UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

1999 / 2000 EKAINA

A-1 ARIKETA

HCl-aren disoluzio baten litro bat dugu, pH=2 izanik.

a) Zein ur-bolumen gehitu beharko zaio, disoluzioaren pH=3 izan dain.
b) Problema bera ebatzi, baina HCl-aren ordez, azido azetikoarekin.

Ka (azido azetiko) = 1,8.10-5

AZIDO KLORHIDRIKOAREN KASUA

Azido klorhidrikoa azido sendoa da; horregatik ez dugu bere azidotasun-

konstantearen daturik, guztia disoziatzen bait da.

Lehenengoz, hasierako pH-a jakinik, disoluzioan zenbat mol HCl (berez Cl- eran
egongo dira, guztiz disoziatzen bait da) dauden kalkulatuko dugu:

[ ]
pH = 2 → H3 O + = 10-2
HCl + H2 O → Cl- + H3O +
c 0 0
0 c c
n(HCl)
[HCl] = [H3O + ] = 10- 2 M= → n(HCl) = 10- 2 M.1L = 10- 2 mol
1L

Diluitu ondoren, pH-a aldatu egiten da, baina azidoaren mol-kopurua ez da aldatzen
(disoluzioaren bolumena soilik):

[ ]
pH = 3 → H3O + = 10-3
HCl + H2 O → Cl- + H3O +
c' 0 0
0 c' c'
-2
10- 2 mol
[HCl] = [H3O+ ] = 10- 3 M = 10
mol
→V = = 10 L
V 10- 3 M
Gehitutako bolumena → ∆V = V - 1L = 9 L

AZIDO AZETIKOAREN KASUA

Azido ahula denez, ez da guztiz disoziatzen eta bere azidotasun-konstantea behar

dugu.
 [
pH = 2 → H3O + = 10-2]
AcH + H2O → Ac - + H3O +
c 0 0
c(1 - α ) cα cα
cα.cα 10- 2 . 10- 2 10- 4
Ka = 1,8.10- 5 = = ≅ Hurbilketa : 1 - α ≅ 1
c(1 - α ) c(1 - α ) c
Hurbilketaren egokitasuna :
-2 10- 2
cα = 10 →α = = 1,8.10- 3
5,56
α
.100 = %0,18 → egokia
1
Azido azetikoaren kontzentrazioa, diluitu aurretik :
10- 4
c= = 5,56 M = [AcH] → n(AcH) = 5,56 M . 1L = 5,56 mol AcH
1,8.10-5

Diluitu ondoren, pH-a 3 arte jeisten da:

[ ]
pH = 3 → H3O + = 10-3
AcH + H2 O → Ac - + H3 O +
c' 0 0
c' (1 - α ) c' α c' α
c' α.c' α 10- 3 . 10- 3 10- 6
Ka = 1,8.10- 5 = = ≅ Hurbilketa : 1 - α ≅ 1
c' (1 - α ) c' (1 - α ) c
Hurbilketaren egokitasuna :
10- 3
cα = 10- 3 → α = = 1,8.10- 2
0,056
α
.100 = %1,8 → egokia
1
Azido azetikoaren bolumena :
10- 6 n 5,56 mol
c' = = 0,056 M = [AcH] → V = = = 100 L
1,8.10 -5
c' 0,056 M
Gehitutako bolumena :
∆V = 100L - 1L = 99L
A-2 ARIKETA

Ondoko fotosintesi-erreakzioaren bidez, landare berdeek glukosa eratzen

dute, eta aldi berean oxigenoa sortzen dute:

6 CO2 (g) + 6H2 O(l) ⇒ C 6H12 O6 + 6 O2 (g) ∆H0 = 2813 kJ/mol

a) Kalkulatu sortzen den oxigeno-bolumena, baldintza normaletan

neurtua, eratzen den glukosa-gramo bakoitzeko
b) Kalkulatu glukosaren formazio-entalpia

Datuak: Karbono dioxido gaseosoaren eta ur likidoaren formazio-entalpia

estandarrak, hurrenez hurren, -393,5 kJ/mol eta -285,5 kJ/mol dira.
Masa atomikoak: H=1, C=12, O=16

OXIGENOAREN BOLUMENAREN KALKULUA (BALDINTZA NORMALETAN)

6 mol oxigeno askatzen dira sortzen den glukosa mol bakoitzagatik.

Glukosaren masa molarra=6.12+12.1+6.16=180 g/mol.
Edozein gasaren mol batek 22,4 L okupatzen ditu baldintza normaletan.

Beraz:

1 mol glukosa 6 mol O2 22,4 L

V(O2 ) = 1 g glukosa . . . = 0,75 L O2
180 g glukosa 1 mol glukosa 1 mol O2

GLUKOSAREN FORMAZIO-ENTALPIA

Hona hemen datuak eta eskatzen diguten ekuazio kimikoak:

6 [C(s) + O2 (g) → CO2 (g) ∆H1 = -393,5 kJ]

6 [H2(g) + 1/2 O2(g) → H2O(l) ∆H2 = -285,5 kJ]
6 CO2 (g) + 6H2 O(l) → C 6H12 O6 + 6 O2 (g) ∆H3 = 2813 kJ
----------
6 C(s) + 6 H2 (g) + 3O2 (g) → C 6H12 O6
∆H = 6.(-393,5 kJ) + 6.(-285,5 kJ) + 2813 kJ = −2361 kJ - 1713 kJ + 2813 kJ =
= - 1261 kJ/mol glukosa
B-1 ARIKETA

Upela elektrolitiko batek, kobre(II) sulfatoaren disoluzio baten 750 mL

ditu. Disoluzioaren kobre guztia depositatzeko 1,6 A-ko korronte bat 9
ordutan pasarazi behar da. Kalkulatu:
a) Depositatu den kobre-kantitatea
b) Kobre sulfatoaren hasierako disoluzioaren molaritatea
Masa atomikoak: Cu=63,5 F=96500 C/e- mol

DEPOSITATU DEN KOBRE-KANTITATEA

Cu2 + + 2e- → Cu
q = I.t = 1,6A.32400s = 51.840 C
1 mol e - 1 mol Cu 63,5 g Cu
m(Cu) = 51840 C. . . = 17,06 g Cu
96.500 C 2 mol e - 1 mol Cu

KOBRE SULFATOAREN HASIERAKO DISOLUZIOAREN MOLARITATEA

17,06 g

[CuSO 4 ] = [Cu2 + ] =
63,5 g/mol
= 0,36 M
0,75 L

B-2 ARIKETA

Ozonoa eta oxigenoa 1127 ºC-tan daude ontzi itxi batean eta 18,1 atm-ko
presioan, ondoko oreka eratuz: 2 O3 (g) <=> 3 O2 (g) , ozonoaren disoziazio-
gradua 0,97 izanik

a) Determinatu Kp-ren balioa

b) Ontzia berotzerakoan, oreka desplazatu egiten dela behatzen da,
ozonoaren kontzentrazioa gehituz eta oxigenoarena gutxituz. Azaldu
aurreko prozesua exotermikoa ala endotermikoa den.

Disoziazio-gradua eta presio totala jakinik, presio partzialak eta Kp kalkulatuko

dugu.

O3(g) O2(g)
Hasieran n 0
Aldaketak -n.α 3.n.α / 2
Oreka n (1-α) = 0,03.n 1,455 . n
Orekako mol- nT = n (1-α) + 3.n.α / 2 = n (1+α/2)= n . 1,485
kopuru totala
Frakzio molarrak x= 0,03 / 1,485 = 0,02 x=1,455 / 1,485 = 0,98
Presio partzialak p=0,02.18,1 atm=0,362 atm p=0,98.18,1 atm=17,738 atm

3
pO2 (17,738 atm)3
Kp = 2
= = 42603 atm
pO3 (0,362 atm)2
Ontzia berotzerakoan oreka alde endotermikoa doa eta hori ozonoaren aldekoa da.
Prozesua, oxigenoaren formakuntza, exotermikoa da beraz.
C-1 ARIKETA

A ontzi batean bi disoluzioren bolumen berdinak nahasten dira, disoluzio

batek Ag+ ioiak ditu, eta besteak Fe 2+ ioiak. Beste ontzi batean, B
ontzian, bi disoluzioren bolumen berdinak nahasten dira, disoluzio batek
Ag+ ioiak ditu eta besteak Fe 3+ ioiak ditu. Ioi guztien kontzentrazioak 1M
dira. Arrazonatu erreakziorik gertatuko den, eta hala balitz, idatzi, eta
espezie oxidatzailea eta erreduzitzailea identifikatu:
a) A ontzian
b) B ontzian

Erredukziozko potentzial estandarrak (E0):

Fe2+/Fe=-0,44 V Fe3+/Fe=-0,04 V
Fe3+/Fe2+=+0,77 V Ag+/Ag=+0,80 V

A ONTZIA

Erreakzioa ematekotan, zilarra erreduzitu egin behar da, forma oxidatuan bait
dago. Zilarra erreduzitzen bada, Fe 2+ ioia oxidatu egin behar du Fe 3+-ra.
Potentzialak aztertuko ditugu, berezko prozesua den ala ez ikusteko:

Ag + + 1 e - → Ag E0 = +0,80 V
Fe 2 + → Fe3 + + 1 e- E0 = -0,77 V
----------
Ag + + Fe 2 + → Ag + Fe3 + E0 = +0,03 V Berezko prozesua

B ONTZIA

B ontzian zilarra eta burdina ioiak forma oxidatuenean daude eta zerbait
ematekotan erreduzitu egin beharko lirateke, baina biak ezin dira batera erreduzitu
zeren elektroiak hartzeko norbaitek eman behar ditu.

C-2 ARIKETA

Idatzi, erreaktiboak eta produktuak izendatuz, ondoko erreakzioak:

a) hidrokarburo ase (saturatu) baten erreketa
b) alkeno baten hidrogenazioa
c) azido monokarboxiliko baten erredukzioa
d) polimerizazio bat, kondentsazioz

HIDROKARBURO ASE BATEN ERREKETA

3n + 1
C nH2n + 2 + O2 → n CO2 + (n + 1) H2 O
2
Adibidez:

CH 4 + 2 O2 → CO2 + 2 H2 O
metano
ALKENO BATEN HIDROGENAZIOA

Adizio-erreakzioa da:

CH2 = CH2 + H2 → CH3 - CH3

eteno etano

AZIDO MONOKARBOXILIKO BATEN ERREDUKZIOA

CH3 - COOH → CH3 - CHO → CH3 - CH2 OH

az. azetiko etanal etanol

POLIMERIZAZIO BAT, KONDENTSAZIOZ

Poliester bat, adibidez, azido dikarboxiliko eta diol batekin egin daiteke:

n HOOC - COOH + n CH2 OH - CH2OH → [- OOC - COO - CH2 - CH2 -]n

C-3 ARIKETA

Demagun A eta B elementuak, zenbaki atomikoak Z(A)=20 eta Z(B)=35

a) Idatz ezazu elementu horien atomoen konfigurazio elektronikoa
oinarrizko egoeran, eta koka itzazu Sistema Periodikoan
b) Bakoitzaren elektroi diferentziatzailearen (hots, energia
altuenekoaren) zenbaki kuantiko posibleak idatzi
c) Azaldu zeinek edukiko duen ionizazio-potentzial handiena
d) Azaldu zeinek edukiko duen erradio atomiko handiena

KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOAK

A ... 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 → IIA zutabea (lurralkalinoa)

B ... 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d10 4p 5 → VIIA zutabea (halogenoa)

Biak laugarren periodokoak dira

ZENBAKI KUANTIKOAK

A ... 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 → (4, 0, 0, ± 1/2)

B ... 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d10 4p 5 → (4, 1, ± 1 edo 0, ± 1/2)

IONIZAZIO-POTENTZIAL eta ERRADIO HANDIENAK

A ... 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 → Z * = +2
B ... 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d10 4p 5 → Z* = +7

B-ren karga nuklear eraginkorra handiagoa denez, ionizazio-energia altuagoa eta

erradio atomiko txikiagoa izango du (biak laugarren periodokoak dira)
C-4 ARIKETA

Demagun ondoko substantziak: fluoroa (F2), kaltzio fluoruroa (CaF2) eta

kaltzioa (Ca). Azaldu, substantzia bakoitzaren partikulen arteko lotura
kimikoetan oinarrituta,
a) uretan disolbagarriak izango diren ala ez
b) korronte elektrikoa garraiatuko duten ala ez, baldintzak zehaztuz

Zenbaki atomikoak Z(F)=9 Z(Ca)=20

FLUOROA

Halogenoa da, lotura kobalente apolarra ematen du. Uretan ez da disolbatuko eta
korronte elektrikoa ez du garraituko.

KALTZIO FLUORUROA

Substantzia ionikoa da (Ca2+ eta F-) eta uretan disolbatuko da neurri batetan.
Korronte elektrikoa ez du garraiatuko solido egoeran baino bai urturik edo uretan
disolbaturik.

KALTZIOA

Lotura metalikoa. Ez da uretan disolbatuko eta korronte elektrikoa garraiatuko du.

C-5 ARIKETA

Ozpin baten azido azetikoaren kontzentrazioa determinatzeko, azido-base

balorazio bat burutuko da. Horretarako ozpinaren 10 mL, erlenmeyer edo
ontzi batean sartzen dira, fenolftaleina-tanta batzuk gehitzen dira eta...
a) Azaldu nola jarraitzen duen prozedurak
b) Balorazioan 34 mL NaOH 0,25 M erabiltzen badira, determinatu
ozpin horretan azido azetikoak dituen kontzentrazio molarra eta
pisu-ehunekobestea
Masa atomikoak: H=1, C=12, O=16. Ozpinaren dentsitatea urarenaren
berdina kontsideratzen da.

a) Jarraian, bureta irekitzen da eta sodio hidroxidoa tantaka botatzen da

fenolftaleina adierazlea kolorea (morea) hartu arte.
b) Ekuazio kimikoak adierazten duen bezala, moletan 1:1 proportzioan
erreakzionatzen dute:
CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O
1 mol 1 mol
mol
n(NaOH) = 0,25 .0,034 L = 8,5.10- 3 mol NaOH
L
-3
[CH3COOH] = 8,5.10 mol azetiko = 0,85 M
0,010 L
Mm(CH3COOH) = 2.12 + 2.16 + 4.1 = 60 g/mol
mol 60 g az. 1L
CH3COOH % = 0,85 . . .100 = %5,1
L 1 mol az. 1000 g dis