istei de Zeus'a iletti ve Zeus, bizzat Sparta'ya giderek Helena'y kard. Menelaos bu sefer karsnn peine yeniden dmeyi gze alamad. nk, tanrlara kar gelmek istemedi. Akhilleus, Zeus'un Leuke adasndan asla ayrlmama artna uydu ve annesini zmemek iin buradan hi ayrlmad ve itaat etti. Helena'yla byk bir trenle adada evlendi ve orada baka bir boyutta uzun bir hayat yaadlar. Baz mitologlarca Akhilleus'un eiyle orada esrarengiz bir hayat yaamaya devam ettii yazlmaktadr. Denizciler, bu adann yaknndan geerlerken gndzleri srekli silah akrtlar, geceleri ise kadeh tokuturma sesleri ve hi bitmeyen bir lenden ykselen arklar duyuyorlard. Byk skender ocukluundan itibaren hep kendisine rnek olarak Akhilleus'u alm, yastnn altndan liada'y hi eksik etmemitir. 110. Agamemnonun lm Agamemnon'un gemisi dn yolunda kan frtnadan en az etkilenen gemiydi. Kendisini Mykenai'de bekleyen kralie Klytaimnestra, ldrlen kz phigenia yznden ii kin doluydu. Agamemnon, Priamos'un kz Kassandra ile birlikte kp gelince kini daha da artt. Kocasn gleryzle karlad ve adet olduu zere onu banyoya gtrd. Ona kol azlar dikili bir gmlek verdi. Agamemnon banyodan kta gmlei giymeye alrken savunmasz kald ve Klytaimnestra saklad hanerle onu yaralad. Yaral Agamemnon'u bir baltayla ldrd. Klytaimnestra ve sevgilisi Aegisthus (Aigisthos), 7 yl sonra babas Agamemnon'un cn alan olu Orestes tarafndan ldrld. Aigisthos'un askerleri ise olay srasnda Agamemnon'un oluna el kaldrmadlar. Orestes daha sonra akln yitirdi. Menelaos ile Helena'nn kz Hermione ile nianland. Menelaos sonra sznden dnd ve kzn Akhilleus'un olu Neoptolemos ile nianlad. Orestes kz kard ve bir ayaklanma srasnda Neoptolemos'u ldrd. Orestes'in Hermione'den Tisamenos isminde bir olu oldu. Orestes ocuksuz len Kylarabes'in ardndan tahta karak Menelaos'un halefi oldu. Sparta'y krp geiren veba salgnnn nedenini renmek iin bir kahine dant. Kahin ona Truva sava srasnda yklan ehirlerin yeniden kurulmasn tledi. Orestes, yklan ehirleri yeniden yapmak zere Anadolu'ya koloniler halinde insan gnderdi. 90 yanda ldnde Tegea'ya gmld.

35

111. Andromakhe ve Neoptolemos Andromakhe, Akhilleus'un olu Neoptolemos, Helenus ve Akhilleus'un retmeni Phoenix'le birlikte Epirot Adalar'na yerleerek Epir Kralln kurdu. Daha sonra Andromakhe'den Molossus isminde bir olu oldu. Neoptolemos'un Orestes tarafndan ldrlmesinden sonra Helenus, Epir krallnn bir ksmna el koydu. Andromakhe, Epir krallnda Smosis adn verdii rman kenarnda Truva'ya ok benzeyen kk bir Truva ehri kurdu. ehrin ismi de Molossia oldu. Efsaneye gre Neoptolemos'un Andromakhe'den olma olu Molossus sayesinde kan ba Byk skender'e kadar ulamaktadr. 112. Diomedes Diomedes, Palladium'un baka bir kopyasyla ve adamlaryla denize aldnda kan frtna onlar Likya kylarna kadar gtrd. Burada onu tutsak eden kral Lycus, onu Ares'e kurban etmek zereyken, kraln kz Callirrhoe, Diomedes'e acyarak balanmasn rica etti. Diomedes onunla ak yaad ve kz sayesinde bir tekne bularak kaabildi. Atina'nn 8 km. gneybatsndaki Faliro (Phaliron) blgesindeki Attika'ya geldi. Yunanllar onu dman sanarak saldrdlar. Yunanllardan Demophon isminde birisi, teknedeki Palladium'u eline geirdi. Diomedes, kendisini zor olarak bunlarn elinden kurtard ve karsnn bulunduu Argos limannda karaya kt. Einin bakasyla ak yaadn grnce Argos'u terkederek gney Yunanistan'n Korint boazna bakan, olduka dalk blgesi, Aetolia'ya gitti. Sonra buray da terkederek, talya'nn gneyindeki Canosa di Puglia blgesine giderek, Canusium (Canosa) ehrini kurdu. 113. Philoktetes talya'ya giderek Bruttium krfezinde Petelia ehrini kurdu. ehrine saldran Leucaniyallar yendi ve zaferini ebediletirmek adna, Apollon iin bir tapnak ina ettirdi. Arkada Herakles'in dev boyutlardaki yayn da bu tapnaa ast. 114. Telamon'un Teukros'u kovmas Akhilleus'un babas Peleus'un kardei Telamon, ok gl bir savayd. Telamon'un kendisi gibi gl bir sava olan olu Teukros, ayrca sava Aias'n da kardei saylrd. Teukros, lkesine dndnde, kardeine yaplan hakszln cn yunanllardan almad diye babas Telamon, Teukros'a ok kzd. Telamon onu lkesinden kovdu. Teukros, Kbrs'a giderek orada Salamis ehrini kurdu. 115. phigenia Rzgrlar ksn diye kurban edilecekken Artemis tarafndan bir geyikle deitirilerek kurtarlan phigenia, denizin zerinden artlarak Tauria'ya getirilmiti. O blgenin barbar kral Thoas kz buldu ve onu Artemis tapnana rahibe olsun diye gnderdi. phigenia oradayken, ou kendi rkna pekok gnahsz insann Artemis adna kurban ediliine tank oldu. Elinden birey gelmediinden, Agamemnon'un kz kurbanlar kutsamaktan baka birey yapamyordu. Kendisini etkileyen bu huzur edici ortamda uzun sre hizmet etti. Bir gece grd bir kabus yznden uyuyamad. Ertesi gn sabah erkenden bir haberci geldi. ki yabanc yakalamlard. Yakalananlar kardei Orestes ve Pylades'ti. phigenia esirlerle yalnz kaldnda onlarla konutu. Truvann ykldn, Helena'nn Sparta'ya dndn sylediler. Orestes ona babalarn ldrdn syleyemedi. phigenia bir mektup hazrlad ve bunu Orestes'e verdi. Orestes mektubu Agamemnon'a gtrecek ve gelip kayp sand kzn kurtaracakt. Orestes mektubu okuyunca phigenia'nn z kardei olduunu anlad ve sonuta bir olup katlar. Mykenai'ye dndklerinde Orestes kral oldu. phigenia da Yunanistan'daki Brauron'da bulunan Artemis tapnanda rahibeliine devam etti.

36

116. Ve Odysseus thaka adasnda kendisini bekleyen sevgili ei kralie Penelope'ye dnmesi iin bir on yl daha bekleyecekti. Bandan trl maceralar geti. Sonunda dndnde lkesinin bana geti ve yalanarak ld.

Kaynaklar Mitoloji Szl. Azra ERHAT. Remzi Kitabevi, 5. Bask, Eyll 1993. Byk Fikir Kitaplar Dizisi:18 Ortadou Mitolojisi, S.H. Hooke. eviri: Alaeddin SENEL. MGE YAYINLARI: 20, Eyll 1993. Klasik Yunan Mitolojisinin En Gzel Efsaneleri. Gustav Schwab. lya Mitoloji Dizisi. 2004 Yunan Mitolojisi. eviri: M. Tahsin KOZANOLU. MTOLOGYA YAYINLARI: 1, Aralk 1992. Mitologya, Edith Hamilton. eviri: lk TAMER. VARLIK YAYINLARI, Say: 326. 1994 Mitoloji Szl, Pierre Grimal. SOSYAL YAYINLAR, 1997. Klasik Yunan Mitolojisi, efik Can. nklp Yaynlar 100 Soruda Mitologya. Behet NECATGL. 1995 Meydan Larousse Ansiklopedisi Cousteau, Sea and Legends. Hayat Ansiklopedisi Theoi Project

BluePoint 2007