Drava, rad i nova geografija moi

Drava, rad i nova geografija moi

Seminarski rad iz sociologije rada

Drava, rad i nova geografija moi Sadraj:

Uvod.......................... 3 Drava.............................................................................................. ..4-5 Rad......................................................................................................6-9 Nova geografija moi......................................................................10-11 Zakljuak.........................................................................................12-13 Literatura..............................................................................................14

Drava, rad i nova geografija moi Uvod: Drava Drava i pravo prisutni su u mnogim sferama ljudskog ivota.Drava je organizacija koja raspolae monopolom fizike sile koja slui za odravanje onog naina proizvodnje koji je u interesu odreene drutvene zajednice. Moderna drava je zajednica slobodnih ljudi. Dravne odluke i pravna pravila moramo potovati kad se vjenavamo, kad uzdravamo i odgajamo djecu, kad radimo, gradimo kuu i dr. Premda nisu sva ljudska ponaanja odreena dravom i pravom, ipak je ovjek u gotovo svakom trenutku obuhvaen ili prinuen ili zatien nekim dravnim odlukama ili pravnim normama. Rad Pauk obavlja radnje koje podsjeaju na radnje tkalca, i pela posramljuje mnoge arhitekte konstrukcom vlastitih saa. Ali to razlikuje najgoreg arhitekta od najbolje pele je ovo arhitekt gradi svoje djelo u umu pre nego to ga podigne u zbilji. - Karl Marx, Kapital, 1. svezak. Karl Marx moda ne bio sociolog po profesi, ali njegov lik je bio toliko velik da je postavio temelje i sociologe rada. Pojam rad je bio stoerni dio marxova djela. Marx je tvrdio da je u ljudskoj prirodi menjati prirodu i ovaj proces transformace prirode naziva radom, a mogunost za obavljanja rada naziva snagom rada. Za Marxa, ovo je prirodna mogunost za obavljanje fizike aktivnosti, ali je intimno vezana uz ljudski um i matu. Nova geografija moi Dogaaj godine je pomaljanje nove svjetkse geografije moi (NSGM). To je novi odnos snaga u svijetu koji smjenjuje situaciju u kojoj je, nakon zavretka hladnog rata, postojala samo Amerika kao super sila. Novom odnosu snaga u svijetu svakako je doprinijela globalna ekonomska kriza. Ona je ubrzala sunovrat ekonomija koje su imale probleme, pokazujui ko i pod kojim uslovima moe da preivi. Globalna kriza omoguila nam je i da - bez uvijanja - vidimo mo ekonomija koje se razvijaju.

Drava, rad i nova geografija moi

Drava Drava je organ vladajue klase za ostvarenje njenih klasnih interesa. U XVI vijeku termin je prvi put upotrijebio Makijaveli. Drava je istorijska kategorija, to znai da je jednom nastala i da e ieznuti. U prvobitnoj zajednici, drutvu sa gentilnim ureenjem, nije postojala jo nikakva organizirana vlast. Razvojem materijalnih proizvodnih snaga, podjelom rada, proirenjem razmjene i formiranjem trita u okviru gensa i izvan njega, pojavom privatnog vlasnitva i cijepanjem plemenskih organizacija na vlasnike (bogate) i nevlasnike (siromane), propada gentilno ureenje. Na ruevinama starih plemenskih zajednica izrasta nova drutvena organizacija sa postojanjem antagonistikih klasa . Kao rezultat nepomirljivosti klasa nastaje drava. U svakom klasnom drutvu postoji drava. Njen nastanak je u mnogome specifian kod razliitih etnikih zajednica. Engels je u Porijeklu porodice, privatnog vlasnitva i drave analizirao tri razliita puta u nastanku drave, na koje se u osnovi moe svesti nastanak svake pojedine drave. Klasini oblik nastanka drave je u atinskom gensu. U njemu su gotovo iskljuivo unutranji faktori uslovili nastanak drave. Druga dva naina nastanka drave, u starom Rimu i kod starih Germana, razlikuju se po utjecaju vanjskih faktora koji ponekad imaju i odluujue znaenje. Za razliku od gentilnog ureenja, drava ima slijedee bitne karakteristike: prvo, stanovnici se ne dijele prema krvnom srodstvu, ve prema teritoriju; drugo, mo drutva u nastanku drave otuuje se od njega u javnoj ustanovi javne vlasti koja se oslanja na monopol fizike prinude i, tree, poinje oporezivanje graana i stvaranje fondova radi izdravanja dravnih organa. O nastanku kao i o sutini drave postoje razliite teorije. Prema marksistikoj teoriji, drava je nastala tada i tamo gdje se drutvo pocijepalo na dvije nepomirljive klase koje se nalaze u stalnoj otvorenoj borbi. Drava koja nastaje zbog borbe suprotnih klasnih interesa ima dvostruku funkciju u drutvu: ona je stvarno orue vladajue klase za ostvarenje njenih klasnih interesa i prividno opti reprezentant, predstavnik itavog drutva.

Drava se kroz istoriju stalno razvijala i mijenjala. Postoji velika raznolikost dravnih struktura. Meutim, moe se ipak prema objektivnim kriterijima izvriti klasifikacija drava. Na osnovu ekonomsko-klasne sadrine govorimo o tipovima
4

Drava, rad i nova geografija moi drava i drutva: robovlasniko, feudalno, kapitalistiko i o posebnom tipu drave u prelaznom periodu ili socijalizmu. Svaki tip drave moe imati razliite oblike. Dijelimo ih prema organizaciji vrhovne vlasti u dravi (monarhija i republika), prema odnosu lokalnih i centralnih organa vlasti (federativne i unitarne drave) i prema politikom nosiocu suverene vlasti (demokratija, oligarhija i autokratija). I savremena drava je instrument klasne vladavine, ali se putem nje ostvaruje i tendencija podrutvljenja sredstava za proizvodnju. Ona se sve vie namee kao regulator cjelokupnog drutvenog kretanja, od elementa proirene reprodukcije, preko odravanja monopola u oblasti ideologije, umjetnosti i nauke, do proirenja u sferu meunarodnih odnosa. Osnovni tokovi odumiranja drave jesu: prvo, ukidanje dravnih organa i prenoenje poslova na samoupravne organe drutva; drugo, smanjenje dravnog aparata i ogranienje njegovih kompetencija, jaanje uloge predstavnikih tijela na raun njihovih izvrnih organa i svoenje uloge dravne uprave na strunog izvrioca odluka predstavnikih tijela; tree, unoenje elemenata drutvenog samoupravljanja i u dravne organe i promjena njihovog karaktera, te povezivanje dravnih i samoupravnih organa u jedinstveni sistem koji sve vie dobiva karakter samoupravljanja. Odumiranje drave nije mehaniko ukidanje dravnih organa, ve istovremeno organski rast drutvenog samoupravljanja. Nae drutvo je nalo put svoga prirodnog kretanja ostvarenjem Marxove ideje da asocijacija neposrednih proizvoaa upravlja procesom proizvodnje kroz organe radnikog i drutvenog upravljanja.

Drava, rad i nova geografija moi Rad Radne epohe Istoriju rada moemo podijeliti u tri epohe: 1. epohu alata (od nastanka ovjeka do otkria parne maine 1785 godine); 2. industrijsku epohu (od 1785. do otkria elektronskog raunala 1946. godine); 3. postindustrijsku epohu (od 1946. do danas). Za epohu alata je karakteristino prvenstveno koritenje ljudske i ivotinjske radne snage, dok u industrijskoj epohi pokretai proizvodnje postaju fosilna goriva te kasnije elektrina energija (2. industrijska revolucija). U epohi informatike, koja se jo naziva i postindustrijska epoha, temelj napretka postaje koritenje informacija koje dovodi do znanstveno-tehnike revolucije. Paleolit ovjek se prije otprilike milijun godina izdvojio od ostalih ivih vrsta upravo radom. Ono po emu se ljudski rad razlikuje od ivotinjskog (ako se ivotinjska djelatnost uope moe nazvati radom) je planiranje, zamiljanje i projektiranje budueg rada. Stoga Haladin (1993.) zakljuuje da je rad djelatnost koja je svojstvena iskljuivo ovjeku. ovjek ve u praistoriji koristi primitivne alate u lovu. Prvo obrauje kost ulovljene ivotinje da bi je mogao koristiti kao orue (oruje) u lovu, a kasnije poinje izraivati alate od kamena. Neolit Neolitske kulture nastaju prije otprilike 10000 godina. Dok su za vrijeme paleolita ljudi ivjeli od lova i ribolova, u neolitu se poinju baviti poljoprivredom. U neolitu se prvo razvija proizvodnja tekstila (odjee), a zatim stoarstvo, zemljoradnja, lonarstvo, pa metalurgija. Promjene u nainu rada uzrokovale su i sve ostale promjene, pa i nastanak graditeljstva. Prve nastambe (sela) grade se kraj poljoprivrednih povrina, a kasnije se poinju razvijati i gradovi. Prvi grad u povijesti bio je Jerihon (prije otprilike 10 000 godina).

Drava, rad i nova geografija moi Antika Osobito znaajan utjecaj na podjelu rada imala je organizacija irigacije rijeka. U antikim civilizacijama dolazi do nove podjele rada kojom nastaju i nova zanimanja: vojnici, zanatlije, pisari, pravnici, lijenici, trgovci, knjigovoe, a osobito se razvija tehnologija graenja. Stoga se graevinski poduhvati iz doba antike i dan danas mogu smatrati tehnolokim udima. Tako je, na primjer, veliki Kineski zid i danas najvei graevinski objekt ikad sagraen. Srednji vijek U poreenju s antikim razdobljem, europski srednji vijek bio je tehnoloki nerazvijeniji. Preporod Europe zapoinje u 10. vijeku pojavom univerziteta i obnovom gradova. Vodena snaga poinje se koristiti u proizvodnji tekstila u 13. vijeku. Kao i u antici, i u srednjem su vijeku najvea dostignua na podruju rada postignuta u graevinarstvu, osobito u izgradnji sakralnih objekata. Utemeljena je profesija glavnog graditelja pretee dananjih arhitekata i graevinskih inenjera. Urbanistika ljepota nekih srednjovjekovnih gradova ostala je nenadmaena sve do dananjih dana Doba od 16. do 18. stoljea U tom razdoblju poveava se obim drava to omoguava masovnu proizvodnju. Ujedno, kolonizacija novih kontinenata dovodi do svjetske podjele rada. Najbre napreduje tekstilna industrija koja koristi energiju vode. Podjela rada u manufakturama drastino poveava produktivnost rada jer produktivnost sve vie ovisi o organizaciji rada, a sve manje o individualnom umijeu. Usprkos poveanoj produktivnosti rada radni uslovi se pogoravaju (14 do 16 sati zaglupljujueg rada u bunim, zaguljivim i nezdravim radnim prostorima). I naselja radnika koji rade u manufakturama takoer su bila izrazito nehumana mjesta za ivljenje. U to se vrijeme u obje Amerike ponovno uvodi ropstvo. Dakle, period od 16. do 18. stoljea prepun je kontrasta, koji se ogledaju u ouvanju negativnih karakteristika prethodnih epoha, ali i u navijetanju nove epohe epohe stroja - koja e iz temelja promijeniti ovjeanstvo.

Drava, rad i nova geografija moi Industrijska epoha Industrijska epoha poinje izumom parne maine 1785. godine, a ta se godina smatra i godinom kada poinje prva industrijska revolucija. Druga industrijska revolucija poinje izumom elektrinog generatora 1870. godine. Prve moderne pokretne trake pojavile su se u mesnoj industriji u SAD-u (Cincinnati i Chicago). Henry Ford uvodi u traku u proizvodnju automobila 1913. godine. To je omoguilo serijsku proizvodnju automobila te drastian pad cijene istog. A automobil uskoro postaje dostupan i prosjenom Amerikancu. U organizaciji rada dolazi do maksimalnog pojednostavljenja radnog postupka. Strunost radnika na traci postaje nia od strunosti nekadanjeg zanatlije. Nastaje stroga podjela na manualni i intelektualni rad. Manualni radnik postaje dodatak stroju. Drastino se poveava specijalizacija rada, a time uslonjava i hijerarhijska struktura preduzea. Postindustrijska epoha Pedesetih godina 20. vijeka nastupa nova epoha za koju se najee koriste termini postindustrijsko doba ili doba automatizacije. Najznaajniji izumi koji su omoguili razvoj nae epohe su sljedei: 1. roizvodnja prvog atomskog reaktora (1942.); 2. onstruiranje prvog kompjutora (1946.); 3. voenje robota u proizvodnju; 4. otkrie interneta (1969.).

Drava, rad i nova geografija moi Obiljeja savremenog rada Iako postindustrijsko doba poinje pedesetih godina prolog vijeka i traje do danas, poetkom 1990-ih godina deavaju se promjene koje su dovele do novih, drastinih promjena u podruju rada i drutva openito. Te se nove promjene nazivaju globalizacija, koju moemo definirati kao proces ekonomskog, politikog i kulturnog povezivanja svijeta, a uzrokovali su je sljedei dogaaji. Prvo, raspad Sovjetskog Saveza i komunistikog bloka u Istonoj Europi omoguio je ekonomsko i politiko povezivanje ne samo Europe nego i itavog svijeta. Drugo, pojava interneta omoguila je informacijsko povezivanje svijeta, a to ima znaajan utjecaj ne samo na rad nego i na sva podruja drutva. Tree, usavravanje transportnih sredstava stimulira svekolike migracije ljudi, od turistikih, preko obrazovnih do poslovnih. etvrto, proces globalizacije stimulira stvaranje, irenje i jaanje ekonomskih i politikih nadnacionalnih organizacija kao to su Europska Unija, NATO ili Svjetska trgovinska organizacija. Globalizacijski procesi doveli su do sljedeih promjena u podruju rada: Intelektualni rad sve vie zamjenjuje fiziki rad. Povezano s time je i poveavanje obrazovnog nivoa stanovnitva. Na primjer, u SAD-u danas oko 50% pripadnika jedne generacije zavrava fakultet. U razvijenim zapadnim dravama tei se tome da gotovo cjelokupno stanovnitvo ima zavrenu srednju kolu. Dakle, da bi radna snaga bila konkurentna na globalnom tritu, mora imati adekvatno formalno obrazovanje. Drastino se poveava broj ljudi koji rade kod kue. Na primjer, danas novinar ne mora ii u redakciju, nego svoj lanak moe poslati e-mailom. I ne samo to, danas znanstvenici s razliitih kontinenata mogu zajedno pisati knjigu, a da se nikad ne susretnu. To su samo neki od brojnih primjera poslova koji se mogu obavljati kod kue. Rad kod kue ima svoje brojne prednosti. Na primjer, radom kod kue tedi se vrijeme koje se inae troi na putovanje na posao i s posla. To je pogotovo bitno u velikim gradovima u kojima dolazi do prometnog kolapsa u vrijeme kada ljudi odlaze na posao i vraaju se s posla. Rad kod kue omoguava vie vremena za kontakte s obitelji i esto omoguava ugodniju radnu atmosferu nego u uredu.

Drava, rad i nova geografija moi

Nova geografija moi Kraj hladnog rata zaotrio je problem odnosa izmeu ekonomike i meunarodne politike. Hladni rat je razdvajao politike od ekonomskih pitanja, ili tanije, potinjavao meunarodne ekonomske odnose postojeem geopolitikom poretku, koji se zasnivao na ideolokoj protivrenosti izmeu Zapada i Istoka. U tom kontekstu nesloge "male politike" u domenu trgovine i investicija pojedinih drava, vodile su ponekad do otrih sporova i diplomatskih kriza ali nisu ugroavale osnove svetskog poretka. "Velika politika" tj. svetska vizija, bazirala se na stvaranju blokova - NATO i Varavskog pakta. Ona je dominirala i ekonomskom organizacijom sveta, koja je bila podeljena na tri dela: blok industrijalizovane ekonomike ili "Zapad", blok socijalistike planske ekonomike ili "Istok", i grupa raznovrsnih zemalja u razvoju ili "Trei svet". Ovaj trei deo je predstavljao "vakuum moi" i poligon za konfrontacije prva dva. Danas postoji hijerarhian sistem u kojem bogate zemlje postaju jo bogatije a siromane jo siromanije Kraj hladnog rata doneo je dve znaajne promene na ekonomskoj ravni: S jedne strane imamo "povratak geografiji", poto je politika hladnog rata dovela do delimino vetake geografije (podela Evrope na dve, transatlantska polarizacija, relativna slabost u vezama izmeu Evrope i Azije, nepodudarnost geopolitikih pojmova Istok i Zapad sa geografskim istokom i zapadom). Pokuaji regionalizacije u Evropi i Aziji pokazuju povratak na geografiju, utvrujui prirodne zone trgovinske razmene, bazirane na eksploataciji ekonomskog susjedstva.Znaajni pad transportnih trokova proiruje ekonomsko susjedstvo izvan geografskog, ali je geografska blizina ipak vaan faktor za razmjenu. Osim toga, razvoj plodotvorne trgovinske veze je investicija Sa druge strane je napredak odreenog broja zemalja na hijerarhinoj liestvici ekonomske moi. Demografska teina (uglavnom u Aziji) vezana je sa ekonomskim usponom Kine, fenomenom "malih zmajeva" i pojavom novih "zmajeva" meu zemljama ASEAN-a, proces reformi u privredi Indije, svedoe o geoekonomskoj strukturizaciji svetskog sistema.

10

Drava, rad i nova geografija moi U obe navedene promene ekonomska pitanja igraju prvostepenu ulogu. Ekonomska pitanja postaju sve vaniji deo diplomatskih aktivnosti (ekonomske sankcije, status najpovlaenije nacije, trgovinski pregovori). Dostup do trita postaje glavni cilj spoljne politike. To je najjasnije izraeno u SAD. Sve to svedoi o dubokim promenama geopolitike sredine u globalnim i regionalnim razmerama. U pojedinim regionima vladaju specifini uslovi za integracije, to uslovljava geografsku "regionalizaciju" svetske privrede. Stvaraju se tri velika ekonomska prostora - azijski, evropski i ameriki. Nezavisno od toga na koje se prostore odnose, postavljaju se pitanja ciljeva, posledica i pokretakih snaga takvih integracija. Odgovori na ta pitanja prevazilaze isto ekonomsku dijalektiku i geografsku logiku.

11

Drava, rad i nova geografija moi Zakljuak Rad Unato svim problemima, s prolaskom vremena, dolo se do zajednikog dogovora u kojemu rad predstavljaju sve one aktivnosti koje se obavljaju na tritu. Znaenje koncepta postalo je samo-oito i istraivanja rada su se povukla iz teoretskih voda, a kompleksnost koncepta se svela na jednostavnu formulu: rad = plaeni rad Tu treba biti paljiv. Veina obavljenog rada u naim ivotima ne plaena. Ali iz konteksta sociologe i ekonome upravo je plaeni rad onaj na koji mislimo dok ga spominjemo. I u tom znaenju se od sada re rad protee kroz ostatak ovog dokumenta, osim ukoliko se jasno ne naglaava razlika izmeu svog rada i plaenog rada. Drava "Drava" - kae Engels rezimirajui svoju istorijsku analizu - "ni u kom sluaju ne predstavlja silu koja je spolja naturena drutvu. Isto tako, drava nije 'stvarnost moralne ideje', 'slika i stvarnost razuma' kao to tvrdi Hegel. Drava je, naprotiv, proizvod drutva na odreenom stepenu razvitka; drava je priznanje da se to drutvo zaplelo u nerazreivu protivurenost sa samim sobom, da se ono rascjepilo u nepomirljive suprotnosti iz kojih je nemono da se oslobodi. A da te suprotnosti, klase sa suprotnim interesima, ne bi progutale jedna drugu u drutveno jalovoj borbi, bila je potrebna snaga koja prividno stoji nad drutvom, snaga koja bi ublaavala sukob, drala ga u granicama 'poretka'. I ta sila, proizala iz drutva, ali koja se stavlja iznad njega, koja se sve vie otuuje od njega, jeste drava." (str. 177-178. estog nemakog izdanja).

12

Drava, rad i nova geografija moi

Nova geografija moi

Najslikovitiju potvrdu, najrjeitiji dokaz Nove Svjetske Geografije Moi vidjeli smo sredinom decembra 2009. godine u Kopenhagenu, na klimatskom samitu.Kada 192 drave svijeta nisu mogle da se dogovore oko toga kako da definiu obaveze u vezi sa zatitom ivotne okoline, traila se preica - nain da se izae iz pat pozicije. Tada su se za pregovarakim stolom nali predsjednik SAD-a, premijer Kine, predsjednik Vlade Indije i predsjednici June Afrike i Brazila.Za stolom za kojim je postignut dogovor nije bilo nikoga iz Evrope i Japana nisu pozvani.Povodom te situacije Dejvid Rotkof, kolumnista Foreign policy,svrstavajui EU meu gubitnike 2009. godine napisao je: EU predsjednik - ko? Ministar inostranih poslova bez iskustva u spoljnoj politici? Kada nesigurna institucija izabere lidere po principu da su najmanje nepoeljni likovi u sobi, onda se ta intsitucija kandiduje za irelevantnost. ujemo vas, Evropo... aufiderzen, ao... Biete tu jo neko vrijeme, ali samo sluajte kako se va glas utopio u Kopenhagenu i shvatiete ta se, zapravo, deava na globalnoj sceni.

13

Drava, rad i nova geografija moi

Literatura
[1] http://www.marxists.org/ [2] http://www.pobjeda.co.me [3] [4] http://www.scribd.com http://www.znanje.org

14