1

BRAHM TIRS VE DVNI

NCELEME-TENKDL METN

HAZIRLAYAN

Kadriye YILMAZ ORAK

z Gemi 1977 ylnda Ispartada dnyaya geldi. lk, orta ve lise tahsilini Ispartada tamamlad. 1998 ylnda Sleyman Demirel niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blmnden mezun oldu. Ayn yl Sleyman Demirel niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm Eski Trk Edebiyat Ana Bilimdalna aratrma grevlisi olarak atand. 2001 ylnda brahim Trs ve Dvn adl teziyle yksek lisansn tamamlad. 2009 ylnda Ege niversitesi Sosyal Bilimler Enstitsnde Ahmed Hamdnin Belgat-i Lisn- Osmnsindeki Terimlerin Tanmlar ve Tasnifi zerinde Bir Aratrma adl tezi ile doktor nvann ald. Hlen Isparta Sleyman Demirel niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blmnde grevini devam ettirmektedir. Evlidir.

ZET
Eski Trk Edebiyat almalarnda n sray oluturan dvn neirleri nemli lde dnemin iir zevkini ve anlayn zmemiz iin gerekli malzemeyi ortaya koymaktadr. Bu alma, bu ama dorultusunda XVIII. yzyln hattat ve airlerinden brahim Trs (d. ?- . H. 1140/M. 1727-28)nin hayatn ve yegne eseri olan dvnn yzeye karmak iin hazrlanmtr. Divan iirinin mizah anlay iinde deerlendirilen ve Mrekkepizde Hevynin takipisi olarak kabul edilen Trs, zaman zaman argo ifadeleriyle bu iire eklemlenen bir tr olan hezel iinde yer almaktadr. Bu tr, kendinden evvel ki iir gelenei ile alay eden, klsik iirimizin n gzel rneklerini glnletiren bir slba sahiptir. Trsnin bu hezel tarz iinde deerlendirilen dvnn, klsik iirimizin formlarnn yzyllar ierisinde kalplaan anlamnn alay iin kullanlmas eklinde deerlendirmek gerekir. Trs, divan airleri ve hatta kendi airlii ile alay edebilecek bir iir anlayna mensuptur ki amac iir geleneimizi bir mizah vastas olarak kullanmak; elenmek, elendirmektir.

SUMMARY
The edition-critic of Divans, which are at the first sequences of Old Turkish Literature, betray the necessary materials for us to solve the terms enjoyment of poem. Therefore this study was prepared to make crop out brahim Trss who is one of the penmen and poets of XVIII. century- life and the only consequence divan. Trsi, who is evaluated within the divan poems sense of humour and adopted like Mrekkepizde Hevays persecutor, sometimes come up in hezel which is added to this poem with argot declaration. This kind has an idiom of deriding with the previous convention of poem and makes the best samples of the our classical poems funny. It is necessary to evaluate the Trss such divan as using our classic poemS denotation that has been forming within centuries for derision. Trs has such a poem concept which derides divan poems and also his own poems that his aim is to use our poem convention like a tool of humour; to entertain ownself and the others.

NDEKLER
sayfa NSZ........................................................................................................................... 5 KISALTMALAR.................................................................................................... 6 NER MESELELER... 7

BRNC BLM NCELEME BRAHM TIRSNN HAYATI VE EDEB AHSYET

I. BRAHM TIRSNN HAYATI........................................................................... II. BRAHM TIRSNN EDEB AHSYET....................................................... ELE ALDII TEMALAR....................................................................................
A. SOSYAL TEMALAR...................................................................................... 1. Elenceler...................................................................................................... 2. Musiki.... 3. Meslekler ve Zanaatlar................................................................................... 4. Sebzelerve Yemekler..................................................................................... 5. Hayvanlar..................................................................................................... 6. Klk-Kyafet................................................................................................. B. YAADII EVREDEK AZINLIKLARIN MLL ZELLKLER.. C. HATTATLII DOLAYISI LE ELE ALDII KONULAR................................ . MEVSMLER..................................................................................................

8 15 15
17

17 18 20 21 24 27 28 31 32 34 34 38 40 42

III. ESER..
A. NSHALAR VE TAVSFLER..... B. DL............. C. ARUZ LS.............................................................................................. . EDEB SANATLAR

KNC BLM TENKTL METN DVN-I TIRS.................................................................................................. I. KASDELER.. II. GAZELLER.. III. MSTEZADLAR................................................................................................ IV. TAHMSLER...................................................................................................... V. TARHLER...........................................................................................................

45 45 53 225 231 235 SONU........................................................................................................................... 237 KAYNAKA...................................................................................................... 238

NSZ
XVIII. yzyl airlerinden Trs brahim Efendi zerine yaplan bu alma, Prof. Dr. Sadk Erdemin danmanlnda yksek lisans tezi olarak hazrlanmtr. Kataloglarda ve ansiklopedilerde drt nsha olarak bildirilen Trs Dvnnn almalarmz esnasnda yedi nsha olduu tespit edildi. stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktphanesi Nu.: 535te bulunan nsha, esas olarak alnd ve almada A. harfi ile gsterildi. B. nshas, stanbul niversitesi Ktphanesindedir. Aratrmalarmz neticesinde stanbul Arkeoloji Mzesinde bir dvna daha rastlanld ve C. nshas olarak deerlendirildi. Bunlardan baka, Sleymaniye Ktphanesinde, Trsye ait olduu tespit edilen dvn nshas, sras ile D., E., F. olarak adlandrldlar. G. harfi ile belirtilen son bir nsha, Millet Ktphanesi Ali Emiri Kitapl 257 numaradadr. almamz, nceleme, Tenkidli Metin blmlerinden olumaktadr. Birinci blmde, temel kaynaklarda hakknda yeterli bilgi bulamadmz Trsnin, eldeki dvn metninden faydalanarak oluturduumuz hayatn ve edeb ahsiyetini iermektedir. Tenkidli metin blmnde, karlatrlan yedi nshadan faydalanlarak salam bir metin oluturulmaya allmtr. Bu blmde okunamayan kelimeler, eski harfleriyle aynen yazlmtr. Metinde geen baz mstehen kelimelere ise ba harfleri verildikten sonra nokta konulmu; varsa ekleri yazlmtr. almamda yol gsteren yksek lisans danman hocam Sadk Erdeme teekkr ederim. Kadriye YILMAZ ORAK

KISALTMALAR
(A.) A. : Arapa. : Trs brhm, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktphanesi Nu.: 535. a.g.e. : Ad geen eser. B. bkz. C. D. E. (F.) F. G. haz. (.) F. Ktp. Nu. s. sy. (T.) T.Y. (Y.) yk. : Trs brhm, Dvn, stanbul niversitesi Ktphanesi T.Y. Nu.: 2917. : Baknz. : Trs brhm, Dvn, stanbul Arkeoloji Mzesi Ktphanesi Nu.: 1465. : Trs brhm, Dvn, Sleymaniye Ktphanesi zmir Nu.: 548. : Trs brhm, Dvn, Sleymaniye Ktphanesi Hlet Efendi Nu.: 668/1. : Farsa. : Trs brhm, Dvn, Sleymaniye Ktphanesi Hafid Efendi Nu.: 352. : Trs brhm, Dvn, Millet Ktphanesi Ali Emiri Kitapl Nu.: 257. : Hazrlayan. : talyanca. : Trs brhm, Dvn, Sleymaniye Ktphanesi Hafid Efendi Nu.: 352. : Ktphanesi. : Numara. : Sayfa. : Say. : Trke. : Trke Yazma. : Yunanca. : Yaprak.

(Fr.) : Franszca.

Yay. : Yay.

NER MESELELER
1. Metinde Arapa ve Farsa kelimelerdeki uzun vokaller , , srasyla , , eklinde gsterilmitir. 2. Dz yaznn stne konulan harfi ile Farsadaki vv- madleye iaret edilmitir. Hvcegn, hvr gibi. 3. Birleik sfatlar arasna bir (-) konulmutur. Arak-n, te-pre, bde-hvr, b-bn, bed-vz, gam-nk gibi. 4. Nsha farklar gsterilirken birinci msra, (/) iareti ile ikinci msra, (//) iareti ile belirtilmitir. Tahmislerdeki a, b, c, d, e srasyla birinci, ikinci, nc, drdnc ve beinci msraya dellet eder. 5. Metinde eksik braklan baz kelime ve heceler, keli parantez iine alnmtr. 6. Atf vavlar u, ; vu, v ile yazlmtr. 7. Farsa isim ve sfat tamlamasnda, izfet veya sfat kesresi, muzf ve mevsfa izgi (-) ile balanm ve -, -i eklinde yazlmtr.
v

BRNC BLM NCELEME BRAHM TIRSNN HAYATI VE EDEB AHSYET I. BRAHM TIRSNN HAYATI
nceleme konusu olarak ele aldmz XVIII. yzyln hattat ve airlerinden olan brahim Trsnin hayat hakknda bilgiler snrldr. Bunlar da ancak birka uar tezkiresinde grlmektedir. Hattatl mnasebetiyle hat sanat ile ilgili baz kaynaklarda da ismi gemektedir. uar tezkirelerinden Rmizin db- Zurafsnda,1 Fatnin Htimetlernda2 ve Nil Tumann Tuhfe-i Nilsinde3 Trsye yer verilmitir. Hattatlarla ilgili eserlerde de Trsden bahisler vardr. Bunlar arasnda Mstakm-zde Sleymn Sadeddin Efendinin Tuhfe-i Hatttn4 adl eseri gelir. Yine ranl Habbin, Hat ve Hatttnnda5 da ismi geer. Yukarda verilen eserlerin yannda Trs ismine, Mstakm-zde Sleymn Sadeddine ait Arapa bir hl tercmesi olan Mecelletn-nisb fin-nisbi vel-kn vel-elkb6 adl eserde de rastlanlr. Anlmas gereken bir eser daha vardr ki o da Josef von Hammer-Purgstallin Geschichte der osmanischen Dichtkunst bis auf unsere Zeitidir. Burada Tars maddesinde yer alan air, Trs brahim Efendiden bakas deildir. Hammerin Tarsden setii iirler de Trsye aittir.7 airin mahls ile ilgili bir okuma hatas olduunu zannediyoruz. Tars veya tars kelimelerine lgatlerde rastlanlamad. Fakat
Sadk Erdem, Rmiz ve db- Zurafs nceleme-Tenkidli Metin-ndeks-Szlk, Atatrk Kltr Merkezi Yayn, Ankara, 1994, s.196-197. 2 Fatn, Tezkire-i Htimetl-er, stanbul Litografya Destgahlar, 1271, s. 251-252. 3 Ceml Kurnaz-Mustafa Tat (haz.), Mehmet Nil Tuman-Tuhfe-i Nil, II, Ankara Bizim Bro Yay., 2001, s. 588. 4 Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Tuhfe-i Hatttn, stanbul Devlet Matbaas, 1928, s. 57-58. 5 Habb, Hat ve Hatttn, stanbul Matbaa-i Ebuzziya, 1305, s. 91-92. 6 Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Mecelletn-nisb fin-nisbi vel-kn velelkb, Sleymaniye Ktp. Hlet Efendi Nu.: 628, yk.: 302b. 7 Josef von Hammer-Purgstall, Geschichte der osmanischen Dichtkunst bis auf unsere Zeit, IV, Pesth, 1838, s. 199-204.
1

9
kelimesinin bad ve harl yaz kd anlamna geldii bilinmektedir8.

trs makldr.

Trsnin airliinin yannda, hattat olmas dolaysyla byle bir mahls kullanmas Asl ad, brahim olan Trsnin kesin doum tarihine kaynaklarda rastlanlamad. Ailesi hakknda da bir bilgiye ulalamad. Her ne kadar bir msranda Mhtediyem old hidyet bana (Gazeller: IX, 7. beyit, ikinci msra) diyorsa da soyu hakknda bilgi edinilemedi. Muhtemelen gayr-i mslim kkenli olmaldr. Kaynaklardan Anadoludan geldiini renebiliyoruz.9 Yine gazelleri arasnda bir beyitte: Trs aceb mi oynasa etfl ile hemn Anatolda maskat- resi Uakldur Gazeller: LXV, 9. beyit diyerek Uakta doduunu aklar. Daha sonra stanbula yerlemitir. Bir gazelinde kklkten beri yaad yerin stanbulda Ayasofya civar olduu ve At Meydannda gezindii ifade edilmektedir: Atum oyna At Meydn old t ezel Trs Kkden her taraflarda feres-rn olduum yerdr Gazeller: XLIX, 5. beyit stanbulda devrin hattatlarndan Defterdarlk Mektub Kalemi ba halifesi Sinek Ahmed Efendiden (. H. 1135/M. 1722)10 Divn- Hmynda ferman ve beratlarn yazmna mahsus girift ve gzel bir yaz eidi olan dvn ve dier baz yaz trlerini renmitir.11
Ferit Develliolu, Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lgat, Aydn Kitabevi, Ankara, 1993. 9 Fatn, Tezkire-i Htimetl-er, stanbul Litografya Destgahlar, 1271, s. 251; Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Tuhfe-i Hatttn, stanbul Devlet Matbaas, 1928, s. 57; Habb, Hat ve Hatttn, stanbul Matbaa-i Ebuzziya, 1305, s. 91; Mehmed Sreyy, Sicill-i Osmn yhud Tezkire-i Mehr-i Osmniyye, III, stanbul Matbaa-i mire, 1311, s. 251. 10 Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Tuhfe-i Hatttn, stanbul Devlet Matbaas, 1928, s. 100-101. 11 Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Tuhfe-i Hatttn, stanbul Devlet Matbaas, 1928, s. 57; Habb, Hat ve Hatttn, stanbul Matbaa-i Ebuzziya, 1305, s. 91.
8

10
Gazellerinde ok kitap kartrdndan vgyle bahseder.12 Bununla eitimindeki kaliteye iaret etmek ister. Osman-zde Tib (. Kahire H. 1136/M. 1724), Trs hakknda bir hiciv ktasnda, onun vnen, derbeder, gururlu bir kii olduunu ve bu huyundan vazgemesi gerektiini tavsiye eder:13 Eyleyp b- ryun rzn Der-beder gezme merebn kursun Dn yazldun dilenci defterine Hele Trs mrekkebn kursun Trs, iir yazmaya Dvn- Hmyn ktibi Hezr mahlsl Kebter Mehmed Efendinin etkisi ile baladn syler.14 Geimini temin iin ktiplik yapmtr. Ancak nerelerde alt hakknda fazla bir bilgi yoktur. Kaynaklar, kteminlii gibi birtakm vazifelerde bulunduunda ve hcegn (ktipler topluluu)a dhil olduunda birlemektedir.15 Gazellerinden alnan aadaki beyitler meslek durumu ile ilgili olarak ktemini olduunu dorular: dindm fstk kd-emni olduum demler Biraz krpnd bk kald an bda virdm hep Gazeller: XVIII, 2. beyit Azak gibi yere ey Trsi oldun imdi defter-dr Ezel kd-emni mudhik-i lem ged dirken Gazeller: CXLVII, 6. beyit Yine bir baka msrada stanbulda maliyede altn dile getirir. Ben sitnede mliyyeye vekl oldum Olnca pre nanay gam saf yerin tutmaz Gazeller: LXXXVIII, 3. beyit
Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 4b. Mustafa Yatman, Osman-zde Tib Divnndan Semeler, Kltr Bakanl Yay., Ankara, 1989, s.164. 14 Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 4b. 15 S. Erdem, Rmiz ve db- Zurafs nceleme-Tenkidli Metin-ndeks-Szlk, Atatrk Kltr Merkezi Yayn, Ankara, 1994, s.197; Fatn, Tezkire-i Htimetl-er, stanbul Litografya Destgahlar, 1271, s.25; Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Tuhfe-i Hatttn, stanbul Devlet Matbaas, 1928, s.57; Mehmed Sreyy, Sicill-i Osmn yhud
13 12

11

Kendisinin anlyoruz.
16

hcegnda

yaamaktan

pek

memnun

olmadn

gazellerinden

Bir dier beyitte de kaptanla kadar ykselmi olduu hlde mselles ismi verilen arap trn imekten sokaa atld iin ikyet eder: Tersanede gelmidi kapudanla yolum tdrdi beni gz gre ber-rh mselles Gazeller: XXII, 2. beyit kiye olan dknl sebebi ile yalnz iinden olmayp hakarete uradn, mkil durumlarda kaldn da belirtir.17 Bir taraftan yalnzlna ve yoksulluuna iaret edip para kazanmak iin maskaralk yaparak altn, dier yandan da bezistanda Hint mallar satan bir dkknnn olduunu syler, bununla gnl zenginliine iaret etmi olmaldr: Varup bizm kibra kamer olmak kr in ise Bezistnda bizm bir Hind ii dkknumuz vardur Gazeller: LIX, 4. beyit Bir beyitte ip canbazl yaptndan da bahseder, ki yukardaki beyitle birlikte ele alndnda elence yerlerinde canbaz ve hokkabaz olarak alt anlalmaktadr: Ezel ip cn-bz olduklarum var idi ey Trs Unudlmaga bis imdi urgansuzlugumdandur Gazeller: LXXVI, 6. beyit Bir ubede-bzum hele Trs-i fehmm Ddi denize tobra ile hokkalarum yok Gazeller: CIX, 7 Sefaletle geen hayat skntsn: Zr- krekle gedi btn birden in Bu rzgrda olmad h yelken in Gazeller: XI, 1. beyit
Tezkire-i Mehr-i Osmniyye, I, stanbul Matbaa-i mire, 1311, s.123; C. Kurnaz-M. Tat, Mehmet Nil Tuman-Tuhfe-i Nil, II, Ankara Bizim Bro Yay., 2001, s. 588. 16 Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 11a. 17 Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 7a.

12

beytiyle ifade etmekte ve bunu bir krek mahkmunun rzgr ve yelkeni grmeden, gverte altnda geen hayatna benzetmektedir. Yine ok meslek deitirdiini ve ilerinde sebatsz olduunu da ifade eder, ki hayatta baarszlnn gerekesi olarak grm olabilir: Mansb oldukda beni zencrler zabt eylemez Trsy bu bendenz dvne girmi kmuz Gazeller: LXXX, 7. beyit Trsnin evresi ve ahbaplar hakkndaki bilgiler de yeterli deildir. Kaynaklardan yalnzca Kariye Mahallesi imam, eyh Mustafa n (. H. 1180/M. 1766) ile birlikte gazeller sylediini renebiliyoruz.18 Yine Dvn- Trsnin bizim esas aldmz A. nshas, n tarafndan istinsah edilmitir. Bu da aralarnda sk bir dostluk ba olduunu gstermektedir. Nitekim her ikisi de nazm tr olarak, hezel tarzn benimsemekle tannrlar. Seyyid Hseyin Vehb, Veklet-nme adl eserinde Trs ve nnin airlik taslamas hakknda u beyte yer verir: Vel kttb- defter-hne gibi sade mahlasla Ter itmesn kimse misl-i Trsi v n19 Trsnin sk sk and bir air de, asl ad Abdurrahman olan Hevy Kubrzde (. H. 1129/ M. 1710)dir.20 O da Trs ve n gibi bir hezel tr airidir.21 Aslen Edirneli bir aileden gelip orlulu ehid Ali Paann iltifatna mazhar olmutur. Paa sayesinde baz ruznmecilik (gnlk gelir-gider ve vukuatn kaydna mahsus defterleri tutan memur, yevmiye veya muhasebe ktibi) grevlerine kadar ykselmitir. Trs bu airi, kendisine peyrev ve stat olarak kabul eder:
Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Tuhfe-i Hatttn, stanbul Devlet Matbaas, 1928, s. 57. n ile ilgili beyitler iin bkz. Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 10b, 13a, 16b, 31a. 19 Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Tuhfe-i Hatttn, stanbul Devlet Matbaas, 1928, s. 58. 20 Hevy ile ilgili beyitler iin bkz. Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 8a, 13b, 14a, 14b, 15b, 16a, 21a, 23a, 30a, 32b. 21 Bkz. Zehra Vildan bek, Hevy (Abdurrahman Kubr-zde) Dvnnn Tenkidli Metni ve ncelemesi, Baslmam Yksek Lisans Tezi, Trakya niversitesi, 1998.
18

13

Hevydr bu vdde bizm stdumuz Trs Olur bu mashara ebytumuz yrna eglence Gazeller: CLXXXII, 5 beyit 1710dan sonra yazdn tahmin ettiimiz aadaki beyitte ise Hevynin ldn, namnn kaldn syler ve onun yerinin doldurulamayacan ifade eder: Hevy post teh kald nm dillerde Senn de kimse dahi Trsiy yerin tutmaz Gazeller: LXXXVIII, 6. beyit Trs, gazellerinde Tunca nehrinde yzdn anlatr. Aadaki beyte dayanlarak airin, Balkanlar ve Edirne mahalinde kalm olduu neticesine varlabilir: Tunca suyn grdm uzakdan akar sanudum ki at Soynup atdum iine kendmi mnend-i bat Gazeller: CIII, 1. beyit Trs, baz beyitleri ile din akidelere, biraz lubal bir tutum sergilemektedir.22 eyhler ve vizler hakknda pek olumlu fikirler beslemez. Her ne kadar eyh redifli bir gazel yazp tasavvufla ilgili terimleri kullanmsa da, buradaki beyitlerden eyhler hakknda mspet dnmedii anlalmaktadr.23 Tekkede oturanlarn burnundan gelecek kadar skntda olduunu syler.24 Kaynaklar, Trsnin vefat tarihini rhlet-i beer terkibi25nin gsterdii H. 1140/M. 1727-28 olarak verirler.26 Hammerin Geschichte der osmanischen Dichtkunst bis auf unsere Zeit isimli eserinde Trsnin lm iin H. 1180/M. 1766 tarihi verilmektedir. Geri elimizdeki
Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 3b. Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 7b. 24 Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 9b. 25 Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Tuhfe-i Hatttn, stanbul Devlet Matbaas, 1928, s. 57; stanbul niversitesi Trke Yazma Divanlar Katalou, III, stanbul Mill Eitim Bakanl Basmevi, 1965, s. 650. 26 S. Erdem, Rmiz ve db- Zurafs nceleme-Tenkidli Metin-ndeks-Szlk, Atatrk Kltr Merkezi Yayn, Ankara, 1994, s.197; Fatn, Tezkire-i Htimetl-er, stanbul Litografya Destgahlar, 1271, s. 251; Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Mecelletn-nisb fin-nisbi vel-kn vel-elkb, Sleymaniye Ktp. Hlet Efendi Nu.: 628, yk.: 302b; Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Tuhfe-i Hatttn, stanbul Devlet Matbaas, 1928, s. 57; Mehmed Sreyy, Sicill-i Osmn yhud Tezkire-i Mehr-i Osmniyye, III, stanbul Matbaa-i mire, 1311, s. 251; C. Kurnaz-M. Tat, Mehmet Nil Tuman-Tuhfe-i Nil, II, Ankara Bizim Bro Yay., 2001, s. 588.
23 22

14

kaynaklar, arkada nnin vefat tarihini de H. 1180 olarak gstermektedirler. Bu da kendisi ile arkadann lm tarihinin ayn olabilecei anlamna gelmektedir. Dvn- Trsde, iki adet tarih msra bulunmaktadr. lki, Dvnn tertibine sylenilmitir. Ebcede gre hesab, H. 1131i verir: Buaklk idp Trs yarm msrada derc itdm Didm itmmna trh bu tertb-i dvnum Tarihler: II, 6. beyit kinci tarih ise cevher tarih olup noktal harflerinin toplam, H. 1154 verir: Hurf- cevhersiyle didm trhini Trs Cy- sebzevta eyler idm enginr ba Tarihler: I, 5. beyit Bu ikinci tarihe dayanarak, brahim Trsnin vefat tarihinin H.1140dan sonra olduu dnlebilir. Fakat lm iin kesin bir tarih verilemiyor. Prof. Dr. smail Yaktn da belirttii gibi Dvndaki enginar iin drm olduu 1154 Hicr tarihi dikkate alnrsa vefat tarihinin, bu tarihten sonra olmas daha dorudur.27 yleyse kaynaklardan Hammerin verdii vefat tarihi, daha isabetli grnmektedir. Son olarak kabrinin nerede olduu meselesine gelince, kaynaklarn tamam stanbul Edirnekap Mezarl hricinde gml olduunda birlemektedirler.28 Ancak aratrmalarmzda yerini tespit edemedik.
smail Yakt, Trk-slm Kltrnde Ebced Hesab ve Tarih Drme, tken Yay., stanbul, 1992, s.109. 28 S. Erdem, Rmiz ve db- Zurafs nceleme-Tenkidli Metin-ndeks-Szlk, Atatrk Kltr Merkezi Yayn, Ankara, 1994, s.197; Mehmed Sreyy, Sicill-i Osmn yhud Tezkire-i Mehr-i Osmniyye, I, stanbul Matbaa-i mire, 1311, s.123; C. KurnazM. Tat, Mehmet Nil Tuman-Tuhfe-i Nil, II, Ankara Bizim Bro Yay., 2001, s. 588; stanbul niversitesi Trke Yazma Divanlar Katalou, III, stanbul Mill Eitim Bakanl Basmevi, 1965, s. 650.
27

15

II. BRAHM TIRSNN EDEB AHSYET

XVIII. yzyl hezel airlerindendir. Trs, kendi gazellerinde de sk sk ifade ettii gibi, orijinallii daha az olan, hatta argo ifadeler ykl, XVIII. yzyln Hevysidir. Hezel sahasnda, Hevyyi takip eder. Trs ve ayn ekilde Hevy, Hammerin de belirttii gibi Osmanllarda komik airler olarak geer ve eserleri, Trk mizahnn geni anlam alann btn plaklyla gsterir. Trs, Hevy ile Sbitin tarz arasnda zel bir ba oluturur.29 Fakat sz sylemek kudretini btnyle hezliyata sarf eder. Cidd eserler meydana getirmek yerine, ou yvelerden mteekkil bir hezliyat dvn oluturur. Agh Srr Levend, Trk Edebiyat Tarihi adl eserinde glmece ve yergi tarzn, iki snfta deerlendirdikten sonra; Trsnin hezliyatn incitmeden gldren eserler arasnda deil; kaba aka, satama, talama, knama, iren yerme ve svme olarak yazlan eserler listesinde verir. Bu listeye Trsnin yannda Gazl (. H. 942/M. 1535), Veys (. H. 1037/M.1627), Ebubekir Kn (. H. 1206/M. 1791), Srr (. H. 1227/M. 1812) gibi tannm airlerin eserlerini de dhil eder.30

ELE ALDII TEMALAR

Trs, kendi muhitinin ve devrinin gnlk hayatyla alkal btn konularla ilgilenmitir. Her trl meseleye ironik yaklar. Mcerret mefhumlar yerine, mahhas dnya ile ilgilenmeyi yeler. Giyim kuam, yiyecekler, mzik, zanaatlar gibi sosyal hayatn eitli alanlarna alayc bakar. Bunda geimini salad elence hayatnn da etkisi vardr. Hayat anlamsz grd gibi, iiri ve airlii de nemsiz grr. Osman-zde Tib, Trsnin urasnn elenmek olduunu u msralar ile belirtir: bn-i Gmrk ile bizim Trs Hayli elence idi yrne Hazz var idi ger olmasayd Biri engi birisi ingane31 Trsnin iirden ve iirle megul olutan bekledii, sadece elenmektir:
Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Mecelletn-nisb fin-nisbi vel-kn velelkb, Sleymaniye Ktp. Hlet Efendi Nu.: 628, yk.: 302b. 30 Agh Srr Levend, Trk Edebiyat Tarihi, 3. Bask, Trk Tarih Kurumu Yay., Ankara, 1998, s. 155.
29

16

Trsiy gitdke kamer old erun senn Mahsaha elencedr bir gayr dvn istemez Gazeller: LXXXII, 7. beyit beytiyle bu dncesini ifade etmektedir. Bizzat kendisi, gazellerini anlamsz ve maskara olarak yle nitelendirir: Byle b-man gazel sylemede ey Trs Hele insf idelm sen gibi er mi bulnur Gazeller: LVII, 5. beyit Gurh- hvacegn ire kati kamersin ey Trs Bu denl mashara iri idp ind neylersin Gazeller: CXLV, 7. beyit iirlerinde bir hezel airi olmas sebebiyle genelde mstehcen ve lubaldir. Argoya hatta kfre varan syleyilere ve sivri dillilie rastlamak mmkndr. Dvn Edebiyatnn en nemli zellii olan mazmunlar konusunda, kendine has stn sanat zelliklerini gsterememektedir. Dier airlerin iirlerini alarak, onlar ayn vezin ve kafiyede alayc bir ekilde deitirir. Mesel Nbnin grmiz redifli gazeli32 Trsnin dilinde farkl bir anlam kazanr.33 Dvn iirinin hatta btnyle iirin en nde gelen konularndan biri olan ak temas, Trsde yok gibidir. Onun yerine yemeklere kar duyulan snrsz bir arzu ve dier beer hazlar dile getiren msralar vardr. Ele ald konularda mizah hrriyetini, ahlk kaidelerin snrlamasna izin vermez. Devrindeki muglim veya gulampre tabirlerini, aka ve defalarca sylemekten kanmaz.34 Nitekim dneminin dier hezel airlerinde de benzeri anlatmlara rastlanr. Kendisi, hcegndan yetimesine ramen, daha ok yenieriler tarafndan rabet grmtr.35
Mustafa Yatman, Osman-zde Tib Divnndan Semeler, Kltr Bakanl Yay., Ankara, 1989, s.164. 32 Ali Fuat Bilkan, Nb Dvn, Mill Eitim Bakanl Yay., Ankara, 1997, s. 696. 33 Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 14b. 34 Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 5b, 9b, 12b, a 18 , 26b, 27a, 28a, 32a. 35 Josef von Hammer-Purgstall, Geschichte der osmanischen Dichtkunst bis auf unsere Zeit, IV, Pesth, 1837, s. 199.
31

17

Trsnin iledii belli bal konular unlardr:

A. SOSYAL TEMALAR
1. Elenceler: Daha evvel de belirtildii gibi brahim Trsnin gnlk hayatnn byk bir ksm, elenme ve elendirmekle geer. Manzumelerinde Gksu, Bebek, Kgthne, Hisar, Boaz, Kurueme gibi devrinin gzde meknlarndan sk sk bahseder.36 K elencelerinin banda, helva sohbetleri gelir. XVIII. yzylda ve zellikle on yl sren Lle Devrinde, bu sohbetler k gecelerinin vazgeilmez enliklerindendir. Trs, devrinin bu elence meclisleri hakknda unlar sylemitir: Gir ki bir heyete cmle yrn Glp hazz ide halvda sana Gazeller: X, 2. beyit Tatl ola sohbetlermz diy miyne ekkerci klh ile halvde mi geldn Gazeller: CXVIII, 4. beyit Lle Devrinin renkli safalarndan biri de, raan denilen gece donanmalardr. Hatta III. Ahmedin mehur sadr- azamlarndan Nevehirli Damat brahim Paa ve ei Fatma Sultan iin yaplan enliklerde, bahesinde lle tarhlar iinde trl mum ve kandillerin yakld yal, raan yals ismiyle adlandrlmtr. Trs, bunu Alup lle mevsimi geldi Zevk vardur begm rnun Gazeller: CXIV, 7. beyit eklinde ifade etmitir. Yine bir baka gazelinde mevsim-i lle dedii bahar mevsiminde iekiler ocann durumunu yle tasvir eder: iekiler oca mevsim-i lle iridkde Yanup yaklarak anda ern eylemez neyler Gazeller: LX, 5. beyit
Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 3b, 10b, 18a, 24 , 30b.
a 36

18

Trs, devrin toplantlarnda oynanan kukla, yzk ve koz gibi baz oyunlara da deinir. Meded redifli gazelinde, yzk oyununda say kazanan tarafn, yenilenin yzn karalama detini kara almak deyimini kullanarak yle ifade eder: Gice sohbetlere gitme uyup ayra meded Korkum oldur drrler seni bir yra Yzk oyn diyerek i karurlarsa eer Oyuna girme alarlar sana bir kara meded Yzk oyn diyerek i karurlarsa eger Oyuna girme alarlar sana bir kara meded Gazeller: XXXVIII, 1., 2., 3. beyit ocuklarn kendi aralarnda oynad koz (ceviz) oyunu, u ekilde anlatlmaktadr: Koz oynar ukurna koymaca ghce bir sbyn n yeri derse ger olur mesrr grdn mi Kasideler: II, 2. beyit Yine bayramlarda ocuklarn oynadklar oyunlar hakknda yle der: yd irdi salncak kurup ey Trs-i n-dn Sbyn gezindrmee yaldzl eek tut Gazeller: XXV, 9. beyit 2. Musiki: Trs Dvnnda, mzik ile ilgili konular da geni yer tutar. Rehv, sfhn, mhr, bselik, ehnz, dgh, hseyn, nev gibi baz musiki makamlarna yer verilmi, ayrca revn, evc, selmek, curcuna, zencr, dyek gibi mzik usullerinin adlar da kullanlmtr. Yine keman, tambur, etar, rebab, kanun, def, kudm, zurna, ney, mzrap gibi mzik letlerine yer verilir. Musiki terimleriyle baz tasavvuf terimler birlikte kullanlr.37 Bunlarn yannda musiki erbab da iirlerinde geer. Devrinin bestekr ve hanendesi olan saray hanendeleri ba Burnaz Hasan elebiyi38 ltife ile kark anar:39
37 38

Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 7b. Read Ekrem Kou, Tarihimizde Garip Vakalar, Varlk Yay., stanbul, 1971, s. 100. 39 Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 2a, 8b.

19

Sz-grde nazrm yok diy tel krmada ki telli neyle tanbr ile itmez imtizc Gazeller: XXXIII, 4. beyit Hvnende grhyla hem-vz olamazsn Ney-zen dedelerle dahi dem-sz olamazsn Gazeller: XCV, 1. beyit Sakn tel krmadan pek ihtirz it tr- tanbrun Bir uc kuyrnda bir uc burguya balanm Gazeller: XCIII, 3. beyit Sen kemn sar ol gibi tut ry-i dgh Rst gelmezse eer br nev trna bas Gazeller: XCIX, 3. beyit Def alan yokdur usl ile bizm direde Gizlice stma gibi ben tutarum ifte d yek Gazeller: CXX, 4. beyit Erbb- msiks bu zimm grhnun Balar rehvi ile sfhne ibtid Gazeller: I, 2. beyit Ben ki tekml-i makmt u uslt itdm Naamtum tenedr nten olursa ne aceb Gazeller: XX, 10. beyit Kati dvnedr zencr uslinden h ayrlmaz Rakb olursa beste balanur enberde o ferde Gazeller: CLXVII, 3. beyit Szende v def-zen sana yardah ki gerekdr Hep curcunaya lzm olan kameri toldur Gazeller: XLVIII, 6. beyit Bir iki gze itdm evc uslinde bu eb Usta Corci g idp didi sfhn old hep Gazeller: XXIV, 4. beyit Sza girerm diy bize tafra satarsn Hem tel krarak tlib-i eh-nz olamazsn Gazeller: XCV, 2. beyit

20

3. Meslekler ve Zanaatlar: Trs Dvnnda gnlk hayatn bir paras olan meslek ve zanaatlar, bir konu tekil edecek kadar yer alr. Dvn- Trsde bakkal, pazarc, manav, girdeci, a, kak, hammal, uhac, ipliki, kassar, neccar, mcellid, marangoz, mimar, dlger, karakulluku, kreki, bevvb, nalbur, berber, ifti, bahvan, hokkabaz, mahiyyeci gibi birok meslek ve bu mesleklerin hususiyetleri de bir konu tekil eder: Oda erbb tetimmt- bist hfz ider Biz karakullkyuz kara kazan beklerz Gazeller: LXXXIX, 2. beyit Bir Msr aykasna br kreki olsam Kenef-s kenr- revzen olursa ne aceb Gazeller: XX, 7. beyit Gtrmezdi yarya ibrimi O hammlum sebk-br olmayayd Kasideler: I, 12. beyit Bilinmezdi uka env asl ukaclarda mistr olmayayd Kasideler: I, 13. beyit Ger pazarc olmak istersen kolayn syleyem skelede meyve tartan kimsenn kantrn p Gazeller: XXI, 7. beyit Eskilerden Yorgi bakkl kald yz yllk dkkn Anda kur elli yllk kakaval eksk degl Gazeller: CXXVI, 3. beyit Bir manava tabla-kr olmak murdum Trsiy Dil ikest mzn ikest hem tabla-i dngel ikest Gazeller: XXVI, 5. beyit Ey yimek piirr a bahse girse eer Bizm de amuz ol meh-lik gelr grinr Gazeller: LXI, 5. beyit Baht var Hc Receb girdecilik itse eer Kank rya varursa ana dkkn mefth Gazeller: XXXV, 3. beyit

21

Kaklar kaa zer nin in Trs Pirin teller[i] alur da eer krar gerr Gazeller: XLV, 7. beyit Koca-vr bana bir yeil kalpak al da gey Nereye varsn elbette bizm bevvbdur dirler Gazeller: XLIII, 2. beyit Skkn- snbeki hele snger alur satar Nalbur grh heni enser alur satar Gazeller: LV, 1. beyit Berbern rindidr ol stine kl kondurmaz Mterye bulur ol u tir olmaycak Gazeller: CXIII, 3. beyit Llecilik ideym dirsen ey lle idin Eyleme iki gzm lle-i numna heves Gazeller: XC, 5. beyit Pazarda bae-vnlar halka reng itdklerin grdm Biraz nan biraz salluta var eb-bya balanm Gazeller: XCIII, 5. beyit 4. Sebzeler ve Yemekler: Trsnin manzumelerinde, sebzeler ve yemekler de geni yer tutar. Havutan, algam, Lanka hyar, patlcan, taze enginar, Gelibolu soan, bamyaya kadar birok sebze ismine yer verilir. Yine sar kaygana, sarmsa bol paa, mumbar, algam kalyas, algam dolmas, uskumru dolmas, bol biberli ince soanl girde kebab, midye pilav, musakka, lfer tavas gibi yemek eitlerinden bahsedilir. Sirkeli mercimek orbas, balk orbas, sarmsakl ve fodlal (bir tr ekmek) tarhana, kfteli orba, ayyalar arasnda iilmesi det olan ve mahmurluu bozan ikembe orbas gibi birok orba eitlerine rastlanr. Bunlarn yannda Edirne baklavas, revan, vine reeli, muhallebi, aure, Eriboz ii kfter (pestil), mermer helvas, kudret helvas, latilokum gibi tatllar da geer. Ayrca st, ayran, kzlck hoaf, algam turusu, kahve, boza, ra, mey, mselles, arak gibi iecekler de vardr:

22

Havula algamun hem kalyas hem tursi hodur Be hc karnabit sallute yiyen makhr grdn mi Kasideler: II, 2. beyit Kalya-i algam gzmn nr cnumdur benm Enginarun tzesi rh- revnumdur benm Gazeller: CXL,1. beyit mtil itdi beni kestane-i at bhesz Bir vecihle ana algam turs olmaz dev Gazeller: XVI, 4. beyit kup yerden sarmsak an bamya grdi bzildi Suladuka dibin bstnclar old semer peyd Gazeller: XII, 5. beyit Didm bzencnun drlsi okdur kabaun iki Biri tolma biri kalya olur h eylemen perh Tarihler: I, 2. beyit Nola ser-tc olursa sebzevta enginar lyk Musakka yapla koz ile olmaz h ana bir a Tarihler: I, 4. beyit Geliboldan arpack her sene nev-soan gelr Acs em-i bedlern gzine her zemn gelr Gazeller: LXXV, 1. beyit Yahni ile turi-i algam virr insna ferah Girde balk orbas hem virdi zarfne ferah Gazeller: XXXVI, 1. beyit Pilav bulgurun kestaneli grdn yidn amm Efendi tor syle orba-i bulgur grdn mi Kasideler: II, 7. beyit Mercmek orbsna tarhana olmaz in Bamya v mluhyyeye kaygana olmaz in Gazeller: IV, 1. beyit Bezm-i meyi grdm hele mersin balyla Midye pilavn zhid-i n-dne drdm Gazeller: CXLIII, 3. beyit

23

Trsiy uskumr dolmas ile Lfern bana tavas ho gelr Gazeller: LI, 9. beyit Mercimek orbasn kimse yimez ey Trs Bir sehl-i hal katlup mil ola mayhoa Gazeller: CLXIX, 9. beyit Bol sarmsak ile fodla ile olursa severm Her sabh def-i humr itmege terhne ile Gazeller: CLXX, 4. beyit Bir sanur ikisinn lezzetini anlamayan Bir degl kfteli orb sar kaygana ile Gazeller: CLXX, 8. beyit Lahm-i zid bile girmez eline heftede bir Kfte-hvrlar oynadup yine kebb isterler Gazeller: LXIV, 3. beyit Bize paa yap ey a sarmsakl da pk olsun Yiyenler diye sarmsa var mamr grdn mi Kasideler: II, 5. beyit Geh boza ip gh ra gh mselles ok sopa yidrdi bana bil h mselles Gazeller: XXXII, 1. beyit Bir tulum peynir yapayum diy ok say eyledm Sd suluym Trsiy yaykda ayran old hep Gazeller: XXIV, 5. beyit Yrn kzlck ho-b ister Adayla pimi hlis reeldr Gazeller: LXIX, 5. beyit Geri gayr tatllardan bkmuz Lk Edirne baklavas ho gelr Gazeller: LI, 8. beyit Sdle sadriyye gibi yz a olmaz yimege Y muhalleb r ile defterde midr Gazeller: LXVII, 2. beyit

24

Bu sene halv-i kudret geldi tze Rmdan Ben de bir tebsi getrdm rhatl-hulkmdan Gazeller: CXLVI, 2. beyit Tatl sohbet ola skkerden hemn Bkmuz halv-i mermerden hemn Gazeller: CLIX, 1. beyit Trsiy skker ile yapdura grsn olan Reel vineyi ada ile lub eylemesn Gazeller: CXLIX, 11. beyit Bunlarn yannda Macar barda, Hind toprandan kse-i fafur, Bosna ii kalayl leen, kenarlar geni ve yayvan bakr bir kap olan lenger, lmek, tulumdan yaplm su kab olan mek ve aatan yaplan otra adl su kab gibi o dnemde mutfakta kullanlan alet ve edevata da yer verir: Szilse bde-s hk-i Hinde benzemez asl Ktahya topranda kse-i fafr grdn mi Kasideler: II, 34. beyit Gelr hep Engerusdan kse v bardaun env Sitanbul srasnda kze-i billr grdn mi Kasideler: II, 35. beyit brk-i lutf ile bir im suy virmedn Bosna ii kalayl legen sylerm sana Gazeller: III, 2. beyit Bir ts a in Trs imrete rse Bir bakra ir a komaa lengeri neyler Gazeller: LVIII, 11. beyit 5. Hayvanlar: Trs Dvnnda yalnz insanlar ve sosyal hayata deil, hayvanlara da yer verilmitir. air, bir beytinde Bir zemn besledm evld yerine bir merkeb40 diyecek kadar hayvanlar sever. Msr eei, Rumeli, Dobruca, Hersek beygirleri ve pek hzl hareket eden Tatar beygirleri; olduka iman olan sipahi beygirleri, st beygirlerinden de zayf
40

Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 5a.

25

ve tembel olan Mudanya-Bursa arasnda yolcu tayan Mudanya beygirleri, kira ile satlan mkar beygirleri Dvnda en sk rastladmz hayvan trdr. ayr vaktinde dar salnan hnkar atlar, taz, kolyoz bal, iroz, uskumru, damda kiremidi kran kedi ile sansar, gzellerin besledii gvercin, blbl, karga, keklik, tepeli tavuk, boynu uzun kaz, sakankur denilen kum kertenkelesi, yaz gn tatlya en karnca, tahta biti gibi ok eitli hayvanlar da konu olarak seilmitir: Eeklenmezdi hep Msra gidenler Zukk banda himr olmayayd Kasideler: I, 21. Beyit Rm ili beygirleri tenbel olur sanma sakn Dobrca etrfnun ekin tavarn grmiz Gazeller: LXXIX, 7. beyit Gelrse Dobrca beygirleri bu bzra Bizm de hissemze bir rk tavar der Gazeller: XLVII, 7. beyit H binici olmayan apkun tavar neylesn Hersekn beygirleri varken himr neylesn Gazeller: CLVII, 1. beyit Heme srtumuz pln- gayret yar itmekden Mkr beygiri gibi bclgan olmamuz yegdr Gazeller: LXIII, 2. beyit Zhid-i har bir Tatar beygirine kil iken resz kald eeklendi kheyln istemez Gazeller: LXXXI, 4. beyit Hnkr atlar ayr vakti gelp kdukda ki cnibinde durur seyrine yrn saf saf Gazeller: CVIII, 4. beyit Kanda baksan bsbtn ahvl-i lem byledr Mh-i kolyoz sakankur ile itmez imtizc Gazeller: XXXIII, 2. beyit Uskumr mevsiminde bir dzene satad Old iroz bu Trs ayre kald talyan Gazeller: CLX, 5. beyit

26

iftlik kz ile koyun ile yakur hep Beklenmez efendi iki dne kpeksz Gazeller: LXXXIII, 5. beyit Almak ile kediye bir gice ben ge Bir kalp sbn aldurdum efendi me Gazeller: CLXIX, 1. beyit Kedi kk olursa ana gr boz fre gsterme Ylar h bir dahi varmaz sakn vre gsterme Gazeller: CLXXII, 1. beyit Kaduklarn tamdan grp asln sul itdm Kedilern firr- korku-i sansardan geldi Gazeller: CCI, 8. beyit Trs gibi eeklere takld iderekden gze sekmekde karr eyledi blbl Gazeller: CXXIV, 5. beyit Her nidem dil-ber kebter besler ise sen dahi Bir kmes yap da yuva saydur uslle yre sal Gazeller: CXXVI, 4. beyit Ku besler isen syle kuun adn bilsek ki ad var karga-i gammz ile keklik Gazeller: CXVI, 5. beyit Murgn- yaban aralarnda bymekle Sen bencileyin boyn uzun kaz olamazsn Gazeller: CLV, 6. beyit Hanegi bir tavuum vardur efendi tepeli Gren dem sanur olsayd eger iki eli Gazeller: CCIII, 1. beyit Musallatdur erler tatlya yazn karncalar Kara kun iinde yir yzinde mr grdn mi Kasideler: II, 2. beyit ndi eylemi tahta biti yorgane ddke Emn virmez krardum anlar her yane ddke Gazeller: CLXXIII, 1. beyit

27

6. Klk-Kyafet: Dvn- Trsde dikkat eken konulardan biri, kyafetlerdir. ulha bezi, krmz ve pek parlak Venedik uhas olan uka-i iskerlet, Bor bezi, atlas, dalgal bir kuma olan hre, dz ve beyaz olan sde adl kuma, zellikle amda ipekle kark pamuk iplii ile dokunan sar ve krmz ubuklu olan etar, astarlk eklinde seyrek dokunmu bez olup amele ve rgat iin gmlek biilen boas, gayet sk dokunmu kaba bir bez olan dimi ve fstk gibi kuma adlar iirlerinde sk sk kullanlr. Destar, klh gibi serpular ve arakn denilen klhn veya kavuun altna konulan rtler, yine dildde denilen erkeklerin balarna sardklar mendil gibi balklara da yer ayrlr. Mekteplerde giydirilen kapama adl niforma, ulemann giydii geni bir cbbe olan bini, biniin bir tr olan ferace, Tatar beylerinin giydii dar kollu bir stlk olan konto, akr ad verilen dar paal pantolon, ii astarl ve bir tr kadn kyafeti olan intiyn, Selanik sancandaki Usturumcann abas, Manisa kumandan zbnck, uhadan dikilen n ak ve dmesiz olarak kavuturulan dolama, Moskof nafe (krk)si, kurdun ense derisinden yaplan alkafa adl krk ve ferve denilen bir baka krk eidi, koyun veya kei postundan yaplan psteki ve bunun yannda kaln denilen uzun oraba kadar ok eitli kyafetlere yer verilir: Bilinmezdi uka env asl ukaclarda mistr olmayayd Kasideler: I, 13. beyit Bu yl huddma yllk Bor bezinden sde virdm hep Bulnd kpri destr da bu esnda virdm hep dindm fstk kd-emni olduum demler Biraz krpnd bk kald an bda virdm hep Gazeller: XVIII, 1-2. beyit uka-i iskerlete meyl eylemem Usturumcanun abs ho gelr Gazeller: LI, 2. beyit Gayriler diyye l cmeler kesdrdiler Ben de Manisa kumandan zbuncuk isterm Gazeller: CXXXIII, 4. beyit

28

Dil-bere geydrecek sde midr hre midr Rabeti yohsa etariye mi bel-dre midr Gazeller: LXVIII, 1. beyit Eger takyemde astr olmayayd Umardum bauma dar olmayayd Kasideler: I, 1. beyit Yeni esvb idindi bir semr kalpak ile Trs Mselmna tahallf eyleyp bed-nm in saklar Gazeller: L, 5. beyit Zencefe ferceler uygun degldr ekser Zencef olmazsa olur reng ile gaytan mttehid Gazeller: XXXIX, 2. Beyit Drl drl renge girmi pr-ref fercesi ukaclarda olan mstr eklin gsterr Gazeller: XLVI, 5. beyit Bir bez alayum geydreym dirse rakbe Mekteb kapamas gibi olayd ieksz Gazeller: LXXXIII, 10. beyit Nfe-i Moskov gibi yok muteber Hem Kazaun cl-kafs ho gelr Gazeller: LI, 5. beyit Hem dayanur hem sdur ayaun Kaln tebdl-i orab itme sus Gazeller: XCVIII, 3. beyit B. YAADII EVREDEK AZINLIKLARIN MLL ZELLKLER Osmanlnn sosyal yapsndaki milletlerin zellikleri zerinde air, ayrca durur. Ermenilerin musikisi, ingenelerin hrszl, Grclerin bitli oluu gibi. Trklerle ayran arasndaki ilikiye, kinayeli olarak u beyitte yer verir: Hep yourt gnllidr grse suy ayran olur Sanman Etrki sakn ayrana olmaz in Gazeller: IV, 2. beyit

29

Ermenlerin mzie katklar byktr. Trs Dvnndan aaya alnan ilk beyitte Artin adndaki bir Ermeninin tanbur almas anlatlr, ayn gazelin ikinci beytinde ise ingenelerin hamamdan petamal alacak kadar, hrsz olmalarna yer verilir: Artin nidem ki tanbre-i b-mel alar Tfl- hattna crihi engt-i bal alar Gazeller: XLIV, 1. beyit Pek pek gzet sakn hele hammmda Kbtyi H bhe yok ki bo gidemez peteml alar Gazeller: XLIV, 2. beyit Sk sk ingenelere, ingenelerin hayat tarzna ve erge ad verilen adrlardaki yaamlarna temas eder: Gelse kara kz ergeye meclisde dzilse Hl ola ayrdan ol itleri neyler Gazeller: LVIII, 5. beyit Szgeci attrun old merebmce syledi Hsl bir millete ingane olmaz in Gazeller: IV, 3. beyit ingenelerin bakla ile fal bakma zelliini ise u beyti ile aklar: Pirin mercimekle bakla fl kimse am m Gel ey ingane syle bakladan mehr grdn mi Kasideler: II, 25 Kafkas halkndan olan Grclerin gzel olmakla birlikte youn bit istillarndan kendilerini kurtaramadklar anlalyor.41 air de onlarn bu durumlarn, beyitlerde Grc ile bit kelimesini yan yana kullanarak ima eder: Kul olmazlard Grcler aaya Ucnda bit kadar kr olmayayd Kasideler: I, 37. beyit Kapuc Grci ykd arkumuz yok yire hem sgdi Yannda bit kadar rabetsz oldum in dirken Gazeller: CXLVII, 2. beyit

30

Aknc bir kavim olan Tatarlar, hzl ata binerler. Bu vasflarndan dolay Osmanlda postaclk ve ulaklk grevi ile istihdam edilmilerdir. Trs, beyitleri ile onlarn bu zelliklerine iaret eder: Srerdi menzili kfirce ayr O yolda havf-i Tatar olmayayd Kasideler : I, 5. beyit Rakbi tr-i Tatar ile urur ldrrdm lk Demir trsinden arkasnda vardur bir siper mni Gazeller: CV, 2. beyit Sosyal yapdaki milletleri, sadece ahlak zellikleri ile deil, kyafetleri ile de deerlendirir: Alaca destr ile ayr eklin gsterr Milletin fark eylemem Bulgar eklin gsterr Gazeller: XLVI, 1. beyit Bu msrada da Krtlerin abasndan bahseder Bir zemn Krdler abs gibi geyerdm ab Tahmisler: III, 3. beyit, 1. msra Hristiyan geleneinde, k mevsiminde papazlar tarafndan ha suya brakma deti vardr. Ha, kim bulursa papaz tarafndan dllendirilir.42 Aadaki beyitte kara koncolos dedii papazdr ve ha suya brak tasvir edilir: Encm kara koncolosun zimmiler hemn Suya braa ha tonarsa safsdur Gazeller: LXXII, 5. beyit Ha suya braup tondurur ise o sen Bereket olur imi aralarnda zde Gazeller: CLXV, 7. beyit Hristiyanlarn zaman zaman yanl davranlar sergilediklerini aadaki beytiyle ifade eder: Ylda bir kfri olur kavm-i nasrnun gzet Her birine iltiym it ehre-i murdrn p Gazeller: XXI, 8. beyit
Ahmet Tlat Onay, Eski Trk Edebiyatnda Mazmunlar, (haz. C. Kurnaz), Trkiye Diyanet Vakf Yay., Ankara, 1993, s. 78-79. 42 A. T. Onay, a.g.e., s.186.
41

31

Bu beyitte ise, Ermeniler ile Yahudilerin anlamazlklarna temas edilmitir: Bir kazanda kaynasa yz yl ne mmkin Trsiy Ermen ile yehd zr ile itmez imtizc Gazeller: XXXIII, 5. Beyit

C. HATTATLII DOLAYISI LE ELE ALDII KONULAR

Trsnin airliinin yannda hattat olduu daha nce belirtilmiti. Manzumelerinde yer yer bu meslein etkileri grlr. Kt ve mrekkep redifli iki gazeli vardr. Rigdan, hokka, pergel gibi kelimeler de kullanlmtr: Arz- hl eylemege yre yazarlar kaz Meger bd ola olmaz ana her kaz Sulu olursa mrekkeb kati rsv yazlur eker elbet an mnende-i snger kaz Gazeller: XL, 1, 2. beyit Dkknda satardum koy yrna mrekkeb Dirhemcigi bir preye amm ne mrekkeb Czce mrekkeb yalam dirler efendi Aznda bulamlara her yana mrekkeb H yaz nedr bilmeyene al dinilr mi Lzm olur elbet yine yazana mrekkeb Kr isteyen alurd sepetli elerle Mekteb dolaur satmaa sbyna mrekkeb Gazeller: XXI, 1., 2., 3., 4. beyit Trsiy her ne zemn nmum yazsam kurmaz Serpeym dirsem olur stine rg-dn mefth Gazeller: XXXV, 3. beyit Kenr izmez mcellid ruba dir Eger destinde pergr olmayayd Kasideler: I, 25. beyit

32

. MEVSMLER
Trs Dvnnda dikkati eken bir dier hususiyet, mevsimlerdir. air, zellikle k mevsimi olmak zere btn mevsimlere yer verir. K, ikyet edilen bir mevsimdir. Bu konudaki beyitler, aaya alnd: itnun ortasna irmedi kmr bitdi ouk edlara bir dalya kardur bis Gazeller: XXXI, 3. beyit Kara yel ile dipi gzlye gz adurmaz Tutlmaa tolya rzgrdur bis Gazeller: XXXI, 3. beyit XLVII. gazelde mevsimlerin insan zerindeki etkileri hususu ilenmitir: K bu ehrmzn evsat- itda olur Ki kara yel esicek yamur ile kar der Bu kda ensebi mankal kenrdur amm Birisi yelpazeler ise ok err der Gazeller: XLVII, 2., 6. Beyit Bu zemherr kara kun ibtidsdur Ekser brdetiyle geer iktizsdur Gazeller: LXXII, 1. beyit Aadaki beyit ise, bahar mjdeleyen cemre ve onunla ilgili halk inanlarn anlatr: Efkr- cemre souk ile bkdi kaddmi Ddi i de kseye birden hatsdur Gazeller: LXXII, 7. beyit Uzarsa savm- nasr gibi brdetmz Kmrlge o zemn cemre b-mr der Gazeller: XLVII, 3. beyit Aadaki beyitler, k mevsiminde geim konusunu ve k hazrlklarn anlatr: Gayr zahre old temm odun isterm Trs bu demde odun ise ba belsdur Gazeller: LXXII, 9. beyit

33

K gni souk gazel yaplsa insn istemez Bu souk szler ider insn hayrn istemez Gazeller: LXXXII,1. beyit Kta krk gn devam eden iddetli souklara erbain, elli gn devam edenlere ise hamsin denir. Aadaki beyitle bu souklara iaret edilmektedir: Grdinz mi geldi kara koncolosla erban iddet-i sermy h tarf tibyn istemez Gazeller: LXXXII, 2. beyit yle karlar yad gz adurmaz old krler Bir lodos esse errdi kar brn istemez Gazeller: LXXXII, 3. beyit Bu souk szler saak buz gibi tondurd hep Kar u buz mahv oldun bir drl sbyn istemez Gazeller: LXXXII, 6. beyit K mevsimi sebzeleri olan havu ve algama da u beyit ile temas edilmektedir: Sebze-i kda havu algam ile tevemd Tabumuz kalyasn zler de mnum diyerek Gazeller: CXXIII, 6. beyit K gni kahvaltya r-b yiyen gelsn diyem Sarmsakla yal etmekler gerek terhnede Gazeller: CLXXXIV,7. beyit

34

III. ESER
Bilindii gibi, brahim Trsnin bir Dvn vardr. Kaynaklar, bu Dvnn III. Ahmedin damad olan Sadr- azam orlulu ehid Ali Paaya (. H. 1128/ M. 1716) takdim edildiini ve gnmze kadar ulaamayp zayi olduunu belirtirler. Bunun zerine Dvn, yeniden n tarafndan H. 1131/M. 1727de tertip edilir.43 A. NSHALAR VE TAVSFLER Trs Dvnnn ktphanelerde tespit ettiimiz nshalar unlardr:
nsha A. B. C. D. E. F. G. Bulunduu ktphane ve numaras Yap Kredi Sermet ifter Ktphanesi Nu.: 535. stanbul niversitesi Ktphanesi T.Y.: 2917. stanbul Arkeoloji Mzesi Ktphanesi Nu.: 1465. Sleymaniye Ktphanesi zmir Nu.: 548. Sleymaniye Ktphanesi Hlet Efendi Nu.: 668/1. Sleymaniye Ktphanesi Hafid Efendi Nu.: 352. Millet Ktphanesi Ali Emiri Kitapl Nu.: 257.

A.: brhm Trs, Dvn- Trs, Yap Kredi Sermet ifter Ktp., Nu.: 535. stinsah Tarihi: Mstensih: Mustaf n. stinsah Kayd: Sret-i arz- hl kem-vcide f-zeyli nshatin-nzm esdehullah Devletl, merhametl, inyetl sultnum hazretlerinn sitn- ihsn-ninlar p-ghna icmlen arz- hl-i cizne-i b-mecl budur ki bu eser-i b-kadrn ibtiden kaleme gelmesine bd ehd-i sad Sadr- azam- esbak Dmd Al Paa aleyhi rahmet-ullahi tel olup cem ve tahrr itdrmiler idi bade zemn ol nsha zyi olup bir defa dahi htr-nin bulnanlar cem ve m-ads mceddeden itmm olnd defat ile cem ve tefrk vk olup hirl-emr bin yz otuz bir trhinde bir kasde ve yz yetmi drt gazel akd ve tahrr ve iki tahms ve bir trh dahi zamm ve tastr olnup il-hezl-n kalm idi el-hlet hazihi tebyz ve tahrr ve hk-i py-i devletlerine ref olnd em dtem ki nn ki hk be-nazar kmy-kunend y bd ki ge-i em be-m-kunend mefhmunca lehze-i em-i kerem ve inyetleriyle manzr buyrlmaa bu abd-i dlerin karnl-ayn ve mahbr ve mesrr buyrlmak bbndan lutf- kerem-i ihsn devletl inyetl merhametl utfetl sultnum hazretlerinndr. el-abdd-d Mustaf n ller: 21x13.4 (15.9x8.9). Yaprak Says: 37. Satr Says: 23.

35

Cilt: Ciltsiz, irazesiz, dank. Yaz: Nesih, harekesiz, ift izgiden oluan siyahl ve yaldzl cetvel bulunuyor. Kt: Aharl krem, ince, yer yer kurt yenikleri olan kt. Filigran: Su yollu filigran, filigranda grekeye benzer marka adn hatrlatr yazlar. Mrekkep: Tamamnda siyah mrekkep kullanlm yalnzca sonuncu varakta tarih-i tertib-i dvn ve ondan sonra gelen izahn birinci satr krmz ile yazlm. Tezhip ve balklar: Serlevha mzehhep. Bu nshada 1 kaside, 185 gazel, 3 mstezad, 2 tahmis ve 2 tarih mevcuttur. B.: stanbul niversitesi Ktp. T.Y.: 2917. stinsah Tarihi: Mstensih: stinsah Kayd: ller: 20.1x13.4 (15.3x8). Yaprak Says: 45. Satr Says: 21. Cilt: Kahverengi mein, yaldzl emseli cilt. Yaz: Talik, harekesiz. Kt: Aharl Avrupa kt. Bata, Halis Efendi Ktphanesi yazsnn altnda ktphanenin resm mhr onun altnda da Dvn- Trs ve Arap rakamlar ile 2917 yazs vardr. Bu nshada 2 kaside, 198 gazel, 3 mstezad, 3 tahmis ve 2 tarih mevcuttur. C.: stanbul Arkeoloji Mzesi Ktp. Nu.: 1465. stinsah Tarihi: Mstensih: Gmlcineli-zde Ebl-berekt es-Seyyid Mehmed Emn. stinsah Kayd: Sevvedel-hakr Gmlcineli-zde Ebl-berekt es-Seyyid Mehmed Emn af-anhm. ller: 21x14 (16x8.5). Yaprak Says: 57. Satr Says: 15. Cilt: Ak yeil ve lciverde alan yeil ebrulu mukavva cilt, cilt biraz ypranm, irazeli, miklapl, i kapak ak kahverengi. Yaz: Talik, harekesiz, serlevhal, izgiden oluan ereve, krmz ift izgili cetvel. Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Tuhfe-i Hatttn, stanbul Devlet Matbaas, 1928, s.57.
43

36
Kt: Aharl Avrupa kt, su yollu filigranl sayfalarnda yer yer mantarlamalar var (26a), filigrannda MA.... yazsn zebildik arka kapaktaki sayfadaki filigranda CLV yazs; n kapaktaki sayfann filigrannda tal bir rdek armas bulunmakta. Bata, Arkeoloji Mzeleri Bibliyotek yazl kae, altnda 1465 numara, eski harflerle Dvn- Trs onun yannda Hezliyyat- Trs, altnda ktphanenin eski harflerle olan resm mhr ve No:1465 yazs vardr. Bu nshada 1 kaside, 188 gazel, 2 mstezad, 3 tahmis ve 2 tarih mevcuttur. D. Sleymaniye Ktphanesi zmir Nu.: 548. stinsah Tarihi: 1237 senesinin rabil-hire aynn on birinci gn (05.01.1822, cumartesi gn). Mstensih: Mustaf err. stinsah Kayd: Temmetid-dvn Trs aleyhi rahmetl-br vel-ktib vel-kr min- yedi fakr Mustaf err bende-i Mevln kuddise sirrahl-l senete sebatin ve selsine ve mieteyn ve elf fi-ehri Rabs-sn ihd arate. ller: 21.5x15 (16x10.5). Yaprak Says: 34. Satr Says: 23. Cilt: Ebrulu mukavva cilt, irazeli, miklapsz. Yaz: Nesih, harekesiz, krmz ve siyah mrekkep. Kt: Aharl kaln kt. Bata ktphanenin resm mhr vardr. Bunun yannda Mill Eitim Bakanl HisarSelepiolu Kitapl ... Mdrl eklinde bir mhr basldr. 1bde ktphanenin resm mhr var. Bu nshada 1 kaside, 180 gazel, 2 mstezad, 2 tahmis ve 2 tarih mevcuttur. E.: brhm Trs, Dvn- Trs, Sleymaniye Ktphanesi Hlet Efendi Nu.: 668/1. stinsah Tarihi: Mstensih: stinsah Kayd: ller: 21.5x13.5 (16x8). Yaprak Says: 1-40 yapraklar aras Dvn- Trs, 41-71. aras Hevy Kubrzde Dvn, 72-83. aras Trs ve Adlnin mensur hezliyeleri vardr. Satr Says: 19. Cilt: Kahverengi mein, yaldzl, zencirekli, irazeli, kelerde daireler var. Yaz: Talik, harekesiz, yaldzl ift cetvelli. Kt: Aharl Avrupa kt. Filigran: Su yollu filigran.

37

Mrekkep: Siyah. Tezhip ve balklar: lk sayfada serlevha tezhipli. 15a ve 26ada sayfa kenarnda beyitler bulunuyor. Banda Hlet Efendinin vakf mhr vardr. Bu nshada 1 kaside, 175 gazel, 2 mstezad, 2 tahmis ve 2 tarih mevcuttur. F.: brhm Trs, Dvn- Trs, Sleymaniye Ktp. Hafid Efendi Nu.: 352. stinsah Tarihi: Mstensih: stinsah Kayd: ller: 21x12.5 (8x16). Yaprak Says: 41. Satr Says: 18. Cilt: Krmz mein, emseli, zencirekli. Yaz: Talik, harekesiz, krmz ve yaldzl cetvelli. Kt: Aharl Avrupa kt. Filigran: Su yollu filigran. Mrekkep: Siyah, yaldzl ve krmzl cetvelleri mevcut. Tezhip ve balklar: lk sayfa tezhipli. Bata, Hafid Efendinin vakf kaydyla mhr basldr. Bundan baka stte Sleymaniye Ktphanesi mhr bulunmaktadr. Bu nshada 1 kaside, 168 gazel, 2 mstezad, 1 tahmis ve 2 tarih mevcuttur. G.: brhm Trs, Dvn- Trs, Millet Ktp. Ali Emir Kitapl Nu.: 257. stinsah Tarihi: Mstensih: stinsah Kayd: ller: 20x14 (16x6.5). Yaprak Says: 36. Satr Says: 21. Cilt: Koyu kahverengi mein, altn cetvelli cilt, gl motifli emseli, irazesiz, mklepsiz (i ve yan kd, iekli ebrulu). Yaz: Nesih ve rika aras krma bir hat, harekesiz, cetvelsiz. Kt: Aharl Avrupa kt, ilk sayfadan 4aya kadar mantarlama, 21ada rutubet var ve bu sayfann kd tamir edilmi, 33a ve devamndaki varaklarda yer yer yanma ve mantarlama var. Filigran: Su yollu filigran, filigranda markaya benzer eitli yazlar var.

38

Mrekkep: Siyah mrekkep, ift stun. Tezhip ve balklar: Yok. Zahriyesinin banda besmele rumuzu, sol st kesinde Ali Beyin iktisap imzas, altnda Dvn- Trs yazs altnda Hezliyyat yazs bulunmaktadr. Yeni harflerle Millet Genel Ktphanesinin kaesi, tam ortada Ali Emir Efendinin yuvarlak vakf mhr, onun altnda Millet Ktphanesi yuvarlak mdrlk mhr basldr. 1bde yine yuvarlak Ali Emir vakf mhr bulunmaktadr. 39bde Millet Ktphanesinin Cumhuriyetin ilk yllarnda kullanlan yuvarlak mdrlk mhr vardr. Bu nshada 1 kaside, 193 gazel, 2 mstezad, 2 tahmis ve 2 tarih mevcuttur.

Nshalar karlatrarak oluturduumuz Trs Dvnnn salam metninde, 224 manzume yer alr. Bunlarn nazm ekillerine gre dalm u ekildedir:
Kaside Gazel Mstezad Tahmis Tarih 2 213 4 3 2

airin 213 gazelinden 79u 5 beyitten, 23 6 beyitten, 60 7 beyitten, 4 8 beyitten, 25i 9 beyitten, 2si 10 beyitten, 15i 11 beyitten, 2si 13 beyitten, 2si 14 beyitten, 1i 15 beyitten olumaktadr. Gazellerin kafiye ve redif olan kelimelerin son harflerine gre sralanlar u ekildedir: Elif 16, be 8, te 5, se 3, cim 2, ha 2, h 1, dal 2, zel 3, r 34, ze 13, sin 1, in 7, sad 2, dad 1, t 3, z 1, ayn 1, gayn 1, fe 2, kaf 5, kef 10, lem 7, mim 13, nun 17, vav 2, he 24, ye 29.

B. DL
XVII. yzylda Nb ile balayan hikmete ve halka ynelme hareketinin XVIII. asrda Mahallleme Cereyan olarak edebiyatta yer aldn gryoruz. Bu cereyan, XVIII. yzyl airi olarak Trsyi de etkilemitir. Dvn- Trsde, Arapa ve Farsa kkenli kelimeler daha az kullanlmtr. Bununla birlikte argo syleyilere ve Bat kkenli kelimelere sk sk yer verilmitir.44 Kstei krmak, sakal ele vermek, bel vermek, kelin ilac, szn torbaya girmesi, kpeksiz ky, nemeksiz olma; rdee dnme; kt saymak; mrekkep yalamak45 ve benzeri halk deyimlerine youn olarak rastlamak mmkndr.
Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 29a yer alan gazelde boncorne gibi dvnlarda grmeye hi de alk olmadmz talyanca bir
44

39

ki Trke kelimeden oluan fakat Farsa kaideye gre yaplan tamlamalar vardr: Kurbaa-y su, balta-i ingane.46 Aada yer verilen galat redifli gazelinde dil ve imlda yaplan yanllklar deerlendirir: Lafz- nan yazlur sylemede nne galat Zagar-s arayanlar bula ahyne galat Elegimsama dinr asl alim-i sem Byle hret bula ol da galat amm ne galat Magdonozdur galat mide-nvz ile man Ne kadar dinse sez vaz- kibrne galat Gazeller: CI, 1., 2., 3. beyit deta manzum bir szlk gibi baz kelimelerin Arapalarn belirttikten sonra Trke karlklarn verir: Mh- sym Arabca Trk oru aydur Bu szleri piirp baka reel yapayum Gazeller: CXXXVI, 3. beyit Trkde su konup iilen kabun addur Urbn dilinde kze v mereb didkleri Gazeller: CCII, 4. beyit Arabca kesreti vardur vchyle bzencnun Firvn Frisdr Trksi boldur grdn mi Kasideler: II, 7. beyit iirlerinde zaman zaman klhanbeylerinin bile ekinmeden syleyemeyecei mstehcen ve kfr seviyesindeki kelimeleri kullanmtr. Bilindii zere hezel ve hiciv sivri dilliliin ulaabilecei en son noktadr. Denilebilir ki air, bu yn ile tam bir hezelgdur. Nitekim emseddin Sm, Kams- Trk adl eserinde hezel ile ltifenin farkn birinin kapal brnn ise ak, az ok b-edebne olmas eklinde
kelimenin kullanld grlmektedir. Bunun yannda denizcilikle ilgili (batarda, falya, filandara, flma, lumbar, kalyon gibi) bir ok yabanc kelimeye de yer verilmitir. 45 Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 2a, 2b, 4b, 5a, 13b, 14b, 15a; Trs, Dvn, stanbul niversitesi Ktp. TY Nu.: 2917, vr. 10a, 12b. 46 Trs, Dvn, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktp. Nu.: 535, vr. 2a, 18a.

40
verir.47 Ahmet Talt Onay, onu nc dereceden bir hezel airi olarak deerlendirir.48 Ele ald konular blmnde de grld zere sosyal hayat, meslekler, ve gnlk yaamda o devirde hatta gnmzde yaayan meslek terimler, deyimler hlinde msralarnda yer almtr. C. ARUZ LS brahim Trs, dvnnda 16 ayr aruz kalbna yer vermitir. Aadaki tablolarda da grlecei zere manzumelerinde, en fazla Remel Bahrini kullanmtr. Bu bahirden de en sk Filtn Fitn Filtn Filn veznini tekrar eder. 49 gazel ve 2 tahmiste olmak zere toplam, 51 defa kullanmtr. kinci derecede ok kulland kalp, yine Remel Bahri vezinlerinden biri olan Feiltn Feiltn Feiltn Feilndr. nc srada ise Mefl Mefl Mefl Feln kalb gelir. 38 defa kulland Mefln Mefln Mefln Mefln kalb en ok kullanlan drdnc kalptr.
Kullanlan Aruz Kalplarnn Kullanl Adetleri ve Yzdelik Dalm Tablolar BAHRLER I. Hezec Bahri II. Recez Bahri III. Remel Bahri IV. Mnserih Bahri V. Muzr Bahri VI. Mctes Bahri VII. Seri Bahri VIII. Hafif Bahri Adedi 87 3 101 1 13 7 1 1

Aadaki tablo, kullanlan kalplarn bahirlere gre kullanl adedini gstermektedir. Sras ile Remel, Hezec, ardndan Muzr ve Mctes gelir. Bu kalplarn yzdelik ve saysal dalmlarn aada birer tablo halinde veriyoruz:
6% 3% 1% 41% 47%

2%

I. H EZEC BAH R V . M U Z R B AH R

II. R EC EZ BA HR VI . M CTE S B AH R

III. R EM EL B AH R VII. D E R LER

Tablo 1: Yzdelik dalm

47
48

(emsed-dn) Sm, Kms- Trk, stanbul kdam Matbaas, 1317.

A. T. Onay, Eski Trk Edebiyatnda Mazmunlar ve zah, Ankara, 1993, s. 288.

41

120 101 100 80 60 40 20 3 0 1 13 7 87

Tablo 2: Saysal dalm

Aadaki emada kullanlan kalplarn kullanl adetleri verilmitir: BAHRLER I. HEZEC BAHR 1. Mefln Mefln Mefln Mefln 2. Mefln Mefln Feln 3. Mefl Mefl Mefl Feln 4. Mefl Mefln Feln II. RECEZ BAHR 5. Mfteiln Mfteiln Mfteiln Mfteiln III. REMEL BAHR 6. Filtn Filtn Filtn Filtn 7. Filtn Filtn Filtn Filn 8. Filtn Filtn Filn 9. Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 10. Feiltn Feiltn Feiln IV. MNSERH BAHR 11. Mfteiln Filn V. MUZR BAHR 12. Mefl Filtn Mefl Filtn 13. Mefl Filt Mefl Filn VI. MCTES BAHR 14. Mefiln Feiltn Mefiln Feiln VII. SER BAHR 15. Mfteiln Mfteiln Filn VIII. HAFF BAHR 16. Feiltn Mefiln Feiln adetleri 38 8 39 1 3 1 51 5 40 4 1 2 12 7 1 1

Aadaki tabloda kalplarn nazm ekillerine gre kullanl adedi verilmitir:

BAHRLER I. HEZEC BAHR 1. Mefln Mefln Mefln Mefln 2. Mefln Mefln Feln 3. Mefl Mefl Mefl Feln 1 1 34 7 35 4 1 2
Kaside Gazel Mstezad Tahmis Tarih

42

4. Mefl Mefln Feln II. RECEZ BAHR 5.Mfteiln Mfteiln Mfteiln Mfteiln III. REMEL BAHR 6. Filtn Filtn Filtn Filtn 7. Filtn Filtn Filtn Filn 8. Filtn Filtn Filn 9. Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 10. Feiltn Feiltn Feiln IV. MNSERH BAHR 11. Mfteiln Filn V. MUZR BAHR 12. Mefl Filtn Mefl Filtn 13. Mefl Filt Mefl Filn VI. MCTES BAHR 14. Mefiln Feiltn Mefiln Feiln VII. SER BAHR 15. Mfteiln Mfteiln Filn VIII. HAFF BAHR 16. Feiltn Mefiln Feiln

1 3 1 49 5 40 4 1 2 12 7 1 1 2

. EDEB SANATLAR
Edeb sanatlarn, bir airi anlayp yorumlamamzdaki rol byktr. Trsnin tebih, istifham, tevriye, leff ner ve tezad gibi birka edeb sanatn dnda, kayda deer bir ifadesine rastlanlamamtr. O, daha ok ince olmayan hayallerle sz sanat yapar. Btn bunlardan yola karak, Trsnin edeb sanatlar konusunda zayf kald sylenebilir. rnekler: Rakb-i pre tayak lzm eyleme gaflet Ass olmaycak elde ihtiyr der Gazeller: XLVII, 5. beyit ktiz itdi o pre bir dayak Yrn ayra ass ho gelr Gazeller: LI, 3. beyit Burada tayak kelimesi, hem dayanacak ey, hem de ktek anlamn ierir. Tevriye sanat yaplmtr: Haert ile o Fndk dede har olmag in

43

tse nev-rz anun akreb-i akrnladur Gazeller: LXXI, 7. beyit Tevriye sanat yapar. Akrep yaknlar, ayn zamanda da akrep haeratn bir arada kullanr. Korkana tamla inmeden lzm olur ana oluk zmid ile Sakaryadan ple nv-dn gelr Gazeller: LXXV, 3. beyit Damla hastal ve damla tanesi anlamlarn iererek tevriye yaplmtr. Dolama sde kaftan geymeyz bir drl cebsz biz O Drzler ki hysuz oldlar olduk sebebsz biz Gazeller: LXXVII, 1. beyit Drz ile tevriye sanat yaplmtr. eytana tapan ve ayn zamanda ahlksz insanlar iin de kullanlan bir ifadedir. ns cinn ile balklar nevi Rek ide karada deryda sana Gazeller: X, 6. beyit nsanlar ve cinler karada; balklar deryada seni kskanrlar arasnda leff ner sanat yaplmtr. Bunlarn yannda, baz ok ince olmayan hayallerle

yaplan tezad sanatlarna da rastlamak mmkndr.

Ayak almak hevesiyle koma elden sayi Belki baa kasn arz- hakkat demidr Gazeller: LII, 6. beyit

44

KNC BLM TENKTL METN

45

DVN-I TIRS I. KASDELER

ESER- HME- N BE-ZEBN-I TIRS I Mefln Mefln Feln 1 Eer takyemde astr olmayayd Umardum bauma dar olmayayd 2 San yirdi btn zd u zahrem Eer hnemde klr olmayayd 3. Grinrdi gze hr beygirmz Eer stinde ultar olmayayd 4 Semrmezdi siph beygiri h Ki topranda tmr olmayayd 5 Srerdi menzili kfirce ayr O yolda havf-i Tatar olmayayd 6 Gm gibi geer mi haddeden h Rakb olan simsar olmayayd 7 Kime tartlmaa kdir olurd Rakb stinde kantr olmayayd 8 Kaard it gibi elden rakbi Yetiilmezdi lgar olmayayd 9 Kabhat eyler idi ortala Ayakda m alvr olmayayd

46

10

Tokurken ulha bezi hep bozard Anun stinde imbr olmayayd

11

Cil grmezdi bez env asl O rlarda kassr olmayayd

12

Gtrmezdi yarya ibrimi O hammlum sebk-br olmayayd

13

Bilinmezdi uka env asl ukaclarda mistr olmayayd

14

Yapus hep gir kalurd halkun Eer dnyda neccr olmayayd

15

Ne denl yapular var ise anlar Kav olmazd mismr olmayayd

16

Mnakka kki yapdurmazd kimse Mahall-i fisk u esrr olmayayd

17

Zer ile hall olurd cmle dvr O emselerle pergr olmayayd

18

Tavan lciverd olmaz idi Boya iinde jengr olmayayd

19

Bulnmazd buhr u misk anber Bu rslarda attr olmayayd

20

Bulamazduk yazn souk sular hi O karlklarda ger kar olmayayd

47

21

Eeklenmezdi hep Msra gidenler Zukk banda himr olmayayd

22

Bu lem hamza-nme dinlemezdi Eer iinde Ayyr olmayayd

23

Zarar olmazd tamda kiremide Kediler ile sansar olmayayd

24

Kibr- vaktmz olak olurd Edebszlerle cerrr olmayayd

25

Kenr izmez mcellid ruba dir Eer destinde pergr olmayayd

26

Orosbnun edeblsi bile hep Zukkda atur r olmayayd

27

Drsem fursat bir kez geerdm Arada tolma dvr olmayayd

28

Alurd alty erbb- iret Kemn u neyle e-tr olmayayd

29

O bstnlarda bitmezdi nebtt Eer vaktinde emtr olmayayd

30

Bu kalyonlar yaplmazd efendi Marangozlarla mimr olmayayd

31

Kim indrmee kdir tze gibi Su bulmazd dibi yr olmayayd

48

32

Askir top tol bada resi Ne mkildr kaf-dr olmayayd

33

Fetli almaa bhen mi vardur O toplarda mikdr olmayayd

34

Kime falya virrdi lem ire Akl gidp de h-yr olmayayd

35

Atlmazd o kalyonlarda toplar ki yannda lumbar olmayayd

36

Bulamazd yol enginde kalyon Pusulayla dmen-dr olmayayd

37

Kul olmazlard Grcler aaya Ucnda bit kadar kr olmayayd

38

Niderdi beyi b bu Trs ayr gibi alef-zr olmayayd

39

Kasdeler yapardum tze v ter Kavf nevi tekrr olmayayd

40

Ktk gibi olurd nazmun istif Odun yarclar yr olmayayd

41

Olurdum cmlenn std benden Eer dnyda er olmayayd

I : A.35b, B.1b, C.53a, D.33a, E.1b, F.1b, G.1b. Balk A.da yoktur.

49

1astr : destr E., G.// umardum : umarum B., D., F., G. 3//Eer : Anun F., G. 5menzili : menzile D. 6geer mi : eker mi E. 11rlarda : rslarda E. 12Gtrmezdi : Getrmezdi B., C., D., F., G. 14Yapus hep : Yapular hep E.; Yapular F., G. 14halkun : nsun F., G.16kki : kkn E., F. 17cmle dvr : hep dvrun E., F., G. 20. beyit B. nshas dnda dier nshalarda yoktur. Bulamazduk : Bulamazd F., G.//sularn : sular G. 21Eeklenmezdi hep Msra gidenler : Gidenler Msra eeklenmez idi F., G. //banda : yannca F., G. 22//ayyr : ayr D.; gubr G. 23Zarar olmazd tamda kiremide : Kiremide zarar olmazd tamda E.; Kiremide zarar irmezdi tamda F., G.// ayyr : ayr D.; gubr G. 24olak : oklk C. //Edebszlerle : Edebszlerde F. 25//Eer : Anun F., G. 26edebszi : edeblsi D., E., F., G. /bile : dahi E., F., G. 35 Atlmazd o : Atlmaz idi E. 36 Bulamazd : Bulmazd E., F. 39Kasdeler : Kasdeyle F.; Kasdeye G. /yapardum : yapup da D., aldum F., G. /v ter : gibi F., G. 40olur m : olurd B., G. /nazmum : nazmun B., C.

II Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Geilmez old yollar da sulu amur grdn mi Zukklar sel ald byle bir yamur grdn mi 2 Kua krilmidr cihnda ibn-i gurgurun Ve lkin hancerinde zde-i gurgur grdn mi 3 Kl nevinde be yzde bir olsun sunkur grdk Efendi tg-i Kaz danda h sunkur grdn mi 4 Atun hurc ar satdum at benden eeklendm Yularum kuskunum var ben kadar mamr grdn mi 5 itiyye Arabca ismine Trkde k dirler Ki old sebzevt env hep mahzr grdn mi 6 Kasdem algam ile isfenhun vaktine geldi Sevincmden btn sarf eyledm makdr grdn mi

50

Arabca kesreti vardur vchyle bzencnun Firvn Frisdr Trksi boldur grdn mi

Dem--dem sebzevt eksklin gstermesin Mevl Olur erbb- ikenbe fenar mesrr grdn mi

Havula algamun hem kalyas hem tursi hodur Be hc karnabit sallute yiyen makhr grdn mi

10

Bzencnun kurus kay tokmak gibidr hep Uyar yok bamyaya kaymak gibi ho-hr grdn mi

11

Bu denl blar grdk ki reng-mz zmler var Efendi ilerinde lciverd engr grdn mi

12

zm gibi skntya satam bda dil-ber Drer ier oturur yir an mahmr grdn mi

13

Hele ehlm gibi dil-berleri tabum sever gyet Varup gelmekde lem yok didi bir kr grdn mi

14

Hemn k tomald dil-berm evke gelp ol dem der ftdesine ser-fr mestr grdn mi

15

Zemne dil-beri virr birine iledr telle Ki akrndaki ukurlarnda tur grdn mi

16

Yine bir dil-beri grdm ki halvc ocanda Az dadna kald ol mcessem nr grdn mi

17

Alnca ardn ol dil-beri hayl emek ekdm Anun srtnda buldum rhat mezbr grdn mi

51

18

Koz oynar ukurna koymaca ghce bir sbyn n yeri derse ger olur mesrr grdn mi

19

Musallatdur erler tatlya yazn karncalar Kara kun iinde yir yzinde mr grdn mi

20

ukur Hammm erbb ukura dmeden kamaz Ne hsl olur ise nsf olur ntr grdn mi

21

Rakbn byn yolda grrsin yel gibi ge git Kabhat itdi dirler bilmeyen mecbr grdn mi

22

n itdn bir kabhat sorma asln arama zinhr Nin itdn diy bir kimseden h zr grdn mi

23

Girer sza sze gelse rakb gze itdkde Neler syler rehv savtyle tanbr grdn mi

24

rahne-dr olm rakb-i r-siyeh gr kim Disnler tosbaya dnmi ol b-nr grdn mi

25

Pirin mercimekle bakla fl kimse am m Gel ey ingane syle bakladan mehr grdn mi

26

Bize paa yap ey a sarmsakl da pk olsun Yiyenler diye sarmsa var mamr grdn mi

27

Benm bir il hursum var ki savt hayli nzikdr Uyandurur uyuyanlar zr u zr grdn mi

28

Kati vfir tavuklar enr zen-dostlukda ta dikdi Tavuklar arasnda bir fuzl marr grdn mi

52

29

Kasdem tonmasun kdur pamukl cbbe giydrdm Ser--p dir grenler byle bir sunkur grdn mi

30

Oturm re keyfiyle taun stinde bu Trs Dibinde old peyd illet-i nsr grdn mi

31

Kn peynir in bakkllar get eyledm bir bir Satlan kakaval ile tulumdur lur grdn mi

32

Pilav bulgurun kestaneli grdn yidn amm Efendi tor syle orba-i bulgur grdn mi

33

Ezelden lfeti var grmemi hayl zemn olm Sul itdi o algam hvce eyh-i kanbur grdn mi

34

Szilse bde-s hk-i Hinde benzemez asl Ktahya topranda kse-i fafr grdn mi

35

Gelr hep Engerusdan kse v bardaun env Sitanbul srasnda kze-i billr grdn mi

36

Rakbi dili dirken sthvn- kelbe rst gelmiem Fakat azlar var gayrs meksr grdn mi

37

Du hengmdur ur baun taa yzn hke Kabl old dus diyeler mahcr grdn mi

38

Dururken ba ta toknmasun ayr ayana Duy byle itdi Trsy cumhr grdn mi

II : B.2b.

53

II. GAZELLER
ELF HARF

I Mefl Filt Mefl Filn 1 Kamer grin varnca kibrne ibtid Zevk-ver ol o demde zarfne ibtid 2 Erbb- msiksi bu zimm grhnun Balar rehvi ile sfhne ibtid 3 Sadur Mudurn cevzi gibi szlerm benm tsem aceb mi her sze rindne ibtid 4 Bulsa birini arz- esm ider hemn Virr siphi avu olana ibtid 5 Zencr iderdi dinleyici bulsa szlerin Yazar izerdi Trs-i dvne ibtid
I : A.1b, B.4b, C.1b, D.1b, E.2b, F.2b, G.2b. 1// Zevk-ver ol : Zevk-bah ola E., F., G. 2msiksi bu : msiksi de E., msikyi G. / bu : o F., G. 3cevzi : koz E., F., G. / szlerm : hep szm E., her szm F., G.

II Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Mart iinde virr insna Kd-hne saf Gr ylan kam ise laklak arayana saf 2 Bildm bu hele lapa delisi ehryye Pk i bal ile kahvaltya kaygana saf 3 Bir aralk gzet i gr de elem ekme sakn Byle ide bulnursan gelr olana saf

54

Tzeler koca diy bizi drdi gzden idp bu szi geldi bana prne saf

Trsy ok ac ekdn hele sarmsa var Bal gibi tatl grn t gele yrne saf

II : A.1b, B.4b, C.1b, D.1b, E.2b, F.3a, G.2b. 1insna : ayra E., F., G. /Kd-hne : Kgaz-hne B., D. /Gr : Ger E., G. // laklak : leylek B., G.; lelek E., F. 5//t gele : kesb ide F., G.

III Mefl Filt Mefl Filn 1 Bir ir-i n-inde-khen sylerm sana Mans yok vezinde shan sylerm sana 2 brk-i lutf ile bir im suy virmedn Bosna ii kalayl leen sylerm sana 3 Bahr-i ats dalgc oldum bilinmedi Furtunalarda ekdi mihen sylerm sana 4 Emvc- gftemz biri birin koup gider Zevrak tenm burunda dmen sylerm sana 5 Erbb- msikde bana var m deng olur Ten n tenenni der teni ten sylerm sana 6 Be emrudyla besledi mahdm musarran kmazsa alma sb-i zekan sylerm sana 7 Trs nefre burn ile meke balad Burnaz be ise baka dzen sylerm sana

55
III : A.1b, B.4b, C.1b, D.1b, E.3a, F.3a, G.2b. 3Bahr-i ats : Eltf- bahr F., G. 5bu beyit, E.de yoktur.

IV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Mercmek orbsna tarhana olmaz in Bamya v mlhyyeye kaygana olmaz in 2 Hep yourt gnllidr grse suy ayran olur Sanman Etrki sakn ayrana olmaz in 3 Szgeci attrun old merebmce syledi Hsl bir millete ingane olmaz in 4 Kesreti var ol kadar horendegnun imdi kim Gamzesinden kan tamar mestne olmaz in 5 Tg-frn anlar ancak cevher-i nazmum benm Trsy gftruma bgne olmaz in
IV : A.2a, B.5a, C.2a, D.2a, E.3a, F.3a, G.3a. 1orbsna : orbasna B., F., G. 3merebmce : merebince B., C., G. 3., 4., 5. beyitler, F.de yoktur.

V Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir uval in mutf bilmem ne nz eyler bana Gne-gn p-bend idp kstek niyz eyler bana 2 Kl kadar lutfun greydm yrem yanmaz idi Tobraya girmez szi nin dirz eyler bana 3 hne-s basd hengm- sefer didke ben Kurbaa-y su gibi Trk gz eyler bana

56

Hayme kursam bauma cem eylesem yrn hep Her birisi remz ile if-yi rz eyler bana

Her gelen ardumdaki olanuma binmek diler Trsy itsem sitem tekrr nz eyler bana

V : A.2a, B.5a, C.2a, D.2a, E.3a, F.3b, G.3a. 1., 2., 3. ve 4. beyitler, F.de yoktur. 2lutfun : lutfn B., G. 4eylesem : eyleyp D. 5Her : Hep E., F., G.

VI Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Katr- devletn ard sra dm-dryuz cn Anun-n biz de Hamza kullesi diz-dryuz cn 2 Odun lzm bize d bulnduk bu tark ire Serya her gn odun-kelern ser-dryuz cn 3 Odun eksk olursa stmzden keyfmz gelmez Odun anbrnun mstahfiz u bel-dryuz cn 4 Ocaumuzda reng-mz demler kati pek okdur Sanursn kim uka balyasnun mstryuz cn 5 Grenler heykel-i mecmmuz bir ey kys eyler Okuyup yazmadan nazm u nesirden riyz cn 6 Irakdan bilmeyenler hayli pkze shan anlar Yklm gfteler kef eylerz mimryuz cn 7 Sezdur hvcegn ire tefhr iderek Trs Disen dery-y nazmun bir dr-i eh-vriyz cn

57

VI : A.2a, B.5a, C.2b, D.2a, E.3b, F.3b, G.3a. 5mecmmuz : mecmum G.7//bir : biz B., C., E., G.

VII Filtn Filtn Filtn Filn 1 Ben har oldum olal bah-i yular itmez bana Drt ayakl olduumdan itibr itmez bana 2 Ben paln- gayret ile seng-i mihnet ekmede Kilem ayda bire asl kayar itmez bana 3 Ana p-bend eyleyp krmak murdum kstei Byle tahkr idenn h pendi kr itmez bana 4 Bunca feryd eyledm ana lisn- hl ile H szm isg idp arpa nisr itmez bana 5 Bir gn rm olmad cnum yelp buyurmadan B-vefnun itdini rzgr itmez bana 6 Shibm dahi benm gibi har anun-n eh C-be-c insf idp otlak ikr itmez bana 7 G iden elfz- b-manlarum elbet gler Drr-fen olsam da kimse itibr itmez bana 8 Eylemez fndk kadar rabet Hezr irme Trs-i dvneyem zencr kr itmez bana
VII : A.2b, B.5b, C.3a, D.2a, E.3b, F.3b, G.3b. 2Ben : Bu E., G. 5olmad : eylemez D. /cnum : cn F., G. 7.iden : idp B. 8//Trs-i : Trsy B., D.

58

VIII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Geh tl olup ghce kim kteh olur dilh Sze gelse yine zumnca gyet hall-i mkilh 2 Eer dery sfat emvc- elfzum iderse c akl talar bah eylerse tan m bahre shilh 3 Benm gibi srk hamml girmez bezm-i irfna Meer lle amur ile tahmr ola bu gilh 4 Nedr bu turfe elfz ile mhmel lafz- b-man Bu yolda anlan budur ki yokdur sana menzilh 5 Hezr re keyfiyle aceb halt itmi ey Trs
49

VIII : A.2b, B.5b, C.2b, D.2b, E.4a, F.4a, G.3b. 1tl : bir tl G. /kim : bir E., F., G. 4//yolda : bbda E., G. //menzilh : shilh B.

IX Mfteln Mfteiln Filn 1 Fikr-i sefer virmedi rhat bana Turi suy virdi harret bana 2 Hem heva yamurl v yollar amur rdee dndm ne siyset bana 3 Hayme v har-gh btn gitti hep Kald stn u kazk let bana

Hfz Dvnndaki ilk gazelde yer alan Ey sk, kadehi dolatr; meclistekilere ve bana sun! anlamndaki Arapa msra.

49

59

ergemzi dahi bizm yakdlar Old harm emn ile rhat bana

Kumkapu hamml olurdum eer Arklcum olsa sadet bana

Bada immem ferik elmasdur Gr ne yarad bu kyfet bana

irm akar su gibidr Trsy Mhtedyem old hidyet bana

IX : A.2b, B.5b, C.3a, D.2b, E.4a, F.4a, G.3b. 6immem : imme B., C.

X Feltn Feiltn Feiln 1 Bedel olmaz hele dnyda sana H yakmaz boas sde sana 2 Gir ki bir heyete cmle yrn Glp hazz ide halvda sana 3 Kar ehl-i dile demcesine Kimse dahl itmeye arada sana 4 Sra geldkde top al grelm Cmlesi hep ola mde sana 5 Nola dirlerse yemeklik katr Hep eekler gele imdda sana 6 ns cinn ile balklar nevi Rek ide karada deryda sana

60

Seni bu vasf ile tavsf ideler Trsy devlete dnyda sana

X : A.3a, B.6a, C.3b, D.2b, E.4b, F.4b, G.3a. 4grelm : gzelm G. 7ideler : idelm D. //devlete : devlet-i D.

XI Mefl Flt Mefl Filn 1 Zr- krekle gedi btn birden in Bu rzgrda olmad h yelken in 2 Bir tze Arnavud ocun grp didm kenbeci misn didi yok evren in 3 Grdm mezdda on pareye khne bir kl Yod yanumda gsterecek hen in 4 Burm san kuyru gibi byklarn Grdm zukkda bir iki srtk zen in 5 Trs gark- lcce-i bahr-i belgatem Bu rzgrda olmad h yelken in
XI : A. 3a.

XII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Har- nza svr olduka itdi p isr peyd Sefer hengm itsem bri bir iki semer peyd 2 karsam tobradaki sreti alsam ele bir kez der her vech ile kstek gam cn keder peyd

61

Dp p-bend-i sevdya inn- ihtiyrum yok Kolanum kuskunum olsa iderdm bir eer peyd

Bahr eyym geldi n aalar hep ieklendi Otur sabr eyle olmaz sanma anda berg ber peyd

kup yerden sarmsak an bamya grdi bzildi Suladuka dibin bstnclar old semer peyd

Kzarm ehresi sille yimekden mey-ve ayrun Samt bzesinde olmamken bir cier peyd

Geh bir rz itdke yal bu dil-i eyd Hac abn ii kayk sezdur olsa ger peyd

Niyz idp yine bir dil-beri dalyana ardum ikr itdm dzenle hsl old tze yer peyd

Bu bahr-i b-kernun cevri ok balk zemnnda Dzensz h ekilmez olsa ger anda lfer peyd

10

Nidem balk av maksd idinse h mstesn Olur srt kara nevinde dahi bl per peyd

11

Murdum bu ki bir dem arkasnda eyleyim rhat Emekler ekmeyince olmaz asl r u er peyd

12

Nazar salsa nigh- ahvel ile mr-i Burnazum Kalakl burn gibi ol yein yek hayr ider peyd

13

Dzenle olta yutdurmak dilerler Trs-i zra Olur kamerlik ile hret-i m u seher peyd

62
XII : A.3a, B.6a, C.3b, D.3a, E.4b, F.4b, G.4a. 1olduka : oldukda F., G. 2tobradaki : torbadaki B., C., D., E., F., G. 7. ve 8. beyitler E.de yoktur.7itdke yal : eyler yallar F., G. 8idp : ile F. 9 cevri ok : cevrini F., G. //olsa ger anda : anda ger olsa B., C., D. 12//yein : yek-bn B. 13 olta : olta E., F., G. /dilerler : dilerse B., C.

XIII Mefl Filt Mefl Filn 1 lmek olursa ger maraz- i...den sana Balta sapndan olsa mnsib kefen sana 2 Ey ir-i iroz hazer it kim balkcyn Bahr-i hnerde itmeyeler bir dzen sana 3 Semt-i Hisra zim olursn trl gibi Sihr eyledke hnedeki pre-zen sana 4 Ket-i nazm kumdan uurmazdun det Bahir-irde hmen olayd dmen sana 5 Gezmek murdun ise kapu kapu Trsy Bend ide py-i esbni lzm keen sana
XIII : A.3b, B.6b, C.4a, D.3a, E.4b, F.5a, G.4b. 1//olsa : ola E., F., G. 2//itmeyeler : itmeseler C. 3//hnedeki : evdeki D., evdeki ol G. 4//irde : hisrda F.; hnerde G. //hmen : hssun C. 5//esbni : eei C.; beygiri E., F.

XIV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Zit-i ry nice mmkin benzeye meh-tb ana Vech-i menhsun denizdr kalarun girdb ana 2 rnk- balk ile furtnaya olsa d H kayk-hne kadar mahlas m var deryb ana

63

Gh u b-gh iktiz itdke klmaa nemz Gesinde suffenn yap tekneden mihrb ana

Adl-i dvneyi zencrler zabt eylemez yle mecnndur ki h kr eylemez kullb ana

Nrn sngerle almlar o mr-i Burnazun Bir dahi t hare dek gelmez efendi tb ana

Ekser erun beendm ey Hezr ben senn Pey-rev olup sylerm karulun yap bb ana

Gayr sanatlar kaln ser-mye ister Trsy Sen sprge balasan ser-myedr knnb ana

XIV : A.3b, B.6b, C.4b, D.3b, E.5a, F.5a, G.4b. 1ry : ryun B., C., D., E., F., G. //denizdr : kerizdr E. //kalarun : gzlern B., C. //girdb : mzrb E., F.; mihrb G. 3Gh u : Gh- G. //Gesinde suffenn : Gesinde suffelik; Suffenn gesinde E., F., G. 5Nrn : Szini D. //t hare dek : maherde de G. 6Bu beyit F. ve G.de 7. beyit ile yer deitirmitir. //kaln : youn E., F., G.

XV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Nr- mankal oldum itme gel beni andan cd Grse ger mankal kmri zann ider bay u ged 2 Bendenz yz kzdurup kdum kmr cerr itmee Bakmasun kimse yzmn karasna c-be-c 3 Bir sa pn koca ferttenn Mecnnyam Ol bana Leyl olaldan mrmz old heb

64

Bstnda at ba yerine oldum korkuluk Uramaz insndan gayr tuyr- b-nh

Gicelerde subha dek gezmekdeym beki gibi Bulmadum kelb-i mahalle gibi zge in

Trsy alm Hezr mr-i Burnazdan sebak Bulsa kendi gibi kamer ider ana iktid

XV : A.3b, B.6b, C.4b, D.3b, E.5a, F.5b, G.5a. 1//Grse ger : Grseler F., G. 2kzdurup : kzardup C. //yzmn : yzmz E., F. 3pn : bcek D.; pn E. //olaldan : olal E., F., G. 4b-nh : b-hev D. 5gezmekdeym : gemekdeym B., C. /beki : der-bn F.; der-bb G.

XVI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Merhab ey tolma-i algam hezrn merhab Yohsa havu kalyas a gzliye olmaz gd 2 sfenh ile srgan hrn fark eylemez Rzgr av safsdur anun bd- hev 3 Her birine lihyesin saydurmanun yok lemi Tur-ryun ey kse grse gler bay u ged 4 mtil itdi beni kestane-i at bhesz Bir vecihle ana algam turs olmaz dev 5 Gel Hezr-zra ey Trs gazelde pey-rev ol Turfe erun gren itsn pesendde sana
XVI : A.4a, B.7a, C.5a, D.3b, E.5a, F.5b, G.5a. 2sfenh : Ispanak B. 4//dev : gd F., G. 5Gel : Bu F., G.

65

BE HARF XVII Filtn Mefiln Feiln 1 Boza-nna olsa bezm-i arb Her vecihle bu yzden ola azb 2 Byle azlara mnsibdr evren aslnda old nakl-i gl-b 3 Fikr-i yr ile tee ddm Cierm sh-i gamda old kebb 4 Skmaz idi ayaklarum ark Giymeseydm iinde bir de orab 5 Sili atl zann ider zuraf Der-beder itmek ile byle itb 6 Mr-i Burnazun olsa burn gibi Bydi burnumuz misl-i dolb 7 Chel ire Trsy nmun Sylenp misli didiler n-yb
XVII : A.4a, B.7a, C.5a, D.4a, E.5b, F.6a, G.5a. 1azb : gazb D. 4Skmaz idi : Bol gelrdi E.; Smaz idi F., G. /ayaklarum : ayaklaruma E. //iinde : iine B., C., D., E., G. 5zann ider : sanur D. 6olsa : ise E., F. //Bydi : Byden B., C.

XVIII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Bu yl huddma yllk Bor bezinden sde virdm hep Bulnd kpri destr da bu esnda virdm hep

66

dindm fstk kd-emni olduum demler Biraz krpnd bk kald an bda virdm hep

Aly vardur diy lt- ly istedi dil-ber Pusadum ne bulndysa idp mde virdm hep

kaydum kasr- dil-dre diy hayl aldum ben Kodum yolna nem varsa ol arada virdm hep

Grh- hvcegnun sen yordcssn ey Trs Ki kadrn bilmedm erun rgada virdm hep

XVIII : A.4a, B.7a, C.5b, D.4a, E.5b, F.6a, G.5b. 2kd-emni : kaz-emni B., C. //bk kald : kald bk B., C., D. 3 Bu beyit E.de 4. beyittten sonra yer alyor.

XIX Filtn Filtn Filtn Filn 1 Grinr tenbel Mudanya beygiri l-cenb Basayum ahamdan kam knca fitb 2 Zerre denl bana cehl isbt iden bilmez henz Kdn saydum kardurdum kati vfir kitb 3 yle dursun gayrs tarz- shanda bu fakr ok hurf itdm tefennn bazlarn intihb 4 Haddmz midr Hezrye nazre sylemek Kfiyesin almala ire itdm intisb 5 Trsy akrn ile meydna k varsa g...n Gelse let ile sana itme andan ictinb

67

XIX : A.4b, B.7b, C.5b, D.4a, E.5b, F.6a, G.5b. 3shanda : shandur C. /fakr : hakr D. 4Haddmz midr : Haddmz del E., F. /Hezrye : Hezr C.

XX Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Ev iinde hatabum grgen olursa ne aceb Alevinden ocaum klhan olursa ne aceb 2 Kanlcak yallarn eyledi rz gnlm skelesi bana pey-rev-zen olursa ne aceb 3 Bir kayk tut ola bir ifte ki heste gide Toprak ile ii bisten olursa ne aceb 4 Furtunasndan elem ekme sakn derynun Bulup eyym eer yelken olursa ne aceb 5 Mevc-i hayretde kalup izme kenr zinhr Deniz ortas sana mesken olursa ne aceb 6 Ba aldurma koma slada belki su seni Elne al yeke-i dmen olursa ne aceb 7 Bir Msr aykasna br kreki olsam Kenef-s kenr- revzen olursa ne aceb 8 iriyyet bana bir mevhibedr b-bhe Gfte-i mhmelmz puhten olursa ne aceb 9 Benm b-rz Receb olm idi stdum Bana takduklar kulp gilden olursa ne aceb

68

10

Ben ki tekml-i makmt u uslt itdm Nagamtum tenedr nten olursa ne aceb

11

Trsy pe-i inganeye tan itme sakn Funda bahnda kei reh-zen olursa ne aceb

XX : A.4b, B.7b, C.6a, D.4a, E.6a, F.6b, G.5b. 1hatabum : hatab- B., D., E., F., G. 2Kanlcak : Kanca D. /yallarn : yallar C. //skelesi : skeleler E., F., G. 3tut : top E. 4//eyym : eyym D. 6belki : belkim C., D. 7 bu beyit B.de yer almyor. 8bana : sana B. 9b-rz : b-rzci E.

XXI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Yolda bir yolc grrsen tut hemn alvrn p Bindi hayvna hrmet eyle de ultarn p 2 Tobraya girmez sz ile belki bir p-bend ider ul ek ihsnna ayrun yannda yrin p 3 Zr grrsen kstei kr h izine urama Gebre v kaa ile yakla ayaklarn p 4 Kaa gsterme ata depmesinden pek sakn Salarn oha usliyle yana efsrn p 5 Depme v ssme iderse yine oha gerdenn Hem beinci ayayla iki kulaklarn p 6 Bakma hor manastra gir kor gibi bir er yatur Sr yzn yardm dile hk-i der dvrn p 7 Ger pazarc olmak istersen kolayn syleyem skelede meyve tartan kimsenn kantrn p

69

Ylda bir kfri olur kavm-i nasrnun gzet Her birine iltiym it ehre-i murdrn p

Zevrk- slm deryda grrsen Trsy Ser-fr eyle yana var yanna lumbarn p

XXI : A.4b, B.8a, C.6a, D.4b, E.6a, F.6b, G.6a. 1//hayvna : beygire E., F., G. 2Tobraya : Tobraya B., C., D., E., F., G. 2//ihsnna : ihsnuna D. 4 bu beyit E. ve F.de yer almyor. 5gerdenn : salarun E., F., G. 7syleyem : sylemem B.

XXII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Dkknda satardum koy yrna mrekkeb Dirhemcii bir preye amm ne mrekkeb 2 Czce mrekkeb yalam dirler efendi Aznda bulamlara her yana mrekkeb 3 H yaz nedr bilmeyene al dinilr mi Lzm olur elbet yine yazana mrekkeb 4 Kr isteyen alurd sepetli elerle Mekteb dolaur satmaa sbyna mrekkeb 5 Hep karakura d gibi geldi bana Trs Dkildi bulad hele her yana mrekkeb
XXII : A.5a, B.8a, C.6b, D.4b, E.6b, F.7a, G.6a. 1satardum : satarum D., F. /koy : kur D. 2bulamlara her : bulam gre E., F., G. 3//elbet yine : elbette F., G. 4alurd : alur da D. 5geldi : bilmem B., C.

70

XXIII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Bir zemn besledm evld yerine bir merkeb Kati iznsuz idi h yod zerre edeb 2 yle nzende bytdm ki yetimez arpa Yidi fodla-i seg-bn yulaf dahi ineb 3 Heves-i av ile ald birisi riyet A kom virmemi arpa o fakre iki eb 4 Kati gayretli idi haylamad h eem Grmedm mislini gezdm iki yl m u Haleb 5 Derlemez g dibi elli vakyye ykden Katr idi soy lakin depeen bed-mereb 6 Ykledp arkasna kili zukklar dolaup Satcak fizini yirdm iinden ben hep 7 Az imi mri nedr re har- b-bahtun Eceli geldi sarmsak tohum old sebeb 8 Alayup gz ya dkdi didi Trs-gamnk Aya sivri imi gedi yere h merkeb
XXIII : A.5a, B.8a, C.6a, D.5a, E.6b, F.7a, G.6a. 2yetimez : yimez h B., C., D., G.; yimezdi E., F. 6zukklar : sokaklar F., G. //yirdm : virdm F., G.

XXIV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Beye havu ekdm cmle soan old hep Acsndan gzlerm h kbkzl kan old hep

71

Krk be akem gitdi kl oldum Gedik Paada ben lfet itdm klhanler pern old hep

Bir zemn buka-nin shib-i nefs bir eyh idm Dalup cmle mrdm tada oban old hep

Bir iki gze itdm evc uslinde bu eb Usta Corci g idp didi sfhn old hep

Bir tulum peynir yapayum diy ok say eyledm Sd suluym Trsy yaykda ayran old hep

XXIV: A.5a.

TE HARF XXV Mefl Mefl Mefl Feln 1 Dkkn- tehde oturup gh sinek tut Hem cibre-i engr ile gel yemleyerek tut 2 Bir mu-bee eylerse sana arz- mahabbet Koyvirme anun dmen-i murdrn pek tut 3 Cevr eylemee mil olursa sana dil-ber Zort gelme yzin ohayarak hem perek tut 4 Bir presi ok kra yapmaksa murdun Eyyba var Akl gibi maymun u ebek tut 5 Mm al elne beleri durma hemn gez Gice dola rdek gibi smkli bcek tut

72

Hammma varup kse srinmek diler isen Dellklara bak elli sekiz hurcn pek tut

iftlikde kz gibi teh gezme saban sr Sd dkmeme kavliyle bir emzikli inek tut

d-i suba grin ahbbuna gh Zkkda cbbe sat yanna d de etek tut

d irdi salncak kurup ey Trs-i n-dn Sbyn gezindrmee yaldzl eek tut

XXV : A.5b, B.8b, C.7a, D.5a, E.7a, F.7b, G.6b. 1oturup gh : otur ahyna E., F.; otur ahyn G. 4yapmaksa murdun : yapmak diler isen E., F., G. 5F. ve G.de bu beyit yoktur. 6F. ve G.de bu msra yoktur. /Srinmek diler isen : srinmekse murdun D. 9.salncak kurup : salnca kur F., G.

XXVI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Hlmi sormaz ahibb old kab- hal ikest kd iinden kati ok fre-i mhmel ikest 2 Nsur old ellerm orduda eme kazmadan Hikmeti gr old toprak tanan gerdel ikest 3 Cmle lm marifetli loncada yok ingene Yapduram adrda fns asduum engel ikest 4 Korkum oldur ki seyis Hc Receb ksdi bana Ola kim meclisde balgam braan engel ikest 5 Bir manava tabla-kr olmak murdum Trsy Dil ikest mzn ikest hem tabla-i dngel ikest

73
XXVI : A.5b, B.8b, C.7b, D.5a, E.7a, F.7b, G.6b. 2kazmadan : kazmada C. 3yok ingene : ingene yok B.,C., D., E., F., G.

XXVII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Zhid bizi cin gibi ider hneye davet tmek diler ihls ile pinhn kabhat 2 Gelmez o per halvete il precik ister Mmkin mi ana kur sz ile ide rabet 3 Sayd itmee dil-dr varakl araba ile At Meydnna kd gulm-pre nedmet 4 Takld-i kavf kapama old akdan Kasm gnne dmek ile old isbet 5 Mkrz- demrci ufack kesdi efendi Gsterdr irisiyle ufa sana elbet 6 Oldukda har- nza svr ardna dme Ol Karagz-i ayr sana reng ide yet 7 Her ubede Hc vaz olursa da Trs Tekrr yine eyler idm perdeye rabet
XXVII : A.5b, B.9a, C.7b, D.5b, E.7b, F.7b, G.6b. 6bu beyit Ede yoktur. /olursa da : olursa bana E., F., G.

XXVIII Mefl Mefl Mefl Feln 1 ire denp kendine gel itme siyset Unvn ile destrun Allha emnet

74

kenbeden elfz- mlevves akn idp Ol gamzesi Ttr gibi eyledi gret

Gel baun in bize konak vir arayalum Hep itdi akn leker-i elfz ise gyet

Agyra apul sanatn gsterelm gel Hep meveret ile olur era inet

Peynir tulumuyla gice gndz cedelm var Kayd old hemn bauma yok cy-i selmet

Burnaz ben erbb- hred burnn grse Havfinden ider bhesz ol demde kabhat

Ben nm ile n ile Hezr olaym da Trs gazeliyytuma hep itsn ihnet

XXVIII : A.6a, B.9a, C.7b, D.7b, E.7b, F.8a, G.7a. 2akn idp : akn itdi B., C., D. 5//yok : ok F.

XXIX Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Gezinme gayr sabhdur yanana var yat Darld burnn tdryor bem pat pat 2 Metn sa olurm Anatol ocu Girn-bahdur anun-n beli nuhs-i d-kat 3 ekildi Bozburuna togr gitdi ekdirme Meded yetidre gr var kumanyasn iki kat

75

Bykdr arsas Burnaz ben serynun Semend-i tabna bir kerre zr idp saar at

ald preden atmaa ok o mu-beeyi Piyde Trsyi fil kprisinde eyledi mt

XXIX : A.6a. SE HARF XXX Mefl Mefl Mefl Feln 1 Bezm ehline srdm yine rindne mselles Leb-rz-i anak eyledm amm ne mselles 2 Ney mey grelm bselik it ry-i nevdan Fasl bir iken eyledi cnne mselles 3 Bir ayak ile dil-beri mest eyleyemezsin Devr eylemese meclisi peymne mselles 4 Bir iki anala yaplmaz an bil de Kil sraya durma ir cne mselles 5 Kulkullar ile geri tutar bezm-i surh ok velvele sald vel her yana mselles 6 Bir savt irip gna eyh balad raksa Nevbet mi virr kimseye devrne mselles 7 Bezminde nukl-i orba-i ikenbe yidr hep Mersin balyla ir olana mselles 8 Keyfiyyet-i eki re bozd imi lk Almam dile bir dahi hakmne mselles

76

Yrna mey el virmedi hep reye bozd Harc- fukar sanma kibrne mselles

10

Gr zhidi kim itdi riy bdeyi dkdi Koyd yine bir kirlice fincne Mselles

11

Ey Trs yeter halt- kelm eyleme zinhr Eki boza i ime mlkne mselles

XXX : A.6b, B.9a, C.8a, D.5b, E.7b, F.8a, G.7a. 2Ney mey : Mey ney B. // cnna : yrna D. 3//eylemese : eyleye F., G. 4//cne : hna B. 5Kulkullar ile geri tutar bezm-i surh : Kfileleri dndi surhlern amm E.; Gulguleleri dndi surhlern amm F., G. 5//veli : hele F., G. 7orba : orba D. 8lk : pek E. 10 bu beyit G.de yoktur. 10//kirlice : gizlice B., C.

XXXI Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Bu denl masharala kibrdur bis Rezlete tamaumla nigrdur bis 2 itnun ortasna irmedi kmr bitdi Souk edlara bir dalya kardur bis 3 Kara yel ile dipi gzlye gz adurmaz Tutlmaa tolya rzgrdur bis 4 Kpek olal bir av ald geri Burnaz be Bu rtbe hrete sayd ikrdur bis 5 Taaccb eylemenz halta-zenlime benm Bu rtbe ruhsata hep itibrdur bis

77

Marif ile benm hretm yok ey Trs Bu denl masharala kibrdur bis

XXXI : A.6b, B.9b, C.8b, D.6a, E.8a, F.8b, G.7b. 1dnl : rtbe G. //tamaumla : tamayla C.; tamala D. 3gzlye : krlere F. 4av ald : av avlad E., F. /geri Burnaz be : be-i Burnaz E., F., G. //rtbe : denl F. 6//denl : rtbe G. Bu msra G.de yarm braklm.

XXXII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Geh boza ip gh ra gh mselles ok sopa yidrdi bana bil h mselles 2 Tersanede gelmidi kapudanla yolum tdrdi beni gz gre ber-rh mselles 3 Drt stine zevk eyler idm ger tek tenh Girseydi hele destme bir h mselles 4 Geh amura dp gehi kollukda ayak yir tmez deli mi bir dahi dil-hvh mselles 5 Be dne chd mrdesi itmez yine ib Virdi o kadar Trsye ith mselles
XXXII : A.7a.

CM HARF XXXIII Filtn Filtn Filtn Filn 1 ehre-i menhsumuz nr ile itmez imtizc Kim sinekler sar zenbr ile itmez imtizc

78

Kanda baksan bsbtn ahvl-i lem byledr Mh -i kolyoz sakankur ile itmez imtizc

Selmek gz eyleyp ayr arsa har gibi yle bed-vze mhr ile itmez imtizc

Sz-grde nazrm yok diy tel krmadan ki telli neyle tanbr ile itmez imtizc

Bir kazanda kaynasa yz yl ne mmkin Trsy Ermen ile Yehd zr ile itmez imtizc

XXXIII : A.7a, B.9b, C.8b, D.6a, E.8a, F.8b, G.7b. 1menhsumuz : nrumuz E.; b-nrumuz F., bozumuz G. //kim : at E., F., G. 3Selmek : ark D. /arsa : anrsa B., C., D., E., F., G. //bed-vze : bed-vz D. 4Sz-grde : Sz-grlikde E., F., G. 5//zr : dz G.

XXXIV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Sal devri olup olan ile p-ender-p Old ol zlf-i pern ile p-ender-p 2 Sakaln virp ele ortaya girmi purasa Sarmak olm srgan ile p-ender-p 3 Hayli hod-bnlik idp algam efendi delisin Baladum ben dahi urgan ile p-ender-p 4 amura ddi kaz ile aadan trtl Old b-re soulcan ile p-ender-p 5 Adl-dvne uzatd szi zencr itdi Old bu Trs-i rindn ile p-ender-p

79

XXXIV : B.10a, B.9a, C. 9a.

HA HARF XXXV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Savsa krum olur ise bana yorgan mefth Old vel-hsl bze-i eytn mefth 2 Kimsenn yok g...i meksr okuya her nerede Gelse bu resm ile gel yazda kalkan mefth 3 Baht var Hc Receb girdecilik itse eer Kank rya varursa ana dkkn mefth 4 Supare minder rahle serika itsem eer erge bb gibi hep mekteb-i sbyn mefth 5 Trsy her ne zemn nmum yazsam kurmaz Serpeym dirsem olur stine rg-dn mefth
XXXV : A.7a, B.10a, C.9a, D.6a, E.8b, F.9a, G.7b. 2//gelse : gele F. //resm ile ger : resm zere E., F., G. //yazda : yazyla E., F., G. 3itse : itsem D. /eer : kaan E., F.; dahi G. //kank : kang E. //rya : rsya B., E. 4itse : itsem F., G.

XXXVI Mfteiln Mfteiln Mfteiln Mfteiln 1 Yahni ile turi-i algam virr insna ferah Girde balk orbas hem virdi zarfne ferah 2 Bezmi mheyy grelm kakaval-i ke ile orba-i ikenbe dahi hsl ider cna ferah

80

Olan gr leb urup ol sgara dip gsteriyor leti ekskli grp geldi o mestne ferah

Hvcelern kameriyem kimse beenmez beni h Mashara-i lem iken gelmedi akrna ferah

Meclisi mde idin yr ile ey mey grelm Mest olalum gelsn o dem seyr iden ihvna ferah

ir-i n-dde fenem kfiye vfir bilrm Gayrda bir yoken bunda sekiz dne ferah

Hvcelern yzi suy Trs-i pkze-shan Cmle-i vaktmde bana olmad bgne ferah

XXXVI : A.7a, B.10a, C.9b, D.6b, E.8b, F.9a, G.8a. 1//orbas : orbas D. //hem : hep B. 2Bezmi : Bezm-i D. //orba : orba E. 6fenem : benm G. 7//Cmle : Millet E., F., G.

HI HARF XXXVII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Beni tenh bulcak virdi hemn erbeti eyh evk ile hcrede tutdurd yalan himmeti eyh 2 P-rev devr-i revn ile alup knn Urd mzrb- hakkatle nihn hazreti eyh 3 Bselik itdi nevdan tutcak eh-nz Kabz iken baka makm itdi yaman lneti eyh 4 Kendini pr tasarruf ider iken aceb Byle mi grdi beyn ide slk ryeti eyh

81

Hayli zumnca tasarruf atna binmi iken Devletin sonra depp kald yayan nikbeti eyh

Rae-dr old hemn dem gricek olan Tahliye itdi uyup nefse hemn halveti eyh

Trsy sen de g...n var ise k meydna Ba gsterdi cb azndan inan leti eyh

XXXVII : A.7b, B.10b, C.9b, D.6b, E.8b, F.9a, G.8a. 1//tutdurd : yutdurd G. 2//hakkatle : hakkatde D. 4kendini : kendyi F. //byle : yle B., D. //beyn ide slk : slk ide beyn B., C., D., E., F., G.

DAL HARF XXXVIII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Gice sohbetlere gitme uyup ayra meded Korkum oldur drrler seni bir yra meded 2 Yzk oyn diyerek i karurlarsa eer Oyuna girme alarlar sana bir kara meded 3 Dizilp de sraya gelme miyna hazer it Bal gibi tatl grin k- n-re meded 4 El virrse o srk kaddine ayrun o dem yle sille ur ana olmaya bir re meded 5 Bir aadan ata bin sana kolan eksnler Gm ille grin dde-i simsra meded 6 Hvcegndan olal irmedi destm bauma Old cer semti vch ile bu gam-hvre meded

82

Hayl t...l er ister kefeyi ide murd Ol zemnda irirdi bu sitem-kra meded

btid bir kere t... kefesi old diy Bana ok grdiler ol mansb hem-vre meded

Bir iki kerre kefe hvcesi oldum Trs Mstefd olamadum bir iki yz pre meded

XXXVIII : A.7b, B.10b, C.10a, D.6b, E.9a, F.9b, G.8b. 1//drrler seni : seni drrler C. 2oyn diyerek : oyun diy F., G. 3Dizilpde : Dzilpde E., F., G. 4virrse : irerse F., G. 7murd : mezd D. 9//Mstefid olamadum : stifde idemedm E., F., G.

XXXIX Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir zemn grdm ben iki dne yrn mttehid demi azdurmaa hep cmle eytn mttehid 2 Zencefe ferceler uygun deldr ekser Zencef olmazsa olur reng ile gaytan mttehid 3 Hep balk env yir deryda biribirlerin Hsl olduklar yokdur ki bir n mttehid 4 H kakavan gibi bilmem mttefik dnyda ben Gelse bir yere olur keyvnla keyvn mttehid 5 irn ire Hevyye mukalliddr diy Trsy hep old erbb- shan-dn mttehid
XXXIX : A.8a, B.11a, C.10b, D.7a, E.9b, F.10a, G.8b. 4mttefik : mttehid B., C., F., G. //bir yere olur keyvnla : olur yine keyvn ile F., G. 5//hep old : oldun m F.; oldlar G.

83

ZEL HARF XL Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Arz- hl eylemee yre yazarlar kgaz Meer bd ola olmaz ana her kgaz 2 Sulu olursa mrekkeb kati rsv yazlur eker elbet an mnende-i snger kgaz 3 Sz gerek dil-bere doldurmaa sm zer ile Serpme olursa ger altun bula zver kgaz 4 yle pk ola ki gzler kamaa bakduka Ola mmc kua gibi ser--ser kgaz 5 Harbeliler dahi tasvr olnursa Trs Yazclar diye grdkde musavver kgaz
XL : A.8a, B.11a, C.10b, D.7a, E.9a, F.9b, G.8a. Bu gazel E., F., G.de dal harfinde kd redifi ile yer alyor. 2Sulu : Sula C.; Suy G./rsv : rsvy C. 3Sz gerek B., C.; Szlern B., C., D. //altun bula : altundan E. //bula : lle C.

XLI Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Yapar bizm Hc Burgud brek gzde lezz Sabh sabh scack ider resde lezz 2 rek yapar ramaznda oru tutanlara hep rince da satard eker akde lezz 3 Benmle hnesine vard hc bir kerre Be alt drl reel grdi Kel Velde lezz

84

Ne dad ne tuz vardur dinr mi yle sze Zemne irinn yapdu kasde lezz

Tuyr- sire tavuk hurs efendi del Olur hamr ile ger olsa kaz beside lezz

Kudmdur getren vecde dervin hep Olur m karaba akrn nev-dem de lezz

Hevyi post-nini ben oldum ey Trs Vezinde nksum olsa ider kede lezz

XLI : A.8a, B.11a, C.10b, D.7a, E.9b, F.10a, G.8b. 4bu beyit G.de yoktur. 4Ne dad ne tuz vardur dinr mi : Ne milh ne biri var limon F. /yle : byle D. 5efendi : misli B., C. //ger olsa : murgn u F., G. 6Kudumdur : Kudm neydr D.; Kudmumuz E., F., G. /getren : getrr E., F., G.

XLII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Kur etmekle tutar rzeyi ingane lezz Ac kuvvetle urur teyi sindna lezz 2 Otaya atd bu eb yri rakb demsz Geldi mahfce tam hsl eytna lezz 3 Pek haff etmedr pancar u algam prasa Alef-i tze gelr evdeki hayvna lezz 4 Beyzanun dnesi bir preye kd hayf ehriye ho gelr her gice kaygana lezz 5 Enker-i savt ile itdke gze Trs Didi hammr- koca bak u ho elhna lezz
XLII : A.8a.

85

RI HARF XLIII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Aktsam cy-i nazm- irmi irk-bdur dirler Yuvarlansam iinde sebz-i ser murg-bdur dirler 2 Koca-vr bana bir yeil kalpak al da gey Nereye varsn elbette bizm bevvbdur dirler 3 Yidm bir ka sopa mmd susyla bu eb efss Bilenler hep bizm olan in pr-hvbdur dirler 4 Prasa safhasndan terziye bir hrka yapdurdum Pesend idp grenler Hind ii erb-bdur dirler 5 Evmde yapudan kalmd bir lmek a Trs Gelp hep konular n eyleyp vin-bdur dirler
XLIII : A.8b.

XLIV Mefl Filt Mefl Filn 1 Artin nidem ki tanbre-i b-mel alar Tfl- hattna crihi engt-i bal alar 2 Pek pek gzet sakn hele hammmda Kbtyi H bhe yok ki bo gidemez peteml alar 3 G eyledn mi namelern Fndk olunun Knn zre sanki rehv kral alar 4 Koyun akll bir gidisn bak Hezriy Tada obn pe oturm kaval alar

86

Varma hammmc ol ile gice bir yere Gzden gubr bd gibi b-hayl alar

Minkrn uydurup dem-i tehr-i zartya Burnaz gr ki zurnay Trs atal alar

XLIV : A.8b.

XLV Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Ahurda yemlii katr deper krar gerr Yular ipden olursa eker krar gerr 2 Keser sap girer ise eline tzelern Sokar deline halk keser krar gerr 3 Grrse szl kalmaz karr ol demde Girerse sza semerci gezer krar gerr 4 it in iki tennr yapsa toramac Demr ivi bulamazsa ecer krar gerr 5 Yazn dahi kati yamurlar oldun grdk Koca aalar seller srer krar gerr 6 Zemne tzeleri dim ziyn sever Eline bir pusad virseler krar gerr 7 Kaklar kaa zer nin in Trs Pirin teller[i] alur da eer krar gerr
XLV : B.11b, C.11a.

87

XLVI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Alaca destr ile ayr eklin gsterr Milletin fark eylemem Bulgar eklin gsterr 2 Burun mr Burnazun bir gr eklin gsterr Var iki dne enii mr eklin gsterr 3 Eksk olamaz vadeyi arturmada agyar ise Husye-teyn ile deer kantr eklin gsterr 4 Halka tatl gsteri in klh- skkeri Bana geymi pelid ayyr eklin gsterr 5 Drl drl renge girmi pr-ref fercesi ukaclarda olan mstr eklin gsterr 6 Kuyru yokdur diy grdm ab geymi gelr Kuyruk ardnda rakbn mr eklin gsterr 5 Hvcegn ire aceb Trs gibi kamer mi var Sardu destr da mumbr eklin gsterr
XLVI : A.8b, B.11b, C.11a, D.7b, E.9b. 2. ve 3. beyitler A. ve D. yer almyor. 6Kuyru : Kuyruum B., C.

XLVII Mefiln Feiltn Mefl Feiln 1 Ar yki ola amurda ol himr der Ayakda zerre kadar kalmasa kayar der 2 K bu ehrmzn evsat- itda olur Ki kara yel esicek yamur ile kar der

88

Uzarsa savm- nasr gibi brdetmz Kmrle o zemn cemre b-mr der

Saak buz gibi zhid tonarsa evknden Gider ur zukkda o b-karr der

Rakb-i pre tayak lzm eyleme gaflet Ass olmaycak elde ihtiyr der

Bu kda ensebi mankal kenrdur amm Birisi yelpazeler ise ok err der

Gelrse Dobrca beygirleri bu bzra Bizm de hissemze bir rk tavar der

Eer zengi v kuskun kolan tmm olsun Soukda tutmaz ise ellerm yular der

Dilencilikde hele Trsye bedel olmaz Bulursa cerr idecek bir kapuy dar der

XLVII : A.8b, B.12b, C.13a, D.7b, E.10a, F.10b, G.9a. 1//kalmasa : kalmaya E., F., G. //Ki kara yel esicek : Kara yel ile gelr E., F., G. 4//ur : gezerse F. //zukkda : sokakda D., E., F., G. 6bu beyit E.de 8. beyitte yer alyor. /Bu kda : Odamda F., G. /amm : ancak F. //yelpazeler ise : yelpaze eylerse F.; yelin eylerse G. 7//tavar : tmr F. 9hele : sana F., G. /Trsye : Trsy F., G. //kapuy : kona F.

XLVIII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Ey a kabak basd ile lengeri toldur Arta a matbahda yisn itleri toldur

89

Agyr vekl-i harc olayum dirse an kor H matbahun tutma teh dil-beri toldur

Meclisde rakbi mezelendr bcek ile Etmek bozasn sr yrisn sgar toldur

Kol-ba olayum dir isen sana nashat Ake ile olur ksene sm zeri toldur

Var loncaya kendne mnsib bir ota tut Anda ne kadar var ise raks-veri toldur

Szende v def-zen sana yardah ki gerekdr Hep curcunaya lzm olan kameri toldur

Ake ile tutarlar takmyla dn olsa Anda dahi bir otaya engleri toldur

Malm ola ki kol-balun k anaya Bir dire olsun bana def-zenleri toldur

Trs otay fer-i hasr ile det de Krpnd-i derziyle dahi minderi toldur

XLVIII : A.9a, B.13a, C.13a, D.7b, E.10a, F.10b, G.9a. 1Kor : ko B., C., E., F., G.; ko D. //Arta : Artan B., C., D., E., F., G. //yrisn : getr ol F., G. 6yardah ki : yardmda D. 7takmyla : takmunla B., C., D., E., F., G.

XLIX Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Ayasofiya etrf itbn olduum yerdr Huss klhan- hammm szn olduum yerdr

90

O semtn kr-gh- berberi mehr iken cn Tirum htry-n anda pyn olduum yerdr

Seryun baltas dil-berleri mmtz olur gyet Yolnda ba koyup destr-cnbn olduum yerdr

Du alm meer halvclar rn olur ekser eker top gibi pynda galtn olduum yerdr

Atum oyna At Meydn old t ezel Trs Kkden her taraflarda feres-rn olduum yerdr

XLIX : A.9a, B.13a, C.13b, D.8a, E.10b, F.11a, G.9b. 1Etraf : Meydnla B., C. ; Meydn E., F., G. /itbn : ki hayrn E., F., G. 2mehr : mamr E., F., G. //anda : ol ki F., G. //pyn : iskn E., F., G. 3baltas : halvc B.; baltac C., D., E., F., G. /dil-berleri : tzeleri E., F., G. /mmtz : rn B.; mahcb E.; mahbb F., G. /gyet : ekser E., F., G. //yolnda : yolna E., F., G. //destr-cnbn : yllarca mihmn E., F., G. 4alm meer : almak ile E., F., G. /ekser : gyet E., F., G. //pynda : yannca B., C.; her br E., F., G. 5old t : olmd F. //Kkden her taraflarda feres-rn : Kati vfirce beygirle itbn E., F., G.

L Mefln Mefln Mefln Mefln 1 O nahl-i nev-resdem her eyi aham in saklar Kati gayretli kopd bsbtn itmm in saklar 2 Ftdeler iidp nm- nkin itdiler tahsn Bilenler yle bir mulim-pesendi nm in saklar 3 Hill-i rzede imske cidd say idp mulim Grh- ptn pey virp bayram in saklar 4 Etein ta ile zen-preler toldurmanun asl Gice rspye varup talamaa dm in saklar

91

Yeni esvb idindi bir semr kalpak ile Trs Mselmna tahallf eyleyp bed-nm in saklar

L : A.9b, B.13b, C.14a, D.8a, E.10b, F.11a, G.9b. 1nev-resdem : nev-resde E. 4//varup : vard G. 5//Mselmna : Mslmna C.

LI Filtn Filtn Filn 1 Bze olanun cefs ho gelr Gayri[ye] hsn-i eds ho gelr 2 uka-i iskerlete meyl eylemem Usturumcanun abs ho gelr 3 ktiz itdi o pre bir dayak Yrn ayra ass ho gelr 4 Asndan illern yok fide Her kiinn meh-liks ho gelr 5 Nfe-i Moskov gibi yok muteber Hem Kazaun cl-kafs ho gelr 6 Kmetn grdkde klar didi Dil-bern ite buras ho gelr 7 Mft bir yelpaze bulsa yellenr Burnaza bd- hevs ho gelr 8 Geri gayr tatllardan bkmuz Lk Edirne baklavas ho gelr

92

Trsy uskumr dolmas ile Lfern bana tavas ho gelr

LI : A.9b, B.13b, C.14a, D.8a, E.10b, F.11a, G.9b. 2eylemem : eylemez D. 3itdi : ider D. 5//hem : hep F., G. 8//lk Edirne : Edirnenn E., G. 9dolmas ile : sovutmas F. //bana : ancak E., F., G.

LII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 eyh efendi aceb olan ile halvetde midr Cin gibi sfleri eylese davet demidr 2 eyhi cd gibi hep sfleridr uuran Kef olur ana makm evc-i sadetde midr 3 Gr ne ille ekeyor tekye-nin olanlar Sf burnndan akan cmlesi sklet demidr 4 Hcreye muttasl itdrdi kenfi eyhm By- mstekreheni emm ile rhatde midr 5 Halka-i devre arak-n ile girmi dil-ber Savt- yh ile bir naraya gayret demidr 6 Ayak almak hevesiyle koma elden sayi Belki baa kasn arz- hakkat demidr 7 Karaba ney-zene kef old menmnda usl Trsy ekdi hep resm-i tarkat demidr
LII : A.9b, B.13b, C.14b, D.8b, E.11a, F.11b, G.10a. 1sfleri eylese : sfler ile an F. 2//olur : olup E. 3tekye-nin : ille-nin B., C., F. 4eyhm : eyhi G. 5//bir naraya : nara ile E., G.; ol naraya F.

93

LIII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Benm her bir dim sbn halvdan gzr eyler Huss azlarum seng-i hrdan gzr eyler 2 Atum oyna meydnum olaldan arsa-i er Benm mihmz-i izmem em-i addan gzr eyler 3 Gubrndan hazer eyle karayel esdi demde Kmr kayklar hep ry-i derydan gzr eyler 4 Efendi bu souklarda odun balar belsdur Fen gz korkusndan rh- tenhdan gzr eyler 5 Aceb mi yelkovan dirlerse Trs hakkuna lyk Yaz eyymnda murg- turna bldan gzr eyler
LVIII : A.10a, B.14a, C.14b, D.8b, E.11a, F.11b, G.10a. 1//seng-i hrdan : arh- vldan E., F., G. 2meydnum olaldan arsa-i er : arsagh- er old meydnum E., F., G. //Benm : Ki her E., F., G.

LIV Mefl Filt Mefln Filn 1 Her rz u eb dkknn attr aar kapar Keskince r hrsuz her br aar kapar 2 Bir cngi var sr dili zhid bakar yine Yrn grrse olmada bzr aar kapar 3 Olan yata- vuslat arz eyler ka Tenh girince destne yalvar aar kapar

94

Bir kanck eei tutup alm ninede aknlk ile revzeni ayr aar kapar

Bulsa yoln olanun elbette Trsy Erbb- susa yorgan n-r aar kapar

LIV : A.10a, B.14a, C.15a, D.8b, E.11b, F.12a, G.10a. 1dkknn attr : attr dkknn D. //r : rs E. 2//olmada : itmede F., G. 3vuslat : vasln B., C. 5elbette : ister ki F., G.

LV Mefl Filt Mefl Filn 1 Skkn- snbeki hele snger alur satar Nalbur grh heni ekser alur satar 2 Buldukda mtersini h eylemez dirg Sm zeri grince o dil-ber alur satar 3 Kendye sanat eyledi ingane kars Lonca yerinde kanck eekler alur satar 4 Koltuk ksm pre diy prelenmede Bir ey bulnca drdi berber alur satar 5 Tatl grinmek isteyen ahbba Trsy Ghce Eriboz ii kfter alur satar LV : A.10b, B.15a, C.15a, D.9b, E.11b, F.12a, G.10b.
1Skkn : Erbb E., F., G. /hele : yine F., G. //heni : timur E., F.; demri G. 4ksm : snf F., G. //Bir ey bulnca : Bir yere gelse E., F., G. 5grinmek isteyen : grinmek-in E., G. /Trsy : kfte-hvr E., F., G. //Ghce : Bu Trs E., F., G.

LVI Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Kureme benm b-akl u ser-ho oldum yerdr Yanumda stakoz midye aanoz hep berberdr

95

Sifl-i fesleen olsa kadeh bezminde ayrun Ayan al ki ba aa gelsn o kferdr

Hazer eyle sakn bed-mest olup halka dokunmakdan Eer gavg idersen zahm- soymant mukarrerdr

Sopa bana bin altun olursa yinmez an bil Teretor ile yirse bir kii gyet dil-verdr

Emn-i matbah- sbk Halli seyir idenler dir Kys eyle anun smsna ingane dil-berdr

Kapan hamml-ve nevbet tutardum hvcegn ire Neler ekdm efendi zarta-s bunca demlerdr

Aceb mi asma kuyruk olsa Trs ile kelb--kelb Biri fassl u kfrnn-niam birisi kamerdr

LVI : A.11a, B.15b, C.16a, D.9b, E.11b, F.12a, G.10b.

1b-akl u : b-akl- D. //hep berberdr : olduum yerdr B., C. 2//al ki : al da B. 3//idersen : iderse B.; idersem D. 5//Kys eyle anun smsna : Anun sretine mikys eyle E., F., G. 6tutardum : ekerdm E. 7//kfrnn-nim : kfrn- nim B., C.

LVII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Dlger olsam bana bir burgu keser mi bulnur ifti olmak dilesem bana bakar m bulnur 2 Byle pln u kolan hasreti ekmek dursun dnrsen katr uygun eer mi bulnur

96

Dil-beri aldadalum seyr-i kemerler grelm Nakd-i cn koyacak gayr kemer mi bulnur

Keinn pek severm gyet ile mumbrn Takm dzgn ola tze cier mi bulnur

Byle b-man gazel sylemede ey Trs Hele insf idelm sen gibi er mi bulnur

LVII : A.11a, B.15b, C.16b, D.10a, E.12a, F.12b, G.10b. 2Byle pln u kolan hasreti ekmek dursun : ok zemn hasret-i pln u kolan ekerm E., F., G. //dinrsen : deym bir F., dinem bir G. 4Keinn pek severm gyet ile mumbrn : Severm dolmasn gyet ile mumbrun F. //ola : olup E. 5//Hele insf idelm sen : Sne koy eln sen E.; El koyup dese bir dem F.; El koyup diye bir dem G.

LVIII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Vazun gren ey turfe kodo kameri neyler Dar bozasn n iden skkeri neyler 2 Dil-ber arak u bde umar meclise gelse Adayla yaplsa dahi nlferi neyler 3 klarn deftere yazm m didiler Dil-ber etele kullanyor defteri neyler 4 Dirmi ki benm dil-ber ile baka im var Y pmee ister y fln dil-beri neyler 5 Gelse kara kz ergeye meclisde dzilse Hl ola ayrdan ol itleri neyler

97

Knnb ile balar an mnend-i sprge inganelern ergeleri enseri neyler

Ormanda kara kz da ekimi kocasyla Biri birine byle souk szleri neyler

Kara kz tenh bulup arasna girsem Barmaa buldum yolun reh-beri neyler

Basun sr kara kza ergede bir gn Barda iin gr olur olmazlar neyler

10

Tirykleri ehrmzn masharadur hep Yok cn birinn diyeler skkeri neyler

11

Bir ts a in Trs imrete rse Bir bakra ir a komaa lengeri neyler

LVIII : A.11b, B.16a, C.17a, D.10a, E.12a, F.13a, G.11a. 1//bozasn : bozas E., G. //skkeri : kevseri F., G. 3yazm m : yazmaz m B., C., D., E., F., G. 7//Biri birine : Birbirine D. 8girsem : girdm E. 9 ve 10. beyitler B. ve C.de yer yer deitirmitir. 10//skkeri : sngeri D.; ekeri G. 11

LIX Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Sakal ba datmakdan garaz iznumuz vardur Bayakl yorgan el virmez bizm yorganumuz vardur 2 Elme bir semz et girse gnlm istedi cn Musakka yapduraydum kur bdincnumuz vardur 3 Rakbn iplii bir gn kar bzra seyr eyle Sakn ser-rite virme eskiden urganumuz vardur

98

Varup bizm kibra kamer olmak kr in ise Bezistnda bizm bir Hind ii dkknumuz vardur

Sorarsa odanun ferin rakbe vir cevbn sen Bir orta kiesiyle iki dne yanumuz vardur

Grh- hvcegn ire beni siz yalnuz sanman Biri Adl biri Akl gibi akrnumuz vardur

Size ger hubb-i mshil olsa lzm Mikeli yersz Bizm de lavdanayla hub srincnumuz vardur

Gerek iden gerek diden gerek yadan sul olmaz Yosa premz cepde kur unvnumuz vardur

Kurdan kurya bir ey bulamaz dirler ey Trs Bizm bu szleri isbta bin brhnumuz vardur

LIX : A.11b, B.16a, C.17b, D.10b, E.13a, G.11b. 2//bdincnumuz : bzincnumuz B., G. 4Bezistnda : Bedestnda G. 6beni : bizi E., G. /siz : sen D. 7olsa lzm : lzm olsa B., C., D., E., G. //yersz : gster D. 8diden : badan D. /yadan : diden D.

LX Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Hyar vaktinde yrn azm-i bstn eylemez neyler Oturup sapna dak zevk seyrn eylemez neyler 2 Nedm olsam vezrn birine bir kerrecik grsen Murd eylerse beni mr-i Bogdan eylemez neyler 3 Bu ehrn baln bilsen ne zahmetler virr halka Huss beygiri at bclgan eylemez neyler

99

Msemm lleler reng almaa balar ana nisbet Grh- lankoroz k-i girbn eylemez neyler

iekiler oca mevsim-i lle iridkde Yanup yaklarak anda ergn eylemez neyler

Benm de lciverd llemi seyr eyleyen Trs Grp takmlarum hep anda iskn eylemez neyler

LX : A.12a, B.16b, C.17b, D.10b, E.12b, F.13a, G.11b. 1yrn : ahbb D. //dak : dek B., D. 2olsam : olsa D.; olsan E., F., G. //beni : seni E.; an F., G. 5Bu beyit F.de yoktur. 5//anda : anlar E.

LXI Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Rakb-i zit-lik c-be-c gelr grinr Misl-i sret-i kalyon bana gelr grinr 2 Gren byklarn yellenrdi havfinden Ana vch ile bd-i hev gelr grinr 3 Diler ki k- b-resiyle tatl ola eker klh geyp dil-rb gelr grinr 4 Giceyle uyhuda mekteb hvcesinn gzine Sahan brei ile baklava gelr grinr 5 Ey yimek piirr a bahse girse eer Bizm de aumuz ol meh-lik gelr grinr 6 Benm bu mashara ebytum kim okursa Shan-ins olana hep saf gelr grinr

100

Akndda suyn buld nazmn ey Trs Derse ardna hep mcer gelr grinr

LXI : A.12a, B.17a, C.18a, D.11a, E.12b, F.13b, G.12a. 2Bu beyit B. ve C.de yoktur. 3Diler ki : Dilerdi F., G. 5girse : gelse F., G. 6olana : ise ana E.

LXII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Burtndan rakbn yel gibi dr olmamuz yedr Vcda nefi var ksun da mesrr olmamuz yedr 2 Rakbi kyma kyma itmek in grdm yerde Didi hasret-kei mnend-i str olmamuz yedr 3 Ke olup cmle yrna ke azl didrmekden Zukkda mter-i peynir-i lor olmamuz yedr 4 Uzakdan pirpiri dil-berlern hayrn olmakdan Dimisinden esr-i bend-i ukur olmamuz yedr 5 Kibrun vaz- n-bercsn grmekden lemde Dp kpler dibinde misl-i mecr olmamuz yedr 6 Mr ugri-i sret-i yumurtac olmakdan Pa-plar radnda mest mahmr olmamuz yedr 7 Misl-i ustura geldi o kim kesdrmeden ald Yumurtac hclardan kaup dr olmamuz yedr 8 O mor akrl hclar yzini grmemek in Dp sahrlara azm-i Nbr olmamuz yedr

101

Alsa lankorozlar vakti gelse Trs-i zra ergn eyledkde em-i kfr olmamuz yedr

LXII : A.12a, B.17a, C.18a, D.11a, E.13a, F.13b, G.12a. 1Burtndan : Byndan E., F., G. 2bu beyit E.de yoktur. /Rakbi : Rakbe B. 3//zukkda : Bzrda E., F., G. 4//Dimisinden : Pabular F. //bend-i ukur : bend-i alvr D.; semt-i mahr F. 5bu beyit F.de 6. beyitte yer alyor. /Kibrun vaz- nbercsn grmekden lemde : O mor akrl hclar yzini grmemek in F. //dibinde : dibine E., G. //kpler dibinde misl-i mecr : mcerlara azm-i Nbr F. 6bu beyit E.de yoktur. F.de 5. beyitte yer alyor. 8beyit F. ve G. de yer alyor.

LXIII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Gice akkm- meal-kele yrn olmamuz yedr err- nrdan ghce szn olmamuz yedr 2 Heme srtumuz pln- gayret yar itmekden Mkr beygiri gibi bclgan olmamuz yedr 3 Nahfetle kibrun meclisinde hor grinmekden Vechet kesb idp manzarda dzman olmamuz yedr 4 Dp Hc Receb ardna sevdya satamakdan itb idp nince mh-i abn olmamuz yedr 5 itda Trsy itler gibi kapu dolamakdan Olup bir kl kedisi evde hayrn olmamuz yedr
LXIII : A.12b, B.17a, C.18b, D.11a, E.14a, F.14b, G.13a. 1//err- nrdan ghce : inde top- meal gibi E., F., G. 2Heme srtumuz pln gayret : Paln- gayret ile byle srtumuz E., F., G. 3Nahfetle kibrun meclisinde hor grinmekden : Zemne kibr meclisinde kamer olmakdan E., F.; Zemnemz meclisinde kamer olmakdan G. //kesb idp : gsterp B., C. //Vechet kesb idp manzarda dzman : Varup anl kils ire ruhbn E., F., G. 4//nince : ninde E., F., G. 5//Olup bir kl kedisi evde : Misl-i kl kedisi E., G.; Olup da kl kedisi F.

102

LXIV Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Boza-ke suhreleri gr mey-i nb isterler Var iken kakaval nce cev-i b isterler 2 Bal suy virdi harret o kadar ser-hoa Bir sahan tur iki kse ho-b isterler 3 Lahm-i zid bile girmez eline heftede bir Kfte-hvrlar oynadup yine kebb isterler 4 G...i yokdur birinn ake sayup almaa Duka zimmyi bulup eski arb isterler 5 Gitdiler be kii buz-hneye yz ake ile Biri birinden ara yerde hisb isterler 6 Kamer olm boza keyfiyle ser--p yrn Unudup kendilerin eng rebb isterler 7 A kar bir kapuya girsem eer ey Trs Ufak ekmek dahi a koymaa kab isterler
LXIV : A.12b, B.17b, C.18b, D.11a, E.13a, F.14a, G.12b. 2ser-hoa : mestna E. 3Kfte-hvrlar : Kfte-hvarn D. 5buz-hneye : mey-hneye E. /yz : drt E. 6ser--p : ser--ser E.7//ekmek : etmek B., C., F., G.

LXV Mefl Filt Mefl Filn 1 k tk- vasl- dil-bere korkma tayakldur Gyet ess sag u metn drt ayakldur

103

Bizm eekle itme cedel be koar vel Ancak kusr var ki kk kulakldur

Teslm iderdi bana zimm- tasarruf ol hs zer ki nm cihnda bucakldur

Gelmezdi br- mihnet-i cevr cefs h ol mulimn ki dil-beri tr dudakldr

Vakt-i sahrda olma musrr- p-eye sakn Eyler ziyde teini sarmsakldur

H g ider mi rindiy nks- leylyi Bb- harm-i pr-i mun nkrakldur

Kfir kltdi eyi gitdke az az Erbb- keyfi imdi zemnun anakldur

Kutn yerine geydi Hezr bir eski ul Grilmemi cihnda nuk tarakldur

Trs aceb mi oynasa etfl ile hemn Anatolda maskat- resi Uakldur

LXV : A.12b.

LXVI Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Seni elendrecek bu gice bzem var Ortada suhre var hokka-i cm- Cem var 2 atal abdll dede ama kutunun kapan Bint-i rez-ve nazar it arada n-mahrem var

104

Vaktidr bir prelik ter salata al eve gel Kra burnun diren kb tolus sirkem var

Gice yamura tutlsam da ne gam bekiyem Kepenekden dahi srtumda benm h nem var

Bal bana kys itme bu sahn Adl Arsa-i nazmda Trs gibi bir sersem var

LXVI : A.13a.

LXVII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Pilava n viren pelte midr zerde midr Syle ey a bana bunlar ezberde midr 2 Sdle sadriyye gibi yz a olmaz yimee Y muhalleb r ile defterde midr 3 Sir env-i tam kati vfir bilrm Bilmezem varsa kusr hele skkerde midr 4 Sen de kd delisi gibi girme yimee Dimesnler sana gnli gzi lengerde midr 5 Yapdurayum dir iken kasr- visli ykdum Bu kabhat bilemem bende mi dlgerde midr 6 Temeli imdi hele bir direk ister dipden Gayr noksn aceb tahtada enserde midr 7 N-tir oldun ayrun iitdk bilrz Bir tir olmag in gzleri berberde midr

105

Kendyi gib idp gitdi gibi b-re Nazar bilmezz olan yata yerde midr

yle slih geinr stine kl kondurmaz Bilmem lm midr ol skkeri perverde midr

10

mrmzde bu kadar yapduumuz srun Cmlesi bende mi n gibi kamerde midr

11

Gelmedi bauma belik aceb ey Trs Kfeki tada mdur yohsa ki mermerde midr

LXVII : A.13a, B.18a, C.19a, D.11b, E.13b, F.14a, G.12b. 2Sdle : yle B.; Stle C.; Sd E., F., G. 3bu beyit B. ve C.de 4. beyitte yer alyor. 4bu beyit F.de 3. beyitte yer alyor. 5ykdum : ri E., F., G. 6bu beyit D.de yoktur. /imdi hele : ola koy bir E., F., G. //noksnn aceb : noksnn bil F., G. 7bu beyit G.de 8. beytle yer deitirmitir. /iitdk : efendi G. 7//Bu msra E.de 8// ile yer deitirmitir. //olmak-in : in aceb G. 8/ bu msra F.de 9/ ile yer deitirmitir. 9//skkeri : ekeri G. 10//bende mi n gibi kamerde midr : bende midr n-i kamerde midr C. 11belik aceb : be kanksdur F., G. //Kfeki tada mdur yohsa ki : Bilmem y kfeki tada mdur F., G.

LXVIII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Dil-bere geydrecek sde midr hre midr Rabeti yohsa etariye mi bel-dre midr 2 Ne ekil ister ise geydreym syle bana Kanavz bir bini ile tural pre midr 3 Bilrm ben baun hanerni h bilmem Kara timur mdur yohsa nal-pre midr 4 t kadar rabeti yokdur didiler ayrun Bilemem ol kpei ak mdur kara mdur

106

Muhtemeldr ki kabhat ide Trs rakb Bilmezz dona mdur niyyeti alvra mdur

LXVIII : A.13b, B.18a, C.19b, D.11b, E.13a, F.14b, G.12b. 2ister ise : ister isen B., C. /bana : ana G. //iki tural : v tural be F.; ile tural G. 3ben baun : buan E.; ban G. //yohsa : yohsa ki D. 4//Bilemem : Bilmezz E., F., G. 5Muhtemeldr ki : Havfm oldur ki E., F., G.

LXIX Mefl Mefln Feln 1 Var hnesine kim sana gel dir Kamerlik ile ana mahaldr 2 Bezm-i kibre gir curcunayla Makbl olayum dirsen sehildr 3 Bel virse kasr- dil-ber aceb mi Plde gibi sudan temeldr 4 Girde kebbna lezzet viren Bol bber ile ince basaldur 5 Yrn kzlck ho-b ister Adayla pimi hlis reeldr 6 Taht- revn yolda gtren Drt olmaz ise iki bagaldr 7 Kurun dmi trbe misli Hc Velnn ba da keldr 8 Bd-i hev zift olsun da gelsn Mft sirke baldan tatl meseldr

107

Semt-i Hevay pey-revlerinden Er- Trs pek b-bedeldr

LXIX : A.13b, B.11b, C.11b, E.14b. 2bu beyit A. ve D.de yoktur. //sehildr : mahaldr B., C. 3 bu beyit B. ve C.de yoktur. //Plde gibi sudan : Plde-i su gibi E. 4lezzet : an B., C., E. 5virse : ister B., C. 7dmi : soyulm B., C., E. /misli : gibi B., C., E. 8//Mft : Bol B., C. 9 bu beyit B.ve E.de yledir: Trs Hevayye pey-rev old irin gren didi bi-bedeldr

LXX Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 ekdiri kalyeta badan baa py-zan iledr Kalyon erbb olan cmlesi tersanelidr 2 ekdiride arak u bde gren mestne A bulgur pilav yapd ki kestanelidr 3 Kl aybsuz elebi grdm o dem bir ocua Semtini sordum anun didi Peyk-hnelidr 4 Ben iekiler iinde kati nm-ver iken Lankoroz kuzlarum var hepsi analdur 5 Soan- snbli zmirden itdm tahsl Narhn indi yine kandli on dnelidr
LXX : B. 12a, C. 12a.

LXXI Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Znet-i ekdiri hem kalyeta py-znladur Krlarun zevk de tz ile tavanladur

108

2 3

Bileym geldni fasl- bahrun dirsin Deve hryla almt- yapkanladur Hvcelern nazar baklava tebsisinde Mektebn zneti her vech ile sbynladur

Lleler de biner elbet sapa cnum elebm Dibini grdi dem bilmede iznladur

h bir kerre aldun grsem br Llenn gice safs da ergnladur

Sakf mankafa hayvn marazdur amm Beygrn aksamas zahm- bclganladur

Haert ile o Fndk Dede har olmag in tse nev-rz anun akreb-i akrnladur

Trsy grmee gz boncu as bu gazele Eser-i hmenzn hret-i unvnladur

LXXI : B. 12a, C. 12a.

LXXII Mefl Filt Mefl Filn 1 Bu zemherr kara kun ibtidsdur Ekser brdetiyle geer iktizsdur 2 Ryda kara koncolos grmek isteyen Mihter Alye baksun o deyrn papasdur 3 Kar top gibi dil-beri grseydi it rakb Edirne buz gibi tonard sezsdur

109

4 5

Kara yeln brdeti klarda ok olur Keilemeyse kara yeln ak babasdur Encm kara koncolosun zimmiler hemn Suya braa ha tonarsa safsdur

algam efendi sebzelern berg ser-firzdur Berg-i lisn tor u havu hevsdur

Efkr- cemre souk ile bkdi kaddmi Ddi i de kseye birden hatsdur

Yaz ibtids bstn eken dosta syleyn Ku konmasun dir ise ilc et kafsdur

Gayr zahre old temm odun isterm Trs bu demde odun ise ba belsdur

LXXII : B. 12a, C. 12b. 1zemherr : zemher de C.

LXXIII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Bir lmee kulp ol ki hatdur dimesnler inde olan eye de mdur dimesnler 2 Keln emi olsa bana olur efendi Ksec kel ola avu aadur dimesnler 3 Bal suy ip tatl grinmee al kim Soymant lubna sezdur dimesnler 4 Sf-i sarmsaklarun taylasnndan Havf eyle ki psklli beldur dimesnler

110

Yellenmee bir kaz ti yelpaze idin de Vir akesini bd- hevdur dimesnler

Bir meclise vardukda ger stne ns Bilmezmi ol ayr- makdir dimesnler

Kamerlik idp olma rezl leme Trs Ser-mye ana bir ilkdur dimesnler

LXXIII : B. 12b, C. 12b. 4taylasnndan : taylasnnda C.

LXXIV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir pota kl ocuk sevdm yapus ferlidr Sordum ardn aradum didiler ol Benderlidr 2 stine kup filandara dikeydm diyerek Merkezin buldum takdurdum anun mihverlidr 3 Yanuma aldum yaturdum an ikampavya-ve Ortasna bir seren dikdm ser--p zerlidr 4 Rub- mesknda bulnmaz yle nzikdr pelid Gzleri kemhdur amm gerdeni katmerlidr 5 ki el iki ayakla hidmete bel balam Bir amelle enderndan kmadur klerlidr 6 Enginar Darcayla zmidn ho-hr del Muteber olan Sitanbul enginar yerlidr

111

Trsy erbb- iret letin dzmi rakb Kendye bir otra yapdurm demr enberlidr

LXXIV : B.14a.

LXXV Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Geliboldan arpack her sene nev-soan gelr Acs em-i bedlern gzine her zemn gelr 2 Rspyi grsem o gn alsam grebilsem iini Belum olup girer araya bir iki hazn gelr 3 Korkana tamla inmeden lzm olur ana oluk zmid ile Sakaryadan ple nv-dn gelr 4 Boynuzum olsa bir kak yapdurur idm arada ekme elem atm atm boynuz- gergedan gelr 5 K gni yaplan gazel Trs-i zre b-bedel Bir kapama girse eer okuyana yaman gelr
LXXV : B.15a.

LXXVI Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Bu dermnsuzluum gnlmce olansuzluumdandur Pern olduum gyetle iznsuzluumdandur 2 Olur olmaz yere mm dikmenn vechi bu derece Murdum zre bir smden emdnsuzluumdandur 3 Dibimde illet-i bsr zahmet virmenn asl Yatar kalkardum esvbumla yorgansuzluumdandur

112

Derdm tzelikde nne nsun sadetle O vaz imdi itmem gayr erknsuzluumdandur

Kpek gibi kopardum azuma gelseydi bir baldur Ki datsuz olmalarum imdi dendnsuzluumdandur

Ezel ip cn-bz olduklarum var idi ey Trs Unudlmaa bis imdi urgansuzluumdandur

LXXVI : B.16b.

ZI HARF LXXVII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Dolama sde kaftan geymeyz bir drl cebsz biz O Drzler ki hysuz oldlar olduk sebebsz biz 2 Bzr kovan biraz iplikiler var cmlesi dirler Alup saranlar sarmaa olmayuz kelepsz biz 3 Kmr-s yzmz kara aciz kullaruz cmle Gerek tabh- tama olmayuz bir dem hatabsuz biz 4 Birisi Kbrsa varm ikyet eyleyp dir kim Hevs gyet alak grmedk bir kimse tebsz biz 5 Grrler nazmumuz hayvn olanlar h beenmezler Ararlarsa eer dem gibi kn-i edebsz biz 6 Binp apkun himra tze mazmn zukklarda Dererdk drrdk cmle gndzlerde ebsz biz 7 Hevyye olup pey-rev dir imi Trs-i kamer Bu vdde gazel tarhnda erbb- lakabsuz biz

113
LXXVII : A.14a, B.18a, C.19b, D.12b, E.16b. 1//olduk : imdi C. //O : Bu E. 2Bazr : Pazar B., C., D. 3Kmr-s : Kmr gibi B., C. //olmayuz : olmazuz B. 4Birisi Kbrsa varm : Biri Kbrsa varm da E. /dir kim : dirdi E.5nazmum : nazmumuz E./ hayvn : cvn B. 6//Dererdk : Direrdk B., C.; Drrdk E.//drrdk : grdmz E. //cmle : yerde E.

LXXVIII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Vezn olmaycak gfte-i mhmel gazel olmaz n olmayacak tze de zr gzel olmaz 2 Ts g...i olan bada olur safvet-i sakal Sf olmaycak her ser-i b-mda kel olmaz 3 te-zede zann eyleme her berg-i enr Temmza dr olmasa yaprak kazel olmaz 4 Urmazsan eer tzelere b- ser yle Kalkana omak anlara darbl-mesel olmaz 5 Trs gibi tel krmaa ser-rite bulurdum Tanbr- meczde vel perde tel olmaz
LXXVIII : A.14a, C.19b, D.12b, E.15b, F.15b, G.13b. 1gfte : lafz F., G. //zr : cn E., F., G. 2ts g..ti : tavan D. 4//darbl-mesel : darb mesel D., E., F., G. 5//perde tel : ehl-i tel C., E., F., G.

LXXIX Filtn Filtn Filtn Filn 1 Biz bu ehrn k gni yamurla karn grmiz Cmle etfln kzaklarla kayarn grmiz 2 H gz adurmaz dipi kr odabaya mdm ec gibi esp savurmanun ne krun grmiz

114

Alup lle gibi dg- dern old bana Hsl souklarun vfir zrrn grmiz

stesen bir yk kmr dirler bu ne yz karas Buna kni olmayup evden kovarn grmiz

Dostlu hovardagnun cmle buz stindedr Kaldrm yenierisinn vakrn grmiz

Gabgab ktehdr av almaz dimek bhtn olur Mr-i Burnazn bu k sayd u ikrn grmiz

Rm ili beygirleri tenbel olur sanma sakn Dobrca etrfnun ekin tavarn grmiz

Bir kapuya varsa bir dem eli bo hdimn Nerdbndan yok aa diy savarn grmiz

Ardna dp zaarlar gibi eyler cst c Ehl-i skun rz eb krn ararn grmiz

10

Pek iridr karpuz geri bizm bstnlarun Mevsiminde Lankanun byle hyarn grmiz

11

Trsy ok ok yelp gezme otur rhatde ol Sen klkl ehl-i cerrn itibrn grmiz

LXXIX : A.14b, B.18b, C.20a, D.12b, E.15a, F.14b, G.13b. 1yamurla : yamur u E., F., G. //kzaklarla : kzaklarda B., C. 4bu ne : ne bu E., F. 5//yenierisinn : yenierisine G. 6//bu k : bu gn B:; kun E.; kn F. 7sanma : sanman E. //Dobrca etrfnun : Tobrcanun kati ok E., F.; Dobrcanun kati ok G. 8eli bo : tehi dest E., F. 9dp : ddk F. /eyler : itdk F., G. //skun : evkun G. //rz eb : gne-gn E., F., G. 10geri : gerek F. //byle : vfir E., F., G. 11yelp : gezp E./gezme : yelme E. //ehl-i cerr : silnun E., F., G. //itibrn : ayrn E.

115

LXXX Filtn Filtn Filtn Filn 1 Gicelerde pister yorgana girmi kmuz Dil-ber in kati ok dkkna girmi kmuz 2 Dil-bern grseydm ikampavya-s yatan Anun-in manka-i py-zna girmi kmuz 3 Biz bu rzgrda ok furtunalar grmiz Cy-i mahlasdur diy limana girmi kmuz 4 Ehl-i keyfe szme afyon cst c in fakr r-larda on on be hna girmi kmuz 5 Krcal Vardar gibi bir halka tartlmak in Bir aadan kefesi mzna girmi kmuz 6 Mankr-s kle gelmez mashara ebytumuz Bir zyf ake gibi hemyna girmi kmuz 7 Mansb oldukda beni zencrler zabt eylemez Trsy bu bendenz dvne girmi kmuz
LXXX : B.19a, C.20b. 2grseydm : grseydn C.

LXXXI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir bini itdm bizm olana gaytan istemez Zencefin al atlas ister gayr elvn istemez 2 Gnlm ister kim mcerred dil-beri evlendrp Drt ayakl oldun grsem ben ihvn istemez

116

Bir dzen ister kefal avn sever dil-bercim Oturur tenhda bizler gibi dalyan istemez

Zhid-i har bir Tatar beygirine kil iken resz kald eeklendi kheyln istemez

Ddi p-bende krar bir gn bu zhid kstei Ol paln- gayreti ekmede akrn istemez

Torbaya girmez szi asl tekellm eylemez Bir yular ister Yemenden lk noksn istemez

Old bu Trs Hevy pey-revi bir dnecik Grse kendi gibi bir kamer gazel-hvn istemez

LXXXI : A.14b, B.18b, C.20b, D.13a, F.15a, G.14a. 1//Zencefin : Zencefn D.; std F., G. 2Gnlm : tabumuz F., G. /ister kim B ister ki B., C. ; ister F., G. 3//bizler : bizm F., G. //dalyan : talyan F. 4Tatar : Urus F., G. /beygirine : br-grine D. 5bu : o F., G. //Ol : Bu F., G. 6//ister : lzm F., G. //lk : dahi F., G. 7//Grse kendi gibi : Kendi gibi grse F., G.; Gr ki kendi gibi B., C.

LXXXII Failtn Failtn Failtn Failn 1 K gni souk gazel yaplsa insn istemez Bu souk szler ider insn hayrn istemez 2 Grdinz mi geldi kara koncolosla erban iddet-i sermy h tarf tibyn istemez 3 yle karlar yad gz adurmaz old krlere Bir lodos esse errdi kar brn istemez

117

Var alkam Edrene buzna kar sevmezem Bir civn olsa gnl lemde seyrn istemez

Var bayakl hrkas sf ider dervlii Dadur sakkl ba yrna yorgan istemez

Bu souk szler saak buz gibi tondurd hep Kar u buz mahv oldun bir drl sbyn istemez

Trsy gitdke kamer old erun senn Mashara elencedr bir gayr dvn istemez

LXXXII : A.14b, B.19a, C.21a, D.13a, E.15b, F.16a, G.14b. 2koncolosa : koncolosla D., E., F., G. //sermy h : sovuklar E., F., G. //tarf tibyn : tarfe yrn F., G. 3//errdi : eridi B.; eridr C. //kar : ebr E., F., G. 6//Kar u buz : Kar buz D.

LXXXIII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Krlarda gezilmez hele beygirsz eeksz Dil-berle yatlmaz kur yerlerde deksz 2 D zelle gibi ardna lzmsa sana yr Tahsline bir drl ilc olmaz emeksz 3 Sbyn yolyla bele yatur takmyla Gehvreyi rsv ider b-rz sbeksz 4 Timur yay ile bri rakbn hedef olsa Gitmez yreine ola bir ok ki yeleksz 5 iftlik kz ile koyun ile yakur hep Beklenmez efendi iki dne kpeksz

118

Zhid dze bir meclisi dar bozasyla Olmazd anun nakli de bir drl bceksz

nnde de ardnda da medhin ider dem Mihmnn her kim koyuvirmezse yimeksz

Tiryk gds gibi atar tutar elbet Gelmez birinn keyfi de samsayla breksz

Yapmak garazum dil-bere bir bel dolamas Kaldrsa grenler dimesnler ki eteksz

10

Bir bez alayum geydreym dirse rakbe Mekteb kapamas gibi olayd ieksz

11

inganeye adurma az hnen nnde Trs gelr ise sana maymun u ebeksz

LXXXIII : A.15a, B.19a, C.21a, D.13a, E.15a, F.15b, G.14a. 3//rsv : berbd D.; rsvy E., F., G. 4yay ile : yay ola E., F. /rakbn : rakbi D., F. //hedef : nin F., G. //yreine : yrei-ve E., F., G. 5//yakur : yaraur B., C. 6//Olmazd : Olmaz F. 7medhin ider dem : medhin ider oldum C.; medhini iderdm E., F., G. //her kim : zhid E., F., G. //koyuvirmezse : koyuvirmezdi F., G. 10Bir bez : Bir bir B. //olayd : ol da D.

LXXXIV Mefl Mefl Mefl Feln 1 Ku av murd eyler isen gitme tfeksz Sama ile yana sayd ola dirsen sana eksz 2 Kundakda iken toldura gr fursat olursa Yakla da tabanca ile olur olmaz emeksz

119

Azlaya gr virme sakn kimseye falya te ideler belki dibnden nideceksz

Skkerli ho-b gibi hemn tatl grin kim Hakkunda bu lem dimesn sana nemeksz

Zhid deneksz gezeyor hikmeti vardur Kamerlik iderse nola ky buld kpeksz

Beslerse kebter elebiler ubuk ister lt- kmesdr bu olacak m dneksz

Yaz gnleri vzlar sinei olmaya bir yer sterse ahibb bu fakr-hne sineksz

Islat da ko kur koma zr ki dilmez Olmaz ana tokmak gerek bir de dibeksz

Bu Trs fakr inerek kendimi bildm Olmaz didiler hsl bir drl kteksz

LXXXIV : A.15a, B.19b, C.21b, D.13b, E.16a, F.16a, G.14a. 2//sayd ola dirsen : rm ola dil-ber E., F., G. 2//Yakla da : Baklsa B. 3//ideler : ideli F., G. 4tatl : sanki C. / grin kim : grin de E., F., G. //dimesn sana : nola dirlerse E. 5vardur : bu kim E., F., G. //iderse : iderek E., G.; iderken F. //nola : hele E., F., G. 6//bulacak m bu dneksz : olacak m dneksz B.; olacak m bu dneksz C., E., F., G.; olacak m o dneksz D. 9//hsl bir drl : ol ite bir drli F.; hsl bir drli G.

LXXXV Mfteiln Mfteiln Mfteiln Mfteiln 1 Orta gz old matara kalmad h minnetmz Bkdi belm suy kara baladur niyyetmz

120

Yol erine yol sorayum emeleri bul sorayum Anda varup dul sorayum kalmad h rhatumuz

Bir koca kar alayum kadrini anun bileym Yolna kom olayum hora gee letmz

Syle o furtuna ne dir sz ideym dirse eer Manda aya paa var yok koyuna kudretmz

Trs-i miskne bu k itdi souk kati ok i Byle brdetli geli kesdi btn tkatmz

LXXXV : A.15a, B.19a, C.22a, D.13b, E.16a, F.16a, G.14b. 1matara : mutahhar C. 4//kudretmz : gayretmz C. 5Trs-i miskne : Trsye rindna E.; Trs ne rindna F. //btn : teb F.

LXXXVI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Tzelik zevkn refhiyyetle srmilerdenz Hlmzce kati ok donanma grmilerdenz 2 T sabvetden beri bu deti terk itmedk steyen cna etek serpp de durmlardanuz 3 ok cidl itdk adlarla ve lkin fardk T kzlbaa varup durm oturmlardanuz 4 Biz veg-y kssada hayl dil-verlik idp Kahramn ktil-s kelle burmlardanuz 5 Haltumuz vardur kati vfir bizmde Trsy Her zerre hvruz geri kim hayl kudurmlardanuz

121

LXXXVI : A.15b, B.20a, C.22a, D.14a, E.16b, F.16b, G.15a. 4//ktil-s : ktilz ok E., F., G., 5kati vfir bizm de : bizm de kati vafir D., E.

LXXXVII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Gelmedin k kmrmle odunum old harez Olmasun kmr odun bauna gelsn bir kez 2 Yarmasyla eke bana birer guru olur Yimek istersenz al lzm olur br birez 3 Nev-civn ister efendi gnl asl kocamaz Bu brdetle tonar buz gibi kar sevmez 4 H yel evld kadar dmen-i poyraz olmaz Esse bir kez gazabndan kararur da glmez 5 Karda ger bulsa bizm gibi garb ingeneyi Deli poyraz alar elbette emn h virmez 6 Deli poyrazla gre idp olursam glib Aral ekerm havly asl gelmez 7 Zemherrde yaplan nazma souk aldurma Trsy uraya bsra dev kr itmez
LXXVXII : B.20a, C.22b. 6poyrazla : poyraz ki C. 7Zemherrde : Zemherde C.

LXXXVIII Mefln Feltn Feltn Feiln 1 Yasak denei eyhe as yerin tutmaz Yumurta kayganas baklava yerin tutmaz

122

Kei mezkna baklsa ergedr makl Velk erge-i ingan ser yerin tutmaz

Ben sitnede mliyyeye vekl oldum Olnca pre nanay gam saf yerin tutmaz

Gz irdi mevsim-i berd old imdi krk ister O psteki-i kuz alkafa yerin tutmaz

Kpek olal bir av ald geri Burnaz be Giderse kimse anun glib yerin tutmaz

Hevy post teh kald nm dillerde Senn de kimse dahi Trsy yerin tutmaz

LXXXVIII : A.15b, B.20a, C.22b, D.14a, E.16a, F.16b, G.15a. 2//Velk : Nie F., G. 3mliyyeye : mliyyede C. 4//O : Ki G. 5ald geri Burnaz be : avlad be-i Burnaz E., F., G.

LXXXIX Filtn Filtn Filtn Filn 1 Eski hrsuzlardanuz biz krvn beklerz Atlyuz yoldalarumuzdan yayan beklerz 2 Oda erbb tetimmt- bist hfz ider Biz karakullkyuz kara kazan beklerz 3 Tepsi tepsi rhatl-hulkm iller yapdurur Tatsuz olsun ayda bir gelsn revn beklerz 4 Bir gelr gider dahi olmazsa h bo durmayuz Yolc kargas gibi yollarda hn beklerz

123

Kimse kmasun diy kasr- visl-i dil-bere Trsy her birmz bir nerdbn beklerz

LXXXIX : A.16b, B.20a, C.23a, D.14a, E.17a, F.17a, G.15b. 1krvn : krbn B., C. //Atlyuz : Atlanan C. 2tetimmt- bist : tetimmt bist B., E.; tetimmt pusad F. //biz : bir B., C. 3//tatsuz olsun : tatl gelsn B., C. 5Kimse kmasun diy : Kimseler kmasun E., F., G./dil-bere : tzeye B., C.//birmz bir : birlermz E., F., G.

SN HARF XC Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Kendi hnende otur itme sakn hna heves Bir boaz kayd in eyleme dkkna heves 2 Kii attr gibi heyet-i maksa eyle tme sen kamer olup meclis-i rindna heves 3 Kirli kalm gice cinler yalamdur zinhr tme tiryk gibi telveli fincana heves 4 Keyfi geldkde gds gibi atar tutar tmedi zerre kadar benzemek insna heves 5 Llecilik ideym dirsen ey lle idin Eyleme iki gzm lle-i numna heves 6 Lankorozlar dile gelmez iki tahta var ise tme beyhde yere sen de rgna heves 7 Trs-i zre kim ayb eylemee kdir kdir tse yestedr ol kamere rindna heves

124

XC : A.16a, B.20b, C.23a, D.14b, E.17a, F.17a, G.15b. 1//her hna : dkkna F. 2//tme sen : tmesn B., C.; Gelmesn F., G. 3Kirli kalm gice cinler yalamdur : Gice cinler yalaya kirli kalursa E., F., G. 5iy : ei B.; ey C., D., E., F.,G. 7kdir kdir : kdirdr B., C., D., E., F., G.

N HARF XCI Mefl Filtn Mefl Filtn 1 Bir nev-gazel yapayum ikenbeden idp c Yal yere brakma incitmesn an m 2 Br-gr-i Hersekm var aksad k aya Mh dedi zann iderdm inmi meer kara ku 3 Dde miyn- yri kodum hayl iderdm Hammm kti imi eylermim der-g 4 Minnet Hudya yine Kasm ile gridk Furtuna old pn itdk yaz ferm 5 Vl-i mlk-i nazmum vasl deli baumdur Seg-bn olal Adl dahi Hevyi avu 6 Sprndilikde kalm Trs gibi cevhir kd bakr ayr kahrndan old hm
XCI : A.16a, B.21a, C.23a, D.14b, E.17b, F.17a, G.15b. 2Bar-gr : Beygir G. //dedi : indi F. //iderdm : iderdn G.//inmi : itdi F. 3kodum : gerek E., F., G. //eylermim : eyledm E., F., G. 4bu beyit E., F. ve G.de yoktur. //pn itdk : pn itdm B., C. 5badur : baumdur E., F., G.

XCII Mefln Mefln Feln 1 Kapuya bir perest-zde gelmi Yklm ergesi feryde gelmi

125

Harcc korhusndan yola km Yaza katlanmam sermde gelmi

Hele Fndk Dede olm Feltniyesz i sde gelmi

Geer laklakla mri leylen hep Eekler cmlesi mde gelmi

Geen nevbet emn-i kd iken Kefe olm hilf- de gelmi

O mu-bee iletmi desti dolu Bu Trsye mbrek bde gelmi

XCII : B.21a.

XCIII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 O sallar kim Edirnede kenr- cya balanm Dp hep bir sraya cmlesi bir suya balanm 2 O zencrler ki krda gerden-i hya balanm O dvler hep meseldr gs-y czya balanm 3 Sakn tel krmadan pek ihtirz it tr- tanbrun Bir uc kuyrnda bir uc burguya balanm 4 Rakb-s taklm stakoz deng-i akra O ukurlar ki dil-berde miyn- mya balanm 5 Pazarda bae-vnlar halka reng itdklerin grdm Biraz nan biraz salluta var eb-bya balanm

126

Manav dkknna vardum zm almaa seyr itdm Hevengn ipleri dkkndaki atuya balanm

Rakb-i bed-lik mercn dusn hrz- cn itmi Nazardan hfz in knnb ile bzya balanm

Bize ip takmadunsa zenberek ipsz dime zinhr Bir uc zenberekde bir uc kapuya balanm

Biraz tirykiler var kamer-i lemdr ey Trs eker koymlar adn cmlesi uyhuya balanm

XCIII : A.16a, B.21a, C.23b, D.14b, E.17b, F.17b, G.16a. 2bu beyit E.de yoktur. //czya : cdya B., C., D., F., G. 3tanbrun : tanbrum D. 4deng : reng F. //O : Ol B., C., D., E., F., G. 5Pazarda : Bazrda B., D., E., F., G. /baevnlar : bevanlar B. //var : da E., F. 6almaa : aldukda B., C., D., E., F., G. /seyr itdm : seyr oldum C. //dkkndaki : dkknda D. 8takmadunsa zenberek : takmad zenberee E., F., G. 9lemdr : lemde G. //koymlar adn : koym adn E.; koym adna F., G.

XCIV Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 2 Nedr ol zit-lika suhrede bgne bak Yohsa bengi midr y ne bu mestne bak Paalardan birisi vlidesin itmedi h Nedr ol heykel-i menhs ile mrne bak 3 G...i var ise hakm-i Mikele sylen gelsn tsn ltuma bir kerre hakmne bak 4 Tzelikde kati ok meyyite itmidi ilc Dirilrdi o dem itdkde zarfne bak

127

ni-i gaddra revc viren earumdur H utanmaz m nedr yine bu hezelne bak

Trsy Mikele unvn virp itme vasfn yle it halka ider vaz- sefhne bak

XCIV : A.16b, D.15a, E.17b, F.17b, G.16a. 2Paalardan : Paalarun E., F., G. 3bu beyit E., F.,G.de 4. beyitte yer alyor. 4 bu beyit E., F.,G.de 5. beyitte yer alyor. 5bu beyit E., F., G.de 3. beyitte yer alyor.

XCV Filtn Filtn Filn 1 Geldi meydna yine tze yemi Balad bed-revi nze yemi 2 P-ke Lanka hyar gitdi ki tabla be-i Burnaze yemi 3 Mm ya tamladundan azack Fre bir kaz tyi yelpaze yemi 4 Derziye gitdi dmi olan Arada ol da bir endze yemi 5 Kati gayretlice kopd Trs Hep kemlin bulcak tze yemi
XCV: A.16b, B.21b, C.24a, D.15a, E.18a, F.18a, G.16a. 2P-ke Lanka hyar : P-kelik kzl aa F., G. 3tamladundan : tamlamak ile F., G. //tyi yelpaze : ti yelpaze E., F.,G.

XCVI Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Hvceden kamanun asl nedr olana eki Terbiyet vir nine al da Sleymna eki

128

Bir iki kfiye buldum ana ser-hne eki Geldi k koca kar yapmad terhne eki

Havf idersen byndan o rakbn cn Durma yel gibi ge andan dv-i merdne eki

perek ohayarak ardna d elebinn Halk iinde ana yz virme de rindne eki

Yem dolup oltay yutdur da dzenle eke gr Ol zemn gelmez ise dil-ber-i dalyane eki

Kapuc Grc gelp gidene halt eylemekde Bit kadar rabeti yokdur o pr-zivne eki

eh-nin yap gazele nsini al Trs Benzedp yapmaz ise dlger-i n-dne eki

XCVI : B.21b.

XCVII Mefl Filt Mefl Filn 1 Haner elinde olan ider hm gsteri akr cebinden ka bir dm gsteri 2 Afyon ba elde ekp naralar gider Eyler zukkda leme zrgm gsteri 3 Bir iki prelik bozay i de sonra gr Maksd cmlenn sana ibrm gsteri 4 Afyon u bere olma mdvim hele sakn Eyler netcesi seni ser-sm gsteri

129

Pek boylu bosluyum diy havu Trsy Bak bak sepetde eyledi algam gsteri

XCVII : A.16b.

SAD HARF XCVIII Filtn Filtn Filn 1 Uslu otur ref-i hicb itme sus Kimseye gel telh-cevb itme sus 2 Balgam olup girme sz arasna Hlt iderek halka azb itme sus 3 Hem dayanur hem sdur ayaun Kaln tebdl-i orab itme sus 4 Masharalk ake ider zann idp Kendne gel zerre hitb itme sus 5 Yridn duymasun eller senn Mastabada byle itb itme sus 6 Hindi dilencisine dndk emn Bri gel izhr- nisb itme sus 7 Ama kutnun kapan Trsy Vine ho-bn lub itme sus
XCVIII : A.17a, B.21b, C.24b, D.15a, E.18a, F.18a, G.16b. 1ref-i hicb : telh-cevb E., F., G. //telh-cevb : ref-i hicb E., F., G. 3sdur : snur B., C. 5eller : itler E., F., G. /senn : gibi F., G. //G.de bu msra yoktur.

130

XCIX Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Mkeli amura kak cfe-i murdrna bas Pek bykdr krla evk ile minkrna bas 2 G...i varsa ...m derdine baksun Mikel An kl gibi kevn-i dil-figrna bas 3 Sen kemn sar ol gibi tut ry-i dgh Rst gelmezse eer br nev trna bas 4 Gice sohbetde yzk oyna rakb ile hemn Yenicek tamgay pnna ruhsrna bas 5 Bulayum eksni dirse senn kim Trs Durma tenhda yana yanna kantrna bas
XCIX : A.17a, B.22a, C.24b, D.15b, E.18a, F.18a, G.16b. 1amura kak : kak amura E., F.; kat amura G. 2derdine baksun : derdini bilsn E., F., G. //gn-i : gre G. 4//pnna : pn v E. 5kim : ey E., F., G.

DAD HARF C Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Sakf mankafa dirler var iki dne maraz Birisi irse olur zmre-i hayvna maraz 2 Zhidi hukne-i Mikel o kadar itdi zaf Yridi rh-i bevsr gibi her yana maraz 3 Tan iderken maraz- i...ye geldi bauma kbet itdi siryet bizm olana maraz

131

stine tahta biti gibi erler dil-berler Her zemn tze gelr sf-i n-dna maraz

Bir uyuz var ki anun nmna kur dirler Trsy bal bana o da bir dne maraz

C : A.17a, B.22a, C.25a, D.15b, E.18b, F.18b, G.16b. 2bu beyit F.de 3. beyitle yer deitirmi. 4erler : er E. //sf-i n-dna : sfye rindna E., F., G. 5nmna : nmn E. /dirler : kodlar E., F.

TI HARF CI Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Lafz- nan yazlur sylemede nne galat Zaar-s arayanlar bula ahyne galat 2 Eleimsama dinr asl alim-i sem Byle hret bula ol da galat amm ne galat 3 Baenn bir gesi olsa kamlk cmle Kim ne kadar ki diye anda ney-istne galat 4 Madonozdur galat mide-nvz ile mana Ne kadar dinse sez vaz- kibrne galat 5 Ger ararlarsa galat vfir olur bunda fakat Trsy alnan hmeye be dne galat
C : A.17b, B.22a, C.25a, D.15b, F.18b, G.17a. 1//arayanlar : ararsan F., G.//bula : biri F. 3Baenn : Benn B., F., G.//kadar ki diye : kadar diyeler F.

132

CII Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bulmadum bu yl olan klarda cn irtibt M-cer bulmaz bu yamurlarla kat irtibt 2 Grdinz mi bu sene berdl-aczun iddetin H it faslnda buldun m ser--p irtibt 3 Zhid-i kamer saak buz gibi tond hemn Mh- zer geldi bilmem var m hl irtibt 4 Krlag souklar hep lklkyyta kar Yok iki kular souklarnda asl irtibt 5 Hefte harfi gibi kendin aran bilmez henz Trsy drt ylda bir buld kebs irtibt
CII : A.17b, B.22b, C.25a, D.15b, E.18b, F.18b, G.17a. 1asl : cn D. 2//H : Biz E., F., G. //buldun m : bulmaduk E.; hep bulduk F., G. 3//geldi : irdi E., F., G. //var m : dahi D. 4laklakyyta : laklakyyta B., C., D., E., F., G.

CIII Filtn Filtn Filtn Filn 1 Tunca suyn grdm uzakdan akar sandum ki at Soynup atdum iine kendmi mnend-i bat 2 Marifet derys buldum ol mahalde kendmi Drr-fenum sylesem kmaz lisnumdan galat 3 Mevc-i elfzum biri birin kovar dery gibi ayka-i dil ortada
50

50

L-hayra ill fil-vasat (Hayr, ancak orta yoldadr.)

133

Ddi girdba zemne irn cmle hep Anlar cy-i selmet der-kenr olmak fakat

Ben gazel yapmakda yaz yazmada pek mhirem Kim ne kdir diyeler hakkumda bilmez hme-kat

Trsy buldun kemli marifetde yok szm karursn snger ile gricek bir yerde hat

CIII : A.17b, B.22b, C.25b, D.16a, E.18b, F.19a, G.17a. 2ol mahalde kendmi : kendmi ol mahalde D. 3Mevc-i elfzum : Mevcl-elfzum G. 4bu beyit F. ve G.de yoktur. 5bu beyit E.de yoktur. /pek : b- F., G. //hakkumda : kmadum C. //diyeler hakkumda bilmez : hakkna bilr diyeler F., G. // 6kemli : kemlin E. /buldun : bulm F., G. /marifetde yok : merkezin yokdur E., F., G. //bir yerde : her yerde B.

ZI HARF CIV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Braur heftede bir krsye lenger viz Her zemn zhid-i har evk ile dinler viz 2 Vechine baksan almt- sem zhirdr Bilmem Ayntbi gibi mashara kamer viz 3 Kim grrse o kyfetle mkehhal emin Diye her vech ile Karagze benzer viz 4 Bada dil-ddesi boynunda rids der-kr Virr ol sret ile kendye zver viz

134

Zen-perest olmala bana avret rr Hep cim bahsin aar ortaya ekser viz

Tutdurur nakl-i vuzdan dahi istibrdan Gsterr halka glf- zikr-i ebter viz

Yzi yok balta-i ingane gibi bir yerde Hiyel envn hep eylemi ezber viz

Kendi perverdesi bir dne dahi var didiler Grmedk byle pamuk gibice dil-ber viz

bn-i peynirciyi de fceten itmiler eyh Trsy mulime hy old iderler viz

CIV : A.17b, B.22b, C.25b, D.16a, E.19a, F.19a, G.17b. 1ar : aur F., G. 2almt : alaym E., F., G. 3//Diye : Didi E., F., G. 4//kendye : kendine B. 5//bahsin aar : bahsini kor E. //ekser : yer yer E., F., G. 6nakl-i : naks- D. //bu msra F. ve G.de 7. Beytin ikinci msra ile yer deitirmi. //zikr : kibr G.7bu beyit E.de yoktur. 8bir dne dahi var : var dahi bir dne D. //hy : ho F.

AYN HARF CV Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Eek yar olnca kocnur elbet semer mni Ana tmr iderdm neyleyem fikr-i sefer mni 2 Rakbi tr-i tatar ile urur ldrrdm lk Demir trsinden arkasnda vardur bir siper mni 3 Yer olsa bir ubuum vardur asma daldururdum ben Vel korkum budur kim idemem var h...ler mni

135

Benm kzm kzum klarna vad idp dirmi Size her gn kardum olmasa bm-i peder mni

Nidem keyfm gelp kamerlik itsem bezm-i dil-berde Olur elbette Trs iki drder beer mni

CV : A.18a, B.23a, C.26a, D.16a, E.19a, F.19b, G.17b. 2//bu msra B.de 3. beyitte yer alyor. 2//arkasnda vardur bir : anun arkasnda ki F. 3vardur : var ki E., F., G. /ben : lk B., C. //Vel : Oldur E., F., G. //kim : ki C. //budur kim idemem var : idemem bende vardur E., F., G. 4vad : ahd F., G. //kardum : giderdm F., G. //olmasa : neyleyem E.; bileym F.

GAYN HARF CVI Filtn Filtn Filn 1 Hakka kr alnum ak yzm a Lf u gzf urmadan itmem fer 2 Gerdel ile kazma krek var iken Old efendi bana ta sti b 3 Ard akn itmese b...kdur im Fide ne eyledmden dim 4 Nazm- drer-brumuzun cmlesi Old Mudurn cevzi gibi sa 5 lm olan irn ern Eylesn Mevl iidenden ra 6 Nkte-insam hele ben Trsy Hakka kr alnum ak yzm a

136
CVI : A.18a, B.23a, C.26a, D.16b, E.19a, F.19b, G.17b. 1//urmadan : itmeden B., C., E. 3bu beyit F.de yoktur. /itmese : itmie C.; olmaz ise F., G. /yokdur : yok E. 5//Eylesn Mevl : Eyleye Mevl B., C.; Eylesn Allh G. 6//Bu msra C. ve F.de yoktur. G.de eksik olarak mevcut. Nkte-insum hele ben Trsy kr Hakka G.

FE HARF CVII Mefl Filt Mefl Filn 1 Tutm evmde beyi al taraf taraf Batd ayaa ine misli taraf taraf 2 Vardum Hisra devr-i ahibbya der-beder kd nme desti sopal taraf taraf 3 Kadr-i rakbe dndi suya meyli var yine Dipden kazkla tutar o yal taraf taraf 4 Kelb-i Silivri gibi kopard ayaum Burnaz be ol donanma cemli taraf taraf 5 Fikr-i dakka zerre szn var m Trsy Bir gice fre deldi uval taraf taraf
CVII : A.18a, B.23b, C.26b, D.16b, E.19b, F.19b, G.18a. 3Kadr-i rakbe : Kadd-i rakbe B., D., E., F., G. //kazkla : kzakla B. 5//Bir : Bu E.

CVIII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Dizer klar karusna olan saf saf ivi-i ks gibi kd yola rindn saf saf 2 Mektebe her biri geldkde yerin fehm eyler Oturur tahtanun etrfna sbyn saf saf

137

Cmle mrn- Msr ksa kaan divna Hep selmna durur zmre-i keyvn saf saf

Hnkr atlar ayr vakti gelp kdukda ki cnibinde durur seyrine yrn saf saf

Her kaan olsa ly gedi yolda Trs Duralar seyrine hep zmre-i nisvn saf saf

CVIII : A.18b, B.23b, C.26b, D.16b, E.19b, F.20a, G.18a. 2her biri geldkde : geldkde her biri G. 5//nisvn : insn E., F., G.

KAF HARF CIX Mefl Mefl Mefl Feln 1 Ehl-i seferm bir katrum bir semerm yok Gedm yeniden yar yamal hararum yok 2 aurd it bendeki ol rtbe efendi te koyacak evde de khne taarum yok 3 Gitmek gamn ekmez idm zerre kadarca Yollarda ocak kazmaa balta keserm yok 4 Gice karaguda kmaklk olursa Kendm gibi bir tuhfe musanna fenerm yok 5 Cerrrlk ile geri ki bir adr idindm Ykletmee beygir alacak sm zerm yok 6 Perde gtrp yolda hayazulc olurdum Yanumca benm yardah olup def alarum yok

138

Bir ubede-bzum hele Trs-i fehmm Ddi denize tobra ile hokkalarum yok

CIX : A.18b, B.23b, C.27a, D.16b, E.19b, F.20a, G.18a. 1//yamal : l C. //hararum : grarum E., F., G. 2//evde de : otada B., F., G. 3Gitmek : Geymek F. //balta : baltam E., F., G. 4karaguda : karanulkda G. //kmaklk : kmak G. 5adr : ayr E. //beygir : br-gr E., F. 6gtrp : getrp G.

CX Mefl Mefl Mefl Feln 1 ster kara kz ergede ayre yapmak Lzm ana ake idecek kre yapmak 2 Toprak olup ormanda ayag altna ddi Kasd bu ki balk gibi dvre yapmak 3 Funda payna loncaya gitmi kara olan Sprge sap kald ana re yapmak 4 Pervz endmn grdkde murdum Tutkal gibi p-tahta- dil-dre yapmak 5 Raks-ver olan olan ga alursan Lzmdur anun alnna il pre yapmak 6 Zenbr-i eek gibi sokar yri grrse Fursat drp niyyeti minkra yapmak 7 Paydos iderler beni belik yapularda Trs garazum bu sene mimra yapmak
CX : A.18b, B.24a, C.27b, D.17a, E.20a, F.20a, G.18b. 4/grdkde : grdke B., C. 6bu beyit G.de 5. beyitte yer alyor. 6//Fursat : Vaktin E., F., G.

139

CXI Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Bstn ekdm bu sene olmad h sar kabak Var ise sizde hyar bizdeki karpuza bak 2 Gonce-leb criyeyi gl gibi alsam kucaa evk ile hem perek ohayarak koklayarak 3 Bana da hsl ekdi didiler dedi nazar Yer san yedi h koymad bir dne baak 4 Elme girer ise ben de diraht-i yre Kalem a ideym tutmaz efendi yaprak 5 Dahl iden mashara eruma asln bilmez Trsy masharalk old bana sedd-i ramak
CXI : A.19a, B.24b, C.28a, D.17b, E.20a, F.20b, G.18b. 3hsl : hsl G. 4Elme girer ise : Girse elme bir kez E., F., G.

CXII Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Niyz kara kza it dadandurncaya dak Ayan elini p utandurncaya dak 2 Usl ile nin al ardna kaurma sakn Azar azar vire gr t dayandurncaya dak 3 Bezimde tolya tut virme ruhsat zinhr Be alt dne anak bas ki kandurncaya dak 4 Tulum olursa kara kz yapard kalbur Satard isteyene bel dolandurncaya dak

140

Eer o meln elne girer ise ormanda Araln gzet i gr ki bandurncaya dak

Gzel su alm idi mart iinde yamurdan ald alkad hir bulandurncaya dak

Lfer gibi dzen ile elne girdi dem Skup szurd o dil-ber sulandurncaya dak

Dolb ile kara kz kuy-ve girerse ele Misl-i delv ana var gel boandurncaya dak

ebek gibi beni oynatd kara olan gr Mudanya beygiri-ve kan kaandurncaya dak

10

Son burarsa byk korkudur diy halk Neler ekildi yel-s inandurncaya dak

11

tak dnleri olsa koya hzr ol San tyi har besle yarandurncaya dak

12

Takld zhid-i har yanna kabak gibice O ipi olna t ip kuandurncaya dak

13

Kazanda vir kzana diy hayl pend itdm Kazanc-zdeye pre kazandurncaya dak

14

Cihnda masharalkla ald bu Trs Btn sir u kibr usandurncaya dak

CX : A.19a, B.24a, C.27a, D.17a, E.20b, F.20b, G.18b.

141

2al : ey G. 3ruhsat : fursat C. 4bu beyit E.de yoktur. 5bu beyit E.de yoktur. 6alm idi : alur imi D. //hir : avret E. 7bu beyit E.de yoktur. //szurd : szdururd D. 8kuy-ve : kuy gibi F. //Misl-i delv : Ko aa gibi E. 10bu beyit E.de yoktur. /son burarsa : Burarsa son F., G. //ekildi : ekeydi B. 12// O : Ol B., C., E., F., G. //zdeye : olna G. 13//-zdeye : olna E., F. //pre : ake E.

CXIII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Gice sohbetde oyun oynama ba olmaycak Araya girme sakn anda hr olmaycak 2 ubuum byle ksa bana cilsuz olmaz Tz-i dest eyleyemez anda tel olmaycak 3 Berbern rindidr ol stine kl kondurmaz Mterye bulur ol su tir olmaycak 4 Gelmez etfl-i zemn mektebe imdi g ile Kapama kmaya hem gayr ma olmaycak 5 Krsye ksa da pend eylese halka viz Dinlemezler an t gzleri ya olmaycak 6 Olsa yz drl souk yinse yine insnun Karn doymaz sck orba-i m olmaycak 7 Trsy her kapuya srtme nashat dinle Bir dilim etmek ile bir sahan a olmaycak
CXIII : A.19a, B.24b, C.28a, D.17b, E.20b, F.21a, G.19a. 2bu beyit E. ve F.de yoktur. /ubuum byle ksa bana : ubuum ksa bana byle G. 3bu beyit E.de yoktur. 3kl kondurmaz : toz kondurmaz D. 6yz : bin F. //scak : azack D. //m : ba F.

142

KEF HARF CXIV Feiltn Mefiln Feiln 1 Kald mmsuz bem emdnun Bilrm ben orasn anun 2 Akesz bel mi balar insna Anlanld dimg olanun 3 Kfiri bir yana ki misli mi var Bizm evdeki plak eyvnun 4 Skmee gyet ellerm yakur Bilmezem dikmesini yorganun 5 Yolcya k gni kr el virmez Kymeti te iledr hnun 6 Alup lle mevsimi geldi Zevk vardur bem rgnun 7 Gre itmek murd Trsnn te meydn varsa dermnun
CXIV : A.19b, B.24b, C.28b, D.17b, E.21a, F.21a, G.19a. 4//Bilmezem : Bilrm F. 5kr : yol B.

CXV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir talkam var kk an eek ekmek gerek ekmeyp tenbellik eylerse ktek ekmek gerek 2 H binici hakkna ksrak kadar bilmem fakr Kuskuna kuvvet diy kolan pek ekmek gerek

143

Mr-i irmen olmaa tlib olan bgneler ki yelkendr nnce bir yedek ekmek gerek

Sayd- dil-ber eylemek her demn kr del Ardna dp kpek gibi emek ekmek gerek

Dil-beri dalyana ayr- siyeh-r gel dimi G...e peynir ksdurup yine semek ekmek gerek

Fl ekmez gnlini ol mr-i Burnazun hele Arz yokdur rzkn belki sinek ekmek gerek

rn eytn akndsna uratma sakn Trsy yelken krek gh yedek ekmek gerek

CXV : A.19b, B.25a, C.28b, D.18a, E.21a, F.21b, G.19b. 1talkam : balum D. 4bu beyit E., F., G.de yoktur. 5bu beyit E., F., G.de yoktur. 7//yelken krek gh yedek : gh yedek yelken krek F., G.

CXVI Mefl Mefl Mefl Feln 1 Beygir gibi apkun yri gel itme eeklik Menzil sren itmez hele bir yerde yemeklik 2 Virsem eline bir kere geydrsem o ha l-pre msaddef dimi dbs eteklik 3 Bir berbere didm ki dkknunda sinek ok Kuyruk salarum didi o mnend-i sineklik 4 Agyra otuz krk denek ister efendi Yapdurd kmes lzm olur ana dneklik

144

Ku besler isen syle kuun adn bilsek ki ad var karga-i gammz ile keklik

Kassb ba aa ndemsndan olursan Tahsl-i yapa ide gr iki deklik

iftlik hevesi kalmad Trs takmyla Satduk koyun yok imz imdi kpeklik

CXVI : A.20a, B.25a, C.29a, D.18a, E.21a, F.21b, G.19b. 2//l-pre : r pre B., E. 4//Yapdurd : Yapdursa D. //olur : olan D. 5bu beyit E.de yoktur. 6ba aa : balarun E., F., G. 7//Satduk : Satdum B., C.

CXVII Feiltn Feiltn Feiln 1 Kati bed-hylu var ayrun Pek bykdr kragr minkrun 2 Seni paydos iderlerse eer Dinledrsin nefes-i har-vrun 3 Virdi bel kasr- visl didiler Ortasna aa ister yrn 4 Tahta-pda beni grdi ekser Hep keser-dr ile kazma-drun 5 Mutemed olur isem yapulara S...eym anasn mimrun 6 Baksa da ger tekine fark idemez Top yok ise eer kantrun

145

Dme mazmna olursa sde Yaz gni syledn erun

Dil-beri aldada gr yoln bul Ola sadan saa cmle krun

Ukur zmee hcet kalmaz Byk imi yakas alvrun

10

Zuraf heykelni grse gler Trsy masharadur erun

CXVII : A.20a, B.25b, C.29a, D.18a, E.21b, F.22a, G.19b. 1hylu : hlu B., C. //bykdr : bymi E. //kragr : kralar G. 2//Dinledrsin : Dinleyelm E., F., G. 4bu beyit E.de yoktur. 6//Top yok ise : Yok ise top E., F., G. //eer kantrun : ger o kantrun B. 10//erun : etvrun B., C., D., E., F., G.

CXVIII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Ey metni kk meclise mde mi geldn Eek gibi bu defa bagal-zde mi geldn 2 Agyr grp yel gibi gedn byndan Ol demleri sen yeltenerek yde mi geldn 3 Erbb- raks masharaya dahl iderekden Sen curcuna envn cde mi geldn 4 Tatl ola sohbetlermz diy miyne ekkerci klh ile halvde mi geldn 5 Hurc kapama gibi biri her biri geydi Yazdur diy bu defa hemn sde mi geldn

146

Sir oyunun eylemeden tekmlin El kuklas grenmee stde mi geldn

Ey Trs sana masharalk old musahhar Kamerlere yardah olup imdde mi geldn

CXVIII : A.20a, B.25b, C.30b, D.18b, E.21b, F.22a, G.20a. 5biri : bizi E., F., G. 6bu beyit E.de yoktur. /Sir oyunun eylemeden tekmlini : Tekmlini sir oyunun eylemedin sen F., G.

CXIX Mfteiln Mfteiln Mfteiln Mfteiln 1 Meclis-i tze dzene boza ile bde gerek Kakaval ke ile her eyi mde gerek 2 Enginar sebzelern hepsine terch idene Istakoz u midye ile havyar o n-de gerek 3 Gel gzni a kapama mevsimi gedi elebi Kirlenp itsen deyiik sana iki sde gerek 4 ki kat olursa da dil-berme i ton ger Gyet ile ola beyz ana alel-de gerek 5 ir-i n-dde fenm nmuma Trs didiler Yazduum okumaa bir sehl-iml de gerek
CXIX : A.20b, B.25b, C.30b, D.18b, E.22a, F.22b, G.20a. 1//her eyi : her kii B., C. 2terch idene : terch iderm B. //ile : v E., F. //o n-de : ol arada E., F. 3//deyiik : deiik D. 4olursa da dil-berme i ton ger : olur ise de dil-berm i ton geyer B.; olursa da dil-berme ger i ton E.; olur ise de dil-berme i ton F.; olursa da dil-berme i suy sen G. 5fenm : benm F., G. //okumaa : okumada B.

147

CXX Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Sanat bd-i hev buld yel ol yelerek T rakbn byndan geeyor yellenerek 2 Hele sorgular iinde yerm besbelli Vlidem bakla fal amada stz idi pek 3 Beni ayr demr gibi dkerdm dir imi bhesz oynadurum ben an mnend-i ebek 4 Def alan yokdur usl ile bizm direde Gizlice stma gibi ben tutarum ifte d yek 5 Trsy sen de kemln var ise icr it Su gibi ezber idp syle gezerken dm tek
CXX : A.20b, B.26a, C.31a, D.18b, E.22a. 2//stz : std B., C., D., E. 3dkerdm : dkerm E. 4alan : alar B., C.

CXXI Mefiln Fe iltn Mefiln Feiln 1 Bu denl masharalkla eln nesin grdk Nigh- lutf yok ol ahveln nesin grdk 2 Bulursa kanacak trna u Burnazun Sakn dime ki o murdr keln nesin grdk 3 Kapu doladu demler grrdk ihsnun ekilmez old hele tenbeln nesin grdk 4 ekp gerdi beni haddeden bu arh- den Zemnumuzda o ehl-i teln nesin grdk

148

Zemne belerinden haber yok ey Trs Yetimi on be aa dngeln nesin grdk

CXXI : A.20b, B.26a, C.29b, D.19a, E.22a, F.22b, G.20b. 1denl : rtbe G. /masharalkla : masharalar E., masharana F. 2trna : trnak ol F., G./u : be-i E., F. /Burnazun : Burnaz F., G. 4gerdi : evirdi F., G. //o : biz E.; da F. 5haber : hayr B., C., D., F., G.

CXXII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Bir zemn karnabit bamyaya bgne idk Biz dahi ehr gibi mil-i kaygana idk 2 Kzl-rmaa varup rengine aldanduk biz Bezm-i dil-berde dem--dem kur kestane idk 3 Yufka amakda dile dmi idk lemde Girdeciler nazarnda kati merdne idk 4 Yiyp idklermz ksun iinden diyerek ok zemn demler idp ktib-i salhne idk 5 Bir ke dil-beri sevds ile kara geyp Kara dler grerek skin-i bt-hne idk 6 Biri Adl biri Akl birisi de bu fakr Hvacegn ire bir akrn iki dne idk 7 Hvacegn zmresine girmedin ey Trs-fakr Nn- avdar ile biz hasret-i terhne idk
CXXII : A.20b, B.26a, C.30a, D.19a, E.22b, F.22b, G.20b.

149

1//Biz : Ben C.; Dahi F., G. //gibi : gibi bir F.; gibi biz G. 4diyerek : dir idk E., G. 5bu beyit F. ve G.de 6. beyitle yer deitirmi. /geyp : geydrdi E., F., G. //grerek : grrdk C. 6Biri Adl bir Akl : Bir Akl biri Adl G. /birisi de bu fakr : bu fakr gelebile E., F., G. //bir akrn : dahi bir E., F., G. 7//Nn : Hner C. //ile biz : ile F.; ile hem G.

CXXIII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Var yavan derziye ar bana cnum diyerek Ardn al nne kat rzla yavanum diyerek 2 Alsun endze v mkrz nme gelsn Gstereym olacan civnum diyerek 3 Ayaa sz drp bana tumansuz didiler Eskidi kalmad ayakda tumanum diyerek 4 An alvr byla der idm bulsam Ayayla dolaup dkdi duhnum diyerek 5 Gelmedin bu kara k kar ile yamur yad Hnemn her taraf akd tavanum diyerek 6 Sebze-i kda havu algam ile tevemdr Tabumuz kalyasn zler de mnum diyerek 7 Karde olm yine Fndk dede kanck it ile Yavrsn koynna alm toramanum diyerek 8 Olsa zih-gr nin beze gerrdm ol dem Varmaz old nine imdi sapanum diyerek 9 Trsy altuna baturmaa ahd itmi idk Szne durubdur yanak ozanum diyerek

150
CXXIII : B.26b, C.30a. 1//yavanum : canum C. 3//Eskidr : Eskiden C.

LAM HARF CXXIV Mefl Mefl Mefl Feln 1 Eylle irp khne bahr eyledi blbl Ne gnlere kalduk diy zr eyledi blbl 2 Trtr gle mi konacak dal bulamad Darld an cmle ikr eyledi blbl 3 Kmerlik idp mmlamaa hayli ald H dinlemedi leyl nehr eyledi blbl 4 Blblci ivisin deiince gazabndan Karn arsna girdi vakr eyledi blbl 5 Trs gibi eeklere takld iderekden gze sekmekde karr eyledi blbl
CXXIV : B.26b.

CXXV Filtn Filtn Filtn Filn 1 H kayk yok Filbede Edirnede yek-pre sal Bir krek yokdur srklarla gider hem-vre sal 2 Kssa-s ksdururlarsa seni bir tar yere Bir araln gzet kuzgun gibi b-re sal 3 Pek al kr eyle bayramlarda ouklar biner Ki evir dollb Defter-drda gehvre sal

151

Her nidem dil-ber kebter besler ise sen dahi Bir kmes yap da yuva saydur uslle yre sal

Dm u dne kepedr vreler sayd itmee Grdn yerde zaar gibi hemn vre sal

Bir dzenle dil-beri dalyana davet eyleyp Bin niyz ile yana da ukur u alvre sal

Ger g...i olup sana karu kor ise Trsy Dal y.. ol ardna d durma var ayre sal

CXXVI : A.21a, B.27a, C.31a, D.19a, E.22b, F.23a, G.20b. 1//hem-vre : yek-pre B., C., F., G. 2Kssa-s : Kssa gibi B., C. 3//defter-drda : defter-drda ki B., C., D., E., F., G. 4yap da : yap dur D., E., F., G. 5vreler sayd : sayd- vre E., F., G. 6eyleyp : eyle de E., F., G. //yana da : yanaup E. 7olup : varsa D.

CXXVI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir donanma olsa lemde ceml eksk del Curcuna-n iki kanbur topal eksk del 2 Burnaz ol varm arslan-hneye bir gn yine Kendi gibi grmi iki akal eksk del 3 Eskilerden Yorgi bakkl kald yz yllk dkkn Anda kur elli yllk kakaval eksk del 4 Madeninde p gibi bakr kar kle gelr Byle mahlt oldundan kl kl eksk del

152

Be kapusndadur mve-frun ekser Cmle env-i fevkih portakal eksk del

Ordu lynda ayr olsa ger sr-vn ba Syle eeklenmesn beygir bagl eksk del

H vcegn ire demr gibi arsn Trsy Bir eki belkim gelrsin ihtiml eksk del

CXXVI : A.21b, B.26b, C.31a, D.20a, E.23a. 1//Curcuna-n : Curcunaya B., C. 2Burnaz ol : Mr-i Burnaz B., C. 3//Anda kur elli yllk : Elli yllk anda kur B., C. 4bu beyit B. ve C.de yer alyor. 5ekseri : zbdesi B., C., D., E. //Cmle : Sir B., C., E. 6//Syle : Kendi B., C.; Sylen E. //beygir : br-gr D. 7demr gibi arsn Trsy : demr trsi gibi gel ar ol B., C., E. //Bir eki belkim gelrsin ihtiml : Bir eki Trs gelr h ihtiml B., C., E.

CXXVII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Beygirm var iki dne birisi kr biri al Cevizn san istersen erisinde kr al 2 Kendi kklin ayr zaar gibi bilr Ulusn fark ider ise nola mnend-akal 3 iftlii illere smarlama bekle hele ben alarum krlara kduka obn gibi kaval 4 Paa yannda deli ba gnller aas Taknurlar alay oldukda kanat- kartal 5 Trsy sen Hevyye n oldun pey-rev Okuyanlar gler erun olmazsa mil
CXXVII : A.21a, B.27a, C.31b, D.19b, E.22b, F.23a, G.21a.

153

2kklin : kkken B. //ayr : kendi F., G. //ider ise nola : ider ayr ise F., G. 3illere : krlere F., G. /bekle hele ben : tek dur bekle F., G. //kduka : kdukda B., C. 4Paa yannda : Paalarun E., F., G. /deli ba : deli bals E., F., G. /gnller : gnlli B., F.; gnli C. /aas : bals E.; bas F., G. 5//erun: eruna B., C.

CXXVIII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Bal suy girse virr boza-i avdara halel Gve otlarsa gelr kymet-i ultara halel 2 Hokka-bzun ne kadar seyr ideni ok olsa Virr elbet o kadar ustaya hem-vre halel 3 Mm yayla tol am tahtas enbr olcak Ne kadar di biler ise viremez fre halel 4 erek pek de rakmana karma keiyi Arz var ise gelr ol kei attre halel 5 Trsy torba-i mazmn dkilrse zukaa Hlic-s ipe diz gelmeye gftre halel
CXXVIII : A.21a, B.27b, C.32a, D.19b, E.23a, F.23b, G.21a. 1Bal suy girse : Hele bal suy E. //avdara : hunkra F., G. 2Hokka-bzun ne kadar : Ne kadar hokka-bz E., F., G. /seyr ideni ok olsa : erbb ok olsa can E., F., G. //elbet o kadar ustaya : elbette stdna E.; elbette erbbna F., G. 3olcak : olsa E., F., G. //biler ise viremez : bileseler idemez F., G. 4pek de : sen de F., G. /keiyi : zr F., G. 5dkilrse : dkildi E., F., G. /zukaa : sokaa E., F., G.

CXXIX Mefl Mefl Mefl Feln 1 Bir tze iken snesi billr idk evvel Ser-t-kadem ftdelere nr idk evvel

154

Hem nsha- dbce-i semmr idk evvel Kkm u vaakla dahi mamr idk evvel

Sincab ile sansar deldi nazarumda Tilki-i siyeh geymede mecbr idk evvel

aum geecek didiler ebn-i zemne Mahcb olup lutfna marr idk evvel

Bu ehre gelp hn-i ebb ire sokulduk Hammm- ukurda dahi ntr idk evvel

Fincancla krumuz hasr iderekden Sevd-zede-i kse-i fagfr idk evvel

ok vaktmz old ki bu lemde efendi Hasret-zede-i rba-i bulgur idk evvel

Etmeki Hseynn szi kamerlik ile biz Beynl-zuraf haylice mehr idk evvel

Girdk hvacelik yolna mnend-i sprge Hep defter-i inganede mestr idk evvel

10

Mudhik yerine koymaz idi bay u geds Biz hvceler ire kati sontur idk evvel

11

ller aba yamurlu balk geyer iken Trs yine pende-i lhr idk evvel

CXXIX : A.21b, B.27b, C.32a, D.19b, E.23a, F.23b, G.21a.

155

3deldi : deldr D. //geymede : geymee D. 4//Mahcb : Mahcb F., G. 7bu : u E. //rba-i : orba-i B., C., F., G. 10koymaz idi : koym idi F. /geds : gedy B. 11ab : aba E., F. //pende-i lhr : pde-i lhr E., F., G.

CXXX Filtn Filtn Filtn Filn 1 Yre dmen yaklaursa gir araya engel ol Gen nigh eylerse sana sen de ana ahvel ol 2 Kasm iridi saak buz gibi gel tonmadan Rhat istersen bol tele esr-i mankal ol 3 Yel kovanlk itme dirler menzil olmaz bo etme Oldur ne sridrler sen bir eek-i tenbel ol 4 Bir manavun destine girdkde yoklukda buln Dervina ki Kzlck ki dngel ol 5 Badan ey Trs sana dimesnler c-be-c Lutf bu kim bauna bir i gelrse ol
CXXX : B.27b.

MM HARF CXXXI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Ben eerde grdm lutf semerde grmedm Br-gr Hersekn vazn harda grmedm 2 Fre-s mr Burnazun iki mahdm var bhesz burnndan inmi cn-verde grmedm 3 Arayup gezdklerm kald bana yz karas Bir kk ayka kmr ykli Fenerde grmedm

156

Bir delk asam diy burgu gibi frfr dner Desterenn grdi kr keserde grmedm

ok pilav kuzgunl itdm cihnda Trsy Zerde renginde pilav stinde zerde grmedm

CXXXI : A.22a, B.28a, C.32b, D.20a, E.23b, F.24a, G.21b. 3Arayup gezdklerm : steyp bekledklerm E.; steyp bekledm F., G.//Bir kk ayka kmr ykli : Bir kmr ykli kk ayka B., C., D.; Bir kmr br eker ayka E., F., G. 5itdm cihnda : lemde itdm E., F., G.

CXXXII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Bahriyye evn sahnnda kasr- Rm yapdurdum Btn dehlzini ser-t-kadem lm yapdurdum 2 Ser--p revzenin sgar cm ile eyledm tezyn Tavan lmbasn Bih-zda nak-i Rm yapdurdum 3 Krk tulalarndan bir murabba tarafa havz old Demr fevvreler resmini cmle bm yapdurdum 4 Ald lle-i dg- nihnum lankoroz gibi ergn itmee bbern yandan mm yapdurdum 5 Odur korkum souklarda rse srt lzmdur Bizm olana geydrmek in fym yapdurdum 6 Tarkumdan usandum orbaclk kalbn geydm Anun-n stin-i kontua hurtm yapdurdum 7 Hemn ancak kukayla bir sprge kald ey Trs Kei yapsun an da gayrsn mektm yapdurdum

157

CXXXII : A.22a, B.28a, C.32b, D.20a, E.23b, F.24a, G.21b. 3//fevvreler resmini cmle : fevvrelern cmle-i resm F., G. 4nihnum : dernum B., C. /lle-i dg- nihnum lankoroz gibi : lankorozlar gibi nihn dg- snemde D., F., G. 5bu beyit E.de yoktur. 6tarkumdan : Hvacelkdan E., G. 7Hemn ancak kukayla : Fakat kalb- kukayla F., G. //mektm : mahtum F., G.

CXXXIII Filtn Filtn Filtn Filn 1 Dil-beri aldatmaa yaldzl boncuk isterm Hem ola hokka az ekme buruncuk isterm 2 Bir evm kald zrtlkden damaya kmaa Oynasun karumda hasmum bir oyuncuk isterm 3 A gzlilik idp l ziyfet istemem Bir kalender-merebm sizden somuncuk isterm 4 Gayriler diyye l cmeler kesdrdiler Ben de Magnisa kumandan zbuncuk isterm 5 Drt ayakl lzm ey Trs zaf olursa da Kfiye olsun diy bir de koyuncuk isterm
CXXXIII : A.22a, B.28a, C.33a, D.20b, E.24a, F.24a, G.21b. 2evm : oyun G. 3l : sizden F., G. 4//kumandan : alacas E., F., G.

CXXXIV Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Efendi bu gice ryda ben bir nev-civn yapdum aldum sdk ile gerek kys itdm hemn yapdum 2 u kandl-zde Vecd hakkuna dir baz yrn Fetl-i avk yandurdum hem pdm hem fln yapdum

158

Uslyle kayum eh-nin-i kasr- dil-dre Samanl ver ki senden bir varakl nerdbn yapdum

G...i var ise Mikel n tutsun bir kere gelsn Murd zre hyrenbe balndan cvidn yapdum

Uyuz gibi btn yrna bir elencedr Trs Bu denl mashara elfz cem itdm divn yapdum

CXXXIV : A.22a, B.28b, C.33a, D.20b, E.24a, F.24b, G.22a. 2u : O C., F. //Fetl-i avk : Fetli imdi D. //yandurdum : yakdum D. 3kayum : kardum C.; karum G. 4bir kerre gelsn : bize gelsn B., C. //hyrenbe : hyarenber B., G.

CXXXV Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Enginar tarlasna girse rakb-i bed-nm Trtl di diy yel gibi ekerler lm 2 Say idp sen de byk tutma al hakkunda Dimesnler tamandan ider ol istimm 3 Uzadup boynn tavuklar iinde ayr Kayaba dadup kaz gibi itmekde harm 4 Kim grrse beni Be rdeine benzediyor Revi cnbimi seyr iden erbb- kirm 5 Kara olan kaarak Edirneye old revn Gzine maskt-i resin alup itmi ahm 6 btid b...lca handekde yemeklik itmi Sonra ayu deresinde varup itmi rm

159

Trsy direde sen de vatan tut da otur Bizi oynatma ebek gibi idp bast- kelm

CXXXV : A.22b, B.28b, C.33b, D.20b, E.24a, F.24b, G.22a. 1//trtl : trl F. 7//kelm : merm E., F.

CXXXVI Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Mh- sym iinde bir nev gazel yapayum dem gibi olursa iki de el yapayum 2 Kasr- visl yri bel virdi pek didiler Eri aalar ile dipden temel yapayum 3 Mh- sym Arabca Trk oru aydur Bu szleri piirp baka reel yapayum 4 Bir ehl-i keyif grsem elde gd tutarken eker-i ulvv iderse ben de asel yapayum 5 Zaf- orula souk geldi ikisini birden Bir post idinr isem krke bedel yapayum 6 irkin olursa dil-ber bakmam yzine anun Girsn elme bir kez Trs gzel yapayum
CXXXVI : A.22b, B.28b, C.33b, D.21a, E.24b, F.24b, G.22a. 2bu beyit B.de 3. beyitte yer alyor. /Kasr- visli yri : Kasr- visl-i yri D., F., G. /bel virdi pek didiler : gyet rek didiler E, F., G. 4 keyif : keyfi D. /tutarken : yaparken B., C. 5ikisini : ikisi B. 6dil-ber : olan C.

160

CXXXVII Filtn Filtn Filtn Filn 1 tayfa ile pay in loncaya okdur seferm te-i funda ile yanumda dim ekerm 2 Her birinn ebek maymun var ayus Kilem kanck olursa dahi tek olsun harum 3 Beni yel ol diy zemm iden erbb- byk Yelme uramasun diy alup yelerm 4 Bana benzer hele bu direde h yokdur Def gibi kzm olur fne yakar ergelerm 5 Yatd it uyhusna ban kaldurmaz h Mikeln ger deer ise eli kalkar zekrm 6 Elme girse eer tze arb ile kebb Bezm-i tze yaparum bdeyi bezden szerm 7 Mezelenme beni ey Trs fergat ile Koma kamer yerine belki sana pek kserm
CXXXVII : A.22b, B.29a, C.34a, D.21a, E.24b, F.25a, G.22b. 2//tek : yek E. //olsun : olsa C., D., F., G.; ola E. 3//alup : alur E., F., G. 5kaldurmaz h : h kaldurmaz B., C. 6arb ile kebb : kebab ile arb B., C. 7//pek : ben F., G.

CXXXVIII Filtn Filtn Filtn Filn 1 Ben perende atmada akrn u emsl istemem Yalnuz ygrkdenm bir gayr ingan istemem

161

Gyet mhirm grbl iinde oynarum Pehlevn- sire nisbetle meydn istemem

Yalnuz kzde kr ayu ile itdm ok gre Ben ayak almakda akrnumdan izn istemem

Kp gibi ddm harcc korkusndan ormana ergemi yakd benm bir del seyrn istemem

Trsy sen de Hevy-merebin itme rz Ben hele bu hyda bu merebde insn istemem

CXXXVIII : A.23a, B.29a, C.34a, D.21a, E.25a, F.25a, G.22b. 1akrn u emsl : emsl u akrn B., C., D., E., F., G. 2grbl : kalbur E., F., G. 3gre : sava B., C. 4//del drli B., C., D., F., G. 5bu hyda bu merebde : bu dnde bu mnda E., F., G.

CXXXIX Feiltn Feiltn Feiln 1 Dlgerm ap nidin bilmem ...ym sap nidin bilmem 2 Heves itsem sprge balamaa ivi knnb nidin bilmem 3 Lukayum atl karaca severm dde dollb nidin bilmem 4 irn ire ben fehmm lk Nesr elkb nidin bilmem 5 Ger havdis girer ise elme Giceler hvb nidin bilmem

162

Yokdur eeklime h bir sz eker b nidin bilmem

Szmn gerei budur elebi Lafz- kezzb nidin bilmem

kar ise eer dehnumdan b- irk-b nidin bilmem

Hep Yehd arakdur idmz Boza vin-b nidin bilmem

10

Ak yazyla kzl deli greli Kalmad tb nidin bilmem

11

Londura ukas geyp Trs Krk-i sincb nidin bilmem

CXXXIX : A.23a, B.29a, C.34a, D.21a, E.25a, F.25b, G.22b. 4bu beyit G.de yoktur. 4fehmm : kelmm F. 5girer ise : girse bu F., G. 8//b- : b u D., F., G. ./idmz : iilen E. 11F. ve G.de bu beyit u ekilde geiyor : Hvcegn ire ben fehmm lk Nesr elkb nidin bilmem

CXL Filtn Filtn Filtn Filn 1 Kalya-i algam gzmn nr cnumdur benm Enginarun tzesi rh- revnumdur benm 2 Midye gzl turfe szl bir rakbe milm Hna gider her zemn yahn kapanumdur benm

163

Hnemn ferin soranlar makadumdan sormasun Asl ocak bayla iki yanumdur benm

Kendi insf eyleyp dirmi rakb-i bed-lik Zerde-ve benzm sarardan zafernumdur benm

grenince kat ok talar idm ben Trsy M-be-m menzil sren kldan sapanumdur benm

CXL : A.23a, B.29b, C.34b, D.21b, E.25a, F.25b, G.23a. 1//rh- revnumdur : gyet cnumdur F., G. 2szl : yzl G. //Hna gider : Hnegdr F., G. 3//iki : baka B., ift C. 5kati : od ile F. /talar idm ben : talar idm ki F., G.

CXLI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir gzel olanca halv-y mermer inedm Demr geldi azuma gy ki skker inedm 2 ka kuyruk ya satmaa mtk itmi hemn Aldum azndan sakz-mnend kfter inedm 3 Sefere mi km rakbn illet-i bsrdan ?perhz tam tolu lenger inedm 4 ok dnlerde ab yritp greler eyledm Benden ayular gibi hayl dil-ver inedm 5 Mektebde gz bagclk hokka-bzlk iderek Ben Rifler gibi azumda ahger inedm 6 Gn--gn murdrla yollarda grmezlik ile Trsy Burnaz be olanyla berber inedm
CXLI : B.29b.

164

CXLII Feiltn Feiltn Feiln 1 Nie bir ergede ser-ho olayum Dp ormanlara medh olayum 2 Sirkeden keskin ararsa kara kz Arnavud leti pl olayum 3 Kilrun yanna urarsam eer A kediler gzine m olayum 4 sterm rhat idem srtnda Hele bir dil-bere ben d olayum 5 Yazlurdum o beyz tbyalara Bir kere diz-dr- varo olayum 6 Bit kadar rabet iderlerse bana Kapuc Grc Siyvu olayum 7 Grinp cinn gibi arpardum an Ocan birine avu olayum 8 orbac- acemler gibi ben Nie bir hasret-i kontu olayum 9 Bengi-ve vkf- esrr olcak Bezm-i tirykde mag olayum 10 Zenne oyunlarna kmak in Nie bir mil-i ser-p olayum

165

11

Kuunun adn bilmem Trs Karga ol ben de kara ku olayum

CXLII : A.23b, B.30a, C.35a, D.21b, E.25b, F.26a, G.23a. 7bu beyit D.de yoktur. 10Zenne oyunlarna kmak in : Oyun- zenneye kmaklk in E., F., G.

CXLIII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Keklik gibi murg- dili meydne drdm Kad kovalarken an bstne drdm 2 Olan gibi ardn alup hayli aldum Bu nev-gazele keklii ser-hne drdm 3 Bezm-i meyi grdm hele mersin balyla Midye pilavn zhid-i n-dne drdm 4 Eylk ideym diy kaykdan kar iken Tutdum elini olmad mestne drdm 5 Toldurm idm makremeyi yolda giderken Yrna kapsun diy kestane drdm 6 r gani Mse bir hayyize kapldum Bed-nm kamda kam eyvne drdm 7 Ne esdi savurd ise hep bd- hevdur Mnend-i ekirge dili harmane drdm 8 Ayu gibi ben kara kz oynadarakdan Aldatdum an den ile ormana drdm

166

Aslnda demr gibi souk tutdum an ben Sonra tavn buldurup ummne drdm

10

Duym kocas zelle gibi arduma dmi Kapdum ayan it gibi bir yana drdm

11

Tadd iden ahbb bulurlar aradukda Trs bu gazelde on iki dne drdm

CXLIII : A.23b, B.30a, C.35a, D.22a, E.25b, F.26a, G.23b. 1//kovalarken : kovalayarak F., G. 5//Yrna : Yrn E. 8ben kara kz : kara kz ben B., C. 9//tavn : tavn B., F., G. //buldurup : buldurdum D., F. 11ahbb : ahbba G. /bulurlar : drdm F., G.

NUN HARF CXLIV Filtn Filtn Filtn Filn 1 ark-i gergef ok azm-i Hisr olduka sen Nakl it nce kakaval bde-hvr olduka sen 2 Minnet itme kimseye al aya elden koma Dimesn hakkunda kamer nee-dr olduka sen 3 H yallarun sava eksk olmaz it ko Durma meydndan yol stinde kavar olduka sen 4 Ba u k yok bir Hac abn ii kaya bin Gayr k gster nin al der-kenr olduka sen 5 Var stn- bd-bn gnck krek dahi seren Bm-i dery ekme asl rzgr olduka sen

167

Bir paln lzm sana ipden zengi bir yular H piyde kalmaz idn bir himr olduka sen

Der-beder gezmekde ok hayrun olurd Trsy Msr eei gibi ekince tavar olduka sen

CXLIV : A.24a, B.30b, C.35b, D.22a, E.26a, F.26b, G.23b. 1olduka sen : itdke sen D. //kakaval : kakavaln F. 2ayag al : al aya B., C. 3//meydndan : meydnda B., C. 4//Gayr : Gayra E., F. 5bd-bn : bg-bn E. //asl : sakn B., C., D., G.

CXLV Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Bu yaz bstnlarun itmi kz ber-bd neylersin Zemnsuz bir dahi an idp bd neylersin 2 Ekinciye esp savurduun bd u hevdur hep Bizm esvbumuz ipden idp ey bd neylersin 3 Ne reng itdi bana gr duhter-i rez bg- lemde Kkin kes kendicin tutmasn rgad neylersin 4 Nedr fikr-i odun dirken btn hep bauma geldi Yarlsa dahi baun eyleme feryd neylersin 5 Bu ehrn germ serdin yel gibi ekdklerin yoksa Byk bur dimesnler t sana std neylersin 6 Yerp kzlik itme buza yahnsini zr Yinr bol kimyon ile pise ber-mutd neylersin 7 Grh- hvcegn ire kati kamersin ey Trs Bu denl mashara iri idp ind neylersin

168

CXLV : A.24a, B.30b, C.36a, D.22b, E.26a, F.26b, G.24a. 2bd u hevdur : bd- hevdur C., D., F., G. //esvbumuz : kuaumuz D. 3bana : sana E. /gr : ol F., G. //tutmasn : tutma h E. 4dirken btn hep : dirken ki bir bir F., G. //yarlsa : yazlsa B. 5//bur : burma E., F., G. //dimesnler t : dimesnler E., F., G. 7//ind : icd E., F.

CXLVI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir tak kamer zuhr itdi diyr- Rmdan htiyr olm da fark kalmam h bmdan 2 Bu sene halv-i kudret geldi tze Rmdan Ben de bir tebsi getrdm rhatl-hulkmdan 3 Bir gice olana susa itme gelse htra Rae-dr olur vcdum b-ter mahmmdan 4 Tatl tatl sohbet eyler syledrsin dil-beri Dim skker ezer sohbet yapar madmdan 5 Hendese erbb cmle bir yere gelp didi Fark olnmaz burn mr Burnazun hurtmdan 6 Bir kayk tutm rakb-i bed-lik b ile Fark yokdur baz dvrlardaki mersmdan 7 Karayel hiffet ile esse gelr bd u hev Kurtlur elbet dmen suyn tutan mevhmdan 8 Kaya eek gibi binmi dp derylara iddet-i furtuna zahmet virdi esdi Rmdan

169

Kalmad gnck krek kaurd elden abliyi kibet b-re kayk uurd kumdan

10

Azum asam dkilr yamur gibi sapr sapr Cmle kamer szlerm malm olur mefhmdan

11

Drl drl klba ifrg iderler Trsy Mashara ebytum Hakk saklasun lmden

CXLVI : A.24a, B.30b, C.36a, D.22b, E.26b, F.28a, G.24b. 3//b-ter : korkum E., F., G. 4//ezer : akar E., F., G. 5Hendese erbb cmle : Grdi erbb- hendese F., G. /gelp didi : gel didi B., C., F. 6tutm : bulm F., G. 7bd u hev : bd-i hev F., G. //mevhmdan : merhmdan D. 9kaurd : kaurduk B., C. 10Azum : Az D.

CXLVII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 As kd kapunun birisinden bir ab dirken Kati hercyilik itdi ana shib-i vef dirken 2 Kapuc Grci ykd arzumuz yok yire hem sgdi Yannda bit kadar rabetsz oldum in dirken 3 Beni kayda satadurd kmrlerle odunlar hep Ki bir bir bauma geldi yine zevk saf dirken 4 Varup yaylaka kdum kara baht gr ki k basd Felekden bir gn uurlayalum bd-i hev dirken 5 Taaccb eylemen h mr Burnazun edsna O mhmel fcaeten be old evvelden aa dirken 6 Azak gibi yere ey Trs oldun imdi defter-dr Ezel kd-emni mudhik-i lem ged dirken

170
CXLVII : A.24b, B.31a, C.36b, D.22b, E.26b, F.28a, G.25a. 2//rabetsz oldum : mergb iken hem E., F., G. 3bu beyit E.de yoktur. /kmrlerle : kmr ile B. /odunlar hep : odundur hep B.; odun derdi C.; hem odunlar F., G. 4basd : geldi D. //uurlayalum : urulayalum G. 5h : ol F., G. //mhmel : kfir E., F., G. //evvelden : evvel F.; evveldi G. 6oldun : old C. //kd-emni : kgaz-emni B.

CXLVIII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Tarhana benm sofradaki nn senn olsun Kestane benm meclis-i yrn senn olsun 2 Kteh eneldr av alamaz dimesnler Tz benm olsun koca tavan senn olsun 3 Cn seni ben bir dzen ile tutayum da Kepe benm olsun koca talyan senn olsun 4 Ms aa ortak olalum gel senn ile Ol be benm bu b...lca bstn senn olsun 5 Karda gibi pay eyleyelm cmle kazanc Altun benm mankr- hemyn senn olsun 6 Trs yalunuz kazmalar nuna dmez Biri benm olsun biri her n senn olsun
CXLVIII : A.24b, B.31a, C.37a, D.23a, E.27a, F.28b, G.25a. 2enelidr : enelerdr F., G. //koca : dahi F., G. 4//ol : hep E., F., G. 5bu beyit E.de yoktur. //hemyn : akrn F., G.

CXLIX Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Bezm-i meyde kara kz arz- hicb eylemesn Yzine kalbur tutsun da itb eylemesn

171

Mezelendrmesn ormanda rakbe zinhr Barum te fundayla kebb eylemesn

Bstn mevsimidr meclisn encmnda Be-meded karpuz tebdl-i ho-b eylemesn

er ise gtrecek kadar isn ayr Kendisin kamer idp gark- hallb eylemesn

Syleyn kara kza tze dzilsn meclis Her ne dirsen sze yatsun da cenb eylemesn

Kocasn derek oynadver ayu gibi kz Dire ire sp byle azb eylemesn

Arala girelm biz dahi bir i grelm stine varmayacak kef-i nikb eylemesn

Yoln bulduumuz dem aralarn yaparuz Bizi ermende idp redd-i cevb eylemesn

Gsteri eyleyerek salnarak ol ayr Syle gehvreyi tebdl-i dolb eylemesn

10

Bir Urus beygiri kls oldum diyerek erge-i akla uyup byle itb eylemesn

11

Trsy skker ile yapdura grsn olan Reel vineyi ada ile lub eylemesn

CXLIX : A.25a, B.31b, C.37a, D.23a, E.27a, F.28b, G.25b.

172

2zinhr : zr F. //kebb : harb D. 3Bstn mevsimidr : Mevsim-i bstn ola E., F., G. /encmnda : eyymnda D. 6F. ve G.de 6. ve 7. beyitler yer deitirmi. /Kocasn : Kocasn B., C., D., F., G. /derek : kara kz F., G. /ayu gibi kz : ayu gibi B., C., F., G. 9. ve 10. beyitler E.de yoktur. 9//Syle : Byle F. 11skker ile : eker ile C. /olan : syle F., G.

CL Mefl Mefl Mefl Feln 1 Yufka ikemm a baya haber olsun Bir yahni pirsin bize cz biber olsun 2 Merebce musakka yimek istersen efendi Bdencanun al yerlisini hep kemer olsun 3 Kgdc delisi gibi fikrm yimek old Kahvaltya zeytn ile peynir kaar olsun 4 Kesdr szni bir delik a cenb-i rakbe Lzm sana bir burgu ile bir keser olsun 5 Ayrmad bizden gzin ayr- sitem-k ksun da salnsun grelm be beter olsun 6 Ben mlik-i eek olabilsem semer ile Aybyla kabl eylerm aln sakar olsun 7 Yerden ayaum kalksun o lzm bana Trs Yohsa eer stinde bir eski kemer olsun
CL : A.25a, B.31b, C.37b, D.23b, E.27b, F.29a, G.25b. 2//Bdencanun : Bzencanun B., C., G. 3fikrm : fikri F., G. 4cenb : ceyb B., C.; bgr E., F., G. 5bizden gzin ayr- sitem-k : ayr ise bizden gzini h E., F., G. /sitem-k : sitem-ke B., D. 6Ben mlik-i eek : Mlik-i eek C. //aln : ayn B., C.; eylem E. 7kalksun : kalka E., F., G.

173

CLI Mefl Mefl Mefl Feln 1 Yaklad mbrek ramazn mjdeler olsun Keyf ehli mahrlarna hem-haber olsun 2 Atduklar tutduklar hep elde gddur ster ki biri birlerini b-keder olsun 3 Mhiyyeci mh- ramazn grr ise Alur fetili kandile deste yzer olsun 4 Kandl uurur gicelerinde zurafs Kgd uuran gndzi ehl-i hazer olsun 5 Tasvr ider esnf nahilici ku mmla Syletmedin alur ocucaklar birer olsun 6 Alm ramazn sfileri destine tesbh ekp evirr kendi diler mi zarar olsun 7 Teravihe-n mescide gidenlere lzm kenbe fener yok ise kd fener olsun 8 Kamerlik ile rze-i hicri unudurduk ftra ne var ise gtr m-hazar olsun 9 Halvclar eski seryun dahi cmle Gzleri irmikden iderler ki ter olsun 10 Bir tatlca kra hevesn var ise al sat Havl-i cevmide akde eker olsun

174

11

Hardal gibi keskinlie Trs heves itme Dargnl al yerlere zr zeber olsun

CLI : A.25a, B.32a, C.37b, D.23b, E.27b, F.29a, G.26a. 1mjdeler olsun : ayna irdk E., F., G. //Keyf ehli mahrlarna hem-haber olsun : Erbb- keyfe hele sadmeler olsun E., F., G. 2gddur : gds E., G. 3//kandle : kandli E. //deste : dete B., C. 4gicelerinde zurafs : zurafs gicelerinde D. //uuran : uurur E., F., G. //ehl-i : on bin E., F., G. 5//Syletmedin : Sylemedin G. //alur ocucaklar : alurd ocuklar B., C. 6bu beyit E.de yoktur. //ekp : eker F., G.7gidenlere : zhid gide E., F., G. //kd : kgaz B. 8//gtr : getr G. 10sat : sal D. 11//yerlere : yire de F., G. //zr zeber : zr zeber D.

CLII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 n olup krlere bir drl dell olma sakn Anlarun gzlerine srme-i ml olma sakn 2 Girme gavgsna borcun yok ise medynun dedrler sana bir drl kefl olma sakn 3 ekme havl sze sylet oturan yrn Mr Burnaz gibi her yerde sakl olma sakn 4 Yzi yerde bymi bir elebidr diyeler Her ne isterler ise vir de bahl olma sakn 5 Hvcegn ire yedeki gibi at tut Trs Virme ser-riteyi h halka rezl olma sakn
CLII : A.25b, B.32a, C.38a, D.23b, E.28a, F.29b, G.26a. 2yok ise : var ise F., G. 3sze : szi F., G. /yrn : yrna F., G. //Mr : Esr E. 5//ser-rteyi : ser-rite E. //h : bu B., C., D., F., G.; sakn E.

175

CLIII Mefl Filt Mefl Filn 1 t uyhusna varma gzn a uyan uyan Syle lisn- hl ile derdn yegn yegn 2 Sen de emn-i matbah- sbk Hall gibi Szlerni toparlama syle ayn ayn 3 Bir Ermen papas mezrna vard da Kekek pirdi cnuna degsn kazan kazan 4 B...lca blbli gibi dil tse Ermeni Gyet lezzi halka gelr hep yavan yavan 5 Denek krek rakbe kocam dayak gerek Trs huls- himmeti arz it cihn cihn
CLIII : A.25b, B.32b, C.38b, D.24a, E.28a, F.29b, G.26b. 1//derdn : derdi F. 3vard da : varda yi B., C. //cnuna : cnna B., F., G.

CLIV Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Eer tahta silersen bez fendur nev-i sngerden Eer kaftan yaparsan kendne yapdur ser--serden 2 Eer raks-ver olmak ister isen curcuna gren Grenler hep disnler sana yokdur fark kamerden 3 Hac Burgud beni ts-bz idp ok oyun gretdi Kemlm bildrince hayli gedm halka enberden 4 Kosaydum nakd-i ekm nem var ise yolna anun Vch ile tirum hazz iderdi tze berberden

176

Sinek gibi grinmez gzlerine k- zr Hemn kuyruk salar def itmek-in durdu yerden

Kay gibi sarlsam mmiyna kl kadar ben de Keder kalmaz fln virsn dimezdm gayr dil-berden

Eer Msra varursan art olan anda eeklenmek Ne semte gitmek istersen geilmez h eeklerden

Balk orbasn ran yapar gl gibi std ki parmak ziyde tondurur fil-cmle lengerden

Msellim zann ider herkes kapusn grse Trsnn ki iskemle yapdurm iki yannda mrverden

CLIV : A.25b, B.32b, C.38b, D.24a, E.28a, F.29b, G.26b. 1kaftan : haftn B., C., D., E., F., G. 2raks-ver olmak ister isen : rakks olayum dirsen evvel E. 3ok oyun : oyun C. //hayli gedm halka enberden : halka gedm hayli enberden E., G. ; halka gedm nice enberden F. 5gibi : denl E., F. //durdu : dutdu D. 6//dimezdm gayr : dimem olursa F., G. /ran : al D. 9//yannda : yanna B., C. //mrverden : mermerden D.

CLV Mefl Mefl Mefl Feln 1 Hvnende grhyla hem-vz olamazsn Ney-zen dedelerle dahi dem-sz olamazsn 2 Sza girerm diy bize tafra satarsn Hem tel krarak tlib-i eh-nz olamazsn 3 Tunca suyna ariyet kpri yaplsa Merebce anun altna tonbaz olamazsn

177

On iki guru ile gelp at pazarnda At beygir alup satc cn-bz olamazsn

Burnun bymekle seni h kimse sayar m Burnaz bee takld ile Burnaz olamazsn

Murgn- yaban aralarnda bymekle Sen bencileyin boyn uzun kaz olamazsn

Karma harfneye Trs sana dmez be penez akeyle kumr-bz olamazsn

CLV: A.26a, B.32b, C.39a, D.24a, E.28b, F.30a, G.26b. 1hem-vz : hem-gz G.

CLVI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir gazel tarh eyle kim Haymanalar rek eylesn ine akl det dvneler rek eylesn 2 Havz ile fskyye v fevvre yap hulyada sen Zann ile fehm eyleyen bgneler rek eylesn 3 btid ey mey tedrk idelm eek gibi Yiyp ielm bize mey-hneler rek eylesn 4 Zb-i meclis stakoz sallutas ile bcek yle yapdur kim sana kestaneler rek eylesn 5 Hezl idp meclisde yrn mezelenme sakn Ta gibi sengn grin mestneler rek eylesn

178

imdi kdur beyzanun sallutas virmez zarar yle yapdur kim sar kayganalar rek eylesn

Bezm-i yrna girince nee-dr ol Trsy Dn hemn frlak gibi peymneler rek eylesn

CLVI : A.26a, B.33a, C.39a, D.24b, E.28b, F.30a, G.27a. 2//fehm : ek B.; rek C.3ey : r G. //ielm bize : ip bizlere D. 5mezelenme sakn : mezelendrme gel E., F., G. 6//yle yapdur kim : Grdn demde F., G.

CLVII Filtn Filtn Filtn Filn 1 H binici olmayan apkun tavar neylesn Hersekn beygirleri varken himr neylesn 2 Arkasnda ister ukun huzr itdrmee Dizgin anlar tze dkn ihtiyr neylesn 3 Bozmad h iftesin serd old pek tek durmad Knck eekler gibi tutmaz yular neylesn 4 Yem dkp p-bend idp kstekleye gr dil-beri stine var rm olur ol ztrr neylesn 5 Bir civn ile kn sarlmak ister gnlmz Kil olmaz tabumuz buz gibi kar neylesn 6 Mashara ebyt ile buldurd Trs suyn Akmaz ise tamlamaz kur pnar neylesn
CLVII : A.26b, B.33a, C.39b, D.24b, E.29a, F.30b, G.27a. 1//beygirleri : br-gri E.; beygiri F., G. 2Arkasnda ister : ster arkasnda E., F., G. //ukun : ukn B., C., D.; uka E., F.; uk G. 3h : pek D. 5//gnlmz :

179

tabumuz D.; bu gnl E., F., G. 6Trs suyn : Suyn Trsy E., F., G. //tamlamaz : tamlasun E: //pnar : bnar B., C., D., F., G.

CLVIII Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir boza i ey tak kanun humr olmasun Yalnuz sev tzeyi h yr- gr olmasun 2 Cmlenn malmdur pek ikre gn gibi Srer elbet beygirn zerre kayar olmasun 3 Zelle-s ardna dmezdi olancklarun Zmre-i mulimlern elde hyar olmasun 4 d yerine llesine bir aa soksam gerek d- Mverd del d- Kamr olmasun 5 lletn env hep soukdan olur Trsy Hazz olnmaz k gni te kenr olmasun
CLVIII : A.26b, B.33b, C.39b, D.24b, E. ve F.de olmaya redifi ile yer alyor, G.27a. 1kanun : anun E. //yr- gr : yri mar G. 2//pek : hep G. 5//Hazz : Hfz B., C.

CLIX Filtn Filtn Filn 1 Tatl sohbet ola skkerden hemn Bkmuz halv-i mermerden hemn 2 Damlar berbd ider gyet matar Cmlenn feryd sansardan hemn 3 Bir murdum zre tam aktarmaa Bulmadum iznlar dlgerden hemn

180

Karnumun sap kmldar nmde Gelse birisi gzellerden hemn

Ger nme gelse gyet hazz idi Bu tirum tze berberden hemn

Sevdm yal yidi bir lokmack Virmedi gh-i katmerden hemn

Bezm-i meyden vir aya Trsy Mert olup vire inan yerden hemn

CLIX : B.33b, C.40a. 7//vir : bas C.

CLX Mefl Filtn Mefl Filtn 1 Encm- erbanda hamsni grdi yrn be gn ire tutd be iin srgan 2 Ol it rakbi grdm dil-dre di bilermi Azlar kursun olm kuduz srgan 3 Evlenmek ister imi berdl-acz alsun Bula cezsn ayr ahbb ola dn 4 K ire yaplan hep souk olur bhesz rt stine itme pr-nev bayakl yorgan 5 Uskumr mevsiminde bir dzene satad Old iroz bu Trs ayre kald talyan

181
CLX : B.33b, C.40a. 3//dn : handn C.

VAV HARF CLXI Filtn Filtn Filtn Filn 1 te olmaz yaz gni lzm olur insne kav Niyyetm yrna itmekdr hemn slyne kav 2 Khne menzil olsa skn anda kbil olmasa Dirler idi hakkna olmdur ol vrne kav 3 Al karndaum kavn kav murdun var ise Nerm ola snger gibi hem bir akda yane kav 4 Kaht olursa dirhemin preye ksa alur Ehl-i keyfi ta ile akmak konan hemyne kav 5 Akedr anun tlsm- azam ol feth ider Bir defnedr ki ehl-i keyf olan yrne kav 6 Rengi kestane tors at gibidr ekser Alm idk biz be on dirhemciin amm ne kav 7 Eksk itme Trsy bu eyi lzm olur Biri kibrt biri ra birisi her hne kav
CLXI : A.26b, B.33b, C.40b, D.25a, E.29b, F.31a, G.27b. 1yaz gni : her zemn E. //Niyyetm : Minnetm D. 3. ve 4. beyitler E.de yoktur. 3karndaum : karndaa C.; karndan G. //Nerm ola : Nerm olur B. //hem : hep B., C. 4olursa : olup da B., C. /dirhemin : dirhemi F. /alur : olur C. //konan : koyan G. 6//biz : bir C., F. 7//birisi : biri de E., F., G.

182

CLXII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Keyfn ara karma sakn kameri bo ko Tutma tolya geldi dem dil-beri bo ko 2 Leb ur da ne vardur diy h kimseye sorma Bulduun iinde yi de lengeri bo ko 3 al bir ayak evvel an hazm ola dirsen tutma elnde bozay sgar bo ko 4 H balama mnend-i katr ban zr Binsem gerek ey Hc Kucur gel har bo ko 5 k mern Gevherinn szlerini yaz Toldurma mzahref sz ile defteri bo ko 6 Mnend-i kabak yanuna ister ki taklsun Uzat ipin ayr- siyeh peykeri bo ko 7 Bir it ki eniklemi ola varma hazer it Yanndan rak git o kuduz itleri bo ko 8 Dme zerine varcak dr- ifya Murdrlk atarlar sana mecnnlar bo ko 9 Korkup da senn tgn h yda getrmem ldrdi buaun beni gel haneri bo ko 10 yne gibi bana and idi inandum Kl denl hat eylemeyp kelleri bo ko

183

11

Bir sofra kadar besi var Trs-i zrun Hep lankoroz ad hele tb-veri bo ko

CLXII : A.27a, B.34a, C.40b, D.25a, E.30a, F.31a, G.27b. 2kimseye : dil-beri B., C.; kimseyi G. 4//Kucur : Kuduz F.; Kudur G. 6ister ki : isterse F. 7varma hazer it : it hazer anda F. //rak : uzak D. //git : it C.; ol D. 8Dme : Varma F., G. /varcak : dicek F., G. 10//eyleyp : eylemedi B., C., D., E., F., G.

HE HARF
CLXIII Mefln Mefln Feln 1 Fakrn mlik oldum bir hamre Kei gibi kar dolma dvre 2 Sapar reftrna k olanlar Eeklendi anunla buld re 3 Alayduk ardna berdl-aczn rerdk lgr ile nev-bahre 4 Bahrun zneti soan sarmsak Ekk mide-nevz ikre 5 Bahr ile rakb mde geldi Otur Trs nazar eyle bahre
CLXIII : B.34a, C.41a. 3ardna : ardn C.

CLXIV Mefl Mefl Mefl Feln 1 Ddi gzelik ardna mulim yorulnca Hep cy-i hallarda ald duyulnca

184

Bayrak aup asker ekegr stine yrun Mudurn cevzi gibi al t krlnca

Gehvre gibi al nne gret gzele Masm belemek nice olur ana yolnca

Elence ider mevsim-i havuda ocuklar Fns gibi em diker iin oylnca

Kapusnun al ardn hrsuz koma girsn Sr srmeyi badan dibe dek olsun olnca

Baltaclar eski seryun boyar old Byklarn hep bozayorlar zlince

Vecdye belgne nazre nice mmkin Trs dahi bir turfe gazel yapd halince

CLXIV : A.27a, B.34b, C.41a, D.25b, E.30a, F.31b, G.28a. 2cevzi : koz E., F., G. 3//gibi al : gzet E. /gret gzele : dil-bere gret C., D., E., F., G. //nice : nasl F., G. 4bu beyit B. ve .de 5. beyitle yer deitirmitir. 6//boz ayular : boz ideler E.; bozayorlar F. 7//hlince : yolnca C.

CLXV Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Baladum bir gazeli yapmaa harf-i hda Yapar iken gaeyn geldi bana tenhda 2 Yad yamur suyn buld temm ald gzel Seni slatmad h kanda idn yamada 3 Vize topra olup pise yolyla lle Ol gzel kullanlur gayr dner plda

185

Oyun oynarlar ise sen de miyna gelegr Kar demlere de tatl grin halvda

Kara kda yaplan nazma gerekdr kapama Tondurursn gazeli geydrr isen sde

Haberm var ki bcek perhzine girdi rakb Koncolos yapulu kamer ii yok dnyda

Ha suya braup tondurur ise o sene Bereket olur imi aralarnda zde

Didiler byle gazel krk- tamyla olur Bir marankoz yapamaz mislini bu esnda

Hele idem gibi pek mashara kopdun Trs Hvcegn ire en yok gibidr inda

CLXV : A.27a, B.34b, C.41b, D.25b, E.30b, F.31b, G.28a. 1//Yapar iken : Yapayorken G. 3yolyla : yolnca F., G. 5bu beyit B. ve C.de yoktur. 8Didiler : Diyeler G. 9kopdun : kdun F.

CLXVI Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Gedik Paa-i lem kanda klhan kanda ben kanda Yakb hkister itdi hrkam ten kanda ben kanda 2 Didm olana sen Badd ilinde ben Balatda h Ne kbildr ki hem-meclis olam sen kanda ben kanda 3 Kim eyler dakk-i bb y grebilsem diyverdm Yetimez kmetm hayf ki revzen kanda ben kanda

186

Sprge balamakda stme kat gelr yok lk Bana ekserci dirler imi hen kanda ben kanda

Dmde boynuzum bitmi bu gice grdm ey Trs Aceb dihkni-i harknda hirmen kanda ben kanda

CLXVI : A.27b.

CLXVII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Bu ehrn kuzgun iitse bir yerde pilav zerde Karr itmez misl-i zbak ol b-are bir yerde 2 Uslyle tutup kara kz perde syrdurduk Hseynye kard tziyne olsa bir perde 3 Kati dvnedr zencr uslinden h ayrlmaz Rakb olursa beste balanur enberde o ferde 4 Sprge balamakda kara olan hayli mhirdr Eline sap girerse elli balar yatdu yerde 5 Grh- ehl-i keyfi tatl olsun dirsen ey Trs Revn rhatl-hulkm kapdur dahi perverde
CLXVII : A.27b, B.35a, C.42a, D.25b, E.30b, F.32a, G.28a. 2syrdurduk : syrdarak E.; syrdyduk F. //tziyne : yaz yana F. 3//Rakb olursa beste : Eer beste olursa F., G. //balanur : balayuz C.

CLXVIII Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Eer szinde durursa civn murdumca per fln ider idm nihn murdumca

187

Hemn an everp drt ayakl eyler idm Grrdm iini ol dem inan murdumca

Mblaa severm tolmasn sultnum Elme girse ufack soan murdumca

Usl ile karum eh-nin-i dil-dre Bulnsa idi eer nerdbn murdumca

Kum gzetleyerek koymam abliyi elden Sular ben bilrm her zemn murdumca

Benm olursa biri skdar piydesinn Efendi yapdurayum bd-bn murdumca

Stn ile serenm olmasa ikeste benm Giderdm orsa poa rygn murdumca

Dmen suyn tutagr furtuna olursa eer Al arduna yekeyi gel tayan murdumca

Kenr al gzne biz sana du iderz Su kapd karada sar yan murdumca

10

San derse ba yarlur konaumda Gelp gren dir idi hndn murdumca

11

Hammc Slih aa gibi gerei dkenp Yapard Trs dahi ok yalan murdumca

CLXVIII : A.27b, B.34b, C.41b, D.26a, E.31a, F.32a, G.28b. 1szinde : szine E., F., G. //ider idm : iderdm D.; iderm E. 2everp : avdup D. /eyler idm : ider idm D. 4//Bulnsa idi : Bulnur ise E.; Elme girse F., G. 5bu

188

beyit F.de yoktur. 9sana : senn F., G. 9du iderz : du ekerz E., F.; ducunuz G. 10ba yarlur konaumda : konaumda yarlur ba B., C., D., E., F., G. 11 Trs dahi ok : Trs-i gaddr F.; Trs-i rindn G.

CLXIX Filtn Filtn Filtn Filn 1 Almak ile kediye bir gice ben ge Bir kalp sbn aldurdum efendi me 2 Nn- zindn mezemz kakaval ke ile Boza- dar ile baladum ay u ne 3 Yaplayum dir iken yolda ykldum gitdm Hep grenler beni benzetdi hemn ser-hoa 4 Evde bir criyemz var ki gelr bndur yle furtuna ki dnmi idi hemn baykua 5 bn-i peynircide kungureli eyh old Bahtun vcbna kuka l alm da 6 Mesel olm bbas olna bir bg virmi Virmemi ol zmden bbaya bir hoa 7 Yri grdm geliyor elde ubuk llesi bo Gel kuzum toldurayum kmayasn h boe 8 Keyfi gemide gdsn atup tutayor Terbiyet old ? b-veche ol mage 9 Mercimek orbasn kimse yimez ey Trs Bir sehl-i hal katlup mil ola mayhoa
CLXIX : B.35a, C.43b. 8gdsn : gds gibi C.

189

CLXX Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Arnavud erbeti isem yine cnne ile Toldururdum soka nara-i mestne ile 2 Kamer-i lem olup curcuna ile cn Bezm-i yrna girerdm kur kestane ile 3 Girdeci dkkn amak dilerm rda Bir kird olsa ki yufka aa merdne ile 4 Bol sarmsak ile fodla ile olursa severm Her sabh def-i humr itmee terhne ile 5 Gice gndz nine gelme aanun diyerek ekir kadns criye-i dr-dne ile 6 Girp aralarna hayli aldum g ile Hep bardurdum an himmet-i merdne ile 7 Tartlur mumula-ve dest-i manavda bunam Bir tutar kendsini tze zarfne ile 8 Bir sanur ikisinn lezzetini anlamayan Bir del kfteli orb sar kaygana ile 9 Arnavud Vasl ile bir olur ise ikisi Kralar zencri Trs gibi dvne ile
CLXX : A.28a, B.35b, C.42b, D.26a, E.31a, F.32b, G.28b. 1//soka : zuka B., C. 3rda : rsda E. //akird : akirdm E., F. //olsa ki : ola E., F., G. 5gelme : gelmez C. //ekir kadns : Karsn ekir D.; Kadns ekir F., G. 6Girp aralarna : Aralarna girp E., F., G. 8bu beyit B. ve C.de yoktur.//orb : orba F., G. 9ile : gibi G.

190

CLXXI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir boza i ey tak kim h humr olmaya Yalnuz sev tzeyi h yri mar olmaya 2 Cmlenn malmdur pek ikre gz gibi Srer ol beygir ki ayakda kayar olmaya 3 Zelle-s ardna dmezdi olancklarun Muliminn ellerinde ger hyar olmaya 4 d yerine llesine bir aa soksam gerek d-i Mverd del d-i Kamr olmaya 5 lletn env hep soukdan olur Trsy Hazz olnmaz k gni te kenr olmaya
CLXXI : A.28a, E.31b. 1kim h : anun E. 2pek : hep E. //ol beygir ki ayakda : elbet beygiri zerre E. 3//Muliminn ellerinde ger : Zmre-i mulimlerin elde E.

CLXXII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Kedi kk olursa ana gr boz fre gsterme Ylar h bir dahi varmaz sakn vre gsterme 2 atalcaya varup geldkde bir iftlik idin sonra Nazardan hfz in mahslni ayre gsterme 3 kfe-perver olursan hemn lle idin amm Alma lankoroz-s dibin ayyre gsterme 4 Batursam altuna badan ayaa eylim bilmez Topuz ister o kzm criyem gaddre gsterme

191

Bizm masm ise sevdldur balanma sevmez Salnca sever gyet hemn gehvre gsterme

ocuklar tme Bor bezinden sdeler geydr Szinde dur da anlara alaca hre gsterme

Toan- nazmumuz ifti eline dmie dndi Mlevves itmesn lm olan murdre gsterme

Diraht-i gl dibinde sen gazel tarh eyleme zr er trtl hazer eyle sakn b-re gsterme

Marankoz ii bir tze gazel yapld ey Trs Murimmt istemez gel Ermen neccre gsterme

CLXXII : A.28b, B.35b, C.42b, D.26b, E.31b. 2geldkde : geldke B., C. 3//ayyre : ayre B., C. 4topuz : Debbs B., C. 7//murdre : merdne B., C. 8//eyle : kl D.

CLXXIII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 ndi eylemi tahta biti yorgane ddke Emn virmez krardum anlar her yane ddke 2 Binp mm-hneden bir kaya ser-mest iken yrn Olur kamer deniz ortasna mestne ddke 3 Hele bir kol-ba olsam da raks itsem dnlerde Yine kol krd dirler bir gzel olane ddke 4 Kn yola gidenler ykini azaylasun zr Grre nef ider yolda amur sisne ddke

192

Atarlar ta elbette diraht-i meyve-dr zre O tfl- bl-hevesler hazz ider kestane ddke

Kurak olsa mkedderdr btn bstnclar amm Kudurur sebzeler yamur yaup bstne ddke

Biraz yrn idin kim bauna frlak gibi dnsn Zukkda kaldura Trs seni rindne ddke

CLXXIII : A.28b, B.36a, C.43a, D.26b, E.32a, F.33a, G.29a. 1//krardum : krarum E., F., G. 2iken : olup F., G. 3raks itsem dnlerde : raksver olup dursam F., G. 4ykini : yklerin B., C., E., F., G. 6mkedderdr : keder eyle E., F., G. /amm : cmle E., F., G. 7//Zukkda : Sokakda E., F., G.

CLXXIV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Heykel-i menhsuna bak destne al yine Turp skayum sen gibi irlern lyna 2 Gizleyp yay ok atdum snesin itdm nin Zahm aup bir dneck ddi rakbn payna 3 b-zede olur diy ok vesvese itdm yine Baz ebytum drdm Sulkulle ayna 4 Zelle-s ardna dmidi grdm Mikeln Aylm bstnc krda be msr budayna 5 Trsy buld suyn gerekden erun senn Kamer olsun bri eylersin szn icryna
CLXXIV : A.28b, B.36a, C.43a, D.26b, E.32a, F.33b, G.29a. 2F. ve G.de 4. beyit 2. beyitte yer alyor. 4ardna dmidi grdm ...n : M...n ardna dmi gnlini B., C., D., E., F., G.

193

CLXXV Mefl Mefl Mefl Feln 1 Ey turfe kodo heykel unvnuma deme Kamer olamam sana girbnuma deme 2 Eeklik idp tel krasn leme karu Ey ne sakn zlf-i pernuma deme 3 psz diy dahl itmeyeler imdi fakre Esvb serilen bede urganuma deme 4 Tondurmak ise zemheride syle murdun Yok ise eer pister yorganuma deme 5 Ta sti bana bg ider ger yaza karsam Tz gibi gel tadaki tavanuma deme 6 Elli sekize yolda olal bun buldum Trs meded ardumdaki olanuma deme
CLXXV : A.29a, B.36a, C.43b, D.27a, E.32a, F.33b, G.29a. 3itmeyeler : eyleyeler E., F., G. /imdi : bekle B., C.; belki o F., G. 5bu beyit E.de yoktur. /ider : olur F., G. /ger yaza : yaza F., G.

CLXXVI Mefl Filtn Mefl Fltn 1 Ben m-miyn- yri aldum hemn hayle Altun ile yanasam gelmezse kl kle 2 Virsem eline bir kez saum ile sakalum Alsa gzel tammen i gelse itidle

194

Agyr ise dem--dem bizden gzin ayurmaz kmazsa bri evden tutsun hemn havle

Ms aa lsin fark eylemez didiler Anun in efendi dnmi hemn akale

Ad oban kpei h kurda varmaz ol it yle acb heykel benzer btn cemle

Bu zemheride haftn gyet pamukl lzm Geydrsem ayda bir kez ol kalar hille

Trs gibi obana bir gayr sz yakmaz Sza girerse br mek eylesn kavale

CLXXVI : A.29a, B.36b, D.27a, E.32b, F.33b, G.29b. 2//i gelse : gelse i E., F., G. 6zemheride : zemherrde B., D., E., F., G.

CLXXVII Filtn Filtn Filtn Filn 1 Dil-rbnun bir gice vardumd tenh stine B-tekellf olmayan varmaz mheyy stine 2 Ukdeler eyler o h- dil-firbm ka Varmaynca kef olnmaz byle man stine 3 akn tirykinn saymaz sonn yir kftesin H yakmaz lavdanom macn nan stine 4 Ol rakb-i zit-sret dnmede pervne-ve kbet bir gn der em-i kils stine 5 Mr-i Burnaz ise asl benzemez bir kimseye Burun otun ekmeden yimez o halv stine

195

Bozburuna ekdiri varnca py-zenler btn Uram ishle vardum ben tem stine

n brakdlar dumr- ishlden geldi ftr tdiler bir bir kayalun kup t stine

Zevrk- kumla gibi furtunaya rst gelse de Bulur eyymun kar elbette dery stine

Engine kma gremezsin kylarn sakn Yelken alt olmaynca varma ad stine

10

Zr grrsen Trsy boncorne di karu koma stdr el elden varnca ar- al stine

CLXXVII : A.29a, B.36b, C.44a, D.27a, E.32b, F.34a, G.29b. 1vardumd : vardum da B., C., D. 2eyler : eyle C.; idp F., G. /h- : hum C. /dilfirbm ka : dil-firb ukna E., F., G. 4zit-sret : bed-lik G. 7ftr : zaf E., F., G. 9kylarn : kylar D., E.

CLXXVIII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Bulursan dil-beri tenh sokul gerdne merdne Sakn kamer olup halt eyleme sekrne mekrne 2 Limon skm g..ine mderi togdukda ayrun O keskinlikdr it gibi salar gerdne merdne 3 Seryun nekbeti bstniyn h hay itmez Edebszdr yannda anlarun klhne mlhne 4 Meyih sretinde mrtekib mdminleri grdk Yaramaz m-tekaddem ber eyhne mey-hne

196

Resen-bz olma yeste grmem ben sana Trs Gel olma leme kamer kup urgana murgne

CLXXVIII : A.29b, B.37a, C.44b, D.27b, E.33a, F.34a, G.30a. 3bustniyn : bustnclar E., F., G. 5ben sana : sana ey E., F., G.

CLXXIX Filtn Filtn Filtn Filn 1 H inanlmaz efendi hele bu insna Her biri dir tazya tut kaa gr tavana 2 Bize yel ol dimekde arz yrnun Poyrazun gayry gyet severz merdne 3 Byn grdi rakbnde zildi ol dem Yel gibi yellenerek gitdi hemn ingane 4 Ne eserse bu souklarda gelr bd-i hev Yelkovan dinse sez hakkumuza elne 5 Anlarun ekdi bu korku harccdandur ergemi yakd diy kad fakr ormana 6 Funda-s ipe sapa gelecek bir szi yok Souk hen dkilp h gele mi sindne 7 Bizi ayu gibi oynatmasun ol direde Def gibi kzmaya yed yzmz rindne 8 K gni byle brdetde deimem asl Bir bayakl kebeyi Hind ii yorgana

197

Trki balar diy kamer olasn ey Trs Sana ehr dimek isnd olur insfne

CLXXIX : A.29b, B.37a, C.44b, D.27b, E.33a, F.34b, G.30a. 2arz : arz ol F. 3rakbnde zildi : zildi rakbnde D. 4bu beyit E.de yoktur. 5ekdi : korkdu D. //harccdandur : harccdan kim D. 7//yet : gyet G. 8K gni byle : Kn byle bir F.; K olup byle G. /brdetde : brdetle B.

CLXXX Mefl Mefl Mefl Feln 1 Yrna brek olsa da katmer beenilse stine ekerdm dahi skker beenilse 2 Halka olur ise zerine yaylarak alur idm sdk ile dil-ber beenilse 3 Pr-marifetem ben size bademle yapardum Eriboz ii skkeri kfter beenilse 4 Kuzgun-ve imretler erken pilav ile Zerde getrrdm iki lenger beenilse 5 Mehr olayum cerr ile Trs gibi bende Kamerlik ile itdm iler beenilse CLXXX : A.29b, B.37a, C.45a, D.28b, E.33b, F.34b, G.30a. 2olur ise zerine yaylarak : olur eer stine cnlar virp cn F. 4imretler : imrete E., F., G. 5ile : idp F. CLXXXI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Fndk altunyla yalvarsam gerek cnneye ceiz yapsam gelr b-bhe bende hneye 2 Hidmet-i uka bel balar da dmen-der-meyn Arkasnda gezdrr kil olur dneye

198

Arkaldan kurtlan Ms aay seyr idn Bir kaval almak yakmazken heves halayna

Her ne denl hk-i stanbul olanlar var ise Meyl iderler ekser lapa ile kayganaya

Beste olsa bu gazel zencr uslinde eer Okmak yestedr bu Trs-i dvneye

CLXXXI : A.30a, B.37b, C.45a, D.27b, E.33b, F.35a, G.30b.

CLXXXII Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Yine bir nev-gazel yapdum olur yrne elence Disnler okuyanlar glerek amm ne elence 2 Ho-bc karlar yolda dnde mter bulsa Satard kays ile kur kestane elence 3 Varaklansa gazelleri ksa bayramlarda meydna Gelrdi seyre ser-t-p olur sbyne elence 4 Ayakdan kalmayalum diy elden geldi rtbe kardum baa hda bir gazel rindna elence 5 Hevydr bu vdde bizm stdumuz Trs Olur bu mashara ebytumuz yrna elence
CLXXXII : A.30a, B.37b, C.45b, D.28a, E.33b, F.35a, G.30b. 1olur : ola F., G. 3//olup : olur E., F. 4//rindna : yrna B., C, 5//yrna : irfna B., C., E., F., G.

199

CLXXXIII Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bakkl irdi bana sarb sirke kse kse Dndi hem iki gzm kan ile tol tse 2 Ben alna inandum pancar gibi boyandum k olup kapladum ol lebleri kirase 3 Haftn kalb Kfrvf baka iin greydm Bir intiyan bieydm uysun o bir libse 4 Trk arkasndan eksk olmaya hem elinden Meyyitn klng krek brd har durmase 5 Bir hidmet ile getmek olursa Ankaraya Mlik olurdum anda tebsi kadar nuhse 6 Girse elme fursat ne herzeler yir idm Bir kez msellim olsam ben belde-i Payasa 7 Mek itmek ister isen tel krmadan hazer it Bozuk dzilse grinme sen algc Minasa 8 Hep hvacegn- dvn tadd olnsa bir bir Hadden ziyde old sanman gelr kyse 9 n hvacegn iinde nm-ver old gyet Kamerlik ile Trs ddi zebn- nse
CLXXXIII : A.30a, B.37b, C.45b, D.28a, E.33b, F.35a, G.30b. 4brd : brd E., F., G. /mse : nse G. 7//dzilse : dzen D., E., F., G. //sen : ol G. 8bu beyit B. ve C.de yoktur. 9n : Hep C. /iinde : ire C.

200

CLXXXIV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Elenilmez k gni yr olmasa knede Beklenilmez yalnuz bayku gibi vrnede 2 Bir brdet ddi erbb- keyifn beynine Her biri buz gibi dond kald kahve-hnede 3 Yaz gnidr hep gd gibi atup tutduklar K gni Be rdei gibi kalurlar lnede 4 n soukdan baz dervn gibi b-reler Erbani dar kardlard ille-hnede 5 Bu sene h kaymaduk yokdur kzaklar yalayup Hayli bir elence old zmre-i sbynede 6 Tecrbe itmi kati vfir kiiler byle dir rtibt olmaz ayakla zmre-i mestnede 7 K gni kahvaltya r-b yiyen gelsn diyem Sarmsakla yal etmekler gerek terhnede 8 Nazm- rnm grenler rek idp didi bana Byle pikin grmedk bir drl halv-hnede 9 Kakaval nce zindn etmeinden gayrs Nakle lyk kalmad ey Trs ey mey-hnede
CLXXXIV : A.30b, B.38a, C.46a, D.28b, E.34a, F.35b, G.31a. 1olmasa : olmaya F., G. 2bu beyit F.de yoktur. //dond : told B. 7bu beyit F.de yoktur. /orb : orba B., C., E., G. 9Kakaval- ke : ke-i kakaval E., F., G. //Nakle lyk : Bu misilli F., G.

201

YE HARF CLXXXV Mefl Mefl Mefl Feln 1 K geldi bu asrun kati serd old hevs Mahzar- nefsi gibi brdetli its 2 kd kmrn batman yz preye old Bir el kiri idi yzmn kald karas 3 Ba zre yeri var o hill-i ramznun Nm oru ay didi Trkn blegs 4 Nr tan itdi o meh-prenn ol dem Terfi ile lemi toldurd ziys 5 Mankr buhur satmaa balad ocuklar Byle olagelmi bu ayun nev nems 6 rda oru keyfi duhn arayarakdan Eski Yenice tala ddi zurafs 7 Ayy- zemn ebniye-i keyfi ne bilsn Afyon ile kahveyle olur keyfn ess 8 Aham u sabh keyfe uyup iki eliyle Tirykilern tutdu kahveyle gds 9 Old ramazn hir d eyledi cmle Tirykiler esnfnun al v geds 10 Kamerlie mekum yetieydi diyerekden El kuklas oynatmaa kd ndems

202

11

Hurmy tor apkun eekle yola kdum Ald btn etrfum fellh gurebs

12

il pre girerse elme bende efendm Sarf eylemenn var bilrm zevk u safs

13

Biz suhre-i lem geinrken yine cn Lyk m ki takld ide ehrn sfehs

14

Trs hele kamerlii sen itme ferm nye ne gam imdi kabl old dus

15

Vl-i Msr hazret-i Yahy-i zemnun Nahl- germ syesidr mesken cs

CLXXXV : A.31a, B.38a, C.46a, D.29a, E.34b, F.35b, G.32b. 5balad : balard F., G. 6rda : rsda E. 8//bu msra C.de yoktur. 9bu beyit B.de yoktur. 9//bu mrsa C.de yoktur. 10yetieydi : yetidi B., C. 14 ve 15. beyitler C. ve G.de yer deitirmi. 15Vl : Sultn E., F., G.

CLXXXVI
Mefl Mefl Mefl Feln 1 Soan u sarmsakda bizm sab m kald Bu dneleri dirmeye knnb m kald 2 Seyircileri ald harret ie ie Btye erbetide vin-b m kald 3 Der-ban ac em dkenlerde Kanbur v topal mahlas p-bb m kald 4 ok eme yapuld bizm stanbulumuzda Hep kurd birinde dahi b m kald

203

Hep ferve-fr arayanlar zaar-s Beyhde gezer sral sincb m kald

Var idi ezel hrs yeker ayuclarda imdikilerinde yekecek tb m kald

Trs hele kamerlik ile halka grindi Karmadu girmedi bb m kald

CLXXXVI : B.38b.

CLXXXVII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Beygir olmazsa eeklen sana yokdur zarar Ger palnun yok ise kendne al bir semeri 2 Dimesnler zuraf sana yular eksk Eekn apkunn al kalmayasn yolda geri 3 Elne tze girerse an kaurma gzet Ardn al hiss ider klar geme ileri 4 Koma plak ocu belki r geydre gr Kil olursa eer herzesini yir pederi 5 Zenne al ki snsun aralk bulduka Grinrse sour elbet ana yz gibi eri 6 Byle ksrauma kz gibi bakarsun Trs L-nazr idi iki olmasa ger ifteleri
CLXXXVII : B.38b.

204

CLXXXVIII Filtn Filtn Filtn Filn 1 Fre ykde bu gice bir iki yorgan deldi Kediler grmedi bir vech ile pinhn deldi 2 Tahta bendn ridi havls vrn old Deme tahtalarn tamla-y brn deldi 3 Kp dibi evre amur olmak ile sultnum Her tarafnda zuhr itdi soulcan deldi 4 Susadum da sulamadun beni diy dil-ber Mek-i sakky bayla nmyn deldi 5 Binim eski diy hfza aldum yine Orta parma ile ardum yrn deldi 6 Bir musanna fener aldum ki cedd-i ikenbe Gtrrken eve ta atd da sbyn deldi 7 bn-i adrcy medh itme sakn ey Trs Pek tlek hrsuz idi orlda bir hn deldi
CLXXXVIII : A.31b, B.39a, C.46b, D.29b, E.35a, F.36a, G.33. 3bu beyit F.de yoktur. 4sulamadun : sulamad E., F., G. 5yine : cmle G.

CLXXXIX Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Koncolos yapulu ayr ise mevzn er idi Dil-beri grdi hicbndan o mecnn eridi 2 Tond b-re saak buz gibi soukdan Gnei grdi de mnende-i Ceyhun eridi

205

Sca gyet ile keskin olur Edirnenn Baz cmilern stindeki kurun eridi

Pek elimsz grinr krd ricl-i Msr Hulefdan birisi dahi kalavun er idi

Baz eek an halv-y sabn sand Ald azna kprdi kara sabn eridi

B-ur olduna bu dahi bir hiddr Ceyb-i tirykde kd ile macn eridi

Der-beder gezmee mek var idi lemde Trs-i b-re n gibi kuzgun er idi

CLXXXIX : A.31b, B.39a, C.47a, D.29b, E.35b, F.36b, G.33a. 3Sca gyet ile : Sca kati pek F.; Sca ki gyet pek G. 6Ceyb-i tirykde kd ile : Kgd ile ceyb-i tirykde F., G. //kd : kgaz B., C.

CXC Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Beni bahr-i gama sald turunc u portakal kayd Byk kayd imi lemde grr hegbe uval kayd 2 Aardum erge-i bakkl Ordu-yi hmynda erez nev bulnsa mmkin ancak kakaval kayd 3 S yirken yemekliklerde kalsa di arasnda Var iken boynuzum serde sakn ekmen hall kayd 4 Kuyumc sanatn ilerdm amm pteyi atdum m altun olurd olmasayd kl kl kayd

206

Geerken bal kapanndan bu k bir tatl ey grdm Palamud arkasnda buzda bir dne haml kayd

Kenrumda dal ktk greym diy sylerken Yitrdi kendsin olan zildi peteml kayd

Terzland kantr amamak zre biraz gitdi Aya basmad dz amura ddi topal kayd

kfe beslemekden bahtumuz olsayd lemde Karanfil besler idm olmasa amm sifl kayd

Kati kamer harfm Trsy kttb arasnda Donanmada beni seyr eyleyen ekmez ceml kayd

CXC: A.31b, B.39a, C.47a, D.29b, E.35b, F.36b, G.33b. 1//grr : harar C.;eer F. 3bu beyit F.de yoktur. //ekmen : ekme B., C., D. 5k : gn F. 6Kenrumda : Kenr- suda F., G. 7//dz : kr B., C. 8beslemekden : beslemekde B., C.9//Donanmada beni seyr eyleyen : Beni seyr eyleyen donanmada E., F., G.

CXCI Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Kebb ile kavurma ire ey a soan yok m Vekl-harca dimezsn eksi sende lisn yok m 2 Hyar bstnun sf g...n var ise sen bekle Otur dem gayra dime bir ps-bn yok m 3 Y...lanm gelr mulim arard tze gavglar Alup ardna kalkan durur bir pehlevn yok m

207

Nin hayvnlk eyler ol rakb-i bed-lik bilmem Aceb feryd alkdan m yemlikde saman yok m

Grp yamur tamlardan gzel su almaa mil Btn almak dilerse sor yannda nv-dn yok m

Bodur bir kum irmez elm ol kadd-i blya kardum drt ayakl olsa bir kez nerdbn yok m

Nedem yamur yaarsa tamladan korkarsn ey Trs Evnde otalarun birisinde h tavan yok m

CXCI: A.32a, B.39b, C.47b, D.30a, E.36a, F.37a, G.33b. 1//dimezsn : dimez ise B., C. //eksi : eksin B., C. 2bstnun : bstnn B., C., D., F., G. 5sor yannda : gir yannda F., G. 7h tavan : nv-dn B., C., D.

CXCII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Didm gtrrsin hele seyrne yourd Ekitme yidr bsbtn olane yourd 2 Alna criyenn sz yok efendi Yufka aacak hmr amm ne yourd 3 Gezmekle biraz gnde yzm yand diyerek Srdi yzine gzine dvne yourd 4 K gnleri gyet severm r-bsn h eh-bz bize kabayla terhne yourd 5 Dmi boaz derdine Trs ne bu hrs mi dkerek pister yorgane yourd
CXCII: A.32a, B.39b, C.48a, D.30a, E.36a, F.37a, G.34a. 4orbsn : orbasn E., F., G. /h : pek B., C., F., G. 5//mi dkerek : Dkmi ierek E., F., G.

208

CXCIII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Menzilci tavar gibi srt bize dedi Yemeklik in it gibi ruhsat bize dedi 2 Yrn arasnda yine destra ta atup slbum p tutd da nekbet bize dedi 3 Halvya aurd bizi k gicesi yrn Kil olcak sraya sohbet bize dedi 4 Old pederm pesi neccr idi anun Gayr yok idi vrisi let bize dedi 5 Trs-i fehmz shan-ry- zemnuz Gitdiyse Hevy nola nevbet bize dedi
CXCIII: A.32b, B.39b, C.48a, D.30b, E.36b, F.37b, G.34a. 2atup : atd B. 2//bu msra C.de 3// ile yer deitirmi. 3//sraya : srada B., C. 4bu beyit D.de yoktur. 4pederm : pederi B., C. 5nola : hele F., G.

CXCIV Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Gnl taun bandan indi ddi yre besbelli Ald lle-ve ruhsat bulnca yre besbelli 2 Koruk geldi grindi sapa bindi dil-berm mjde Misl-i lankoroz be ddi hep yek-pre besbelli 3 Kzl alay reng ald diy arz- net itdi Drdi oda ayr o te-pre besbelli 4 Grince ben de ddm ardna hayl emek ekdm Duyld kssamuz yokdur mecl inkre besbelli

209

aldum hayli ol h kucaa almaa amm Ar geldi ne hcet urmaa kantre besbelli

Harret virdi bana evrenn yapdu sarmalar Yine sirke komdur Arnavud bancare besbelli

Bu gice sohbetn er bas olmsn iitdk Yznde bir iki dne kalm kare besbelli

Zemne dil-beri ber-vech ile minkarle sayd olmaz Arakla bde ister hem dahi il pre besbelli

Byk burdukda ekmi an havfinden ne geldiyse Kenrsuz tahta pikn ile nakl ayre besbelli

10

Drt okka m alur kandl azl lmei buld Krk saks dibiyle szdiler hem-vre besbelli

11

karsa mey-frun mr-i Burnaz sd karnda Neseb isbt ider bir ey komaz n-re besbelli

12

Girince iine bin reng ider b-bhe ol gaddr Yise mshilci karur evvel bin pre besbelli

13

Girsin fikr iderken Trsy sor hem sul eyle Dile gelmez kabhat eyler ol alvre besbelli

CXCIV: A.32a, B.40a, C.48a, D.30a, E.36a, F.37a, G.34a. 1bandan : banda F., G. //bulnca : bulnd B., C. 3bu beyit F.de yoktur.3//o : ol E. 4hayli : bend-i D. 5hayli ol : bunca dem F., G. /h : ha B., C. 7//dne : yerde B., C., F., G. 8 ve 9. beyitler G.de yer deitirmi. 8bde ister : bdecik D. 9burdukda : burmakda E., F. /ekmi : ekdi G. //pikn ile nakl : pikn nakl ile B., C. 10Drt : Be B., C., E., F., G. /lmei : mlei B., C. 11//n-re : b-re D. 12bu beyit C.de yoktur. /karur : kard F.; kar olup G. 13iderek : iderken E. /sor hem : sorsam B. /idp : eyle B., C.

210

CXCV Filtn Filtn Filtn Filn 1 Bir ziyfet eyledm ben yahni bir orba iki Tatl tatl sohbet itdm turi bir halv iki 2 Yazsalar asl byk vasl olsa kfa gayn olur ki drl oknur mans bir iml iki 3 Mttefikdr susa bbnda efendi ekser Resm-i hatda susanun lafzsi bir man iki 4 Dde-i ayre kara su gibi okdur gelen Edirne ehrinde Arda suy bir dery iki 5 Trsy env zi-rh hadd-i ahlk eylemi Emr-i Hakla her birinn burn bir ayn iki
CXCV: A.32b, B.40a, C.48b, D.30b, E.36b, F.37b, G.34a.

CXCVI Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Bu fakr-hneye bir yahni kapan gelmez mi Soframuz kduun grse inan gelmez mi 2 Halka rn geleyor tatl dili Rmnn Ermennn dili bed szi yavan gelmez mi 3 Dil atup b...lca blbl gibi ekse dahi Byle murdr szi ayre yalan gelmez mi 4 ridi kaba soanun acsn ok ekdk Geliboldan aceb yerli soan gelmez mi

211

Fre bol denize fide dir akllar Saklasak peyniri dollba san gelmez mi

Llecilik ideym bahtum bir kez snayum Tahtama lankoroz ekdkde sinn gelmez mi

Byle beyhde mzahref szi alsa aza iden kimseye Trs gaseyn gelmez mi

CXCVI: A.32b, B.40b, C.49a, D.30b, E.37a, F.38a, G.34b. 4kaba : yerli F., G. //yerli : bir yerli C. 5bu beyit F.de yoktur. 6bu beyit F.de yoktur.

CXCVII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Y kfiyesinde yine bir nev-gazel old Tulayla kirele horasanla temel old 2 Kerpi gibi cmle gazelliytum ben de Bir klba dkdm hepisi b-bedel old 3 N-puhte olan irmi adayla pirdm Kahvaltya yrna mferrih reel old 4 Sehhr imi k ise sihr ile rakbn Bindi gibi arkasna bir bagal old 5 Krat ile alurlar iken arif olanlar Rsp-i Bol-ve gazelm mbtezel old 6 rmez elmz am aacnun depesine Bu fikr ise bir bakaca tl-i emel old

212

Bu mashara ebytuna irkin diyemezler Dngel gibi hm olmad Trs gzel old

CXCVII: A.33a, B.40b, C.49a, D.31a, E.37a, F.38a, G.34a. 4bu beyit E.de yoktur. 5bu beyit B., E., F.de yoktur. 6//bakaca : baka da B. 7ebytuma : ebytuna G.

CXCVIII Mefl Mefl Mefl Feln 1 Aklum ald tze bahrun gzellii zm zemn ry-i nigrun gzellii 2 Avlar sinek ricl niss bu demde hep Olur kiras zemn hisrun gzellii 3 Suyn bulunca gezdi o mestne it gibi Hayretde koyd kur pnarun gzellii 4 Hep baevanlarun gzi yazlarda alur Burnnda iei o hyarun gzellii 5 Trs bir iki kamer ile hzr ol yri Vardur kenr- cda enrun gzellii
CXCVIII: A.33a, B.40b, C.49b, D.31a, E.37b, F.38b, G.35a. 2bu : ol F., G. 3//koyd : kod D., E. 5ol yri : olagr D. //cda : suda F., G. //enrun : hisrun B., C.

CXCIX Mefln Mefln Feln 1 O hammmlarda galtn olmadun m O klhanlarda szn olmadun m

213

Kuraklk oldun h istemezsin amurlarda soulcan olmadun m

Rakbe didiler it gibi sen de Ulu rda der-bn olmadun m

Al viri idene tan idersin Be hey sf sen olan olmadun m

Seni yrndan old didiler hep Sen anlar ile yrn olmadun m

Mudanya beygiri gibi amurda Yrrsen de bclkan olmadun m

Bayakl yorgan rtindkde Trs Esr-i kutn yorgan olmadun m

CXCIX: A.33a, B.41a, C.49b, D.31a, E.37b, F.38b, G.35a. 3//rda : rsda E. 4idersin : edersn E. 5 ve 6. beyit E.de yoktur.

CC Filtn Filtn Filtn Filn 1 Misket elmas yidm ryiha lezzet bk Geen ay tur yidm kald harret bk 2 Var iken arkalcum h byndan korkmam ekerm yel gibice brn gayret bk 3 Deli berber bileisi gibi dz olsa dahi Kellii itsem tekellm yine lknet bk 4 Kaldrm mmcs tadan karur etmeini Kaya ba dadur halka hunet bk

214

b- limon ile Trs leke olmaz buldum Bde-i nbe limon sksa da humret bk

CC: A.33b, B.41b, C.50b, D.31b, E.37b, F.38b, G.35a. 3dahi : eer E. //itsem : itse D.

CCI Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Sitanbula bu yl bir mashara Bulgardan geldi Srilmi habb- mshille kup n-rdan geldi 2 Kmeslerde nasbm dire idm diyerekden O hayvn dmeni sansar aup dvrdan geldi 3 itdm sngeri rb ile silmi sprmiler Kufe kfe zibiller be-i Ttrdan geldi 4 Eln atdu ta rak der dirler meseldr bu Yuvarland rakbn bana ta yrdan geldi 5 zilse virmez asl kimseye ser-rite ipek-ve Aralkda iin grmide pk inkrdan geldi 6 Kcide bez komam girsem nigrun tezgehine ben Tokunan bezlern dz olmas enbrdan geldi 7 Mekik atmak grh- ulhalarda bir keml ancak Bakr-s bize hlis haber Lazlardan geldi 8 Kaduklarn tamdan grp asln sul itdm Kedilern firr- korku-i sansardan geldi

215

Odanun evresin lal ile nak itdrdm amm kim Tavan lciverd olmas jengrdan geldi

10

Krk tulalarndan havz u fskyye yapld hep Varaklanm pirinc fevvreler mimrdan geldi

11

Bi-hamdullh ki ake tahtas denl yerm vardur Pabuccyla kzl alas lle-zrdan geldi

12

Dolam alacak ey bulamam cmle havu alm Bizm koca kar zenbl ile bzrdan geldi

13

havfi d-t itdi piyde kaddini yolda O balk oklu hep kesret-i emtrdan geldi

14

Kun bu rzgr name-perdz old ey Trs Nefr-s sady- nev-be-nev minkrdan geldi

CCI: A.33b, B.41a, C.50a, D.31b, E.37b, F.39a, G.35b. 2. ve 3. beyitler E.de yoktur. 2diyerekden : diyerek gice B., C., G. 3silp : silmi B., C. 4rak : uzak D. 5bu beyit F. ve G.de u ekilde yer alyor : Evin nakn beendm meslekn bu kalm ey Trs Tavanun lciverd olmas jengrdan geldi 5virmez asl kimseye ser-rite : kimseye ser-rite virmez D. 8bu beyit E.de yoktur. /itdm : itdk E. 9evresin : sakfn D. /amm : y D. //Tavan : Kenr D. 10yapld hep : yapldukda B., C. 11//alas : elmas D. 13havfi : kayd D. 14Trs : Nak C.

CCII Mefl Filt Mefl Filn 1 Uzun kulakldur hele merkeb didkleri Eekler atun ola sinek hep didkleri 2 Agyr eer himra binerse paln ile Bin diy emrn ismidr irkeb didkleri

216

Kamerlik ile meclis-i hsa girer avu Hep halkun oldur ana mukarreb didkleri

Trkde su konup iilen kabun addur Urbn dilinde kze v mereb didkleri

Gayrun cebinden umma sakn fide sana Her kiinn yannda gerek ceb didkleri

Olana sm zer gerek anunla rm olur Rspyi aldadandur o gabgab didkleri

Trs girerse destne yek merdi bir kere Dib gsterendr ana urup leb didkleri

CCII: A.34a, B.41b, C.50b, D.32a, E.38a, F.39a, G.35b. 1//bu beyit E.de yoktur. 2. beytin 2. msra yer alyor. 2eer hmra binerse paln ile : eer binerse paln ile hmra D. 3meclis-i hsa : meclis-i ha E.; bezme eer F., G. /girer : girek D. 4addur : ismidr D. 5sana : henz E., F., G. //gerek : sana B., C. D.

CCIII Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Hanei bir tavuum vardur efendi tepeli Gren dem sanur olsayd eer iki eli 2 Ton il heyeti dil-ber kpeler gnda Didiler itdi temessl koca avu kpeli 3 Arpadan gayr yimez nzl bytdm an Old tavuklar arasnda gzeller gzeli 4 Ger kibrun delisi olsa merk dirler Fukardan olur ise diyeler ana deli

217

ekdi tokmak kay gibi evirdi dil-ber Halka gsterdi miynn gren didi beli

Kesme tadan yapayum diy ald kki Gecik old su pldesi gibi temeli

Halka tatl grineydm diy bu Trs-i zr Kendne bir uka kesdrdi ki rengi asel

CCIII: A.34a, B.42a, C.50b, D.32a, E.38b, F.39a, G.35b. 1//eer : anun E. 3//Fukardan : Fukarda E., F., G. //diyeler ana : ana dirlerdi F., G. 6ald : aldum B., C.; alduk E., F., G. 7//Kendine : Enine E., F., G. //kesdrdi : idindi F., G. CCIV Mefln Mefln Feln 1 Uurdum ku gibi elden hurs ki satde buld Engerus 2 Gerekse sze ayre ayak-d Gzel szendedr tanbri Ms 3 Yetrmez hakkn bir kimse anun Unutmayz o miskli buus 4 kisi dahi vdsinde yek-t Grenler didiler insn kurus 5 Mey ltin sul eylerse Trs Bezmde fndun hodur koyus
CCIV: A.34a, B.42a, C.51b, D.32a, E.38b, F.39b, G.36a.

218

CCV Mefl Mefl Mefl Feln 1 A kapayup matbah seyrne mi kd Kzmlk idp fhie yrne mi kd 2 Yaz geldi diy sdece kahvalt yerine Hep fodla-i seg-bn ile terhne mi kd 3 Grr gzi hvnendelern orbac ol Hep halka ider krli haymana mi kd 4 Salluta ider stakoz ehl-i bezm hep Kr tli kulyuz ise bir dne mi kd 5 kird-i resen-bz olayum dir bizm olan stde dahi varmadan urgane mi kd 6 Zencr-i elem Trsyi gerden-zede itdi Arz eylemee hlini divne mi kd
CCV: A.34b, B.42a, C.51a, D.32b, E.38b, F.39b, G.36a. 3bu beyit F.de 4. beyitle yer deitirmitir.

CCVI Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Bin-i vasl olan bel virp dipden direklendi Ksa gelmekle alt yanna be parmak eklendi 2 Sitanbul gibi beygir-i arba yokdur eekler ok Varnca Msra akrn gibi ol da eeklendi 3 Tuvar in zemnnda biraz arpa alnmd Ylna varmadan enbr iinde hep bceklendi

219

Benm erkn fercem ta otada on gn iinde Efendi durmak ile hayli yerlerden ieklendi

Kepze yerine ben kullanurken kadd-i ayr Tatr ok gibi elden kup bir kez yeleklendi

alarlard rakb-i r-siyehler bir gice amm nmze alup olan arkasnda beklendi

Nasl olursa bir yol koldan ataruz diy Trs Rakb-i dv falya virmemek zre tfeklendi

CCVI: A.34b, B.42b, C.51b, D.32b, E.39a, F.40a, G.36a. 1olan : olan E. 2beygir-i arba yokdur : at br-gr-i arba E.; at beygir-i arba F., G. //akrn gibi ol da : akrnlarna bakd E., F., G. 3//varmadn : varmad F. //enbr iinde hep : enbrda arpa F. 4//yerlerden : yerleri E., F., G. 7bir yol : biz F., G. /diy : diy bu F., G. //dv : dve F., G.

CCVII Filtn Filtn Filtn Filtn 1 Hemie ta tadurdum be on himrum olayd Frengi ipinden ola anlara yularum olayd 2 Hvcelie heves sanma kim eeklimden idi Maa dir akrum yhud tmrum olayd 3 Grh- hvcelern eskisi benm gibi azdur Dilencilikle germezdm mri krum olayd 4 Bzar kovanlara takld idp bu gn getreydm Satardum iki sepet Lankanun hyarum olayd

220

Cehletm benm lemde gn gibi grinrdi Dir idi Trs eer zerre itibrum olayd

CCVII: A.34b, B.42b, C.51b, D.32b, E.de yok, F.40a, G.37b. 1//ipden : ipinden E. 2Hvcelie : Hvcela B., C., E. /sanma kim eeklimden ide : eeklimden old sanursn E., F., G. 3hvcelern : hvcegnun F., G. 4bu : bir D., F.

CCVIII Filtn Filtn Filtn Filn 1 Rm ilinde araba nml serm gelmez mi rtl sti ii tol hurrem gelmez mi 2 Sar k... hele hemre bulnd gebedr Vaz- hamml ile yeni demde i... gelmez mi 3 Eek erkek olur ise anurur b-bhe Savt selemn olur elbette namem gelmez mi 4 Kefe ald t... diy mezk eyler ns Bayku idcek erbb- himem gelmez mi 5 sten var ise gel yal kavurma ala gr Her zemn Dobrcadan krpe enm gelmez mi 6 Byn grse bir dem enik-i Burnazun tse havfiyle kabhat ki sitem gelmez mi
CCVIII: B.42b.

CCIX Mefln Mefln Feln 1 Aceb sedd old bb- zer kapand Dndi hep o kapular kapand

221

Kapamas kar mekteb ne yerde Yediler vakfn anlar kapand

Uslyle ekp ald yanna Otada eyh ile dil-ber kapand

Tasarruf shibidr eyh-i fn Uyup nefsine de yer yer kapand

Yalardum baklava tebsisi gibi Yaka drdi smn-ber kapand

Yimi oldum hat-i Mikeli ben Kabz oldum tabatler kapand

Rakbn ava km kda geldi Bizm iftlikde ol itler kapand

ra destisinn azna Trs Dkilmesn diy snger kapand

CCIX: A.35a, B.43a, C.52a, D.32b, E.39a, F.40a, G.37b. 1old : olup D. 2kar : kan G. /ne yerde : nerede F. 6bu beyit E.de yoktur. 7km : gelmi D.

CCX Mefl Mefl Mefl Feln 1 K geldi de ayr eve dkkne kapand Sad gibi tond dp amm ne kapand 2 te yimee balad mnend-i Rif Kamerlik ile te-i szne kapand

222

t gibi rakbi kovarak krda drdn Bir karyeye vardum orada hne kapand

B-perde didilerdi cn Kurd var imi perde zarfne kapand

Bir sille nice urd Karagz Hc vz Ddi yzi zre o dem amm ne kapand

Yalard seni k- eydlarun amm Bulnmad bir dirhemi yag-hne kapand

Dil-ber geer iken sapna dokuna ddi Alt ste gelp tbe-i kaygane kapand

Ama kutnun kapan didi fakre Ad usul ile yine rindne kapand

Trs bir iki kse grp ser-hue dndi Duramad ayakda o mestne kapand

CCX: A.35a, B.43a, C.52a, D.33a, E.39b, F.40b, G.37b. 3//vardum : varduk B., C., E., F., G. 4didilerdi: didiler F., G. 7bu beyit D.de yoktur. 8bu beyit C.de yoktur. /fakre : fakirn G.

CCXI Filtn Filtn Filtn Filn 1 Ale-eb-i paskalyada toprak etdi Sir cins dahi mlek bardak etdi 2 Sordlar millet-i aysb didi mmetm Sonra kamerlie gtrdi muallak etdi

223

Kara kz uyhuya dalm da alm gr ? Girdi ara yerine birisi matrak etdi

Kara kz karaya urm da darlm erine Kalburun dirilerin yeter de kasnak etdi

Dim tersinedr kara kzun hep gadab rdee ilne tartld etdi

Kod rakb ortaya kamerilik ile Hokkalar oynadarak hayli yuvarlak etdi

Kfe ddi hevesi tee yand Trs Kale gelsn diy terhneyi zbak etdi

CCXI: B.43a, C.52b. 3bu beyit C.de 5. beyitte yer alyor.

CCXII Mefln Mefln Feln 1 Bahr old aalar hep enlendi Deve dikenleri kd dzeldi 2 Uzand su kaba gibi leylk Sarld sarmak ana seslendi 3 Hele sarmsa var bstnun Nazardan hfz in kd dineldi 4 Diken olduk rakbn gzine biz kup sallansa da grsek mahaldi 5 Acb kfirlik idp kendsini Unutd gn tousna yneldi

224

itdi mansbndan azli Trs Gamndan kaskat kald meldi

CCXII: B.43b, C.53a. 5Acb : Aceb C.

CCXIII Mefln Mefln Mefln Feln 1 Keli seyr it hr zahm- nhundan konaklad Tir oldukda b-m kald dazlak kabakland 2 Tayanmaz h bem tab- temmza biricik grsen Uzand reg-be-reg rhvetle sarkld tayakland 3 Zihm tekyede devrne girmi ol per grdm Derken iddet-i vecd ile ardndan tabakland 4 ...m b-tb iken na-gh grdi gn yzin Kym itdi ana ikrm in kalkup kalakland 5 Gelp mey-hneye bir cm ekdi r-i mestne Tevakkuf itmeyp Trs o meclisden ayakland
CCXIII: A.35a, D.33a, E.39b, F.40b, G.38a. 1konaklad : konakland D., E., F., G. //kald : kaldum E., G. 2bu beyit A. ve D.de yoktur. /S...m tb- temmza n-tahammldr ki seyr eyle F., G. 4bu beyit A. ve D.de yoktur.

225

III. MSTEZADLAR I Mefl Mefl Mefl Feln Mefl Feln 1 Satma bize lutf ile byunla kyfet Gsterme mehbet Kbt olasn sana hele ok bu kabhat Ciz ki sefhet 2 Bk dahi be okka sfnh kan aydan Pre vir efendi Defterlermi eyledi gr masraf ir et Aynyla sadkat 3 Bir aya kirdlii dil rzu eyler A gzllinden Bilmezsem eer baklava yahnye ne minnet H ekme mekkat 4 Cmide pabu alduum bilmez iken ferd Tenh gzedrmi Duyurd cihn halkna pk bir iki irret Kuskunuma kuvvet 5 B...luk subalna kaftan geyeli ben Esvk temizdr Trsye hele eyledi rs- mezellet ok itdi rezlet
I : A.6a.

226

II Mefl Mefl Mefl Feln Mefl Feln 1 Ayya ayakdan alacak bde gerekdr e dkerekden Uygun ola nakli btn mde gerekdr Her drl semekden 2 Meclisde benm gibi iki kameri lzm Sk ola dil-ber Katmerli brek gibi firistde gerekdr Keyfi gele yekden 3 Dar bozasn n iden erbb- riyya H bde yakmaz Yiyp ien eek gibi zhhde gerekdr Env-i bcekden 4 Tiryki olan ber ile afyon ile oynar stanbulumuzda Anlara duhn kahve alel-de gerekdr Samsayla brekden 5 Cmle zuraf seyr-i Boaz kaydna ddi Saryara Gksuya Her semtine k ola ftde gerekdr Ayrlma Bebekden 6 Koyunda iken sd kuzsn alma kucaa Belki ide bir su Gehvresi her dem anun ortada gerekdr Ayrma sbekden

227

Shib kup eruma dirmi ki benmdr Ol ni-i b-ar Bilmez mi aceb ir ile inda gerekdr Bir nebze nemekden

Nazm eyler isen bir ip ile msran l Eksklini bil B-mana sze bir sehl-i iml da gerekdr Kullan ekerekden

Dlger olana burgu keser ktere lzm Hem destere kl letlern env her stde gerekdr ler srerekden

10

Yapu dahi tekml-i tetimmt ile ister Urgana gelince Bir tenge ile bir kfe rgada gerekdr Kurtarma krekden

11

Yrnna bir kimse eer sohbet iderse Pendm budur ancak Bir masharaca dem o esnda gerekdr Elendrerekden

12

Tatl ola sohbet dir isen bir iki dne ekkerci klhn Kamer olanun kimesi halvda gerekdr Seyr it glerekden

13

Srik eline evc-i zebnum ddi gitdi Bir anteri kald

228

Deimee imdi bir iki sde gerekdr Geysem perekden 14 Trs yine bir turfe mzeyyel gazel itdm Amm gzel itdm Tahsn ile destruma blda gerekdr Bir re yelekden 15 Vl-i Msr hazret-i paaya du it Yz sr yere dim Her rz u eb ediye-i mutde gerekdr Ayrlma dilekden
II: A.10a, B.14b, C.15a, D.9b, E.29b, F.27a, G.24a. 1//btn : bezm-i E., F., G. //semekden : bcekden D. 2benm gibi : benm-ve bir E., F., G. /iki kameri : kamer mi B.; B. Ve C.de 4. beyitten evvel 5. beyit yer alyor. 4Tiryki olan : Tirykileri F., G. /stanbulumuzda : stanbulumuzun E., F., G. //duhn : ttn E. 5Cmle : Sir E., F., G. /zuraf seyr-i : zurafs da F. / Saryara Gksuya : Ta Saryara dek E., F., G. //ola : olan E., F. 6Belki ide bir su : Bil ide bir bir kabhat E., F., G. //dem anun : yrnun E.; br anun F., G. //ortada : mde B., C. 7//aceb : sefh F., G. 8Bu ziydeli beyit E.de yer almyor. /ip ile msran l : arn ister ki sehmden F., G. 9lzm : kl E., F. /Hem destere kl : Yek-deste v gny E., F., G. //letlern : Bu letn E., F., G. //her : ol E., F., G. 10ister : olur E., F. /gelince : varnca F. //Kurtarma : Ayrma E., F., G. 11//Bir mashaca dem o esnda : Kuka ile bir mashara halvada E., F., G. 13 ddi de : ddi ki E., F., G. //imdi bir iki sde : iki zebn mde E., F., G. 14//Tahsin ile destruma blda : Bu szleri hal eyleyen ahfda E., F., G. //Bir re yelekden : Hep dnerekden E.; Hep derekden F., G. 15Vl-i Msr : Sultn- Msr E., F., G. /Yz sr yere dim : Sr yerlere ryun E., F., G. //mutde : alel-de E., F., G.

229

III Mefl Mefl Mefl Feln Mefl Feln 1 Har tor apkun u hem yorga harum var Kulaklar hem vr Marankoz ii pk varakl semerm var Pek seyre sez-vr 2 Gyet eem gsterii hoa efendi Kim grdi beendi Vsatlice hem balanacak evde yerm var Arpa tol anbr 3 Merd ise eer girdeci merdne gerekdr Yufka aa bir bir Pr-marifetem dirse benm de nelerm var Syletme beni var 4 Ben hvcelern kameriyem hep bilr fk Hem-p topal shk Bze-i kukla bilrm kuklalarum var tmem size izhr 5 Akrnum erda taz gibi hl ullar dil-i eyd Mazmnlar mnend-i zaar ok ararum var Ey Trs-i bed-kr
III: A.11a, B.15b, C.16b, D.10a, E.14a, F.12b, G.11a. 1u : ile /Kulaklar hem-vr : Ayaklar da r E., F., G. 2gsterii hoa : yorgadur lemde E., F., G. //Vstlice hem : Allaha kr E., F., G. //balanacak : balayacak E., F., G. //Arpa tol anbr : Arpam dolu anbr D.; Dirler bana himr E., F., G. 3//Syletme beni var : Dimem ana zinhr E., F., G. 5Akrnum earda taz gibi : Tz gibi akrnum erda E., F., G. //bed-kr : n-r E., F., G.

230

IV Mefl Mefl Mefl Feln Mefl Feln 1 Masm iemi pister yorgana disnler Bilmez ii asl Hisseyleyemez kubhn elna disnler ocuk boya cn 2 Gehvreye mil celbi bir sallar olsa Varn virr oldum Dipden koyu yarn salar ummna disnler Olsun da perne 3 K gelenle her engi bana odunlar Gyetle bahrda Lzm olur elbet ana ne disnler Pinhn hveyd 4 Mahmr be eer meclise balgam brakursa Firavn eniidr Karma sze sus bire ingane disnler tmen szin isg 5 ingane haracn stine al da Hevy o biz kadar Ol mr varak u pr ki edbne disnler Ey Trs-i dna
IV: B.17b.

231

IV. TAHMSLER I
Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Senn kalyonlda ey mey grecek kudretn yokdur Meze inde zindn etmeine kuvvetn yokdur Uyuz gibi ulaup syleme germiyyetn yokdur Civnsun neyleyem ftdene h rabetn yokdur Per-ihre gzelsn zlim insniyyetn yokdur 2 O kalyonlar dmensz kullanlmaz kanda kim vardur anakla k ey aylak bak yelkende kim vardur Sana batarda gibi atmaduk bir bende kim vardur Bu kalarla bu gzler bu tensb sende kim vardur Bulursun kendne bir k elbet minnetn yokdur 3 ekilen yel gibi durd geen klar unutdun m Byk burmakla ol vakti germiler unutdun m Sennle aramzda gedi ok iler unutdun m Nedr bu sendeki bgne cnbler unutdun m Bizmle merhametsz b-vef az lfetn yokdur 4 Himr- ta gibi yorga bir eek-i teng-hsun Kati kamersin amm neyleyem ki gerek teng-hsun Rakb-i dv sretle gezp b-ek teng-hsun Gzelsn neyleyem pek b-vefsn pek teng-hsun Terahhum nidin bilmezsin asl efkatn yokdur

232

5 Havdisler kar kukla gibi Trs yeni her gn Olur olmaz yere gnderme sakn yengeni her gn Yir idm def gibi kamerlik ile silleni her gn Gelrdn sevdm yoklardun sm bendeni her gn Ne re dde-bnun mnin ok ruhsatun yokdur
I : A.13b, B.44a, C.54a, D.12a, E.14b, G.13a. 1a kalyonlda : kalburlda D. 1b Meze inde zindn etmeine : Mezeye zindn etmeine dahi E., G. 1e zlim : neylim D. 2b Bu beyit D.de 2d msra ile yer deitirmi. 2d bu tensb : hep tensb B. 3. ve 4. bend B. ve C.de yer deitirmi. 3a : durd : derdi E., G. 3d bu sendeki : sendeki bu D. 5a Trs : bilmem D. 5b yengeni : bendeni D. 5d Gelrdn : Severdn E.

II Filtn Filtn Filtn Filn 1 zmaridle stakozun bilmezz gavgs ne Her biri nakl olmak ister Laz kar sahbsna Boza-nna bu denl nz u istins ne Didiler d-nm idermi k- eydsna Bed-zebnlk h yakmaz ol mehn smsna 2 Suy Kuremenn gyet de akar b-adl Geri buldurdum suyn lakin maum pek kall Mek-i sakk ekmeden yar beni itdi all Dkdi sad nakd-i ekm eyledi halka sebl emm ayniyle mbihdr gm sakksna 3 rz- ile kara kz ghce bir Gelmez ise ergeye yed yzme kir gelr Preler al-i funda diy dmen-dedr Ol harm gamzeli yenierinn yakur Bir kapu kul hell kmet-i blsna

233

4 Tomruk- hammma ger kulp olsa eh-merdn olur Bauna bir kerre rst gelse nasl seyrn olur Uyhuda dil-dre susa olsa da noksn olur Hayr olur encm- kr her ii sn olur Vakt-i fursatda nevzi eyleyen adsna 5 Heykel-i menhs kim irkin grindi emme Hod-fr u ho-pesend hod-bn grindi emme Dilki postn geyp rengin grindi emme erkes endm ile rn grindi emme Tr-ve nsuz urldum bir Krm mr-zsna 6 Balk ile eyledm tahmise Trs ibtid Istakoz sallutasna cnum itdm fed Eyledi elfazuma tahsnler bay u ged sm mr-i shandur akir-i rn ed Rek ider erbb- dni irine insna
II : A.30b, B.44a, C.55a, D.28b, E.34b, F.32a, G.31a. 1e mehn : ehn B., E., F., G. 2c ile 2d C.de yer deitirmi. 3b yzme : yzine F. 3e blsna : zbsna E., G. 4a eh-merdn : h-merdn F., G. 4d ii : in G. 5a kim irkin : ayrun E., F., G. 5b ho-pesend : hod-pesend C., G. 5c Dilki postn : Post- dilkiyi E., F., G. 6c Eyledi elfazum tahsnler : turfe elfzuma tahsnler eyledi E., F., G.

III Filtn Filtn Filtn Filn 1 ekvs var dil-bern bsrdan pr-ztrb Hep dibindendr zor sormaz rakb olan kilb stine bulsak bulnur ana bir rm sevb Arz- ruhsr eyledi ol dil-ber-i l-cenb Yazuya salsun bu gnden byle ryun afitb

234

2 Heykelm kalmaz gururdan ey uvaln sevdm Her zemn krlarda aldu kavaln sevdm hret in boynna asdu ln sevdm Mushaf- hsnn hakky-n ey cemlin sevdm n garbm tlibm a gel okmaz az kitb 3 Bir zemn Krdler abs gibi geyerdm ab aldururdum tavulum arduma alup mutrib Balayup ry- nevdan itdi eh-nzum sab Hakk budur kim b-bedelsin hsnle ey dil-rb Eylemidr Hakk seni mahbblardan intihb 4 ki miskl fndk ile drt zmle dostlar Ortak olmak istiyor imdi bizmle dostlar Giceme fark itmez oldum gndzmle dostlar Serde akl u fikr grdm gndzmle dostlar Gamze-yi gaddruna dil eyleyilden intisb 5 Sevilmee baladum ikenbeden dr u dirz nkbzum var iken Trs yine itdm agz Tzeler beyninde kamerlie buldum imtiyz Ey Hezr gr ne sengn dildrr ol ser nz Cevr naz eyler bana humdan itmez ictinb
III : B.44b, C.55b. 1a ekvs : ekvesi C. 1c bulsak : varsak C. 1d dil-ber-i : dil-beri C. 3a abs : aas C. 5a dr u dirz C. 5e Cevr nz : Cevr-i nz C.

235

V. TARHLER
I Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Sorup didi ki bin yz elli drt slinde bir kall Cy- sebzevta kanksn eyler idn ba 2 Didm bzencnun drlsi okdur kabaun iki Biri tolma biri kalya olur h eylemen perh 3 Mlhiyye v bamya hlini sorarsan lemde kisi bir birine arkalaup oldlar p-d 4 Nola ser-tc olursa sebzevta enginar lyk Musakka yapla koz ile olmaz h ana bir a 5 Hurf- cevhersiyle didm trhini Trs Cy- sebzevta eyler idm enginr ba Sene 1154
I : A.36a, B.45a, C.56a, D.34a, E.40a, F.41a, G.39b. 1//Cy : Grh E. 2bzencnun D., E. 4//olmaz : uymaz B., E., F. // h ana bir a : ana h bir a F., G. 5//eyler idm enginar ba : enginar eyler idm F.

II Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Grh- irn ire shan-ver kfiye-dnum Gher-rz olduum anlar gren sr u unvnum 2 Hevy postuna tz gibi okdan oturtdlar Bu vdde gren etvrum iidenler elhnum 3 Sicimden bir ar yapdum ad masra zirdr Vezin nks gelrse sz yazam mana-n-dnum

236

Bu nazmum cevheri kl ile elenmez tasavvufdur Kuyumclar idemez kl hep hll old sultnum

lrsem rahmet ile yd olunam bir eser olsun Bun fikr itdm ancak eyleyem tertb-i dvnum

Buaklk idp Trs yarm msrada derc itdm Didm itmmna trh bu tertb-i dvnum

Sene 1131
II : A.36b, B.45a, C.56b, D.34a, E.40a, F.41a, G.38a. 1//Gher-rz : Shan-rz F., G. 2//Bu : O E. 3//gelrse : olursa G. //sz : harf F. //yazam : yazaram C., D., E., F., G. //man n-dnum : na-dnum C.; man-dnum E., F. 4cevher : cevherin E.; cevherm F., G. /elenmez : eler yok E., F. 5//itdm : eyledm D. //eyleyem : idp D.

237

SONU Yaplan bu alma, katalog ve ansiklopedilerde drt nsha olarak bilinen Trs Dvnnn nsha saysn, yediye karmtr. Tespit edilen bu yeni nsha, stanbul Yap Kredi Bankas Sermet ifter Ktphanesi Nu.: 535, stanbul Arkeoloji Mzesi Ktphanesi Nu.: 1465 ve Sleymaniye Ktphanesi zmir Nu.: 548de kaytl bulunmaktadr. Nshalarn transkribe edilip karlatrlmasyla salam bir metin ortaya koymaya altk. A. nshasnda 185, B.de 198, C.de 188, D.de 180, E.de 185, F.de 168, G.de 193 olan gazel says bu salam metinde 213 adede kardk. Kaynaklar, Trsnin stanbula Anadoludan geldiini belirtmekle beraber, nereli olduunun bilinmediini ifade ederler. Gazelleri arasnda bulunan bir beyitten hareketle doduu yerin Uak olduu tespit ettik. Kaynaklarda Trsnin hayat ve edeb ahsiyeti hakknda yeterli bilgi yoktu. Bu almamzda, airin eserinden hareketle hayat ve edeb ahsiyeti, daha detayl olarak ortaya koymaya altk. Kaynaklarda Trs, bir hezel airi olarak anlmaktadr. iirleri zerine yaplan incelememiz, bu fikrin doruluunu ispatlar mahiyette bilgiler vermitir. iirlerinde, stanbul elenceleri, yemekleri, giyim-kuam, aznlklarn mill zellikleri gibi dneminin sosyal hayatn yanstan konular ilemitir. Bu konular, alayc ve zaman zaman mstehcen bir slpla ifade ettiini tespit ettik. Bu tespitler, airin hezel airi olduunu dorulamaktadr.

238

KAYNAKA
Bilkan, Ali Fuat, Nb Dvn, Mill Eitim Bakanl Yay., Ankara, 1997. Develliolu, Ferit, Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lgat, Aydn Kitabevi, Ankara, 1993. Erdem, Sadk, Rmiz ve db- Zurafs nceleme-Tenkidli Metin-ndeks-Szlk, Atatrk Kltr Merkezi Yayn, Ankara, 1994. Fatn, Tezkire-i Htimetl-er, stanbul Litografya Destgahlar, 1271. Habb, Hat ve Hatttn, stanbul Matbaa-i Ebuzziya, 1305. Hammer-Purgstall, Geschichte der osmanischen Dichtkunst bis auf unsere Zeit, IV, Pesth, 1838. brhm Trs, Dvn, Yap Kredi Sermet ifter Aratrma Ktp. Nu.: 535. brhm Trs, Dvn, stanbul niversitesi Ktp. T.Y. Nu.: 2917. brhm Trs, Dvn, stanbul Arkeoloji Mzesi Ktp. Nu.: 1465. brhm Trs, Dvn, Sleymaniye Ktphanesi zmir Nu: 548. brhm Trs, Dvn, Sleymaniye Ktphanesi Hafid Efendi Nu: 352. brhm Trs, Dvn, Sleymaniye Ktphanesi Hlet Efendi Nu: 668/1. brhm Trs, Dvn, Millet Ktphanesi Ali Emiri Kitapl Nu.: 257. pekten, Halk-sen, M.-Toparl, R.-Oku, N.-Karabey, T., Tezkirelere Gre Divan Edebiyat simler Szl, Kltr Bakanl Yay., Ankara, 1988, s. 506. stanbul Ansiklopedisi, I-X, Read Ekrem Kou ve Mehmet Ali Akbay stanbul Ansiklopedisi ve Neriyat Kollektif irketi Yay., stanbul, 1958. stanbul niversitesi Trke Yazma Divanlar Katalou, III, stanbul Mill Eitim Bakanl Basmevi, 1965. Karatay, Fehmi Edhem, Topkap Saray Mzesi Ktphanesi Trke Yazmalar Katalou, I-II, stanbul Kkaydn Matbaas, 1961. Kou, Read Ekrem, Trk Giyim Kuam ve Sslenme Szl, Smerbank Kltr Yay., stanbul, 1969. Kurnaz Ceml-Tat Mustafa, Mehmet Nil Tuman Tuhfe-i Nil, II, Ankara Bizim Bro Yay., 2001. Mehmed Sreyy, Sicill-i Osmn yhud Tezkire-i Mehr-i Osmniyye, I-III, stanbul Matbaa-i mire, 1311.

239

Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Mecelletn-nisb fin-nisbi vel-kn velelkb, Sleymaniye Ktphanesi Hlet Efendi Nu.: 628. Mstakm-zde Sleymn Saded-dn, Tuhfe-i Hatttn, stanbul Devlet Matbaas, 1928. Onay, Ahmet Talt, Eski Trk Edebiyatnda Mazmunlar ve zah, (haz.: Ceml Kurnaz), Trkiye Diyanet Vakf Yay., Ankara, 1993. bek, Zehra Vildan, Hevy (Abdurrahman Kubr-zde) Dvnnn Tenkidli Metni ve ncelemesi, Baslmam Yksek Lisans Tezi, Trakya niversitesi, 1998, XIII+91 y. (emsed-din) Sm, Kms- Trk, stanbul kdam Matbaas, 1317. Trs brahim, Trk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi, Dergh Yay., VIII, stanbul, 1998. Yakt, smail, Trk-slm Kltrnde Ebced Hesab ve Tarih Drme, tken Yay., stanbul, 1992. Yatman, Mustafa, Osman-zde Tib Divnndan Semeler, Kltr Bakanl Yay., Ankara, 1989.