Transportni problem linearnog programiranja

Primjer
U gradskom prometu potrebno je iz 3 garae uputiti 15 autobusa na 4 polazne stanice za pojedine gradske linije. Podaci o broju autobusa kojima raspolau pojedine garae i o broju autobusa koje treba uputiti na pojedine polazne stanice iznose: 1. garaa - 2 autobusa, 2. garaa - 6 autobusa 3. garaa - 7 autobusa 1. stanica - 3 autobusa, 2. stanica - 3 autobusa 3. stanica - 4 autobusa, 4. stanica - 5 autobusa Trokovi vonje od pojedine garae do odreene polazne stanice prikazani su u sljedeoj tablici:

Primjer
Pol.stanice Garae

PS 1
20 17 15 3

PS 2
11 14 12 3

PS
15 12 18 4

PS 4
13 13 18 5

Raspoloivi broj autobusa u garai 2 6 7 15

G
G

2
3

Potreban broj autobusa na polaznoj stanici

Zadatak glasi: Autobuse treba rasporediti tako da se zadovolje potrebe svih polaznih stanica uz minimalne trokove.

Primjer - matrica transporta

O1 I1 I2
I3
bj
20 17 15 3

O2
11 14 12 3

O3
15 12 18 4
x13

O4
13 13 18 5

ai
2 6 7 15

x11 x 21
x31

x12 x 22
x32

x14
x 24
x34

x 23 x33

Primjer - matematiki model

x11 + x12 + x13 + x14 x 21 + x 22 + x 23 + x 24 x11 x 12 x13 x14 + x 21 + x 22 + x 23 + x 24 + x 31 + x32 + x33 =2 =6 x 31 + x32 + x33 + x34 = 7 =3 =3 =4 + x34 = 5

min(20 x11 + 11x12 + 15 x13 + 13x14 + 17 x 21 + 14 x 22 + 12 x 23 + 13x 24 + 15 x31 + 12 x32 + 18 x33 + 18 x34 )
xij 0 ; i = 1,2,3 ; j = 1,2,3,4

Formulacija transportnog problema

Transportni problem (TP) je takav problem linearnog programiranja kod kojeg treba programirati prijevoz odreenog broja jedinica (tereta, osoba) iz vie ishodita (mjesta gdje se nalazi roba koja se rasporeuje) u vie odredita (mjesta u kojem se podmiruje potranja) s ciljem da trokovi prijevoza budu minimalni. Pretpostavka je da ponuda pojedinih ishodita tj. koliina s kojom raspolau odreena ishodita mora biti iskoritena i da potranja svih odredita tj. potrebe moraju biti zadovoljene. Najei elementi vezani za TP jesu trokovi, vrijeme i udaljenost iju minimalnu vrijednost traimo.

Matrica transporta
Odredita Ponuda

O1
Ishodita

O2
c12

O3
c13

........

On
c1n

ai

I1 I2
I3
.........

c11

x11
c21
c 22

x12
c23

x13

........

x1n
c2n

a1
a2

x 21
c31

x 22
c32
c33

x 23
x33
...........

........ ........

x2n
c3n

x31
............

x32
..........

x3 n
........... ........ ............

a3
............

Im
Potranja

c m1
x m1

cm 2 xm2

c m3
x m3

c mn

xmn

am
a b
i

bj

b1

b2

b3

bn

Formulacija transportnog problema

a1 , a 2 ,..., a m b1 , b2 ,..., bn cij xij 0

Koliina robe u ishoditima (m ishodita) Koliina robe u odreditima (n odredita) Openito vrijedi m n Troak prijevoza jedinice robe od i-tog ishodita do j-tog odredita Koliina robe (tereta) koju treba prevesti iz i-tog ishodita u j-to odredite

F = cij xij
j =1 i =1

Ukupni trokovi transporta iji se minimum trai

Formulacija transportnog problema

Ukoliko je ukupna ponuda svih ishodita jednaka ukupnoj potranji svih odredita radi se o zatvorenom transportnom problemu.

a = b
i i j

Ukoliko koliina ponude nije jednaka koliini potranje radi se o otvorenom transportnom problemu.

a b
i i j

Grafiki prikaz transportnog problema

ISHODITA ODREDITA

a1 a2

c11 , x11

b1 b2

c2n , x2n

cm 2 , xm 2

am

.
bn

c mn , x mn

Matematiki model transportnog problema

Ogranienja za ishodita
x11 + x12 + ... + x1n = a1 x 21 + x 22 + ... + x 2 n = a 2 . . . . . . x m1 + x m 2 + ... + x mn = a m

Ogranienja za odredita

x11 + x 21 + ... + x m1 = b1 x12 + x 22 + ... + x m 2 = b2 . . . . . .

x1n + x 2 n + ... + x mn = bn

xij 0

Funkcija cilja

z = c11 x11 + c12 x12 + ... + c1n x1n + c 21 x 21 + c 22 x 22 + ... + c 2 n x 2 n + . . . . . . c m1 x m1 + c m 2 x m 2 + ... + c mn x mn min

Matematiki model transportnog problema

Ogranienja za ishodita Ogranienja za odredita

xij = ai ; i = 1,2,..., m
j =1

x
i =1

ij

= b j ; j = 1,2,..., n

xij 0

Funkcija cilja

z = cij xij
j =1 i =1

Trai se

min( cij xij )

j =1 i =1

Matematiki model transportnog problema

Transportni problem je problem linearnog programiranja s m+n jednadbi i m*n varijabli. Sustav sadri m+n-1 nezavisnih jednadbi iz ega slijedi da rjeenje mora sadravati m+n-1 vrijednosti varijabli xij Rjeenje s manje od m+n-1 vrijednosti varijabli je degenerirano. Original zatvorenog transportnog problema je kanonski problem minimuma. Dual tog problema je standardni problem maksimuma bez ogranienja nenegativnosti varijabli.

Rjeavanje zatvorenog transportnog problema

1.

Simpleks metoda - nepraktina, velik broj varijabli i ogranienja 2. Transportne metode - specijalne metode koje koriste posebnu strukturu transportnog problema Metode koje zahtijevaju poetni raspored tereta Metode za koje nije potreban poetni raspored tereta

Metode koje zahtijevaju poetni raspored tereta

Metode za dobivanje poetnog rjeenja

Metoda sjeverozapadnog kuta (NW) Metoda najmanjih jedininih trokova (najmanje jedinine cijene) Vogelova aproksimativna metoda (VAM)

Metode za dobivanje optimalnog rjeenja

Metoda relativnih trokova MODI metoda

Metoda sjeverozapadnog kuta - North West (NW) metoda - Dijagonalna metoda

O1 I1
20
2

O2
11 14 15 12
3

O3

O4
13 13

ai
2 6
5

I2
I3
bj

17
1

3 18

15 3

12 3

18
2

7 15

z = 20 2 + 17 1 + 14 3 + 12 2 + 18 2 + 18 5 = 249

Metoda najmanjih jedininih trokova (cijena)

O1 I1
I2
I3
bj
20 17 15 3
3

O2
11
2

O3
15 12
4

O4
13 13
2

ai
2 6 7 15

14 12
1

18 3 4

18

z = 11 2 + 12 4 + 13 2 + 15 3 + 12 1 + 18 3 = 207

Vogelova aproksimativna metoda (VAM)

O1 I1 I2
I3
bj
Razlika stupca 20 17 15
3

O2
11 14 12
3

O3
15 12
4

O4
13
2

ai
2 6 7 15

Razlika reda

i
2 1 3

2 7 -

13
2

1 4 4 3 3 3 -

18 3 4

18
1

2 2 2 2 -

1 1 -

3 -

0 0 0 5 -

z = 13 2 + 12 4 + 13 2 + 15 3 + 12 3 + 18 1 = 199

Metoda relativnih trokova Metoda skakanja s kamena na kamen (Stepping Stone) Metoda raspodjele (Distribution Method) Metoda za odreivanje optimalnog rjeenja Polazi od poetnog bazinog rjeenja dobivenog nekom od metoda za odreivanje poetnog rjeenja Za sva polja na kojima nema tereta (nezauzeta polja) izraunavaju se relativni trokovi (karakteristike polja) Provjerava se da li je poetno rjeenje optimalno i ako nije prelazi se na novo (bolje) rjeenje tj. ono koje osigurava manje ukupne transportne trokove

Relativni troak
Broj koji pokazuje za koliko bi se novanih jedinica promijenili ukupni trokovi transporta po jedinici tereta ako se odabere odreena relacija (ishodite - odredite) Relativni troak moe biti pozitivan, negativan i nula Pozitivan relativni troak znai poveanje ukupnih trokova Negativan relativni troak znai smanjenje ukupnih trokova Nula znai da se troak nee promijeniti bez obzira na promjenu relacije Rjeenje TP je optimalno ako su u matrici transporta na svim nezauzetim poljima nule ili pozitivni brojevi

10

Izraunavanje relativnog troka

Za svako nezauzeto polje formira se lanac ili zatvoreni put koji polazi od tog polja i vraa se na to polje preko zauzetih polja Broj polja u lancu je uvijek paran i najmanje je jednak 4, a najvie m+n Pravila za formiranje lanca
Bilo koja dva uzastopna polja nalaze se u istom retku ili stupcu U istom retku ili stupcu ne mogu biti tri uzastopna polja Posljednje polje mora se nalaziti u istom stupcu ili retku u kojem se nalazi i polje za koje raunamo relativni troak

Relativni troak (karakteristika lanca) jednaka je ukupnom zbroju jedininih cijena uzetih s predznakom + ili Cijene polja uzimaju se naizmjenino s predznakom + i i to tako da je cijena na polju iji relativni troak raunamo pozitivna (kod nekih autora poinje se s - i tada je kriterij optimalnosti da su svi relativni trokovi negativni ili 0)

Izraunavanje relativnog troka

Poetno rjeenje dobiveno metodom najmanjih trokova

O1
I1 I2
I3
bj
20 17 15 3
3

O2
11
2

O3
15 12
4

O4
13 13
2

ai
2 6 7 15

14 12
1

z = 207

18 3 4

18

Karakteristika lanca za polje (1,1)

k11 = c11 c12 + c32 c31 = 20 11 + 12 15 = 6

Karakteristika lanca za polje (3,1)

k13 = c13 c23 + c24 c34 + c32 c12 = 15 12 + 13 18 + 12 11 = 1

11

Izraunavanje relativnog troka

Karakteristika lanca za polje (1,1)
k11 = c11 c12 + c32 c31 = 20 11 + 12 15 = 6
(1,1) (1,2)

+20
(3,1) (3,2)

-11 +12

-15

Karakteristika lanca za polje (3,1) k13 = c13 c23 + c24 c34 + c32 c12 = 15 12 + 13 18 + 12 11 = 1 -11
(1,2)

+15 -12

(1,3) (2,3) (2,4)

+13
(3,4)

(3,2)

+12

-18

Izraunavanje relativnog troka

O1 I1
I2
I3
bj
20 6 17 7 15 3
3

O2
11 2

O3
15 -1 12 7
4

O4
13 + -4 13
2

ai
2 6 7 15

14 12 +
1

18 1 4

18 5

Najvei negativni relativni troak je na polju (1,4) i iznosi -4. Na to polje rasporedit emo manji od brojeva koji se nalaze u poljima lanca s predznakom -. min{3,2} = 2 Taj se iznos dodaje na poljima s predznakom +, a oduzima na poljima s predznakom -. Na taj nain prazno polje postaje popunjeno, a jedno puno polje postaje prazno.

12

Novi raspored

O1 I1
I2
I3
bj
20 10 17 7 15 3
3

O2
11 4 14 7 12
3

O3
15 3 12
4

O4
13
2

ai
2 6 7 15

13 18 1 4 5

2 1

18

z = 13 2 + 12 4 + 13 2 + 15 3 + 12 3 + 18 1 = 199 min
Dobiveno rjeenje je optimalno jer su na svim praznim poljima pozitivni brojevi. Karakteristike svih lanaca su pozitivne i rasporeivanje autobusa na ta polja povealo bi ukupni troak dolazaka autobusa na poetne stanice.

Rjeenje
Ukupno troak rasporeda autobusa bit e najmanji ako iz prve garae 2 autobusa odu do 4. stanice, iz druge garae 4 autobusa do 3. stanice i 2 autobusa do 4. stanice, a iz tree garae 3 autobusa do 1. stanice, 3 autobusa do 2. stanice i 1 autobus do 4. stanice. Rjeenje je nedegenerirano (m+n-1 = 6, a toliko je varijabli razliito od nule). G1 G2 G3
2 1 3 3 4 2

S1 S2 S3

S4

13

MODI metoda (The Modified Distribution Method) (Modificirana metoda raspodjele)

Metoda za odreivanje optimalnog rjeenja Polazi od poetnog bazinog rjeenja dobivenog nekom od metoda za odreivanje poetnog rjeenja Razlikuje se od metode raspodjele po nainu izraunavanja relativnih trokova Relativni trokovi izraunavaju se uz pomo dualnih varijabli koristei dvije formule - za zauzeta i nezauzeta polja

cij = u i + v j k ij = cij (u i + v j )

Za svako zauzeto polje Za svako nezauzeto polje

Da bi se izraunale vrijednosti dualnih varijabli jednoj varijabli pridrui se proizvoljna vrijednost. Obino se uzima u1 = 0 ili se odabere vrijednost 0 za onu varijablu koja odgovara stupcu ili retku s najvie zauzetih polja.

MODI metoda - Izraunavanje relativnog troka

O1 I1 I2
I3
bj
20 6 17 7 15 3 14
3

O2
11
2

O3
15 -1 12 7
4

O4
13 -4 13
2

ai
2 6 7 15

ui
0 -4 1

14 12
1

18 1 4 16 3 11

18

5 17

vj

Najvei negativni relativni troak je na polju (1,4) i iznosi -4. Na to polje rasporedit emo manji od brojeva koji se nalaze u poljima lanca s predznakom -. min{3,2} = 2 Taj se iznos dodaje na poljima s predznakom +, a oduzima na poljima s predznakom -. Na taj nain prazno polje postaje popunjeno, a jedno puno polje postaje prazno.

14

Novi raspored
O1 I1 I2
I3
bj
20 10 17 7 15 3 10
3

O2
11 4 14 7 12
3

O3
15 3 12
4

O4
13
2

ai
2 6 7 15

ui
0 0 5

13 18 1 4 12

2 1

18

3 7

5 13

vj

z = 13 2 + 12 4 + 13 2 + 15 3 + 12 3 + 18 1 = 199 min
Dobiveno rjeenje je optimalno jer su na svim praznim poljima pozitivni brojevi. Karakteristike svih lanaca su pozitivne i rasporeivanje autobusa na ta polja povealo bi ukupni troak dolazaka autobusa na poetne stanice.

Alternativna rjeenja TP
Zadan je sljedei poetni raspored:
O1
I1 I2
I3
bj
2
30

O2
6
15

O3
7
15

O4
4 -1 4
40

ai
60 45 35 140

4 3 5 6 30

8 3 3
35

6
5

9 5 20 50

1 -1 40

z = 30 2 + 15 6 + 15 7 + 5 6 + 40 4 + 35 3 = 550

Na dva nezauzeta polja, (1,4) i (3,4) dobili smo jednaki najvei negativni relativni troak -1. Na bilo koje od ta dva polja moemo rasporediti najvei mogui teret. U oba sluaja ukupno smanjenje trokova je isto.

15

Alternativna rjeenja TP
Raspored na polje (1,4)
O1 I1 I2
I3
bj
2
30

Raspored na polje (3,4)

ai
60 45

O2
6
15

O3
7 1 6 2
20

O4
4
15

O1

O2
6 7
30

O3
4 1 6 2
20

O4
0 4
25

ai
60 45 35 140

I1
I2
I3
bj

2
30

4 2 5 6 30

8 3
35

4
25

4 2 5 6 30

8 3
20

9 6 20 50

1 0 40

35 140

9 6 20 50

1
15

40

z = 30 2 + 15 6 + 15 4 + 20 6 + 25 4 + 35 3 = 535

z = 30 2 + 30 6 + 20 6 + 25 4 + 20 3 + 15 1 = 535

U oba sluaja dobili smo optimalno rjeenje. Relativni troak na nezauzetom polju jednak nuli znai postojanje jo jednog optimalnog rjeenja. Broj optimalnih rjeenja =

2 broj nula

Otvoreni transportni problem

a b
i =1 i j =1

Ukupna ponuda nije jednaka ukupnoj potranji Viak je mogu na strani ponude ili na strani potranje Postoje dvije vrste otvorenog transportnog problema

ai >
i =1

b
j =1

Otvoreni TP s vikom u ponudi

a < b
i =1 i j =1

Otvoreni TP s vikom u potranji

16

Otvoreni transportni model s vikom u ponudi

a
i =1

>

b
j =1

Radi se o opem problemu minimuma sa sljedeim ogranienjima

x11 + x12 + ... + x1n a1 x 21 + x 22 + ... + x 2 n a 2 . . . . . . x m1 + x m 2 + ... + x mn a m
n m

x11 + x 21 + ... + x m1 = b1 x12 + x 22 + ... + x m 2 = b2 . . . . . .

x1n + x 2 n + ... + x mn = bn
xij 0

Funkcija cilja

min( cij xij )

j =1 i =1

Otvoreni transportni model s vikom u ponudi

Da bi rijeili ovaj problem pretvaramo ga u zatvoreni TP uvoenjem fiktivnog odredita s kapacitetom koji je jednak viku u ponudi. Jedinini trokovi prijevoza su nula.
b f = ai b j
i =1 j =1 m n

cif = 0 za i = 1,2,..., m

17

Otvoreni transportni model s vikom u ponudi

Odredita Ponuda

O1
Ishodita

O2
c12

O3
c13

........

On
c1n
0

Of

ai

I1 I2
I3
.........

c11

x11
c21
c 22

x12
c23

x13

........

x1n
c2n
0

x1 f
x2 f
0

a1
a2

x 21
c31

x 22
c32
c33

x 23
x33
...........

........ ........

x2n
c3n

x31
............

x32
..........

x3n
........... ............

x3 f

a3
............

Im
Potranja

c m1
x m1

cm2 xm2

cm3
x m3

c mn

xmn

xmf

am

bj

b1

b2

b3

bn

bf

Otvoreni transportni model s vikom u ponudi

x11 + x12 + ... + x1n + x1 f = a1 x 21 + x 22 + ... + x 2 n + x 2 f = a 2 . . . . . .

x11 + x 21 + ... + x m1 = b1 x12 + x 22 + ... + x m 2 = b2 . . . . . .

x m1 + x m 2 + ... + x mn + x mf = a m

x1n + x 2 n + ... + x mn = bn x1 f + x 2 f + ... + x mf = b f

xij 0

z = c11 x11 + c12 x12 + ... + c1n x1n + 0 x1 f + c 21 x 21 + c 22 x 22 + ... + c 2 n x 2 n + 0 x 2 f + . . . . c m1 x m1 + c m 2 x m 2 + ... + c mn x mn + 0x mf min . .

18

Otvoreni transportni model s vikom u ponudi - primjer

O1
I1
I2
I3
bj
10 12 14 30

O2
20 10 15 15 14 8 12

O3

ai
25 10 35

20

70 65

Potranja iznosi 65, a ponuda je 70. Radi se o otvorenom TP s vikom u ponudi. Dodajemo dopunski stupac.

O1 I1
I2
I3
bj
10
20

O2
20 9 10 2 -1 15
15

O3
14 6 8
10

O4
0
5

ai
25 0 10 35 70

12 14
10

0 0
10

12 20

-4 5

30

15

Otvoreni TP pretvorili smo u zatvoreni i dalje rjeavamo postupkom za zatvoreni TP. U tablici je prikazan poetni raspored dobiven metodom najmanjih jedininih trokova.

Otvoreni transportni model s vikom u potranji

a < b
i =1 i j =1

Radi se o opem problemu minimuma sa sljedeim ogranienjima

x11 + x12 + ... + x1n = a1 x 21 + x 22 + ... + x 2 n = a 2 . . . . . . x m1 + x m 2 + ... + x mn = a m
n m

x11 + x 21 + ... + x m1 b1 x12 + x 22 + ... + x m 2 b2 . . . . . .

x1n + x 2 n + ... + x mn bn
xij 0

Funkcija cilja

min( cij xij )

j =1 i =1

19

Otvoreni transportni model s vikom u potranji Da bi rijeili ovaj problem pretvaramo ga u zatvoreni TP uvoenjem fiktivnog ishodita s kapacitetom koji je jednak viku u potranji. Jedinini trokovi prijevoza su nula.
a f = b j ai
j =1 i =1 n m

c jf = 0 za j = 1,..., n

Otvoreni transportni model s vikom u potranji

Odredita Ponuda

O1
Ishodita

O2
c12

O3
c13

........

On
c1n

ai

I1 I2
I3
.........

c11

x11
c21
c 22

x12
c23

x13

........

x1n
c2n

a1
a2

x 21
c31

x 22
c32
c33

x 23
x33
...........

........ ........

x2n
c3n

x31
............

x32
..........

x3n
........... ......... ............

a3
............

Im
If

c m1
x m1
0

cm2 xm2
0

c m3
x m3
0

c mn

x mn
........ 0

am

x f1

x2 f

x3 f

x nf
...........

af

Potranja

bj

b1

b2

b3

bn

20

Otvoreni transportni model s vikom u potranji

x11 + x12 + ... + x1n = a1 x 21 + x 22 + ... + x 2 n = a 2 . . . . . . x m1 + x m 2 + ... + x mn = a m
x11 + x 21 + ... + x m1 + x f 1 = b1 x12 + x 22 + ... + x m 2 + x f 2 = b2 . . . . . . x1n + x 2 n + ... + x mn + x fn = bn

xij 0

x1 f + x 2 f + ... + x mf = b f

z = c11 x11 + c12 x12 + ... + c1n x1n + c 21 x 21 + c 22 x 22 + ... + c 2 n x 2 n + . . . . . . min

c m1 x m1 + c m 2 x m 2 + ... + c mn x mn + cf1 x f 1 + c f 2 xe 2 + ... + c fn x fn

Otvoreni transportni model s vikom u potranji - primjer

O1 I1 I2
I3
bj
10 12 14 45

O2
20 10 15 15 14 8 12

O3

O4
22 18 14

ai
25 10 35

20

30

70 110

Potranja iznosi 110, a ponuda je 70. radi se o otvorenom TP s vikom u potranji. Dodajemo dopunski redak.

O1 I1
I2
I3
10
25

O2
20 9 10 3
10

O3
14 6 8 1 12

O4
22 12 18 9 14 0 0 2
30

ai
25 10 35 40 110

12 14 0
10 10

15
5

20

I4
bj

0 -1 15 45

0 20

Otvoreni TP pretvorili smo u zatvoreni i dalje rjeavamo postupkom za zatvoreni TP. U tablici je prikazan poetni raspored dobiven VAM metodom.

30

21

Degeneracija kod TP
Transportni problem je degeneriran ukoliko bazino rjeenje ima manje od m+n-1 varijabli razliitih od nule. U tom sluaju bazino rjeenje nije mogue poboljati nekom od metoda za dobivanje optimalnog rjeenja koje zahtijevaju poetni raspored (nedostaje jedan ili vie kamena) pa je potrebno degenerirano rjeenje pretvoriti u nedegenerirano tj. ono kod kojeg je broj varijabli bazinog rjeenja m+n-1. Degeneracija se moe pojaviti: 1. Kod poetnog bazinog rjeenja (poetni raspored tereta) 2. U nekoj od iteracija (dva nezauzeta polja s istom negativnom karakteristikom lanca)

Degeneracija kod TP
U praksi najee nedostaje 1 kamen, a kod veih matrica 2 kamena Degeneracija se javlja u sluajevima jednakih parcijalnih suma ponude i potranje kad se istovremeno iscrpi ponuda i zadovolji potranja Da bi izbjegli degeneraciju poveamo koliinu u ishoditu / odreditu kako bi se izbjeglo da stupac i redak budu istovremeno zadovoljeni. Koliine se promjene za proizvoljno malu veliinu koju u optimalnom rjeenju nadomjestimo nulom kako ne bi dolo do promjene ukupnih trokova Napomena: U praksi se umjesto stavlja 0.

22

Grafiki prikaz degeneracije

I1 I2
I3

I4

O1

O2

O3

Grafiki prikaz degeneracije je stablo sa m+n vorova (7) i manje od m+n-1(6) grana. U naem sluaju imamo 5 grana. Stablo je nepovezano. Sastoji se od dva parcijalna dijela koje spajamo kako bi degenerirano bazino rjeenje pretvorili u nedegenerirano bazino rjeenje. Spajanje je mogue izvriti povezivanjem bilo kojeg ishodita jednog dijela s bilo kojim odreditem drugog dijela.

Degeneracija kod TP - primjer

Poetno bazino rjeenje (degenerirano) Poetno bazino rjeenje (nedegenerirano)

O1
I1
10 20 8 11 7 40 20 4 9 8

O2
12 10 3 2 4 5 10

O3

ai
20 30

O1 I1 I2
I3
10 20 8 11 7 40 20 4 9 8

O2
12 10 3 2 4 5 10

O3

ai
20

I2
I3

20 10

30+ 20 10 80

20 10 30

20 10 80

I4
bj

I4
bj

30+

Poetno bazino rjeenje dobiveno metodom sjeverozapadnog kuta je degenerirano jer je broj zauzetih polja 5 < 6 = m+n-1. Rasporedivi koliinu 10 na polje (2,2) zadovoljili smo istovremeno drugo ishodite i drugo odredite pa poveamo ponudu drugog ishodita za . To poveanje rasporedimo na polje (2,3) kao fiktivni teret. Moramo poveati i potranju treeg ishodita za . Dobili smo nedegenerirano bazino rjeenje.

23

Degeneracija kod TP - primjer

Prva iteracija Druga iteracija

O1 I1 I2
I3
10 20 8 11 1 7 -4 40 8 20 4 9

O2
12 6 10 3 5 1 10 2 4 3

O3
-1

ai
20 30+ 20 10 80

O1 I1 I2
I3
10 20 8 11 1 7 10 40 8 10 4 9

O2
12 6 10 3 5 1 10 2 3

O3
-1 10+ 4 20 4 30+

ai
20 30+ 20 10 80

20 10

I4
bj

I4
bj

30+

Fiktivni teret rasporedili smo na polje (2,3), a potom izraunali karakteristike praznih polja. Najvea negativna karakteristika je na polju (4,1) i tu smo rasporedili najvei mogui teret (10) i isto toliko dodali na polje (2,3), a oduzeli na poljima (1,1) i (4,3). U drugoj iteraciji najvea negativna karakteristika je na polju (1,3) i tu rasporedimo najvei mogui teret (10+). Isto dodamo na polju (2,1), a oduzmemo na poljima (1,1) i (3,3).

Degeneracija kod TP - primjer

Trea iteracija

O1 I1 I2
I3
10 10- 8 20+ 11 0 7 10 40 4 9

O2
12 6 10 2 8 5 10 5 2 3

O3
10+ 1 4 20 5 30+

ai
20 30+ 20 10 80

I4
bj

Nakon preraspodjele tereta u treoj iteraciji sve karakteristike praznih polja su pozitivne to znai da smo dobili optimalno rjeenje. Dobiveno rjeenje je nedegenerirao jer ima ukupno 6 bazinih varijabli razliitih od nule. Stavljajui =0 dobivamo optimalno rjeenje. Min= 10*10+10*3+20*8+10*4+20*4+10*7=480

24

Dual transportnog problema

Dualne varijable
u i ; i = 1,2,...,m - varijable za ishodita vi ; j = 1,2,...,n

- varijable za odredita
... ... u m + v1 c m1 u m + v2 cm2

u1 + v1 c11 u1 + v 2 c12

u 2 + v1 c 21 u 2 + v 2 c 22 . . u 2 + vn c2n

Ogranienja

. . . . u1 + v n c1n

...

u m + v n c mn

Nema ogranienja nenegativnosti dualnih varijabli. Funkcija cilja

W = a1u1 + a 2 u 2 + ... + a m u m + b1v1 + b2 v 2 + ... + bn v n max

Dual transportnog problema - primjer

Originalni problem transporta - PRIMAL

O1 I1
I2
I3
bj
20 17 15 3

O2
11 14 12 3

O3
15 12 18 4
x13

O4
13 13 18 5

ai
2 6 7 15

x11

x12 x 22
x32

x14
x 24
x34

x 21
x31

x 23 x33

min(20 x11 + 11x12 + 15 x13 + 13 x14 + 17 x 21 + 14 x 22 + 12 x 23 + 13 x 24 + 15 x31 + 12 x32 + 18 x33 + 18 x34 )

xij 0

; i = 1,2,..., m ;

j = 1,2,..., n

25

Dual transportnog problema - primjer

Originalni problem transporta - PRIMAL
x11 + x12 + x13 + x14 x 21 + x 22 + x 23 + x 24 x11 x 12 x13 x14 + x 21 + x 22 + x 23 + x 24 + x 31 + x32 + x33 =2 =6 x 31 + x32 + x33 + x34 = 7 =3 =3 =4 + x34 = 5 u1 u2 u3 v1 v2 v3 v4

min(20 x11 + 11x12 + 15 x13 + 13 x14 + 17 x 21 + 14 x 22 + 12 x 23 + 13 x 24 + 15 x31 + 12 x32 + 18 x33 + 18 x34 )

xij 0

; i = 1,2,..., m ;

j = 1,2,..., n

Dual transportnog problema - primjer

u1 u1 u1 u1 u2 u2 u2 u2 u 3 + v1 u3 u3 u3 + v2 + v3 + v1 + v2 + v3 + v1 + v2 + v3 20 11 15 + v 4 13 17 14 12 + v 4 13 15 12 18 + v 4 18

W = 2u1 + 6u 2 + 7u 3 + 3v1 + 3v 2 + 4v3 + 5v 4 max

26

Dualne varijable u MODI metodi

O1 I1 I2
I3
bj
20 6 17 7 15 3 14
3

O2
11
2

O3
15 -1 12 7
4

O4
13 -4 13
2

ai
2 6 7 15

ui
0 -4 1

14 12
1

18 1 4 16 3 11

18

5 17

vj
u1 + v1 u1 u1 u1 + v2 + v3 20 = 11 15 + v 4 13

u 2 + v1 u2 u2 u2 + v2 + v3

17 14 = 12 + v 4 = 13

u 3 + v1 u3 u3 u3 + v2 + v3

= 15 = 12 18 + v 4 = 18

W = 2u1 + 6u 2 + 7u 3 + 3v1 + 3v 2 + 4v3 + 5v 4 max

Za zauzeta polja u ogranienjima vrijedi jednakost.

Dualne varijable u MODI metodi

O1 I1
I2
I3
bj
20 10 17 7 15 3 10
3

O2
11 4 14 7 12
3

O3
15 3 12
4

O4
13
2

ai
2 6 7 15

ui
0 0 5

13 18 1 4 12

2 1

18

3 7

5 13

vj

min z = 13 2 + 12 4 + 13 2 + 15 3 + 12 3 + 18 1 = 199 max W = 2 0 + 6 0 + 7 5 + 3 10 + 3 7 + 4 12 + 5 13 = 199

27

Analiza varijabli duala

Utjecaj ponude Utjecaj potranje

ui > 0 ai ai
z z

ui < 0
z z

vj > 0

vj < 0
z z

bj bj

z z

Vrijednost funkcije z raste ili pada ako se promijeni ponuda ili potranja bilo kojeg ishodita ili odredita ovisno o predznaku dualnih varijabli. Vrijednost dualne varijable kae za koliko se promijeni funkcija cilja ako se ponuda ili potranja promijene za jednu jedinicu.

28