Traume i posttraumatska stanja CNS-a

Doc. Dr V. RakoeviStojanovi

Epidemiologija
Godinja incidencija trauma: Ukupna populacija: 200/100000 15-24 godine:550/100000 10% smrtonosne povrede, 20-40% znaajne sekvele

Uzroci trauma CNS-a

Saobraajne

nesree Padovi sa visine Udarac u glavu Tua Nepoznato

58% 21% 11% 5% 5%

Uzroci trauma CNS-a

Saobraajne

glave u 80% Penetrantne mirnodopske povrede glave: 30-62% smrtonosne Politraume: u 60% povrede mozga (mortalitet 22%)

nesree-povrede

Faktori rizika
Mladji

mukarci Nie obrazovanje Nezaposleni Etilizam Socijalni problemi Emocionalne smetnje Ranije povrede glave

Frakture lobanje:konveksiteta, baze, linearne i impresione

Linearne (75%): temporalno, parijetalno, redje frontalno, lezija kranijalnih nerava (5,7,8 ili 1), oto i nazolikvoreja, ozlede krvnih sudova. Impresione (20-25%): fragmentacija kosti, fokalni neuroloki znaci, lezije dure, infekcije, meningitis, hemoragije (ED, SD, SA, IC).

Frakture baze lobanje (do5%)

Kranijalni nervi (1,2,3,4,5,7,8) Endokrinoloki poremeaji (dijabetes insipidus, impotencija, amenoreja) Nazolikvoreja, otolikvoreja, meningitis, apsces Brilenhematom (rakunove oi, fenomen naoara) periorbitalni hematom (prednji deo baze) Betlov znak-hematom u retroaurikularnom i mastoidnom predelu (zadnja piramida, sigmoidni sinus)

Traumatsko oteenje mozga

Commotio

cerebri Contusio cerebri Laceratio cerebri Compressio cerebri (hematomi)

Commotio cerebri

Predstavlja funkcionalni poremeaj modanog stabla (bez neurolokih i neuroradiolokih ispada) Povreda:direktna, trzajna povreda vrata, pad na sedalni predeo Klinika slika:gubitak svesti (krae od 5 min, nekada due), amnezija (retrogradna i anterogradna), vegetativni poremeaji Anterogradna amnezija odredjuje teinu povrede (ukoliko traje do 1 h re je o komociji, due trajanje ukazuje na tee oteenje mozga) Vegetativni simptomi: pad pulsa i pritiska, munina, povraanje, poremeaj disanja

Postkomocioni sindrom
Etiologija: neuroloki, neuropsiholoki i psihijatrijski faktori Kod 50% bolesnika sa blagom povredom mozga Klinika slika: glavobolja, nesvestica, munina, zamorljivost panje i pamenja, iritabilnost, depresija, anksioznost, tinitus, preokupiranost povredom Nekoliko nedelja, meseci, godina ili itav ivot esto postizanje kompenzacije ne dovodi do prestanka simptoma, posebno ako su dugo trajali

Fokalni neuroloki znaci, pozitivan CT nalaz. Udarom predmeta o lobanju koja miruje (coup-ku) udarac izaziva ulegnue, ispravljanje ulegnua kosti izaziva negativan pritisak na mestu udara i tu se formira kontuziono arite Udarom pokretne lobanje o vrstu podlogu (na mestu udara pozitivan a na suprotnoj strani negativan pritisak contrecoup-kontrku fenomen) Komplikacije: SAH, SDH, ICH

Contusio cerebri (56%)

Compressio cerebri
Epiduralni hematom (iz a. meningicae mediae najee) Lokalizacija (temporoparijetalni predeo najee) Klinika slika:gubitak svesti, lucidni interval (do 48 h), ponovni gubitak svesti je znak poveanog intrakranijalnog pritiska, fokalni neuroloki znaci, Hutschinsonova zenica Dijagnoza: RTG lobanje, CT, arteriografija Terapija: hirurka

Subduralni hematom
Vensko krvavljenje izmedju dure i arahnoideje (akutni: unutar 3 dana, subakutni: 3 dana do 3 nedelje, hronini:nakon tri nedelje) Trauma moe biti mala, est kod etiliara Klinika slika kao kod epiduralnog hematoma, ali je razvoj sporiji Dijagnoza: CT mozga, angiografija Terapija: hirurka

TRAUMATSKE LEZIJE MOZGA

Ekstraduralni hematom subduralni hematom Akutni

TRAUMATSKE LEZIJE MOZGA

Subduralni hronini hematom

Intracerebralno krvavljenje
Penetrantna povreda ili laceracija usled pada Granica prema kontuziji nije otra Subkortikalna bela masa, bazalne ganglije, talamus Koma, Babinski pozitivan, Hainsonova zenica, dispneja Stariji uzrast, etil, poremeaj koagulacije

Subarahnoidalno krvavljenje
Najee

posttraumatsko krvavljenje, esto udrueno sa EDH i SDH Redovno nastaje kod oteenja korteksa Krvavljenje iz mostnih vena ili kortikalnih arteriola, kod laceracije iz kortikalnih vena i arterija, ozlede vertebralnih arterija Krv se sliva pod dejstvom zemljine tee. Mogu komunikantni hidrocefalus

Teina povreda CNS-a

Klasifikacija kome

GKS

trajanje do 20 do 6 vie od

Blaga 13 do 15 minuta Umereno teka 9 do 12 sati Teka 3 do 8 6 sati

Bez sekvela Manje sekvele uz potpunu socijalnu i profesionalnu rehabilitaciju Srednje izraene sekvele sa nepotpunom rehabilitacijom Teke sekvele sa zavisnou od drugih osoba i ouvanu pokretljivost Teke sekvele uz nepokretnost Smrtni ishod (povien intrakranijalni pritisak, hernijacija, sistemski poremeaji: pneumonija, septikemija, ok, elektrolitni dizbalans, kombinacija navedenog)

Kategorije ishoda traume mozga:

Posledice kraniocerebralnih povreda

Posttraumatska glavobolja Posttraumatska neuroza Subjektivni posttraumatski sindrom (simulacija) Demencija Epilepsija Korsakovljev sindrom Karakterne promene

Terapija kraniocerebralnih povreda

Odravanje vitalnih funkcija, prolaznost disajnih puteva, imobilizacija vrata, kiseonik, brz transport, hemostaza, aspiracija, srana reanimacija, korekcija anemije, osmolarnosti Ako koma traje due od 48 sati, nazogastrina sonda, antacidi, nega Antiedematozna terapija (manitol), hipotermija, barbiturna koma Operativni tretman veine hematoma i veih kontuzija (preko 2 cm), IKP vei od 20-30 mmHG Blokatori Ca kanala, NMDA antagonisti, antioskidanti, terapija posledica: sedativi, neuroleptici, antidepresivi i dr.

Traumatska oteenja kimene modine

Komocija (funkcionalni poremeaj) Kontuzija (neuroloki deficit) Siringomijelija i siringobulbija Hematomijelija Dijagnoza: neuroloki pregled, RTG, NMR Terapija: simptomatska, fizikalna, hirurka