POSTA SSTEM ok gverteli kalyonlarda toplar postalarn zerine rastlayabilir o zaman yalnz toplarn geldii yerdeki postalar (A)

da grld gibi yaplacaktr. sterseniz kl testeresi ile oymak kolayl bakmndan (1) ayr (2) ayr para olabilir. Veya gverte zerinde zgaral ambar kapaklarnn geldii postalar (B) de grld gibi yaplacaktr.(Buradaki iki ayr para olarak kalan kemerelere ksz kemere denir). Tek gverteli gemilerde ise postalar (C) de gr gibi yaplabilir.(2) no lu paralar sonradan ilave edilecektir.Burada grlen (A)(B)(C) postalar fikir bakmndan verilmitir.Modelci el maharetine gre iki veya tek para olarak yapabilir. (B) eklindeki (4) numara ile gsterilen ksm ambar azdr. Bu ksmlara kalyonlarda zgaralar gelir.

Postalar hazrlanmadan omurgay ok fazla bir ekilde eyelemeyiniz. Postalarn kesimi bittikten sonra postalarn ge1ecei yuvalar postalara gre fazla boluk yapmayacak bir ekilde omurgay markalarken omurga zerine gelecek postalarn yerlerini markalamamsanz posta yerlerini de markalaynz. Eer omurganz iki veya daha fazla kontraplaktan yaplmsa ok dzgn bir ekilde yaptrnz. (ekil ) ek yerlerini iki posta arasna getirirseniz ekilde de grld gibi ek yerinin iki yanna ilave para yaptrlmak suretiyle omurgann dzgnl salanm olur. Postalar omurga zerine tam ve dzgn oturmaldr. Omurga zerindeki posta yerlerini postalar zerindeki omurga yerlerini ok dzgn ve itina ile yapnz ki postalar omurga zerine geirdiiniz zaman oynamasnlar. Postalar omurgaya akuli bir durumda dursunlar . Omurga bir paradan yekpare yapld gibi ve daha fazla paradan da yaplabilir.

Omurgann ek yerleri tam postalarn altna getirildii gibi iki posta arasna da getirilebilir. A Omurga para B- Omurga drt para. Ana omurga iki posta arasndan ek yaplm C- Omurga :drt para Ana omur ortasndan ek yaplm. Ana omurgann iki paradan yaplacaktr, diye bir kaidesi yok. Elinizdeki malzemeye gre bu ekleri daha fazla yapabilirsiniz. Ama bu sizin aleyhinize olur. Omurga teknenin ana elemandr. Ve btn tekneyi fazla ekli omurga yapmamaya alnz. Tek para yapmaya alnz. D Daha fazla paradan yaplm omurga iki posta arasna gelen ek yeri A eklinde grld gibi yaplr. Omurgann her iki yanndan iki posta arasna girecek vaziyette 3mm kalnlkta 10-15 mm genilikte ya kontraplak yada am veya kknar gibi sert aalardan paralar konulur. Ba ve k paralarnn ek yerlerine de resimde grld gibi paralar konulursa ek yerleri hem salam olur hem de dzgnlk salam olursunuz. B eklinde ise tam postann ortasna gelen ek durumunu gryorsunuz. Posta ek yerinin tam zerine geldiinden ek yerini posta takviye etmi olacaktr. Burada baka bir ey yapmaya lzum yoktur. Ba ve k ekleri A eklindekinin ayndr.

(ekil A)de grld gibi her posta ayr ayr tam izilmitir. Bu modelcinin iini kolaylatrr. Endazesi olmayan bir geminin modelini yapmak ok zordur veya yapan kiinin gemileri ok iyi bilen bir kii olmas lazmdr. Eer planmz (ekil B) deki,gibi ise o zaman her posta ayr ayr effaf bir kada tek tek izilir kat ortadan katlanr ve postann dier ksm yarm izilmi ekilden aynen kopya alnr kat aldnda postann tamam ortaya km olur (ekil C) btn postalar iin tek tek ayn ilem uygulanr ye btn postalar ortaya karlr.

BR KALYON TEKNESNN POSTA SSTEM YAPILII

Modelci isterse modelin ba ve k ksm1arn ktk olarak yapabilir. Bu modelcinin modelin ba ve k ksmlarna istenilen formu rahatlkla verme imkan salar. Yukarda yekpare ve muayyen kaln1k paralarn st ste bindirmek suretiyle yapl eklini gryorsunuz.

D ksmlarn kaplanmas: Eski gemilerin d ksmlar geminin yapaca ak deniz seferleri, tayaca yk vs. gz nnde bulundurularak salam tahtalardan, kalaslardan yaplrd. Bu kalaslarn ek yerleri de (yivleri, kertmeleri) mevcut zamklrla, katranlarla kalafatlanrd. zellikle Kuzey Avrupann ilk gemilerinin yapmnda ou kez tahtalarn tek tek dam kiremiti gibi yerletirilmesi tercih edilirdi. Buna Bindirme (kiremit) ina denirdi. Daha yaygn bir yntemse Armuz (karavel) kaplama idi. Bu ina trnde tahtalar dz bir yzey oluturacak biimde yan yana dizilirdi. Yine gvdeni n dayankll ynnden apraz kaplama da kullanlr. ekil: 69 Eski gemilerde gvde iin dayankllk esas ise de modelde bu kadar ar ve dayankl malzemenin kullanlmasna gerek yoktur. Bizim amacmz teknemizin d etkilere kar kendini yeterince koruyabilmesi, hava koullarndan (nem, scak) etkilenmemesidir. almalarmzda bu nokta gzden kamamaldr. Eer kullandmz malzeme istediimiz standarda uymaz ise zamanla oluacak mekanik hatalar hem modeli bozacak hem de bizi zecektir. te bunun iin gerek gemi ile model gemi yapmlar arasnda baz farkllklar vardr. Ger ek geminin bozulan, ken gvde veya gverte paralar kolayca onarld halde modelde onarma gitmek zor, bazen de imkanszdr. Bu yzden daha kaplama aamasnda iken sizleri uyarmak ve kullanmak zorunda kaldnz malzemeyi iyi semeniz gerektiini hatrlatmak istedik. Kaplama tahtas olarak daha nce de bahsettiimiz gibi hlamur veya grgen tercihiniz olmaldr. Bu kaplama tahtalar genel olarak 2 x 5 mm kesitli kullanlrsa da geminin boyutlar bunun deiikliini gerektirebilir. Biz size rnek kaplama teknikleri vermekteyiz. Eski gemilerin gvde yaplar bir btn olduu iin kaplama tahtalar batan ka bir eim gerektirir, bunun iin bu tahtalarn da eilmesi gerekecektir. Bunu bir ka trl becerebilirsiniz. Model iin kesilmi tahtalar lk su iinde bir sre bekletilebilir ve suyu iyice emen tahtay gvdeye yaptrc srldkten sonra ince ivilerle postaya akabilirsiniz. Islak olduu iin kolayca eilebilen tahta ba ve k blmlere doru kvrldnda krlma yapmadan rahat bir kaplama yaplmasn salar. Ancak kaplama srasnda dikkat edilecek nemli noktalardan birisi de gverte izgisinin hizasndan balamak ve bir sa, bir sol taraftan tahta yaptrmaktr. Eer varsa geminin tirizlerini kalnlk verecek biimde nceden yaptrmaldr. Bundan sonra kurumaya braktnz gvde eit miktarda ekme yapaca iin tekneniz deforme olmaz.

Doal olarak bu eme-bkme olay balangta sizi biraz zorlayacaktr. Eliniz altka bunun stesinden daha rahat geleceksiniz. Kaplamalarn eme ilemleri iin bir baka yntemde stmaktr. Kaplamay mum alevine tutarak istediiniz formu elde edebildiiniz gibi bunu zel kaplama havyas, lehim havyas ya da t ile stp bkebilirsiniz. ekil: 71 Aslnda ne biimde almak istediiniz size kalm bir itir, ama tahtalar eninde sonunda biimlendirmek zorunda kalacaksnz. Onun iin bir modelci olarak bu ileri iyi yapmak zorundasnz, Kaplama srasnda alt ksmlarn yani karinann kaplanmasnda hlamur kullanabilirsiniz, bunlar bakr levha ile kaplayabilirsiniz fakat st ksmlarn kaplanmasnda mutlaka devrine uygun tahta veya renge sadk kalmak zorundasnz. Bunun iin size ceviz, grgen, maun gibi renk veren aalar gerekli olacaktr. Bu tr kaplama tahtalarn elinizin altndan eksik etmeyin. Tm bu uygulamalar modelcinin el becerisine veya gereksinimine gre o srada belirleyecei eylerdir. Yine bu kvrma iin slatp kalba almakta uygun bir yoldur. ekil: 72

GENEL OLARAK KAPLAMA Ba bodoslamann (omurgann n taraf) iki yanndan ilk nce 90 derece a ile ak veya maket ba ile kesik hatt oluturulur, sonra 45 derecelik entik hatt oluturulur. Planda aksi gsterilmedike sarma talarnn girecei ba bodoslamann iki tarafndaki bu yark tam boaltlmaz ve sarma talarnn ucu entik hattna uygun ekilde inceltilir. Gvdenin kaplama talaryla sarma ilemine geilmeden nce genellikle nden, arkadan veya drt postann kenarlar kaplama tasn tam pecek ekilde tesviye edilmelidir.

Daha nce sylediimiz gibi kaplama ilemine ana gverte hizasndan balamak gerekir. Tahtalar beyaz tutkal veya yat tutkal ile yaptrdktan sonra bunlar birka trl tutturabilirsiniz. rnein kaplana tahtasn postaya ince ivi ile akabilirsiniz, mandalla tutturabilirsiniz yada elik telle kstrabilirsiniz. ekil: 73 . Yine bu ekilde grld gibi postalara batan ka st ksmlarndan birer ta koyarak sarma srasnda ekme yapmasn nleyebilirsiniz. Sarma ileminde yine dikkat edin, tahtalar bir saa bir sola yaptrlacaktr. ekil: 74 Gvdeyi sararken ba ve k evresi her iki tara fa doru daralaca iin tahtalarn u ksmlarn inceltmek zorunda kalabilirsiniz. Bu kaplamalarn gvdenin biimine uymasna

zel bir dikkat gstermeniz gerekmektedir. zellikle grlen d tahta kaplamann, ahap bir modelin deeri asndan iyi, temiz ve uyum iinde olmas ok nemlidir. Birbirine denk den sa-sol kaplamalarn hat hizas us ta bir iilii de gsterir. ekil: 75

Biz bu tahta boyutlarn 1:50 leinde bir modele uygulamaya kalksa idik uzunluk 120 - 160 mm, genilikte 2 - 5 mm arasnda olacakt. Fakat bu ller iin kesin kural yoktur. Eski gemi inaatlar tm yapmlarda son derece bireysel alrlard. Yapm, plan, hesap her ey sanki kafalarndayd ve byk bir sr olarak saklanrd. Bugne kadar eski gemi planlarnn kalmay biraz da buna baldr. Bugn bizim Karadenizli tekne yapmclar da aynen bu yntemle almakta ve her eyleri olan testere ve keserle byk bir beceriyle son derece mkemmel tekneler ortaya karmaktadrlar. Fakat biz plana ve geree sadk kalmak zorunda olduumuz iin bu ynteme itibar edemeyiz. te bu nedenle yaptmz modelde en ufak detaya nem vermek, geminin kendisini gsterebilecei her eyi zerine ilemek zorundayz. Bunlardan biri de kaplamasn yaptmz teknenin zerindeki kaplama ivilerinin

gsterilmesidir. ekil: 81 de grld gibi nce yumuak bir cetvelle her postay dtan boyuna iaretleriz, bu iaretler dorultusunda buralara ivi gmerek gzel bir grnt verebiliriz. Ayrca eklemelerin ayn posta stne gelmemesi, ularn ayr ayr postalarda birletirilerek direnci arttrlr ayrca gerek kaplama grnts elde edilmi olur. Bu arada unu hatrlatalm, eer posta aralklar fazla ise yaptmz kaplamada tutkal kuruduktan sonra baz kmeler olabilir. Bunun iin posta aralklar ne kadar sk olursa bu tr mekanik hata az olur ve kaplama kalitesi d grnm asndan artar. Kaplama bittiinde i ksmlar iyice tutkallanr ve geminin posta aralklarna uygun bir ekilde, karinadan itibaren yukarya kadar bir ince kaplama ile veya bir tlbentle takviye edilirse kaplamalarn ileri de hava koullarndan ve bulunduu ortamdan tr almas nlenmi olur. ekil: 82

GVERTE KAPLAMASI D k kaplamas biten teknenin gverte kaplamas ekilde yaplr. 1- Yekpare 2 veya 3mm hlamur veya kontraplakt kaplanr. Bilahare deme tahtalarn belirtmek zere zeri ince biz ile 2-2,.5-3-4-5 mm aralklarla izgiler izilir. 2- Veya yekpare kapladmz hlamur yada kontraplan zerine ince biz ile 2-2,5-3-4-5 mm aralklarla izilmi kaplama tahtas ile kaplanr 3- Dorudan doruya 2-2,.5-3-4-5 mm geniliinde 2-3 mm kalnlnda talarla tek tek kaplanr. Burada dikkat edilecek nokta armuzlar ok dzgn olmal ve talarn armuz aralarnda boluk kalmamasn salamaktr. Bu sistem kalyon,kadrga,kliper veya birinci dnya savann ar kruvazrlerinde kullanlr nk bu gemilerin gverteleri tahta kapl olup verniklidirler. Modeliniz bir muhrip, rmarkr, hcumbot yk gemisi ise kaplamalarn armuzlarna ar itina gsterilmez nk armuz aralar macunla kapatlp yal boya ile boyanacaktr.

Tahtalar birbirinin stne bindirme sistemi (sandvi sistemi) Modelini yapacamz geminin endaze plannn boyuna (profil) grnnde grdnz yatay izgiler (L)aras esas alnarak ayn kalnlkta levhalar hazrlanr.(Levhalarn her iki yz de temiz planyal olmaldr) .Levhalar plan grnte grlen(L) hatlarna gre tek tek markalanr.Ve markalanan yerden kesilir.Eer modelin iinin bo olmasn istiyorsanz ekilde grld gibi boaltlr.Kesilen paralar st ste getirilerek yaptrlr. Yine ekilde grdnz gibi st ste yaptrmadan meydana gelmi olan keleri temizlerseniz teknenizin ekli meydana km olur.Ama siz yaptrma ve kesmeden doacak bir hatay dnrseniz ki bu dorudur.Fazlalklar temizlemeden nce postalarn gelecei yerler markalanr.En kesit planna gre her posta iin tek tek ince mukavvadan veya kaln bir kartondan ablonlar karlr.Fazlalklar bu ablonlara gre alnr.Tekneniz bylece meydana km olur. Fazlalklar alrken ablonu ekilde grdnz gibi tutarak bakarsanz tekne zerindeki hatalar daha iyi grrsnz.

3- TAHTALARI YAN YANA YAPITIRMA SSTEM (ekil A)de grld gibidir. Burada tahtalar st ste deil yan yana dizilmek suretiyle yaplr. Dier ilemler tahtalar st ste dizme sisteminin ayndr.

KTK SSTEM Gemi Modelcisi elindeki plann posta.sistemi izilmi bir plan olmas nedeni ile modelin mutlaka posta sistemi ile yaplacaktr, dncesini aklndan karmaldr. nk model yapm bir maharet bir el alkanl iidir ve Allah vergisidir. Baz modelcinin eli ktk sistemine daha elverili baz modelcinin eli ise posta sistemine daha elverilidir. Modelcinin dikkat edecei husus yapaca modelin dardan bakld zaman nerelerinin grleceidir. Dardan bakld zaman grlmeyen yerlerin dolu veya bo olmas hibir ey ifade etmeyeceinden posta sistemi olarak izilmi bir modeli ktk sistemi veya dier sistemlerden herhangi biri ile yapabilir. (Yan yana yaptrma) (st ste bindirme) gibi. Baz modelciler posta sistemi dnda yaplan modellerin ar olacan dnebilirler. Ancak kullanlan aa hlamur olduundan model zannedildii gibi ar olmayacaktr. Ve normal bir arlkta olacaktr. Ancak modelci elinde bulunan imkanlara gre dier sert aalardan yaparsa model biraz daha arca olabilir. Fakat buda model ar yaplmtr diye modelciye herhangi bir puan kaybettirmez. Burada modelcinin dikkat edecei noktalar modelin geree uygunluu ve temiz, ince bir el iiliidir. Yaplacak modelin nce, yekpare ktkten yaplacak ktk ebad tespit edilir. Ve o llerde hlamur veya kavak kalas aranr. Bulunduu taktirde, model yekpare ktk ktk bulunamazsa o zaman istenilen lleri tamamlayacak (A )da grld gibi hlamur veya kavak tahtalar, veya ( B )de grld gibi iki tarafa eit saylarda gelecek ekilde latalar alnacaktr. Bu tahta,veya latalarn her bir yz temiz ve dzgn bir ekilde planya edilecektir. Temiz bir ekilde hazrlanan bu tahta veya latalar (A ) de grld gibi en alttaki tahtann zerine dzgn bir ekilde tutkal srlr onun zerine ikinci tahta yaptrlmak zere konulur. Onun zerine de tutkal srlerek

nc tahta da zerine konulur btn tahta veya latalara ayn ilem uygulanr. En ste gelen sonuncu tahta veya latann zerine tutkal srlmez. Onun zerine ve alttaki birinci tahtann altna yine dzgn bir ekilde planya edilmi sert aatan biilmi tahta, (grgen) pres vazifesi grmek, ve ayn zamanda mengenelerin (ikence) ayak izlerinin olmamas iin konulur.Mengeneler iyice sklr. Tahtalarn kenarlarndan kusan tutkaln kabas spatula veya elle alndktan sonra geriye kalan ksm az nemlendirilmi bir bezle silinir. Ve kurumaya braklr. NOT: Sakna gnete kurutmaynz glgede kendi kendine kurusun bir gn sonra mengeneleri sker ktnzn zerinde istediiniz ilemleri rahata yapmaya balayabilirsiniz. Hazrlanan ktk zerine (c ) de grld gibi bir gnye ve bir pergelle eksen izer teknemizin en byk ve birazda eeleme ve zmparalama pay braklarak ekli markalanr. (D ) (E )de grld gibi testere ile ktn st k ba ve ksmlar kesilir. Bu kesim esnasnda st marka izgileri kaybolduundan yeniden markalanr ve ayn zamanda teknemizin plan grn de markalanarak yanlar kesilir (F ) Teknemizin kaba ekli ortaya kmtr. (G ) Teknemize plandaki biimi verebilmek iin postalarn yerlerini markalarz ve zerlerine posta numaralarm yazarz. Ondan sonra her postann ayr ayr dzgn bir karton veya ince mukavva ile ablonlarn hazrlarz (H ) (1 )de grld gibi evvela postalarn geldikleri yerleri teker teker ince iskarpela ile (J ) ( K )de grld gibi oyarz. Yine iskarpela ile her posta aralarnda kalan kaba ksmlar sra ile alr teknemizin tam eklini ortaya karm oluruz. Bundan sonra tekne zerinde kalan skarpela veya ak izlerini ee veya kendimiz tarafndan zmpara ile yaplm muhtelif eelerle (Baknz zmpara ile ee yapmna) gzel bir ekilde temizleriz gzmzn grmedii przleri parmaklarmz teknenin zerin de gezdirerek arar bulduumuz yeri teknemizi bir tfek namlusuna bakar gibi kaldrarak elimize gelen prz gn nda gzlerimizle grr ona gre ince zmpara ile bu przleri alrz. Eer teknemizin iini boaltmak istersek o zaman teknemizin d ksmnn ok temiz ve przsz olmasna lzum yoktur. Przler teknemizin iinin boaltlmas tamamen bittikten sonra temizlenir. Teknemizin iini boaltmak iin ( L ) grld gibi, teknemizin oynamamas iin ba ve k ksmlarna yine hlamur veya kayak aacndan takozlar hazrlanr bunlar altmz tezgaha veya plan yaplm temiz ve sert bir kalas zerine (Bu kalas grgen olabilir) vidalarla balarz bu takozlarn yumuak aatan yaplm olmas modelimizde iz, eziklik, bere yapmamas iindir. Modelimizi bu takozlar iine oturturuz modelimiz takozlar iinde oynamamaldr. Oynarsa kenardaki boluklara kat koyarak bu oynama giderilmelidir. Takozlar arasna oturtulan teknenin oyacamz yerleri kalk matkapla delinecekse rnein 10mm matkapla delinecekse delikler aras l5 er mm olmaldr. Markalama ii bittikten sonra deliklerin gelecei merkezlere zmba vururuz (M) bu zmba oyuklar matkabmzn aa zerinde saa sola kaymasn nler. Ve sonra matkapla teker teker deleriz. (M ) (N ) buna rtme ilemi denir. Delme ii bittikten sonra ince bir skarpela ile deliklerin aralarn (N )de grld gibi teker teker boaltrz. Burada dikkat edilecek nokta, teknenin d ksna gelen deliklerde ar bir zorlama yapmamanzdr. Gayet yava ve sabrla oyumu tamamlamalsnz tekne kenar kalnlnn her yerde ayn kalnlkta olmas iin daire kumpas ile kontrol yapnz.

Meydana karttmz teknemizin iini boaltmak istediimiz taktirde, dolu kalacak yerleri markalayarak boaltacanz yerleri matkapla teknemiz gvdesini patlatmamaya dikkat ederek muayyen aralklarda ve muayyen derinliklerde deleriz.( L ) ve (M )de grld gibi skarpela ile oyarz.(N)

Bu ktk sistemi her cins gemi iin geerlidir.Kalyon, kadrga, kliper,modern sava ve yolcu gemileri eer modelimizin iinin bo olmasn istemiyor ancak boalmas icap eden yerlerin bo olmasn istiyorsak o zaman (ekil o-p)de grld gibi ba ve k kasaralar dolu ktk yapar lzumlu yerleri oyarz sonradan zerine st kaplamalar koyarak boluk meydana gelmi olur. Ktk sisteminde omurga ve ba k bodoslamalar yekpare meydana getirmek ok zor ve yorucu bir ilem istediinden onlar da (R )de grld gibi para para hazrlar teknemizin zerine yaptrrz. yi yapmas iin toplu ine ile resimde grld gibi akar, kuruduktan sonra toplu ineleri skeriz. K gverteyi yapmak iin arka parampetlerjn iine ekjl (S )de grnd gibi uzun kirileri atar o kiriler zerine kavl kirii atarz. Hazrladmz zeri ince izgilerle izilmi gverte demesi bu kavl kirilerin zerine oturtur ve tutkallarz Burada dikkat edilecek nokta tutkal bol srmemek gverte demesinin etrafndan fazla tarmamak taarsa bunlar nemli bir bezle iyice temizlemek lazmdr . ( Baknz gverte demesinin hazrlanmas) plastik tutkal kuruduktan sonra elastik kalp zmparalanmamaldr.

MODERN BR SAVA GEMSNN KTKTEN YAPILMASI 1 Btn yzleri temiz planya edilmi ktk 2 Ba ve k taraf plan grne gre markalanm 3 Ba ve k taraf yan grne gre markalanm 4 Ba ve k taraf kesilmeden nce orta gverte markalanm, plan grn kesilmi 5 Yan grne gre ba ve K taraf kesilmi orta gverte ortaya km 6 Teknenin ekillendirilmesi ablonlar hazrlanm ablonlara gre tekneye oyuk skarpela ile ekil veriliyor. 7 Maket ba sapma sarlm zmpara ile ba formu zmparalanyor. 8 Orta gverte ekillendiriliyor. 9 Orta gverte ekillenmesi bitmi bundan sonra modelin st donanmlarnn yapm ve teker teker montaj ilemine geiliyor.

Su hattnn markalanmas nce tekneyi plana gre teraziye getiririz sonra pergelin ularn plandaki su hattna gre ayarlar ve (A) eklinde grld gibi ba ve k taraflarndan su hattn markalarz. Sonra teknenin evresine su hatt izgisini izmek iin (B) eklinde grld gibi kurun kalemin altna dzgn (planya edilmi) bir takoz ayarlar kurun kalemi zerine koyarak kalemi takozun zerinde aa yukar oynatmak art ile altndaki takozla birlikte teknenin etrafn da gezdirerek su hattn epeevre markalarz. (Bu ilem btn model tekne yapmlarnda geerlidir.)

KALASTRA: Gemilerin can filikalarn gverte zerine gvenceli oturtulabilmesi iin karinalarna uygun olarak yaplm aa krsler, sehpalar. Modelin teknesi bittikten sonra st aksam rahata yapabilmek iin bir kalastraya ihtiyacmz vardr. Ancak model yapma kalastralar basit olarak yaplr. Model bittikten sonra modelin zerine oturtulaca kalastralar modelcinin zevkine gre ok deiik ekillerde yaplr. nk bunlar modeli uzun yllar zerinde tayacak kalastralardr. Aada bunlardan bir ka rnek verilmitir.