UNIVERZITET DEMAL BIJEDI U MOSTARU NASTAVNIKI FAKULTET SPORTSKA AKADEMIJA

SEMINARSKI RAD
TEMA: METODOLOKI PRISTUP KONDICIJI NOGOMETAA

STUDENT: Klaar Elvedin

MENTOR: doc. dr. Almir Popo

Mostar juni, 2013. godina

SADRAJ

1. UVOD ..................................................................................................................... 3 2. KONDICIONA PRIPREMA.......................................................................................4 3. KONDICIJA U NOGOMETU.....................................................................................5 4. ANALIZA TAKMIARSKE AKTIVNOSTI.......................7 5. AEROBNI I ANAEROBNI TRENING......................................................................11 6. ZAKLJUNO RAZMATRANJE...............................................................................14 7. LITERATURA.........................................................................................................15

UVOD Sasvim je sigurno, da je u zadnjoj deceniji dolo do ekspanzije kondicione pripreme u teoretskom i praktinom smislu. Danas je nezamislivo da se moe uspjeti u sportu bez dobre kondicione pripremljenosti, bilo da je rije o individualnom ili ekipnom sportu. U teoriji i praksi sportske pripreme sportaa koriste se razni nazivi za kondicionu pripremu kao to su atletska, psihofizika, fizika, psihomotorna, tjelesna, motorika, funkcionalnomotorika i fitness priprema. Kondicioni trening spada u prostor kondicione pripreme, koji ima zadatak da unaprijedi sve kondicione sposobnosti s ciljem da pobolja unikovitost sportaa u specifino-situacijskim zahtjevima datog sporta. Da bi se sportisti mogli uspjeno nositi za fizikim zahtjevima koje pred njih postav lja odreeni sport, te da bi smanjili rizik od nastanka povreda, neophodno je da veliku panju posvete kvalitetnom treningu kondicijskih sposobnosti. Veliki broj istraivanja je proveden s ciljem da bi se dolo do podataka koji nam govore o fizikim zahtjevima odreenog sporta, kao i o samim fiziolokim karakteristikama sportaa koji se bave odreenim sportom. Vodei se dobivenim informacijama, kondicioni treneri se koriste odgovarajuim metodama treninga, odgovarajuim sredstvima kondicionog treninga, kao i odgovarajuim nainom oporavka, a sve u cilju unaprijeenja sportiste.

KONDICIONA PRIPREMA

Prema eminentnim sportskim strunjacima postoje razliite podjele kondicionog trenanog sistema: Bangsboo (1994) razlikuje nekoliko podtipova kondicionog treninga: aerobni (regeneracijski, nisko i visoko intenzivni), anaerobni (brzina i brzinska izdrljivost), trening snage (bazini i funkcionalni), trening brzinske i dugotrajne miine izdrljivosti, te trening koordinacije i fleksibilnosti. Weineck (1995) govori i o sljedeim oblicima kondicijske pripreme: treningu brzine, okretnosti, snage (brzinske i maksimalne) i izdrljivosti (aerobne i snane). Milanovi (1997) u okviru fizike pripreme sportaa razdvaja trening funkcionalnih sposobnosti i trening motorikih sposobnosti. Osnove metodike treninga funkcionalnih sposobnosti ini anaerobno i aerobno treniranje s temeljnim naelima razvoja osnovnih funkcionalnih mehanizama. Trening motorikih sposobnosti ukljuuje sistem za razvoj i odravanje snage, brzine, izdrljivosti, gibljivosti, koordinacije i preciznosti, te kombiniranih motorikih sposobnosti. Cjelokupnu kondicijsku pripremu autor dijeli na opu, bazinu i specificnu. Neovisno o kojem sportu je rije, da bi se trenani proces kondicione pripreme mogao sprovesti, neophodno je da se zadovolje tri osnovna segmenta : segment treninga, segment oporavka i segment ishrane. Ukoliko se izostavi pravilno sprovoenje bilo kojeg od ova tri segmenta, teko je oekivati maksimalne rezultate. Ono to je ovdje odmah vidljivo, jeste to da trenani proces ne zavisni direktno samo od strunosti kondicionog trenera ( koji sprovodi trenani proces i daje savjete u vezi ishrane), ve da velikog udjela ima i svijest sportiste. Naime, ukoliko sportista svjesno ne bude ispunjavao trei potrebni segment ( oporavak/odmor), a na koji trener ne moe uticati toliko koliko moe na prva dva spomenuta, unaprijeenje kondicionih sposobnosti je nemogue! Ovde istiemo vanost zajednikog doprinosa sportiste i trenera unaprijeenju kondicijskih sposobnosti sportiste, a to je osnovni preduslov za uspjeh! Potrebno je spomenuti kako se razlikuje i kako je potrebno razdvojiti kondicionu pripremu seniora od kondicijske pripreme mlaih sportista, odnosno, razvoja i unaprijeenja njihovih motorikih sposobnosti u pravom ivotnom dobu. Posebna panja se mora posvetiti radu sa mlaim sportistima, kako bi se na pravi nain sve antropoloke osobine razvijale sa maksimalnim napretkom i kako bi se vodilo rauna oko njihovog process rasta i razvoja. Kondiciona priprema je irok pojam, tako da bi i par knjiga bilo malo da bi Vam uopte pribliili spomenutu materiju.

KONDICIJA U NOGOMETU
Fudbalska igra, od svog nastanka, pa do danas, teila je da se nadograuje, usavrava i modifikuje, dostiui vrijednosti znaajne drutvene pojave.Od propisivanja prvih pravila, poevi od dimenzija terena i gola, do uvoenja prvih sistema, igra se mjenjala i oblikovala prema sve veim zahtjevima iskazanim kroz poboljanja dinamikih, tehnikih i fiziolkih performansi, u cilju zadovoljenja onih vrijednosti koje su prioritetne za omasovljenje i zadovoljenje publike. Fudbal, kao igra, u osnovi je nadmetanje dvije suprotstavljene ekipe od po 11 igraa, gdje su, jedna naspram druge, sueljeni fiziki, fizioloki, psiholoki i individualno-kreativni kvaliteti pojedinaca.Vremenom, sport i zabava su uporedo napredovali od analize igre i sastavnih elemenata uinka igre (kondicija, tehnika, taktika i psihika spremnost) do sadanje koncepcije, koju gotovo svi podravaju, gdje su igra i zabava vrsto povezane. Do nedavno, fudbalski trener je radio odvojeno na svim ovim elementima, tehnika se radila odvojeno od kondicionih vjebi, vjebi kontrole i ut. to se tie taktike odvojeno se radio napad od odbrane i to se tie psihikog aspekta bila je bitna sama vjera igraa u njihov doprinos igri. Meutim u skorije vrijeme sve je vie znaajna i fizika pripremljenost igraa tako da se ini kao da treniraju atletiari a ne fudbaleri. Zaboravili su da je fudbal igra sa loptom, da je to kolektivna igra i da zavisi od interakcije meu igraima. U dananje vrijeme, figura igraa ima svoj znaaj ali ne samo zbog fizike pripremljenosti igraa izolovane od ostalih vrijednosti, ve i zbog veih kriterijuma i oekivanja trenera i pomonika prilikom ostvarivanja zadataka u toku sveobuhvatnog treniranja.Danas, tradicionalno treniranje sa analitikim pristupom je zamenjeno jedinstvenim i sveobuhvatnim treningom gdje postoji potreba da se igra stavi u situaciju da rijei problem koji mu se namee u igri i u projekciji igre, koju predlae trener i na koju treba primjeniti i svoje pedagoke metode.

Meutim, dok se za razvoj odreenih elemenata, ne samo fizikog uinka (treninzi bez lopte), koriste ve dobro utvrene metode (neprekidan rad, fartlek treninzi, piramidalna metoda, metoda Cometti ), elementi kao to su otpornost, snaga ili brzina teko se mogu primjeniti i uvjebavati na treninzima sa loptom, jer postoje odgovarajue metode koje to podravaju. Potrebno je da fudbalski igrai imaju visok nivo fizikih mogunosti, da bi se uspeno suoili za fizikim zahtjevima jedne fudbalske utakmice i da bi dozvolili svojim tehnikim vjetinama da dou do izraaja. Stoga, trening fizikih sposobnosti je vaan dio sveukupnog programa treninga.

Zajedniko za sve tipove treninga fizike sposobnosti u fudbalu je to da bi trebalo sve vjebe izvoditi u zahtevima to slinijim utakmici. Ovo je jedan od glavnih razloga zato veina treninga fizikih sposobnosti treba da se izvodi sa loptom. Prednosti ovakvog tipa treninga su da igrai razvijaju svoje tehnike i taktike vjetine u uslovima slinim onima na utakmici, i da ovakav vid treninga obino obezbeuje veu motivaciju igraa u poreenju sa treningom bez lopte.

ANALIZA TAKMIARSKE AKTIVNOSTI

Najbolji prilaz razradi metodologije treninga je definisanje tipologije napora kojima se igrai podvrgavaju za vrijeme utakmice. Zbog toga bi trebalo izanalizirati kvantitativnu strukturu njihovih kretanja i tehniko- taktiku strukturu njihovih aktivnosti, kao i da se sagleda realno vrijeme trajanja utakmice i vrijeme trajanja akcija i pauza

Vrijeme trajanja utakmice

90
minuta + zaustavno vrijeme

Lopta van igre (aut, korner, faul) 25 minuta Lopta putuje izmeu lanova tima (po zemlji i po vazduhu) ... 21 minut Lopta pod kontrolom igraa . 44 minuta 22 igraa na terenu pojedinano u kontaktu sa loptom ...2 minuta Svaki igra tokom utakmice bez lopte ...88 minuta

Bez obzira to je igra u dodiru sa loptom samo dva minuta u toku utakmice, sva njegova kretanja su postavke prema lopti.

Vrijeme efektivne igre na utakmici rijetko nadmauje 65 minuta. Vrijeme aktivnog trajanja utakmice ispresjecano je pauzama. To je faktiki intermitentni rad, kada poslije kratkog rada slijedi kratka pauza. Registracija frekvencije srane kontrakcije za vrijeme utakmice ukazuje na velike oscilacije pulsa sa tendencijom zadravanja visokih prosjenih vrijednosti: 130 o/min ~ 1 minut 130 150 o/min ~ 7 minuta 150 165 o/min ~ 17 minuta 165 170 o/min ~ 41 minut preko 180 o/min ~ 24 minuta Iz ovoga slijedi da je puls kod igraa za vrijeme utakmice vei od 165 o/min u vremenskom periodu od skoro 65 minuta, sto ini 72% vremena utakmice. Kretanja igraa koji igraju na razliitim pozicijama kao i distance i vrste tranja koje pojedinci pretre na utakmici su razliita.

Na navedenoj tabeli su razna tranja petorice igraa koji igraju u Engleskoj Premijer ligi u istom timu na razliitim pozicijama u timu:

etanje ~ kretanje prema napred, dok je zadnje stopalo na zemlji Doging ~ sporo tranje Tranje ~ brzo tranje sa ciljem, ali ne do otkaza Sprint ~ tranje do otkaza Generalno vezni igrai najvie pretre na utakmici, stalno su u pokretu (dogiranje 9,4 km) i imaju produene sprinteve od 30-40 metara. Ne moemo vjerovati uvijek statistikim podacima, iz razloga to su podaci razliiti u pojedinim ligama. Razlog tome je to se u pojedinim zemljama igraju drugaiji sistemi, koji zahtjevaju drugaije kretanje igraa. Ogromne su razlike izmedju Engleske i Holandske ili nae lige.

U dole navedenoj tabeli su primeri u Holandskoj i Engleskoj ligi:

Ovo je veoma veliki napor koji zahteva angaovanje anaerobnih procesa energetske potronje prilikom ponavljanja maksimalnih dejstava na utakmici. Nivo i stepen adaptacije organizma na napor zavise od karaktera i veliine trenanog optereenja. Trenana optereenja mogu se sagledavati kao kompleksni nadraaji na organizam fudbalera. Fizioloki uticaj tih nadraaja zavisi od:

izbora vjebi od intenziteta vjebanja od trajanja vjebanja od broja ponavljanja vjebi ili serija vjebi od trajanja odmora izmedju vjebi ili serija vjebi

Od ovih faktora u velikoj mjeri zavisi efekat treninga. Promjene ovih faktora utiu na konani uspjeh kumulativnog efekta adaptacije. Njihova optimalna sistematizacija, kako tokom pojedinanih treninga tako i tokom konkretnog perioda treniranja , od bitnog je znaaja za stvaranje povoljnih uslova za razvoj onih funkcionalnih sistema organizma koji su neophodni u fudbalu.

10

AEROBNI I ANAEROBNI TRENING Na osnovu vrste energetskih procesa koji dominiraju u veem dijelu vjebanja, svi treninzi mogu da se razvrstaju u dvije velike grupe:

AEROBNI TRENINZI ANAEROBNI TRENINZI

Pod terminom aerobni trening podrazumjeva se fiziko vjebanje takvog intenziteta (niskog, srednjeg, visokog) pri kojem se energija za miini rad stvara hemijskim procesima uz uee kiseonika.

Vrste aerobnog treninga

trening oporavka aerobni trening niskog intenziteta aerobni trening visokog intenziteta

Ciljevi aerobnog treninga:

poboljanje kapaciteta specifinih miia da koriste kiseonik i oksidiu masti tokom produenog perioda vjebanja poveanje kapaciteta srano-sudovnog sistema u prenoenju kiseonika poveanje mogunosti oporavka poslije vjebi visokog intenziteta

Praktino, aerobni trening je trening opte izdrljivosti PREGLED NIVOA FREKVENCIJE PULSA U AEROBNOM REIMU

*primjer je dat za maksimalni puls 200 o/min

11

Anaerobni trening podrazumjeva fiziko vjebanje takvog intenziteta (submaksimalnog i maksimalnog) pri kojem se energija za miinu aktivnost stvara hemijskim procesima bez uea kiseonika.

Vrste anaerobnog treninga:

Trening brzinske izdrljivosti:

trening razvoja sposobnosti (trening tolerancije laktata) trening odravanja sposobnosti

Trening brzine

Ciljevi anaerobnog treninga:

poboljanje sposobnosti organizma da brzo i neprekidno obezbjeuje energiju i snagu pri intenzivnom radu pomeranje anaerobnog praga poboljanje sposobnosti organizma da podnosi visoke koncentracije laktata poveanje kiseonikog duga poboljanje sposobnosti organizma da se oporavi posle napornog rada

12

OPORAVAK: MAX.OPTEREENJA AEROB.~ ANAEROB. 1. Brzinska izdrljivost 2. Brzina (sprint) 3. Opta izdrljivost 48 ~ 72 sata 24 ~ 48 sati do 24 sata

MAX. OPTEREENJA ANAEROB. (brzina,sprint sa loptom) 1. Brzina 2. Brzinska izdrljivost 3. Opta aerobna 48 ~ 72 sata 24 ~ 48 sati do 12 sati

13

ZAKLJUNA RAZMATRANJ A Metodoloki pristup trenigu sa preciznim planiranjem i prouavanjem ekipe igraa doprinosi velikom napretku na polju kondicije kao i priholokom stanju igraa. S toga mogu rei da dobro planiran i pripremljen trening moze mnogo pomoi igrau u njegovom napretku.

14

LITERATURA 1. Markovi. G. , Bradi. A., Nogomet integralni kondicijski trening 2. Milanovi, D. Osnovne teorije treninga U: Prirunik za sportske trenere. Ur: D. Milanovi. Fakultet za fiziku kulturu, Zagreb 3. Malacko, J., Rao, I Tehnologija sporta i sportskog treninga Fakultet sporta i tjelesnog odgoja, Sarajevo 4. Bil Foran,Sergej M.Ostoji Vrhunski kondicioni trening Fakultet za sport i turizam, Novi Sad 5. Sabahudin Dautbasic Antropomotorika Fakultet sporta i tjelesnog odgoja, Sarajevo

INTERNET: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. www.trcanje.rs www.sportskitrening.hr www.fitness.com.hr www.yu-fitness.com www.kondicijskitreningsportasa.com www.sport-forma.com http://croatian-fitness.blogspot.com www.topendsports.com www.fitness-trening.com

15