POSLOVNO PRAVO ISPITNA PITANJA

1. Pojam privrednog drutva

iri smisao udruenje graanskog prava, sa ili bez svojstva pravnog lica.Ui smisao pravna lica koja se osnivaju radi sticanja dobiti (privredna drutva su pravna lica koja osnivaju pravna i/ili fizika lica radi obavljanja djelatnosti s ciljem sticanja dobiti . Tri karakteristike: 1) posebna pravna zajednica 2) pravni posao 3) ostvarivanje zajednikog ekonomskog cilja. Forme drutava: 1) ortakluk 2) privredna drutva ortako d., komanditnod., drutvo sa ogranienom odgovornou, akcionarsko drutvo 3)drutvo za uzajamno osiguranje 4) zadruge. Pravne zajednice koje nisu privredna drutva suvlasnitvo, sanaslednici, zajednika imovina branih drugova Ustanove javnog prava Narodna banka, univerzitet, javna preduzea Ustanove pravna lica javnog prava

2. Zajedniki elementi privrednog drutva

Pravni subjektivitet, Osnivanje, Preddrutvo, Ulog, Udeo, Imovina, Kapital, Odgovornost za obaveze , Probijanje pravne linosti, Poslovno ime, Predmet poslovanje delatnost, Sedite, Poslovna jedinica, Zastupnici, Punomonici, Prokura, Registar upis.

3. Pravni subjektivitet
Privredno drutvo kao subjekt u pravu ima sposobnost da bude nosilac prava i obaveza. Tu sposobnost mu daje zakonodavaca, odreujui da privredno drutvo ima svojstvo pravnog lica. Privredno drutvo ine njegovi sastvani elementi, materijalni, personalni i organizacioni.Pravni subjektivitet PD jeste jedna vrsta pravne fikcije. Drutva lica su po svojoj pravnoj prirodi ugovor o ortakluku. Osnovna pravna posledica priznavanja pravnog subjektiviteta privrednim drutvima je u tome da privredno drutvo ima svoju imovinu, koja je odvojena od imovine njegovih lanova, odnosno osnivaa. Imovima drutva se formira prilikom osnivanja ulozima osnivaa i kasnije, kroz poslovanje drutva, po pravilu uveava. lanovi drutva ne odgovaraju svojom linom imovinom za obaveze drutva, osim izuzetno, kod drutva lica, gdje svi ili pojedini lanovi preuzimaju neogranienu solidarnu odgovornost za obaveze drutva. PD kao pravni subjekt, moe preduzimati pravne poslove i pravne radnje. Ono moe biti ugovorna strana u ugovorima, moe izdavati hartije od vrijednosti, moe biti titular prava svojine i drugih stvarnig prava, moe biti stranka u sudskim, upravnim i arbitranim postupcima. Vana posledica pravnog subjektiviteta PD jeste njegova kaznena odgovornost. Identitet PD kao subjekta u pravu odreen je njegovim poslovnim imenom, seditem, nacionalnou, matinim brojem, poreskim identifikacionim brojem. PD ispoljava svoj pravni subjektivitet u odnosu prema treim licima putem svojih zastupnika. (u drutvima lica to su lanovi drutva koji neogranieno solidarno odgovaraju, a u drutvima kapitala, zakonski zastupnik drutva je direktor). Privredno drutvo stie pravni subjektivitet upisom u sudski registar i gubi ga brisanjem iz sudskog registra. Momentom upisa, PD stie sposobnost da bude nosilac prava i obaveza.

4. Osnivanje privrednog drutva

Privredno drutvo se osniva tako to njegovi osnivai izraze volju da osnuju drutvo, odrede njegove bitne karakteristike, unesu uloge i ispune druge uslove propisane zakonom za njegovo osnivanje i izvre upis osnivanja PD u sudski registar. Osnivai mogu biti fizika ili pravna lica ili zajedno. Prvobitno,PD osnivala su dva ili vie fizikih lica. Osnivaje PD od strane pravnih lica pojava je zabeleena ve u srednjem vijeku. Osnivai PD mogu biti i lica javnog prava drave, gradovi,

optine, koja preko PD realizuju neku privrednu aktivnost. Osnivai PD su ujedno i njeni lanovi.To nije sluaj kod otvorenih akcionarskih drutava, koja se osnivaju upuivanjem javnog poziva treim licima da otkupe akcije drutva. Osnivai osnivaju PD radi ostvarivanja zajednikog cilja. U ZPD je odreeno da je taj cilj obavljanje djelatnosti radi ostvarivanja dobiti. Cilj PD je njegov konstitutivni element, te ako nema saglasnosti osnivaa oko cilja koji se eli drutvom postii, drutvo ne nastaje. Ako se cilj PD ne ostvari, ili ako ga iz odreenih razloga objektivne ili subjektivne prirode nije mogue ostvariti, drutvo prestaje da postoji (osim ako njegovi lanovi ne odlue da e nastaviti da postoji, tako to e mu odrediti neki drugi cilj). Cilj drutva je ekonomska korist koja se eli ostvariti osnivanjem drutva, dok je predmet poslovanja sredstvo za ostvarivanje tog cilja. Sistem osnivanja: o Sistem slobodnog udruivanja o Sistem normativnog akta o Zakonski sistem o Sistem saglasnosti celishodnost o Sistem koncesije Zakonski uslovi osnivanja propisani su radi zazite interesa ulagaa lanova drutva i buduih poverilava drutva, radi obezbjeenje pravne sigurnosti. Oni se odnose na: Obaveznu sadrinu i oblik osnivakog akta, Obavezu obezbjeenja poetnog kapitala, Obavezu objavljivanja izvjesnih injenica koje su od znaaja za budue odnose drutva i njegovih lanova (kao to su podaci o osnivaima, vrsta i vrijednost uloga pojedinih osnivaa, visina osnovnog kapitala, poslovno ime i sjedite drutva itd.).

5. Osnivaki akt privrednog drutva

Osnivai izraavaju volju da osnuju PD u osnivanom aktu, a on je redovno u formi ugovora o osnivanju. Ako PD ima samo jednog osnivaa, osnivaki akt je odluka o osnivanju. Osnivaki akt moe biti i zakon, odnosno upravni akt, koji tada predstavlja pojedinani akt. Osnivaki akt mora biti potpisan od strane svih osnivaa i notarski obraen. Kada je rije o drutvima lica, osnivaki akt je punovaan ako sadri podatke o osnivaima, odreenje poslovnog imena i sedita drutva i oznaenje vrste i vrijednosti uloga lanova drutva. Osnivaki akt drutva kapitala sadri jo i odreenje iznosa osnovnog kapitala drutva, trokova osnivanja drutva i drugih trokova uinjenih uvezi osnivanja. Osnivaki akt akcionarskog drutva, pored navedenih elemenata, sadri jo odreenje da li se drutvo osniva kao otvoreno ili zatvoreno, podatke o broju i nominalnoj vrijednosti akcija koje su izdane i prava koja daju akcije svake klase, kao i rok trajanja drutva, izuzev ako se drutvo osniva na neodreeno vrijeme.

6. Preddrutvo
Ovde se radi o ugovoru o ortakluku, mogli bi rei. Zakljuenjem ugovora o osnivanju drutva, osnivai stupaju u pravnu zajednicu koja se naziva preddrutvo. Preddrutvo postoji sve dok se drutvo ne upie u sudski registar, jer momentom upisa drutvo postaje pravno lice. Izmeu zakljuenja ugovora o osnivanju i upisa u sudski registar, osnivai preduzimaju niz radnji u cilju okonanja postupka osnivanja i pripreme za poetak poslovanja drutva, kao to su: unoenje, odnosno uplata uloga, otvaranje rauna u banci na koji se uplaiju novani ulozi osnivaa itd. Osnivai drutva i druga lica za obaveze preduzete u vezi sa osnivanjem drutva odgovaraju solidarno cjelokupnom svojom imovinom, osim ako ugovorom sa treim licima koja imaju potraivanja po tom osnovu nije drugaije odreno. PD e odgovarati za obaveze preuzete do njegovog osnivanja ako nakon registracije preuzme te obaveze.

7. Ulog u privredno drutvo

Osnovna obaveza koju osnivai preuzimaju ugovorom o osnivanju PD jeste unoenje uloga. Svrha obaveze jeste da se drutvu obezbjedi kapital neophodan za poetak rada drutva. Ulozi mogu biti u novcu (novani ulog) i stvarima i pravima (nenovani ulog). Novac kao predmet uloga moe biti domai i strani. Stvari koje se unose kao ulog drutvo mogu biti nepokretne (zemljite, zgrade) ili pokretne (vozila, maine). Predmet ulaganja moe biti i budua stvar, ona koja e se tek proizvesti ili nastati. Predmet uloga mogu biti i prava: stvarna prava ( slubenosti, pravo graenja), autorska prava, prava industrijske svojine, lanska prava u drugom privrednom drutvu, potraivanje. Nenovani ulozi moraju imati imovinsku vrijednost koja je izraena u novcu. Novana vrijednost nenovanih uloga odreuje se osnivakim aktom. Ranije obavezna procena vrednosti nenovanih uloga, sada ne. Procena vrijednosti nenovanog uloga koju vri ovlateni procjenjiva obavezna je ako se osniva otvoreno akcionarsko drutvo. Nenovani ulozi mogu se prenijeti u svojinu drutvu ili dati na koritenje. Ulozi u radu i uslugama, samo ortako drutvo i komplementari.

8. Udeo u drutvu
Novac, stvari i prava koje se unose kao predmet uloga u drutvo postaju njegova imovina. Zauzvrat, lan drutva dobija udeo u drutvu. Udeo je skup prava i obaveza lana u odnosu prema drutvu, koji se stie unoenjem uloga.Udeo daje pravo na uee u raspodjeli dobiti i raspodjeli likvidacionog vika po prestanku drutva, kao i prava na uee u voenju poslova drutva. Udeo se obino izraava procentualno u odnosu na vrijednost osnovnog kapitala, izuzev u sluaju AD, kod koga se udeo izraava i brojem akcija koje akcionar posjeduje. Vrijednost udela po pravilu je srazmjerna vrijednosti uloga, osim ako ugovorom o osnivanju nije drugaije odreeno. Vrijednost udela u drutvu moe se izraziti i u novcu. Novana vrijednost udela zavisna je od vrijednosti imovine drutva. Udeo se esto poistoveuje sa suvlasnikim udelom ne moemo se sloiti sa tim, jer se pravo svojine moe stei iskljuivo na stvari, to privredno drutvo svakako nije. Udeo kao skup prava i obaveza u privrednom drutvu, koji ima imovinsku vrijednost, ini dio imovine lana, kojim on moe raspolagati. Udeo se moe otuiti pravnim poslom inter vivos (prodaja, poklon) i mortis causa (testament). Udeli se mogu zalagati i mogu biti predmet prinudnog izvrenja.

9. Imovina privrednog drutva

PD ima svoju imovinu. Poetna imovina drutva formira se unoenjem uloga osnivaa. Imovina PD je odvojena od imovine lana drutva. Osnovni kapital je novana vrijednost uloga koju su se lanovi obavezali da unesu u drutvo. Prihodi koje drutvo ostvaruje poslovanjem na tritu: prodajom robe i usluga, prihoda od kamata na novac poloen na raun kod banaka ili n apozajmnice odobrene drugim licima, ine varijabilni kapital. Potrebno je razlikovati imovinu od imovinske mase. Imovinsku masu ine stvari, odnosno predmeti na kojima postoje imovinska prava. Prodajom nekretnine na kojoj drutvo ima pravo svojine, ta stvar izlazi iz imovinske mase, a u nju ulazi novac koji je dobijen po osnovu plaanja cijene za prodatu stvar. Ulozi u stvarima, pravima, radu i usligama i udeli i akcije u drugim drutvima Samostalna i nesamostalna procena (sud, revizor) Pravo svojine na udelu Odgovornost, poverioci, steaj Pokretne i nepokretne stvari Novac Hartije od vrednosti

 Akcije i udeli Runa zaloga, hipoteka, industrijska svojina

10. Odgovornost za obaveze drutva

PD istupa u pravnom prometu i stie prava i obaveze. Obaveze PD mogu imati svoj osnov u ugovoru, prouzrokovanju tete, jednostranim izjavama volje i drugim izvorima obligacija. PD za obaveze koje je preuzelo ugovorom, ili ih je steklo na neki drugi nain, odgovara potpuno svom svojom imovinom. PD moe odgovarati za obaveze drugih lica, bilo da odgovornost preuzima ugovorom ili jednostranom izjavom volje. PD moe biti jemac, garant ili menini jemac za obavezu drugog fizikog ili pravnog lica. Odgovornost PD za obaveze drugoga moe biti supsidijarna ili solidarna.Ukoliko je odgovornost supsidijarna, povjerilac ne moe zahtijevati ispunjenje obaveze od sporednog dunika, ako predhodno nije bezuspjeno zahtijevao ispunjenje od glavnog dunika. PD solidarno e odgovarati za tetu koju njegov punomonik prouzrokuje drugoj savjesnoj strani prekoraivi ovlatenje za zastupanje ako ne odobri pravni posao preduzet u prekoraenju ovlatenja. PD moe zajedno sa drugim licima odgovarati za neku obavezu u svojstvu sadunika. Prema obimu odgovornost moe biti ograniena i neograniena. Ograniena odgovornost postojae ako je PD ugovorom predvidjelo granicu do koje odgovara za obavezu drugog lica. Druga lica mogu odgovarati za obaveze PD. Drugo lice moe ugovorom ili jednostranim pravnim poslom preuzeti odgovornost za obaveze privrednog drutva. Odgovornost drugog lica za obaveze PD takoe moe biti ograniena i neograniena. lanovi drutva lica, ortaci u ortakom drutvu i komplementari u komanditnom drutvu, odgovaraju neogranieno solidarno za obaveze drutva. lanovi drutva kapitala ne odgovaraju za obaveze drutva. Poto lanovi drutva ne odgovaraju za obaveze drutva, poetni kapital mora biti dovoljno veliki da buduim povjeriocima drutva prui adekvatnu garanciju za namirenje njihovih potraivanja.

11. Probijanje pravne linosti

Institut pobijanja pravne linosti zakonski je regulisan u naem pravu pod drugim nazivom zloupotreba pravnog lica.lanom 15. ZDP-a propisano je da komanditori komanditnog drutva, lanovi drutva sa ogranienom odgovornou i akcionari akcionarskog drutva mogu prema treim licima lino odgovarati za obaveze drutva ako zloupotrijebe privredno drutvo za nezakonite ili prevarne ciljeve ili ako imovinom PD raspolau kao sa sopstvenom imovinom na nain kao da PD kao pravno lice ne postoji. Dva su uslova potrebna da bi se institut zloupotrebe pravnog lica primjenio. Prvo, potrebno je u sudskom postupku dokazati zloupotrebu drutva za nezakonite ili prevarne ciljeve. Drugo, potrebno je da sud donese odluku da lanovi drutva odgovaraju svojom linom imovinom. Tuba za pobijanje pravne linosti podnosi se mjesno nadlenom sudu protiv lica (vlasnika drutva) koji je povrijedio lan 15. ZDP i nezakonito raspolagao imovinom drutva. Do pobijanja pravne linosti moe doi samo nakon donoenja sudske odluke, ako sud utvrdi da postoje injenice koje su dovele do zloupotrebe pravnog lica.

12. Poslovno ime elementi

Poslovno ime je oznaenje pod kojim privredno drutvo posluje. Osnivai su naelno slobodni da izaberu poslovno ime PD i da doprinesu prepoznavanju PD i njegovom razlikovanju u odnosu na druga PD, njegove konkurente. Elementi poslovnog imena: 1) obavezni elementi 2) fakultativni elementi 3) elementi pod posebnim reimom i 4) zabranjeni elementi 1)ime, oznaka delatnosti, sedite, pravnoorganizacioni oblik, posebni status 2) godina osnivanja, skraenica, crte, broj, logotip, zatitni znak

 3) unose se u poslovno ime uz dozvolu. Naziv domae drave ili jedinice lokalne samouprave, grb, zastava, i sl.Simboli stranih drava ili meunarodnih organizacija. Ime ili imena fizikog/ih lica (istorijska ili znamenita linost), saglasnost njegova ili njegovih potomaka. 4) ime drugog privrednog drutva, neistiniti podaci, nemoralni izrazi, slubeni znaci za kontrolu ili garanciju kvaliteta i sl. Registarski sud po slubenoj dunosti vodi rauna o zatiti poslovnog imena. Zakon o registraciji poslovnih subjekata zabranjuje da se kod istog registarskog suda upiu pod istim ili slinim poslovnim imenom dva ili vie poslovnih subjekata koji obavljaju istu ili slinu djelatnost. Sud je duan da upozori podnosioca na injenicu da je kod njega ve upisano isto ili slino poslovno ime PD i da mu ostavi rok od 15 dana da izmijeni poslovno ime. PD koje ima pravni interes moe podnijeti zahtjev za brisanje poslovnog imena subjekta upisa. Zahtjev se podnosi registarskom sudu kod koga se vodi postupak upisa, ili nakon toga, u roku od tri godine od izvrenog upisa. Poslovno ime se moe zatititi kao verbalna oznaka i grafika. Podnosilac prijave ima pravo na registraciju iga. U sluaju da poslovno ime nije zatieno po pravilima o zatiti iga, pravna zatita se moe ostvariti tubom zbog nelojalne konkurencije. Koritenje tueg poslovnog imena u namjeri obmanjivanja kupaca ili korisnika usluga je krivino djelo. Naela poslovnog imena: 1) naelo istinitosti 2) naelo javnosti 3) naelo jedinstvenosti jedinstveni subjekt 4) naelo iskljuivosti 5) naelo stalnosti Naelo slobodnog izbora; naelo obaveznosti i naelo prioriteta.

13. Delatnost predmet poslovanja privrednog drutva

PD se osniva radi obavljanja odreene privredne djelatnosti. Privredne djelatnosti su proizvodnja i promet robe i usluga. Djelatnost se mora odrediti prilikom osnivanja drutva, jer je odreenje djelatnosti bitan element osnivakog akta. Predmet poslovanja je iri od pojma delatnosti. Delatnost je samo naziv za odreenu vrstu posla.Naelo slobodnog obavljanja delatnosti. Utvruje se osnivakim aktom.Ne smeju biti zabranjene, moraju biti privredne po svojoj prirodi i njihov cilj mora biti sticanje dobiti. Delatnosti pod reimom posebnih propisa a) za koje je potrebna prethodna saglasnost ili naknadna b) koje se mogu obavljati samo u odreenom pravnoorganizacionom obliku. Razlikovanje osnovne i sporedne djelatnosti izgubilo je pravni znaaj. Ranije je vailo pravilo da se PD moe baviti samo registrovanim djelatnostima( koje su navedene u osnivakom aktu), a drugim (sporednim djelatnostima)samo ako se uobiajeno obavljaju uz glavnu djelatnost ili se obavljaju u manjem obimu. Danas je to pravilo naputeno, pa PD mogu da se bave kako registrovanim, tako i neregistrovanim djelatnostima (osim onih za koje je propisano da se mogu registrovati samo na osnovu dozvole nadlenog organa). Razlikovanje osnovne i sporedne djelatnosti od znaaja je prilikom statistikog evidentiranja. Osnovna djelatnost jeste djelatnost u kojoj PD ostvaruje najvei dio ukupnih prihoda ili zapoljava najvei broj radnika. Odreenjem djelatnosti u osnivakom aktu odreuje se i pravna i poslovna sposobnost PD.Privredno drutvo moe da se bavi samo djelatnou koja je odreena u njegovom osnivakom aktu.Jedan od razloga navoenja djelatnosti u osnivakom aktu i upisa tog podatka u sudski registar jeste zatita treih lica. Izmjena djelatnosti vri se po postupku predvienom za izmjenu osnivakog akta ili po posebnom postupku, ako je takav postupak predvien osnivakim aktom ili statutom drutva. Djelatnost se moe potpuno promijeniti, proiriti ili suziti. Uslovi za obavljanje delatnosti: 1) tehnika opremljenost 2) zatita na radu 3) zatita i unapreenje ivotne sredine 4) drugi uslovi

14. Sedite privrednog drutva

Sedite PD je mjesto u kome se PD nalazi, u kome je smjeteno. Prema sjeditu PD odreuje se mjesna nadlenost suda u sporovima u kojima je PD tueni. Prema sjeditu se odreuje i nadlenost upravnih organa poreskih, inspekcijskih i dr. Sjedite PD se odreuje osnivakim aktom i upisuje se u sudski registar.Ukoliko je takvih mjesta vie , osnivai su slobodni da jedno od tih mjesta odrede kao registrovano sjedite. Takav pristup prihvata njemako pravo. Domai zakonodavac neopravdano suava mogunost izbora osnivaa, odreujui da je mjesto privrednog drutva mjesto iz koga se upravlja poslovima drutva. Svako PD moe imati samo jedno sjedite i ono se upisuje u sudski registar. Sjedite se moe promijeniti. Odluku o tome donosi organ ovlaten osnivakim aktom. Odreivanje sedita: 1) po mestu osnivanja 2) po mestu upravljanja ili obavljanja delatnosti 3) po mestu oznaenom u osnivakom aktu ili statutu Znaaj: mesto zakljuenja ugovora, mesno nadlean organ za registraciju, mesna sudska nadlenost, nadlenost za vrenje nadzora, nacionalnost, merodavno pravo.

15. Poslovna jedinica privrednog drutva

Poslovna jedinica je dio PD koji ima odreena ovlatenja u pravnom prometu, ali nema svojstvo pravnog lica.Poslovna jedinica obavlja poslovanje u mjestu razliitom od mjesta u kome PD ima svoje sjedite.Ima razliite nazive kao: ogranak, podrunica, filijala. Poslovna jedinica se razlikuje od zavisnog drutva. Zavisno ili podreeno drutvo jeste PD koje ima svojstvo pravnog lica, ali se nalazi u odnosu ekonomske zavisnosti,na osnovu uea u kapitalu, ugovora ili na drugi nain, prema drutvu koje mu je nadreeno, matino. Predstavnitvo je dio PD bez ovlatenja u pravnom prometu. Predstavnitvo nema pravo da zakljuuje ugovore u ime PD. Poslovna jedinica se osniva osnivakim aktom drutva ili odlukom organa drutva odreenog osnivakim aktom ili statutom drutva i upisuje se u sudski registar. Podaci o poslovnoj jedinici upisuju se u registar suda nadlenog prema sjeditu PD, a taj sud po slubenoj dunosti obavjetava o izvrenom upisu registarski sud na ijem podruju se nalazi poslovna jedinica. Poslovna jedinica nema svoje organe, ali moe da ima rukovodioca, koji se moe zvati direktor organizacione jedinice ili nekako drugaije. Rukovodilac moe imati pojedina zastupnika ovlatenja odreena aktom o osnivanju poslovne jedinice. Poslovna jedinica obavlja poslove u ime i za raun PD. Ovlatenja poslovne jedinice odreuju se osnivakim aktom ili aktom o njenom osnivanju. Prestankom PD nakon sprovoenja steaja ili likvidacije prestaje i poslovna jedinica. Poseban nain prestanka je da nadleni organ PD donese odluku o njenom prestanku.

16. Zakonski zastupnik

Zastupnici su lica koja istupaju u pravnom prometu u ime i za raun drugih lica, tako da se dejstva pravnih poslova i pravnih radnji koje preduzima zastupnik ostvaruju neposredno za zastupanoga. Svako PD mora imati najmanje jednog zastupnika. Zastupnik zastupa drutvo u eksternim i internim odnosima. Zastupanje moe biti aktivno i pasivno. Aktivno se sastoji u aktivnom preduzimanju pravnih poslova i pravnih radnji, a pasivno u primanju izjava ili obavjetenja druge strane. Zakonski zastupnik u drutvima lica je svaki lan drutva koji neogranieno solidarno odgovara za obaveze drutva ortak u ortakom drutvu i komplementar u komanditnom drutvu. Zakonski zastupnik u drutvima kapitala je direktor ili predsjednik upravnog odbora u drutvu sa ogranienom odgovornou i zatvorenom akcionarskom drutvu, odnosno generalni direktor ili predsjednik upravnog odbora u otvorenom akcionarskom drutvu. Zakonski zastupnik i obim njegovih ovlatenja u zastupanju upisuju se u sudski registar. U skladu sa svojim ovlatenjima zastupnik moe preduzimati pravne poslove i pravne radnje iz okvira registrovane djelatnosti drutva. Zakonski zastupnik ne daje izjave u ime privrednog drutva, ve u svojstvu privrednog drutva. U postupku pred sudom zakonski zastupnik PD moe preduzimati sve radnje u postupku, pa i podnositi ili povlaiti tubu, priznati ili odrei se tubenog zahtjeva, zakljuiti poravnanje i dr.

Vrste: 1) zakonski zastupnik lan drutva, direktor, predsednik UO; 2) statutarni zastupnici zastupnici po osnovu osnivakog akta ili statuta sekretar drutva, ef pravne slube, direktor sektora i sl. 3) punomonik po zaposlenju 4) punomonik po osnovu posebnog akta steajni upravnik, privremeni direktor.

17. Statutarni zastupnik

Osnivakim aktom drutva moe se predvidjeti da i drugi organi drutva, odnosno njihovi lanovi, imaju ovlatenja za zastupanje drutva. U tom sluaju, rije je o statutarnim zastupnicima. Akcionarsko drutvo pored generalnog direktora mogu zastupati i drugi lanovi upravnog odbora, odnosno izvrnog odbora, ako je tako odreeno osnivakim aktom drutva. Osnivakim aktom ili ugovorom ortaka drutva moe se predvidjeti da se voenje poslova drutva povjerava jednom ili vie ortaka drutva. Status statutarnih zastupnika mogu imati i organi drutva koje zakon ne predvia,ali ih predvia osnivaki akt ili statut. Ako PD ima poslovnu jedinicu, osnivakim aktom, statutom ili odlukom o osnivanju poslovne jedinice mogu se predvidjeti ovlatenja u zastupanju rukovodioca poslovne jedinice. Ako ima vie statutarnih zastupnika, oni mogu nastupati zajedno oli pojedinano. Ako je osnivakim aktom ili statutom drutva predvieno zajedniko (kolektivno) zastupanje, aktivne radnje zastupanja su punovane samo ako ih uine svi zastupnici (npr. Svi potpiu ugovor u ime PD), dok su pasivne radnje zastupanja punovane i ako su uinjene samo prema jednom od zastupnika. Zakonska je pretpostavka da statutarni zastupnici nastupaju odvojeno. Osnivakim aktom se moe predvidjeti da statutarni zastupnici nastupaju zajedno, ali se takvo ogranienje u zastupanju mora upisati u sudski regista i objaviti na nain propisan Zakonom o registraciji poslovnih subjekata, da bi imalo dejstvo prema treim licima. Ovlatenja zakonskih i statutarnih zastupnika mogu se ograniiti osnivakim aktom ili statutom drutva.Ogranienja se mogu odnositi na vrstu posla, vrijednost posla, obaveze pribavljanja saglasnosti organa drutva za zakljuenje odreenog posla ili preduzimanje odreene pravne radnje. Vrste i obim ogranienje u zastupanju upisuju se u sudski registar. U odreenim situacijama ovlatenja zakonskih i statutarnih zastupnika se gase, a ovlatenja za zastupanje PD prelaze na lice koje imenuje sud ili drugi dravni organ. U postupku likvidacije i steaja, voenje poslova drutva, pa i poslova zastupanja, prelaze na likvidacionog, odnosno steajnog upravnika.

18. Punomonici
Punomonici su lica koja zastupaju PD na osnovu punomoja koje daje zastupnik. Punomoje se daje u formi koja je zakonom propisana za pravni posao koji preduzima punomoenik na osnovu punomoja. Punomoje moe biti dato i usmeno, ako zakonom za odreeni pravni posao nije predviena nikakva forma. Prema lanu 85, stav 3. ZOO: ,, Zastupnik je dua obavjestiti drugu stranu da istupa u ime zastupanog, ali i kad on to ne uradi ugovor proizvodi pravno dejstvo za zastupanog i drugu ugovornu stranu, ako je ova znala ili je iz okolnosti mogla zakljuiti da on istupa kao zastupnik.,, Punomoje dato od strane zastupnika PD moe se opozvati ili suziti izjavom za koju se ne zahtijeva posebna forma, ali opoziv ili suavanje punomoja djeluje prema treim licima samo ako je ono znalo ili moralo da zna da je punomoje opozvano ili sueno. Osim opozivom od strane vlastodavca, punomoje prestaje i prestankom PD, smru punomoenika, ispunjenjem svrhe, otkazom punomoenika.

19. Obim punomoja i prekoraenje

Zastupnik na punomoenika moe prenijeti samo ona ovlatenja koja i sam ima. Punomoje e biti punovano samo ako je zastupnik punomoniku prenjeo ovlatenja koja su mu data zakonom, osnivakim aktom, statutom ili drugim aktom drutva i kao takva upisana u sudski registar.

Prekoraenje ovlatenja od strane punomonika ne obavezuje zastupanog.Ugovor ili drugi pravni posao koji punomoenik zakljui bez ovlatenja zastupnika obavezuje zastupanoga samo ako ga on naknadno odobri (ratifikacija).Ako neovlateno zastupani u odreenom roku ugovor ne odobri, smatra se da ugovor nije zakljuen. U tom sluaju svjesna druga strana ima pravo na naknadu tete. Za tetu odgovaraju solidarno punomoenik i zastupani.

20. Vrste punomoja

Vrste: 1) poslovno puno ovlaenje 2) posebno za radnje koje ne spadaju u uobiajenu delatnost drutva 3) trgovaki putnik 4) punomonik po zaposlenju . Prodavci, lica koja obavljaju odreene usluge u ugostitelsjtvu, pote, banke, itd. Punomoje koje daje PD, odnosno drugo pravno lice,kao preduzetnik naziva se poslovno punomoje. Punomonik poslovne punomoi ovlaten je da zakljuuje ugovore i obavlja ostale pravne poslove koji su uobiajeni u vrenju poslovne djelatnosti PD. Poslovno punomoje moe biti ogranieno na odreenu vrstu poslova ili na odreene poslove. Poslovni punomoenik ne moe otuiti ili opteretiti nepokretnosti, preuzeti mjeninu obavezu ili obavezu jemstva, uzeti zajam i voditi spor.

21. Posebno (specijalno) punomoje

Za radnje koje nisu uobiajene u vrenju poslovne djelatnosti PD, punomoenik mora imati posebno punomoje. Takoe, posebno punomoje je potrebno ako je poslovno punomoje dato uz ogranienja za preduzimanje pravnih poslova i pravnih radnji izvan okvira ogranienja postavljenih poslovnim punomojem. Trgovaki putnik je lice ovlateno da obavlja poslove koji se odnose na prodaju robe i usluga. On obavlja poslove prodaje robe van sjedita PD, obilazei potencijalne kupce.

22. Punomonik po zaposlenju

Lica koja rade na takvim radnim mjestima ije je obavljanje vezano za zakljuenje i ispunjenje odreenih ugovora, ovlateni su samim tim i na zakljuenje i ispunjenje tih ugovora (prodavci u prodavnicama, lica koja obavljaju odreene usluge u ugostiteljstvu, lica na poslovina alterske slube u poti, u banci i sl.). Tu se mogu ubrojati i rukovodioci organizacionih dijelova PD (ef poslovnice, ef gradilita, rukovodilac poslovne jedinice, menader hotela i sl.). ef poslovnice se moe smatrati punomoenikom po zaposlenju, ovlatenim da sklapa bez posebne punomoi ugovore iz djelokruga rada poslovnice kojom rukovodi.

23. Prokura
Najvia forma zastupanja. To je posebna vrsta punomoja, iji oblik, vrste, nain izdavanja, sadrinu i dejstvo regulie zakonodavstvo o privrednim drutvima, a s ciljem poveanja pravne sigurnosti u privrednom prometu. Zakonom se prokura definie kao zakonska forma ovlatenja kojim PD ovlauje jedno ili vie lica za zakljuivanje pravnih poslova i radnji u vezi sa djelatnou drutva. Prokura se daje u pismenom obliku. Osnivakim aktom moe se predvidjeti da ortaci drutva mogu zastupati drutvo samo zajedno sa prokuristom. U drutvu sa ogranienom odgovornou, prokuru daje skuptina dutva sa ogranienom odgovornou ako se prokura daje za cijelo drutvo. Prokuru za poslovnu jedinicu daje direktor, odnosno upravni odbor. U akcionarskom drutvu prokuru daje upravni odbor. Izdavanje prokure se upisuje u sudski registar. O tome je duan da se stara zakonski zastupnik PD.Prilikom registarcije prokurista deponuje svoj potpis, sa oznakom koja istie njegovo svojstvo. Opoziv prokure se takoe upisuje u sudski registar. Prokura se moe dati samo fizikom licu. Prokurista moe biti svako poslovno sposobno lice. To ne mora biti lice koje je zaposleno u PD niti lan nekog organa drutva.

Prokura se ne moe prenijeti na drugo lice. Prokura se moe dati jednom ili veem broju lica. Prokura koja je data veem broju lica moe biti pojedinana (individualna) ili zajednika (kolektivna). Ako je data pojedinana prokura, svaki prokurista samostalno zastupa PD u granicama ovlatenja datih zakonom. Ako je prokura data dvojici ili veem broju lica kao zajednika, pravi se razlika izmeu aktivnih i pasivnih radnji zastupanja. Zajednika prokura u veoj mjeri titi interese zastupanog PD, jer je manji rizik da e prokurista zloupotrijebiti ovlatenje koja su mu data. Prokura moe biti data za cijelo PD ili za njegovu poslovnu jedinicu. Prokurista potpisuje PD svojim punim imenom i jasnom naznakon da nastupa kao prokurista, stavljanjem oznake ,,pp,, (per Prokura). Prokurista je ovlaten da zakljuuje sve pravne poslove i obavlje sve pravne radnje u vezi sa djelatnou PD. Ovlatenje iz prokure se ne moe ograniiti. Prokura se ne moe dati na odreeno vrijeme niti se moe vezati za odreene uslove. Prokura prestaje opozivom. PD moe prokuru opozvati u svako doba. Prestanak PD povlai i prestanak prokure. Otvaranjem postupka steaja ili likvidacije nad privrednim drutvom gase se ovlatenja prokuriste. Smrt, odnosno prestanak lana PD nema uticaja na vaenje prokure. Poslovno punomoje i prokura slue istoj svrsi zastupanje PD u njihovoj poslovnoj djelatnosti. Razlike se pojavljuju u pogledu ko moe izdati prokuru, a nju moe izdati samo PD, dok poslovno punomoje moe izdati svako pravno lice i preduzetnik. Prokura se moe samo izdati u pismenoj formi i upisuje se u sudski registar, dok se poslovno punomoje moe dati i usmeno, pa i preutno. Trea razlika je u pogledu sadrine ovlatenja. Prokurista moe preduzimati sve pravne poslove i radnje vezane sa djelatnosu PD, osim poslova koji se odnose na otuenje i optereenje nepokretnosti. Ovlatenja prokuriste se mogu ograniiti, ali ogranienja ovlatenja nemaju dejstvo prema treim licima. Poslovno punomoje ovlauje na preduzimanje pravnih poslova i radnji koji su uobiajeni u vrenju poslovne djelatnosti vlastodavca. Ogranienje ovlatenja poslovnog punomoja imaju dejstvo prema treim licima ako je za njih znao ili morao znati. Ovlatenja iz prokure se ne mogu prenositi, dok ovlatenje iz poslovnog punomoja moe se prenositi ako je to predvieno ugovorom o njegovom izdavanju. Razlika postoji i u nainu prestanka. Prokura ne prestaje po osnovu smrti ili prestanka jedinog lana ili akcionara drutva koje je dalo prokuru.