ADA TRK VE DNYA TARH DERS NOTLARIM Birinci Dnya Sava'nn genel nedenleri nelerdir?

Endstri Devrimi ve Smrgecilik 18. yzyln ikinci yarsna kadar Avrupada temel zenginlik kayna toprakt. Bunu el sanatlar ve ticaret izliyordu. Rnesansn getirdii aklc uygulamalar bilimi inancn dar kalplarndan kararak gzlem ve deneyin etkisi altna sokmas, Avrupada nemli gelimelere yol at. Tarm teknolojisinde yaplan yeniliklerle retimde byk artlar saland. Bilim adamlar insan ve hayvan emeinin yannda buhar gcnden de yararlanmann yollarn aratrd ve buharl makinalar retim alanna sokularak elle retim devri kapand, fabrikasyon retim devri balad. Havagaz, elektrik ve petroln de sanayide kullanlmas Avrupadaki retimi artrrken hammadde bulma ve retileni satma sorunlarn ortaya kard. Byk Devletler dnyann hangi blgelerini smrgeletirmilerdir? Avrupal devletler iinde en byk smrgeye sahip devlet ngiltereydi. zerinde gne batmayan bu imparatorluun Msr, Sudan, Nijerya, Hint Yarmadas, Seylan, in Hindi dndaki Gney Dou Asya lkeleri, Yeni Zelanda, Avusturalya, Kanada v.s. lkeler onun denetimi altndayd. Onu Fransa izliyordu. Fas, Tunus ve Cezayiri Osmanl Devletinden alan Fransa, in Hindini ve Afrikann eitli yerlerini smrgeletirmiti. Avrupann nc gl lkesi Rusya ise Kafkaslara, Manuryaya doru ilerleyerek egemenlik alann geniletmitir.Nitekim, talya, Osmanl Devletinin kuzey Afrikadaki son toprana gz koymu ve 1912de bu topraklar ele geirmitir. Almanya ise, Afrika ilerinde baz topraklar smrgeletirmitir. Ayrca Pasifikte baz adalar zerinde egemenliini kurmutur. Belika, Kongo Irma boyunda, smrgeler oluturmutu. Portekiz ve Hollandann da, Afrikann ve Asyann eitli yerlerinde smrgeleri vard. Silahlanma yar, Almanya bamszln korumak ve smrge yarnda pay sahibi olabilmek iin silahlanmann zorunlu olduuna inand. Fransayla, Rusyann anlamas zerine Almanya, asker saysn artrd (1892). Balkan Savalarndan sonra asker saysn oaltc, orduyu modernize etmeye olanak salayc yasalarn karlmasna hz verildi. Bu, Fransay kayglandrd. O da, askeri bir yasa hazrlayarak asker saysn artrd. Askerlik sresini uzatt, ordusunu modernize etti. Rusya ve Avusturya-Macaristanda da benzer kararlar alnd ve uygulamaya geildi. ngiltere ise, nce donanmasn glendirmeye yneldi. Zira, kendisi bir ada devletiydi. 1904 ylnda donanmasn yeniden dzenledi. Drednot ad verilen yeni bir gemi yapt. 1908den sonra kara ordusunu da glendirici nlemler ald. Milliyetilik Fransz htillinin baarya ulamasndan sonra, her ulusun kendi ulusal devletini kurma dncesi hzla Avrupaya yayld. mparatorluklarda kaynamalar, hatta paralanmalar balad. Kendi ulusal devletlerini kurma dncesiyle balayan milliyetilik, giderek devletin gcn artrma, itibarn ykseltme biimine dnt. Bu da, devletler arasndaki elikileri artrd, savaa giden yolu ksaltt.

 Bloklama Almanya, Avusturya-Macaristan mparatorluu ile anlat. Bu anlamann kendine zarar vereceinden korkan Rusya da, Almanya ile ittifaka yneldi. Neticede tarihe mparatorlar Birlii olarak geen bir antlama yapld. Ancak bu birliktelik uzun mrl olamad. Zira Rusya ve Avusturya-Macaristann Balkanlarda bymek istemesi bu birliktelii paralad. Fakat 1882de Almanya-Avusturya-Macaristan ve talya bir araya gelerek l ittifak oluturdular. Almanyann glenmesinden kayg duyan Fransa ise Avrupada ittifak aray iine girdi. 1894te Rusya ile anlamtr. Fransa ile ngiltere 1904te aralarndaki anlamazl sona erdirerek yeni bir antlama imzaladlar. Onu 1907de ngiltere ile Rusya arasnda imzalanan anlama izledi. Bylece Avrupada l tilaf ad verilen yeni bir blok domu oldu. Savan Balamas Birinci Dnya Sava'n balatan olay nedir? Avusturya-Macaristan mparatorluu veliahd Ferdinant 1914te Saray Bosnay ziyarete gittiinde Rusyann Panslavist politikasndan cesaret alan Srp milliyetileri Ferdinanta suikast dzenleyerek ldrmlerdir. Bu olayn yaanmas zerine Avusturya- Macaristan Srbistana sava ilan etmitir. Rusya ise Srbistan korumak amacyla Avusturya-Macaristana sava ilan edince l ittifak ve l tilaf bloklar birbirine sava amtr. I.Dnya Sava bylelikle Avrupa da balamtr. Ancak ksa zaman iinde tm dnyaya yaylmtr. Savan Genilemesi Avrupada savan balamasndan ksa bir sre sonra Japonya da Almanyaya kar sava iln etti (23 Austos 1914). ngiltere, Japonyann bu tavrn onaylamadysa da tepki de gstermedi. Osmanl Devleti, sava baladnda tarafsz kalacan belirtti. Ancak, ynetimde etkin olan Alman hayran bir grup ttihtnn hazrlad senaryolar sonucu, Kasm 1914te Osmanl Devleti de Almanya, Avusturya, Macaristann yannda savaa girdi. talya ise, l ttifak Bloku iinde bulunmasna ramen, Avusturya-Macaristann kendisine danmadan Srbistana sava ilan ettiini bildirerek, savaa katlmayacan, tarafsz bir politika izleyeceini belirtti. Fakat ngiltere ve Fransa talyay kendi yanlarnda savaa sokmak iin youn aba gsterdiler. talyan kamuoyu ikiye ayrld. Bir blm tarafszlk politikasna devam edilmesini isterken dier blm Byk Devlet politikas izlenmesini istedi. talyan yneticileri, tarafszlklarn srdrebilmek iin Avusturya-Macaristandan Trentino ve Triestenin kendilerine verilmesini istediler. Avusturya-Macaristan, bu istee kar knca taly,a l tilf Blokuna kayd. 26 Nisan 1915te imzalanan Londra Andlamasyla talyaya Avusturya-Macaristan, Arnavutluk ve Osmanl topraklarndan pay verildi. Mays sonlarnda talya Avusturya-Macaristana sava iln etti. talyadan sonra sra Bulgaristana geldi. Her iki taraf da Bulgaristan kendi yanna ekmek istiyordu. Zira, l ttifak Devletleri, Bulgaristan kendi yanlarna ekerse Osmanl Devletiyle daha iyi balant kurabilecek ve Osmanl Devletine daha kolayca yardm yapabilecekti. l tilf Devletleri ise, Bulgaristann kendi yanlarna ekilmesiyle Balkanlardaki g dengesinin kendi lehlerine dneceini hesaplyorlard. Bulgaristan ise, II. Balkan Savanda kaybettii topraklar yeniden nasl alabileceinin hesaplarn yapyordu. Bu srada, tilf Devletlerinin anakkaleye saldrlar balad iin Bulgaristan bu saldrlarn sonulanmasn kendi ulusal karlarna uygun

grd. Osmanl ordusunun direnii tilf Devletlerinin saldrsn baarsz klyordu. te bu durum, Bulgarlar Almanlarla grmeye itti ve 6 Eyll 1915te Almanya, Avusturya-Macaristanla bir andlama imzalad. Ekim 1915te, Srbistana saldrarak O da savaa katlm oldu. Romanya ise, l ttifak Bloku yesi olmasna ramen, talya gibi nce tarafsz bir politika izledi. 17 Austos 1916da tilf Devletleriyle bir anlama imzalad ve Austos sonlarnda da savaa katld. Osmanl Devletinin Savaa Girii ve Savat Cepheler Osmanl Devleti'nin Savaa Girmesi I. Dnya Sava Avrupada baladnda Osmanl Devleti ilk bata tarafszln ilan etmitir. Ancak her halkarda bu savan kendi topraklarna srayacana inandndan, gl olann yannda yer almak iin taraf edinmeye almtr. Bu sebepten lk olarak ngiltere ile ittifak kurma yoluna gitmise de ngiltere, Osmanl Devletiyle ittifaka yanamamtr. Hatta Osmanl Devletinin tarafsz kalmas kouluyla Osmanl Devletine ekonomik yardmda bulunacan duyurmutur. Osmanl Devleti ngilterenin bu taahhtlerine inanmadndan, Almanyaya yanamak zorunda kalmtr. NOT: ngilterenin Osmanl Devletiyle ittifak kurmak istememesinin nedeni: 1- ngilterenin Osmanl topraklarn smrge edinmek istemesi 2- ngilterenin mttefiki olan Rusyay kzdrmak istememesidir. Osmanl Devleti ile Almanya arasnda yaplan grmeler olumlu sonulanm ve ksa zamanda iki taraf arasnda 2 Austos 1914te gizli bir ittifak antlamas imzalanmtr. Almanyann Osmanl Devletini kendi yannda savaa sokmak istemesinin nedenleri: 1- Almanyann sava geni alanlara yayarak batda rahatlamak istemesi, 2- Osmanl Devletinin Halifelik makamndan yararlanmak istemesi, 3- Osmanl devletinin Jeopolitik konumundan yararlanmak istemesi, 4- Boazlar kontrol altna alarak, Rusyaya gidecek olan yardmlarn nn kesmek istemesi 5- Petrol blgelerini kontrol altna almak istemesi 6- Kanal blgesinde bir cephe almasn salayarak ngilizlerin smrgeleriyle olan ban koparmak istemesi Osmanl Devletinin Almanya yannda savaa girmek istemesinin nedenleri: 1- Almanyann sava kazanacana olan inanc 2- ttihat ve Terakki cemiyeti liderlerinin Alman hayran olmas 3- Almanya ile oluan yakn dostluk ve ticari ilikilerin gelimi olmas 4- Alman ekonomisinden istifade etme arzusu 5- Daha nceden kaybedilen topraklar geri alma arzusu 6- Kapitlasyonlar kaldrma istei Osmanl Devleti, hangi olayla savaa girmitir? Osmanl yneticileri savaa giri konusunda kararszdlar. Ancak bu srada Almanyann Akdenizde bulunan iki gemisi Osmanl Devletinin karasularna girdi (16 Austos 1914). Tarafszl bozan bu giriim tilf Devletleri tarafndan protesto edilmitir. Ancak hkmet szde bir andlamayla bu gemileri satn aldn belirterek tepkileri nlemitir. Bu gemilerin de iinde bulunduu bir grup Osmanl Donanmas ,Bakomutan ve Harbiye Nazr Enver Paann ve

Donanma Nazr Cemal Paann emriyle tatbikat iin Karadenize alm 28-29 Ekim 1914te Rus kylarn topa tutarak bir oldu bitti yaratp Osmanl Devletini savan iine atmtr. Osmanl Devleti yneticileri Rusyayla Osmanl Devleti arasnda kacak bir sava nleyecek baz giriimlerde bulunmu ise de baarl olamamtr. Rusya bata olmak zere dier tilf Devletleri Osmanl Devletine kar sava iln etmilerdir. Osmanl padiah da 14 Kasm 1914te bir cihat fetvas yaynlayarak tm Mslmanlar Osmanl Devletinin yannda yer almaya armtr Gizli anlamadan sonra iki Alman zrhl gemisi Akdenizde ngiliz ve Fransz takibinden kaarak Osmanl Devletine snm, ngiltere bu gemilerin kendisine teslim edilmesini Osmanl Devletinden istemise de, Osmanl bu gemileri satn aldn ilan ederek gemilere Trk bayran asm ve gemilerin ismini Yavuz ve Midilli olarak deitirmitir. Ancak gemilerdeki Alman mrettebat deitirmeyerek gemilerin Karadenize almasn salamtr. Gemiler Rus limanlarn bombardmana tutunca Osmanl Devleti de resmen savaa girmitir. (14 Kasm 1914) Osmanl Devletinin savaa girmesiyle; Sava daha geni bir alana yayld, Almanya Avrupada rahatlad tilaf Devletleri Osmanl Devletinin topraklar zerinde birok cephe amak Osmanl Devleti'nin Savat Cepheler Kafkas Cephesi Kafkas cephesi hangi amala almtr? Sebepleri: a. Almanyann isteine bal olarak Osmanl Devletinin Bak petrollerini ele geirmek istemesi, b. Enver Paann Orta Asya Trkleriyle birlii salayarak Turan gerekletirmek istemesi. Enver Paa komutasndaki Trk ordusu ar k artlarna hazrlk yapmadan Kars ve Batumu geri almak oradan Orta Asyaya almak iin Sarkam - Kars harektn balatm.(22 Aralk 1914) Ancak yaplan bu taarruz harekt dondurucu souk ve orduda balayan tifo salgnndan dolay baarszlkla sonulanm, doksan bin dolayndaki askerimiz burada ehit dmtr. Sarkam Kars hareketinin baarszlkla sonulanmas zerine, ilkbahara kadar hazrlklarn tamamlayan Rus ordusu kar taarruza gemi; Erzurum, Erzincan, Mu, Van, Bitlis ve Trabzona kadar olan Dou Karadeniz blgesini igal etmitir. Kafkas cephesindeki mcadeleler 1917ye kadar devam etmitir.1917de Rusyada Bolevik ihtilalinin yaanmasyla arlk Rusyas yklm ve ynetimi ele geiren Bolevikler, Birinci Dnya Savandan ekilmi olduklarn aklamlardr. Rusyann savatan ekilmesiyle iki taraf arasnda Brestlitovsk Antlamas yaplm bu antlamaya gre; Rusya Kafkas cephesinde igal ettii yerleri gerivermenin yan sra Berlin Antlamasyla Rusyaya braktmz Elviya-i Selase ( Kars, Ardahan ve Batum) u da geri aldk. ANAKKALE CEPHES Nedenleri: tilaf Devletlerinin Rusya ile gerekli balanty kurmak istemesi Osmanl Devleti ile Almanya arasndaki balanty koparmak istemeleri stanbulu alarak Osmanl Devletini saf d brakarak sava ksa zamanda kendi lehlerine bitirmek istemeleri,

 Bulgaristan kendi yanlarnda savaa sokmak istemeleri Bu cephe 19 ubat 1915 ylnda ngiliz ve Fransz donanmalarnn anakkale boazn gemek istemeleri zerine balamtr. Ancak Trk topu bataryalarnn stn atlar ve Nsrat mayn gemisinin boaza demi olduu maynlarn etkisiyle tilaf donanmas byk zayiat alarak geri ekilmek zorunda kalmlardr. tilaf Devletleri ksa bir sre sonra stanbula kara yoluyla ulamak iin Gelibolu Yarmadasna byk bir askeri karma yapmlardr. Yaplan mcadelede Trk ordusunun stnl ile sona ermi, tilaf Devletleri geri ekilmek zorunda kalmlardr. Sonular 1- Sava Osmanl Devletinin kazanmas zerine l. Dnya sava iki yl daha uzad. 2- nsan kaybnn en fazla olduu cephedir. 3- Rusyaya yardm gtrlemediinden Bolevik htilalinin kmasn hzland. 4- Almanyann Avrupadaki sava yk hafifledi 5- Bulgaristann ttifak Devletlerinin yannda savaa girmesine neden oldu. 6- M. Kemalin dnyaca tannmasn neden oldu. 7- Kurtulu Savann ruhunun ortaya kmas salad. 8- Osmanl Devletinin Birinci Dnya Savanda kazand tek cephedir. IRAK CEPHES ngilizlerin, blgedeki Alman nfuz ve tehlikesini ortadan kaldrmak Petrol ynnden zengin olan Abadan Petrollerini ele geirmek istemeleri ngilizlerin Osmanl ordusunun rana girmesini Hindistan tehdit etmesini nlemek istemesi ngilizler, 1914 ylnda Basraya asker kard. 2224 Kasm 1915 ylnda Kut-ul Amarada Osmanl ordusu ngilizleri yenilgiye uratmtr. Ancak Osmanl Devleti 13. Kolorduyu rana gndermesi zerine Irakda ki Trk askeri saysnda azalma olmutur. ngilizlerin takviye alarak yeniden saldrmas zerine 11 Mart 1917de Badat ngiliz igaline girmitir. ngilizler, Kerkk alarak Musul nlerine kadar ilerlemi, bu srada Mondros Atekes Antlamas yapldndan sava durmutur. KANAL CEPHES Nedenleri: Osmanl Devletinin Msr geri ngilizlerden geri almak istemesi ngilizlerin, Hindistana giden smrge yollarn kesmek istemesi. Msr daha sonra da dier Afrika topraklarn Osmanl ynetimine almak, Pan-slamizmi gerekletirmekti. Osmanl Devleti bu amalar erevesinde Almanyann istei zerine 14 Ocak 1915 tarihinde Svey kanalna taarruz dzenleyerek cepheyi at. Osmanl Devleti, bu cephede iki defa saldr hareketi dzenlemise de her iki saldr hareketi de baarszlkla sonulanmtr. Osmanl Devletinin Savatan Ayrlmas Osmanl Devleti hangi antlamayla savatan ayrlmtr? Ruslarn savatan ekilmesi savan gidiatn ttifak devletleri lehine evirmitir. Ancak Almanlarn, Amerikan gemilerini batrmasyla ABDnin, ngilterenin yannda savaa katlmas,

savan kaderini tamamen deitirmi ve sava ttifak devletlerinin lehine dnmtr. Savaa ittifak devletlerinin yannda giren Bulgaristan 28 Eyll 1918 de yenilgiyi kabul ederek savatan ekilmitir. Almanya ile Osmanl arasndaki sava malzemeleri Bulgaristan aracl ile salanyordu. Bulgaristann savatan ekilmesi zerine Almanya ile Osmanl Devleti arasnda kara balants kopmu, Osmanl Devleti Almanyadan yardm alamaz duruma gelmitir. Bunun yan sra Wilson ilkelerinin her devlete yaam hakk tanmas, yenen devletlerin yenilen devletlerden toprak ve sava tazminat almayacak gibi hkmlerine inandklarndan savaa son vererek Mondros Atekes Antlamasn imzalamlardr.(30 Ekim 1918) Amerika Birleik Devletleri hangi nedenlerden dolay savaa girmitir? ABD Birinci Dnya Sava baladnda tarafszln ilan etmise de, retmi olduu silahlar ngiltere ve Fransaya satmaya balamtr. Bu durum Almanyann zararna olduundan ksa bir sre sonra Almanya ABDye ait ticaret ve yolcu gemilerine saldrmaya balamtr. Almanyann saldrlar ABDnin tilaf Devletlerine yanamasna neden olmu, 1917de ABD Bakan Wilson kendi adyla yaynlad bildirgenin tilaf Devletlerinin kabul etmesi kaydyla, tilaf Devletlerinin yannda savaa katlacaklarn ilan etmitir. tilaf Devletleri sava ksa zamanda kendi lehlerine sonulandrmak iin bu bildirgeyi kabul ederek ABD ile ittifak yapm ve ABD resmen savaa girmitir. I. DNYA SAVAININ SONULARI : 1- Milyonlarca insann lmne neden oldu. 2- Dnyada byk ekonomik bunalmlar yaanmaya balad. 3- Byk mparatorluklar yklarak (arlk Rusya, Avusturya-Macaristan, Osmanl mparatorluu) yerine milli devletler kurulmutur.(Trkiye, Polonya, ekoslovakya, Yugoslavya, Macaristan) 4- Dnya siyasi haritas deimitir. 5- Smrgecilik ekil deitirerek Manda ve Himayeye dnmtr. 6- Kominizim, Faizm, Nazizim gibi siyasi ynetim ekilleri ortaya kt. 7- Almanyann Orta doudaki etkinlii sona erdi. 8- ngiltere ve Fransann smrgeleri artt. 9- Milletler cemiyeti ald. 10- Bu savata ilk kez Zrhl silahlar, Denizaltlar, uaklar KNC DNYA SAVAI A. kinci Dnya Sava'ndan Sonra Meydana Gelen Siyasal Gelimeler Dnya Barnn Salanmas Giriimleri Birinci Dnya Sava'nn sona ermesi, uluslararas alanda ne gibi deiiklikler yaratmtr? Tartnz. 1919-1939 yllar arasnda yaanan olaylar dnyamz adm adm bir dnya savana doru srklemitir. Zira, Birinci Dnya Sava sonunda yaplan antlamalar Avrupa'nn ve dnyann gler dengesini yeniden dzenlemiti. Avusturya-Macaristan, Alman ve Osmanl mparatorluklarnn dalmas uluslararas alanda nemli boluklar yaratmt. Bu imparatorluklarn paylalmas iin yaplan antlamalar ve kurulan stat bir dzen salamamt. Bar antlamalarndaki hakszlk ve adaletsizlikler, baka bir byk savan gerekesi olarak grlmtr. Bu nedenle antlamalarn ilk yllarndan itibaren barn srekliliini salamak zere eitli nlemler alnmak istenmitir.

Milletler Cemiyeti'nin Kurulmas Birlemi Milletlerin kurulmas hangi konferansta gndeme getirilmitir? Birinci Dnya Sava srasnda Amerika Birleik Devletleri (ABD) Bakan Wilson, barn korunmas iin bir uluslararas rgtn kurulmasn gndeme getirmiti. Nitekim, savatan sonra toplanan Paris Bar Konferans'nda uluslararas rgtlenmeyi gerekletirmek zere gerekli giriimler balatlmt. Konferansn 15 Ocak 1919 tarihli oturumunda Milletler Cemiyeti'nin kurularak bar antlamalarnda yer almas kararlatrlmtr. Birlemi Milletlerin kurulma amalar nelerdir? Oluturulan komisyonun hazrlad szleme (misak) 28 Nisan 1919'da Konferansn Genel Kurulu'nda kabul edilmitir. Bu alma sonucu Milletler Cemiyeti kurulmutur. Cemiyet'in szlemesinin balang blmnde genel amalar ve yelerin yklendikleri sorumluluklar sralanmtr. Buna gre: Savaa bavurulmamas konusunda birtakm ykmllklerin kabul edilmesi Gizlilikten uzak, adaletli ve onurlu uluslararas ilikilerin srdrlmesi Hkmetlerin bundan byle uluslararas hukuk kurallarna kesinlikle uymas rgtlenmi halklarn karlkl ilikilerinde adaletin korunmas ve antlamalardan doan btn ykmllklerin yerine getirilmesi. Ancak, Cemiyet byk devletlerin etkisi altnda kaldndan karlalan uluslararas sorunlar zememitir. Bu nedenle 1930'lu yllarn balarndan itibaren durumu sarslm ve gven duyulan bir kurum olmaktan kmt. Locarno Antlamas Locarno Antlamas hangi sorunlarn zlmesi iin yaplmtr? Almanya, Versailles Antlamas'nca belirlenmi tamirat ve tazminat konusunda bir takm kolaylklar salamak iin Fransa'yla iyi ilikiler kurmak istemitir. Bu nedenle Alman Hkmeti, 1925 ylnn ubat aynda Fransa'ya bir nota vererek, bir karlkl gvenlik pakt kurulmasn nermitir. Bunun zerine, 5 Ekim 1925'te Almanya, Fransa, ngiltere, talya, Belika, Polonya ve ekoslovakya Locanro'da bir araya gelerek bir konferans toplamlardr. Grmeler sonucunda, 16 Ekim 1925'te hazrlanan Locarno Antlamas, 1 Aralk 1925'te Londra'da imzalanmtr. Locarno Antlamas'yla Almanya, bat snrlarnn, dier bir ifadeyle Fransa ve Belika snrlarnn kesin ve srekli olduunu kabul etmitir. Bunun yannda, antlamaya imza atan devletlerin savatan korunmas ve bu devletler arasnda kacak her trl anlamazln bar yoluyla zmlenmesi amalanmtr. Briand-Kellogg Pakt Briand-Kellogg Pakt, hangi amala yaplmtr? Fransz Dileri Bakan Aristide Briand, ABD'nin Birinci Dnya Sava'na giriinin 10. yldnmnde (1927) Avrupa'da, Fransa'ya zel bir prestij salamak amacyla, ABD ile Fransa arasndaki ilikilerde sava yasa d ilan eden karlkl bir taahhtte bulunulmasn nermitir. ABD Dileri Bakan Kellogg ise, Fransa'ya verdii yantta, Amerika'nn sadece Fransa ile deil,

btn dnya devletleriyle byle bir taahhdn yaplmasndan ve savan yasa d ilan edilmesinden yana olduunu bildirmitir. Kellogg'un bu nerisini kapsayan Briand-Kellogg Pakt, 27 Austos 1928'de ABD, ngiltere, Fransa, Almanya, talya, Japonya, Polonya, Belika ve ekoslovakya arasnda imzalanmtr. Briand-Kellogg Pakt ile, savunmaya dayanmayan sava kanun d ilan edilmi ve lkeleraras ilikilerde bar yollara bavurulmas esas alnmtr. Baz Byk Devletlerde Rejim Deiikliklerinin Meydana Gelmesi talya'da Faist Rejimin Kurulmas Faist Parti, hangi siyasal, toplumsal ve ekonomik ortamda kurulmutur? talya, Birinci Dnya Sava'ndan sonra byk bir ekonomik knt iine girmiti. Savata istediklerinin ouna kavuamamt. lkede sosyalizm ve komnizm gibi akmlar glenmiti. Bunun yannda toplumsal ve ekonomik sorunlarn giderek artmas, 1919'da Benito Mussolini nderliinde kurulan Faist Parti'nin bymesine de yol amt. Paris Bar Konferans'nda kk drld ne srlen talya'y glendireceini, Roma mparatorluu'nu yeniden kuracan ve lkedeki sol muhalefetle mcadele edeceini belirten Faist Parti, 28 Ekim 1922'de Napoli'den Roma zerine yryerek byk bir atlm gerekletirmitir. Faist Partisi'nin "Kara Gmleklileri" tarafndan gerekletirilen bu olay zerine hkmet istifa etmi ve babakanla Mussolini getirilmitir. Faist ynetimin i ve d politikadaki amalar nelerdir? Mussolini'nin kurduu faist ynetim; Ar ulusalcl (milliyetilii) esas aldndan, ksa bir sre sonra demokrasiyi ortadan kaldrmtr. lkedeki dier rklardan olan kiileri zorla talyanlatrmaya almtr. Roma mparatorluu'nun yeniden kurulmas iin de, Akdeniz evresinde smrgeler elde etmeye ynelmitir. Mussolini'nin Anadolu'yu da iine alan bu yaylma politikas, Trk-talyan ilikilerinde gerginlik yaratmtr. Almanya'da Nazizmin Kurulmas Almanya'nn Birinci Dnya Sava'ndan sonra siyasi, toplumsal ve ekonomik yaps nasldr? Almanya, Birinci Dnya Sava'ndan yenik kmas nedeniyle 1918'den sonra byk apta i sorunlarla kar karya gelmiti. 1918 ylnn Kasm ay balarnda kan bir askeri ayaklanma sonucu mparatorlua son verilmi ve cumhuriyet ilan edilmiti. zellikle, 28 Haziran 1919'da ar koullar tayan Versailles Antlamas'nn imzalanmas, siyasi yelpazenin sanda ve solunda bulunan tm Almanlarn tepkisine yol amt. Bu arada Franszlarn 1923 ylnda, sava tazminatnn denmemesini bahane ederek Ruhr blgesini igal etmesi, kamuoyununVersailles Antlamas'na olan tepkisini daha da oaltmtr. Alman Nasyonal-Sosyalist i Partisi'nin i ve d politikadaki amalar nelerdir? te, bu toplumsal ve ekonomik alkantlar iinde Birinci Dnya Sava'ndan sonra terhis edilen onba Adolf Hitler, 1919'da kk bir siyasal topluluk olan Alman i Partisi'ne ye olmu ve

liderliini ele almtr. Hitler, 24 ubat 1920'de Mnih'te ilk kitle toplantsn gerekletirerek Parti'nin programnn esaslarn belirlemitir. Bu toplantda Parti'nin adn Alman Nasyonal-Sosyalist i Partisi (Nazi Partisi) olarak deitirerek ar ulusalc (milliyeti) ve rk bir politika benimsemitir. Zengin sermaye kesiminin desteini arkasna alan Hitler, rgtlenmeye hz vermi ve taraftarn arttrmaya almtr. Bununla birlikte, isizlie are bulunacan, Almanya'nn bymesini snrlayan Versailles Antlamas'nn ortadan kaldrlacan iddetli bir ekilde Yahudi dmanlnn krkleneceini ne srerek glenmeye devam etmitir. "Genel politikann tek amac, politik gcn tekrar ele geirilmesidir. Tm devlet yne timinin bu amacn gerekletirilmesine yneltilmesi zorunludur. 1. te: Almanya'daki halihazr i politik durumun tam tersine dndrlmesi. Amaca aykr den herhangi bir dnce tarznn faaliyetine gz yumulmamas... Genlikte ve millette, bizi yalnz ve ancak savan kurtarabilecei fikrinin yerletirilmesi... En sert ekilde otoriter devlet ynetimi... 2. Da Ynelik: Hitlerin d siyasas aamada gelimitir. a) Versailles zincirlerinin krlmas, b) Bir millet bir devlet ilkesinin gerekletirilmesi, yani Almanyann snrlar dnda yaayan tm Almanlarn birletirilmesi ve tek devlet altnda toplanmas c) Yaam Alan: Nazi Alman emperyalizminin yeni ad idi. Hitler Almanlarn yaamad birok lkeyi kendi snrlarna katmak istemektedir Hitlerin kurduu Nazizmin uygulamalar nelerdir? Hitler, bu amalarna ulamak ve kendisine bal bir parlamento oluturmak iin meclisi feshederek seimlere gitmitir. Fakat, 5 Mart 1933'te yaplan seimlerde Nasyonal Sosyalist Parti (Nazi Partisi) ounluu elde edememitir. Ancak, Hitler baskyla Alman Parlamentosu'ndan (Reichstag'tan) drt yl sreyle olaanst yetkiler almtr. Bylece, Hitler diktatr olma konusunda nemli bir adm atmtr. lk i olarak sendika ve siyasal partileri kapatmtr. Kendisi gibi dnmeyen kiileri ya ldrtm ya da toplama kamplarna gndermitir. 2 Austos 1934'te Devlet Bakan von Hindenburg'un lm zerine bu makam da ahsnda birletirerek "Fhrer" olmutur. Tm bu gelimelerin sonucunda Almanya'da tek partili totaliter devlet kurulmu olmaktayd. Hitler, totaliter devleti anlayn yerletirdikten sonra Almanya'nn snrlar dnda kalm bulunan btn Almanlarn birletirilmesini ve bir tek devlet altnda toplanmasn, douda "yaam alan" oluturulmasn esas almtr. Amalarna ulamak iin Versailles Antlamas'nn snrlayc hkmlerini ortadan kaldrm, Alman ordusunun toplam kuvvetini arttrm, Locarno Antlamas'ndan ayrlm ve askersiz blge olan Ren Blgesini igal etmitir. Sovyetler Birlii Rusya'da 1917 ylnda Bolevik Devrimi gerekletirildikten sonra, yeni ynetim savatan ekilmiti. Lenin'in bakanlndaki hkmet, sava srasnda arlk ynetiminin yapm olduu gizli anlamalar aklamt. Bununla birlikte, Sovyetler Birlii, Almanya ve mttefikleri ile 3 Mart 1918'de Brest-Litowsk Antlamas'n yaparak durumunu glendirmeye almtr. Ancak, devrimden sonra Boleviklerle arlk taraftarlar arasnda uzun bir i sava yaanmtr. 1922'de tmyle sona eren i sava, Sovyet halk zerinde byk etkiler brakmtr. Halk, Birinci Dnya

Sava ve devrim srasnda fakir dmesine ramen, yl daha aklkla mcadele etmek zorunda kalm ve milyonlarca kayp vermitir. Ancak, Komnist Parti gcn ve denetimini arttrmtr. Parti'ye kar silahl ve rgtl muhalefet ortadan kaldrlmtr. Sovyetler Birlii'nin dnya savandan beklentileri nelerdir? 1924'te Lenin'in lmnden sonra iktidar eline geiren Stalin, Sovyet Birlii'ni sanayilemi bir sosyalist lke haline getirmek iin ekonomik sorunlar zmeye almtr. Ancak, devletin askeri gc olan Kzl Ordu'nun silahlanmasn da ihmal etmemitir. 1933'ten sonra Almanya'nn gelimeye ve evresini tehdit etmeye balamas zerine uluslararas alanda silahszlanmay savunmutur. Sovyetler Birlii'nin nderlerine gre; kapitalist ve faist devletler arasnda kacak bir sava sonucunda, her iki taraf ypranacandan, dnyada sosyalizmin yaylmas daha kolay olacaktr. Bu nedenle, yeni bir d politika izleyerek, Almanlarla grmler.

Japonya Japonya, 1920'li ve 1930'lu yllarda Uzakdou'nun en gl devleti idi. zellikle 1930'lardan sonra militarist bir anlayla ynetilen Japonya, yaylmac bir politika izlemeye balamt. 1931'de Manurya'y igal ettikten sonra in'e ynelmitir. Nitekim, 1932'de in'le savaa tutuarak, bu lkenin orta blgelerine doru ilerlemeye balamtr. Japonya'nn yaylmac politikas, Uzakdou'daki gler dengesini alt-st etmitir. Bu blgede karlar olan ngiltere ve A.B.D. gibi devletler, Japonya'nn bu tutumuna seyirci kalmlardr. Ancak, Japonya'nn 1937'de in'e ikinci kez saldrmasndan sonra, bu lkeye kar kmlardr. Japonya'y durdurmak iin in'e yardma balamlardr. Fakat, Uzakdou, Japonya'nn emperyalist tutumu nedeniyle kendisini kinci Dnya Sava'na girmekten kurtaramamtr. Statkonun Bozulmas ve kinci Dnya Sava'na Yol Aan Olaylar Hitler, Versailles Bar Antlamas'n hangi uygulamalaryla bozmutur? Almanya bu aamada; - Silahszlanma Konferans ile Milletler Cemiyetinden ekilmitir (1933). - Hitler 1934ten beri gizlice silahlanarak, ordu ve donanmasn glendirmitir. - Locarno Antlamasn feshetmitir. - Zorunlu askerlik sistemini getirerek, ordusunun asker saysn 550.000e karmtr (1935). - Fransadan plebisit (halkoylamas) yolu ile Saar blgesini almtr. - Ren blgesine asker gndermitir (Mart 1936) - Avusturya ile birlemitir (Anschluss Olay 1938) - Berlin- Roma Mihveri ile Anti- Komintern Pakt imzalanmtr. talya'nn Habeistan' gal Etmesi talya, Habeistan' hangi nedenlerden dolay igal etmek istemitir? talyann Habeistan igal etmesinde,

1929 krizi nedeniyle devletlerin uygulad milliyeti (da kapal) ekonomi politikalar yznden ham madde ve Pazar bulmakta zorlanmas

Japonyann Manuryaya saldrmas ve Almanyann Versay koullarndan kurtulup Orta Avrupada etkinliini artrma isteine kar ngiltere ve Fransann tepkisiz kalmas etkili olmutur. 1924te snrda talyan ve Habe askerleri arasnda balayan atmalar, talyann 1936da Habeistan egemenlii altna almasyla sona ermitir. Bu olaydan sonra talya kral ayn zamanda Habeistan mparatoru unvann almtr. Berlin - Roma - Tokyo Mihveri'nin Kurulmas talya'nn Habeistan' ele geirmesinin sonularndan biri de, Nazi Almanyasnn ve Faist talya'nn birbirine yaklamas ve uluslararas politikada gbirliine gitmeleridir. Nitekim, 1936 ylnda talya ve Almanya arasnda birok karlkl ziyaretler yaplmtr. ki devlet birbirlerini her konuda desteklemeye balamlardr. Mussolini 1 Kasm 1936'da Milano'da verdii bir sylevde, bunu tm plaklyla ortaya koymutur: "Berlin - Roma izgisi bir taksim izgisi olmayp, ibirlii ve bar isteyen btn Avrupa devletlerinin etrafnda toplanabilecei bir mihverdir" demitir. Anti-Komintern Pakt'nn oluturulmasndaki ama nedir? II. Dnya Sava ncesinde Almanya ve Japonya arasnda SSBC ve komnizme kar kurulan daha sonra talyann da katld bu ittifaka Anti- Komintern pakt denir. Anti-Komintern Paktn kurulmasnda, - Fransa ile SSBC arasnda 1935 tarihinde bir ittifak kurulmas zerine Almanyann Ren blgesine asker sevk etmesi ve bir yandan da komnizme dolaysyla SSBC ye kar geni bir kampanya balatmas - Almanyann bu tutumuna kar SSCBnin Almanyaya kar silahlanmas - Japonyann Asyada yaylma politikas srdrmek istemesi - Almanya ve Japonyann SSCByi ortak dmen olarak grmeleri etkili olmutur. 25 Kasm 1936da Almanya ile Japonya arasnda siyasi rejim temeline dayanan Anti- Komintern Pakt kurulmutur. talya 5 Kasm 1937de Romada imzalanan bir antlama ile bu pakta katlmtr. Bylece Berlin- Roma- Tokyo Mihveri tamamlanmtr. Bu ittifak II. Dnya Savann taraflarndan biri olmutur. Almanya'nn Avrupa'nn Siyasi Haritasn Deitirmeye Ynelik almalar Almanyann snrlar dnda yaayan btn Almanlar, Almanya ats altnda toplayarak ulus devlet ilkesinin gerekletirilmesi Almanya bu aamada; -ekoslovakyada Almanlarn yaad Sudetler blgesini Almanyaya katma almalarn balatmtr.

-Mnih Dzenlemesi ile (ngiltere, Fransa, talya ve Almanya) Sudetler blgesinin Almanyaya braklmasn salamtr (29 eyll 1938). Almanya, Polonya'y neden igal etmek istemitir? Almanya, "douya doru genileme" politikas uyarnca, bir Orta Avrupa lkesi olan Polanya'ya gz dikmitir. Ve bu lkeden Dantzing blgesini istemitir. Bu amacn gerekletirmek iin Polonya'ya bask yapmaya balamtr. Bunun zerine ngiltere ve Fransa, 31 Mart 1939'da Polonya'ya garanti vermilerdir. Polonya'nn bamszl tehdit edilir ve Polonya da buna kar koyarsa, ngiltere ve Fransa btn gleriyle Polonya'ya yardm edeceklerdi. Batl byk devletlerin Almanya'ya kar koymas, iki taraf arasndaki ilikileri gittike daha da gerginletirmi ve savan kmasn bir an meselesi haline getirmiti. Nitekim, 11 Nisan 1939'da Alman ordularna verilen talimatta, 1 Eyll'de Polonya'nn igal edilmesi iin tm hazrlklarn yaplmas istenmitir. talya'nn Arnavutluk'u gal Etmesi Almanya'nn ksa bir sre ierisinde egemenlik alann geniletmesi, talya'nn faist lideri Mussolini zerinde olumsuz bir etki brakmt. Bu nedenle, Mussolini kendi gcn gstermek ve Dalmaya kylarnda stnlk kurmak iin Arnavutluk'u igal etmeye karar vermitir. Bu kararn 5 Nisan 1939'da Almanya'ya bildirmi ve destek istemitir. Almanya, Mussolini'nin bu giriimini iddetle destekleyceini aklamtr. talya donanmas ve askerleri, 7 Nisan 1939'da Arnavutluk'u igale balamlardr. Ksa bir sre iinde Arnavutluk, talya'nn egemenlii altna girmitir. Sovyetler Birlii-Almanya Saldrmazlk Pakt ngiltere, Fransa ve SSBC arasnda Almanyaya kar ortak bir cephe kurmak iin grmeler balamtr. Ancak taraflarn birbirine gvenmemesi nedeniyle bu grmelerden olumlu sonu alnamamtr. Bunun zerine Stalin 23 Austos 1939da Moskovada Hitler ile bir Saldrmazlk Pakt imzalanmtr. Bu pakta gre, ki taraf birbirlerine saldrmayacaklar, birisi bir nc devletle savaa tutuursa, dieri bu nc devlete hibir ekilde yardm etmeyecekti. ki tarafta ortak karlaryla ilgili konularda birbirleriyle temas halinde kalacaklard. ki tarafta dorudan ya da dolayl olarak dieri aleyhine olan bir devlet gruplamasna katlmayacakt. Antlamann sresi on yl olacakt

Saldrmazlk Paktnn yaplmas zerine ngiltere ve Fransa, SSCB ile askeri grmelerini kesmilerdir. ngiltere, Polonya ile bir ittifak antlamas yapt. Bu gelimeler dnyay yeni bir savan eiine getirmitir. SAVAIN BALAMASI VE YAYILMASI Almanya-Polonya Sava ve Polonya'nn Paylalmas kinci Dnya Sava hangi olayla balamtr? Almanya SSCB ile Saldrmazlk Pakt imzaladktan (23 austos 1939) hemen sonra 1 Eyllde Polonyay igal etmitir. Buna kar ngiltere ile Fransa, Polonyaya verdikleri askeri gvenceye uyarak 3 Eyllde Almanyaya sava ilan etti. Bylece 1945 yl sonlarna kadar devam edecek ve byk ykmlara yol aacak II. Dnya Sava balam oldu. Polonya'nn igale uramas Sovyetler Birlii'ni harekete geirmitir. Bu lke, Almanya ile yapt saldrmazlk paktnda kendisine ayrlan Polonya topraklarn igale balamtr. Bunun zerine Almanya ve Sovyetler

Birlii, 28 Eyll 1939'da Moskova'da ek bir antlama yaparak, Polonya'y aralarnda paylamlardr. Sovyetler Birlii, Polonya'nn dousunu, Almanya'da Varova dahil batsn almtr. Sovyetler Birlii'nin Baltk lkelerini Ele Geirmesi Sovyetler Birlii, Baltk lkelerini ele geirirken nasl bir strateji izlemitir? Sovyetler Birlii, Birinci Dnya Sava sonunda kaybettii Baltk topraklarn tekrar ele geirmek iin bu blgeye ynelmitir. Baltk lkesini(Litvanya, Letonya, Estonya) 14., 15. ve 16. Sovyet Cumhuriyeti olarak kendine balad. Ardndan Finlandiyann stratejik snr blgelerini igal etti. Finlandiya, SSCBnin koullarn kabul etmek zorunda kald. Almanya'nn Danimarka ve Norve'i gal Etmesi Almanya, Fransa'ya saldrmadan nce, stratejik ynden nemli olan Danimarka ve Norve'i ele geirmeye almtr. Hitler Almanyas, ngiliz donanmasnn Norve kara sularnda bulunan bir Alman gemisine saldrmasn bahane ederek, 9 Nisan 1940'da Danimarka ve Norve'i igal etmeye balamtr. Danimarka ksa bir direnmeden sonra teslim olmu, Norve de, Nisan aynn sonuna kadar kar koymasna ramen, Almanlarn igalinden kurtulamamtr. Norve Kral ve hkmeti Londra'ya kat. Hitler, bu igallerle, Byk Alman Devleti'nin yan sra byk bir Cermen mparatorluu amacna da ynelmitir. Bat Cephesi'nin Almas Almanya, Norve ve Danimarka'y igal ederek dousunu ve kuzeyini gvenlik altna aldktan sonra, Bat'ya, Fransa zerine ynelmitir. Nitekim, 10 Mays 1940 sabah Alman Ordular Hollanda, Belika ve Lksemburg'a saldrmaya baladlar. Lksemburg hemen igal edilmitir. Hollanda ve Belika kendilerini savunmalarna ramen, Hollanda 15 Mays 1940'da, Belika da 28 Mays'ta teslim olmak zorunda kalmtr. Almanya bu dnemde Fransaya da saldrd. Alman ordular Avrupada ilerleyilerini srdrerek Fransann almaz sand Maginot Hattn geerek kuzey Fransay ele geirdiler. 22 Haziran 1940da Alman- Fransz Atekes Antlamas imzaland. Almanya Fransann gneyinde de kendine bal bir ynetim kurulmasn salad (Mareal Petain, Vichyde Almanlarn denetiminde bir hkmet kurmutur). Kuzey Afrika Cephesi talya'nn Kuzey Afrika'da cepha amas, ngiltere'yi nasl etkilemitir? Fransann savatan ekilmesi Akdeniz ve Afrikada ngiltereyi zor durumda brakmt. Bu durumdan yararlanmak isteyen talya denizlerde gl olan ngiltereyi etkisiz hale getirebilmek iin Cebelitark, Malta, skenderiye ve Svey gibi ngiliz slerini bombalad. Ardndan Afrikada kara harekatna girierek Fransz Somalisi ile Sudan igal ettiler ( Austos 1940). Ardndan ngilizleri Kuzey Afrikadan tamamen karabilmek iin Svey harekatn dzenlediler. Eyll 1940da Trablusgarp zerinden balayan talyan taarruzunu durduran ngilizler ksa srede talyanlar Msrdan kardlar. Hatta talyanlara ait Bingaziyi dahi ele geirdiler. Bu baarszln ardndan 31 Mart 1941de Almanyann mdahalesiyle Kuzey Afrikada ngilizlere kar yeni bir taarruz balatan Mihver Devletleri baarsz oldular. ngilizler kar taarruza geerek talyanlar ve Almanlar Kuzey Afrikadan karmay baardlar. ngilizler bu harekatta talyann smrgelerini elinden alm, Kuzey Afrikann byk blmn ele geirmeyi baarmlardr.

ABDnin savaa girmesinden sonra Mttefikler Kuzey Afrikada yeni bir taarruza gemi 1943 Maysna gelindiinde tm Alman ve talyan birlikleri teslim olmulardr. Balkan Cephesi te yandan Almanya, ngiltere'yi ksa srede yenemeyeceini anlam, bu nedenle, geni dou topraklarn ele geirerek, hammadde stoklarn arttrmann yollarn aramaya balamtr. Bu yolla, ngiltere'yi ypratmay hedeflemitir. Almanya, bu amalarna ulamak iin ncelikle, Orta Avrupa ve Gney-Dou Avrupa topraklarn ele geirmeye almtr. 20 Kasm 1940'ta Macaristan', 23 Kasm 1940'ta Romanya'y ve 24 Kasm 1940'ta da Slovakya'y zorla l Pakt'a almtr. Bulgaristan da, kar koymasna ramen 1 Mart 1941'de l Pakt'a katlmak zorunda kalmtr. Tm bu gelimeler zerine, Yugaslavya, 6 Nisan 1941'de Sovyetler Birlii ile bir dostluk antlamas imzalamtr. Ancak, Almanya, antlamann yapld gn Yugoslavya'y igal etmeye balam ve 17 Nisan 1941'de de teslim almtr. Almanya, Yugoslavya'y talya, Macaristan ve Bulgaristan arasnda paylatrmtr. Bu arada, Mussolini de, Hitler'e bilgi vermeden Yunanistan' igal etmek istemiti. Bunun iin, 28 Ekim 1940'da Yunanistan'a ultimatom vererek, bu lkeden sler istemiti. Ancak, red edilince Arnavutluk'taki talyan kuvvetlerini Yunanistan'a saldrtmtr. Fakat, talyan kuvvetleri baarszla uramtr. te, bu gelimelerden sonra, 6 Nisan 1941'de Almanya'nn Bulgaristan'daki kuvvetlerini Yunanistan'a girmeye balamtr. Yunanllar, kendilerini savundularsa da, 25 Nisan'da Atina, 31 Mays 1941'de de Girit paratc Alman birlikleri tarafndan igal edilmitir. Daha sonra da btn Ege Adalar ele geirilmitir. Bylece, Almanlar, Balkanlar da ksa sre iinde nemli baarlar elde etmilerdir. Almanya - Sovyetler Birlii Sava Almanya'nn ksa bir sre iinde eitli cephelerde byk baarlar elde etmesi, Hitleri daha byk amalar belirlemesine ve gerekletirmeye yneltmitir. Nitekim, Almanlar, 22 Haziran 1941'de sava ilan etmeksizin Sovyetler Birlii'ne saldrmtr. Alman Ordusu koldan Sovyetler Birlii'ne taarruz etmiti. Gney kolu ksa bir sre iinde Odesa'y ve Kiev'i alm, Krm ve Svastopol'u kuatm ve Rostov'a ulamt. Orta kesim ordusu ise, Smolensk'i ele geirerek Moskova'ya ynelmiti. Kuzey ordusu da, Baltk lkelerinden hareket ederek Leningrad zerine yrmt. Ancak, Sovyet halknn direnii zerine Almanlar, Leningrad'ta durdurulmutur. Almanlar youn bir saldr dzenlemesine ramen Moskova'y alamamlardr. Bunda k mevsiminin gelmesi ve Alman ordusunun k koullarna gre organize edilememesi de etkili olmutur. Sovyetler Birlii'nin igal edilmesi, gler dengesini nasl deitirmitir? Almanya'nn Sovyetler Birlii'ne saldrmas zerine, Sovyetler ile ngilizler arasnda 12 Temmuz 1941'de Ortak Hareket Antlamas imzalanmtr. Bununla iki devlet, Almanya'ya kar birbirini desteklemeyi, btn gleriyle birbirlerine yardm etmeyi ve Almanya ile ayr ayr mtareke ve bar antlamas imzalamamay kararlatrmlardr. Bununla birlikte, 4 Aralk 1941'de Sovyetler Birlii ve Polonya arasnda Dostluk ve Yardm Pakt ad verilen bir antlama imzalanmtr. Bu antlamalarn yaplmas ve A.B.D.'nin savaa girmesinden sonra, ngiltere ve Sovyetler Birlii arasnda 26 Mays 1942'de bir ittifak antlamas yaplmtr. Antlamada; ngiltere ve Mttefiklerinin Sovyetler Birlii - Almanya savana katlmas, sava sonunda barn korunmas iin birlikte hareket edilmesi, A.B.D. ile sk ibirlii yaplmas ve karlkl her trl yardm yaplmas gibi noktalara yer verilmiti.

A.B.D.'nin Savaa Girmesi A.B.D. kinci Dnya Sava'nn balarnda nasl bir politika izlemitir? A.B.D., Avrupa'da balayan sava karsnda tarafsz kalmt. Ancak, Mttefik devletlere deiik zamanlarda askeri yardmlarda da bulunmutur. Bununla birlikte, kinci Dnya Sava'nn kmasyla A.B.D. ve Japonya arasndaki ilikiler de gerginlemeye balamt. Zira, Uzakdou'da Japonya ve A.B.D.'nin karyla atmaktayd. Japonya, 1937'de balatt in Sava'n srdrmekte kararl idi. A.B.D.'de in'e mali yardmda bulunarak, Japonya'nn yaylmacln nlemek istemitir. A.B.D. hangi olayla savaa girmitir? Tm bu gelimelerin yannda, Japonya'daki militarist ynetim, Almanlarn Rusya'da ilerlemesinden ve Anglo-Saksonlarn Pasifik'te zayf bulunmasndan cesaret alarak, eskiden beri zlemini duyduu Byk Pasifik mparatorluu'nu kurmak iin harekete gemitir. Nitekim, Japonya, 7 Aralk 1941'de Hawaii Adalarnda Pearl Harbour'da demirli bulunan Amerikan Pasifik donanmasna saldrm ve bu donanmann byk ksmn yok etmitir. Bu olayn sonucunda Japonya, 8 Aralk gn A.B.D. ve ngiltere'ye, 11 Aralk'ta da Almanya ve talya, A.B.D.'ne resmen sava ilan etmitir. Hatta, dnyann deiik blgelerinde bulunan birok devlet de, iinde bulunduklar bloklara uygun, birbirleriyle savaa girmilerdir. Bylece, sava tam bir dnya savana dnmtr. Sava Srasnda nemli Siyasal Bulumalar Atlantik Bildirisi A.B.D. Bakan Roosevelt ve ngiltere Babakan Churchill, 1941 ylnn Austos aynn balarnda savala ilgili gelimeleri grmek zere Atlantik'te (Atlas Okyanusu'nda) bir sava gemisinde bir araya gelmilerdir. Bildirinin nemli maddeleri unlardr: -Savatan sonra toprak kazanlmayacak. -Uluslar kendi geleceklerini kendileri saptayacaklar (self-determinasyon). -lgili halkn onay alnmadan toprak deiiklii yaplmayacak. -Uluslararas ibirlii gelitirilecek. -Ak denizlerde ticaret serbestlii gelitirilecek. -Temel ham maddelerden eit bir ekilde yararlanlacak. -nsanlar korku ve alktan kurtarlacak. -Mihver Devletleri silahtan arndrlacak. -Savatan sonra topyekn silahszlanmaya gidilecek. A.B.D.'nin savaa katlmasndan sonra, Almanya'ya kar savaa giren 26 devletin de imzasyla, 1 Ocak 1942'de, Atlantik Bildirisi esas olmak zere "Birlemi Milletler Bildirisi" yaynlanmtr. Bu bildiride, Atlantik Bildirisi'ndeki ilkeler aynen kabul edilmitir. Kazablanka Konferans A.B.D. Bakan Roosevelt ve ngiltere Babakan Churchill arasnda, 14-24 Ocak 1943 tarihleri arasnda Kazablanka kentinde yaplmtr. Sovyet lideri Stalin de davet edilmise de katlamamtr. Bu konferansta, A.B.D. kuvvetlerinin, 1942 ylnn Kasm aynda Fas ve Cezayir'e kmas zerine,

Kuzey Afrika savalarnn gidiat ve sonras hakknda stratejik ve diplomatik sorunlar ele alnmtr. Konferansn sonunda; Sovyetler Birlii zerindeki basky hafifletmek iin Sicilya'ya kartma yaplmas, Balkanlarda ikinci bir cephenin almas, bunun iin de Trkiye'nin savaa katlmasn salamak zere hazrlklara giriilmesi, Mihver Devletleri'nin kaytsz artsz teslimine kadar mcadeleye devam edilmesi gibi kararlar alnmtr. Washington Konferans 12-16 Mays tarihleri arasnda Roosevelt ve Churchill arasnda gerekletirilen konferansta, sava sorunlar grlmtr. talya'nn igal edilmesi, Trk hava alanlarndan yararlanlmas, ikinci cephenin Fransa'da almas, sava sonrasnda kurulacak barn korunmas sorumluluunun A.B.D., ngiltere, Sovyetler Birlii ve in'e verilmesi kararlatrlmtr. Quebec Konferans Roosvelt ve Churchill, 14-24 Austos 1943 tarihleri arasnda Kanada'nn Quebec kentinde tekrar biraraya gelmilerdir. Grmelerde, Almanya'nn silahszlandrlmasn ve kontrol altna alnmasn ngren bir plan kabul edilmitir. Ayrca, Churchill, Trkiye'nin savaa sokulmasn ve ikinci cephenin Balkanlarda almasn nermitir. Ancak, bu neriler kabul grmemitir. Daha nce, Fransa'da almas planlanan ikinci cephenin Normandiya kylarnda olmasna ve bunun hazrlanmas sorumluluunun da A.B.D.'ne braklmasna karar verilmitir. Moskova Konferans Bu konferansta; A.B.D., ngiltere, Sovyetler Birlii ve in dileri bakanlar 19 Ekim 1943'te Moskova'da Kremlin Saray'nda biraraya gelerek, savata meydana gelen son gelimeleri grmlerdir. Konferans, 1 Kasm'da yaynlanan ortak bildirilerle sona ermitir. Bildirilerde; Mttefik devletlerin dmann kaytsz-koulsuz teslim olmasndan sonra, bar srdrebilmek iin btn bar seven devletlerin eit haklarla katlabilecekleri bir rgt kurulmasna, talya'daki sava sulularnn mahkemeye verilmesine, Avusturya'nn savatan sonra bamsz bir devlet olmasna ve Alman sava sulularnn yarglanmak zere ilgili devletlere teslim edilmesine karar verildii aklanmtr. Kahire Konferans 22-26 Kasm 1943'te Roosevelt, Churchill ve in Devlet Bakan an-Kay,ek'i arasnda yaplan konferansta, Uzakdou'daki sava gelimeleri ele alnmtr. Ayrca, sava sona erdiinde Japonya ile yaplacak barn esaslarnn neler olmas gerektii zerinde durulmutur. Ancak, bu konularda kesin bir sonuca varlamamtr. Bununla birlikte, konferansa katlan devlet, 26 Kasm 1943'te yaynladklar ortak bildiride; Japonya'y Birinci Dnya Sava'ndan sonra ele geirmi olduu btn topraklar boaltmaya zorlamak, Kore'nin bamszlnn tannmas gibi konularda da hemfikir olduklarn belirtmilerdir. Tahran Konferans Roosevelt, Churchill ve Stalin, Tahran'da biraraya gelmilerdir. 28 Kasm-1 Aralk 1943 tarihleri arasnda yaplan konferansta; ran'a yardm yaplmas, Trkiye'nin savaa sokulmas, Yugoslavya'daki direniilere her trl destein verilmesi, Normandiya'da ikinci cephenin almas, Polonya snrnn saptanmas, kesin zafere kadar savan birlikte srdrlmesi ve savatan sonra barn korunmas iin bir uluslararas rgtn kurulmas kararlatrlmtr.

Yalta Konferans 1945 yl balarna gelindiinde Almanyann artk uzun sre savaamayaca ortaya kmt. Mttefik liderler, ADB bakan Roosevelt, ngiltere babakan Churchill ile SSCBnin nderi Stalin gelecekte yaplacak barn koullarn saptamak iin Krmdaki Yalta kentinde toplandlar ve Almanyann koulsuz olarak teslim alnmasnda anlatlar. SSCB, ordularn Dou Avrupadan ekme ve bu blgede serbest ekimlerin yaplmasna sz vermitir. SSCB, Almanyadan sava tazminat almay garantilemi ve Japonyaya kar savaa girmesine karlk Birlemi Milletlere sandalye ( Sovyetler Birlii, Ukrayna, Belarus) almay baararak konferanstan en kazanl kan devlet olmutur. Yalta Konferans ile SSCBnin Japonyaya kar savaa girmesi karara balanmtr. Yalta Konferansna katlan liderler, -Avrupada yeni bir dzenin kurulmas -Ulusal ekonomik faaliyetlerin yeniden balatlmas -Nazizm ve faizm ykntlarnn ortadan kaldrlmas -gal altndaki lkelerin kendi geleceklerine demokratik yollarla karar vermelerinin salanmas Ynnde bir bildiri yaynlanmtr. Potsdam Konferans Almanyann savatan ekilmesi sonucunda Avrupada ortaya kan sorunlar zmek ve yaplacak bar antlamalarnn temel koullarn belirlemek amacyla Berlin yaknnda Potsdamda toplanmtr. byk Mttefik Devlet, anlamaya vardklar konularda, konferansn biti tarihi olan 2 Austos 1945'te bir deklarasyon yaynlayarak aklamlardr. Buna gre; Almanya'nn kontrolnn A.B.D., ngiltere, Sovyetler Birlii ve Fransa igal blgelerinin komutanlar araclyla yaplmas, Almanya'nn silahszlandrlmas ve askerlikten arndrlmas, Almanya silahl kuvvetlerinin, Nazi birlik ve rgtlerinin tmyle kaldrlmas, Alman sava endstrisinin ortadan kaldrlarak yeniden dzenlenmesi ve Alman ekonomisinin Mttefikler tarafndan kontrol edilmesi, Sava sulularnn tutuklanmas ve kontrol edilmesi, Almanya'nn sava tazminat demesi, Almanya'da demokratik bir dzenin kurulmas, Barla ilgili dzenlemelerin yaplmas iin A.B.D., ngiltere, Sovyetler Birlii, in ve Fransa dileri bakanlarndan oluan bir "Dileri Bakanlar Konseyi" nin kurulmas, Oluturulan konseyin Romanya, Bulgaristan, Macaristan ve Finlandiya bar szlemelerini hazrlamakla ykml olmas. Potsdam Konferans'nda bu ana konularn yansra; Sovyet Birlii'nin Japonya'ya sava amas, Avusturya ve bakenti Viyana'nn drt igal blgesine ayrlmas, talya ile koullar ar olmayan bir ekilde bar yaplmas, ran'n derhal boaltlmas, Sovyetler Birlii'nin Boazlarn Trkiye ile

birlikte kendi kontrolne verilmesine karlk, Boazlardan geiin tam serbest olmas gibi konular da tartlmtr. Postdam Konferansnda devletlerin karlarn korumak iin yaptklar set tartmalar dnyann balca iki nfuz alanna (iki bloka) ayrlma dnemine girmesine yol amtr. Savan Sona Ermesi Avrupa'da Savan Sona Ermesi talya'nn Savatan ekilmesi Mttefik Devletler, Mareal von Rommel'in komutasndaki Alman birliklerini Elalameyn nnde durdurmutur. Bunun zerine, ngilizler, Mareal Montgomery'in emri altndaki birliklerle 1942 ylnn Ekim aynda kar saldrya balam ve Alman von Rommel'i ard arda yenilgiye uratmtr. 8 Kasm 1942'de de, General Eisenhower ynetimindeki Amerikan ve ngiliz birlikleri Kuzey Afrika'da karaya km ve ksa srede bu blge ele geirilmitir. talya'nn yenilmesi i politikasnda ne gibi deiiklikler yaratmtr? Mttefikler, bu gelime zerine, talya'y igal etmek ve Mihver Devletlerine kar gneyden bir cephe amak iin 10 Temmuz 1943'te talya'nn kuzeyine doru ilerleyerek bu lkeyi igal etmilerdir. Bunun zerine, gerek talya'nn savan balangcndan itibaren ard arda baarszla uramas, gerek lkenin igal edilmesi, halkn rejime kar bir honutsuzluk duymasna yol amt. Nitekim, 24 Temmuz 1943'te toplanan Byk Faist Konseyi, Mussolini'yi iktidardan drmtr. Yeni hkmetin bana Mareal Bodoglio getirilmitir. Mareal Bodoglio'nun yapt ilk i, Mussolini'yi hapsetmek ve Faist Partisi'ni lav etmek olmutur. talya yneticileri, bu gelimelerden sonra 3 Eyll 1943'te Mttefiklerle bir mtareke yaparak savatan ekilmitir. 13 Ekim 1943'te de Almanya'ya sava ilan etmilerdir. talya'nn savatan ekilmesi, Almanya'y alabildiine zor durumda brakmtr. Akdeniz blgesi, Mttefiklerin egemenlii altna girmi ve Yunanistan ile Yugoslavya'da Almanlara kar ulusal kurtulu hareketleri byk ivme kazanmtr. Almanya'nn Teslim Olmas Mttefik Devletler, 1944 ylnda hava stnln salamlard. zellikle de, 6 Haziran 1944'te Fransa'nn Normandiya kylarna karma yaparak "ikinci cephe" yi amlardr. 9 Austos 1944'te Paris'i Alman ordularndan kurtarmlardr. Fransz direni hareketinin nl ismi General de Gaulle, hkmet kurarak Fransa'ya yeniden hayat kazandrd. Bu askeri gelimeler zerine Almanya iin kurtulu olana kalmamt. Doudan ve batndan Mttefik Devletler tarafndan igal edilmeye balanmtr. Hitler, Mttefikler, Berlin'e girdikten sonra 30 Nisan 1945'te intihar ederek, yerini Amiral Doenitz'e brakmtr. Berlin, 2 Mays 1945'te arlkl olarak Sovyet askerlerinin yer ald Mttefikler tarafndan tamamyla ele geirilmitir. 4 Mays'ta Hollanda, Kuzey-Dou Almanya ve Danimarka'daki Alman ordular teslim olmulardr. Bunun zerine, 7 Mays 1945'te Alman delegeleri Reims kentindeki Eisenhower'in ana karargahnda Almanya'nn kaytsz-artsz teslim belgesini imzalamlardr. Almanya'nn teslim olmasndan sonra Nasyonal Sosyalist i Partisi'nin ileri gelenlerinin byk bir ksm kam, bir ksm da Mttefikler tarafndan yakalanmtr. Bylece, be buuk yl Avrupa'y kan ve gzyana boan sava Avrupa corafyasnda sona ermitir. Uzakdou'da Savan Sona Ermesi: Japonya'nn Teslim Olmas Pasifikte ise ABD Bakan Truman, Japonlarn direniini krmak ve sava ksaltmak gerekesiyle atom bombas kullanmaya karar verdi. ABD, 6 Austos 1945te Hiroimaya, 9 Austos 1945te de Nagazakiye atom bombas att.

Atom bombalarnn atlmasyla; Japonya kaytsz artsz teslim olmay kabul etti. kinci Dnya Sava'nda Trkiye'nin Politikas Almanya ve talyann saldrgan tutumlar 1939 ylna gelindiinde sava olasl iyice artmt. talyann Nisan 1939da Arnavutluku igal etmesi, Trkiye, ngiltere, Fransay birbirine yaklatrd. Trkiye byk miktarda ekonomik ve askeri yardm talep edince ve SSCBye kar savaa girme ihtimaliyle karlamak istemeyince bu devletler arasndaki grmeler yavalad. Ancak Austos 1939da SSCB ile Almanya bir saldrmazlk ve dostluk pakt imzalayp Dou Avrupay aralarnda paylanca 19 Ekim 1939da Trkiye- ngiltere- Fransa ttifak Antlamas imzaland. Antlamaya gre Bir Avrupa devletinin Trkiye'ye saldrmas ve sava kmas halinde Fransa ve ngiltere'nin Trkiye'ye yardm etmesi, ngiltere ve Fransa bir Avrupa devletinin saldrsna urarsa, Trkiye'nin bu iki devlet yararna tarafszlk politikas izlemesi, Bu antlamann uygulanmas sonucunda taraflarn savaa girmesi halinde, mtarekenin ve barn birlikte imza edilmesi gibi.