Cc bi ton v nguyn l m

CC BI TON V NGUYN L M
I. TM T T L THUY T

1. Ch nh h p Cho m t t p h p gm n ph n t ( 1 n ) . Mi b s p th t gm k ph n t trong s n ph n t cho c gi l m t chnh hp chp k ca n phn t .

k S cc chnh h p ch p k ca n ph n t l: An = n ( n 1) ... ( n k + 1) =

n!

( n k )!

2. Hon v : Mt chnh hp ch p n c a n phn t c gi l m t han v ca n

n ph n t . S cc hon v c a n phn t l: Pn = An = n ( n 1) ....2.1 = n !

3. T h p: Cho mt t p hp n ph n t phn bi t. Mi t p con gm k ph n t phn bi t khng s p th t ( 0 k n ), ly trong s n phn t cho l m t t h p ch p k c a n ph n t.

k k n! S cc t h p ch p k c a n ph n t l: C n = 1 An = k! k !( n k ) !

4. Qui t c c ng Cho X 1 , X 2 ,..., X n l cc t p h p hu h n khng giao nhau: X i X j = th

X 1 X 2 ... X n 1 X n = X 1 + X 2 + ... + X n 1 + X n vi X i l s ph n t.

ngha s hc: Gi s m t php chn c thc hi n qua n b c c l p v i nhau trong : B c 1 c p1 cch thc hi n; B c 2 c p 2 cch; B c n c p n cch. Khi c p1 + p 2 + ... + p n cch khc nhau thc hi n php chn. 5. Qui t c nhn Cho Cho X 1 , X 2 ,..., X n l cc t p h p hu h n v i s ph n t: X i = p i , khi :
X 1 X 2 ... X n 1 X n = p1 p 2 ... p n 1 p n

ngha s hc: Gi s m t php chn c thc hi n qua n b c lin ti p trong : B c 1 c p1 cch thc hi n; B c 2 c p 2 cch ; B c n c p n cch . Khi c p1 p 2 ... p n 1 p n cch khc nhau thc hi n php chn.

251

Chng III. T hp, Xc su t v S phc Tr n Phng II. CC DNG BI TP C BN TRONG NGUYN L M

II.1. PH NG PHP CHUNG GI I BI TON V C U T O S

Gi s m, n l cc s nguyn d ng vi m n th:
m 1) S cch vi t m trong n ch s khc nhau vo m v tr nh tr c l An m 2) S cch vit m ch s khc nhau trong n v tr nh trc l An

( n m v tr cn li khng thay i ch s)
n m m = Cn 3) S cch vi t m ch s ging nhau trong n v tr nh trc l C n

4) Cho t p h p gm n ch s, trong c ch s 0, s cc s c m ch s to
m 1 thnh t chng l ( n 1) An 1

Thc v y, c ( n 1) cch chn ch s ng u, sau p dng m nh 2. Sau y l cc d ng ton thng g p.

A. Dng 1. S TO THNH CHA CC CH S NH TRC.

Cho tp hp gm n ch s, trong c ch s 0, t chng vi t c bao nhiu s c m ch s khc nhau sao cho trong c k ch s nh trc (thuc n ch s trn) v i k < m n . Cch gii: S t o thnh gm m v tr a1 a 2 ...a m . Gi t p h p k ch s inh tr c l X. Ta xt hai bi ton nh theo cc kh n ng ca gi thit v tp h p X v ch s 0 nh sau: 1) Trong X ch a ch s 0 Ta c ( m 1) cch chn v tr cho s 0;
m k S cch chn ( k 1) ch s khc 0 thuc X trong ( m 1) v tr cn li l Am 1 theo m nh (1) . k 1 m k Theo qui tc nhn, ta c s cc s l S = ( m 1) Am 1 An k

2) Trong X khng ch a ch s 0 Bc 1: Tnh s cc s to thnh ch a ch s 0. L n l t c ( m 1) cch chn v tr cho 0 ;

252

Cc bi ton v nguyn l m
k S cch vit k ch s thuc X vo ( m 1) v tr cn l i l Am 1 theo m nh 2;

S cch chn ( m k 1) trong s ( n k 1) ch s khc 0 m khng thuc X

m k 1 vo ( m k 1) v tr cn li l An k 1 theo m nh 1. Theo qui t c nhn, ta k m k 1 c s cc s l: S1 = ( m 1) Am 1 An k 1

Bc 2: Tnh s cc s to thnh khng ch a ch s 0.

k S cch vit k ch s thuc X trong m v tr l Am theo m nh 2;

S cch chn ( m k ) trong s ( n k 1) ch s khc 0 m khng thuc X vo

m k ( m k ) v tr cn l i l An k 1 theo m nh 1. Theo qui t c nhn, ta c s k m k An cc s l: S 2 = Am k 1

Bc 3: Theo qui tc c ng, ta c s cc s t o thnh tha mn bi ton l:

S = S1 + S 2

Bi m u. T cc s 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 c th l p c bao nhiu s gm 6 ch s khc nhau sao cho trong cc ch s c m t ch s 0 v 1? Gii: C 5 cch chn v tr cho ch s 0.
4 Vi m i cch chn trn li c 5 cch chn v tr cho ch s 1 v c A8 cch

chn v tr cho 4 trong 8 ch s cn li.

4 Vy c tt c 5.5. A8 = 42000 s gm 6 ch s khc nhau v trong cc ch s

c m t ch s 0 v 1.
B. Dng 2. S TO THNH KHNG CHA HAI CH S NH TRC CNH NHAU

Cho tp hp gm n ch s, t chng vit c bao nhiu s c m ( m n ) ch s khc nhau m trong c hai ch s nh trc no khng ng cnh nhau. Cch gii: S t o thnh c d ng a1 a 2 ...a m v 2 ch s nh trc l x, y (thuc n ch s cho) . Ta xt ba bi ton nh theo cc kh nng c a gi thit v ch s x, y v ch s 0 nh sau: 1) Nu n ch s cho cha ch s 0 v hai ch s nh trc x, y khc 0. Bc 1: Tnh s cc s to thnh mt cch bt k
253

Chng III. T hp, Xc su t v S phc Tr n Phng

C n 1 cch chn v tr cho ch s 0 v p dng m nh 2 c s cc s

m 1 l: S1 = ( n 1) An 1

Bc 2: Tnh s cc s c 2 ch s x, y cnh nhau theo th t xy v yx . TH1: a1 a 2 = xy . Khi m i s a 3 ...a m ng vi m t chnh hp chp ( m 2 )

m 2 ca ( n 2 ) ch s khc x, y. S cc s l: S 2 = An 2 theo m nh 1.

TH2: a1 a 2 xy . L n lt ta c ( n 3) cch chn ch s cho a1 0, x, y ;

( m 2 ) cch chn v tr cho xy ; S cch chn ( m 3) trong ( n 3) ch s cn

m 3 li khc a1 , x, y cho ( m 3) v tr cn li l An 3 theo mnh 1. m 3 Theo qui tc nhn, s cc s l: S 3 = ( n 3) ( m 2 ) An 3 .

T 2 tr ng hp trn, ta c s cc s c cha xy l S 2 + S 3 . T ng t c S 2 + S 3 s cha yx . Bc 3: V y s cc s tha mn bi ton l: S = S1 2 ( S 2 + S 3 ) . 2) Nu n ch s cho cha ch s 0 v mt trong hai ch s nh trc bng 0.
m 1 Bc 1: Tnh s cc s t o thnh m t cch bt k: S1 = ( n 1) An 1 m 2 Bc 2: Tnh s cc s c 2 ch s x v 0 c nh nhau: S 2 = ( 2m 3) An 2

(c m 1 cch vit x0 v m 2 cch vi t 0 x vo m v tr) Bc 3: Vy s cc s tha mn bi ton l: S = S1 S 2 .

m m 2 3) Nu n ch s cho khng ch a ch s 0: S = An 2 ( m 1) An 2

Bi 1. T cc s 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 c th l o c bao nhiu s c 6 ch s khc nhau? Trong c bao nhiu s m ch s 1 v ch s 6 khng ng c nh nhau? Gii: Bc 1: Tnh s cc s to thnh mt cch bt k
5 C 6 cch chn ch s u tin khc 0 v c A6 cch chn 5 trong 6 s vo 5
5 v tr cn li. V y c 6 A6 s c 6 ch s to thnh t cc ch s trn.

Bc 2: Tnh s cc s c 2 ch s 1, 6 c nh nhau theo th t 16 v 61. TH1: N u 2 ch s u tin l 1, 6, khi c 2! cch o v tr 2 s ny.

254

Cc bi ton v nguyn l m
4 4 C A5 cch chn 4 trong 5 s vo 4 v tr cn l i. V y c 2 A5 s c 6 ch s

t o thnh t cc ch s trn v c 2 s u tin l 1 v 6. TH2: N u s u tin khc 1 v 6, khi c 4 cch chn s ny khc 0. C 4 cch chn v tr cho 2 s 1 v 6 c nh nhau.
3 cch chn 3 trong 4 s vo 3 v tr cn l i. C A4 3 Mt khc ta c 2! cch o v tr 2 s 1 v 6 c nh nhau. V y c 4.4. A4 .2! s c

6 ch s c hai s 1, 6 ng c nh nhau v khng ng u tin.

5 4 3 Bc 3: V y s cc s tha mn bi ton l: S = 6 A6 2 ( A5 + 4.4. A4 ) = 3312 .

C. Dng 3. S TO THNH CHA CH S LP LI

V d : C bao nhiu s t nhin s 6 ch s sao cho trong c 1 ch s xu t hin 3 l n, 1 ch s khc xut hi n 2 l n v 1 ch s khc 2 ch s trn. Li gii: N u k c tr ng hp ch s 0 ng u, l n l t:
3 C 10 cch chn ch s xut hin 3 l n v c C 6 cch chn 3 trong 6 v tr cho 2 cch chn 2 ch s . Sau c 9 cch chn ch s xut hi n 2 l n v c C 3

trong 3 v tr cn l i cho ch s . Tip theo c 8 cch chn ch s cho v tr

3 2 3 2 cn l i cui cng. Ta c s cc s l: S = 10.C 6 .9.C 3 .8 = 720.C 6 .C 3 .

Do vai tr c a 10 ch s 0, 1, 9 l nh nhau nn s cc s c ch s ng
3 2 u khc 0 tha mn bi ton l: 9 S = 648.C 6 .C 3 10

Bi ton tng qut: Cho t p hp gm n ch s, t chng vi t c bao nhiu s c m ch s sao cho trong c m t ch s xu t hi n k ln, m t ch s khc xut hin q l n vi k + q = m . Cch gii: Ta xt hai bi ton nh di y: 1) Nu n ch s cho c ch a ch s 0. Bc 1: N u k c trng hp ch s 0 ng u, ta thy:
k C n cch chn ch s xut hi n k ln v c C m cch chn k trong m v tr

cho ch s . Sau c ( n 1) cch chn ch s xut hi n q l n cho q v tr

k cn l i. Theo qui tc nhn ta tnh c s cc s l: S = n ( n 1) C m

255

Chng III. T hp, Xc su t v S phc Tr n Phng

Bc 2: Vai tr ca n ch s nh nhau nn s cc s c ch s ng u khc 0 tha mn bi ton l: n 1 S n

k 2) Nu n ch s cho khng ch a ch s 0: S = n ( n 1) C m

Bi 1. T cc ch s 0, 1, 2, 3, 4, 5 c th l p c bao nhiu s gm 8 ch s trong ch s 1 c m t 3 l n cn m i ch s khc c mt ng 1 l n. Gii Xt 8 ch s hnh thc 0, 1a, 1b, 1c, 2, 3, 4, 5. Ta s l p s gm 8 ch s trn. Ch s u tin (hng chc triu) khng th l 0 nn c 7 cch chn. Mi ch s ti p sau c th l s bt k trong 7 ch s cn li nn c 7! cch chn. Nh v y t t c c 7.7! s c 8 ch s. Do1a = 1b = 1c = 1 nn cc ch s trn l p li 3! = 6 l n. V y s cc s tha mn yu c u bi ton l 7.7! = 5880 s. 3! Bi 2. Cho t p hp A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7} a. T t p A c th l p c bao nhiu s c 12 ch s sao cho ch s 5 c mt 3 l n, ch s 6 c m t 4 ln cn l i ch s khc c mt 1 l n? b. T t p A c th l p c bao nhiu s c 7 ch s sao cho c 1 ch s lp li 4 l n; mt ch s khc l p l i 2 ln v mt ch s khc vi hai ch s trn? Gii a. + C
3 C12

cch chn v tr cho 3 ch s 5

4 + C C 9 cch chn v tr cho 4 ch s 6.

+ C 5! cch x p 5 ch s cn li vo 5 v tr.
3 4 Vy c tt c : C12 .C 9 .5! = 3326400 s c n tm.

b. Bc 1: C 7 cch chn ch s lp li 4 l n t 7 ch s cho.

4 C C 7 cch chn v tr cho 4 ch s ny.

Bc 2: C 6 cch chn ch s l p l i 2 l n t 6 ch s cho cn li

2 C C 3 cch chn v tr cho 2 ch s ny.

Bc 3: C 5 cch chn ch s xu t hi n 1 l n t 5 ch s cho cn li.

4 2 Vy s cc s c n tm l: 7.C 7 .6.C 3 .5 = 22050 s.

256

Cc bi ton v nguyn l m
II.2. CC D NG BI TON S H C TCH H P S VT, HI N T NG
A. Dng 1: BI TON CHN VT

1) c trng c a bi ton: Chn m t tp h p gm c k phn t t n ph n t khc nhau, k phn t khng c tnh ch t g thay i nu nh hon v k v tr c a n. y chnh l c im nh n dng s dng cng thc t hp. 2. Ph ng php: Bc 1: Li t k cc tnh cht c th c c a t p con c n chn Bc 2: Phn chia tr ng h p (n u c)
k Bc 3: Tnh s cch chn b ng cch da vo cng thc C n .

Bc 4: Dng quy t c nhn v quy tc c ng kt qu c a bi ton Bi 1. Mt hp ng 7 vin bi xanh; 5 vin bi v 4 vin bi vng. a) C bao nhiu cch l y ra 7 vin bi 3 mu, trong c 3 vin bi xanh v nhi u nht 2 vin bi ? b) C bao nhiu cch ly ra 8 vin bi c 3 mu? Gii a) Xt hai trng h p sau:
1 3 TH1: C 1 vin bi : khi c C 5 cch l y 1 vin bi ; c C 7 cch ly ra 3 3 1 3 3 vin bi xanh v c C 4 cch l y ra 3 vin bi vng. V y c C 5 .C 7 .C 4 cch ly ra

7 vin bi trong c 3 bi xanh, 1 bi v 3 bi vng.

2 3 TH2: C 2 vin bi : khi c C 5 cch l y 2 vin bi ; c C 7 cch ly ra 3 2 2 3 2 vin bi xanh v c C 4 cch l y ra 2 vin bi vng. V y c C 5 .C 7 .C 4 cch ly ra

7 vin bi trong c 3 bi xanh, 2 bi v 2 bi vng.

1 3 3 2 3 2 Vy c tt c : C 5 C7 C 4 + C5 C 7 C 4 = 2800 cch. 8 b) Bc 1: Tnh s cch l y ra 8 vin bi bt k: c C16 cch

Bc 2: Tnh s cch l y ra 8 vin bi khng c mu vng m ch c hai mu

7 1 6 2 5 3 4 4 3 5 xanh v : C 7 C5 + C7 C5 + C7 C5 + C7 C5 + C7 C 5 = 495

257

Chng III. T hp, Xc su t v S phc Tr n Phng

Bc 3: Tnh s cch l y ra 8 vin bi khng c mu m c hai mu xanh v vng:

7 1 6 2 5 3 4 4 C7 C4 + C7 C4 + C7 C4 + C7 C 4 = 165

Bc 4: Tnh s cch l y ra 8 vin bi khng c mu xanh m ch c hai mu

5 3 4 4 v vng: C 5 C 4 + C5 C4 = 9 8 Vy c tt c : C16 ( 495 + 165 + 9 ) = 12201 cch.

Ch : T b c 2 ta c th tnh theo cch sau:

8 Bc 2: Tnh s cch l y ra 8 vin bi trong tng s 12 vin xanh v : C12 8 Bc 3: Tnh s cch l y ra 8 vin bi trong tng s 11 vin xanh v vng: C11 8 Bc 4: Tnh s cch l y ra 8 vin bi trong tng s 9 vin v vng: C 9 8 8 8 8 Vy c tt c : C16 (C12 + C11 + C9 ) = 12201 cch.

Bi 2. C 8 con tem v 5 b th. Chn ra 3 con tem dn vo 3 b th, m i b th dn 1 con tem. Hi c bao nhiu cch dn? Gii
3 3 Chn 3 con tem c C 8 cch; Chn 3 b th c C 5 cch

Mt con tem c th dn vo b th no c ng c trong 3 b l y ra nn c tt

3 3 C 5 = 3360 cch. c: 3!C 8

Bi 3. Trn m t gi sch c 10 cun sch gio khoa v 7 cun sch tham kho. a) C bao nhiu cch ly 6 cun trong c 2 cun sch gio khoa? b) C bao nhiu cch l y 7 cun trong c t nht 4 cun sch gio khoa? Gii
2 4 a) C C10 cch l y b t k 2 cun trong 10 cun sch gio khoa; C C 7 cch 2 4 chn 4 cun cn li trong 7 cun sch tham kh o. Vy c C10 C7 = 1575 cch. 4 3 b) C C10 C7 cch chn trong c 4 cun SGK v 3 cun sch tham kho 5 2 C C10 C7 cch chn trong c 5 cun SGK v 2 cun sch tham kh o. 6 1 C7 cch chn trong c 6 cun SGK v 1 cun sch tham kh o. C C10 7 0 C C10 C7 cch chn trong c 7 cun SGK v 0 cun sch tham kh o. 4 3 5 2 6 1 7 0 Vy c C10 C7 + C10 C7 + C10 C7 + C10 C7 = 14232 cch.

258

Cc bi ton v nguyn l m
B. Dng 2: BI TON CHN NGI

Bi 1. L p 11A c a Tu n c 11 hc sinh nam v 18 hc sinh n. a. C bao nhiu cch chn ra m t i v n ngh gm 10 ngi nam v n. b. Chn ra m t t tr c nht gm 13 ng i, trong c 1 t tr ng. Hi c bao nhiu cch chn n u Tu n lun c m t trong t v ch l thnh vin? Gii
10 a. Bc 1: Chn 10 ng i b t k trong 29 ngi c nam v n c C 29 cch 10 Bc 2: Chn 10 ng i u l nam c C11 cch 10 Bc 3: Chn 10 ng i u l n c C18 cch 10 10 10 C11 C18 = 19986241 cch chn. Vy c C 29

b. Do Tu n lun c m t trong t nn ch chn thm 12 ngi trong 28 ngi

1 11 cn l i. C C 28 cch chn 1 t tr ng v C 27 cch chn 11 thnh vin cn li. 1 11 Vy c C 28 .C 26 = 216332480 cch chn.

Bi 2. Mt tr ng trung hc c 7 thy d y Ton, 6 th y d y L v 4 th y dy Ha. Chn t ra m t i c 5 thy d i hi. Hi c bao nhiu cch chn c 3 b mn? Gii
1 1 2 Chn 1 th y d y Ton, 1 thy d y L, 3 thy d y Ha c C 3 C 5 C 8 cch 1 2 2 Chn 1 th y d y Ton, 2 thy d y L, 2 thy d y Ha c C 7 C 6 C 4 cch 1 3 1 Chn 1 th y d y Ton, 3 thy d y L, 1 thy d y Ha c C 7 C 6 C 4 cch 2 1 2 Chn 2 th y d y Ton, 1 thy d y L, 2 thy d y Ha c C 7 C 6 C 4 cch 2 2 1 Chn 2 th y d y Ton, 2 thy d y L, 1 thy d y Ha c C 7 C 6 C 4 cch 3 1 1 Chn 3 th y d y Ton, 1 thy d y L, 1 thy d y Ha c C 7 C 6 C 4 cch 1 1 3 1 2 2 1 3 1 2 1 2 2 2 1 3 1 1 Vy c tt c : C 7 C6C4 + C7 C6 C 4 + C7 C6 C4 + C7 C6C 4 + C7 C6 C 4 + C7 C6C 4

= 168 + 630 + 560 + 756 + 1260 + 840 = 4214 cch chn.

259

Chng III. T hp, Xc su t v S phc Tr n Phng

5 S cch chn 5 th y bt k trong 17 th y l: C17 5 S cch chn 5 trong 13 thy d y Ton v L l: C13 5 S cch chn 5 trong 11 thy d y Ton v Ha l: C11 5 S cch chn 5 trong 10 thy d y L v Ha l: C10 5 5 5 5 C13 C11 C10 = 4187 cch Vy s cch chn c c 3 b mn l: C17

6188 1287 462 252

Bi 3. L p 12A c a Ti n c 30 hc sinh. a. Hy chn trong l p Tin m t t trc nh t c 11 ngi, trong c 1 t tr ng v cn l i cc thnh vin. Hi c bao nhiu cch chn n u Tin lun c mt trong t? b. Hy chn trong l p Tin m t i v n ngh c 8 ngi, trong c 1 i tr ng, 1 th k v cc thnh vin. Hi c bao nhiu cch chn nu Ti n lun c m t trong i? Gii a. Khi Tin lun c m t trong t th Ti n c th l t tr ng hoc thnh vin. Xt 2 trng h p sau:
10 TH1: N u Ti n l t tr ng th c C 29 cch chn 10 thnh vin cn li 1 9 TH2: N u Ti n l thnh vin th c C 29 cch chn t tr ng v c C 28 cch 1 9 chn 9 thnh vin cn l i suy ra c C 29 .C 28 cch chn 10 1 9 Vy c tt c : C 29 + C 29 .C 28 = 20030010+200300100=220330110 cch chn. 10 Ch : C C 29 cch chn 10 thnh vin cn li c t tr c nht 11 ngi

trong c Ti n. C 11 cch chn 1 trong s lm t trng do s cch

10 chn l: 11.C 29 = 220330110 cch.

7 b. C C 29 cch chn 7 thnh vin cn l i c i v n ngh 8 ngi trong

c Ti n. C 8 cch chn i tr ng v ng v i mi cch li c 7 cch chn

7 th k. V y tng s cch chn l: 56.C 29 = 87403680

260

Cc bi ton v nguyn l m
C. Dng 3. BI TON SP XP VT

Bi 1. C bao nhiu cch x p 15 vin bi vo 3 hp ng bi? Gii Vi mi vin bi ta c 3 cch chn hp nn c 315 cch xp 15 vin bi vo hp. Bi 2. T i cuc thi "Theo dng lch s", BTC s dng 7 th vng v 7 th , nh du m i lo i theo cc s 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. Hi c bao cch x p tt c cc th ny thnh m t hng sao cho hai th cng mu khng nm li n nhau? Gii Nu cc th vng nm v tr l th cc th n m v tr ch n, ta c 7!.7! cch x p khc nhau. + N u cc th vng nm v tr ch n th cc th nm v tr l, ta c 7!.7! cch x p khc nhau. Vy c tt c : 7!.7! + 7!.7! = 50803200 cch.
D. Dng 4: BI TON SP XP NGI

Bi 1. Mt t c 8 hc sinh 5 n v 3 nam. Hi c bao nhiu cch s p x p cc hc sinh trong t ng thnh m t hng dc vo lp sao cho: a. Cc bn n ng chung vi nhau b. Nam n khng ng chung nhau Gii a. Cc bn n ng chung vi nhau ta xem nh m t nhm on k t nn c 4! cch. C 5! hon v 5 b n n v i nhau. V y c 5!.4! = 2880 cch. b. Cc b n nam ng ring ta c: 3! cch. Cc b n n ng ring ta c: 5! cch C 2! cch i ch 2 nhm nam v n nn c t t c : 2!.5!.3! = 1440 cch. Bi 2. i v n ngh c a tr ng gm 10 hc trong c 3 bn Lan, H ng, Nga hc cng m t lp. Hi c bao nhiu cch x p i v n ngh thnh mt hng dc sao cho 3 b n Lan, Hng, Nga lun bn c nh nhau? Gii Ba b n Lan, H ng, Nga ng c nh nhau ta gi l mt nhm on kt. + Nhm on k t ny cng vi 7 hc sinh cn l i ta s c 8! cch s p x p + Mi ln i ch 3 hc sinh trong nhm on kt ta c 3! cch sp xp. Vy c tt c : 8!.3!= 241920 cch.

261

Chng III. T hp, Xc su t v S phc Tr n Phng

E. Dng 5: BI TON M TRONG HNH HC

Bi 1. Xt cc tam gic c 3 nh l y t cc nh c a a gic u H c 10 c nh. a, C t t c bao nhiu tam gic? C bao nhiu tam gic c ng 2 c nh c a H? b. C bao nhiu tam gic c ng m t c nh l c a H? C bao nhiu tam gic khng c c nh no ca H? Gii
3 a. a gic c 10 c nh nn c 10 nh v c C10 = 120 tam gic c 3 nh l

nh c a H. Tam gic c ng hai c nh ca a gic l tam gic t o bi 3 nh lin ti p c a a gic. l cc tam gic:
A1 A2 A3 , A2 A3 A4 , A3 A4 A5 ,..., A9 A10 A1 , A10 A1 A2 nn c ng 10 tam gic.

b. Chn mt cnh ca H v hai bn cnh ny ta b i 2 cnh tc l b i 4 nh, cn li 6 nh. ng v i mt trong 6 nh v c nh chn ta c m t tam gic c ng mt c nh c a H, nn c 6 tam gic ng vi m t c nh chn ban u ca H. V y c 6.10 = 60 tam gic c ng 1 c nh l c nh ca H. T suy ra s cc tam gic khng cha c nh no c a H l: 120 10 60 = 50 tam gic. Bi 2. Cho 15 im trn mt ph ng , trong khng c 3 i m no th ng hng. Xt t p h p cc ng thng i qua 2 i m c a 15 i m cho. S giao i m khc 15 im cho do cc ng thng ny to thnh nhiu nht l bao nhiu? Gii
2 C 2 im c 1 ng thng nn s ng th ng t 15 i m l: C15 = 105 2 Nu c 2 ng thng cho 1 giao im th s c C105 giao im. Nhng mi 2 im cho c 14 ng th ng i qua nn i m ny phi l giao c a C14 cp 2 2 ng th ng. Nh v y vi 15 im cho s c 15. C14 giao im trong C105 2 2 15.C14 = 4095 giao im ni trn. Suy ra s giao i m c n tm l: C105

Bi 3. Cho 2 h ng thng c t nhau: H (L 1) gm 10 ng thng song song v i nhau; H (L 2) gm 15 ng thng song song vi nhau. Hi c bao nhiu hnh bnh hnh c to b i (L1) v (L2) Gii Mt hnh bnh hnh c to b i 2 ng th ng c a h (L 1) v 2 ng thng
2 2 ca h (L2) nn s hnh bnh hnh c t o b i l C10 C15 = 45 105 = 4725

262

Cc bi ton v nguyn l m
F. Dng 6. BI TON PHN CHIA TP HP

Cho tp A c n phn t khc nhau. Chia t p A thnh cc t p con A1 , A2 ,..., Ak ; trong m i t p con Ai ( i = 1, k ) c n i ( i = 1, k ) ph n t. Khi vi c chn n i ph n t trong n ph n t l php chn v loi tr dn cc phn t c chn. Bi 1. C n ph i pht 6 thi khc nhau cho 4 em hc sinh. Hi c bao nhiu cch pht thi n u m i em hc sinh u lm t nh t 1 bi thi? Gii TH1: Mi em u lm m t bi thi:
4 + C C 6 = 15 cch chn thi.

+ V i 1 cch chn 4 thi pht cho 4 hc sinh s c 4! cch pht

4 4 Vy c 4!C 6 = A6 = 360 cch pht thi m m i em lm 1 bi.

TH2: C m t em no lm 2 bi thi:
2 2 + C C 6 cch chn 2 bi thi trong 6 bi thi v c 4.C 6 cch pht 2 bi thi cho

1 trong 4 hc sinh.
3 + V i 4 bi thi cn l i s c A4 cch chia cho 3 th sinh.
2 3 Vy c 4.C 6 . A4 = 1440 cch pht thi m trong c 1 em lm 2 bi thi.

TH3: C hai em no lm 2 bi thi:

2 2 + C C 6 cch chn 2 bi thi trong 6 bi thi v c 4.C 6 cch pht 2 bi thi cho

1 trong 4 hc sinh.
2 2 + C C 4 cch chn 2 bi thi trong 4 bi thi cn li v c 3.C 4 cch pht 2 bi

thi cho 1 trong 3 hc sinh cn li. + V i 2 bi thi cn l i s c 2! cch pht cho 2 th sinh cn l i.
2 2 Vy c 4.C 6 .3.C 4 .2! = 2160 cch pht thi m trong c 2 em lm 2 bi thi.

TH4: C m t em no lm 3 bi thi:
3 3 + C C 6 cch chn 3 bi thi trong 6 bi thi v c 4.C 6 cch pht 3 bi thi cho

1 trong 4 hc sinh. + V i 3 bi thi cn l i s c 3! cch pht cho 3 th sinh cn l i.

3 .3! = 480 cch pht thi m trong c 1 em lm 3 bi thi. Vy c 4.C 6

263

Chng III. T hp, Xc su t v S phc Tr n Phng

K t lu n: T ng h p 4 trng h p xt ta c s cch pht thi m i em hc sinh u lm t nht 1 bi thi l:

4 2 3 2 2 3 4!C 6 + 4.C 6 . A4 + 4.C 6 .3.C 4 .2! + 4.C 6 .3! = 360 + 1440 + 2160 + 480 = 4440 cch

Bi 2. Cho A l t p h p c 15 ph n t khc nhau. a. C bao nhiu t p h p con c a A? b. C bao nhiu t p h p con khc rng c a A m c s phn t l s chn? Gii
0 a. + S t p con c a A c 0 ph n t (t p rng) l: C15 1 + S t p con c a A c 1 ph n t l C15 2 + S t p con c a A c 2 ph n t l C15

..
15 + S t p con c a A c 15 phn t l C15

0 1 2 15 Vy tng s t p h p con ca A l: C15 + C15 + C15 + ... + C15 = (1 + 1)

15

= 215

0 1 2 3 14 15 0 14 2 12 14 0 b. Do C15 + C15 + C15 + C15 + ... + C15 + C15 = C15 + C15 + C15 + C15 + ... + C15 + C15 0 2 4 14 2 4 14 nn 215 = 2 ( C15 + C15 + C15 + ... + C15 + C15 + ... + C15 = 214 1 ) suy ra C15

Vy s tp h p con khc rng c a A c s phn t ch n l: T = 214 1 . Bi 3. Cho t p hp A gm 20 phn t khc nhau. C bao nhiu tp hp con khc rng c a A m c s ph n t l s chn? Gii S cc t p con khng rng cha m t s ch n cc ph n t rt ra t t p h p 20
2 4 20 ph n t trn l S = C 20 + C 20 + ... + C 20 . Ta tnh tng S theo cch sau y: 20 0 1 2 20 C 20 + C 20 + C 20 + ... + C 20 = (1 + 1) = 2 20 (1) 0 1 2 20 C 20 C 20 + C 20 ... + C 20 = (1 1) 20

= 0 (2)

0 2 4 20 L y (1) cng v i (2) v theo v ta c: 2C 20 + 2C 20 + 2C 20 + ... + 2C 20 = 2 20 0 2 4 20 2 4 20 C 20 + C 20 + C 20 + ... + C 20 = 219 S = C 20 + C 20 + ... + C 20 = 219 1

Vy s cc t p con khng rng cha m t s ch n cc ph n t l S = 219 1 .

264