CHRISTIAN JACQ

CZARNY FARAON

I ziemia zajaniaa zwiastujc nowy dzie...

Stela Pianchiego

EGIPT, NUBIA I SUDAN

Na widok ma wracajcego ze wityni wjtowa zacza sobie wmawia, e niesie on na plecach worek ze zboem. Poprzedniego dnia obchodzili wsplnie urodziny creczki i dziewczynka bardzo si cieszya z prezentu gaganowej laleczki, wasnorcznie zrobionej przez ojca. Teraz bawia si z rwienicami na rodku drogi biegncej przez Ptasi Grk, wiosk lec w rodkowym Egipcie, w regionie Herakloepolis. Mczyzna cisn na ziemi pusty worek. Nie ma ju nic! mier godowa grozi nawet kapanom, a bogowie wrc niebawem do siebie, do nieba, bo tu nikt ju nie przestrzega praw naszych przodkw. Nasi nowi panowie to kamstwo, przekupstwo i egoizm! Zwr si do wezyra, a potem w razie potrzeby do faraona. Nie ma ju i faraona, s tylko przywdcy plemienni. r si midzy sob i wydaje im si, e sprawuj najwysz wadz. Pnoc kraju jczy pod jarzmem libijskich ksit, ktrzy wodz si za by i kochaj anarchi *. A Czarny Faraon? Faraon? Teby, gdzie rzdzi Boska Adoratorka, jego siostra, obsadzi wojskiem, eby bronio witego grodu
* Akcja powieci toczy si okoo 730 roku p.n.e.

Amona, a sam nie rusza si ze swojej stolicy Napaty w gbi Nubii, tak daleko std, e ju dawno zapomnia o Egipcie. Jestem pewna, e nam pomoe! Nic z tego, nie ud si! Ma wprawdzie tytu krla Grnego i Dolnego Egiptu, ale jego wadza nie siga poza t guch prowincj i poudniowy bieg Nilu. Reszt kraju zostawi na asce losu. Naleaoby mu donie, e cierpimy tu straszn bied, e... Nie warto stwierdzi wjt. Faraon myli, e rzdzi, i to mu wystarcza. My dla niego nie istniejemy. Mam jeszcze troch suszonej ryby, ale tylko na kilka dni. Ludzie powiedz, e ten gd to przeze mnie. Jeli nie znajd jakiego wyjcia, wszyscy pomrzemy. Jedyne, co mog uczyni, to zwrci si o pomoc do ksicia Herak-loepolis. Przecie jest wierny Czarnemu Faraonowi! Jeli i on odmwi, pjd dalej na pnoc. Wjtowa kurczowo wczepia si w ma. Drogi nie s bezpieczne, wpadniesz w rce libijskiej milicji, mog ci podern gardo! Nie, nie powiniene si std rusza! Tu, w Ptasiej Grce, nic nam nie grozi. Ci z Pnocy nie odwa si zapuci tak daleko. No, to umierajmy z godu. Nie. Przesta ciga podatki, gospodarujmy oszczdnie i podzielmy si tym, co jeszcze mamy, z innymi wioskami. W ten sposb wytrzymamy jako do wylewu. Jeli bdzie niewielki, czeka nas zguba. Nie tra nadziei, mdlmy si dniem i noc do bogini niw. Wjt zapatrzy si w dal. Jaka czeka nas przyszo? Szczliwe czasy miny, ycie zaczyna ciy. Jak wierzy w obietnice ludzi wadzy? Kady myli tylko o tym, eby samemu si wzbogaci, a ich pikne swka zwiod najwyej ich samych. Dziewczynki bawiy si lalkami w czarodziejskim wiecie,

do ktrego tylko one miay klucze. Bez przerwy karciy wstrtne lale za nieposuszestwo. Wjtowa umiechna si. Tak, jest jeszcze nadzieja. Tkwi w umiechach tych dzieci, ktre instynktownie nie przyjmuj nieszczcia do wiadomoci. Podnis si wiatr z pnocy i przynis chmur pyu, ktry pokry prg chaty. Wjt z zafrasowan min siad na kamiennej awce pod cian. W chwili gdy jego ona wzia do rki miot, ziemia si zatrzsa. Od strony drogi z Memfisu najludniejszego miasta i gwnego orodka gospodarczego kraju dochodzio guche, jeszcze odlege dudnienie. Memfis nie liczy si ze sab wadz Czarnego Faraona i z dnia na dzie coraz lepiej dostosowywa si do ycia pod okupacj libijsk. Dziewczynki stay kkiem i tumaczyy lalom, e jeli chc urosn i nosi pikne stroje, powinny by bardzo posuszne. Nowa chmura pyu wzbia si a do nieba, a guche dudnienie przeszo w oskot podobny do tego, jaki wydaje szarujce stado rozjuszonych bykw. Wjtowa wysuna si do przodu i spojrzaa na pnoc, ale porazio j jaskrawe wiato. Odbite od metalu promienie soca zleway si w biay, olepiajcy bysk. Wozy bojowe wjt ockn si z odrtwienia. Wozy, onierze w hemach i pancerzach, tarcze, wcznie... Nadcigajce z Delty wojska Pnocy waliy prosto na Ptasi Grk. Wieniaczka zacza krzycze, ale dziewczynki nie syszay jej ttent koni i skrzypienia k guszyy wszystko. Zaciekawione, odwrciy si wreszcie w stron napastnikw, nie widzc wjta ani wjtowej, ktrzy biegli do nich i krzyczeli, eby uciekay do lasku palmowego. Urzeczone widokiem tej rozszalaej, nierealnej fali, tuliy tylko lalki do piersi. A fala przesza tratujc kopytami i miadc koami

wozw dzieci i dorosych pierwsze ofiary Tefnachta, wodza libijskiej koalicji z Pnocy. Jego onierze wyrnli reszt mieszkacw wioski i spalili biae domki. C znaczyo kilka trupw dla tego, kto szykowa si zosta wadc Dwch Krajw Dolnego i Grnego Egiptu? Tefnacht uzna, e przysza jego godzina i pora rozprawi si z Czarnym Faraonem.

Tefnacht, uznawany za pierwszego przywdc Libijczykw wadca zachodniej Delty i administrator ziem Dolnego Egiptu, rozwin przed sob sporzdzon na najlepszym papirusie map rodkowego Egiptu.

 Memfis jest nasz owiadczy zgromadzeniu sprzymierzonych z Pnocy. Zajlimy Liszt i zbliamy si do Herakleopolis. Przyjaciele, uderzylimy jak piorun! Czy nie zapowiedziaem wam takiej serii zwycistw? Przed dalszym marszem musimy silniej zewrze przymierze. To dlatego prosz was o uznanie mnie za wadc caego kraju. Tefnacht, mczyzna potnej postury, o czarnych, bardzo ywych i gboko osadzonych oczach, pochodzi z Delty, z miasta Sais. Nieprzyjemna, kocista twarz zdradzaa jego nieokieznany charakter. Czoo przecinaa mu gboka szrama, pamitka pewnego zaciekego starcia wrcz. Ju jako chopiec budzi strach. Przywyky do rozkazywania, nie znosi ani miczakw, ani tchrzy, z czasem musia si jednak nauczy, e sprzymierzecw nawet tych, ktrzy si tylko nimi mienili trzeba traktowa mniej ostro. Mimo to le ukrywa niecierpliwo i chcc nakoni ksita z Pnocy do wsplnej wojny o zawadnicie Poudniem, musia uciec si do grb. Przed Tefnachtem stan Akanosz, rzecznik libijskich przywdcw plemiennych, ktrzy w przeszoci zawadnli Delt, a teraz ni rzdzili. Podobnie jak jego rodacy, w do dugie, splecione w warkoczyki wosy mia wetknite strusie piro. Jego twarz zdobia cienka, spiczasta brdka, ramiona i piersi pokryway tatuae wojownika, przedstawiajce sztylety i uki. Na nadgarstkach nosi bransolety. Okryty by dugim czerwonym paszczem w kwiaty, zawizanym na lewym ramieniu bardzo dba o elegancj. Przekroczy ju szedziesitk i wadza, jak sprawowa nad podlegym sobie obszarem Sebennytos, cakowicie by mu wystarczaa, da si jednak namwi do wzicia udziau w rozptanej przez Tefnachta awanturze wojennej. Winszujemy ci, e doprowadzi nas a tutaj rzek uroczycie ale miasto Herakleopois jest wierne naszemu wrogowi Nubijczykowi Pianchiemu, ktry nadal gosi, e

jest rzeczywistym wadc Egiptu. Dotychczas nie zareagowa, bo nasza wyprawa cakiem go zaskoczya. Czarny Faraon siedzi w swoim dalekim Sudanie o setki kilometrw std! Tak, ale jego oddziay stojce w Tebach zareaguj natychmiast. Tefnacht umiechn si. Przyjacielu, czy masz mnie za gupka? Wczeniej czy pniej otrzymaj oczywicie rozkaz, do kontrataku, ale przecie jestemy gotowi ich odeprze. Akanosz skrzywi si. Niektrzy tutaj s zdania, e ten nasz sojusz jest do kruchy... Ty, Tefnachcie, jeste wojownikiem z krwi i koci, ale wrd nas jest wielu takich, ktrym zaley na zachowaniu niezalenej wadzy. Dalszy marsz mgby doprowadzi nas do ruiny. Do ruiny doprowadzi nas bezczynno i to ona pozbawi was wszelkiej wadzy! Czy musz ci tumaczy, w jakim ylicie bezhoowiu, dopki nie stanem na czele koalicji? W samej tylko Delcie byo czterech niby to faraonw, a do tego przynajmniej tuzin pretendentw do tronu! Naj-ndzniejsze plemienne ksitko miao si za absolutnego wadc i taka anarchia, przerywana tylko krwawymi starciami, kademu bya na rk. To prawda przyzna Akanosz. Dopiero ty przywrcie nam poczucie honoru... Trzeba jednak zachowa umiar. Ju teraz wadamy poow kraju, czy wic nie warto zaj si raczej podziaem zdobytych obszarw ni wystawia na bezsensowne niebezpieczestwo? Tefnacht chtnie udusiby tego tchrza, zdoa jednak stumi w sobie gniew. Nie rozporzdza jeszcze wystarczajc si zbrojn i musia i na ukady z t hord barbarzycw, widzcych tylko czubek wasnego nosa. Rozumiem twoj ostrono, Akanoszu. Dotychczas trzymalimy si Pnocy, Poudnie pozostawialimy Pianchiemu, a rodek kraju uznawalimy za ziemi niczyj. Egipt jednak, jeli chce y w szczciu i zazna pomylno ci, musi by zjednoczony i mie za wadc prawdziwego

faraona. Myle, e nadal moemy y kady sobie, to fatalny bd. Stracimy wszystko, co posiadamy! Mamy tylko jedno wyjcie, a mianowicie zdoby Poudnie i rozbi wojska Czarnego Faraona. To ty tak twierdzisz, Tefnachcie, i szanuj twoje zdanie. Masz jednak przed sob wielu niezalenych wadcw, a kady z nich rzdzi u siebie po swojemu. Po co podwaa moj wadz, jeli czeka nas wielkie zwycistwo? Zjednoczye nas przyzna Akanosz ale nikt przecie nie da ci najwyszej wadzy. My chcielimy tylko podj pewn prb, wyj poza Delt, zaj Memfis, a ten ju wpad nam w rce jak dojrzay owoc, i zaj kilka prowincji rodkowego Egiptu. Te plany ju zrealizowalimy, czy wic nie naley na tym poprzesta? Tefnacht poleci podczaszemu poda ksitom libijskim mocnego piwa. Wikszo z radoci przywitaa chwil odprenia, ale Akanosz pi nie chcia. Zwyciylimy bez walki przypomnia. Wioski, przez ktre przechodzilimy, nie byy w stanie stawi nam choby najmniejszego oporu. Herakleopolis to miasto ufortyfikowane, ma zahartowan w bojach zaog. Ilu ludzi stracimy i czy zgadzamy si wszyscy na takie powicenia? Podbj kosztuje stwierdzi Tefnacht. Zaprzecza temu byoby kamstwem. Ale odwrt rwnaby si klsce. Chcemy zastanowi si i wszystko rozway. Tefnacht nie pokaza po sobie zawodu. Narady libijskich ksit niezmiennie sprowadzay si do przelewania z pustego w prne i nigdy nie koczyy si konkretn decyzj. Skoro tak, to odpowiedzcie jasno na moje pytanie: dajecie mi peni wadzy czy nie, abym zdoby cay Egipt? Akanosz wsta i wyszed z namiotu, za nim ruszyli pozostali ksita libijscy. Dla Tefnachta zaczynao si dugie czekanie. Z wciekoci poama nisko zwisajc ga tamaryszku, kawaki odrzuci daleko od siebie. Potem spiesznym krokiem uda si do swego namiotu, gdzie czekali ju jego nieodczni doradcy, Jegeb i Nartreb, dwaj Semici, tworzcy

przedziwn par. Jegeb by wysoki, mia przeraliwie dugie ramiona, bardzo pocig twarz i opuchnite kostki u ng. Nartreb, niski grubasek, mia palce u rk i ng pulchniutkie jak u niemowlcia, okrg twarz i grub szyj. Sprytny i wyrachowany, starszy od Nartreba, Jegeb udziela wsplnikowi potrzebnych w dziaaniu rad, ten bowiem mia niespoyt energi i dla wzbogacenia si gotw by na wszystko. Cho zdeprawowany tak samo jak Nartreb, Jegeb ustawicznie zapewnia o swojej uczciwoci. Nosi sfatygowan odzie i twierdzi, e sprawy materialne go nie dotycz. Oywiaa go tylko jedna namitno: chcia manipulowa i rzdzi z ukrycia. Przy poparciu Nartreba popycha Tefnachta na stanowisko niekwestionowanego wadcy Dwch Krajw, w przewiadczeniu e po powrocie z wyprawy obu ich czeka sowite wynagrodzenie. Wszystko w porzdku? zapyta Nartreb, zajty uciem odygi papirusu. Ci gupcy postanowili si naradzi oznajmi Tefnacht. Nic gorszego nie mogo si wydarzy. Jegeb drapa si po nosie. Wynik tych narad moe by tylko jeden. Koczy marsz i wraca na Pnoc. Co proponujecie? Od wielu lat rozgryzamy te miernoty i mamy ju na nich pewne sposoby. No to zastosujcie je rozkaza Tefnacht.

Skoczy do Nilu za bawoami, ktre brykajc w nurcie rzeki, mogy si potopi. Tak przynajmniej powiedzia mody Nubijczyk Puarma trzem wspaniaym, miedzianoskrym dziewczynom, chcc je olni. Dziewczyny byy ju nagie i wchodziy wanie do zalewiska midzy dwiema skaami, gdy zmczone upaem bawoy popdziy do rzeki. Bawoy te byy wasnoci jednego z krewnych Puarmy, on za rzuci si za nimi, by si pokaza zachwyconym panienkom. By dobrze uminiony, znakomicie pywa i mia zamiar zdoby je wszystkie trzy. Czy, skoro nie ucieky, nie day mu na to milczcego przyzwolenia? A przecie surowe okolice czwartej katarakty nilowej nie skaniay do miosnych uniesie. Rzeka, kaprynie pynca z pnocnego wschodu na poudniowy zachd, okazywaa tu ca sw dziko, z trudem przebijajc si midzy granitowo-bazaltowymi skaami i opywajc niegocinne wysepki, ktre prboway powstrzyma jej bieg. Na wrogich brzegach piachy i kamieniska niewiele pozostawiay miejsca pod ndzne uprawy, a wcinajce si w pustyni odnogi oyska byy suche przez prawie cay rok. Potne palmy daktylowe wczepiay si w strome zbocza, tu i wdzie przechodzce w czarniawe urwiska. Podrnym mijajcym czwart katarakt okolica wydawaa si przedsionkiem pieka. Puarma spdzi jednak na tym odludziu cudowne dziecistwo i zna kady zaktek w tym labiryncie skalnym.

Bardzo zrcznie nakierowa bawoy do niewielkiego kanau, gdzie zwierzta mogy cakowicie bezpiecznie si ochodzi. Chodcie! zawoa w stron trzech piknoci. Nic wam nie grozi. Spojrzay na siebie porozumiewawczo, miejc si zamieniy midzy sob kilka zda i zrcznie zaczy skaka ze skay na ska w stron chopaka. Najodwaniejsza wskoczya na grzbiet jednego z bawow i wycigna rce w stron Puarmy. Gdy usiowa schwyta zwierz, przywara do chopaka i sama runa tyem do wody. Jej dwie pynce pod wod towarzyszki zapay go za nogi i pocigny ku sobie, nim zdy si wynurzy. Paurma, zachwycony tak niewol, j gaska wspania pier, a ustami wpi si w gorce wargi. Nigdy nie zdoa wyrazi wdzicznoci bawoom krewniaka, e zachciao im si ucieka. Ju same miosne igraszki z mod i smuk jak liana Nubijk byy nie lada przyjemnoci, ale sta si zabawk trzech nienasyconych a znajcych si na rzeczy dziewczt to by niewyobraalny wrcz raj... W wodzie Puarma pozorowa jeszcze walk o zachowanie resztek niezalenoci, gdy jednak wycigny go na brzeg, zaprzesta wszelkiego oporu i podda si ich zuchwaym pocaunkom. Nagle leca na nim dziewczyna krzykna trwonie i poderwaa si. Obie jej towarzyszki zrobiy to samo i wszystkie trzy umkny jak gazele. Co wam si stao?... Wracajcie! Puarma, peen zawodu, sam wsta i odwrci si. Na cyplu skalnym, wznoszcym si powyej miosnego gniazdka, sta wysoki na prawie dwa metry olbrzym o czarnej jak heban i poyskujcej w promieniach pracego soca skrze. Biodra okrywa mu nieskazitelnie biay fartuszek, a szyj opasywa cienki zoty naszyjnik. Skrzyowa rce i patrzy przenikajcym wszystko wzrokiem. Puarma uklk i dotkn czoem ziemi. Wasza Krlewska Wysoko... nie wiedziaem, e ju wrcie. Wstawaj, kapitanie ucznikw!

Puarma by odwany i nie baby si stan w pojedynk do walki z dziesicioma, ale wytrzyma na sobie wzrok faraona... To przekraczao jego siy. Tak jak wszyscy poddani Pianchiego wiedzia, e wadca rozporzdza jak nadprzyrodzon si i tylko dziki niej moe wada. Wasza Krlewska Wysoko... Czyby zanosio si na jak walk? Nie, uspokj si. owy uday si wspaniale i postanowiem wrci nieco wczeniej, ni planowaem. Pianchi mia zwyczaj zjawia si na tym skaowisku i rozmyla tu, wpatrujc si w swj zagubiony, a tak ukochany kraj. Tu, w sercu Nubii, surowej, nieprzyjaznej, tajemniczej, na pozr biednej i tak odlegej od Egiptu, ksztatoway si silne charaktery i potne ciaa. Tutaj soce codziennie zalubiao wod, tu d potny wicher, to lodowato zimny, to rozpalony, hartowa wol i dawa siy do pokonywania codziennych trudnoci. Pianchi by wprawdzie tytularnym krlem Grnego i Dolnego Egiptu, nigdy jednak nie opuszcza swej stolicy Napaty. Koron zaoy na gow, majc dwadziecia pi lat, panowa ju od lat dwudziestu, wiadom, e Egipt, rozdarty politycznie i spoecznie, jest saby jak dziecko. Pnoc opanowali wojownicy libijscy, toczc midzy sob nieustanne walki o poszerzenie swej wadzy. Na Poudniu, w witym miecie Tebach, stay oddziay nubijskie, bronice posiadoci boga Amona przed wszelk napaci. rodkowym Egiptem, lecym midzy Pnoc a Poudniem wadali dwaj wierni sprzymierzecy Czarnego Faraona, ksita Herakleopolis i Hermopolis. Ju sama ich obecno powstrzymywaa tych z Pnocy przed wychodzeniem poza obszar swoich wpyww. Ta sytuacja nie zadowalaa oczywicie Pianchiego. Ogranicza si jednak do dbaoci o dobrobyt Teb i do upikszania swojej stolicy, gdzie ku chwale Amona kaza wybudowa wspania wityni, replik sanktuarium tego boga w Karnaku. Jedyn ambicj faraona byo zosta budowniczym na wzr wielkich monarchw minionych czasw. Skoro bogowie oddali mu we wadanie czarodziejsk krain, gdzie wci jeszcze mona usysze gos Maat, bogini spra-

wiedliwoci i prawdy, bdzie walczy do upadego o utrzymanie tego skarbu. Prowadzie ostatnio wiczenia ze swymi ludmi? Tak jest, Wasza Krlewska Wysoko! Moi ucznicy s zawsze gotowi do walki. Inaczej straciliby sprawno. Rozkazuj, a bdziemy walczyli! Pianchi wysoko ceni odwag Puarmy, ktry doszed do wniosku, e to spotkanie nie jest bynajmniej przypadkowe. Wasza Krlewska Wysoko... czy mamy szykowa si do boju? Nic. A przynajmniej nic takiego, jak mylisz. Nieprzyjaciel nie zawsze atakuje tam, gdzie na niego czekamy. Nawet w mojej stolicy niektrzy chcieliby, ebym mniej zajmowa si bogami, a wicej dba o ich przywileje. Zbierz ludzi, Puarmo, i ogo stan pogotowia bojowego. Kapitan ucznikw skoni si krlowi i ruszy biegiem do Napaty, Pianchi za dalej wpatrywa si w poszarpany krajobraz. Patrzc na rozszalay prd rzeki i niezomne, wieczne skay, Czarny Faraon nabiera energii, niezbdnej do wykonywania monarszej pracy. Szczcie... Tak, on, Pianchi mia bezcenn szans zazna szczcia. Szczliwa jest jego rodzina, lud najada si do syta i korzysta ze spokojnych dni, upywajcych w rytmie wit i obchodw. On za Czarny Faraon ma obowizek utrzyma ten spokj. W przejrzystym powietrzu sycha byo najsabszy nawet szmerek. A te odgosy Pianchi doskonale zna stukot kopyt osa o skaln drk. Osio, ktry niesie na grzbiecie Zimn Gow, pierwszego pisarza i doradc krlewskiego. Osio, ktry si cieszy, e ma tak lekkiego pana, bo Zimna Gowa to karze o surowej twarzy i zdumiewajco malutkim tuowiu. Pisarz nie oddala si zwykle od swego biura w stolicy. Jeli zdecydowa si teraz na tak wypraw, musia mie wany powd. No, wreszcie widz ci, panie! Co si stao? Wypadek na budowie, Wasza Krlewska Wysoko. Powany wypadek.

Grujca nad Napat tysicmetrowa Czysta Gra" Debel Barkal bya siedzib niewidzialnej potgi boga Amona Ukrytego", pocztku wszelkiego stworzenia. Oddalona o pitnacie kilometrw w d rzeki od czwartej katarakty i otoczona pustyniami Napata leaa jednak w samym rodku urodzajnej rwniny i bya punktem, gdzie schodzio si wiele szlakw karawan. Poddanym Pianchiego nie brakowao wic ani dbr pierwszej potrzeby, ani wyszukanych smakoykw, ani nawet przedmiotw zbytku. Przewodnikom karawany i jego ludziom nie wolno byo jednak osiedla si w Napacie, chyba e zmienili zawd. Przebywa tu mogli tylko przez krtki czas, dopki nie sprzedali towarw i nie wypoczli. Kademu byo wiadomo, e Pianchi posiada ogromne bogactwa, przeznacza je jednak na upikszanie wity i na zapewnienie ludnoci dobrobytu. Sporadyczne przypadki naduy karane byy surowo, nawet mierci. Czarny Faraon nie tolerowa adnego powaniejszego naruszenia Reguy bogini Maat i niewielu byo tak nierozwanych, by naraa si na jego gniew. Wznoszca si samotnie na pustyni Czysta Gra fascynowaa Pianchiego od dziecistwa. Ile to godzin spdzi u jej stromych zboczy na prawym brzegu Nilu! Z biegiem lat powsta w jego gowie szalony projekt: zmusi gr do mwienia, obrobi jedn ze cian samotnego szczytu i uczyni z niego symbol monarchii faraona.

Zadanie byo niebezpieczne, Pianchi wspomagany przez ochotnikw zajmowa si nim jednak ju od dwch lat. Wierzchoek gry odcity by od jej masywu jarem szerokim na dwanacie i gbokim na szedziesit metrw, trzeba wic byo wierci otwory w skale, wciska w nie belki i wznosi ogromne rusztowania przy uyciu prymitywnych, ale cakiem niele dziaajcych dwigw. Usadowieni na wziutkich platformach kamieniarze ociosali wierzchoek gry zgodnie ze wskazwkami budowniczego i faraona w jednej osobie. Patrzcemu na szczyt od wschodu wydawao si, e ma przed sob ureusa samic kobry, wyprostowanego i w biaej koronie na gowie. Od zachodu wida byo koron czerwon i tarcz soneczn. W grnej czci skalnego supa wyryto hieroglifami napis na cze Amona. Zotnik umocowa tu pyt pokryt cienk zot blach, eby odbijaa blask witu i co rano objawiaa tryumf wiatoci nad ciemnociami. We wgbieniu pod pyt umieszczony by zoty ureus. Prace dobiegay koca, wniesiono ju ostatnie kosze z kamieniami i zapraw. Trzeba byo nada skale podany ksztat. Wic jak to byo? zwrci si Pianchi do Zimnej Gowy. Jeden z kamieniarzy chcia przyjrze si z bliska swojej pracy. Zapomnia o zasadach bezpieczestwa i w poowie wysokoci polizn si na belce. Chcesz powiedzie, e...? Zgin, Wasza Krlewska Wysoko. Jego pomocnik wcale nie okaza si mdrzejszy. Ratowa majstra tak gupio, e dosta zawrotw gowy i nie moe si ju nawet ruszy. Pianchi podnis oczy w gr i ujrza modego czowieka, ktry przywarszy do ciany, wczepi si rkami w wystp skalny, a nogi wspar o kruch ska. Chopak, idc na pomoc kamieniarzowi, uzna, e szybciej wdrapie si na cian, nie korzystajc z drabin i olinowa. Gdy ujrza, e majster spada, ogarna go panika.

Jego towarzysze wymachiwali bezradnie rkami i czekali na tragiczny upadek kolegi. Ile lat ma ten chopak? zapyta Pianchi. Siedemnacie. Ile way? Tego dokadnie nie wiem odpar Zimna Gowa ale to chuchro. Wyznacz dwch ludzi, pjd ze mn! Wasza Krlewska Wysoko nie zechce... Troch wyej skay prawie si stykaj. Jeli uda mi si mocno stan i zapa go za rk, moe go uratuj. Zimna Gowa cay si trzs. Wasza Krlewska Wysoko... dla dobra krlestwa... nie naraaj si tak, bagam. Myl, e jestem odpowiedzialny za ycie tego chopca. Naprzd, nie tramy ani chwili! Dwaj kamieniarze o potnych ramionach i bardzo pewnych stopach ruszyli przodem po wskiej drabinie wiodcej na pierwsz wsk platform, zbit z grubych akacjowych belek. Trzymaj si! zawoa Pianchi potnym gosem, ktry roznis si echem po caej witej grze. Idziemy! Lewa noga chopca obsuna si i przez chwil wisiaa w powietrzu. Ogromnym wysikiem, ktry zdawa si ponad jego siy, chopak zdoa jednak zapa rwnowag i znowu przywar do skay. Musz wej wyej! zawoa krl. Po tej linie z wzami, Wasza Krlewska Wysoko! odkrzykn jeden z kamieniarzy. Pianchi bez trudu wspi si po linie i stan na pce skalnej powyej nieszczsnego chopca, ktremu palce a zsiniay, tak kurczowo wpija je w ska. Monarcha wycign praw rk. Od chopca, ktrego chcia uratowa od straszliwej mierci, dzieli go jeszcze ponad metr. Drabina! rozkaza. Kamieniarze podali mu j. Bya tak cika, e nabrzmiay im minie. To, czego chcia Pianchi, wymagao herkuleso-

wej siy. Naleao wcisn drabin poziomo midzy dwie skay. Krl w najwyszym skupieniu zacisn do na rodkowym szczeblu i powolutku obrci drabin. Gdy jednym kocem dotkna ciany, sypice si odamki skalne prawie musny gow chopca, ktry wyda z siebie stumiony krzyk. Trzymaj si, may! Drabina bya ju na miejscu. Pianchi wszed na t prowizoryczn kadk. Drewno zaskrzypiao, zatrzeszcza jeden szczebel, ale wytrzyma ciar czarnego atlety. Faraon zrcznie uoy si na szczeblach. Jestem tu przy tobie, chopcze. Podam ci rk, zap mnie za przegub, a wcign ci tutaj, do siebie. Nie, nie... mog! Musisz si obrci. Wtedy zobaczysz moj rk. Nie dam rady... nie dam! Oddychaj spokojnie, uwaaj na oddech, tylko na oddech, i zrb obrt. Rozbij si o ziemi, zgin! Nie patrz w d, tylko do gry, na moj wycignit rk. Jest ju nad twoj gow. Drabina znowu zacza skrzypie. Obr si i spjrz tutaj zawoa rozkazujco Pian chi. Czeladnik wstrzyma oddech i jak zahipnotyzowany wykona polecenie. Jego stopy poruszyy si, niezrcznie i niepewnie. W chwili gdy by ju odwrcony, polizn si i z szeroko otwartymi oczyma pochyli ku przepaci. Pianchi, tak naprony, e prawie rozrywa sobie rami, zdoa zapa spadajcego za lew rk i jako wcign go na drabin. Wasza Krlewska Wysoko... wybekota chopak, wybuchajc paczem. Gdyby by ciszy, mj chopcze, zginlibymy obaj. Za naruszenie zasad bezpieczestwa skazuj ci na miesic pracy z praczami.

U stp kamiennego supa towarzysze czeladnika najpierw oklaskali krla, a potem powinszowali koledze. Zimna Gowa nadal wyglda na zmartwionego. Czeladnik yje, czy to nie najwaniejsze? Nie powiedziaem ci jeszcze wszystkiego, panie. Mw! Speniy si moje obawy. Niektrzy urzdnicy dworu, i to wcale nie ci pomniejsi, podwaaj prawowito twojej wadzy.

Faraon spojrza na wierzchoek gry Debel Barkal. Spjrz, Zimna Gowo, to dzieo mnie przetrwa. Wie kom opiera si tylko to, co wyryte w ywej skale. Pisarz, pewien, e krl nie zrozumia wagi jego sw, uzna, e musi je powtrzy. To nie s zwyczajne narzekania, Wasza Krlewska Wysoko, to prawdziwy bunt przeciwko tobie. Szczerze mwic, wydaje mi si nawet, e w spraw wmieszana jest jedna z twoich pobocznych maonek. Czy musz si przejmowa takimi drobiazgami? To powana sprawa, Wasza Krlewska Wysoko. Zimna Gowa nie przypadkiem lak si nazywa. Nacisk w tonie jego gosu wiadczy, e ledztwa nie przeprowadzi powierzchownie. Straci tron... Czy to laka katastrofa? Dla twojego ludu i kraju to katastrofa. Ten, kto chce zaj twoje miejsce, nie zamierza troszczy si o to, o co troszczysz si ty i o co troszczy si twj ojciec. Myli tylko o zagarniciu nubijskiego zota i o korzystaniu z bogactw. Argument ten przemwi do Pianchiego. Niewiele zaleao mu na utrzymaniu tronu, ale nie mg pogodzi si z myl, e zniszczona zostanie praca wielu pokole. Id do wityni, mj ojciec Amon wskae mi drog. Zimna Gowa wolaby, eby faraon jak najszybciej zwoa cay dwr i zwyczajnie wykorzystujc sw wadz, dokona

radykalnych ci. Wiedzia jednak, e wadca raz podjwszy decyzj, ju jej nie cofnie. witynia Amona wzniesiona u stp i pod oson Czystej Gry bya przedmiotem dumy Czarnego Faraona. Tak daleko od Teb wiernie odtworzy posiado ojca bogw: alej baranw wcielenie Amona, pierwszy pylon, ktrego dwie wiee symbolizoway Zachd i Wschd, ogromny pierwszy dziedziniec z kolumnad, gdzie w dni wit faraon przyjmowa dostojnikw, drugi pylon, drugi dziedziniec z kolumnad, a za nim kryt wityni, wok ktrej pobudowano mnstwo kaplic i w ktrej gbi miecio si sanktuarium. Prawo wstpu do niego mia tylko faraon, a wstpowa tam o wicie, by otworzy wejcie do naosu kryjcego posg boga konkretny wyraz jego niematerialnej potgi. Pianchi pozdrawia posg, skrapia go wonnociami, poprawia okrywajce go tkaniny, ofiarowa mu pokarm i umieszcza go we wntrzu pierwotnego kamienia, w samym sercu tajemnicy prapocztku. W porze popoudniowej witynia pograa si w ciszy. Kapani czycili przedmioty kultu w specjalnie do tego przeznaczonych pracowniach, a postaci wyrzebionych na cianach bogw wiody ze sob rozmowy. Kapan z Karnaku, ktry znalazby si w tej wityni, cierpliwie wzniesionej i wci przez Pianchiego upikszanej dla uczczenia pamici wielkich faraonw, ktrzy tu w Napacie tyle zrobili, by posanie Amona promieniowao na wszystkie strony, czuby si jak u siebie w domu. Wewntrz wityni stay stele Totmesa Trzeciego, posgi Czarnego Faraona i dwch innych, czczonych przez niego wadcw Egiptu, Setiego Pierwszego i Ramzesa Drugiego. Wedug Pianchiego ci wanie monarchowie byli wcieleniem wielkoci Dwch Krajw, w harmonii z wol bogw, a najwysz wadz sprawowali z wielkim poczuciem obowizku i mioci. Pieczoowicie zachowano tu rwnie mae sanktuarium Tutanchamona oraz posgi bogw, ktrych obecno bya rkojmi transmisji ducha. Im dalej w gb wityni, tym bardziej zwaa si przestrze, sabo wiato, skupiajc si dopiero w naosie, kt-

rego skryt jasno ujrze mona byo ju tylko oczyma duszy. Tajemnica ycia pozostanie na zawsze niezgbiona, mona j jednak przeywa i w niej uczestniczy. Pianchi stan przed ogromnym, wykutym z wapienia lwem o niezwykle agodnych rysach. W Nubii nierzadko przedstawiano Amona pod postaci tego drapienika, w pimie hieroglificznym bowiem nazwa lwa brzmi mai, czyli ten, ktry widzi". Nawet czowiek kryjcy si w zaktku ciemnego pomieszczenia nie mg uj spojrzeniu Stwrcy. Na postumencie widnia napis: Bg, ktry poznaje swego wiernego. Ten, co zblia si spokojnie i idzie ku temu, kto go wzywa". Paskorzeba nad kamiennym lwem przedstawiaa ofiarowanie uku. Boski mistrz otworzy ju drog, trzeba bdzie walczy dalej. Schyek wieczoru by peen niewysowionego czaru. O tej porze pasterze grali na fletach, pisarze odkadali pdzelki, a gospodynie domowe mogy wreszcie popatrze na zachodzce soce i odpocz. Zamieraa wszelka praca i zapominano o trudach dnia w tych magicznych chwilach, ktre dawni mdrcy uwaali za wyraz peni. Gdy Pianchi wszed do pogronego w mroku pokoju swej pierwszej ony, wydao mu si zrazu, e jej tu nie ma. Potem zauway j na tarasie wpatrywaa si w ten jedyny, a wci odnawiajcy si widok, jaki daway jej ostatnie byski gwiazdy ycia. Abilea miaa trzydzieci pi lat i bya w peni rozkwitu. Wysoka, smuka, o twarzy pocigej, przypominajcej twarz krlowej Nefretete, skr miaa miedzian, a postaw icie krlewsk. Swego czasu Pianchi odsun wszystkie oficjalne kandydatki i polubi t crk kapana, ktry cho nie majtny zna egipskie obrzdy i umia przekaza sw wiedz ziciowi. Czas zdawa si nie tyka wspaniaej Nubijki. Przeciwnie, z upywem lat coraz bardziej pikniaa i smuklaa, tak e nawet najbardziej uwodzicielskie piknoci napackie zrezygnoway ju z konkurowania z ni.

Abilea miaa na sobie tylko dug koszul z przezroczystej tkaniny lnianej. Wychodzc na taras, rozpucia dugie pachnce wosy i wystawia swe ciao boginki na igraszki ostatnich byskw zachodzcego soca. Gdy nad krlestwem Pianchiego zalega noc, zawrcia, by cieplej si ubra. Wtedy wanie zauway j krl. Od dawna tu jeste? Nie miaam przerywa ci rozmyla i... Chwyci j mionie w ramiona, jak gdyby nie widzieli si od wielu miesicy. Abilea nawet w chwilach gniewu na ma nie potrafia oprze si jego urokowi. wiadomo, e ten krl, silny i czuy zarazem, chroni j i kocha, napeniaa j niewypowiedzian radoci. Polowanie si udao? Nie zabraknie dworowi misa... Chocia drwin i tak si nie uniknie. Czyby si ba dworu? Kto lekceway spisek, nie zasuguje na tron. Przywara policzkiem do ramienia ma. Spisek?... Co powanego? Czyby krlowa Egiptu o niczym nie wiedziaa? Mylaam, e to tylko bezpodstawne pogoski. Zimna Gowa jest innego zdania. Zimna Gowa?... Nadal suchasz rad tego pisarza? Masz mi to za ze? Abilea odsuna si od ma. Masz racj, kochany. Zimna Gowa nie zdradzi ci. Jedna z twoich pobocznych on, kilku zawistnych kapanw, kilkunastu gupich dworakw, jeden zbyt ambitny minister... Jake traktowa ich powanie, skoro panujesz ju od dwudziestu lat i nawet najniszy z twoich poddanych daby si za ciebie zabi! Prno to trucizna, na ktr nie ma odtrutki, Abileo. Prowadzi do najgorszego rodzaju mierci, bo zabija wiadomo. Co zamierzasz przedsiwzi? Prosiem Amona, by owieci mi drog, i odpowiedzia mi.

Noc bya spokojna i Tranan, podskarbi faraona, napawa si swym szczciem. Siedzi sobie oto pod najwysz w ogrodzie palm i jest bliski tryumfu. Ma pidziesit cztery lata, zajmuje jedno z najwyszych stanowisk na dworze Pianchiego, mieszka w centrum miasta, we wspaniaej willi, jakiej nie powstydziby si aden bogaty dostojnik tebaski. Jest szczliwym mem, ojcem piciorga dzieci, w subie faraona zrobi karier i powinien by zadowolony ze swojej znakomitej pozycji. Zna jednak jako jeden z niewielu dygnitarzy rzeczywiste zasoby krlestwa Pianchiego, ktre tylko na pozr jest biedne. Ndzne pola uprawne wzdu Nilu, troch ryb i zwierzyny ownej, daktyle... List naturalnych bogactw ustali szybko i mona byo na jej podstawie wnosi, e Napata jest stolic ubogiej krainy. Nie naleao jednak zapomina o wielkim skarbie, jakim rozporzdza wadca Nubii: o zocie. Jest go wiele, i to najwyszej jakoci. Zajmujc niegdy Nubi, wadcy Egiptu mieli na widoku wanie dostp do tego cennego kruszcu. Obecnie cakowity nadzr nad kopalniami zota i nad caoci produkcji sprawuje Czarny Faraon, nikt wic nie rywalizuje o zoto i nikt go nie poda. Jak jednak Pianchi wykorzystuje to ogromne bogactwo? Przekazuje je wityni Amona i uywa go, eby podnie dobrobyt ludnoci. Podskarbi ma ju do takiej polityki. Wadca, ktry nie

dba o bogacenie si, jest sabeuszem i wczeniej czy pniej powinien by usunity. Tranan na jego miejscu oddawaby ludowi tylko niezbdne minimum, on sam za oraz najblisze jego otoczenie yliby peni ycia. ona zaczyna si ju starze, wic Tranan sprawiby sobie mode naonice i wiele by podrowa, tak by cudzoziemscy ksita mogli podziwia go na wystawnych bankietach. Przy boku Pianchiego nie ma widokw na przyszo. Czarny Faraon, przykuty do Czystej Gry, wzniesionej przez siebie wityni Amona i do swojej stolicy, nie przejawia ani przedsibiorczoci, ani zmysu handlowego. Nadesza pora, by dokona zasadniczego zwrotu w polityce. Majordomus poda Trananowi kubek chodnego wina i ciasteczka na miodzie. ona czeka na ciebie z obiadem, panie. Niech zje obiad z dziemi i nie zawraca mi gowy. Gdy tylko zjawi si mj go, zaprowadzisz go do sali masau i eby nikt nam nie przeszkadza! Tranan nie mg dziaa w pojedynk. Mia oczywicie poparcie niektrych dworzan, ci jednak padali na twarz przed faraonem, ledwie podnis on gos. Za to jedna z on faraona, zaniedbywana przez swego krlewskiego maonka, dyszaa zemst i z pewnoci miaa w sobie do nienawici, by chcie zaspokoi dz zniszczenia monarchy. No i Tranan liczy na jeszcze jedno cenne wsparcie: na wsparcie tuciocha, ktry wszed wanie do sali masau. Obwieszony naszyjnikami i piercieniami z grubego zota Otoku way sto szedziesit kilogramw, a moe i wicej. By to skutek oberania si woowym misem, zawiesistymi sosami i tustym ciastem. Przetykanej zotem szaty Otoku nikt nie mia prawa dotkn pod grob wystawienia si na potny cios jego zotej maczugi. Bo Otoku by wodzem zamieszkaego na najdalszym kracu Nubii plemienia i wikszo jego poddanych trudnia si dobywaniem najwyszej prby zota z ogromnej kopalni. Kiedy, bardzo dawno temu, Otoku zoy przysig na wierno Czarnemu Faraonowi, ale z czasem ta przysiga musiaa straci na znaczeniu.

Ze wzgldu na podejrzliwy charakter gocia podskarbi podchodzi dotychczas do niego drobnymi kroczkami, jak najostroniej, tak by jego zaufanie pozyskiwa stopniowo. Grubas lubi na szczcie podarki, a zwaszcza kuferki z hebanu i weniane chusty, ktrymi obwizywa sobie bycz szyj, gdy noc robio si chodno. Otoku kocha masae i swoje opase ciao na wiele godzin dziennie powierza zrcznym rkom, ktre wywoyway w nim dreszcze rozkoszy. Gdy Tranan powiedzia mu, e znalaz wreszcie niezwykle utalentowan masaystk, grubas natychmiast chcia si z ni spotka. Zgodnie ze zwyczajami swego plemienia Otoku w obecnoci czowieka niszego stanu nie dotyka stop ziemi. Jedynym jego zwierzchnikiem by Czarny Faraon, tote grubasa wniesiono do posiadoci Tranana w lektyce z pozacanego drewna. Czterech tgich osikw z trudem j dwigao. Twoja obecno w moim domu to dla mnie wielki zaszczyt, panie przywita go Tranan, ktry dobrze wiedzia, jak bardzo gociowi mie s wszelkie oznaki powaania. Doskonale, doskonale... Bol mnie plecy. Niech ta masaystka natychmiast si mn zajmie. Trzeba byo pokona trzy schodki i dla tragarzy by to nie lada wysiek. Ich pan z pewnym wdzikiem, troch jak przyklkajcy so, usiowa pooy si na brzuchu, podczas gdy jeden ze sucych podkada mu zocon poduszeczk pod odek. Gdzie ta masaystka, ktr mi obiecae? Ju jest, panie. Drobna Syryjka o krtkich, do jasnych wosach wlaza mu na doln cz grzbietu i zrczn rk wylaa na jego potne cielsko flakonik ciepego i wonnego olejku. Co to za specja? zapyta mile zaskoczony Otoku. Olejek witeczny prosto z Teb, panie. Podobno umierza on cierpienia samego Ramzesa Wielkiego. Drobne donie masaystki rozpray jeden pod drugim napite minie grubasa, ktry z zadowolenia zacz pomrukiwa.

Tranan ani myla przerywa tych zabiegw. Czy Otoku nie stawa si jego dunikiem? wietnie, maa, wietnie. Dostaniesz woreczek zotego piasku. Syryjka wysza, a naczelnik plemienia znw zasiad na swym krzele. Wic c, mj drogi Trananie, po co wezwae mnie do stolicy? Ta maa masaystka... Bardzo zrczna jest ta twoja Syryjka, pomwmy jednak o sprawach powanych. Wiesz, e nie znosz podry i nienawidz oddala si poza moj wiosk. Tranan nerwowo przechadza si tam i z powrotem. Panie, sprawa jest powana. Ty jeste gwnym dostarczycielem zota dla krlestwa, a ja jestem podskarbim. Tylko Pianchi i my dwaj wiemy, jak wielkie bogactwa ma Nubia. Winienem ci szczero. Moim zdaniem Pianchi nie korzysta z nich waciwie. Oskarasz faraona o nieuczciwo? Nie, ale o konformizm! Bogactwo usypia nasz stolic, bo Pianchi wci trzyma si uparcie przebrzmiaych tradycji. Wielu dostojnikw myli tak samo jak ja... Rzdzi ju od dwudziestu lat i zapomina, e trzeba myle i o przyszoci. Jeli ty i ja nie bdziemy interweniowa, Napacie grozi ruina. Otoku zmruy oczy. A w jaki sposb mamy interweniowa? Cz dworzan jest gotowa zakwestionowa prawowito wadzy Pianchiego. Nawet ci, co go wybierali, myl ju o nastpcy. A nastpca bdzie si nazywa... Tranan? Tylko wtedy, gdy ksi Otoku zgodzi si zosta podskarbim i przyjmie zaszczyty, na ktre zasuguje. Bd wic zatrzymywa dla siebie wiksz cz zota, ktre moi ludzie wydobywaj z wntrza ziemi? Oczywicie! Grubas zacz pomrukiwa. Oznaczao to u niego gbokie zadowolenie.

Tranan wiedzia, e mu si uda. Stawka na chciwo nigdy nie zawodzia. Od tej chwili dni Pianchiego s policzone. Otoku wypry si nagle jak tygrys i zapa Tranana za kark. Ju od dawna mam ci za pod gadzin, niegodn urzdu, ktrym obdarzy ci faraon. Zapomniae o jednym szczegle, Trananie. Pianchi i ja od ponad dwudziestu lat jestemy przyjacimi, a prawdziwi przyjaciele nigdy si nie zdradzaj.

Tranan ju nie wyjdzie z kopalni zota i pracowa tam bdzie a do koca swych dni. A mimo to Otoku nie czu si uspokojony rozgnit oto os, ktra apetyt miaa wikszy ni do, ale nad faraonem wci wisi powana groba. Wielka Rada, zoona z Przyjaci i Towarzyszy Faraona, ze Starcw i Kapanw, Rada, ktra przed dwudziestu laty jednogonie powoaa Pianchiego na tron, gotowa bya wysun powane zastrzeenia co do postpowania wadcy. Zastrzeenia te oparte byy na nierzetelnych sprawozdaniach Tranana, na plotkach rozsiewanych przez jedn z on faraona, na zaprawionych jadem sowach kapanw, niesusznie oskarajcych wadc o brak pobonoci. Gdyby Otoku w por uwiadomi sobie kiedy to niebezpieczestwo, wasnorcznie i ochoczo zadusiby wszystkich potwar-cw. Wielka Rada jednak, jak zwykle bezwzgldna, zdoaa uruchomi ju mechanizm, ktrego nikt nie potrafiby zatrzyma. Pianchi oczywicie mgby bez trudu odeprze te haniebne zarzuty, ale ucierpiaby na tym jego autorytet, a co waniejsze, nie zaleao mu na tronie i gotw by zamieszka w wityni Amona. Otoku dobrze zna przyjaciela i wiedzia, e nie bdzie on trzyma si kurczowo wadzy, jeli tylko okolicznoci pozwol mu z niej zrezygnowa. Wiedzia jednak rwnie, e nikt nie jest w stanie zastpi Pianchiego

i e jego abdykacja byaby katastrof dla Napaty, Nubii i caego Egiptu. Krl tymczasem, zamiast szykowa si do obrony, galopowa przez pustyni. miaek, jego ukochany ko, lubi wielkie przestrzenie, na ktrych mg si wybiega. Ani wadca, ani jego rumak nie zd chyba wrci przed zebraniem Wielkiej Rady. Najmodsza z pobocznych on Pianchiego, siedemnastolatka, nie przestawaa pon gniewem, cho ojciec, odwoc j swego czasu na dwr faraona, wyranie jej powiedzia, e faraona nie ujrzy nigdy, a jedynym celem tego dyplomatycznego maestwa jest przypiecztowanie sojuszu zawartego midzy monarch a szczepem z okolic czwartej katarakty, ktrego ona jest spadkobierczyni. Dziewczyna nie moga jednak tego zrozumie. Czy nie bya najpikniejsz kobiet na dworze i czy nie zasugiwaa na to, by dzieli z faraonem oe, usunwszy z niego wszystkie rywalki? W szale usiowaa nawet otworzy si drzwi, ktre prowadziy do Pianchiego, ale wszystkie te nieumiarkowane dziaania spezy na niczym. Otoczenie krla, a w szczeglnoci ten przeklty skryba-karze, nie pozwalao, by jakikolwiek intruz zakca spokj wadcy. J, crk przywdcy szczepu, maonk tego wadcy traktuje si jako intruza! Wcieka, e spotyka j taki afront, postanowia si zemci na tyranie, ktry nie potrafi doceni jej urody. Powie Wielkiej Radzie, e Pianchi dopuszcza si przeniewierstwa, wykorzystujc bogactwa wycznie na swj uytek. Gdy na tron wstpi nowy faraon, z pewnoci zauway j i przywrci jej naleyte miejsce. Teraz przymierzaa naszyjnik z czerwonego jaspisu i karnaliny oraz z niebieskich pere, poprzedzielanych blaszkami zota. Zapnij mi go! zwrcia si do suki. Ten naszyjnik moe nosi tylko krlowa... A ty krlow nie jeste.

Odwrcia si, uraona do ywego. Za ni staa Abilea, pierwsza maonka Pianchiego. Przygarnito ci tu, smarkulo, a ty zawioda zaufanie. Co gorsza, szkalowaa faraona i prbowaa zosta dusz spisku. Przeraona crka przywdcy szczepu ledwie zdoaa wybekota jakie sabe zaprzeczenie. Taki grzech karze si dugoletnim wizieniem, ty jednak jeste jeszcze dzieckiem, cho serce ju masz zgorzkniae... Jeli powaysz si kala imi faraona oszczerstwami, nie masz co liczy na moj wyrozumiao. Stan si okru-tniejsza od tygrysicy. Co... Co ze mn zrobisz, pani? Wrcisz do swojego plemienia. Tam matrony naucz ci pracowa i prowadzi dom. Uwaaj si za szczciar. Kapa, senior Wielkiej Rady, mimo swych dziewidziesiciu siedmiu lat zachowa bystre oko i trzewy umys. By bardzo szczupy i przez cae ycie poprzestawa na jednym tylko skromnym posiku dziennie. Nie pi alkoholu z daktyli i zmusza si do codziennych przechadzek, Otoczenie bao si jego zrzdliwoci, ktra pogbiaa si wraz z wiekiem. Z Otoku, mionikiem dobrego stou, tworzy zaskakujcy kontrast. Grubas nie wiedzia, jak podej do tego zgryliwego starca, ktry odmawia nawet kubka chodnego piwa. Twoje zdrowie... Nie martw si o moje zdrowie, Otoku, tak samo jak ja nie troszcz si o twoje. Gdzie podziewa si teraz krl, twj przyjaciel? Wsiad na konia i dokd daleko wyjecha. Czonkowie Wielkiej Rady przekazali mi swoje wnioski i starannie je przemylaem. Stwierdzie zatem, e to brednie! Czyby omiela si krytykowa prac tak powanych mw? Informacje, ktre otrzymali, to bzdury i kamstwa!

Sprawa jest cakowicie jasna. Kilku zawistnych usiowao zaszkodzi Pianchiemu i naley ukara ich tak, jak na to zasuyli! Wedug tego, co mi powiedziano, Trananem, byym podskarbim zaje si osobicie. Posaem go do roboty... Pianchi bywa niekiedy zbyt wyrozumiay i przyjaciele powinni uwolni go od parszywych owiec. Stoj na czele Wielkiej Rady i nie pozwol nikomu wpywa na moje decyzje. Krl powinien stan przed nami jak najszybciej, czy mu si to podoba, czy nie. miaek, piciolatek w peni si, ktry mimo swoich piciuset kilogramw wagi potrafi pdzi bez zmczenia przez wiele godzin, by najlepszym koniem, jakiego Pianchi kiedykolwiek dosiada. Czowieka i zwierz czya przyja od pierwszego wejrzenia i krl nie musia zbytnio si natrudzi, by pozyska cakowite zrozumienie ze strony rumaka, ktry cho dumny i wrcz dziki, pragn zadowoli tego, kto cakowicie mu zaufa. miaek by gniadoszem o lnicej i jedwabistej powej grzywie, dugich nogach, bystrych oczach i wadczej postawie. Jedcy z armii krlewskiej spogldali na niego z podziwem i zazdroci, starali si jednak nie podchodzi do zbyt blisko. Wszyscy wiedzieli, e miaek sucha tylko Pianchiego i e odzyska ca swoj dziko, gdy tylko kto inny sprbuje go dosi. Krl odkry przed nim mnstwo cieek wychodzcych z Napaty i ko zapamita je nad podziw dobrze i nigdy si nie waha. Wracajc do przeznaczonej tylko dla niego stajni, gdzie Pianchi osobicie go czyci, miaek zawsze wybiera najkrtsz drog. By nie tylko silny i wytrzymay, by take bardzo inteligentny. Ze szczytu wysokiej wydmy krl wpatrywa si w bezkres pustyni. Spjrz, miaku, aden wadca nie chciaby takiego kraju. Ty i ja kochamy go jednak, bo nigdy nie kamie,

kae nam nie litowa si nad sob i oddawa cze wszechmocy wiata. Pustynia i uprawna ziemia to dwa rne wiaty, nigdy ze sob si nie wi, a przecie kady z nich rozumie, e ten drugi jest konieczny. Nad jedcem i wierzchowcem unosiy si urawie krlewskie. Z oddali spoglda na nich nieruchomo ze szczytu innej wydmy dugorogi oryks. Gdyby Pianchi szuka teraz wody, wystarczyoby i za nim. Czekaj na mnie w stolicy, miaku, a ci, co chc mnie ujrze, to moi wrogowie. Jeli wszystko strac, dwie istoty pjd za mn nawet w przepa: moja ona i ty. Czy nie jestem najszczliwszym czowiekiem pod socem? Ko skierowa nozdrza ku Napacie i ruszy penym galopem. Nie ba si walki tak samo jak jego pan.

Tefnacht wiedzia, e drog do; najwyszej wadzy utorowa mu moe tylko wojna, nie lubi jednak ani samemu si bi, ani nawet trzyma broni w rku. Niech inni wicz si w strzelaniu z uku i rzucaniu wczni. Przywdcy plemion libijskich dumni byli ze swojej siy fizycznej, on zupenie o to nie dba. eby oszuka swoje lki, Tefnacht setki razy poprawia plan walki o zjednoczenie Dwch Krajw. Sprowadzono mu mode panienki odepchn je. Nie zaglda do dzbana obojtnie z winem czy z piwem. Te kojce przyjem-nostki oddalay go od gwnego i jedynego celu: by wodzem koalicji libijskiej, cakowicie rozgromi wojska Pian-chiego i woy na gow koron faraona najpierw na Poudniu, w Tebach, a potem na Pnocy, w Memfisie. Zwycistwo byo w zasigu rki, pod warunkiem e bdzie dziaa szybko, zanim Czarny Faraon zdy sobie uwiadomi jego determinacj i prawdziwe jego ambicje. Dotychczas bowiem widzia w nim tylko zwykego libijskiego ksicia, z pewnoci silniejszego od pozostaych, ale tak sam jak oni miernot i tak samo przekupnego. Pianchi by w bdzie. Tefnacht syn Libijczyka, ale i Egipcjanki studiowa w przeszoci sawne dzieje Egiptu i doszed do niezbitego przekonania, e kraj ten dopiero wtedy odzyska wielko, gdy nastpi znw poczenie Dwch Krajw: Grnego

i Dolnego Egiptu. Ogromny to by zamiar, Piancii nie by w stanie go zrealizowa, a libijskim kacykom wydawa si on mieszny. Tefnacht czu si na siach i po tej trudnej drodze a do koca i podj agiew, ktrej nastpcy Ramzesa Wielkiego pozwolili zagasn. Niestety, wszystko zaleao od widzimisi gromadki drobnych tyranw, krtkowzrocznych i lepo przywizanych do swych ndznych przywilejw. Niech no tylko Tefnacht przejmie najwysz wadz, a pooy kres tej zgubnej dla kraju anarchii. Wszystkie prowincje i pnocne, i poudniowe powrc pod wadz jednego faraona. Tefnacht nie myla o swojej osobistej sawie, chcia tylko przywrci Egiptowi dawn wietno, uczyni z niego centrum nowego wiata rdziemnomorskiego, ktry rodzi si wanie pod wpywem Grecji i Azji Mniejszej. Nikt nie by w stanie ogarn tej wizji i Tefnachtowi ciko byo znosi ciar osamotnienia. W dodatku, eby dopi swego, musia korzysta z usug Jegeba i Nartreba, ajdakw bez czci i wiary. Jeli jednak osignie swj cel, czas zwtpienia i cierpie szybko pjdzie w niepami. Tefnacht rozwin przed sob spisy rachunkowe, pochodzce z okresu XIX dynastii, z czasw Ramzesa, i przypominajce, jak bogaty by wwczas Memfis. Rolnictwo w rozkwicie, kanay pene ryb, skady pkajce od nadmiaru towarw, bezustanne wizyty posw z wielu krajw... Dzi to wielkie miasto tkwi w letargu i czeka na prawdziwego wadc, ktry przywrci mu siy, by znw mogo peni funkcj Wagi Dwch Krajw", czyli bieguna rwnowagi midzy otwart na wiat Pnoc a pogronym w tradycjonalizmie Poudniem. Czy mgbym z tob pomwi, panie? zapyta Nartreb gosem, w ktrym przebijao wyrane podniecenie. Dobre nowiny? Znakomite... Ale konam z pragnienia. Pulchnymi rczkami Semita nala sobie z gsiora kubek biaego wina. Takie gsiory utrzymyway chd, a potrafili je wyrabia tylko garncarze ze rodkowego Egiptu.

 Czy naczelnicy prowincji opowiedzieli si wreszcie za mn? Sytuacja jest troch zoona, panie... Prawd mwic w ostatnich dniach zmieniaa si raczej na twoj niekorzy, przewagi nad oponentami nie miae. Bez pomocy Jegeba i mojej wynik gosowania byby niepomylny i musiaby wraca do swojego ksistwa, do Sais. Jak na nich wpynlicie, e zmienili zdanie? Nie poszo atwo... Udao nam si jednak znale waciwe argumenty. Chciabym je pozna, Nartrcbie. Czy to konieczne, ksi? Pacisz nam za prac, wic pracujemy, a szczegy to przecie rzecz bez znaczenia. Wcale tak nie sdz. Czujc, e w Tefnachcie wzbiera gniew, Nartreb si skoni. Pracujc od wielu lat, zebralimy tysice poufnych informacji o naczelnikach pnocnych prowincji, a to dziki pomocy tamtejszych wysokich urzdnikw, ktrzy chtnie je sprzedaj, byleby tylko nie pado przy tym ich imi. Dzi ta mrwcza praca przynosi nam korzyci. aden z tych kacykw nie jest bez winy, kady ma na sumieniu jakie mniejsze lub wiksze oszukastwo lub nielojalno wobec swoich sprzymierzecw i kademu zaley, by nikt o tym nie pamita. Nie byo nam wic specjalnie trudno nakoni ich do ugody. Pozostaje tylko jedna trudno... Akanosz? Nie. On boi si wasnego cienia... Przyczy si do zdania wikszoci. Mam na myli starego naczelnika,ktry panuje na bagnach Delty i sprawuje kontrol nad rybakami. Gupiec i uparciuch... Nie chce sysze o adnym konflikcie z Czarnym Faraonem. Niestety, jego zdanie wci powanie si liczy, wic koca tej mitrgi nie wida. Moe nam to nawet pokrzyowa szyki. Zgodniay Nartreb przekn kilka daktyli. Jak zamierzasz rozwiza ten problem? Tym zaj si ju Jegeb... O, wanie idzie.

Pociga twarz Jegeba zdawaa si wyraa gbokie zadowolenie. Czy mog usi, ksi? Nogi mi ci. Udao ci si? Los ci sprzyja, ksi. Stary naczelnik z bagien wanie wyzion ducha. Tefnacht zblad. Czyby... Twj nieprzejednany przeciwnik, ksi, zmar w czasie sjesty... mierci cakowicie naturaln. Dowd, e los ci sprzyja. Chc zna prawd, Jegebie. Prawda jest taka, e bdziemy obchodzili aob, a potem libijscy naczelnicy przeka ci, ksi, peni wadzy. Gdy Akanosz wrci do swego namiotu, jego maonka, kobieta ju dobrze po pidziesitce, natychmiast dostrzega, e jest wzburzony. Po trzydziestu kilku latach maestwa poznawaa nastroje ma, nie musia ust otwiera. Czy to... wojna? Wszyscy zmienili zdanie i nikt nie jest ju w stanie ich przekona, e wybierajc Tefnachta na naczelnego wodza, popeniaj fatalny bd. Tak, to wojna. Szykujemy si do ataku na Herakleopolis. Boisz si o mnie, prawda? Akanosz cisn rce maonki. Tylko my wiemy, e jeste z pochodzenia Nubijk... A mojej maonki nikt nie omieli si zaatakowa. ona Akanosza, cho miaa jasn, ogorza od soca cer Egipcjanki z pnocy kraju, bya crk Nubijczyka. Libijski ksi marzy niegdy o skoligaceniu si z Pianchim, ktry mg go uczyni bardzo podanym partnerem w rozmowach z ziomkami z Delty. Niepokoi mnie Tefnacht przyzna Akanosz. To czowiek inteligentny, sprytny i zawzity... Dla urzeczywist nienia swych marze gotw jest utopi cay Egipt w ogniu i krwi.

 Musisz go jednak sucha, tak samo jak inni, a i onierzom musisz nakaza posuszestwo. Istotnie nie mam wyboru. Sumienie nakazuje mi jednak uprzedzi Pianchiego. Bd ostrony, kochany! Jeli oskar ci o zdrad... Tefnacht zabije mnie wasnorcznie, wiem. Uspokj si, potrafi to przeprowadzi, pozostajc w cieniu.

Przed pierwszym pylonem wityni Amona w Napacie, w miejscu gdzie goszono Maat", prawd i sprawiedliwo, zebraa si Wielka Rada pod przewodnictwem Kapy. Miejsca po obu jego stronach zajli Przyjaciele i Towarzysze krla, Starcy i Kapani. Na wszystkich twarzach malowaa si powaga. Czarny Faraon zeskoczy z konia na kilka krokw przed nieporuszonym Kap. Mia na gowie charakterystyczn koron krlw nubijskich, co w rodzaju czepka cile przylegajcego do skry i wcinitego w zoty diadem, z ktrego wznosiy si dwie kobry w postawie atakujcej. Na nadgarstkach i wok bicepsw lniy zote bransolety z jego imieniem. Na pozacanym puklerzu widniaa malutka gwka pantery, od ktrej rozchodziy si promienie wiata. Na widok wadcy, ktrego sia fizyczna moga przeraa, wikszo czonkw Wielkiej Rady miaa ochot ucieka. Za przykadem starego Kapy zoyli jednak tylko pokorny ukon, Kapa za natychmiast zabra gos, by nie dopuci do rozprenia. Wasza Krlewska Wysoko, dwadziecia lat temu Wielka Rada wybraa ci na faraona Grnego i Dolnego Egiptu. Nikt z nas nie mia powodu do uskarania si na twoje rzdy, ostatnio jednak pewne niemie wydarzenia zamciy spokj dworu. Zbadalimy skargi, ktre dotary do nas mniej lub bardziej okrnymi drogami i...

 Dlaczego ci, co mnie oskaraj, nie stan tu z odkrytymi twarzami? Aprobujemy skazanie podskarbiego Waszej Krlewskiej Wysokoci i odesanie ony, ktra usiowaa knu spiski. Osobicie sdz nawet, e kroki te byy zbyt agodne. W takim razie co jeszcze macie mi do zarzucenia? Wikszo czonkw Wielkiej Rady spodziewaa si, e Kapa zadowoli si t ma konfrontacj, ale stary Nubijczyk mia znakomite wyczucie magii, ludzi, miejsca i chwili. Jemu chodzio o sposb sprawowania rzdw, czyli o rzecz waniejsz ni wybr ministrw i linii politycznej. Kto nic dziaa zgodnie z tajemn harmoni wiata, ten w aden sposb nie by zdolny do waciwego kierowania krajem. W cigu tych dwudziestu lat przypomnia senior twoja potga trwaa nienaruszona. Skoro teraz kilku nie godziwcw omielio si rzuci na ciebie potwarz, to czy nie dlatego, e mieli podstawy sdzi, i sabnie twoja zdol no do sprawowania rzdw? Wielu czonkw Wielkiej Rady uznao, e stary Kapa posun si za daleko, i obawiali si wybuchu gniewu faraona. On nie straci jednak swego zwykego spokoju. Boska wiato ustanowia krla nad wiatem ludz kim, by sdzi miertelnych i zadowala bogw powie dzia powanie, cytujc tekst przysigi koronacyjnej by w miejsce nieporzdkw, kamstw i niesprawiedliwoci usta nowi harmoni bogini Maat, by chroni sabego przed silnym, by skada ofiary niewidzialnemu i oddawa cze duszom przodkw. Do tego wanie zadania powoa mnie Amon. W na gow koron" nakaza mi, gdy to wa nie Amon rozstrzygn o moim losie. Krla powouje bg, a lud go ogasza. Na koronacji przyjem imiona mego sawnego przodka Totmesa Trzeciego *: Budowniczy po koju w obu krainach", Zjednoczyciel obojga Krajw", Potga i Harmonia boskiej wiatoci". Tak jak on, syn

* Totmes III, faraon z XVIII dynastii rzdzi Egiptem w latach 1504-1450 p.n.c, na siedem wiekw przed Pianchim.

Tota, szukam mdroci i poznania. Czy bowiem nie napisano w Ksidze wyjcia na wiato", e poznanie jest tym, co usuwa zo, rozprasza ciemnoci, pozwala widzie przyszo i organizuje kraj? Masz jednak racj, Kapo, by moe sabnie moja zdolno rzdzenia. Moe przyszed na mnie czas i powinienem si wycofa. Nie ja jednak na to pytanie odpowiem, ale Amon. Odpowie nam znakiem. Z wysokoci tarasu swego paacu otoczonego palmami, hibiskusami i oleandrami Pianchi spoglda na miasto i na cignc si hen, w dali, pustyni. Jak bardzo wydawaa si spokojna w nocnej ciszy! A przecie kryo po niej mnstwo demonw gotowych pore nieostronego wdrowca! Wielokrotnie ju Czarny Faraon styka si z niebezpieczestwami pustyni, z jej bdnymi ognikami, z jej drkami, ktre donikd nie wiody, z jej kuszcymi wydmami, ktrymi oko nie mogo si nasyci. Abilea leaa koo ma i gaskaa go po policzku. Jake kocha t kobiet, ktra ona jedyna bya wcieleniem pikna i szlachetnoci Nubii. W sukni podobnej do rybackiej sieci, tkanej w drobne oczka i odsaniajcej wiksz cz ciaa, w zotym, wysadzanym turkusami naszyjniku, wygldaa wrcz uwodzicielsko. Daa Pianchiemu syna i crk, a te dwa macierzystwa jeszcze bardziej podniosy blask jej kobiecoci. Czy to ju ostatnie nasze noce w tym'paacu? za pytaa jasnym gosem, wolnym od wszelkiego niepokoju. Tak, jeli bg Amon cofnie mi zaufanie. Abilea obja ma. Gdybym suchaa tylko gosu swej mioci do ciebie, bagaabym Amona, by nic nie powiedzia. Moglibymy wtedy zamieszka gdzie w palmowym gaju i y spokojnie wraz z dziemi. Nie bd si jednak o to modlia, jeste bowiem jedynym gwarantem szczcia dla caego ludu. Byoby niewybaczaln zdrad powici je dla wasnego szczcia. Czy nie przydajesz mi zbyt wielkiego znaczenia? Ty moesz wtpi o swojej potdze, ja musz j uznawa. Czy nie jest to pierwszy obowizek krlowej Egiptu?

 Amon ukaza mi w wityni uk. Przecie Nubia to Ziemia uku". Oznajmia ci w ten sposb, e powiniene nadal sprawowa wadz. uk to take symbol wojny... Chocia adnego konfliktu nie wida. Czy nie obawiasz si jakich kopotw od Pnocy? Pnoc za bardzo zajta jest wewntrznymi waniami i aden libijski ksi nie potrafi wysun si przed innych. Od bardzo ju dawna stary Kapa sypia ledwie po dwie, trzy godziny na dob. ycie upyno mu przyjemnie, ale zbyt szybko i chcia korzysta z kadej chwili, pki nie stanie przed obliczem bogini Piknego Zachodu, ktra uwodzicielskim umiechem sprowadza mier. Kapa nigdy nie opuszcza swego ojczystego kraju, tej spkanej i spalonej socem ziemi, ktrej uroki zna lepiej ni ktokolwiek inny. Oddawaa si ona tylko tym, ktrzy bardzo gorco j kochali i wanie dlatego Pianchi by tu doskonaym wadc. Starzec zawsze jednak dziaa zgodnie ze swoim sumieniem i nie aowa tego. Pozbawiony magii nawet tytan stawa si atwym upem dla si ciemnoci. Jeli bogowie odwrc si od Pianchiego, Nubii i caemu Poudniu grozi kryzys, a jego skutki trudno przewidzie. Do spadku po Pianchim aspiruj tylko miernoty, ktre sytuacj trudn przeksztac w rozpaczliw. Na lazurowym nocnym niebie wspaniale byszczay gwiazdy. Byy jak wrota, ktre uchylaj si, by przepuci rodzce si wci w zaktkach wszechwiata wiato, i pokazuj czowiekowi, e wzrok twrczy to ten, co si wznosi, a nie ten, co kieruje si w d. Jedna z gwiazd oderwaa si nagle od gwiezdnej spoecznoci i przemkna przez niebo z prdkoci rozpdzonego charta. Pdzia ku ziemi jakby nieodparcie przez ni przycigana, cignc za sob ognisty warkocz. Nie, Kapa nie pad ofiar zudzenia! Gwiazda ta kierowaa si nad Nubi, w stron stolicy, wprost na paac krlewski, ktry znikn w poodze.

10

Cierpicy na bezsenno widzieli, jak na taras paacu krlewskiego zwala si ognista kula, i pomyleli, e gniew bogw unicestwi Czarnego Faraona. Odpowied Amona bya straszliwa. Kapa z szybkoci, na jak pozwalay mu jego stare nogi, popdzi na miejsce tragedii. Wok zaczyna si ju gromadzi tum mieszkacw, obudzonych przez krzyki wiadkw katastrofy. Kapitan ucznikw Puarma wyda osobistej gwardii krlewskiej rozkaz: nie wpuszcza nikogo do apartamentw monarchy. Moe Jego Krlewska Wysoko potrzebuje pomocy? zaniepokoi si Kapa. Nie wiem odpar oficer, roztrzsiony do tego stopnia, e nie by w stanie podj adnej decyzji. Id tam owiadczy Zimna Gowa z oczyma wci jeszcze penymi snu. Ja z tob rzek senior Wielkiej Rady. Na znak Puarmy ucznicy przepucili kara i starca, ktrzy ruszyli w gr rzebionymi w kwiaty schodami. Weszli do prywatnych apartamentw Pianchiego. Wasza Krlewska Wysoko... to ja, Zimna Gowa... Czy moesz mwi, panie? Nikt nie odpowiedzia. Sypialnia, wielka sala kpielowa, sala masay, sala przyj dla co waniejszych goci, biblioteka... Wszdzie pusto.

 Zosta jeszcze taras zauway Kapa. Zimnej Gowie zbierao si na pacz. Wewntrz paacu Pianchi moe i zdoaby si uratowa przed niszczcym dziaaniem spadajcej z nieba gwiazdy, na tarasie jednak... Stare nogi nie chc mi ju suy wyzna dziekan Wielkiej Rady. Odpocznij, sam pjd. Powoli i ze cinitym sercem karze zacz wstpowa na dugie schody wiodce na taras. W wietle ksiyca ujrza ich. Pianchi i jego maonka leeli obok siebie, Abilea z gow zoon na piersi ma. Tak wic zginli jednoczenie, zczeni mioci. Co tu robisz, Zimna Gowo? Karze podskoczy, dygocc na caym ciele. Czyby to surowy gos Amona karci go za zuchwao? Co powanego wydarzyo si w stolicy? zapyta unoszc si Pianchi. Zimnej Gowie wydao si, e ma przed sob ducha. To Wasza Krlewska Wysoko... Wasza Krl... Czybym a tak si zmieni? Z nieba spada gwiazda... ognista kula... Widzisz gdzie lady poaru? Obudzia si i krlowa. ni mi si ogie z nieba... Otoczy nas jak ochronna zorza. Bylimy w rodku soca wieccego wrd nocy. To cud! wykrzykn Zimna Gowa, zbiegajc ze schodw. To cud! Bg Amon zamieni krlewsk par w wiato! Orzeczenie Wielkiej Rady, zdanie kapanw i gosy ludu wszystko to brzmiao jednakowo: Amon pod postaci ognia zstpi z nieba na ziemi, Amon mieszkajcy na Czystej Grze uznawa Pianchiego za swego syna i prawowitego wadc. Gdy soce zaczo si wznosi nad gr Debel Barkal i jej wierzchoek przybiera ksztat korony, Przyjaciele

i Towarzysze Krla, Starcy i Kapani ustami swego seniora zatwierdzili Pianchiego na stanowisku gowy pastwa. Wszyscy jestemy twymi sugami przemwi stary Kapa. Rozkazuj, a bdziemy ci suchali, gdy twoimi krokami kieruje myl Stwrcy. Na obliczu Otoku rozla si szeroki umiech. Tucioch marzy ju o wspaniaej uczcie, jak wyda dla uczczenia drugiej koronacji Czarnego Faraona. Ze wzgldu na obfito i jako potraw bdzie ona stanowia przeom w dziejach nubijskiej gastronomii. Najpilniejsza w tej chwili sprawa to zoenie hodu przodkom zarzdzi Pianchi. Bez nich ju by nas nie. byo. A s oni nie za nami, lecz przed nami, gdy znaj i ycie, i mier. Pianchi wkroczy do krlewskiej odzi, ktrej dzib obrobiony by w ksztat gowy barana, witego zwierzcia Amona. Zasiad na tronie, Abilea zaja miejsce obok niego. Da znak, by ruszy w d rzeki, w stron Kurru. Wspania flota na pokadach nie brakowao ani jednego dostojnika pyna z tyu. Kurru by to cmentarz wadcw nubijskich. Spoczywa na nim ojciec Pianchiego. Skromne nagrobki z nisz ofiarn ssiadoway tu szybami grobowymi i grobowcami przypominajcymi domy wiecznoci Starego Pastwa ich ciany zbudowane byy z piknego lnicego wapienia, a przez wnk od strony wschodniej ywi mogli kontaktowa si ze zmarymi za porednictwem ofiar. Pianchi, ktrego imi znaczy tyle co yjcy", stwierdzi, e przeznaczony dla niego grobowiec jest ju prawie gotw. Nadano mu ksztat piramidy z wykut we wntrzu pochylni prowadzc do komory grobowej, z rzebionym sklepieniem. Tu obok znajdowao si ostatnie mieszkanie jego maonki, ktra towarzyszy mu bdzie i w zawiatach. W piramidzie Pianchiego spoczywali ju dwaj wierni przyjaciele faraona jego dwa pierwsze konie. Przeszy obrzd otwarcia ust, uszu i oczu oraz zastpienia serca miertelnego niezniszczalnym i teraz, zmumifikowane, stay w gbokich rowach.

Pianchi zoy przodkom w ofierze kwiaty, pachnida, wiey chleb, wino, mleko, piwo, witeczn oliw, tkaniny i zote naszyjniki. Imiona wasze wyryte s w kamieniu i nigdy nie pjd w zapomnienie rzek. Zwracam im ycie i to samo czyni bdzie syn mojego syna. Naprawd godnym swego imienia jest czowiek, ktry uwiecznia pami swoich przodkw i zastawia ich stoy ofiarami. Abilea staa rozpromieniona. Podzielaa zdanie maonka, e Egipcjanie z Dwch Krajw z kadym dniem coraz bardziej zapominaj o tradycjach i odchodz od prawa bogini Maat. Wkrtce nawet wity grd, Teby, lekceway bdzie swoje wite obowizki i da si omota miraem zysku i osobistych ambicji. To wanie tu, w Napacie, na tej dalekiej a dzikiej ziemi, Czarny Faraon pielgnuje dawne obrzdy, kae czyta stare teksty, kultywuje mdro z epoki piramid i kontynuuje dzieo Totmesa Trzeciego, Setiego Pierwszego i Ramzesa Drugiego. Uczestniczcy w tej uroczystoci Zimna Gowa odczuwa szczegln dum. To on jako skrupulatny skryba nawoywa, zgodnie ze wzorami pierwszych wiekw, do stosowania pisma hieroglificznego, da posugiwania si jzykiem klasycznym, wolnym od barbaryzmw i wszelkich obcych wtrtw, od ktrych roio si w zwyrodniaej mowie ludzi Pnocy. Wskrzeszenie ksztatu piramidy i widok wyrytego na kamieniu promienia wietlnego przywodziy na pami zoty wiek faraonw. W ogrdku przed grobem swego ojca Pianchi zasadzi krzak tamaryszku. W chwili gdy czy si z niewidzialnym, wydawao mu si, e znw widzi, jak Amon podaje mu uk. Jak grob zwiastowaa ta zapowied?

11

Na Herakleopolis, grd krlewskiego dziecka", miasto stare i wierne Czarnemu Faraonowi, Tefnacht rzuci wszystkie swoje siy. Nowy genera zaskoczony by posuszestwem libijskich naczelnikw plemiennych, ktrzy bez protestu wykonywali jego rozkazy. Libijczycy zaatakowali jednoczenie w czterech punktach, czym zaskoczyli obrocw i wywoali wrd nich panik. Ksi Peftau, szedziesicioletni skryba, potomek monego miejscowego rodu i wielki waciciel ziemski nic nie mg przeciwstawi takiej gwatownoci. Jego onierze, cho zaprawieni w bojach, nie zwykli byli prowadzi walki na tak skal. P godziny wystarczyo wojsku z Pnocy, eby opanowa jedn z baszt, wyama umocnion bram i wedrze si do miasta. Z wysokoci murw obronnych ucznicy ksicia Peftau prbowali powstrzyma fal nacierajcych, ale procarze libijscy szybko ich wybili. Niektrzy cywile odwanie wczyli si do walki, ale upojeni powodzeniem onierze z Pnocy szybko roznieli ich na mieczach. Peftau w obawie e dalszy opr skoczy si rzezi ludnoci miasta, wyszed w otoczeniu swej przybocznej gwardii z paacu i kaza swoim ludziom rzuci na ziemi miecze i tarcze. Tefnacht podszed do zwycionego.

 Zgadzasz si na bezwarunkow kapitulacj? Jestemy twoimi jecami, oszczd jednak mieszkacw miasta. Zgoda, pod warunkiem e wszystk bro zoycie na gwnym placu miejskim, bez wyjtku. Masz moje sowo. Podniecenie stopniowo opadao. Herakleopolis posuchao swego ksicia, kobiety i dzieci tuliy si do siebie, wystraszone okrutnymi spojrzeniami zwycizcw. Jeden z onierzy prbowa ucieka, ale czterech piechurw libijskich dogonio go, wbili mu wczni w plecy i zadeptali nieszczsnego. Ta straszliwa scena do reszty odebraa mieszkacom miasta wszelk ch oporu. We wszystkich dzielnicach zoono bro. To chyba ty jeste ksiciem Sais? zapyta przygnbiony Peftau. Obecnie jestem naczelnym wodzem koalicji pnocnej, a jutro zjednocz Dwa Kraje odpar Tefnacht. To nie wiesz, e jedynym prawowitym faraonem jest Pianchi i e to miasto naley do niego? Daj ci wybr, Peftau. Albo zostaniesz moim wasalem, albo zginiesz. Ksi Herakleopolis zrozumia, e Tefnacht nie artuje. Jego wzrok by wzrokiem bezlitosnego zdobywcy. Skoni si. Uznaj ci za swojego zwierzchnika. Wystpujesz ze suby u Pianchiego? Wystpuj... A ty jakie masz plany? Herakleopolis to by tylko etap. Tylko etap?... Nie planujesz chyba dalszego marszu na poudnie? Tefnacht rozejrza si. Jedna trzecia twoich onierzy zgina lub odniosa rany. Ale pozostae dwie trzecie to dowiadczeni wojacy. Wejd w skad moich wojsk, razem zaatakujemy i zdob dziemy inne miasta, pozostajce jeszcze pod wadz Pian chiego.

 Herakleopolis to wspaniaa zdobycz, a rozgos o twoich czynach wystarczajco przerazi Nubijczykw... Po co chcie wicej? Nie masz w sobie wielkoci, Peftau, i nie sigasz wzrokiem poza obrb tego miasta. Bd mi lepo posuszny, a zachowasz swe przywileje. Tefnacht zostawi pokonanego i w paacowej sali posucha zwoa wodzw plemiennych. Niektrzy byli ju pijani, inni pokryci jeszcze krwi ofiar, ale wszyscy wykrzykiwali imi generaa, ktry poprowadzi ich do wspaniaego i szybkiego zwycistwa, cho przedtem wikszo z nich obawiaa si zaartego oporu ze strony zaogi i ludnoci miasta. Tefnacht udowodni im jednak, jak znakomitym jest wodzem, i ukaza niespodziane perspektywy na przyszo. Wzbudzi w nich pragnienie walki i zniszczenia Egipcjan, odwiecznych wrogw, ktrzy przez cae wieki upokarzali Libi. Tefnacht mia zamiar omwi wnioski z pierwszej zbrojnej wyprawy, ale stan podwadnych zmusi go do zmiany planw. Peen obrzydzenia do tych miernot zostawi ich samych; niech sobie pij! Wychodzc z paacu, natkn si na Akanosza, ubranego w dug czerwon szat w pasy. Dlaczego nie wzie udziau w szturmie? zapyta. Jestem rzecznikiem plemion, a nie onierzem, i nie mam obowizku rzuca si w wir walki. Czy nie podoba ci si mj sukces? Odniose wspaniae zwycistwo, Tefnachcie, i twojej wadzy nie sposb ju podwaa. Bd wic jak najdokadniej przekazywa wszystkie twoje rozkazy. Zatem wydaj ci rozkaz. Kaesz wzmocni mury obronne Herakleopolis i zorganizujesz patrole porzdkowe. Tefnacht ruszy na poszukiwanie Nartreba i Jegeba. Tego drugiego znalaz wrd rabusiw pldrujcych domostwo kapitana ucznikw z Herakleopolis, ktry zgin podczas szturmu. Mimo opuchnitych ng i trudnoci z chodzeniem Semita wykazywa ogromn aktywno i napenia wanie wielki worek zotymi pucharami.

Na widok Tefnachta stan na baczno. Panie... Niczego si nie obawiaj, pilnuj tych ludzi. Wezm tylko to, co im si naley. Ufam ci. Gdzie jest Nartreb? Na pitrze odpar Jegeb z dziwnym umieszkiem. Ale zdaje mi si, e jest raczej zajty. Tefnacht wstpi na schody. Z pitra dochodziy krzyki kobiety, ktr Nartreb okrutnie gwaci i policzkowa. Do tego, Nartrebie! Brutal nie przerwa. To tylko crka oficera, ktry by na odzie u Pianchiego. Jestem pewien, e nigdy jeszcze nie miaa do czy nienia z takim mczyzn jak ja. Tefnacht kopn Nartreba w bok. To boli, panie. Id do Jegeba i zajmijcie si osob ksicia Herakleopolis, Peftau. Nartreb woy spdniczk, z cakowit obojtnoci wobec dziewczyny, ktra patrzya na z nienawici. Czyby, ksi, nie by pewien jego wiernoci? Chc wszystko o nim wiedzie, i to szybko. Przed odejciem gwaciciel zwrci si do swej ofiary. Zobaczymy si jeszcze, malutka. Egipcjanka zakrya sobie brzuch i piersi kawakiem podartej szaty. Jak si nazywasz? zwrci si do niej Tefnacht. Jutrzenka. Czy to ty jeste naczelnym wodzem Libijczykw? Jestem nowym panem tego miasta. Zabie mojego ojca, wic ja zabij ciebie.

12

W pobliu wityni Amona, na dwumetrowej platformie, wznosi si otoczony murem paac Czarnego Faraona. eby przepuci wszystkich mieszkacw Napaty, zaproszonych na wielk uczt wydawan na cze Pianchiego, rozwarto oba skrzyda gwnej bramy. Mistrzem ceremonii by sam Otoku, smakosz i obartuch, tote spodziewano si niezwykego wieczoru. Kapitanowi ucznikw Puarmie najwicej trudnoci sprawi wybr towarzyszki spord tuzina piknych dziewczt, bo kada bagaa go, by zabra wanie j. Dopiero losowanie i dugie, mtne wymwki poparte podarkami, ktre zwikszyy dugi kapitana, pozwoliy mu wybrn jako z kopotw. Na szczcie wybr pad na najmniej gadatliw. Zwisaa teraz u jego ramienia i poeraa oczyma nie znany sobie widok. W ogrodach pony wbite w ziemi pochodnie, owietlajc palmy, sykomory, krzewy tamaryszku, sadzawki, w ktrych wodach kwity biaoniebieskie kwiaty lotosw i migotay odblaski wiata. Gocie podziwiali paacowe kolumny w ksztacie odyg papirusu, a suba podawaa kademu pachnc chust i kubek chodnego biaego wina. Puarma i jego towarzyszka pokonali gwne schody z rowego granitu, ktrych boki zdobione byy rzebami powalonych, zwycionych wrogw. Wielka kolumnowa sala

przyj, gdzie rojno byo od dworzan, olnia ich: posadzki z emaliowanych tych, zielonych, bkitnych i fioletowych pytek, gzymsy z pozacanego stiuku, paskorzeby przedstawiajce dzikie byki, pantery i sonie. W gbi sali, midzy dwoma wyciosanymi z wapienia lwami, wznosi si baldachim osaniajcy dwa trony, na ktrych podczas oficjalnych przyj zasiadali Pianchi i Abilea. Towarzyszka Puarmy wprost osupiaa na widok tylu wspaniaoci, wic kapitan ucznikw wola ju nie mwi jej, e pod centrum paacu ley wmurowana ogromna brya rodzimego zota symbol ukrytej w ciemnociach wiatoci. Kto potrci Puarm. Kto to?... Ach, to ty, Zimna Gowa. Nie woye odwitnej szaty. Za duo mam zmartwie odpar pisarz, wyranie u kresu wytrzymaoci nerwowej. Co si stao? Chodzi o odprowadzanie brudnej wody. Daem robotnikom cise wskazwki, a oni i tak wszystko spartaczyli! A przecie to proste... Kamienne zbiorniki trzeba obramowa miedzian blach. Wybi dostatecznie szeroki otwr, zatyka si go metalowym korkiem, wyliczy waciwie rednic rur... Robi si te rury z klepanej blachy miedzianej. Na prno pokazywaem im plany i podawaem prawidowe wymiary, sie w lewym skrzydle paacu znw si zapchaa. Wynik jest taki, e dla mnie nie ma wita i znowu musz i i potrzsn t zgraj partaczy! Tak narzekajc karze oddali si. Do sali weszli tymczasem muzykanci. Dwie harfistki zagray cudn melodi, a wkrtce wtrowa im zaczy flet, obj i klarnet. Po zakoczeniu koncertu mistrz ceremonii poprosi goci o przejcie do sali bankietowej. Towarzyszka kapitana ucznikw omal nie zemdlaa na widok wspaniaych niskich stolikw z hebanowego drewna, przybranych bawatkami i kwiatami mandragory, lamp oliwnych rozstawionych na wysokich supach z pozacanego drewna, a zwaszcza na widok zastawy stoowej. Tace, kubki, talerze, czarki, wycieraczki do palcw wszystko byo ze zota!

Wok unosi si delikatny zapach, a suba machajc wachlarzami jedne byy trzcinowe i miay ksztat lotosu, inne sporzdzono z pir strusich chodzia biesiadnikw, ktrzy rozsiedli si wygodnie w przestronnej komnacie. Pikne damy, obwieszone naszyjnikami z szeciu sznurw pszlachetnych kamieni i zota, przecigay si w elegancji. Towarzyszka Puarmy nigdy dotychczas nie widziaa takiego mnstwa krwawnikw, jaspisw, turkusw i lapis-lazuli, nie mwic ju o zotych zausznicach, ktrym zotnicy ponadawali najprzerniejsze ksztaty. Czy jestem do elegancka? niepokoia si. Jeste wspaniaa zapewni j kapitan ucznikw, ktremu brako rodkw, by t towarzyszk jednego wieczoru pokry klejnotami. Gdy do sali weszli Pianchi i Abilea, biesiadnicy wstrzymali oddech z zachwytu. Monarsza para, poczenie potgi z piknoci, zamia wszystkich, ktrzy mieli nadziej jej dorwna. Mienice si blaskiem zote naszyjniki i bransolety, czarna skra Pianchiego i miedziana Abilei tworzyy nadziemsk prawie harmoni. Klejnoty, ktre miaa na sobie krlewska para, byy tak wspaniae, e mona by je ofiarowa nawet bogom. Wszystkich raz jeszcze uderzya ogromna sia bijca z postaci Pianchiego i wrodzona szlachetno jego maonki. Ona rwnie musiaa mie wiele si, by utrzymywa sw pozycj u boku tak dostojnego wadcy! Pianchi podnis w gr ogromn per, na ktr skieroway si oczy zebranych. Spjrzcie na to arcydzieo natury. Czy nie jest to widomy symbol sfery stwarzania, przezroczystego ona niebiaskiej matki, w ktrym co rano rodzi si nowe soce? Zcie hod temu wiatu, ktre tak obficie na was spywa, temu szczodremu yciu, ktre przybiera nie kiedy posta mierci, by tym lepiej obudzi nas w wiecz noci. Uj w rce zoty puchar, ktremu rzebiarz nada ksztat lotosu zwieczonego okrgymi patkami. Tak wanie wy-

obraano sobie proces zmartwychwstania, odrodzenia si duszy wpisanej w wyaniajcy si z praoceanu lotos. A wino w pucharze czy nie by to hod na cze Hathor, bogini twrczej mioci i gwiazd, tej, ktra cigna do radosnego taca gwiazdozbiory, gdy boskie upojenie napeniao serce bytu? Pianchi wypi yk, po nim to samo zrobia krlowa. Uroczysto moga si rozpocz. Mie w taki wieczr sub to bardzo wtpliwa przyjemno. Faraon nie zapomina jednak ani o oficerze, ani o onierzach czuwajcych tej nocy nad bezpieczestwem stolicy. Podwoi im od, a nastpnego dnia kady otrzyma dzban czerwonego wina. Wprawdzie jeli si chciao otrzyma awans i nie przepracowywa si, naleao od czasu do czasu si poskary, trzeba byo jednak przyzna, e zawd onierza w Napacie nie by specjalnie uciliwy. Miasto byo bogate i dobrze zarzdzane, ludno szczliwa i spokojna, adnych konfliktw wewntrznych, adnej wojny na horyzoncie... Niegdy, gdy do wojsk faraona werbowano Nubijczykw do wojny z Libi i Syri, dobrze byo mie przy sobie w czasie niebezpiecznych wypraw wiele amuletw ochronnych i by dobrze przygotowanym do walki. Oficer, gdyby to od niego zaleao, pozwoliby sobie na chwil oywczego snu pod rozgwiedonym sklepieniem nieba, gdzie lniy dusze faraonw uznanych na ca wieczno za ludzi prawego sowa". Z pewnoci jednak zauwayby to ktry z wartownikw i donis zwierzchnikowi. Zwily wic sobie wargi i czoo ciep wod i wrci na stanowisko. Wzrok skierowa na drk od pnocy, gdzie wznosi si pierwszy fort osaniajcy stolic. Podrnych udajcych si do Napaty poddawano tu cisej kontroli. Mia w paacu krewniaka-kucharza, wic pewnie sprbuje jutro specjaw, ktrych gocie Pianchiego nie dojedz.

Mwio si midzy innymi o przysmaku Ramzesa", marynacie wedug przepisu, ktry przetrwa wieki. Na pustyni zabyso wiateko. Oficerowi wydawao si pocztkowo, e to mrugajca gwiazda, szybko jednak podda si oczywistoci sygna alarmu przesya stranik stojcy na czatach. Sygna powtrzy wielokrotnie, co wskazywao na blisko niebezpieczestwa.

13

Oficer waha si. Budzi krla czy poczeka do rana? Wyrwanie Pianchiego ze snu mogo oznacza wybuch jego gniewu, ale zwoka moga okaza si czym jeszcze gorszym. Nie wiedzc, co robi, oficer postanowi porozumie si z Zimn Gow. Pisarz, ktry zdy wreszcie doprowadzi do naprawienia ukadu odprowadzajcego zuyt wod i ktry dopiero co zasn, najpierw wyda z siebie dugi cig jkw, a potem unis si na ku. Czego chcesz? Powana sprawa... Naleaoby moe zawiadomi Jego Krlewsk Wysoko. Przecie chyba nikt nie prbuje atakowa Napaty! Tak, ale... Tym razem Zimna Gowa obudzi si na dobre. Czy kontrolujesz sytuacj? Tak, zatrzymano jakiego czowieka. Karze zmarszczy brwi. Czowieka?... 1 chcesz mi tu wmawia, e jeden czowiek zaatakowa Napat? Kto wdruje noc, jest zawsze podejrzany! Nasze suby bezpieczestwa okazay si bardzo sprawne i mam nadziej, e moje zasugi... Pomwi o tym z krlem.

Pianchi nie spa. Przez dugie godziny wytrzymywa pochlebstwa dworakw, ktrzy przecigali si w arliwoci, piejc pochway pod jego adresem. Wszyscy wychwalali smak potraw i win, a Otoku w nagrod za swe talenty organizatorskie otrzyma tyle mocnego piwa, ile sam way. Czarnego Faraona ani przez chwil nie cieszyy wspaniaoci tego wieczoru. Drczy go jaki niepokj, nie pozwala mu rozkoszowa si uczt, ktr dwr bdzie wspomina przez wiele jeszcze miesicy. Abilea dostrzegaa, e m jest zafrasowany, wolaa jednak nie przeszkadza mu w rozmylaniach. Z tarasu paacowego Pianchi wpatrywa si w niebo. Tylko gwiazdy posiaday najwysz mdro, znay bowiem prawdziw potg potg pochodzenia ycia. Na tarasie rozlegy si lekkie kroki. Ach, to znowu ty, Zimna Gowo. Przepraszam, e niepokoj Wasz Krlewsk Wysoko, skoro jednak nie pisz... O tej porze zwykle pisz jak suse. Jaki czowiek usiowa wlizn si do miasta, zatrzymali go ucznicy. Oficer penicy sub prosi o uznanie jego zasug i o askawy awans. Niech peni nocn sub jeszcze przez ten miesic, a potem zobaczymy. Czy ten zatrzymany poda swoje imi? Oficer twierdzi, e co tam bezadnie bekoce. Utrzymuje, e jest sug Amona i ma poufne wiadomoci dla prawowitego faraona. Przesuchae go? Nie, panie. Uznaem, e sam woaby jak najszybciej ujrze tego dziwnego przybysza. Wprowad go do sali posucha. Pierwszego dnia pierwszego miesica pory przyboru, dwudziestego pierwszego roku panowania Pianchiego, poranna zorza zalnia wyjtkowo wspaniale. Zza Wschodniej Gry wytrysno wiato pod postaci sonecznej tar-

czy widomy obraz Stwrcy, ktrego ziemskim przedstawicielem by faraon. Sal posucha paacu w Napacie zalewao ju wiato wstajcego dnia, gdy przybysz stan przed Pianchim. Rce mia skute drewnianymi kajdankami, pilnowao go dwch onierzy. Oswobodzi go i zostawi nas samych! rozkaza faraon. Na widok olbrzyma o lnicej czarnej skrze przybysz oniemia. Przez duszy czas nie by w stanie wykrztusi sowa. Wasza Krlewska... Kim jeste? Kapanem Amona. Jaki masz stopie w wityni? Jestem rytualist, zajmuj si czyszczeniem naczy do wieczornych obrzdw. Z jakiej jeste wityni? Z Karnaku, ze wityni Amona-Re, ojca bogw. Jak tu dotare? Zabraem ze sob map, kilka razy przesiadaem si ze statku na statek, a, ostatni etap przebyem piechot. Wdrowanie noc jest niebezpieczne... mg ci uksi w. Musiaem podj to ryzyko, bo trzeba zapobiec ukszeniu przez gada niebezpieczniejszego ni wszystkie nubijskie kobry razem wzite, gada, ktry owija si wok Egiptu, odbiera dech wszystkim jego mieszkacom, a wkrtce odbierze im ycie. Wyraasz si bardzo zagadkowo. Czy Wasza Krlewska Wysoko zna czowieka o imieniu Akanosz? Ksi libijski z Delty. Akanosz, ryzykujc ycie, przesa wiadomo do Karnaku. Mnie kazano przekaza j tobie. Daj mi papirus, ktry przyniose. Wiadomo jest ustna. No to mw.

 Tefnacht, ksi Sais, zosta naczelnym wodzem koalicji plemion libijskich. Opanowa najpierw zachodni cz Delty, a potem ca Delt. Majc liczn armi zaj Memfis i ruszy na poudnie. Miejscowi ksita i naczelnicy miast i okrgw asz si do niego jak psy i nikt nie kwestionuje jego rozkazw. Wszystkie miasta a po Merakleopolis otworzyy przed nim bramy i teraz on tam rzdzi. Jednake wierny mi ksi Peftau stawi mu opr i zatrzyma go. Pewny siebie Tefnacht zawrci, a jego koalicja si rozpada. Przykro mi, ale musz ci, Wasza Krlewska Wysoko, wyprowadzi z bdu. Tefnacht wzi Herakleopolis szturmem i Peftau nie by w stanie mu si oprze. Zabito go? Nie, podda si. A co z mieszkacami? Oszczdzono ich, ale onierze ksicia Peftau przeszli pod rozkazy Tefnachta. Nic nie wskazuje na jaki bunt z ich strony? Albo suchaj, albo ju nie yj. Obecnie wszyscy s w szeregach twoich wrogw, panie. Twierdzisz, e Tefnacht wada w Herakleopolis? Tak jest, Wasza Krlewska Wysoko. I musisz przyj za pewnik, e stoi on na czele silnej armii, ktra kroczy od zwycistwa do zwycistwa. Czy wiesz co na temat jego planw? W kadej chwili gotw jest walczy i i coraz dalej na poudnie. A do Teb? To pewne, panie. Przez kilka chwil Czarny Faraon sta w milczeniu, jakby przywalony ciarem tych wieci. A potem wybuchn miechem.

14

Reakcja Pianchiego zbia kapana Amona z tropu. Wasza Krlewska Wysoko... Nie wierzysz mi? Jeste czowiekiem modw i rozmyla, o wojnie nie masz pojcia. Akanosz osobicie... Czy on jest w stanie obiektywnie oceni sytuacj? Akanosz to libijski wojownik i musi podporzdkowa si temu pyszakowi Tefnachlowi. Te wydarzenia to nic powanego. Ale, Wasza Krlewska Wysoko, wkrtce cay rodkowy Egipt znajdzie si pod wadz Tefnachta! Hermopolis, miasto boga Tota, dochowa mi wiernoci. Tefnacht nie odway si go zaatakowa. Kapan Amona nic z tego nie rozumia. Nie podejmiesz adnych krokw, panie? Zwouj rad wojenn. Uspokj si, dostaniesz kwater i dobry wikt. Przyjmie ci witynia Amona, bdziesz mg w niej wykonywa swoje wite obowizki. Mam prob do Waszej Krlewskiej Wysokoci. Sucham ci. Mog zamieszka w stolicy? Mwi si, e mona w niej odnale najstarsze tradycje. Niech si stanie wedle twojego yczenia.

Rada Wojenna Czarnego Faraona skadaa si z jego pierwszej maonki Abilei, pisarza Zimnej Gowy, kapitana ucznikw Puarmy i zarzdzajcego kopalniami zota Otoku. Pianchi darzy ich zaufaniem, wiedzia, e nie oszukuj go i nie kami. Ministrowie i dworacy dbali tylko o swoje osobiste interesy i potrafili jedynie gada bez koca. Wane decyzje naleao wic podejmowa w cisym gronie, a dwr tylko z nimi zapoznawa. Pianchi zebra swoich doradcw w najbardziej ocienionej czci ogrodu, z sadzawk na rodku. Faraon czsto si tu kpa. Upay ostatnich dni lipca, uciliwe nawet dla Nubijczykw, cieszyy Pianchiego. Czy nie wyzwalay one siy ziemi, poddajc ywe istoty cikiej prbie? Zadaniem czowieka byo oswoi si z t si. Otoku nie podziela upodoba faraona. Trzyma nogi w miednicy z zimn wod, gow owin sobie wilgotn chust skropion wonn mirr. Zimna Gowa, walczc z upaem, pi kwartami lekkie piwo. Gorco nie dokuczao natomiast krlowej Abilei siedziaa pod parasolem, w aurowej sukni, ktra bardzo sabo okrywaa jej wspaniae ksztaty. Kapitan ucznikw Puarma paradowa nago, wcale nie kwapic si do zaoenia onierskiego rynsztunku. Rozprosz moje wtpliwoci, Wasza Krlewska Wysoko odezwa si Otoku, nacierajc sobie ciao maci olibanow z dodatkiem wonnej cibory. Spotykamy si z przyczyn czysto towarzyskich, prawda? Mylisz si. Tak jak si domylae, bdzie to rada wojenna. Tucioch wytar sobie czoo. Czyby zbuntowao si jakie plemi? Zapowiada si co powaniejszego. Libijski ksi Tefnacht zdoa podobno zjednoczy swoich sprzymierzecw i utworzy armi. To mieszne stwierdzi Puarma. Dla Libijczyka najwikszym wrogiem jest drugi Libijczyk. Nigdy nie zgodz si na jednego przywdc. Tefnacht potrafi jednak przemwi im do rozsdku

i prowincje pnocne obwoay go naczelnym wodzeni. Od tej pory podlegaj jego wadzy. Musiao do tego doj zauway Zimna Gowa. ycie na Pnocy staje si coraz cisze, tysice ludzi nie znajduj ju pracy, ceny ywnoci bez ustanku rosn, nikt nie oddaje czci bogom, a niesprawiedliwo i przekupstwo rozpanoszyy si i rzdz niepodzielnie. Skutek mg by tylko jeden: nadejcie tyrana, do inteligentnego, by oprze si na dobrze wyposaonej armii. Dobrze wyposaonej? Niemoliwe! sprzeciwi si kapitan ucznikw. Pnoc jest za biedna, by moga wystawi zdoln do boju armi. Tefnacht jest panem Memfisu oznajmi Pianchi i zaj Herakleopolis. Sowa Czarnego Faraona wprawiy obecnych w gbokie przygnbienie. Skd masz takie wieci, Wasza Krlewska Wysoko? zapyta Otoku. Przynis mi je pewien kapan Amona. Odby w tym celu dug podr. Nie potraktowae tego powanie zauwaya krlowa Abilea. To prawda przyzna Pianchi. Na moje wyczucie ten Tefnacht chcia rozcign sw wadz nad libijskimi przywdcami z Pnocy, wic sukces by mu potrzebny. Zdoby Herakleopolis i to rzeczywicie jest osignicie, ale dalej nie odway si pj, nie ma na to si. Nie awansuje si z dnia na dzie z. herszta na stratega. Kapitan ucznikw skin potakujco gow. Mimo wszystko trzeba podj jakie kroki odwetowe zaznaczy Otoku. Nie ukara tego warchoa to zachca go. Ja widz to w ciemniejszych kolorach owiadczy Zimna Gowa. Uwaga kara przeja chodem wszystkich zebranych. Wszyscy wysoko cenili jego inteligencj i powanie liczyli si z jego zdaniem. Czego si obawiasz? zaniepokoi si Otoku.

 Zasadniczej zmiany w postawie ludzi Pnocy. Dotychczas arli si midzy sob, nie byli wic niebezpieczni. Czy i my nie przeylimy takiej anarchii w Nubii? Od chwili gdy uznali nad sob zwierzchnictwo jednego wadcy i przyjli jego strategi, sumuj si ju nie ich wady, lecz zalety. Wdz sprawdza si w dziaaniu. W Memfisie, cho nie jest to byle miecina, od dawna nie byo nikogo z gow na karku, wic miasto nie mogo stawi oporu nawet sabemu napastnikowi. Herakleopolis natomiast byo miastem warownym, twierdz, miao dowiadczon zaog dowodzon przez Peftau, ksicia wiernego Pianchiemu. Zdobycie takiego miasta to nie byle co i Tefnacht moe czu si dumny, bo odnis rzeczywisty sukces, wzmacniajcy jego presti. Chcesz nas przestraszy czy sprowokowa? zapyta Pianchi. Ani jedno, ani drugie, Wasza Krlewska Wysoko. Powiedziaem po prostu to, co myl. Trudno mi uwierzy, eby ten Tefnacht omieli si rzuci nam wyzwanie oburzy si Puarma. To jego zwycistwo, o ile rzeczywicie je odnis, nie bdzie miao nastpstw. Jak pospolity herszt odwayby si narazi na gniew faraona? Gdy usyszaem relacj o jego sukcesach, wybuchnem miechem stwierdzi wadca ale uwagi Zimnej Gowy nasuwaj mi myl, e by moe si pomyliem. Awanturnik, ktry potrafi wykorzysta ndz ludu, moe skoni ten lud do kadego szalestwa owiadczya krlowa. Jeli Tefnacht upoi si swym sukcesem, straci wszelk kontrol nad samym sob i nie bdzie si ju przejmowa, e zostawia na swojej drodze stosy trupw. Zgadzam si z Zimn Gow, e groby najazdu na Poudnie nie naley lekceway. Atak na Hermopolis jest nie do pomylenia upiera si Puarma. Ksi Nemrod przysiga na wierno Pianchiemu, a jego wojska potrafi odeprze kady szturm. To samo mylelimy i o Herakleopolis przypomnia karze. Jeli Tefnacht opanuje rodkowy Egipt, droga do Teb stanie przed nim otworem. A potem... kto wie...

 Nieprawdopodobne rzek Otoku. Przecie wiesz, e nasze oddziay stojce w Tebach stanowi wielk si odstraszajc. Miejmy nadziej. Dowdca ucznikw ze spuszczonym wzrokiem zwrci si do Pianchiego. Co postanowie, panie? Musz si zastanowi.

15

Maonka libijskiego ksicia Akanosza bya tak wzburzona, e nawet si nie umalowaa. Chod rzeka do ma. Chod natychmiast! Nie zjadem jeszcze niadania, jestem nie ogolony i... Chod! Akanosz wsun w zaplecione wosy piro wojownika, popiesznie przewiza na lewym ramieniu dugi paszcz. Nie mg przecie pokaza si na ulicach Herakleopolis bez oznak swej potgi. Dokd mnie prowadzisz? Do szpitala, gdzie le cywile ranni w czasie szturmu. Miejsce ani nie dla ciebie, ani nie dla mnie. Czy naleysz do koalicji dowodzonej przez Tefnachta? Tak czy nie? Tak, ale... No to wejd do tego szpitala! Wejcia do budynku z nie wypalonej cegy strzego dwch piechurw. Skrzyowali wcznie i zatrzymali wchodzcych. Jestem ksi Akanosz. Wpucie nas! Jegeb zabroni wszelkich wizyt. Jak miesz sprzeciwia si mojej woli, onierzu! Twj Jegeb to wesz! Jeli bdziesz si upiera, przenios was do suby w Delcie na bagnach! Wartownicy opucili bro. Zaraz za progiem Akanosz poczu straszliwy smrd.

Krew, gangrena, mier... Na goej ziemi uoono tu dziesitki kobiet i mczyzn. Lecy bliej jczeli, w gbi leay trupy. Jednego ze zmarych onierze wycigali wanie za nogi. Dokd go bierzecie? zapyta Akanosz. Wrzucimy go do rowu, ktry Jegeb kaza nam wykopa. Bdzie o jedno miejsce wicej... Gdy wyrzucimy wszystkie trupy, przywieziemy nowych rannych. I tak dalej, pki ranni jeszcze bd. Jak opiek maj tutaj ci biedacy? adnej. Najlepsza dla nich rzecz to szybko umrze. Ksi Peftau odstpi Tefnachtowi pierwsze pitro swego herakleopolitanskiego paacu. Zwyciski genera spotyka si tu kolejno ze swymi sojusznikami, przekonujc ich o susznoci swego postpowania i o koniecznoci podjcia wielkiej ofensywy. Przed sal posucha urzdowa Jegeb i sprawdza list goci. Chciabym natychmiast spotka si z Tefnachtem owiadczy Akanosz. Jegeb spojrza na stary kawaek papirusu, na ktrym wypisane byy imiona i daty. Nie wzywano ci! Z prob o posuchanie i czekaj na odpowied generaa. Akanosza ogarna wcieko. Zapa Semit za gardo i cho niszy, unis go w powietrze. Nie stawaj mi na drodze, ty pluskwo! Jeste zbrod niarzem i oprawc i musz powiadomi twego pana, jak si sprawujesz. I sam, osobicie wymierz ci kar, na jak ci skarze. Puci Jegeba. Zanim ten z trudem odzyska oddech, libijski ksi wszed ju do sali posucha. Genera Tefnacht pisa wanie na tabliczce oficjalny komunikat o swym pierwszym wielkim zwycistwie nad Czarnym Faraonem. Komunikat ten po przepisaniu go w wielu egzemplarzach, bdzie rozesany do wyszych

oficerw, ktrzy gono i wyranie odczytaj go onierzom. Wiadomo rozejdzie si na cay rodkowy Egipt i dotrze a do Teb. Posieje trwog wrd zwolennikw Pianchiego i skoni ich do poddania si. Czarne oczy Tefnachta wpiy si w intruza. Wydaje mi si, e ci nie wzywaem. Musz ci powiadomi o tym, co dzieje si w miecie. Wszdzie jest spokj, nasze oddziay panuj nad sytuacj, ksi Peftau mi si podporzdkowa, wic na c mielibymy si skary? Czy wiesz, e szpital przeznaczony dla ludnoci cywilnej to trupiarnia i e o rannych nikt nie dba? Mumifikatorzy czekaj tylko na zgon, potem wyrzucaj trupy do wsplnego dou bez adnych obrzdw! A okropnoci te popenia si na rozkaz tak oddanego ci Jegeba! dam, eby dobrze obchodzono si z tymi biedakami i ukarano tego zbrodniarza! Tefnacht cisn tabliczk skryby o cian. Ty, Akanoszu, nie moesz niczego da. Zapominasz, e winien mi jeste cakowite posuszestwo. Ale ci ludzie... Libijski wdz ali si jak osamotniona wdowa... Wiesz, e Pnoc jest biedna, a naszym wojskom brakuje lekw i maci. Wszystko to, co znalelimy w miecie, musz zaj na potrzeby wojska. Wydaem odpowiednie rozkazy i kto im si sprzeciwi, bdzie potraktowany jak zdrajca. Wic pozwolimy umrze tym biedakom? To wojna, Akanoszu. Na co musimy si zdecydowa. Dobrym sercem nie pokonamy onierzy Pianchiego. Przyrzekae oszczdza ludno miasta! Czyby nie zgadza si z moim postpowaniem? Akanosz rad by protestowa dalej, ale sowa uwizy mu w gardle. We si w gar, przyjacielu, zapomnij o tych drobiazgach. Tak jak my, myl tylko o jednym: o zjednoczeniu Egiptu. Nasze zwycistwo oznacza bdzie pomylno dla ludu, moesz by tego pewien. Ten Jegeb...

 Jest mi oddany i nie dyskutuje moich rozkazw. Id w jego lady, Akanoszu, a doczekasz si szczliwej staroci. Ksi Akanosz wyszed z sali, a mijajc Jegeba, nie spojrza na niego. Kiedy przyjd lekarze i zajm si tymi chorymi i ran nymi? spytaa Akanosza ona, gdy wrci do domu. Ksi zwali si na poduszki. Nie przyjd. Wic... wic nie rozmawiae z Tefnachtem? Rozmawiaem. Odmwi? Trzeba to zrozumie, kochana... To jest wojna. Ani ty, ani ja, ani nawet sam Tefnacht nic tu nie poradzimy. - Tefnacht jest naczelnym wodzem naszych wojsk i kamie twierdzc, e oszczdza ludno! Nie mylisz si, ale... Nubijka smutno popatrzya na ma. Odesza ci ochota do walki, Akanoszu? Czuj si stary i niezdolny opiera si Tefnachtowi. Jeli mu si sprzeciwi, pozbdzie si mnie, a ty zginiesz w tej zawierusze. I ja, i wszyscy pozostali przywdcy jestemy marionetkami w jego rkach, cho tylko ja zdaj sobie z tego spraw. Tefnacht dla zawojowania Egiptu nie cofnie si przed niczym, a jest to znakomity dowdca... Jeli Pian-chi nie zareaguje bardzo szybko, Tefnacht przeprowadzi swoje plany i narzuci tak dyktatur, e kraj ju si nie podniesie.

16

Odziany w szat z najlepszego biaego lnu, boso, kapan przybyy z Teb wszed powoli po schodkach do witego jeziora koo wielkiej wityni i nabra witej wody do zotego naczynia. Woda ta pochodzia z Nun, oceanu praenergii, gdzie zrodzio si i nadal kpao to, co zostao stworzone. Ziemia bya tylko wysp, ktra wynurzya si z pierwszego razu", w chwili gdy boska myl objawia si i obleka w ksztat. I gdy faraon, zaniedbujc obrzdy, przestanie wskrzesza ten pierwszy raz, ziemsk wysp pochon pierwotne fale. Tak jak to niegdy zapisano, dopeni si wtedy los ludzkoci. Zrodzia si ona z ez boga i kiedy zniknie pod ciarem swych nieprawoci. Zadanie sug boych polegao na odsuwaniu tej chwili. Ofiarowywali w tym celu domy bogom i skadali hody ich obecnoci, tak aby owiecaa serca ludzi, jeli wstpowali na drog bogini Maat i przedkadali prawd nad kamstwo, a sprawiedliwo nad bezprawie. Napata przeja zachwytem tebaskiego kapana. Obrzdy sprawowano tu z arliwoci, jakiej nie spodziewa si ju nigdzie ujrze, i z rygoryzmem, o ktry w wielu wityniach Karnaku zupenie ju nie dbano. Tu, w pobliu czwartej katarakty, Amonowi oddawano nalen mu cze. Trzymajc w rkach cenne naczynie z czyst wod, poda do sali ofiar. Drog zastpi mu jaki olbrzym.

 Zadowolony jeste z pobytu wrd nas? Wasza Krlewska Wysoko... przeyem cudowne dni. Zadziwiasz mnie... Nie al ci Karnaku? Jak mam wyrazi ci mj podziw? Kocz sub i przyjd do mnie do biblioteki witynnej. Teksty piramid", Ksiga zmarych", Obrzdy otwarcia ust", Obchody Nowego Roku", Spis dni pomylnych i niepomylnych"... i wszelkie inne pisma, opracowane i przekazywane od czasw powstania piramid... Tebaski kapan zaskoczony by bogactwem zasobw biblioteki w Napacie. Czarny Faraon dysponowa wszystkim, co skadao si na wit wiedz. Gdy zrozumiaem, e Pnoc coraz bardziej odchodzi od naszych tradycji rzek Pianchi postanowiem zgro madzi tu pisma, ktre doprowadziy do rozkwitu nasz cywilizacj. Tebaski kapan przechodzi od pki do pki, wzruszon rk gadzi skrzynie ze starannie poukadanymi papirusami. Czyby w Karnaku nie oddawano ju Amonowi nalenej czci? zapyta krl. Kapani, ktrzy peni sta sub, troch przysypiaj, a czasowi do swoich obowizkw podchodz niekiedy do lekko... A Boska Adoratorka, ktrej, panie, powierzye rzdy nad wityniami tebaskimi i czuwanie nad ich waciwym funkcjonowaniem, nie ma ju si i jest schorowana. Potworzyy si stronnictwa i niektrzy kapani wicej myl o wzbogaceniu si ni o rytuaach. Czy twoje sowa wiernie oddaj prawd? Oczy Czarnego Faraona wwierciy si w dusz Tebaczyka, ktremu pozostawa ju tylko jeden sposb, eby przekona wadc: przysiga. Na ycie faraona owiadczy uroczycie przy sigam, e mwi prawd. Jeli kami, niech zginie moja

dusza i niech zamkn si przede mn bramy ywota wiecznego. Teby, wite miasto... Teby, stolica Amona... Stubramne Teby, pene wspaniaych wity, sanktuariw i kapliczek... Teby, gdzie objawia si tajemnica stworzenia... Gboki smutek ogarn serce Czarnego Faraona. Przyszed tu, do wityni, na rozmylania i na modlitw. Chcia prosi Amona, by pokierowa jego krokami, a stwierdza, e jego wzorzec odchodzi ju w niepami. Kto pisa na tej tabliczce? zapyta gniewnie Zim na Gowa, zwracajc si do gromadki uczniw siedz cych w pozycji skryby jedna noga ugita, druga pod winita. Wszyscy mieli na sobie krtkie spdniczki, za uchem wetknite pdzelki. Wszyscy pochylili gowy, przeraeni gniewem nauczyciela. Karze raz w tygodniu prowadzi wyszy kurs nauki dla tych, ktrzy wkrtce mieli obj kluczowe stanowiska w administracji. Wrd szczliwcw dopuszczonych do tego szkolenia byy cztery dziewczta. Powtarzam pytanie. Kto to pisa? I Zimna Gowa machn tabliczk. Studenci i studentki wci siedzieli ze spuszczonymi oczyma. Nie ma wrd was donosicieli... Bardzo dobrze. Gdy by ktokolwiek wyda koleg, natychmiast bym go std usun. A co do tej tabliczki, to sam dojd, czyja to rka. Karze stan przed chopcem, ktry zamyka oczy. Wyrwa mu z rk i poama pdzelek. Wsta, nicponiu! Ucze ten by synem ministra, ktry mia w stolicy kilka domw i dwie plantacje palm. Ale Zimna Gowa nie przejmowa si tym. Przyjem ci do szkoy, bo wydawao mi si, e zapowiadasz si na dobrego skryb, teraz jednak widz, e si ciko pomyliem. -> . . Panie, przecie uwaaem, eby... ;y*'1:;

 Cicho bd, zarozumialcze! Hieroglify krelisz bez bdnie, nie popeniasz adnych bdw gramatycznych, a kady wyraz starannie dobierasz... Sporzdzie jednak wycen majtku, nie pomylawszy nawet na chwil o tym, eby go obejrze, spotka si z wacicielem i zapyta go, czy ma jakie kopoty rodzinne lub zawodowe. Rb tak dalej, mj chopcze, a bdziesz najgorszym pisarzem w Egip cie, bezduszn maszynk, zwracajc uwag jedynie na przepisy w cakowitym oderwaniu si od ludzi. Jeszcze jeden taki bd, a skrel ci ostatecznie z listy moich uczniw. Od dnia, kiedy pisarze zamkn si w swych urz dach i zrzuc z siebie wszelk odpowiedzialno, krajem nie da si ju rzdzi. Nagle gniew opad z kara, nastrj si zmieni. Nikt nie zauway wejcia Pianchiego, ale sam jego obecno mona byo wyczu. Zimna Gowa podnis gow i zobaczy Czarnego Faraona, ktry sta ze skrzyowanymi rkoma. Na dzisiaj to koniec oznajmi pisarz. Na na stpne zajcia przygotujcie wzr pisma do naczelnika mias ta. Tylko nie marnotrawi mi papirusu, piszcie na kawaku wapienia i starym tuszem. Uczniowie wyszli w milczeniu. Zadowolony jeste ze swoich uczniw, Zimna Gowo? Bd z nich ministrowie nie gorsi od tych, ktrzy obecnie wchodz w skad twojego rzdu. Pisarz obmy pdzelki i wydrapa znaki z tabliczki; na jej znowu gadkiej powierzchni mona bdzie pisa. Zimna Gowa mia bzika na punkcie marnotrawstwa. Skoro powierzono mu dobro pastwowe, musia jak najstaranniej o nie dba. Masz jakie wiee wiadomoci z Teb? Sprawozdania pisarza z Urzdu Miejskiego. Czego si z nich dowiedziae? Nic nowego, Wasza Krlewska Wysoko. Teby to spokojne miasto, yje nadal w rytmie wit. Nic si nie wydarzyo? Jeli wierzy tym sprawozdaniom, nic.

 Czy temu pisarzowi z urzdu miasta mona ufa? Zastanawia mnie, e bez przerwy powtarza te same zwroty... Wanie chciaem o tym z tob, panie, pomwi, ale ostatnie sprawozdanie byo po prostu kopi poprzedniego. Kto chce nas uspokoi i upi nasz czujno, nie sdzisz? To cakiem moliwe.

17

Nartreb pracowa kiedy jako rachmistrz w gospodarstwie rolnym w Delcie i wycign z tej pracy jeden podstawowy wniosek: dobry fachowiec dowiedzie na podstawie liczb wszystkiego, co zechce. Oczywicie, prymitywne przerbki debiutanta lub dzierawcy, ktry chciaby zbyt szybko si wzbogaci, nie zwiod zwierzchnikw. Ale takich bdw Nartreb nie popenia. Bardzo prdko po przybyciu do Herakleopolis zauway, e miasto jest bogate, a zwaszcza e mieszka tu sporo wacicieli ziemskich, ktrzy dorobili si nielichych majtkw. Miasto przechodzio pod wadz Tefnachta, trzeba wic byo wprowadzi zmiany w podatkach ustanowionych jeszcze przez Pianchiego. Nartreb, ktremu powierzono to delikatne zadanie, zaprosi na obiad podskarbiego Herakleopolis, dostojnika siedemdziesicioletniego, wdowca cieszcego si opini czowieka o nieposzlakowanej uczciwoci. Pieczone jagni, duszone figi, fasolka w mietanie i czerwone wino z Imau. Myl, e taki obiad bdzie ci odpowiada, kolego? Kolego? zdziwi si Egipcjanin, ktremu nie podobaa si okrga gba Semity. Tefnacht poleci mi zorganizowa finansowanie swojej kampanii. Wraz z moim przyjacielem Jegebem, znakomitym specjalist od rachunkowoci, zdejmiemy mu

z gowy wszystkie kopoty materialne, tak eby mg si skupi na zjednoczeniu Egiptu. Jakie masz plany wobec mojego miasta? Chciabym pozna zasady opodatkowania ustanowione przez Pianchiego, niech bdzie przeklty. S zgodne z tradycjami. Rolnicy, na przykad, oddaj miastu poow zbiorw, z czego cz spoywa si w cigu roku, reszta zostaje w spichrzach na wypadek sabego przyboru Nilu. W zamian wadze przydzielaj im materiay niezbdne do nawadniania i uprawy ziemi. Poza tym jeli rolnik przekracza ustanowion wydajno, ma prawo dokupi sobie ziemi i zwikszy obszar swoich gruntw. Nartreb skrzywi si. To bardzo archaiczne... W ten sposb pastwo rezyg nuje z wielu korzyci. Podskarbi zaprotestowa. Chopi s zadowoleni i... Ekonomia wojny wymaga, eby kontrolowa cao produkcji. Nasi onierze, jeli maj zwycia, musz by dobrze odywieni i mie zapewnione jak najlepsze warunki bytu. Rekwiruj wic wszystkie gospodarstwa rolne. Ale to bezprawie nie do przyjcia! Uwaaj na sowa, drogi kolego! To jest decyzja Tefnachta. - A co zostanie wieniakom? Okrelimy ilo ywnoci, jaka ma wystarcza tej niszej kacie ludzi i swoje przydziay odbiera bd w centralnych koszarach. Wikszo nie bdzie chciaa dla was pracowa. W takim razie natychmiast posypi si wyroki za zbrodni zdrady gwnej. Gdy niektrych spali si ywcem na oczach ludnoci, oporni szybko zrobi si potulni. Rwnie rzemielnicy bd musieli pracowa dla wojska, bo nasi onierze musz mie odpowiedni sprzt. Nie masz zastrzee, drogi kolego? A na co si one zdadz? Nartreb umiechn si szeroko i zatar swoje pulchne donie. Stary dostojnik zaczyna schyla kark.

 Pomwmy teraz o sprawie wielkich majtkw w Herakleopolis. Dostojnicy, a wrd nich i ty, posiadaj rozlege dobra, i trzeba je jak najlepiej wykorzysta. Tefnacht powinien by bogaty, a... ja take. Jeste zodziejem... Dobrze, dobrze, drogi kolego, nie gorczkuj si. Mam propozycj, ktra powinna bardzo ci si spodoba. Dobrze znasz wszystkie wane osobistoci tego miasta, wic bdziesz z nimi rozmawia w moim imieniu. Przekaesz im moje polecenia, upastwowisz ich dobra i dostaniesz w zamian... powiedzmy dziesi procent. W subie u Tefnachta staniesz si bogaty. Przez cay czas Nartreb obera si, a starzec odstawia potrawy, nawet ich nie prbujc. Za kogo mnie bierzesz? Sam zaatwiaj swoje brudne sprawy. Nie bd ograbia swoich ziomkw i w aden spo sb ci nie pomog. Wrcz przeciwnie, wszystkim rozpowiem, jaki z ciebie bandyta. Nartreb wsta. le si rozumiemy... Pragn tylko twojego dobra przy cakowitym przestrzeganiu wytycznych, jakie otrzymaem. Czowiek tak dowiadczony jak ty powinien zrozumie, jak trudne mam zadanie. Twoje wargi skalane s kamstwem. Nie zamierzasz zmieni zdania? Bd ci si stanowczo sprzeciwia, bez wzgldu na wszystko. Przepraszam ci na chwil. Nartreb uda, e wychodzi do kuchni. Zawrci jednak, zaszed podskarbiego od tyu, trzscymi si z nienawici rkoma zapa starca za gardo i zama mu krgi szyjne. Zapacisz za to yciem, gupcze, a ja obd si bez ciebie. Pokonalimy ju wszystkie przeszkody Nartreb skoni si z namaszczeniem przed Tefnachtem. A wic dostojnicy przyjli nowy system podatkowy?

 Jednomylnie, bez kwasw i z radoci, e mog su y twojej sprawie. Ci dostojnicy zostali najpierw na rozkaz Nartreba przesuchani przez wojskowych, a potem musieli przemaszerowa przed trupem podskarbiego, oskaronego o nieposuszestwo i kolaboracj z wrogiem. Semita nie musia niczego dugo tumaczy i stwierdzi, e jego ulubiona metoda, przemoc poparta szantaem, daje znakomite wyniki. A co u ciebie, Jegebie? Miasto wyczyciem, ksi! Nie ma ju ani zbdnych gb, ani niepodanych elementw. Czy Herakleopolis jest rzeczywicie tak bogate, jak przypuszczae? Zapasw ywnoci jest duo, broni mniej, ni przewidywalimy. Tefnacht rozgniewa si. Przyprowadzi tu crk kapitana ucznikw. Jegeb wyglda na troch zakopotanego. Nie wiem, czy jeszcze yje... Przyprowad j tu! Jutrzenka, cho wosy miaa zmierzwione, a na jej brudnym ciele zna byo jeszcze lady uderze, nie stracia nic ze swojej dumy. Moi onierze skrzywdzili ci? A czego innego mogam si spodziewa? Zawsze uzyskuj to, czego chc. A chc wiedzie, gdzie twj ojciec ukry bro. Skd mam wiedzie? Znam si na ludziach... Jeste niepokorna i odwana. Jestem pewien, e bya jego powiernic. Mylisz si. Potrzebuj tej broni, Jutrzenko. Albo zaczniesz mwi, albo ka co godzina cina po jednym dziecku.

18

Bya moda, pikna i gorca. Miaa osiemnacie lat. W sztuce miosnej zachowywaa si jak dowiadczona kobieta, ze wzruszajc prostot. Lamerskeni spojrza na pic dziewczyn. Miaa dwadziecia lat mniej ni on, a prbowaa uwodzi go z takim przekonaniem, e w kocu uleg. Brodacz Lamerskeni gow mia ogolon, a ciao pokryte bliznami. Kobiet nie szuka. To one go szukay, on za nie potrafi im si opiera. Lew rk pogaska j po rowku poniej plecw. Na wszystkie bogi nieba i ziemi pomyla ale z niej samica! Jego szorstka do suna niej, a staa si natrtna. Moda pikno obudzia si. Czego chcesz, kochanie? szepna jeszcze w pnie. Nie powinnimy na tym zakoczy... Jestem pewien, e nie pokazaa mi wszystkiego. Owina si wok niego jak liana, mocno ciskajc, potem przycisna wargi do prawej rki kochanka. Ta drewniana rka bardzo j ciekawia. Jakim sposobem stracie swoj wasn? Siekiera. Nie zdyem si uchyli, bo miaem chwil zawahania, czy rozci gardo przeciwnikowi. Od tej pory ju si nie waham.

 To z akacji? - Kawaek bardzo starej akacji najwyszej jakoci, nie do zamania i nie prchnieje, bardzo drogo za niego zapaciem... Musz jednak przyzna, e jest to majstersztyk sztuki ciesielskiej. Przeguby dziaaj doskonale i przynajmniej reumatyzm nie bdzie mnie w t rk upa. Kochanka zerwaa si nagle i zasonia sobie domi piersi. Kto patrzy na nas... Olbrzym! Lamerskeni podnis si i zapa za swj krtki mieczyk. Ty... tutaj... Odoy bro. Ubiera si, maa, i zmykaj! Ten olbrzym... Faraon Egiptu nie skrzywdzi ci. A teraz zostaw nas samych. Wystraszona dziewczyna znikna, nie zabrawszy nawet odziey. Nowa zdobycz? Jest wspaniaa! zauway faraon. Raczej nowa klska westchn Lamerskeni, wychylajc kubek piwa. Nie jestem w stanie oprze si takim kusicielkom, cho broni si rozpaczliwie. Mam przynajmniej nadziej, e to nie matka. Chce ci si pi, panie? Potrzebuj rady. Ty, panie? Wolne arty! Sam zwykle decydujesz i nie wiem, jakim sposobem mgbym ci pomc w rzdzeniu. Przecie na wojnie si znasz. Bladoniebieskie oczy kapitana piechoty pociemniay. Wojna... Chyba nie mwisz, Wasza Krlewska Wysoko, o prawdziwej wojnie z prawdziwymi onierzami, prawdziwymi bitwami i prawdziw gr zabitych i rannych. Tego jeszcze nie wiem. Ach, domylam si! Nic powanego, oczywicie. W krlestwie nadal panuje spokj, poczubiy si tylko jakie dwa plemiona. Mog i spa.

Pianchi pchn drewniane okiennice i do pomieszczenia wdaro si wiato. Wasza Krlewska Wysoko. Dobrze wiesz, e wol pmrok. Wiem, e nawet zamknity w tej klitce z pikn kobiet, jeste na bieco. Wiem rwnie, e jeste jedynym godnym zaufania specjalist od spraw wojskowych. To prawda i powiniene, panie, dawno ju mianowa mnie generaem. Wadzom nie podoba si twj nieumiarkowany pocig do mocnych trunkw, twoja namitno do kobiet, a nawet twj sposb dowodzenia. Od wyszego oficera mona wymaga, by si dobrze prowadzi. Wojownik wtedy si dobrze prowadzi, gdy zwycia. Zamiowanie do adu z ca jednak pewnoci nie byo mocn stron kapitana Lamerskeniego. Jego spdniczki leay porozrzucane byle jak, w baaganie, ktry wyklucza wszelk prb wprowadzenia porzdku. Sdzisz, e koalicja ksit z Pnocy jest moliwa? spyta faraon. Nieuchronna. Skd ta pewno? Nawet w gniedzie szerszeni pojawia si w kocu jaki przywdca. Kto twoim zdaniem odegra t rol? Widz tylko Tefnachta, ksicia Sais. Ma najwicej ziemi i najlepsz armi. Wczeniej czy pniej opanuje ca Delt i Memfis szybko mu si podda. A potem? Potem Tefnacht, upojony atwym sukcesem, dojdzie do wniosku, e jest wielkim wodzem, moe i dalej i stacza prawdziwe bitwy. Umocni wic swoje przywdztwo, pozbdzie si przeciwnikw i ruszy na rodkowy Egipt. Masz dar widzenia, kapitanie Lamerskeni. Czy jednak nie tak wanie jest? Niestety, jest. I jak mylisz, dokd dojdzie Tefnacht? Lamerskeni podrapa si niepewnie po drewnianej rce.

 Jeli bdzie chcia i dalej, bdzie musia wyama wiele rygli... Najpierw zaatakuje Herakleopolis. Dlaczego wanie Herakleopolis? Dlatego e ksi Paftau przekroczy szedziesitk i nie ma dawnej energii. Z ca pewnoci nie zdoa ju odeprze gwatownego i zmasowanego ataku. Mury obronne Herakleopolis s bardzo mocne. Tylko na pozr... Czujno obrocw osaba i s przewiadczeni, e samo imi faraona ich obroni. Za pozwoleniem, panie, jeste bardzo daleko od teatru wydarze, ale wojownik z krwi i koci nie poprzestanie na rozwaaniach. Sdzisz wic, e Tefnacht jest w stanie zaj Herakleopolis? Jeli mu si to uda, jego marzenia o podboju nabior realnych ksztatw. Tefnacht zdobywca... oto kim spodziewa si zosta i dla osignicia swoich celw uyje wszystkich, nawet najbardziej barbarzyskich sposobw. Herakleopolis wpado ju w rce Tefnachta potwierdzi Pianchi. Lamerskeni odstawi kubek z piwem na stolik. Panie, kpisz sobie ze mnie? Nie. Tefnachtowi powiodo si, tak jak przewidywae. Czy ruszy dalej? Chyba umacnia pozycje. Nie mog jednak w peni ufa informacjom, ktre otrzymuj. Tak, umacnia si... Majc dobr baz na zapleczu, podejmie dalsze ataki. Najbliszym etapem bdzie Hermo-polis. Ksi Nemrod odeprze go. Istotnie, Nemrod to potrafi. Zanosi si jednak na cik walk. Jeli za Tefnacht z rozpdu odniesie nowe zwycistwo, to drog do Teb bdzie mia woln. Co by radzi? Trzeba zawiadomi oddziay stojce w Tebach i stosownie do rozwoju wypadkw posa posiki. Wyruszysz do Teb z dowdc ucznikw Puarm i obejmiecie dowdztwo nad zaog. Cel: zatrzyma Tefnachta.

 Wasza Krlewska Wysoko... Nie cierpi tego Puarmy, a jestem tylko kapitanem... Wysi oficerowie tebanscy nie podporzdkuj mi si. Dostaniesz odpowiednie pismo, Lamerskeni. Czyby si ba wojaczki? Przegubowa drewniana rka trzasna nagle w stolik, a rozpad si na czci. Jutro wyruszam, Wasza Krlewska Wysoko.

19

Nartreb wyrwa dziecko z rk matki. Chopczyk wybuchn paczem i prbowa si opiera. Semita uderzy go w twarz, a matk odtrci kuakiem. Dwaj mczyni, ktrzy prbowali mu przeszkodzi, zostali pobici przez towarzyszcych Jegebowi policjantw. Nartreb zmusi chopca, eby pooy gow na pieku, i wydoby n z pochwy. Jeli nie bdziesz mwi rzek Tefnacht do Jutrzenki ka temu dziecku uci gow. A potem innym. Jeste potworem. Mylisz si. Pragn szczcia Egiptu. eby mu je zapewni, musz pobi Pianchiego. A do tego potrzebna jest bro. Mw, Jutrzenko, bo inaczej ten chopiec zginie z twojej winy. Dziewczyna jako dziwnie spojrzaa na Tefnachta. A jeli kamiesz? Co masz na myli? Ja powiem, a ty zabijesz to dziecko, a potem mnie. Tefnacht umiechn si. le mnie rozumiesz, Jutrzenko. A w dodatku nie masz wyboru. Pomyl o przyszoci. A ty jak przyszo chcesz budowa? Kraj jest podzielony, bezsilny i coraz biedniejszy, a to wszystko przez Czarnego Faraona, ktry twierdzi, e nim rzdzi, cho zaszy si w odlegym zaktku swojej Nubii.

Jak ty i twoje otoczenie moecie znosi tak tyrani? Zajem ju Delt i wielkie miasto Memfis... Jutro bd panem Poudnia. Zjednocz Dwa Kraje i lud obwoa mnie faraonem. W zielonych oczach dziewczyny gniew ustpi zwtpieniu. Szczerze to mwisz? Teraz ju wiesz, do czego zmierzam. Chod ze mn, ale sam. Nie suchaj, ksi, tej dziewki! wtrci si Je-geb. Zastawia na ciebie puapk. Sdzisz, e nie potrafi si obroni? Jutrzenka zaprowadzia Tefnachta do domu ojca, mina kuchni i zesza po kamiennych schodkach do piwnicy. Przyklka i zacza rkami rozgarnia ziemi, a dokopaa si do opiecztowanego kamienia. Bro jest pod spodem. Tefnacht oczyci sztyletem kamie, potem unis go. Ukazay si drugie schody, prowadzce w d. Zapali pochodni i wszed do podziemia, penego ukw, strza i wczni. Wszystko to byo nowe i w doskonaym stanie. Dziki tej zdobyczy zdolno bojowa jego wojsk wydatnie wzronie. Na jego bok naparo ostrze. Zabie mi ojca gos Jutrzenki by lodowaty wic i ja ci zabije. Twj ojciec zgin mierci onierza, sdzi, e ratuje swe miasto i traktowa mnie jak wroga. Myli si, ja jednak jestem peen uznania dla jego odwagi i ka wyry stel powicon jego pamici. Szkoda... Gdyby umia lepiej przewidywa, przeszedby pod moje zwierzchnictwo, ja za powierzybym mu wane stanowisko w nowym Egipcie, ktry wanie buduj. To nie ja zabiem ci ojca, Jutrzenko, to wojna go zabia. Ta wojna jest konieczna i trzeba j prowadzi a do koca. Ostrze noa wbio si gbiej, popyno troch krwi. Jeli zabijesz mnie, Jutrzenko, bdziesz tego aowaa przez cae ycie, bo unieszczliwisz swj lud. W gbi duszy czujesz, e tylko ja mog ocali ten kraj przed ruin i spra wi, e mier twojego ojca nie okae si daremna.

 Jak miesz! To prawda, Jutrzenko, miej odwag to przyzna. Ostrze przestao napiera, potem odsuno si agodnie, milimetr po milimetrze. Tefnacht odwrci si do dziewczyny. Zgadzasz si mi pomaga, Jutrzenko? Pomaga ci? Ale ja... Znasz dobrze te strony, wiesz, kto tu si liczy. Dziki tobie uda si nam moe unikn krwawych bojw. Co wolisz? Gni w wizieniu czy by uyteczna i ocali ycie wielu ludziom? Ja... pomaga tobie? Hermopolis zaatakuj bez wzgldu na twoj decyzj. Jeli uda ci si przekona ksicia Nemroda, by zrezygnowa ze suby u Pianchiego i zosta moim sprzymierzecem, oszczdzisz ludnoci tego miasta wielu cierpie. Jutrzenka zagryza wargi. Kady argument Tefnachta by celny. Nienawidzia go, ale zarazem odzyskiwaa dziki niemu nadziej... Nie zniesie siebie duej w takim stanie... Umy si, wytrze lady siniakw i brudu, podj na nowo walk, nie dopuci do rzezi... Tefnacht nie mg zdradzi Jutrzence, jak wielkie wywara na nim wraenie. Dotychczas ksi Sais by otoczony gromad kurtyzan, dbajcych tylko o to, by go zadowoli. Optany planami podbojw, nie zwraca na nie adnej uwagi. Jake rnia si od nich Jutrzenka! Bya dzika, niepokorna i gotowa stawi czoo najwikszym przeciwnociom. Dotychczas Tefnacht nie chcia obarcza si kobiet, gdy jednak woy na gow koron faraona, bdzie musia rwnie posadzi na tronie dostojn maonk krla. Jutrzenka bya godna tej roli. Libijscy wodzowie nie przestawali witowa. Kt z nich mgby sobie kiedy wyobrazi, e caymi nocami bdzie ucztowa w paacu ksicia Herakleopolis, ktry by poddanym Czarnego Faraona? W tych biesiadach uczestniczy rwnie Peftau, zmuszony do pogodzenia si z losem. Swo-

im oficerom i onierzom nakaza bezwzgldne posuszestwo Tefnachtowi. Najwysza wadza zmienia si, wic opr byby daremny. Jegeb bacznie ledzi biesiadnikw. Ju on bdzie wiedzia, gdyby ktry z nich mia ochot zdradzi Tefnachta! Co do Nartreba, to arocznie zajada i wyprnia kubki biaego wina, nie mieszajc go z wod. Co sdzisz, Jegebie, o ksiciu Peftau? W jego wieku myli si ju tylko o tym, eby nie mie kopotw i wygodnie y. Tefnacht jest silniejszy, wic Peftau lepo za nim idzie. Genera nie powinien by zawraca sobie gowy t Jutrzenk. Przy kobiecie wojownik niewiecieje. A ona nigdy nie przestanie go nienawidzi. Wcale nie jestem tego pewien, Nartrebie. Jest zafascynowana Tefnachtem. To dla niej jedyna przyszo. Trzeba bdzie jednak przyjrze si jej z bliska. Bardziej niepokoi mnie kto inny. Kto taki? Ksi Akanosz. Sprawia wraenie czowieka zaniepokojonego i zawiedzionego i nie przejawia ani krzty entuzjazmu dla naszych podbojw. Akanosz nie kwestionuje wadzy Tefnachta. Lepiej si maskuje... Jemu te trzeba bdzie przyjrze si z bliska. Do sali wszed w onierskim kaftanie Tefnacht. Nie potrzebowa wiele czasu, by uciszy zgromadzenie. Jego owiadczenia wysuchali nawet najbardziej pijani. Uzupenilimy uzbrojenie i nasze oddziay zdyy ju wypocz. Czas rusza do boju. Przed uderzeniem na Poudnie musimy opanowa cay rodkowy Egipt i zdoby miasto Hermopolis z jego bogactwami i zapasami broni. Ksicia Nemroda sprbujemy skoni do poddania si. Jeli odmwi, przystpimy do oblenia.

20

Kapitan Lamerskeni ciska gromy. Zorganizowanie wyprawy do Teb jawio mu si jako zadanie nie do urzeczywistnienia. Suby zaopatrzenia hamoway wszelk jego inicjatyw, kady pisarz odsya do swego zwierzchnika, ten za owiadcza, e sprawa nie ley w jego kompetencjach. Kapitanowi pozostawao ju tylko jedno, a mianowicie dotrze do Zimnej Gowy i otrzyma jasn deklaracj: krl yczy sobie zbrojnej wyprawy przeciwko Tefnachtowi czy nie? W urzdzie krlewskiego pisarza czekaa Lamerskeniego niemia niespodzianka zasta tu kapitana ucznikw Puarm. Puarma napina minie, jakby chcia dowie rywalowi, e to po jego stronie jest sia. Przykro mi, e znw ci widz, Puarmo. Po co wylaz ze swojej gawry? Podobno ju nie trzewiejesz. Lepszy pijak ni pewny siebie dure. Chodmy na dwr i sprbujmy si na pici! Do tego! przerwa Zimna Gowa. Bi si bdziecie, ale z nieprzyjacielem, i to rami w rami. Ja jestem gotw owiadczy wyniole Lamerskeni. Tylko dlaczego ten dure wsadza mi kij w szprychy? Puarma z osupieniem spojrza na kapitana piechoty. Co ty wygadujesz? Otrzymaem przecie rozkaz i mam wyruszy na Teby. Grymas wykrzywi twarz Lamerskeniego. Wiem, mamy wsppracowa.

 Nie zgadzam si! Oficer nie moe odmwi wykonania rozkazu Jego Krlewskiej Wysokoci przerwa Zimna Gowa, oburzony zachowaniem kapitana ucznikw. Jeszcze jeden taki wybryk, a bdziesz mia do czynienia z sdem polowym! Puarma stropi si, co bardzo ucieszyo Lamerskeniego. Ktry z nas bdzie dowodzi? Stopniem jestecie rwni, jeden suy w piechocie, drugi w korpusie ucznikw. Podczas marszu macie ze sob wsppracowa. W Tebach okaecie swoje dokumenty dowdcy naszych oddziaw. Dlaczego nie wyruszamy natychmiast? Bo otrzymalimy wanie now wiadomo oznajmi Zimna Gowa. Tcfnacht, jak si wydaje, nie jest a tak ambitny, jak sdzilimy. Wycofa si z Herakleopolis i odchodzi na pnoc. Lamerskeni by straszliwie zawiedziony. No i prosz! Wojna jeszcze si nie zacza, a ju si skoczya. Ten Tefnacht to mniej ni nic. Tak czy owak pozostajemy w pogotowiu doda Zimna Gowa. c W jakim stanie nieprzyjaciel zostawi Herakleopolis? Jeli ksi Peftau nie zdoa przywrci w miecie porzdku i ogosi, e miasto znowu jest pod wadz Pianchiego, bdziemy interweniowa. Faraon nie dopuci, by rodkowy Egipt pogry si w anarchii. Inaczej mwic, musimy jeszcze poczeka poali si Lamerskeni. Moi ucznicy wznowi wiczenia zapewni Puarma. Z pewnoci bardzo tego potrzebuj. Moja piechota ju stoi, gotowa do wymarszu. Szepena *, crka Czarnego Faraona, bya wspania dwudziestoletni dziewczyn. Tak jak jej matka miaa miedziany

* Pene imi brzmi Szep-cn-Upct, czyli Dar bogini Upct (duchowa podno).

odcie skry, bya wysmuka i nadzwyczaj elegancka. Ju jako ma dziewczynk wprowadzono j w misteria bogini Mut, maonki Amona. W przeciwiestwie do swych rwieniczek nie spdzaa wikszoci czasu na pywaniu, tacach, muzykowaniu i flirtach z chopakami. Najpierw pracowaa w wityni jako asystentka kapana-rytualisty, potem odkrya w sobie zamiowanie do wyrobu wonnych olejkw. Musiaa zda bardzo ciki egzamin u starego kapana znawcy wonnoci, ktry najpierw surowo j skrytykowa, a dopiero potem uzna jej talenty. Staruszek pragn ju odpocz i przenie si do swego przywitynnego mieszkanka w cieniu gry Debel Barkal, zgodzi si wic przekaza asystentce wszystkie arkana zawodu, dziki czemu oszczdza jej wielu lat poszukiwa i bdzenia po omacku. Szepena podzikowaa kapanowi i bogom za obdarzenie jej tak ask i poczua si ich duniczk. Od tej pory cae ycie powici na sporzdzanie coraz to lepszych olejkw dla wityni i dla boskich posgw. Kady wchodzcy do witego miejsca poczuje, jak rozkoszne wonie przenikaj mu dusz i nadaj jej lekko ptaka. Krlestwo Napaty byo bogate, Pianchi kaza wypenia jak najstaranniej obowizki wobec bogw, Szepena rozporzdzaa wic zestawem najrzadszych i najkosztowniejszych specyfikw, takich jak mirra jemeska, zwana te zami Horusa, kadzido z krainy Punt, oliwa ze sodkiej morin-gi bezbarwna i nie jeczejca. Otrzymaa wanie spory transport syryjskiego styraksu wonnej ywicy, stosowanej jako utrwalacz zapachw. Miaa obfite zapasy rnych olejw, tuszczu woowego, gumoywicy, balsamw, perskiego galbanum, esencji ranej i liliowej, a wreszcie soli do suszenia wyrobw. Na najblisze wito Amona Szepena postanowia przygotowa kilka ampuek przecudnie pachncego, a bardzo trudnego do otrzymania olejku kyfi. Porywali si na to tylko mistrzowie, a i oni bardzo rzadko osigali rezultaty. Wedug najdawniejszych przepisw olejek ten zawiera dzie-

sie do dwunastu skadnikw, a niektrzy specjalici zwikszali ich liczb a do szesnastu. Szepena wzia jagody jaowca, wonn cibor, suszon mirr, lentyszek, aromatyczn kor, ywic, trzcin fenick, styraks, czerwieniec balwierski, kozieradk i pistacj. Dokadnie odwaya potrzebn ilo kadego skadnika, cao dugo i starannie rozcieraa w modzierzu, potem przesiaa, tak by z masy pocztkowej zostao nie wicej ni trzy pite. Sprawdzia, czy proszek jest ju do drobny, dolaa do niego najpierw troch najlepszego wina, a potem zagotowanego miodu, ywicy i serpentynitu. Wyszo co? zapyta Pianchi. Wasza Krlewska Wysoko zaszczyca mnie t wizyt. O twoich wyrobach bardzo dobrze si mwi. Chciaem to osobicie sprawdzi. Szepena odkorkowaa ampuk. Krl natychmiast poczu si przeniesiony do nierzeczywistego wiata, gdzie nie ma ani trudw, ani cierpienia. Kyfi jego crki przewyszao wszystko, z czym si dotychczas spotyka. Jeste czarodziejk, Szepeno. Czy moe istnie co bardziej wzniosego ni praca w subie bogw? Pianchi postara si zapomnie o kuszcym zapachu olejkw. A czy nie mogaby im suy peniej i w sposb bardziej godny uwagi? Twarz dziewczyny wykrzywia si w protecie. Miaabym zrezygnowa z tego, co robi? Ale nie... Bdziesz jednak musiaa podj si innych zada, tak samo trudnych. Nie rozumiem ci, ojcze. Twoja ciotka, Boska Adoratorka z Teb, jest stara i schorowana. Na to, eby naleycie zarzdza tebaskim zespoem witynnym, nie ma ju si. Nadszed czas, bym wyznaczy jej nastpczyni. Przysposobi j i przekae jej sekrety i obowizki zwizane z tym stanowiskiem.

Szepena poblada. Ojcze... Boska Adoratorka to krlowa, rzdzi caym zespoem wity i ma pod sob tysice ludzi. A ja kocham samotno, rzdz tylko w swojej pracowni i obce mi s codzienne troski. Pianchi wzi Szepen w swe potne ramiona. Wybraem ciebie, kochana creczko.

21

Zbliajc si do pidziesitki, ksi Nemrod dumny by z siebie i swoich osigni. Jego ycie byo dugim pasmem przyjemnoci, od szczliwego dziecistwa w cudownym paacu, gdzie rozpieszczaa go oddana mu suba, a do dnia, kiedy to odziedziczy po ojcu upragnione bogate miasto Hermopolis. Szko skrybw ukoczy jako prymus, by doskonaym ucznikiem i znakomitym jedcem, a zdrowie mia elazne. Zawsze z atwoci uwodzi najpikniejsze kobiety. Z adn kochank nie wytrzymywa duej ni sze miesicy, a i to pod warunkiem, e bya maomwna i nie przeszkadzaa mu. Nie chcc naruszy oglnie przyjtych zasad moralnych, oeni si swego czasu z pewn arystokratyczn pann. ona ya zamknita w swoich apartamentach, zadowolona, e moe nic nie robi i y w luksusie. Prawd mwic, ksi nudzi si. Wolaby rzdzi w Memfisie. ycie pyno tam wesoo, wpywy Pnocy byy coraz wiksze i atwo byo rzuca si w mniej czy bardziej mtne przygody, niekoniecznie zgodne z prawami bogini Maat. Tu, w Hermopolis, witym miecie boga Tota, ktry objawi ludziom sekrety hieroglifw i witych nauk, tradycja dusia wszystko. W wielkiej wityni Tota, prawie tak ogromnej jak sanktuarium Amona-Ra w Karnaku, przebywali uczeni najwyszej rangi. Kapani-rytualici badajcy stare teksty,

astronomowie i astrologowie, lekarze i chirurdzy, specjalici od magii i wonnych olejkw, architekci wszyscy coraz to gbiej wnikali w przedmiot swoich bada, do czego Nemrod odnosi si z cakowit obojtnoci. Niekiedy musia przyjmowa przedstawicieli tych erudytw. Udawa wtedy, e uwanie sucha ich gldzenia, w rzeczywistoci za myla o jakiej wspaniaej samiczce, ktr wieczorem po wystawnej wieczerzy sprowadzi sobie do ka. A nazajutrz przejedzie si wozem po pitnastej prowincji Egiptu, pozostajcej pod jego zarzdem, albo siedzc na pokadzie statku bdzie popija lekkie piwo. Swoje ciao powierza Nemrod codziennie masaycie, golibrodzie, manikiurzystce i pedikiurzystce. Sam dobiera sobie peruki, odzie i wonnoci i tropi najmniejsze oznaki starzenia si. Dziki maciom, ktre delikatnie wcieraa mu w skr jedna ze sucych, nie mia jeszcze ani jednej zmarszczki. Pisarze ksicia byli dobrymi fachowcami, tote zdejmowali mu z gowy wszystkie kopoty zwizane z jego urzdem. Prowincja bya yzna, zbiory pod cis kontrol, podatki napyway regularnie. Ksi ogranicza si wic do pobienego przegldania zaszyfrowanych sprawozda, ktre mu wrczano i w ktrych nie byo adnych bdw. Naprawd zajmowa si musia tylko tym, eby puk, ktry Pianchi odda pod jego rozkazy, zachowa sprawno bojow. Puk ten, zoony z wyborowych ucznikw i piechoty, gotw by do odparcia kadego ataku. Nemrod regularnie co pewien czas nakazywa subom inynieryjnym wzmacnia mury obronne miasta. Spokojne, zbyt spokojne ycie... Egipt w zastoju. Na Pnocy libijscy ksita i anarchia. Na Poudniu wite miasto Teby, tak samo zakrzepe w swoich tradycjach jak Hermopolis. A w nubijskiej guszy, z dala od cywilizacji, Pianchi, ktrego sawa wystarczaa do odstraszenia wrogw. W wiadomo o ataku na Herakleopolis Nemrod nie uwierzy. Jeszcze jedna z tych charakterystycznych dla Libijczykw przechwaek! A potem potwierdzenie... Peftau nie potrafi jednak stawi oporu Tefnachtowi.

Tefnacht... Nemrod nigdy nie wyobraa sobie, eby ten krewki ksi z Sais mg stan na czele koalicji i okaza si doskonaym strategiem. I mia racj, Tefnacht bowiem nie odway si zaatakowa Hermopolis. Wojska libijskie po wypoczynku i pijatykach w Herak-leopolis nie ruszyy na Teby, gdzie w starciu z siami Pianchiego czekaaby je sromotna klska, lecz rozpoczy odwrt w kierunku Delty. A wic niewiele znaczcy epizod. Herakleopolis wrci pod rzdy ksicia Peftau, ktry znw si ogosi poddanym Czarnego Faraona i znowu zapanuje wszdzie zastj. Nemrod w dalszym cigu bdzie musia wysuchiwa biadolenia wieniakw i rzemielnikw, skarcych si na wzrost podatkw i na coraz trudniejsze warunki pracy. W odpowiedzi zaostrzy przepisy i przy najmniejszej prbie nieposuszestwa bdzie wysya policj, eby przywrcia porzdek. Krtko mwic nuda. Wybiera sobie wanie wino do obiadu, gdy o posuchanie poprosi go jego szef sztabu. Oficer ten znany by z zimnej krwi, nie narusza wic protokou bez powanych przyczyn. Ksi Nemrodzie, jestemy okreni! Niemoliwe... To wojska Pianchiego... To Pianchi przychodzi nam na odsiecz. To nie s onierze nubijscy. Wic... Wojska Tefnachta. Zarzdziem alarm bojowy. Czy rzeczywicie jestemy w stanie si opiera? Maj liczebn przewag, ale moemy si broni. Cysterny s pene, ywnoci w brd. Gdy strac wielu ludzi, pewnie si cofn. Wszyscy na stanowiska! Gdy do gwnej baszty warownej Hermopolis podesza samotna dziewczyna w dugiej zielonej sukni na szeleczkach i w skromnej czarnej peruczce, zbici z tropu ucznicy nie wiedzc, co pocz, zaczekali na rozkazy.

Pod siln eskort zaprowadzono Jutrzenk do paacu Nemroda. Kim jeste? Crk zabitego przez Tefnachta oficera z Herakleopolis. I Tefnacht... ci uwolni? Jestem jego wysanniczk. Kpisz sobie ze mnie? Zaoga Herakleopolis jest teraz pod rozkazami Tefnachta, ktry postanowi zaj i twoje miasto. Czy nie jest zbyt pewny siebie? Ksi Nemrodzie, moe tak sdzisz, lecz celem mojej misji jest przekona ci, e le go oceniasz. Zrozumiaam, e Tefnacht pragnie uchroni Egipt przed upadkiem i przywrci mu dawn wietno. Jeli nadal bdziesz suy Pianchiemu, twoje miasto czeka zagada, a ty znikniesz wraz z nim. Jakie wyjcie proponuje mi Tefnacht? Otwrz bramy i zosta jego sprzymierzecem. Twoi onierze przejd pod jego rozkazy, a wojna o zjednoczenie kraju przesunie si na poudnie, w stron Teb. Zabawna jest ta prba zastraszenia mnie, dziewczyno... Ale Hermopolis wytrzyma szturm. Tefnacht gotw jest na wszystko. Osignie cel bez wzgldu na straty. Hermopolis musi pa i Hermopolis padnie. Jeli oddam Tefnachtowi miasto, usunie mnie. Ksi Peftau wci yje i wada w Herakleopolis. Po c mamy nadal znosi jarzmo tego Pianchiego, ktry nosa nie wychyla poza swoj Nubi, nie dba o przyszo Egiptu i zmienia go w kraj niewolnikw. Przecie to wanie przez niego skoczy si okres pomylnoci i pogbia si marazm. Pod rzdami Tefnachta Oba Kraje znw si pocz, a ci, co pomog Tefnachtowi w osigniciu zwycistwa, zostan wynagrodzeni. Nemrod zamyli si. Czarny Faraon by w rzeczy samej dalekim tyranem i w kocu on, ksi Hermopolis, nie mia wobec niego adnych zobowiza. Oczywicie, przy-

siga kiedy wierno Pianchiemu na wsze czasy i we wszystkich okolicznociach... Naga zmiana sytuacji zwalnia go jednak od tej lekkomylnie zoonej przysigi... Tefnacht stoi przed bramami Hermopolis i ma wielkie plany. On, Nemrod, bdzie mg dziki niemu wyrwa si z nudy i zaplanowa inne, o wiele ciekawsze ycie. Jako wysanniczka jeste bardzo przekonywajca powiedzia do Jutrzenki. Krew nie popynie. Otwieram bramy Hermopolis wojskom Tefnachta i przechodz pod jego rozkazy.

22

Tefnacht wkroczy do Hermopolis na czele swoich wojsk, gorco witany przez ludno, ktrej Nemrod godzin wczeniej obwieci, e udao mu si nie dopuci do zbrojnego starcia i e przyszo zapowiada si jak najpomylniej. Codzienne trudnoci, wzrost podatkw, inflacja, sabe przybory wd Nilu, choroby dzieci... sprawc wszystkich tych nieszcz by jeden tylko czowiek: Czarny Faraon Pianchi. On, Nemrod, przez wiele lat na prno walczy, eby wyrwa si spod jego tyranii. Dziki Tefnachtowi, przyszemu faraonowi Egiptu, przed ludem otwiera si era dobrobytu. Dlaczego ci biedacy s tacy atwowierni? zastanawia si Akanosz, ktrego ko bieg truchtem obok koni innych ksit libijskich. Wszyscy zachwyceni byli tym atwym sukcesem, osignitym dziki geniuszowi wojennemu Tefnachta, ktrego wadzy nikt ju nie zamierza kwestionowa. Zajmujc Hermopolis, stawa si Tefnacht panem rodkowego Egiptu, przejmowa znakomicie dziaajc administracj i bardzo znacznie zwiksza si swych wojsk. Tym razem nie mona ju byo mwi o zwykej wyprawie zbrojnej ani o sukcesie bez znaczenia. Tefnacht rzeczywicie wyrasta na wielkiego zdobywc. Inne jednak pytanie drczyo Akanosza. Dlaczego Pianchi nie reaguje?

Czyby nie otrzyma wiadomoci? A moe nie docenia powagi sytuacji? Nowego pana Nemrod przyj tak, jak przyjmuje si gowy pastwa. Daszek na zgrabnych kolumienkach z pozacanego drewna dla ochrony przez socem, przybrany palemkami tron na lwich apach, podnek pod stopy w ksztacie powalonego Nubijczyka... Aluzja bya przejrzysta. Ksi Hermopolis uznaje swego zwycizc za nowego faraona Egiptu, ktremu brakuje ju tylko oficjalnej koronacji. Nemrod ufryzowany, wypachniony olejkiem ranym, w szerokim turkusowym naszyjniku zwieszajcym si na szat z cienkiego lnu, w wytwornych sandaach zoy ukon przed Tefnachtem. Panie rzek od tej pory to miasto jest twoje. Rozkazuj, a bd ci posuszny, o ile raczysz zaszczyci mnie tym wielkim przywilejem i nadal pozwolisz mi zarzdza miastem. Jeste, Nemrodzie, czowiekiem rozsdnym, a w tych wojennych czasach jest to cnota rzadka i cenna. Kt lepiej od ciebie zna ten stary i sawny grd? Nemrod przyklkn i ucaowa w nagolennice siedzcego w zbroi i hemie Tefnachta. Dziki ci, panie, moesz liczy na moj cakowit wierno. Wsta, mj wierny sprzymierzecze! Ksi Hermopolis spojrza ukradkiem na stojc za Tefnachtem Jutrzenk. Inteligencja i uroda twojej wysanniczki... Jest ona jeszcze kim wicej, Nemrodzie. Jest przysz krlow Egiptu. Na twarzy dziewczyny pojawi si umiech zdziwienia, ale i zachwytu. Rana spowodowana mierci ojca nadal jtrzya, ale Jutrzenka ulega ju urokowi tego zdobywcy, tak przewiadczonego o susznoci swojej sprawy. Przekaza jej swj ar i cho w jej sercu nienawi wci wioda walk

z podziwem bliskim mioci, gotowa bya mu pomaga. Tefnacht nie oszuka jej. Dziki jej interwencji oszczdzono wiele istnie ludzkich. Jutro, w Tebach, Jutrzenka podejmie te same dziaania dyplomatyczne. Moe Boska Adoratorka zrozumie, e Czarny Faraon jest zym wadc, a kto sprzeciwia si Tefnachtowi, ten zdradza Egipt. Zosta krlow... Myl ta spyna na Jutrzenk jak balsam. Nie miaa dowiadczenia, o przyszoci nie mylaa nigdy i oto nagle tracia dziecic beztrosk. To prawda, odczuwaa strach, ale i ch ycia, chciaa by uyteczna i tak samo zdecydowana jak Tefnacht. Na pierwszej uczcie wydanej z okazji wyzwolenia Hermopolis siedziaa po lewej rce Tefnachta. W oczach wszystkich to on okrela wysok rang dziewczyny. Nemrod, cho cigno go do Jutrzenki, wstrzyma si od umizgw. Wybacz, e przystpuj tak od razu do spraw powanych i nudnych szepn Tefnachtowi do ucha ale chodzi mi o system podatkowy ustanowiony przez Pian-chiego. Czy chcesz co w nim zmieni? Chwilowo rozstrzyga o wszystkim ekonomia wojny. Moi doradcy, Jegeb i Nartreb, powiadomi ci o tym, co uznaj za konieczne, i ustal szczegy. A jeli chodzi o moje osobiste wpywy? Czy chciaby co w nich zmieni? Dobrze si starae, wic moesz je sobie zwikszy. Co z uzbrojeniem? Starannie zabezpieczone. Twoi onierze gotowi do walki? Wyborowi ucznicy i piechota, sami zawodowcy. Znaj si na rzeczy i zadadz Nubijczykom cikie straty. Korzystaj z fortuny, Nemrodzie, i nie martw si o nic wicej. Nubijska maonka Akanosza pakaa. Jegeb i Nartreb stosuj tu takie same metody jak w Herakleopolis. Systematycznie eliminuje si chorych i starcw, a take tych, ktrzy omielaj si wyraa wtpliwoci

co do planw Tefnachta. Dlaczego jednak Pianchi wci milczy? Powinien przysa tu swoje oddziay tebaskie i unicestwi te potwory! Akanosz by przybity. Kapan tebaski, ktry mia przekaza mu wieci ode mnie, nie dotar pewnie do Napaty. Sam bd musia to zaatwi. ona obja go. Nie, Akanoszu! Nie pozwol ci wyj z miasta, zaczn ci podejrzewa, aresztuj ci i bd torturowali! Libijski ksi zwiesi gow. Masz racj, to byoby szalestwo. Zostaje jeszcze jedna moliwo: kapani Tota nie mog pogodzi si z tak sytuacj. Znasz ktrego? Nie, ale musimy podj to ryzyko. Id do laboratorium witynnego, powiedz, e w domu, ktry nam przydzielono, roi si od pche i e do ich wytpienia potrzebujemy esencji oankowej i dzikiej mity. Ze wzgldu na moj pozycj witynia wyle do nas specjalist. Specjalist by kapan w dojrzaym wieku. Ampuk z esencj oankow nis bardzo uwanie. Nie pieszc si, obszed wszystkie pokoje willi Akanosza. Ksi, jestem zdziwiony... Na moje oko willa jest w doskonaym stanie i nigdzie nie zauwayem pche. Akanosz rzuci si na gbok wod. Czy jeste nadal wierny Pianchiemu? Odpowied mgbym przypaci yciem. Nie bj si mnie. Jestem oczywicie przywdc libijskiego plemienia, sucham Tefnachta i w razie potrzeby stan u jego boku. Nie mog jednak pogodzi si z tym, e jego zbiry postpuj jak oprawcy i mcz ludno. Sdz wic, e trzeba zawiadomi Pianchiego. By moe bdziemy mieli straszliw wojn. By moe, i tego si spodziewam, znowu zrobi si zastj. Ale przynajmniej cywilna ludno zostanie oszczdzona, a tyrania Tefnachta nie rozszerzy si.

 Nie czujesz si winny zdrady stanu? Sucham gosu swego sumienia. Czy witynia Tota moe wysa posaca do Pianchiego z zawiadomieniem, e Hermopolis wpado w rce Tefnachta? We, Ksi Nemrodzie, t ampuk z esencj oankow i rozpyl zawarto w caym domu. Czy nie wezwae mnie do wytpienia szkodnikw?

23

Pianchi otworzy flakonik, ktry podarowaa mu crka. By ze szka, materiau niezwykle cennego. Kyfi Szepeny byo naprawd wyjtkowe! Czy takiego zapachu nie wdychaj bogowie w rajskim wiecie, gdzie ciernie nie kuj, a krokodyle nie gryz? Abilea ostronie wzia do rk flakonik i natara potny tors ma. Czarujcy zapach... Nagim ciaem przytulia si do Pianchiego. Bya jak wszystkie kwiaty i wszystkie olejki, jak urok brzegw Nilu, jak magia ziemi yznej, zniewalajcej i skpanej w socu. Kochaem w yciu tylko jedn kobiet i tylko jedn bd kocha. Wierz w ciebie, bo wiem, e twoje sowo jest prawd. Dugimi, cienkimi jak u boginki palcami rozwizaa Pianchiemu spdniczk. Czarny Faraon ze wzruszeniem, jak przy pierwszym ich miosnym ucisku, wdycha niepowtarzalny zapach jej penego mioci ciaa. Zimna Gowa nie wiedzia, co robi. Mia wprawdzie prawo wstpu do prywatnych apartamentw monarchy, czy jednak wypada budzi par krlewsk, nag i splecion w miosnym ucisku, eby oznajmi z nowin?

Jako pisarz w subie krla nie mg jednak uwzgldnia niczyich przywilejw. Dotkn wic lekko czoa monarchy. Obud si, Wasza Krlewska Wysoko. Pianchi otworzy jedno oko. Ach, to ty, Zimna Gowo... Co tu robisz? Przykro mi, ale sprawa jest pilna. Faraon popatrzy na wspaniae ciao swej maonki. Czy w obecnoci ukochanej kobiety nie ma, tak jak wszyscy, prawa zapomnie o troskach tego wiata? Abilea obudzia si i wstaa. Dostojna w swej postawie i wzniosa w nagoci, lekkim krokiem przesza do azienki. Zimna Gowo... jeli przeszkodzie mi z bahego powodu, zapomn o naszej przyjani. Twoja przyja, panie, to rzecz bezcenna, ale oddabym j za pokj, o ile w ogle mona go jeszcze uratowa. Jakie wieci ze rodkowego Egiptu? Niestety, tak. Wysannik wityni Tota by mody, spojrzenie mia szczere, a nogi muskularne. Skd przybywasz? zapyta Pianchi. Z Hermopolis. Kto ci wysa? Arcykapan wityni Tota. Jak nazywa si dolina, w ktrej wznosi si witynia? Dolina tamaryszkw. Co wyrabia si w pracowni przy wejciu do wityni? Paletki dla pisarzy. Jak brzmi wita nazwa miasta? Ogdoady, grd omiu bogw, ktrzy stwarzaj wiat, a wypoczywaj teraz w Tebach. Pianchi uspokoi si. Wysannik nie by oszustem. Dlaczego w rozmowie z Zimn Gow mwie o katastrofie? Bo ksi Nemrod zdradzi ci, panie, i otworzy Tefnachtowi bramy miasta.

 Trudno uwierzy... Nemrod przysig mi wierno, a opiera si mg. To jednak prawda, Wasza Krlewska Wysoko! Nemrod zrwna ju z ziemi mury miasta, zapomnia o danym ci sowie i przeszed pod zwierzchnictwo Tefnachta. Bez skrupuw przekaza mu rwnie miejski skarbiec i odda swoich onierzy. Wybacz mi, panie, e si tak buntuj, ale jak dugo jeszcze bdziesz milcza, gdy tymczasem Tefnacht wci rozszerza swoje zdobycze i nie trafia na nikogo, kto by mu si przeciwstawi? Potg zawdziczasz swojej sawie i tylko zwyciajc nie pozwolisz przeciwnikowi na zniszczenie Egiptu. Powogrzywy rumak nis Pianchiego daleko na pustyni. Czarny Faraon poera przestrze, wdycha czyste powietrze i jednoczy si z nieskazitelnym bkitem nieba. Czujc, e pana drczy niepokj, miaek sam, bez rozkazw zmienia krok i kierunek. Czowiek i ko tworzyli jedno w tym wsplnym wysiku, na ktry z gry spoglday biae ibisy i urawie. Pianchi zatrzyma si wreszcie przy studni. Napoi konia, zanim sam si napi i j podziwia pustyni. Nic nie kalao tego otwartego na soce i wiatr ogromu. Najprzewrotniejsza istota nie potrafiaby zakci tej harmonii, stworzonej przez ukrytego boga, ktrego obecno przekraczaa granice ludzkiego pojmowania. Pianchi rozmyla przez wiele godzin. Jego usta szeptay star modlitw, ktr jego przodkowie wznosili kiedy do Amona: Boe doskonay, ty, co dajesz ycie kadej istocie. Cze ci, o Jedyny, panie Maat, ty, co w pokoju przemierzasz dalekie niebo. Z ciebie rodzi si wiato, a twoja mowa to Sowo. Ciebie, ktry jest jeden, a tworzysz mnogo, chciabym ugoci w mym sercu. Jak sodko jest wymawia twoje imi, ma bowiem smak ycia. Jeste wolarzem prowadzcym woy na soczyst traw, bram z brzu strzegc dostpu do miasta, sternikiem znajcym rzeczne zakola. Ty jest Amon, pan milczenia, ty ukazujesz si

maluczkim. Ty, ktry dajesz oddech kademu, kto go potrzebuje, ocal mnie, pogronego w smutku i niepewnoci. Gdy soce schylio si ku zachodowi, Czarny Faraon ruszy z powrotem do stolicy. Na rozkaz Pianchiego kapan Tota powtrzy w obecnoci caego dworu to, co przedtem oznajmi krlowi. Miny wyduyy si. Tylko kapitan Lamerskeni widzia ju w wyobrani wesoe a bliskie dni, kiedy to bdzie mg cakiem legalnie siec Libijczykw. Jego obecno razia wielu dostojnikw niemile zaskoczonych wzgldami, jakimi Czarnym Faraon obdarza tego odaka bez czci i wiary. Wasza Krlewska Wysoko, co zamierzasz uczyni? zapyta Otoku, ktry nagle straci apetyt. Trzeba uzna oczywiste fakty. Herakleopolis nie pado przez czysty przypadek, a Nemrod to nikczemny zdrajca. Oddajc miasto Tefnachtowi, uczyni z niego gronego przeciwnika i teraz walka z nim bdzie wymagaa najwy szych wysikw. Tych wanie sw obawia si tucioch. Mam nadziej, panie, e nie zamierzasz opuci Napaty na czele wojsk! Twoja obecno tutaj jest konieczna i nie masz prawa naraa ycia. Jestem tego samego zdania co Otoku rzeka krlowa. Zamieszki, ktre wydarzyy si w rodkowym Egipcie, przybray niepokojce rozmiary w wyniku zdrady Nemroda, ale szybkie wejcie do akcji naszych oddziaw tebaskich powinno wystarczy, eby przywrci porzdek. Wyl im jeszcze korpus ekspedycyjny pod dowdztwem kapitanw Puarmy i Lamerskeniego postanowi Pianchi. Otrzymaj zadania: oswobodzi miasta Herakleopolis i Hermopolis, rozbi wojska wrogiej nam koalicji, a ich resztki przepdzi ostatecznie na pnoc. Otoku odetchn. Poskromienie tego bezmylnego buntu krl powierza wic swoim wyborowym onierzom, a sam zostanie w stolicy.

24

Nemrod by zachwycony. Nie tylko zachowa wszystkie swoje uprawnienia, ale jeszcze uwolniono go od kopotw materialnych. Dwaj doradcy Tefnachta, Jegeb i Nartreb, niezwykle sprawnie zajli si sprawami miasta, systematycz-> nie i z zapaem wyciskajc z niego, ile si dao. Nie umykaa im adna dziedzina ycia publicznego, a nawet zaostrzyli metody stosowane wczeniej w Herakleopolis. Te dwa ze duchy, dziaajc zgodnie ze wskazwkami Tefnachta, przeksztaciy Hermopolis w olbrzymie koszary, gdzie wszyscy mieszkacy od dziecka do staruszka pracowali na potrzeby armii. onierzy wyzwolicielskich wojsk trzeba byo houbi i zaspokaja najdrobniejsze ich potrzeby. Ani Jegebowi, ani Nartrebowi nie przeszkadzao, e matki rodzin zmuszano do prostytucji, a dziesicioletnich chopcw do dwigania cikich koszy z ywnoci. Nie kwestionuje si nakazw gospodarki wojennej. Pozbyto si zbdnych gb i cae Hermopolis byo gotowe do walki. W jadalni paacowej zebraa si rada wojenna Tefnachta. Uczestniczyli w niej ksi Nemrod i wodzowie plemion libijskich, Jegeb i Nartreb, ksi Peftau z Herakleopolis oraz Jutrzenka, ktrej obecno nie podobaa si wikszoci zebranych. Nikt nie krytykowa jednak decyzji generaa. Czy mamy jakie wieci z Teb? Tak, panie odpowiedzia skwapliwie Jegeb. Mamy tam coraz wicej stronnikw. Po zdobyciu Hermopolis

zrozumieli oni, e walka o zjednoczenie rzeczywicie si zacza i e poczenie si obydwu krajw to ju nie utopia. Poutykae tam jakich szpiegw? Owszem, mamy kilku godnych zaufania informatorw. Musz dziaa niezwykle ostronie, bo Teby wci gono i dobitnie deklaruj sw wierno Pianchiemu. Co ci przekazali? Czarny Faraon zacz reagowa i wysya tam korpus ekspedycyjny. Twarze spochmurniay. Wszystkie dotychczasowe zwycistwa przychodziy atwo i szybko. Zetknicie si oko w oko z gronymi i synnymi z okruciestwa wojownikami nubijskimi nikogo nie cieszyo. Moe by sprbowa pertraktacji? powiedzia drcym gosem ksi Peftau. Co proponujesz? Zdobye, ksi, dwa wielkie miasta i jeste teraz panem rodkowego Egiptu. Jeli Pianchi si z tym pogodzi, to po co nam wicej? A now sytuacj zatwierdzi wymiana ambasadorw. Nie poje sensu mojej walki, Peftau. Zdobycze terytorialne mnie nie interesuj. To, czego chc, to Egiptu zjednoczonego jak dawniej, Egiptu, ktry znw si stanie pierwszym pastwem wiata rdziemnomorskiego. Pianchi bdzie ze mn pertraktowa dopiero wtedy, gdy straci cae wojsko, i osamotniony bdzie musia wie ndzny ywot w Nubii, ktra znw podlega bdzie Egiptowi i bdzie mu uyczaa swoich bogactw. Ja jednak nie popeni bdu, i nie daruj temu uzurpatorowi ycia. Nubijski buntownik nie zasuguje na adn lito! Ksi Peftau nie nalega. Ku oglnemu zaskoczeniu gos zabraa Jutrzenka. Skoro Pianchi wysya korpus ekspedycyjny rzeka to nie po to, eby z nami pertraktowa, i nie po to, eby zawiera pokj. Na czele oddziaw stojcych w Te-bach postawi z pewnoci najlepszych swoich oficerw. Chyba jednak baba nie bdzie nas pouczaa o strategii zaprotestowa jeden z libijskich wodzw.

 A dlaczego nie? Jej uwagi wydaj mi si cakiem trafne uzna Tefnacht. No, to ruszamy na Teby i zajmujemy je. Gupota! stwierdzia krtko Jutrzenka. Natkniemy si na wojska Pianchiego i wynik spotkania bdzie niepewny. Lepiej poczekajmy tutaj. Oni bd musieli si rozdzieli, Hermopolis zaatakuj tylko czci si, eby nie ogoaca Teb i nie zostawia miasta bez obrony. My tymczasem zbierzemy armi, ktra zapewni nam zwycistwo. Potem dopiero ruszymy na Teby. Wtedy ich zdolno oporu bdzie znacznie sabsza. Wodzowie libijscy zaczli sarka, niektrzy wzruszali ramionami, wikszo musiaa jednak przyzna, e analiza dziewczyny jest trafna. Dlaczego kazae zburzy cz murw obronnych miasta? zwrci si Akanosz do Tefnachta. eby zmyli przeciwnika. Pomyli, e miasto ley w gruzach i atwo je zaj. I tu po wkroczeniu do niego onierze Pianchiego wpadn w sida. Tefnacht rozwin zwj z bardzo dokadn map okolicy. Reszt ich korpusu ekspedycyjnego wemiemy w kleszcze na rwninie, a wzdu acucha wzgrz zbudujemy szereg puapek, eby odci przeciwnikowi wszelk moliwo odwrotu. Pianchi nie ma pojcia o sztuce wojennej i myli, e brutalna sia wystarczy do zwycistwa w kadej bitwie. Przysza chwila, eby da mu nauczk. Czy nie ma groby, e ludno zbuntuje si przeciwko nam? zapyta Akanosz. Skd ten niepokj? zdziwi si Tefnacht. Obchodzimy si z ni tak surowo... Wojna jest wojn, Akanoszu. Kada oznaka saboci byaby zacht do nieposuszestwa^ Obaj moi doradcy spisuj si tu doskonale. Jegeb lekko si umiechn. Dziki nam rzek ludzie czuj, e kto nimi rzdzi i otacza ich opiek. Czego damy od ludnoci? eby suchaa Tefnachta, ufaa mu. To wszystko. I kady

wie, e dziaamy dla jego dobra, choby nawet doranie nie rozumia, dlaczego domagamy si od niego powice. Akanosz spojrza wyzywajco na obudnika, nie odway si go jednak zaatakowa. Kto proponuje inn strategi? zapyta Tefnacht. Nikt si nie odezwa. Rozpoczynamy zatem intensywne wiczenia z kor pusami. Zajm pozycje, na ktrych przyjdzie im walczy. Z planami wkrtce was zapoznam. W czasie bitwy nie bd tolerowa adnego wahania. Do roboty! Nartreb u odyg papirusu, Jegeb co liczy. Powoli stajemy si bogaci, przyjacielu. Tefnacht da nam takie penomocnictwa, e legalnie i dyskretnie zgarniamy cakiem sporo dobra. Domy, place, partie odziey, sandaw, naczy. Gdy dobierzemy si do wsi, wpadn nam w rce cae stada byda. Pikna wojna! Byleby tylko trwaa doda Nartreb i byle los sprzyja naszemu orowi! Suto opaciem oficerw z Herakleopolis i z Hermopolis, eby lepo suchali Tefnachta. Dopki bdzie zwycia, o nic nie zapytaj. onierz pragnie tylko dwch rzeczy: jasnych rozkazw i dobrego odu. Jeli ma jedno i drugie, zabija bez skrupuw. Czy rzeczywicie wszyscy nasi sprzymierzecy pragn tego zwycistwa? Masz na myli Akanosza? Odnosz wraenie, e chtnie powitaby zakoczenie dziaa wojennych i e nie podoba mu si nasz sposb zarzdzania miastem. Masz racj, Nartrebie. Ten Akanosz moe przysporzy nam kopotw. Chcesz, ebym zadziaa... tak jak zwykle? Nie, naga mier spowoduje, e pozostali wodzowie strac zaufanie do Tefnachta i w koalicji zrobi si wyom. Mam lepszy pomys. Zastawimy na niego puapk. Nartreb nasmarowa sobie pulchne stopy maci z lici

akacji, goyny, ziemi nubijskiej i wntrz may sodkowodnych. Nie lubi chodzi, bo pieky go palce u ng. Jutrzenka robi si zbyt wana poskary si. Jeli damy jej woln rk, zejdziemy na drugi plan i Tefnacht w kocu o nas zapomni, moe nas nawet wyrzuci. Nienawidz bab. Tylko wyjd poza sypialni albo kuchni, a od razu judz. Gdy Tefnacht bdzie ju krlem, doradzimy mu, eby wyda ustaw zakazujc kobietom pracowa, a nakazujc im okrywa si od stp po czubek gowy i siedzie w domu. Doskonaa myl, Jegebie! A tymczasem nie wolno nam dopuci, eby ta ambitna dziewucha zostaa krlow... i trzeba to zrobi tak, eby nie zrazi do siebie Tefnachta. Nie pjdzie to atwo, przyjacielu, ale poradzimy sobie.

25

Sprzyjajca pora roku, silny prd, szybkie statki i znakomici sternicy wszystko to bardzo uatwiao eglug. Ju po trzech tygodniach dowodzony przez kapitanw Lamerskeniego i Puarm korpus ekspedycyjny dobija do miejsca przeznaczenia, czyli do potnego grodu Amona, Teb. Obaj oficerowie, nie chcc si do siebie odzywa, pynli na dwch rnych statkach. A przecie otrzymali wsplny rozkaz i Czarny Faraon zleci im dziaa wedle cile okrelonego planu strategicznego majcego pooy kres ofensywie Tefnachta. Lamerskeni ostrzeg, e warunki terenowe najprawdopodobniej zmusz ich do modyfikacji planu. Puarma przyrzek wadcy, e bdzie jego zbrojnym ramieniem i powstrzyma si od wszelkiego dziaania w pojedynk. Gdyby nie perspektywa wspaniaych walk, Lamerskeni zatukby ju Puarm sw akacjow rk. Jako jednak panowa nad sob, a midzy Napat i Tebami cakiem si uspokoi, a to dziki gorcym afektom dwch modych Nubijek, ktre z naruszeniem regulaminu wzi po kryjomu na pokad statku. licznotki byy tak szczliwe na myl o zostaniu tancerkami w domu piwa w wielkim miecie Poudnia, e z entuzjazmem zaspokajay wszelkie fantazje bohatera. W pobliu miasta natknito si na przeszkod w poprzek rzeki stay statki wojenne. Nubijska flotylla zatrzymaa si. Przez chwil Lamerskeni sdzi, e Tefnacht zaj ju

miasto i czeka go bitwa z wielokrotnie silniejszym przeciwnikiem. Uspokoi si jednak, ujrzawszy oficera nubijskiego, stojcego na dziobie jednego ze statkw. Puarma, nie chcc ustpi kapitanowi piechoty pierwszestwa w tym spotkaniu, dogoni go przeskakujc z pokadu na pokad. Przyjcie raczej dziwne, co? - Twoi ucznicy na stanowiskach? Jestemy w Tebach i... Niech bd w pogotowiu, gupku! Przede wszystkim mamy wojn i w kadej chwili moe si co zdarzy. Puarma, cho obraony, wyda stosowny rozkaz. Oficer marynarki mierzy wzrokiem przybyych. Kim jestecie? Lamerskeni, kapitan piechoty. A to mj towarzysz Puarma, kapitan ucznikw. Mam rozkaz zaprowadzi was do wityni w Karnaku. A c to za historia zaprotestowa Lamerskeni. Jestemy onierzami, a nie kapanami! Chcemy natychmiast spotka si z dowdc twierdzy. Tutaj wszystkim rzdzi Boska Adoratorka. Wydaa mi rozkaz i wykonam go. Puarma zapa za rk Lamerskeniego, ktry siga ju po miecz. Dobra, idziemy z tob. Dwaj kapitanowie weszli na pokad cikiego okrtu wojennego. Byo na nim ju okoo stu marynarzy. Jak jeszcze raz zrobisz co takiego rzek Lamerskeni do Puarmy to ci ap przetrc. To dla twojego dobra, gupku. Pamitaj, e masz si bi z wrogami, a nie z przyjacimi. Karnak byo ju wida. Zamilkli. Zdumieni patrzyli na olbrzymi siedzib krla bogw, Amona-Ra, opasan wysokim murem, znad ktrego wida byo zocone wierzchoki obeliskw. witynia w Napacie te bya wspaniaa, oczywicie, ta jednak przewyszaa wszystko, co wyobrania moga poj. Faraonowie przez cae wieki powikszali i upikszali to sanktuarium, noszce imi

Tego, co wyznacza miejsce wszystkim wityniom". To tutaj po raz pierwszy pojawio si ycie, przybierajc posta wysepki wyaniajcej si z praoceanu, i od tej pory tchnienie Amona nigdy nie przestao dawa zna o sobie, wydymajc agle statkw. Do kaduka! zawoa Lamerskeni ale znakomita byaby to twierdza! Puarma wpatrywa si w pylon przy wejciu, symbolizujcy zarazem gry Wschodu i Zachodu oraz boginie Izyd i Neftyd. Midzy nimi i dziki nim co rano odradzao si soce. To bogowie zbudowali Karnak, nie ludzie szepn kapitan ucznikw. Kapan z ogolon gow zaprowadzi wysannikw Pianchiego do bocznej bramy w murach, gdzie inny kapan zapyta ich z surow min o imiona. Czy w cigu ostatnich trzech dni ktrykolwiek z was zblia si do kobiety? Skde znowu skama Lamerskeni. Z Napaty przypynlimy tu statkami i na pokadach byli tylko onierze. W takim razie moecie przestpi t bram. Faraon wysa nas, ebymy walczyli z Libijczykami, i nie mamy czasu do stracenia. Chodcie za mn! Czowiek o drewnianej rce rozpaczliwie westchn. Byli jednak w Karnaku i trzeba byo znosi kaprysy kapanw. Krokiem, ktrego powolno te drania Lamerskeniego, kapan poprowadzi ich do witego jeziora. Puarm zafascynowaa wspaniao wielobarwnych wity, ktre wyglday jak woone jedna w drug. Lamerskeni natomiast by pod urokiem sodkich zapachw; kojarzyy mu si z wykwintnymi kochankami. Wielko jeziora zadziwia oficerw. Nad bkitn tafl wody, po ktrej w okresach wit pyway deczki kapanw, szyboway setki jaskek. Zrzucie ubrania! nakaza kapan. Pozwolisz nam tu si wykpa? zapyta Lamerskeni. Musicie si oczyci.

 Nie zamierzamy zostawa kapanami. Regua wymaga, by oczyci si kady, kto choby na chwil wchodzi do wityni. Rozbierzcie si, wejdcie powoli do jeziora po tych kamiennych schodkach, wyjdcie z wody, a potem stjcie nieruchomo przez kilka chwil i skupcie si, kierujc umysy ku wiatoci. Miecz zabieram rzek Lamerskeni. Nie ma mowy, bro trzeba zostawi na progu wityni. Wchodzimy zakomenderowa Puarma. Gdy Lamerskeni zrzuci z siebie zgrzebn koszul, kapan nie mg ukry swego zdziwienia. Zabawna rka, co? Przed wyjazdem z Napaty kazaem wzmocni drewno metalem, a wojskowy koodziej nasyci jeszcze to wszystko ywic. Nadzy oczycili si w jeziorze. Potem ubrano ich w lniane, olniewajco biae spdniczki, ogolono i okadzono. Nie chwalcie si swoj potg w obliczu boga prze strzeg kapan. Bg sabego czyni silnym, bg pozwala w pojedynk zwycia tysice. Gdy stali si czystymi kapanami", czyli osignli pierwszy stopie witynnej hierarchii, poproszono ich, by wylali odrobin witej wody na zoon na otarzach ywno i zmwili modlitw do Amona: Uka nam drog, pozwl nam walczy w cieniu twej potgi". A teraz rzek kapan moecie wej do wielkiej sali kolumnowej. Oficerowie wstrzymali oddech. Sala ta, zbudowana przez Setiego Pierwszego i Ramzesa Drugiego, bya niby las ogromnych kamiennych papirusw, na ktrych wyryto barwne sceny ukazujce faraona skadajcego ofiar bogom. Przez niewielkie otwory w ogromnych pytach sufitowych przechodziy wizki promieni sonecznych. W wietle jednej z takich wizek ujrza Lamerskeni zjaw: dziewczyn ubran w dug bia sukni na szeleczkach, piersi zakrywaa jej bladota chusta. Bogini wyszepta to bogini!

26

Kapitanowie Lamerskeni i Puarma? zapytaa zjawa. Lamerskeni to ja. Zawsze czciem bogw, a zwaszcza boginie. Puarma to niedowiarek, niegodzien ci sucha. Zjawa umiechna si. Rysy twarzy miaa tak delikatne, e Lamerskeni poczu si oniemielony. Gzy to ty jeste Bosk Adoratork? zapyta Puarma. Nie, tylko jej intendentk. Jej Wysoko jest ciko chora i nie opuszcza swojego pokoju. Wanie dlatego poprosia mnie, bym przyja was i przekazaa wam wiadomo, nim jeszcze spotkacie si z kolegami. Wiadomo?... Jak? Chodcie, prosz. Pikna kapanka zaprowadzia oficerw do doczesnych pomieszcze Boskiej Adoratorki, ktre skaday si z kaplicy, prywatnych apartamentw i pokojw dla pisarzy. Wanie do jednego z tych pokojw wprowadzia przybyych. Lamerskeni wodzi za ni oczyma, oczarowany. Jak masz na imi? Macierzanka. Jeste zamna? Ani Boska Adoratork, ani kapanki na jej subie nie wychodz za m. Interesuj ci zagadnienia religijne, kapitanie Lamerskeni? Pasjonuj mnie.

 Mam dla was smutn wiadomo. Cztery dni temu zmar dowdca tebaskiego garnizonu. Przykre to dla niego. Kto go zastpuje? Tego wanie pragnie jak najszybciej dowiedzie si Boska Adoratorka, zatroskana o bezpieczestwo kraju. O waszym przybyciu wiedzielimy i cae miasto oczekuje na wiadomo, ktry z was przejmie dowdztwo tutejszych oddziaw. Lamerskeni i Puarma spojrzeli na siebie, zbici z tropu. Mamy ten sam stopie... Piechota to bro najstarsza i najbardziej tradycyjna zauway Lamerskeni. Tak wic... Korpus ucznikw skada si wycznie z wyborowych onierzy odparowa Puarma a zatem... Ten spr rozgniewa kapank. Boska Adoratorka pragnie pozna rozkazy, jakie wyda wam faraon. Mielimy wspdziaa pod rozkazami tutejszego dowdcy. Lamerskeni i Puarma spierali si przez bit godzin, rzucajc sobie wzajemnie w twarz wizanki pseudoargumentw. A moe po prostu postpimy zgodnie z rozkazem Pianchiego? zaproponowa kapitan ucznikw. Chcia, ebymy podzielili si dowdztwem, wic zrbmy to. Niemoliwe! Nie mamy wyboru. Lamerskeni lubi dziaa, nie gada. Dobra, ale przed onierzami bdziemy wystpowali jako rwni i nie bdziesz si nade mn wywysza pod pretekstem, e wadasz ukiem. Skoro Teby nie maj chwilowo dowdcy, to rbmy, co nam kazano. Faraon odwdziczy si nam. W przeciwnym razie jego gniew bdzie straszny. No, nareszcie co rozsdnego... W gruncie rzeczy masz racj, Puarmo. Poczmy nasze wysiki, a sukces przyjdzie. Zostaw mi tylko inicjatyw, bo ty jej nie masz.

onierzy z tebaskich koszar nieatwo byo przekona. Po pierwsze, aowali swojego dowdcy i domagali si wielodniowej aoby z gratyfikacj, gdy aoba si zakoczy. Po drugie, Puarm i Lamerskeniego znali tylko ze syszenia i nie ufali im. Na koniec wreszcie, przyzwyczaili si ju do wygd czasu pokojowego i raczej nie ponli chci walki, zwaszcza e Tefnacht Tebom nie zagraa. Tak wic najlepszym wyjciem byo czeka na nowe rozkazy z Napaty. W charakterze rzecznika zaogi tebanskiej wystpi pewien podoficer i przedstawi nawet list skarg. Dotyczyy zego wiktu, niewaciwego umundurowania i liczby wolnych dni. Puarma obawia si, e Lamerskeni rozwali mu eb swoj akacjow rk, ale kapitan piechoty zachowa spokj. Tefnacht powolutku gaska Jutrzenk po piersiach. Jeste czarodziejk... Co zrobia, eby mnie tak omota? To ty mnie omotae, gdy podzielam twoje ideay. Czy istnieje jaki wzniolejszy cel ni zjednoczenie kraju i przywrcenie mu potgi? Tefnacht zakocha si w tym dziewczcym ciele, takim ksztatnym i takim naiwnym w uniesieniu, i bez ustanku wodzi po nim domi. Jutrzenka odwzajemniaa jego pieszczoty, nie przestawaa jednak mwi o jego wielkich planach, ktre uznaa za swoje z namitn arliwoci. Masz dzieci? spytaa. W Sais miaem wiele kobiet, ale adnej nie kochaem. Day mi kilkoro dzieci... Crki zostay na Pnocy, dwaj synowie ju doroli do suby wojskowej i s u mnie oficerami. aden nie nadaje si na mojego nastpc. Po mnie na tron wstpi nasz syn. Jutrzenka uja jego twarz w donie. Kocham ci, Tefnachcie. Kocham ci, gdy nosisz w sercu wielk wizj. Nie chc jednak mie dzieci, dopki nie bdziesz faraonem i dopki oba kraje nie schyl przed tob gowy. Ta niezomno wywieraa wraenie na Tefnachcie. Ju-

trzenka nie bya wyciosana z takiego samego drewna co inne znane mu kobiety i chwilami prawie go przeraaa. Bdzie, jak zechcesz. W podzice za zgod zacza okrywa go pocaunkami z zapaem lwicy przystpujcej do poerania ofiary. Tefnacht, niezbyt skonny do odgrywania takiej roli, przewrci dziewczyn na plecy i sam przej inicjatyw. Zapukano do drzwi. Kto mie? zagrzmia Tefnacht. Jegeb, panie. Wana wiadomo, bardzo wana. Nie moe zaczeka? Nie wydaje mi si. Wdz otworzy drzwi. Jegeb skoni si. Nasza sie wywiadowcza doniosa nam wanie, e zmar dowdca twierdzy tebaskiej. Korpus ekspedycyjny faraona dotar do miasta, ale z powodu zamieszania nie moe si ruszy. Oficerowie Pianchiego r si midzy sob i aden nie potrafi wyda stanowczego rozkazu. O wymar szu nie ma mowy, dopki nie przyjd nowe rozkazy z Napaty. Czy to nie wietna okazja? Oczy Tefnachta rozbysy. Uderzy na Teby od strony Nilu i zada zaodze cikie straty... Tak, to jest waciwa chwila! Przyjlimy ju inn strategi przypomniaa Jutrzenka, nie zwracajc uwagi na obecno Jegeba, ktry wpatrywa si w jej dziewczce ciao z zainteresowaniem, ale i z niesmakiem. Trzeba umie korzysta z okazji, moemy uzyska rozstrzygajc przewag. Niech pierwszy rzut pod dowdztwem ktrego z wodzw plemiennych natychmiast aduje si na statki!

27

Wojsko pogrone byo w gbokim nie. Od mierci dowdcy zawieszono wiczenia i wszyscy wylegiwali si do poudnia. Szeregowiec Ricyn w odrnieniu od towarzyszy nie ceni sobie tego przeduonego wypoczynku. Cierpia na bezsenno od dnia, gdy najlepszy jego przyjaciel zgin na jego oczach z rk Beduinw, tych zbjw pustyni, ktrych zwano wczgami piskw". Lubi wiczenia. Wysiek fizyczny odpdza od niego ze wspomnienia. Teraz z oczyma szeroko rozwartymi wpatrywa si w sufit. Nagle trzasna jedna z belek stropowych i jak rozcita na p zwalia si na sal sypialn. Zaraz potem runy dwie podpory palmowe, siejc panik wrd wyrwanych ze snu otnierzy. Sucha tam! wrzasn Lamerskeni, stojc na da chu w asycie Puarmy i dwudziestu ucznikw. Opo rzdza si natychmiast i wyazi z nory! Zbirka na placu wicze! Kto si nie podporzdkuje, bdzie stracony za nieposuszestwo. Taka sama scena rozegraa si w pozostaych kwaterach i pod koniec ranka wszystkie oddziay tebaskie byy ju w stanie pogotowia bojowego. Widzisz rzek Lamerskeni do Puarmy wystarczy umie do nich przemwi. Tymi choptysiami trzeba byo

potrzsn, to wszystko. Teraz to ty wemiesz ich w obroty. Ja ruszam na pnoc z paroma dobrze uzbrojonymi statkami. Ryzyko... A jak inaczej zlokalizowa ewentualne puapki, zastawione przez szpice wojsk Tefnachta? Puarma plu sobie w brod. aowa, e przysta na propozycj Lamerskeniego. Nie powinien by wypuszcza go samego na czele wielu setek marynarzy. Kapitan piechoty dowodzi flot! atwo przewidzie katastrof. Co jednak trzeba byo zrobi, Pianchi wyda im przecie rozkaz. Mieli posuwa si naprzd, nawiza walk z Tefnachtem, otoczy go, wzi do niewoli, a w pierwszej kolejnoci zniszczy jego statki. I zapewni bezpieczestwo Tebom. Pod opiek Puarmy witemu miastu boga Amona nic nie grozio. A co do reszty... Wszystko zalee bdzie od tego, jak powiedzie si Lamerskeniemu. Zgosi si oficer cznoci. Melduj si na rozkaz, kapitanie. Czy goniec do Napaty ju wyruszy? Dzi rano, z eskort ucznikw. Moesz by pewien, e dotrze do celu. Ten posaniec wiz dugi raport Puarmy, w ktrym kapitan nie pomin adnego szczegu. Decyzj, stosownie do rozwoju wydarze, podejmie Pianchi i jak najprdzej przele kapitanowi odpowiednie rozkazy. Niech nastpny goniec bdzie gotowy do drogi. Od dzisiaj bdziemy utrzymywali sta czno z Napat. Tak jest, kapitanie. Boska Adoratorka dogorywaa, Puarma stawa si pierwsz osob w miecie i ta nieoczekiwana odpowiedzialno przeraaa go. Bdzie jednak broni witego miejsca do ostatniej kropli krwi.

 Szybciej! dar si libijski dowdca, osobicie przynaglajc wiolarzy. Drzemk sobie urzdzacie, lenie mierdzce! Ju niedugo bdziemy w Tebach, dostaniecie tam najadniejsze panienki egipskie i wina, ile dusza zapragnie! Ta kuszca perspektywa zupenie nie wpywaa na postaw wiolarzy. Byli to spokojni mieszkacy Herakleopolis i Hermopolis, do szeregw wcielono ich si, nie spieszno im byo i na wojska Pianchiego i gin w walce, do ktrej nikt si nie rwa. Gotowe do szturmu okrty Tefnachta posuway si wic znacznie wolniej, ni planowano. Zabijanie egipskich wiolarzy na nic by si nie zdao, gdy aden onierz libijski nie zgodziby si ich zastpi. Zerwa si wiatr pnocny, mona wic byo postawi wreszcie agle i pyn szybciej. W libijskim wodzu, byym wczdze pustyni, zwabionym tu przez dobry st i rozkosze ziemi egipskiej, odyway krwioercze instynkty. Widzia si ju, jak podpala wityni Amona, gwaci Bosk Adoratork i jej kapanki oraz upi miasto z jego skarbw. Tefnacht zna si na wojnie. Ten niespodziewany atak zdezorganizuje obron przeciwnika, potem osabionego zaatakuj siy gwne, dobij go i w kilka tygodni wojna bdzie wygrana. W nowej sytuacji Lamerskeni czu si doskonale. Ma komfortow kabin, ley na solidnym ku, zajada ki po kici winogrona i yczek po yczku popija agodne piwo, lekko bblujce i jak naley schodzone. Suba we flocie ma swoje zalety, a mczyzna jest stworzony do wojaczki. Biedny Puarma organizuje teraz obron Teb i przeywa cikie chwile, a tymczasem on, wojownik-akacjowa rka pynie sobie po Nilu. Gdy si zbli do Hermopolis, bdzie czas na zajcie si i Tefnachtem, tym libijskim tchrzem, ktry nigdy nie odway si wypuci poza rodkowy Egipt. Do kabiny wszed Ricyn, onierz, ktrego Lamerskeni wzi sobie na ordynansa.

Kapitanie, podobno... statki. Towarowe? Nie... wojenne. Pyn ku nam. Musisz si myli, Ricynie. Wachtowy mwi, e przynajmniej dwadziecia. Lamerskeni w podnieceniu wybieg z kabiny i przeszed na dzib statku. Ricyn nie kama. Nie byy to ani promy, ani barki, lecz statki libijskie. Pyny w gr Nilu, w stron Teb. Ten Tefnacht jest groniejszy, ni sdziem. Bdzie odwrt, kapitanie? Lamerskeni spojrza na Ricyna wzrokiem penym politowania. Kiedy ostatnio si bie, onierzu? Kilka lat temu. W Tebach byo raczej spokojnie. Czy wiesz, jak saw cieszy si Pianchi? Podobno na sam dwik jego imienia nieprzyjaciele rzucaj si do ucieczki. Znakomicie! Wiesz rwnie, e Pianchi kaza mi odrzuci Tefnachta i jego buntownikw na pnoc. Tak, kapitanie, ale tych buntownikw jest wielu, znacznie wicej ni nas. Bdziemy walczyli jeden przeciwko dziesiciu, ale w imi Pianchiego. Libijczycy nie maj adnych szans. Naprawd tak sdzisz? Lamerskeni nie kamie nigdy, onierzu. Alarm bojowy! Przeka to na wszystkie okrty! Taktyka? Bardzo prosta. Uderzamy. Libijski dowdca nie wierzy wasnym oczom. Statki egipskie rozwiny szyk na ca szeroko Nilu i pyny prosto na niego. Ich dzioby Lamerskeni kaza osoni prawdziwym murem z tarcz, wic uki libijskie byy bezradne. Libijczycy natomiast padali gsto pod gradem krgych i kanciastych kamieni, miotanych przez egipskich procarzy.

Kamienie te sposzyy rwnie woy i konie zabrane na rozkaz Tefnachta pierwsze na rze, drugie do cignicia wozw bojowych, ktre miay by zmontowane natychmiast po przybiciu do brzegu. Rozszalae zwierzta pozryway si z uwizi, stratoway mnstwo onierzy, statki przechylay si niebezpiecznie. Libijski dowdca straci gow. Niektrzy jego oficerowie chcieli si bi, inni krzyczeli o odwrocie. Wiolarze zrywali si z awek i wskakiwali do rzeki. Nim jeszcze dzib statku, ktrym pyn Lamerskeni, wbi si w burt Libijczyka, drewnianorki kapitan z gonym okrzykiem wskoczy na pokad przeciwnika i z mieczem w rku rozpruwa garda wszystkim, ktrzy stawali mu na drodze. Porwani jego przykadem onierze korpusu nubijskiego posuwali si drog utorowan przez dowdc.

28

Pierwszy cel osignlimy owiadczy z dum Lamerskeni. Zniszczylimy wszystkie libijskie statki pynce na Teby. Nikt z wrogw nie ocala, a nasze straty s nieznaczne. Pnoc poniosa pierwsz klsk. Zuch z ciebie przyzna Puarma, gdy si przywitali ale to bya ledwie drobna potyczka. S jakie upy? Troch broni, ywnoci, dzbany... Wylemy wszystko do Teb. A co dla nas? Pianchi nie pozwoli niczego bra. Spotkanie dwch kapitanw nastpio w poudniowej czci powiatu Zajca, w sporej odlegoci od stolicy regionu, Hermopolis. Puarma, gdy tylko otrzyma wieci od Lamerskeniego, zgodnie z rozkazami Czarnego Faraona ruszy w drog z reszt korpusu. Tak, tak, kolego odezwa si Lamerskeni sodziutkim, zupenie nie pasujcym do niego gosem mgbym teraz podj now inicjatyw. Jak? Uderzy na Hermopolis i zaj miasto. Nagy atak caoci si przeamie linie obronne. Twoje wyskoki na Nilu jeszcze ujd... Ale w przypadku Hermopolis nie moe by mowy o adnej improwizacji. Mamy rozkazy faraona i bdziemy je wykonywa.

Lamerskeni zrozumia, e nic nie wskra. Jake jednak nudna bdzie taka regularna wojna! W sali posucha paacu w Hermopolis czonkowie rady wojennej Tefnachta nie ukrywali swego zawodu. Czy mona wierzy tym wiadomociom? zapyta ksi Akanosz. Nasze statki zatopiono potwierdzi Tefnacht. Z floty uderzeniowej nie uratowa si ani jeden marynarz. Nikt nie by w stanie przewidzie, e natkniemy si na okrty przeciwnika achn si Jegeb. Uprzedzaam was, e taka taktyka jest niebezpieczna przypomniaa Jutrzenka. Jegeb i Nartreb spojrzeli na ni wzrokiem penym nienawici. Nie mwmy o tym, co mino uci Tefnacht. To bya tylko drobna potyczka. Dowioda determinacji przeciwnika, o ile taki dowd by w ogle potrzebny. By moe nie za pno jeszcze na ukady zaproponowa ksi Peftau. Ukadw nie bd prowadzi nigdy! Mamy si ama przy pierwszym drobnym niepowodzeniu? Doskonale wiedzielimy, e zdobycie Teb nie pjdzie atwo i bdzie wymagao dugiej walki. Pianchi teraz doszed do wniosku, e jestemy sabsi, ni naprawd jestemy, i zacznie popenia bdy nie do naprawienia. Na pocztek wpadnie w puapk w Hermopolis. Pod jednym warunkiem dodaa Jutrzenka. Niech ta rada wojenna przeniesie si nieco dalej na pnoc, do Herakleopolis. Gdy oddziay nubijskie wkrocz do miasta, w mniemaniu e jest bezbronne, dojdzie do bardzo ostrych walk. Tefnacht winien wczy si dopiero wtedy, gdy ich korpus ekspedycyjny przestanie istnie, i dopiero wtedy podj marsz na poudnie. Nemrod poblad. Czy jako ksi Hermopolis bd musia zosta w miecie?

 Nie ma potrzeby odpar Tefnacht zwaszcza e jeste czonkiem mojego sztabu. Wrcisz tu dopiero po zwycistwie. Nemrod z uczuciem ulgi zaaprobowa plan naczelnego wodza. Na przyszo zwrcia si Jutrzenka do Jegeba powstrzymaj si od wszelkich uwag natury wojskowej i ogranicz si do nadzorowania naszych miast. Sowa te wypowiedziaa wadczo, niby krlowa. Jegeb rozdziawi gb i milcza. Przybr, cho troch zbyt niski, mona byo uzna za cakiem satysfakcjonujcy. Woda spywaa ju z wyej pooonych obszarw i stary gospodarz, ktry kierowa folwarkiem zatrudniajcym dwudziestu robotnikw rolnych, kaza im wyciga sochy i zaczyna ork. Ziarno w ziemi wdeptywa bd woy. Omioletni wnuczek pocign go za rami. Dziadku, co to za ludzie na drodze koo wzgrza? Maj wcznie. Wracaj do domu, may. onierze podeszli pod folwark. Dowodzi nimi jaki brodacz z ogolon czaszk. Min mia gron. Robotnicy, trzsc si ze strachu, stanli za gospodarzem. Czego chcecie? Jestem kapitanem, nazywam si Lamerskeni. Macie natychmiast przerwa robot. Ale... to pora orki. Nie bdzie ani orki, ani siejby, ani niw w powiecie Zajca, dopki sta w niej bd wojska Pnocy. Tak rozkazuje faraon Pianchi. Zamierzacie zagodzi ludzi z Pnocy, tak? Poddadz si i bdzie mniej martwych. A my? Co bdziemy jedli? Faraon przewidzia to. ywno dostaniecie z Teb. Tylko nie prbuj mnie przechytrzy. Kady, kto naruszy ten zakaz, bdzie natychmiast uwiziony.

 Jak dugo jeszcze potrwa ta wojna? Libijczycy zajli Hermopolis i grabi wszystko! W ssiedniej wiosce spalili dwa gospodarstwa, a wacicieli zapdzili do wiose. Jeli Czarny Faraon miuje sprawiedliwo, niech przywrci pokj! Tym wanie si zajmujemy, dziadku. Przed witem do wioski weszli onierze z Hermopolis. Mieli za sob ca noc marszu, prowadzili karawan osw i tragarzy. W grodzie boga Tota zaczynao brakowa ywnoci. Wywoywao to skargi dostojnikw, ktrzy twierdzili, e ich uczty stay si ostatnio za skromne. Komendant miasta wysa wic na polecenie Nemroda wiele takich konwojw po owoce i wiee warzywa. Chopi bd stawiali opr, ale wystarczy kilku co krzykliwszych obi kijami, a reszta sama si uspokoi. Powiat Zajca musi uzna, e w czasie wojny trzeba ponie pewne straty na rzecz swej stolicy. onierze Nemroda przeszli przed wielkimi stgwiami z wod na potrzeby wioski, minli piec chlebowy i zatrzymali si przed domem wjta, pobielonym wapnem i ozdobionym delikatnym deseniem bawatkw. Jeden z onierzy zaomota do drzwi. Otwiera! Natychmiast! Na pobocze drogi umkn szary kot i schroni si w gstej trawie. onierz wci koata do drzwi. Po kilku minutach otworzyy si ze skrzypieniem. Spaem jak zabity... Co si stao? Obud chopw. Rekwizycja produktw rolnych. Ach... Niemoliwe. Nie stawiaj si! Tutaj ja rozkazuj odpowiedzia Lamerskeni, rozwalajc intruzowi gow swym akacjowym przedramieniem. Z chat powyskakiwali ucznicy i wybili onierzom z gowy wszelk ochot do walki. Ani jeden konwj wysany przez wiaroomnego ksicia po ywno nie wrci do Hermopolis.

29

Id! rozleg si okrzyk z murw. Dowdca twierdzy natychmiast przystpi do wykonywania zarzdze Tefnachta. Mieszkacom kazano pozamyka drzwi i okna i nie wychodzi z domw, a we wszystkich zaktkach miasta, ktrego mury byy ju czciowo zburzone, ukryli si piechurzy i ucznicy. Opuszczone miasto bdzie nieodparcie przycigao nubijski korpus ekspedycyjny. Wystarczy tylko cierpliwie poczeka, a jego gwne siy wejd w puapk i mona bdzie je wybi. Po takiej klsce Czarny Faraon nie podejmie ju dalszych prb odbicia powiatu Zajca. Stanie si on wysunit baz Tefnachta. Podchodz? Tak odpowiedziano z murw. Jedziec na czele zatrzymuje si. Puarma przyglda si miastu. Na pierwszy rzut oka mocno ucierpiao. Murw nie broni ani jeden ucznik. onierze Nemroda najwidoczniej wycofali si na pnoc. Lamerskeni, ktry wola raczej chodzi ni telepa si na grzbiecie jakiego czworonoga o nieprzewidywalnych reakcjach, by w zym humorze. Zgodnie z rozkazami Pianchiego

nie wolno byo ani atakowa noc, ani rzuca do walki wszystkich si. Zarazem jednak naleao zniszczy wojska Tefnachta, a jego samego wzi do niewoli. Inaczej mwic, trzeba byo depta po wieych owocach, nie rozgniatajc ich. Jak w takich warunkach prowadzi na powanie wojn? Tym bardziej e ten Puarma oficer karny i skrupulatny nie daje mu wolnej rki. Zbliy si do kolegi. adna zdobycz, co? zagadn Puarma. Jak ci znam, to mylisz tylko o jednym. Uderzy i zdoby miasto szturmem. le mnie znasz, dzielny uczniku! Wsz tu jak perfidn puapk. Takiego miasta nie zostawia si ot, tak sobie. Tefnacht chce nas zaskoczy i ukry tam kilka setek weteranw. Ale zrobili to za dobrze, bo na murach nie zostawili choby jednego ucznika. Mniejsza z tym. Masz racj czy nie, faraon kaza nam omin miasto z daleka i uderzy na Herakleopolis. Tym lepiej dla nas. Korpus ekspedycyjny omin wic Hermopolis i przemaszerowa dalej na pnoc. Lamerskeni czu, e co go kuje w plecy. Nie mia wtpliwoci to setki par oczu wpatryway si w oddalajce si ofiary. Zniszczone wioski, popalone domy, trupy psw, kotw i mapek na uliczkach, samotne dzieci przywoujce matki, zmarli z godu starcy, oparci plecami o resztki folwarcznego muru... Lamerskeni, cho oswojony z okropnociami wojny, nigdy nie widzia czego rwnie potwornego. Puarma, nie mogc tego znie, odszed na bok i rozpaka si. Nawet zahartowani w bojach onierze byli przybici. Lamerskeni poklepa kapitana ucznikw po ramieniu. Chod, tu nie moemy zostawa. Trzeba pozbiera tych, co jeszcze yj, i wysa ich na poudnie. Przepraszam ci, ale... Nie musisz mnie przeprasza. Dobry onierz nie lubi takich jatek.

Puarma zacisn pici. Jeli Tefnacht i jego sprzymierzecy s w Herakleopolis, wybijemy wszystkich! Faraon bdzie z nas dumny. Na drodze wiodcej do miasta obraz by rwnie przygnbiajcy. Przy brzegu rzeki pony promy podpalone przez ludzi Tefnachta. Jaki podrny powiedzia kapitanom, e wojska Pnocy stosuj taktyk spalonej ziemi, tak eby korpus ekspedycyjny mia kopoty z wyywieniem si i marszem. Nie pjdzie nam atwo stwierdzi Lamerskeni. Jeli przeciwnik cign wszystkie siy do Herakleopolis, nie damy rady. Pianchi postawi przed nami zadanie i zadanie to wykonamy! A mio byo patrze na animusz wojenny Puarmy. Jasna sprawa, uczniku! Pozwl tylko, e ja si tym zajm. Nie umiecha mi si gin. Ksi Akanosz wyszed z sali, gdzie skoczya si wanie rada wojenna. By zamylony. Spodziewa si, e poraka skoni Tefnachta do rezygnacji z dalszych podbojw, srodze si jednak pomyli. Utrata oddziau szturmowego niespecjalnie osabia Tefnachta. Wzmocni si, sprowadzajc z Delty rezerwy. Cofajc si na pnoc, stosowa zrczn taktyk chcia cign na siebie przeciwnika i zniszczy go, gdyby jakim cudem zdoa unikn puapki w Hermopolis. Tefnacht mia racj, Egipt trzeba byo zjednoczy. Nie w ten jednak sposb! Ludno, podbita si i udrczona, nie moe kocha tyrana i wczeniej czy pniej powstanie przeciwko niemu. Niestety, Tefnacht sucha tylko dwch swoich doradcw: Jegeba i Nartreba, poniewa to dziki nim zdoa przekupi wodzw libijskich, utworzy koalicj i stan na jej czele. Gdy Akanosz wchodzi do swoich prywatnych pomieszcze, jaki starszy ju czowiek o skrze spalonej od soca i kdzierzawych wosach upuci tu obok niego pusty dzban, ktry padajc rozbi si na setki kawakw.

 Przepraszam ci, panie, omal ci nie zraniem. I nagle doda po cichu. Mam ci co do powiedzenia, panie. Ka mi przynie wieej wody. Zaciekawiony Akanosz posucha. Gdy czowiek wrci, niosc pikny dzban wymalowany w kwiaty lilii, ksi przyj go w towarzystwie swej nubijskiej maonki. Panie, chciabym z tob pomwi w cztery oczy. Przed on nie mam nic do ukrycia. Mw albo zmykaj! Czy kto moe nas sysze? ona Akanosza sprawdzia, czy rozmowy nikt nie podsuchuje. Jestem niby to nosiwod oznajmi czowiek ale tak naprawd wysa mnie Pianchi. Jeli podjem si tak niebezpiecznego zadania jak spotkanie z tob, to dlatego e trzeba dziaa, i to szybko. Polecono mi, bym przy twojej pomocy, ksi, spali arsena, gdzie stoj wozy bojowe Tefnachta. Bez nich bdzie tak saby, e zaprzestanie walki i wycofa si do Sais. ^ Nie jestem ani zdrajc, ani sprzymierzecem Pianchiego! Wiem o tym, ksi. Pragniesz jednak, tak samo jak faraon, nie dopuci do rzezi. Jeszcze dzi w nocy przyjd z dziesicioma ludmi pod arsena. Jeli postawisz na warcie onierzy ze swojego plemienia, bdziemy mogli przedstawi ten poar jako wypadek i w regionie na nowo zapanuje spokj. Dziaaj, bagam ci! Czy nie pochodzisz z plemienia Baksim, najbliej spokrewnionego z rodzin faraona? zapytaa nubijska maonka ksicia. Istotnie... Cieszymy si zaufaniem Pianchiego i staramy si okaza godnymi tego zaufania. Musz ju i... Do zobaczenia tej nocy, ksi. Akanosz przyjrza si ukom i sztyletom wytatuowanym na ramionach wychodzcego. Nie mog nic nie robi rzek.

 Dzi w nocy sprzeciwia si ona bdziesz spa w moich objciach. Nie. Bd... To puapka, mj drogi. Ten czowiek to prowokator, stara si dowiedzie, czy jeste gotw zdradzi Tefnachta. Skd ta pewno? Bo plemi Baksim nie istnieje.

30

Zawiedlimy si westchn Jegeb, nacierajc sobie opuchnite kostki maci sporzdzon z pszennej mki, tustego misa, wonnej cibory i miodu. Czy jeste pewien, e nasz czowiek wykaza do sprytu? Na pewno odpowiedzia gniewnie Nartreb. Wyczu, e Akanosz gotw jest zdradzi. Niestety, w nocy nie przyszed pod arsena. Zrozumia, e zastawilimy na niego puapk, wic jest teraz bezsilny. Wie, e szpiegujemy go dniem i noc, w aden zatem sposb nie bdzie mg porozumiewa si z przeciwnikiem. W gruncie rzeczy wynik jest cakiem niezy. Do pokoju dwch doradcw wpad wartownik. Nieprzyjaciel!... Nieprzyjaciel pod bramami miasta! Lamerskeni zjada ju pit surow cebul, nie odrywajc wzroku od twierdzy. Pikne gniazdko stwierdzi ale za due jak na nas. Pianchi wyda rozkaz i mamy je zaj upiera si Puarma. Nie zna terenu... Na lewo kana. W rkach przeciwnika. Na prawo rzeka. Broni jej statki. W centrum cytadela, a na murach setki libijskich ucznikw. A ile wojska jest w samym miecie? Jeli jest tu i Tefnacht, jego onierze bd si czuli niezwycieni.

Herakleopolis leao o osiemdziesit kilometrw na poudnie od Memfisu i byo gwnym miastem kwitncego regionu. Na skraju pustyni teren midzy wzgrzami obnia si, mona wic byo wykopa tu kana czcy Nil z bogat prowincj Fajum. W gwnej wityni, pozostajcej pod opiek boga-barana, zachowaa si sadzawka z prawod, w ktrej zrodzio si ycie. Sielski krajobraz i lekka bryza marszczca wody Nilu zupenie nie skaniay do wojaczki. Czyby ju zatraci swoje synne mstwo, Lamerskeni? Mstwo mstwem, a wol y. I kiedy moja drewniana rka wierzbi mnie, jakbym j jeszcze mia, wiem, e wchodz na z drog. Mimo wszystko nie cofniemy si. Naciera mona na wiele sposobw. Co masz na myli? Tefnacht jest przewiadczony, e ruszymy do szturmu na miasto, obsadzi je wic swoimi najlepszymi ludmi. Nie mamy do statkw, eby przeama blokad od strony Nilu. Moemy natomiast opanowa kana. Najmniej wany obiekt. Zgoda, ale ten niewielki sukces powinien wywoa reakcj i wanie t reakcj mam zamiar wykorzysta. Ksi Peftau sta na szczycie centralnej wiey miasta, za drewnian kratownic, osaniajc przed strzaami wroga, i umiecha si szeroko. Czy moje miasto nie ma wspaniaych murw obronnych, generale? Dobrze si sprawie przyzna Tefnacht. Pianchi myla, e nigdy nie zdoasz zaj tak ufortyfikowanego miasta. Dzi te umocnienia obracaj si przeciwko niemu. Nubijczycy stoj bezradnie i ich ndzny korpus ekspedycyjny nie wie, co robi. Odchodz stwierdzia Jutrzenka, pena surowej prawie godnoci w swej dugiej, pozbawionej wszelkich ozdb sukni.

Usyszaa ostry, nerwowy miech ksicia Peftau. Boj si. Sawni wojownicy nubijscy umieraj ze strachu! T wiadomo trzeba rozpowszechni na cay Egipt. Skoczy si mit o niezwycionoci Pianchiego i jego imi nikogo ju nie przerazi. Spjrzcie rzeka Jutrzenka. Odchodz na wschd. Ale gupcy zauway Peftau. Po co i w stron wzgrz? Sam jeste gupi! wybuchn Tefnacht. Zaatakuj kana. Mimo wszystko, panie... wybekota sdziwy dostojnik utrata kanau to nic strasznego. Skoro Nubijczykom wystarczy taki ndzny sukces pomyla Tefnacht nadszed czas, eby im zada potny cios. Zrobimy wycieczk postanowi. ucznicy Puarmy okazali si wyjtkowo skuteczni. Ponad poowa strza trafia w gowy lub w piersi przeciwnikw. Jedna salwa wystarczya do rozproszenia stray libijskiej, zoonej z modych, niedowiadczonych todziobw. Natychmiast ogarna ich panika. Puarma osobicie przeszy strza gardo libijskiego oficera, ktry usiowa na nowo zebra uciekajcych bezadnie podwadnych. Gdy piechota Lamerskeniego dobijaa wczniami ostatnich Libijczykw, a ich ciaa wpaday do kanau, on sam sta nieporuszony, uznajc za zbdne mieszanie si do takiej drobnej potyczki. Nagle nadstawi uszu. No, prosz. Otworzyli wanie wielk bram miejsk i prbuj wycieczki, eby nas rozwali. Puarma spojrza w stron miasta. Oj, chyba nie wzili wozw bojowych... Sama piechota. Twoi ucznicy na stanowiskach?

 W zarolach po obu stronach rwniny. Ja bior na siebie atak czoowy. Gdy tylko zarzdz odwrt, zaczynaj. Ze swoimi trjdzielnymi fryzurami z duym warkoczem porodku gowy, skrconym u dou, i wpitymi we wosy dugimi pirami o wygitych kocach, z tatuaami na piersiach, brzuchu, ramionach i rkach, pendentami przepasujcymi piersi i fallicznymi pochwami onierze libijscy mogli przerazi kadego przeciwnika, ale nie Lamerskeniego i jego nubijskich wojownikw. Kapitan-akacjowa rka, machajc krtk i lekk obosieczn siekierk, ci po szyjach i rkach z tak szybkoci, e prawie sam zatrzyma rozpdzony oddzia, ktry wyszed z Herakleopolis. Bro Lamerskeniego, ktrej ostrze trzema czopami wchodzio w mocno przewizany trzonek, siaa spustoszenie, a jednoczenie sztuczna rka kapitana rozwalaa czaszki. Gdy min efekt zaskoczenia, Libijczycy, dowodzeni przez wodza, ktry zanim doszo do ataku, spi si palmowym winem, przeszli do natarcia. Odwrt! wrzasn Lamerskeni. Najpierw przez kilka minut osania swoich ludzi, biegncych ku wzniesieniom ograniczajcym rwnin, potem sam popdzi za nimi. Libijczycy rzucili si naprzd z okrzykiem tryumfu. Dla ucznikw Puarmy stanowili teraz doskonay cel. Reszta korpusu ekspedycyjnego przeamaa i przecia na dwie czci lew flank przeciwnika, a jednoczenie Lamerskeni obszed byskawicznie z najlepszymi swymi jednostkami kolumn nieprzyjacielsk i odci jej drog odwrotu. Podjta przez Libijczykw wycieczka zakoczya si ich dotkliw porak. Lamerskeni jednak ani myla na tym poprzesta. Do Nilu! wyda rozkaz. ucznicy i piechota rzucili si do szturmu na libijskie statki, a jednoczenie zaatakowaa je flotylla nubijska.

onierze Pianchiego, ktrzy mieli przewag liczebn i ktrych upoio powodzenie, bez trudu zwyciyli i spalili flot Tefnachta. Teraz na Herakleopolis! krzykn Puarma. Nie! sprzeciwi si Lamerskeni. Patrz! Mury byy nie naruszone, a troch dalej na pnoc gsto byo od ucznikw i ray konie, zaprzone do rydwanw gwne siy Tefnachta byy nietknite. Zdoalimy ich ledwie drasn stwierdzi Lame rskeni.

31

Pianchi i jego maonka Abilea siedzieli w altance wspartej na kolumienkach ze zoconego drewna, w pobliu sadzawki, w ktrej zanurzali si, gdy upa dokucza za bardzo. Grali w psa i szakala. W paskim blacie sykomorowego stolika wycito trzydzieci otworw. Przeciwnicy wkadali w nie ostro zakoczone paeczki, ktrych grna cz miaa ksztat gowy psa lub szakala. Ani krl, ani krlowa nie mieli na sobie odziey, ale ich ciaa byy natarte oliw z moringi i pachncym kyfi, arcydzieem ich crki. Teraz, po zmaganiach miosnych w cudownej wodzie sadzawki, wzili si do walki na serio. Monarsze przyszed do gowy wspaniay manewr i by ju pewien, e jego szakale za chwil pokonaj psy Abilei. Poruszony jednak piknoci maonki, mia coraz wiksze kopoty z koncentracj. Czujc, e wzrok ma lizga si po niej na podobiestwo pieszczcej doni, wspaniaa Nubij-ka zacza si leciutko krci, tak by jeszcze bardziej rozproszy przeciwnika. Powolutku wysuna rk do sykomorowego stolika, wzia do rki psa o cienkiej agresywnej mordzie i zbia pi szakali. Wygraa przyzna Pianchi ale szachrajstwem. Ja?... Szachrajstwo? Czarowaa mnie. Czy reguy gry tego zakazuj?

Czarny Faraon porwa maonk w ramiona, jakby po raz pierwszy w yciu chcia okaza, jak bardzo j kocha. Jak kada krlowa egipska, jeste wielk czarodziejk. Twj wzrok przenika tajemnice wiatw, ktrych ja nie potrafi dostrzec Zbytek skromnoci, Wasza Krlewska Wysoko... Czy nie w twoich rkach jest wadza? Obym mg dziki niej ochroni Nubi przed wszelkimi niebezpieczestwami. Czego moemy si obawia? Wzrok Pianchiego spochmurnia. Za tym socem, tak szczodrym, kryj si jednak ciemnoci. Mapka ucieka na szczyt palmy. Biaorudy kot o puszystym brzuszku wlizn si pod gste hibiskusy. Kto si zblia. To ja, Wasza Krlewska Wysoko zaanonsowa si sam Zimna Gowa, podchodzc z cik skrzynk z pa pirusami. Mam raporty od Puarmy. W obecnoci faraona oraz jego dostojnej krlewskiej maonki i na ich rozkaz Zimna Gowa zapozna czonkw Wielkiej Rady z treci raportw. Kapitanowie Puarma i Lamerskeni trafili w rodkowym Egipcie na silny opr. Stosownie do rozkazw Jego Krlewskiej Wysokoci obronili i obsadzili Teby, nie zaatakowali Hermopolis, witego miasta boga Tota, gdzie ksi Nemrod zawid zaufanie faraona i zdradzi, prbowali jednak zaj Herakleopolis, ktre to miasto w wyniku kapitulacji ksicia Peftau rwnie znalazo si w rkach przeciwnika. Miasto zamieniono w fortec i, zdaniem naszych specjalistw, jest ono teraz nie do zdobycia. Wic korpus ekspedycyjny nie wykona zadania! zawoa Kapa zaskoczony. Sytuacja jest powaniejsza, ni przypuszczalimy przyzna pisarz. Tefnacht to doskonay dowdca, na

pnoc od Herakleopolis zgromadzi wielkie siy, a murw miasta broni wyborowi ucznicy. Kapitanowie Lamerskeni i Puarma mog jedynie nka przeciwnika i zagradza mu drog na poudnie. Czy Tefnacht moe mimo wszystko zaatakowa Teby? witemu grodowi nic nie grozi. Nasze wojska obsadziy poudniow granic powiatu Zajca, a garnizon grodu Amona jest w staym pogotowiu bojowym. W zasadzie Tefnacht nie moe ju i dalej na poudnie. My za stwierdzi z gorycz Kapa nie moemy i dalej na pnoc. Cierpi na tym presti faraona, ktry nie panuje ju we wasnym kraju. Dowdztwo korpusu ekspedycyjnego nie zaprzestanie wysikw, pragnie jednak oszczdza swoich ludzi, nie oddala si od baz i nie wystawia na zbyt wielkie ryzyko. Zdaniem kapitana Lamerskeniego, ktrego odwagi i dowiadczenia nie sposb kwestionowa, zniszczenie si Tef-nachta jest niemoliwe. Cikie milczenie zapado po tych sowach. Przerwaa je dopiero krlowa Abilea. Jak traktowana jest ludno rodkowego Egiptu? Pisarz zmiesza si. Wasza Wysoko, ja nie... Mw prawd, Zimna Gowo! Pnoc toczy wojn i nie troszczy si o los ludnoci, traktuje j jak podbit. Nasze wojska staraj si pomaga tym, co najbardziej ucierpieli, ale zniszczono ju wiele wiosek i wielu niewinnych ludzi stracio ycie. Egipt pogra si w anarchii orzek Kapa. Nie ma ju ani sprawiedliwoci, ani bezpieczestwa, ani poszanowania drugiego. Zo i ohydna przemoc czogaj si jak w. Przestamy niepotrzebnie naraa naszych onierzy rzek grubas Otoku i zbudujmy pas umocnie na pnoc od Teb. rodkowy Egipt ju stracilimy, wic pogdmy si z tym. Trzeba przecie wycign z poraki jakie wnioski. Pianchi jest faraonem i Grnego, i Dolnego Egip-

tu zaprotestowa stary Kapa. Nie powinien oddawa przeszo poowy swego krlestwa buntownikowi, ktry uciska lud pod jarzmem bezlitosnej tyranii. Bardzo szlachetny to pogld, ale ju za pno. Sam nad tym ubolewam rzek powanie Otoku. Wiek zoty min i nikt go nie wskrzesi. Skoczmy z marzeniami i spjrzmy na fakty. Pianchi rzdzi krlestwem obejmuj cym Nubi i Grny Egipt, na reszcie kraju ap pooy Tefnacht i nie popuci. Postawmy sobie tylko jeden cel: zachowa nasze wite wartoci, szczliwe ycie i pokj. Przystpmy wic do pertraktacji i uznajmy granic, jaka ustalia si w wyniku tych walk. Pianchi wsta. Po jego spojrzeniu i postawie Abilea poznaa, e jest rozwcieczony niby podraniona pantera. Gos monarchy wypeni ca sal posucha. Nie godz si na nieprawo i barbarzyskie dania tego, kto myli, e jest silniejszy. Tefnacht pogwaci prawo bogini Maat i jeli nie wkrocz, nadal bdzie je gwaci. Wydajc kapitanom rozkaz zniszczenia wojsk Pnocy, spo dziewaem si, e szybko poradz sobie z t rewolt. Jak zachowali si nasi onierze? Prawie nie tknli przeciwnika i tylko zwikszyli jego determinacj, by nam szkodzi! Tak jak prawd jest, e yj, e kocha mnie bg Ra, e prowadzi mnie mj ojciec Amon, osobicie wyprawi si do Egiptu i poo kres zbrodniczym machinacjom Tefnachta. Zmusz go, by raz na zawsze zapomnia o wojnie, a Pnoc poczuje ciar mojej pici! Po krlu nikt ju nie odway si zabra gosu. Abilea odprowadzia ma na paacowy taras. Wiem, e nie zgadzasz si ze mn, Abileo, nie mam jednak prawa egoistycznie zaywa szczcia, gdy cierpi cay Egipt. Istotnie, liczyem, e dziki Lamerskeniemu i Puarmie nie bd musia opuszcza Napaty i osobicie rusza na wojn. Nie doceniem przeciwnika i by to wielki bd z mojej strony. Teraz sam jestem zy na siebie, bo byem krtkowzroczny i zabrako mi przezornoci. Okaza em sabo i Tefnacht uzna, e jest w stanie zaj Oba

Kraje. Sam musz zdj z nich to jarzmo, bo czuj si za nie odpowiedzialny. Mylisz si, Pianchi. Tefnacht yje tylko dz podbojw i niszczenia, poda jedynie osobistej wadzy. Nikt i nic nie zmusi go do cofnicia si. Cofnie si, przysigam ci. Pianchi... Nie, Abileo. Musz wyruszy, bo trzeba przywrci prawo bogini Maat. Jeli faraon nie speni swego pierwszego obowizku, szczcie zniknie z tego wiata. Nie prosz ci, by zosta. Chc wyruszy razem z tob.

32

Dwa wojska uderzaj na siebie ze straszliw gwatownoci, ju zbiy si w ciasny kb, na ziemi powalone setki modych ludzi... Ta przeraajca wizja przeladowaa nocami ksicia Nemroda. Znalaz si w wiecie, ktrego istnienia nawet nie podejrzewa, wiecie rozptanej przemocy, wiecie, gdzie szalej niekontrolowane instynkty. Jego wyksztacenie wielmoy nie przygotowao go do zetknicia si z takim wiatem. Owadny nim dziwne uczucia brakowao mu miasta. On, co marzy o wyjedzie i przeniesieniu si do Memfisu, teraz bez hermopolitaskich pomnikw, uliczek i domw czu si jak sierota. By uwiziony w Herakleopolis, a swoich poddanych wyda na swawole dnych krwi odakw, ktrzy jutro mog zniszczy staroytny grd boga Tota. Zameldowa si w gwnej kwaterze Tefnachta. Drog zastpi mu Jegeb. Przykro mi, ale genera jest bardzo zajty i... Odsu si! Zapewniam ci, e... Nemrod z niezwyk dla siebie stanowczoci odepchn Semit i wszed do gabinetu Tefnachta. Naczelny wdz mia przed sob rozpostart map regionu i zaznacza na czerwono miejscowoci ju zajte, na czarno za te, ktre wci byy wierne Pianchiemu. Czy moesz mnie wysucha?

 Ach, ksi Nemrod. Wejd i zamknij za sob drzwi. Ta mapa to najcenniejsza moja tajemnica wojskowa. Dlatego nie mam prawa si jej przyjrze? W czarnych oczach Tefnachta zabysn ognik zdziwienia. Czyby interesowa si sztuk wojenn, Nemrodzie? Chciabym osobicie broni swojego miasta przeciwko Pianchiemu. Kt lepiej ode mnie zna Hermopolis? Nasza puapka nie zadziaaa, wic odbuduj zburzon cz murw i wzmocni je. Tefnacht zrobi si podejrzliwy. Dziwne masz pomysy, Nemrodzie. Wpltae mnie w t wojn, generale, i krew ofiar zamiewa mi wzrok. W tej zawierusze dotara do mnie jedna prawda: najwyszym dla mnie dobrem jest moje miasto. Jeli Pianchi przejdzie do przeciwnatarcia, znajdziesz si na pierwszej linii. Czarnego Faraona znam dobrze. Nigdy nie opuci swej stolicy. Jego onierze nadal bd dreptali w miejscu i w kocu na poudnie od mojej prowincji powstanie co w rodzaju granicy. Przeami j zapewni Tefnacht. Moesz liczy na moje miasto i na moj pomoc, generale. Ruszaj do Hermopolis, Nemrodzie, i zamie je w niezdobyt twierdz. Kapitan Lamerskeni nocowa pod goym niebem, w asycie dwch powych psw w razie najmniejszego niebezpieczestwa zbudz go. Spa czujnie, jak pi dzikie zwierz, nia mu si Nubia i dugie, samotne wdrwki po sawannie. Wyrusza tu, by walczy po rycersku i na wesoo, i oto ugrzz w okrutnej i nie koczcej si wojnie. Korpus ekspedycyjny, nie wspomagany przez adne posiki z Teb miasta nie naleao ogoaca z wojska mg stosowa tylko jedn taktyk: oszczdza si i ogranicza ataki do drobnych napadw, ktre w niczym nie szkodziy

gwnym siom Tefnachta. Nubijczycy zajmowali wiosk, w pitnacie dni pniej zdobywali j po raz drugi, a potem wycofywali si, pozostawiajc ludno na pastw przeciwnika. Korpus musia drepta w miejscu, przez co duch bojowy Lamerskeniego bardzo podupad. Wchodzio si tu w kloak, w co, co nie byo ani wojn, ani pokojem, bez nadziei i bez perspektyw, gdzie najbiedniejsi stawali si jeszcze biedniejsi. Po c walczy, jeli osiga si takie wyniki? Lamerskeni mia ochot zoy dymisj i odda swj miecz Czarnemu Faraonowi. Niech zastpi go modsi i majcy wicej zapau, tacy, co jeszcze wierz, e jutro wzejdzie to samo soce. Oba psy zaczy warcze jednoczenie. Lamerskeni zerwa si i chwyci za miecz. - To ja, Puarma. Dlaczego budzisz mnie w rodku nocy? Oddziay Tefnachta prbuj sforsowa przejcie i przekroczy granic powiatu Zajca. I tylko to? Jeli im si powiedzie, rusz na Teby! '"Nastpnym razem daj mi si wyspa. Te siy, ktre tam zostawiem, nie przepuszcz ich. A jeli si mylisz? pij spokojnie, Puarmo. Nartreb a poczerwienia z gniewu. To niedogi i tchrze! Musisz ich, panie, ukara! Oscha, kocista twarz Tefnachta nie zdradzaa najmniej szych oznak gniewu. O jakiej karze mwisz? Do oddziau specjalnego sam wyznaczye onierzy i wszyscy zginli. Nie bd mieli ani uroczystego pogrzebu, ani grobowca. Jak inn kar mg bym im wymierzy? Chciae sprawdzi skuteczno obrony przeciwnika. Odepchnli nas. Granica powiatu Zajca jest nie do sforsowania. Ksiycow twarz Nartreba wykrzywi grymas wciekoci.

 Teraz przynajmniej wszystko jest jasne... Pianchi zrozumia, e wszelki atak na ciebie byby niecelowy, i przeszed do defensywy. Jeli wci ma si za faraona Grnego i Dolnego Egiptu, nie bdzie dugo tolerowa sytuacji, ktra tak jaskrawo ogranicza jego zwierzchnictwo. W maych oczkach Semity pojawio si zaciekawienie. Mylisz... e osobicie wkroczy do akcji? Czarny Faraon jest zbyt prny, by opuszcza sw nubijsk stolic, gdzie dni upywaj tak bogo, a pochlebstwa dworzan tak mio echc ucho. No to... o czym mylisz? Myl, e wybuchnie gniewem i podejmie natarcie na Hermopolis. Natreb zatar pulchne donie. Jegeb nie za bardzo wierzy w wierno ksicia Nemroda... A ja te. Czy masz mnie za gupka? Takie pojcie jak wierno wymylili moralici, ktrzy nie wiedz, co to jest dziaa pod presj sytuacji. Nemrod, tak jak kady inny, gotw jest do zdrady w trosce o wasne interesy. W postpowaniu kieruje si jednak mioci do swego miasta. A wie, e Pianchi nie wybaczy mu odstpstwa. Ma wic tylko jedno wyjcie: tak ufortyfikowa miasto, eby wytrzymao wszystkie szturmy, a broni go bdzie ze wszystkich si. Chwiejny Nemrod to jeden z filarw mojej strategii. Czy yczysz sobie, panie, bym rozkaza nowemu oddziaowi specjalnemu przekroczy granic powiatu Zajca? Taka inicjatywa na si do niczego nie doprowadzi. Jutrzenka ma racj. Ty i Jegeb powinnicie zaj si wycznie zarzdem kontrolowanych przez nas obszarw. Semita wyszed, trzsc si z wciekoci. Kochanka wodza, bosa, podesza do niego po cichutku i pooya mu na piersiach wypachnione rce. Oddal od siebie tego czowieka i jego wsplnika Jegeba. Twj los wcale ich nie obchodzi, troszcz si tylko o to, eby si wzbogaci.

Tefnacht ucaowa smuke donie kochanki. Czy sdzisz, e tego nie widz? Kademu przywdcy pastwowemu potrzebna jest taka gnida, ktra popdza wahajcych si i niszczy opornych. Jegeb i Nartreb dla zachowania swoich stanowisk nie cofn si ani przed przekupstwem, ani nawet przed morderstwem. Dlatego wanie s najcenniejszymi mymi pomocnikami.

33

Odziany w skr pantery kapan by stanowczy. Niemoliwe, Wasza Krlewska Wysoko. Przecie powinienem ju rusza. Niemoliwe, dopki gwiazdy nie sprzyjaj. Jeli postpisz wbrew woli, wypraw czeka niepowodzenie. Jestemy dziemi gwiazd i trzeba szanowa ich mow. Jak dugo bd musia czeka? Kilka dni, Wasza Krlewska Wysoko, do najbliszego nowiu. Gdy Ksiyc, lewe oko Horusa, znajdzie si w harmonii z twoimi planami, Set-niszczyciel nie bdzie ju mg roztrzaska go na drobne kawaki i kosmiczna walka dwch braci ustanie. Ich moc przejdzie na ciebie i twoja potga bdzie wzrastaa tak, jak rosn bdzie Ksiyc. Przypomnij sobie, Wasza Krlewska Wysoko, e Ksiyc w peni to wizerunek szczliwego Egiptu, obejmujcego wszystkie swoje prowincje. Pianchi osobicie sprawdzi ekwipunek wojska. Obejrza fartuszki, sanday, pasy, pochwy i miecze, uki, tarcze i strzay, odrzuci wszystko, co nie byo najwyszej jakoci. Potem przypilnowa, by jego nubijskim onierzom nie zabrako ulubionej ich potrawy, suszonej ryby, przechowywanej w naczyniach w ksztacie wielkich kiszek. Wyprawa do Egiptu miaa trwa dugo, a wojsko byo liczne, tote rybacy i przetwrcy ryb pracowali dniem i noc.

Nie prnowaa rwnie Abilea. Za zgod maonka gromadzia zapasy nieodzownych rodkw czystoci, zwaszcza myda, ktre wyrabiano z kory i miszu bogatego w saponin drzewa balanitowego. Caa stolica ya przygotowaniami do wymarszu Pianchiego, a blisko tego terminu odbieraa Otoku apetyt. Omieli si wic, gdy wadca wchodzi do warsztatu koodzieja, podej do niego. Wasza Krlewska Wysoko... Rozwaaem... Pianchi uda zdziwienie. C to tak ci drczy, przyjacielu? Ta wyprawa to szalestwo! Jeste potrzebny w Napacie. Miasto bogate i spokojne, czeg moe si lka? Albo zginiesz z rki Tefnachta i zajmie on potem Nubi, albo eby zapobiec nowemu buntowi na Pnocy, osidziesz w Tebach i stamtd bdziesz rzdzi Egiptem i Nubi. W obydwu przypadkach osierocisz Napat. Jeste przewidujcy, Otoku, ale mj los nie spoczywa w moich rkach. Amon uczyni mnie faraonem i obdarzy wielkim szczciem. Czy dzisiaj, kiedy mj kraj cierpi i grozi mu nawet zagada, mam prawo okaza si niewdzicznikiem? Mgby po prostu wysa drugi korpus ekspedycyjny. Zaszargano dobre imi faraona. Takiej zniewagi ty te by nie znis i nie znisby jej najlichszy z moich poddanych. Jak Napata poradzi sobie bez ciebie? Powierzam stolic czowiekowi tak odpowiedzialnemu jak ty, Otoku. Kochasz j i bdziesz w stanie osoni przed kadym ciosem. Ale, Wasza Krlewska Wysoko... Bdziesz tu znakomitym namiestnikiem, byleby tylko porozumiewa si od czasu do czasu ze starym Kap i uwzgldnia jego zdanie. Bd ci pisa, co masz robi, bo przecie gocy z Napaty do Teb i z Teb do Napaty kursowa bd bez przerwy. Czy jeste ju spokojniejszy? Nie, panie. ,.

 To i dobrze, bdziesz tym czujniejszy. Poegnawszy si z tuciochem, Pianchi wszed do warsztatu, gdzie pracowa wojskowy specjalista-koodziej. Krl wiedzia, e losy wojny zalee mog od jednego drobiazgu, od wytrzymaoci k, ktre na polach bitewnych bd wystawione na bardzo cikie prby. Koodziej pracowa sobie tylko znanymi sposobami i zazdronie strzeg ich tajemnicy. Szprychy rozmieszcza zadziwiajco dokadnie, a jego koa byy idealnie okrge. Pianchi wielokrotnie ju odbywa jazdy prbne w trudnym terenie i wozy zawsze okazyway si niezwykle wytrzymae. Uporae si ju z prac? Jeszcze ze dwa, trzy dni, Wasza Krlewska Wysoko, i bdziesz mia wszystkie potrzebne ci koa. Czy moesz rczy za ich jako? Wasnym yciem. Kamienie, piachy, grzzawiska, zbocza grskie... zwyciysz w kadym terenie. Przysigam ci, e koa wyrabiane na Pnocy rozlec si szybciej ni nasze. I koodziej ze wzruszeniem spojrza na gotowe ju wyroby. Pikna rzecz takie koo! Wydaje si czym staym, nieruchomym, a przecie kryje w sobie tajemnic ruchu. Daje pocztek kadej drodze, a gdy staje, zatrzymuje w pamici ca przebyt tras. Wolabym jednak, eby si nigdy nie krcio, bo przecie suy tylko na wojnie. Jeli nie pobij wojsk Pnocy, dotr one a do Napaty i zniszcz wszystko, comy zbudowali. Ale dziki tobie nie dopuszcz do takiego nieszczcia. Jeste ju gotowa, Szepeno? zwrci si Pianchi do crki, ktra koczya wanie w pracowni przygotowywanie olejku o wieym jak wiosenny poranek zapachu. Chciaam zapomnie, e kiedy przyjdzie mi opuci ojczyst ziemi, miasto i to miejsce, gdzie spdziam tyle szczliwych chwil. Czy nie zmienie decyzji, ojcze? Wiesz doskonale, e nie.

 Czyli e bd musiaa pozostawa w Tebach a do koca swoich dni? Boska Adoratorka ma taki obowizek. Szepena bya bliska paczu. Ranisz mi serce. Pianchi przycisn crk czule do piersi. Wiem o tym, Szepeno, ale to twj wasny geniusz skoni mnie, ebym ci wyznaczy na przysz wadczyni Teb. Bdziesz sprawowaa rzdy w Karnaku, w tej wityni nad witynie, i strzega witego charakteru naszej cywilizacji. To zadanie jest... przeraajce. Nie, creczko, uwzniolajce. Gdy przywdziejesz swe witynne szaty Boskiej Adoratorki, wspiera ci bdzie bezcenna mdro twoich poprzedniczek. Porzu obawy, Szepeno, bo rozporzdzasz si, ktrej prawdziwej natury nie znasz. Ujawni ci si ona, gdy sprawowa bdziesz funkcj, do jakiej ci przeznaczono. A do wyjazdu bd rozmylaa tutaj, w wityni. Szepena ucaowaa donie ojca. Pianchi opuci miasto, by popatrze na Czyst Gr i jej wierzchoek zalany wiatem zachodzcego soca. Rzebiarze ukoczyli ju prace. Debel Barkal na zawsze wznosi si bdzie w samym rodku Nubii jako widomy znak wadzy faraona. Serce mu si cisno. Czy ujrzy jeszcze kiedy t gr, w ktrej cieniu staa witynia Amona, dalekie echo wityni w Karnaku? Zawsze mia nadziej, e nigdy si std nie oddali i spokojnie zestarzeje pod jej oson. Przeznaczenie przybrao jednak nieoczekiwanie inn twarz i postawio przed Czarnym Faraonem zadania, od ktrych nie mg si uchyli. Jego osobiste szczcie, dugi korowd spokojnych dni, wspaniaoci paacu... wszystko to nie miao znaczenia w obliczu tragedii, ktra pogrya lud egipski w beznadziejnoci. W rosncych obok krzakach co si poruszyo.

Wypeza z nich czarnoszyja kobra, napastliwa i gotowa ksa. Faraon nie mia czasu zareagowa, bo na gada rzucia si szybsza od niego mangusta * i wpia mu zby w szyj. Ten may drapienik o trjktnym pyszczku i dugim, zwinnym ogonku, z najeon z gniewu sierci, potrafi tak walczy, e unika zbw mii. Czy ta mangusta nie bya zesana przez boga-stwrc, Atuma? Mangusty daway si niekiedy oswoi i wyapyway wtedy gospodarzowi jaszczurki, szczury i myszy. Przez wdziczno mumifikowano je, a ciao skadano na wieczne czasy do odpowiednio maych grobowcw. Gwatowna walka nie trwaa dugo i wkrtce mangusta, apic oddech, trzymaa ju w zbach martw kobr. Pianchi wzi zwierztko na rce. Nie prbowao ucieka. Daa mi przykad, wic zabior ci ze sob.

* Ichneumon, zwany szczurem faraona.

34

Tydzie by niezy. Nubijski korpus ekspedycyjny utraci kontrol nad dwiema wsiami i nie zaatakowa adnego patrolu libijskiego. Z Pnocy regularnie napywao obfite zaopatrzenie dla wojsk, a mury miasta Herakleopolis wci wzmacniano. Tefnacht siedzia na niskim stoeczku z nkami w ksztacie lwich ap i wpatrywa si w Jutrzenk, ktra ukadaa sobie wosy przed nakryciem ich wspania peruk. To wszystko trwa ju za dugo... Trzeba znale jaki sposb, by sprowokowa nubijski korpus ekspedycyjny do ataku na nas. Rozbijemy go, a na pomoc popieszy mu cz oddziaw stacjonujcych w Tebach. Wtedy droga stanie przed nami otworem. To najlepszy sposb, najdroszy. No, to do roboty! Sprbujmy zasugerowa przeciwnikowi, e Herakleopolis to atwa zdobycz. A dlaczego by nie oznajmi jasno i gono, e wycofae si z miasta, a ksi Peftau znw przeszed na sub Pianchiego? Wojska nubijskie wobec sprzymierzeca nie bd si miay na bacznoci i same wejd w puapk. Tefnacht ucaowa Jutrzenk w szyj. Sama jedna wystarczysz za ca rad wojenn. Chc zwycistwa... dla ciebie, dla Egiptu! Adiutant zaanonsowa Jegeba. Pniej!

 Twj doradca twierdzi, e sprawa jest pilna. Niech wejdzie! W oczach Jegeba wida byo przeraenie. Bardzo niedobra wiadomo, panie. Skd nadesza? Od naszych tebaskich wywiadowcw. Pianchi ogosi, e wyrusza z Napaty i wkrtce przybdzie do grodu Amona. Jutrzenka okrya swe wspaniae ciao bia chust. Nigdy bym nie przypuszcza przyzna Tefnacht. To zasadniczo zmienia sytuacj osdzia dziewczyna. Wkrtce bdziemy mieli do czynienia z samym przywdc Nubijczykw. Tefnacht z Pianchim oko w oko. A gdy Czarny Faraon zginie, jego stronnicy natychmiast zo bro. Susznie rzek wiszczcym gosem Jegeb. Dobrze byoby, eby Pianchi nigdy nie dotar do rodkowego Egiptu. Doskonaa myl przyzna Tefnacht tylko jak zorganizowa zasadzk? Poudnie naley do niego. Wyprawa bdzie duga i trudna... Sprbujmy przerzuci kilku zdecydowanych na wszystko miakw przez Wschodni Pustyni. Jeli nic nie wskraj, to Pianchi dotrze do Teb, ale grd Amona stanie si jego grobowcem. Dziki modej wieniaczce, niezbyt pochliwej a pragncej doskonali si w sztuce kochania, noc upyna bardzo przyjemnie. Na kilka godzin kapitan Lamerskeni zapomnia o niepowodzeniach ostatnich tygodni. W jego sieci nie wpad ani jeden podjazd libijski, nie wydarzyo si nic, co mona by nazwa starciem zbrojnym, a na dobitk to grzniecie w piachu coraz gbsze. Lamerskeni wielokrotnie ju prbowa przekona Puarm, e trzeba wezwa oddziay stojce w Tebach, nie po to, by uderza na tak ska jak Herakleopolis, ale eby ostatecznie opanowa szereg miejscowoci powiatu Zajca i mocniej si w nim usadowi. Kapitan ucznikw nie chcia jednak osabia si bronicych grodu Amona.

Tym razem klamka zapada: Lamerskeni postanowi zgosi dymisj i przekaza dowdztwo Puarmie. Nie wiedzia jeszcze, co bdzie dalej robi. Czowiek-akacjowa rka zna si tylko na wojaczce i kade inne zajcie byo nie dla niego. Takie ustpstwo wobec ucznika, ktry nigdy nie nauczy si prowadzi szerokiej ofensywy, martwio Lamerskeniego, ale grzniecie w tej wojnie pozycyjnej byo jeszcze bardziej nieznone. Marnia, pozbawiony oddechu wielkiej przygody. Gdy Puarma podszed do niego z szerokim umiechem, Lamerskeni zrozumia, e przejrza jego zamiary, i ju si cieszy, e ma rozwizane rce. Zawodowy onierz, gotw i na kade ustpstwo... oto czym jest ten miotacz strza. S wieci z Teb oznajmi Puarma. Nowe rozkazy? Co lepszego, Lamerskeni, znacznie lepszego. Kapitan piechoty zmarszczy brwi. Nie rozumiem... Pianchi nadciga. Po powrocie do Hermopolis ksi Nemrod ody. Wrci do swoich dawnych przyzwyczaje, do dworzan i paacu, do ulubionego swego kucharza. Wikszo czasu spdza, przechadzajc si po ulicach miasta, ktrego omal nie straci. Kobiety i uczty byy ju dla tylko ubocznymi rozrywkami. Jego stolica, Hermopolis, staa si jedyn jego kochank, bdzie j upiksza rok po roku, a uczyni z niej najwspanialsze miasto Egiptu. Marszakowi dworu, ktry delikatnie napomkn mu, e wojna nadal szaleje, odpowiedzia tylko, e ten stan rzeczy bdzie trwa jeszcze przez dziesitki lat, wic lepiej o wojnie zapomnie. Tak, zapomnie. Tak samo jak o zdradzie ksicia. By wanie w Dolinie Tamaryszkw nieopodal wielkiej wityni Tota, w cieniu obronitej powojnikami altany popija chodne biae wino i wsuchiwa si w piew harfisty. Dowdca miejscowej policji omieli si przerwa t cudown chwil.

 Co, znowu jakie kopoty z zaopatrzeniem? Nie, ksi. Przyby wysannik i przynis list z pieczci Tefnachta. Nemord zama piecz i rozwin papirus. Raz, drugi i trzeci przeczyta kilka wierszy skrelonych osobicie przez generaa i usiowa sobie wmwi, e to tylko zy sen. Nie, to niemoliwe, eby Czarny Faraon wyruszy z Napaty na Teby. Nie, nie zaatakuje Hermopolis. Zostawszy namiestnikiem Napaty, Otoku baczy, by w obecnoci ludzi niszego stanu nie dotyka stop ziemi, tote sudzy obnosili po miecie jego sto szedziesit kilogramw. By tak przejty, e zdarzao mu si niekiedy skraca ktry ze swych piciu codziennych posikw. Zwierzchnictwo nad plemieniem przekaza jednemu z krewnych utnie mu gow, jeli sprzeniewierzy choby kruszyn zota sam za tymczasem wciga si w arkana wadzy centralnej. Tucioch, gdy ju si czego podejmowa, spraw traktowa powanie. O pomylno stolicy bdzie dba nawet kosztem wasnego zdrowia. Musi ponadto wyrobi sobie autorytet wrd pisarzy i pokaza im, e nie jest somian kuk. Osign to mona byo tylko jednym sposobem: uzyskujc bezwarunkowe poparcie Zimnej Gowy. To dlatego Otoku kaza si czym prdzej nie do jego domu, piknej, pitnastopokojowej willi, ukrytej w gbi bujnego ogrodu, nad ktrym wznosiy si palmy dum. on kara bya pikna Nubijka o obfitych piersiach. Daa mowi syna i crk. Dzieci miay czternacie i dwanacie lat, szykoway si do kariery pisarza i uwanie suchay nauk ojca. Odwierny nisko si skoni wielmonemu panu Otoku i tragarze weszli na piaszczyst alejk wiodc do gwnych drzwi domu Zimnej Gowy. Stojca na progu ona Zimnej Gowy tona we zach.

 Pani Zimna Gowo, nie chciabym ci przeszkadza, musz jednak jak najszybciej porozmawia z twoim mem. Niestety, niemoliwe. Potnym cielskiem Otoku wstrzsn dreszcz. Nie chcesz chyba powiedzie, e... Nie, nie, panie... Zimna Gowa jak najbardziej yje, ale... zabra go ze sob Pianchi. Cios by straszliwy. Otoku poradzi sobie jednak sam, a Czarny Faraon bdzie z niego dumny.

35

Gdy rozproszya si zasona porannej mgy, w krystalicznie czystym powietrzu tym lepiej wida byo te wydmy pustyni. onierze Pianchiego patrzyli jak urzeczeni na mijany przez flotyll krajobraz. Powe rwniny, pomarszczone skay piaskowcw, mnstwo drzew palmowych, szeroki pas nawodnionej ziemi, mienice si any pszenicy i jczmienia, wszystko to tworzyo obraz jeszcze milszy dla oka ni ten przy czwartej katarakcie. Nil kierowa swj bystry nurt prosto na pnoc, zwycisko przebijajc si przez mniej ju surow pustyni, omija wioski z biaymi domkami, gdzie zgromadzeni wzdu brzegu mieszkacy wznosili okrzyki na cze krlewskiej pary widocznej na dziobie okrtu flagowego. Pianchi ciska rk Abilei. Chon oczyma rozwietlone pikno nubijskiej ziemi, ktrej ogie oywia jego serce. miay si mapy siedzce na wierzchokach palm, na bkitnym niebie jaskki zataczay taneczne krgi wok majestatycznie leccych biaych ibisw. Zimna Gowa przynis dzbanki chodnego soku z owocw drzewa witojaskiego. Wasza Krlewska Wysoko... Pozwl mi zauway, e za bardzo si naraasz. Tu, na dziobie, stanowisz idealny cel dla wprawnego ucznika. Nie bd takim czarnowidzem, nie jestemy jeszcze na obszarach zajtych przez Tefnachta.

 A jeli ju wie o twoim wyjedzie, jeli wysa mordercw, by nie dopuci ci do Teb? Niemoliwe. I ja tak sdz, ale czy po takim przeciwniku jak Tefnacht nie naley spodziewa si najgorszego? Co powiedzieliby moi Nubijczycy, gdybym si zamkn w kabinie? Uznaliby, e faraon stchrzy, i straciliby do zaufanie. Zgadzasz si ze mn, Abileo? Zimna Gowa ma racj, ale ty te. Krlewska para nie zesza z dziobu. I krl, i krlowa patrzyli na pnoc, gdzie ich oczekiway przemoc i mier. Wasza Krlewska Wysoko rzek kapitan dopywamy do wyspy Argo. Pynie si tu na pozr atwo i szybko, boj si jednak tego miejsca. Wyspa ma trzydzieci kilometrw dugoci i musimy si zdecydowa, z ktrej strony j opyniemy. W razie pomyki grozi nam przeciwny prd. Czy grony dla naszej floty? Dla statkw towarowych na pewno tak. Na dwudziestometrowej dugoci barkach wieziono zboe, dzbany z oliw, wino, piwo, drb, bydo, warzywa, sl, sery, suszone miso i ryby, niezbdny sprzt bojowy, a take konie, o ktre dbano jak najstaranniej. Czym by si kierowa przy podejmowaniu decyzji? To sprawa przypadku. Poka mi map. Map Pianchi czyta nie wzrokiem, lecz palcami. Dotyk to zmys o wiele czulszy, ni si na og sdzi. Jeli kto potrafi waciwie wyrobi sobie rk, moe ni widzie, a nawet wykrywa to, co niewidzialne. Kiedy Pianchi wybra sobie konia, gadzc go rk po pysku, rk wic posuy si teraz przy wyborze drogi. Opyniemy wysp z prawej. Kapitan skierowaby si raczej na lewo, nie mia jednak

adnego powanego argumentu, by przeciwstawi si krlowi. Dugi sznur statkw wpyn w wsk odnog rzeczn, gdzie zaatakoway go chmary muszek, uniemoliwiajc pilotom porzdne sondowanie rzeki za pomoc dugich tyczek. Jeden z nich, prbujc odpdzi owady, wpad do wody. Dwaj marynarze natychmiast popieszyli mu z pomoc i rzucili sznur, po ktrym biedak zdoa wspi si na pokad. Tuszcz z wilgi dla wszystkich zag! rozkaza Pianchi. Wszyscy natarli si t cenn maci i muszki zaprzestay atakw. Krl dostrzeg jednak inne niebezpieczestwo wiatr osab, a mimo to tafla wody wci si marszczya. Bya to niezawodna oznaka, e tu pod powierzchni cignie si awica piasku. Stopuj! krzykn pilot. Dla czoowego i dla flagowego statku byo ju za pno. Werny si w awic i ugrzzy. Reszta eskadry zdoaa omin przeszkod. Nie byo wyjcia: oba statki naleao cign z mielizny. Pianchi wskoczy do wody i osobicie pokierowa manewrami, a cign za sznur tak potnie, e udziesiciokrotnio to siy marynarzy. Cienina koo wyspy Argo staa si wkrtce tylko przykrym wspomnieniem. Trzeci katarakt pokonano bez trudnoci. Flota nubijska przecisna si midzy zwaami granitu i porfiru, i oczom wszystkich ukaza si dziwny krajobraz piasek by szary, a skay prawie czarne. Przebiego kilka antylop, wdzicznie przeskakujc przez rozsiane z rzadka na pustej sawannie krzaki. Potem znw pojawiy si rude achy piasku, agodna ziele palm, brzegi pokryte czerwonawym muem, ktry skrywa w sobie sekret yznoci. Serce Pianchiego mocniej

zabio, gdy mijano miejsca, gdzie wznosiy si witynie Soleb i Sedeinga. Sawiy one mio, jak Amenhotep Trzeci ywi do swej maonki Tiyi, oraz wity charakter krlewskiego maestwa. Krl przycisn do siebie Abile. Amenhotep Trzeci kaza rwnie wznie wityni luksorsk, jeden z klejnotw Teb. W czasach gdy oba kraje byy jeszcze zjednoczone, bogate i szczliwe. Jeli uda si nam pokona Tefnachta, to dlaczego nie mielibymy wskrzesi tych szczliwych czasw? Nigdy jeszcze, Abileo, nie prowadzilimy tak wielkiej wojny. Czy sama odwaga Nubijczykw wystarczy? Ty nie naleysz do wtpicych. Nie wtpi, bo nie mam wyboru. Ilu jednak ludzi zginie, nim bdziemy mogli odoy bro? Tefnacht naruszy kruch rwnowag Pnocy i popeni wielki bd, ale wyrwa mnie z letargu. Myliem si, Abileo, sdzc, e ksita libijscy pilnowa bd kady swojego ksistewka i poskromi swoje bezsensowne ambicje. Myliem si... Ludziom dnym wadzy nigdy nie naley dowierza. Tak samo niebezpieczni s rwnie tchrze, tacy jak ksita Peftau i Nemrod, bo zdradzaj przy pierwszej sposobnoci. Myliem si, sdzc, e strachem da si utrzyma ich w ryzach. Moe powinna wrci do Napaty, Abileo. Chc by z tob w tej prbie. A jeli przyjdzie umrze w obronie naszej sprawy, bd u twego boku. Mangusta wspia si Pianchiemu na rami, jakby chciaa mu pokaza, e i ona gotowa jest walczy. Nagle ujrzeli Zimn Gow, ktry pdzi na zamanie karku przez pokad. Nie zapowiadao to niczego dobrego. Katastrofa, Wasza Krlewska Wysoko! A wszystko przeze mnie! Jaki to bd popenie? Nie sprawdziem wszystkich skrzy z amuletami. A jedna z nich zawiera tylko ceramik! Dla wielu marynarzy zabraknie magicznej osony i nie bd chcieli dalej pyn! Uspokj si rzeka krlowa Abilea. Rozdam

amulety moich panien suebnych, ktre zabray ich ze sob a za wiele. Amulety z fajansu, kwarcytu, krwawnika, czerwonego jaspisu i serpentynitu, wyrobione w ksztat doni, supa, Sfinksa, sokolego oka, gowy hipopotama... Zimna Gowa uspokoi si. Skoro kady uczestnik wyprawy otrzyma oson przed wrogimi siami, musi ona dotrze do celu.

36

Posaniec, zajedziwszy po drodze kilka koni, dotar wreszcie do pewnego plemienia na poudniu Libii. Tu, za dziesi sztab srebra, olejki najwyszej jakoci i sto osw, zwerbowa pidziesiciu modych strzelcw, gotowych przekroczy po kryjomu granic Egiptu i dokona zamachu na Pianchiego w okolicach drugiej katarakty. Miejsce to znakomicie nadawao si na zasadzk. Czarny Faraon, zbyt pewny siebie, nie bdzie si spodziewa napaci na podlegym sobie obszarze. Ochotnikw, mimo sowitego wynagrodzenia, nie byo wielu. Pianchi uchodzi za niezwycionego wojownika i ludzie dowiadczeni woleli nie stawia mu czoa. Ledwie kilku zawadiakow cieszcych si elaznym zdrowiem zgodzio si porwa na takie szalestwo, w nadziei e wrc do wioski z gow Czarnego Faraona. Rol przywdcy wzi na siebie Kafi, modszy syn wodza plemienia. Wiedzia, e ma niewielkie szanse na objcie rzdw, gdy starszy brat straszliwie go nienawidzi, i oto znalaz sposb, eby wykaza, ile naprawd jest wart. Wyprawa zapowiadaa si na niebezpieczn. W dzie egluga bdzie moliwa tylko na tych odcinkach Nilu, ktrych nie strzeg onierze Pianchiego. W nocy mogli si nadzia na podwodn ska. Nie byo jednak czasu na myli o niepowodzeniu. Naleao jak najszybciej rusza, by zaskoczy Pianchiego w przewidzianym miejscu.

Krl z podziwem spoglda na prostoktny lniany agiel zaczepiony na wierzchoku podwjnego masztu i opadajcy a do drewnianego poszycia statku. eglujc wykorzystywano silny prd rzeki, ale eby nie marnowa i siy wiatru, marynarze krlewscy wykonywali rwnie inne skomplikowane manewry. Gdy nastawaa cisza, owijali agiel wok rei, rozbierali maszt i ukadali go na dwch rozwidlonych podstawkach. Na okrcie flagowym, obok kabiny pary krlewskiej, zbudowano pod goym niebem wygodn zagrod dla krlewskiego konia. Zwierz miao do dyspozycji dwa boksy, a monarcha regularnie zarzdza przerwy w podry, eby ko mg si wybiega. Rumak, podobnie jak onierze, zachowywa si wzorowo. On te by wiadom, jak wan misj ma wypeni. Pianchi czsto wdawa si w rozmowy ze swoim koniem, ktry odpowiada mu spojrzeniami i reniem, wyraajc w ten sposb aprobat lub niezadowolenie. Krl liczy si ze zdaniem miaka, troszczy si o jego codzienne potrzeby i bardzo dba o jego zdrowie. miaek mia rzadk zalet: przeczuwa niebezpieczestwa, a swoje obawy objawia napadami gniewu. Takiego wanie napadu dosta, gdy dopywano do drugiej katarakty. aden marynarz nie odway si wej do zagrody w obawie przed kopytami miaka. Nikt zreszt, z wyjtkiem Pianchiego, nie mia prawa zblia si do niego. Spokojnie, spokojnie, przyjacielu mwi krl swym powanym, statecznym gosem. miaek nie uspokaja si jednak. Gdy Zimna Gowa ujrza, e krl wchodzi do boksu, przerazi si. Zwierz byo tak rozwcieczone, e nie zareagowao nawet na widok pana. Pianchi zdoa jednak wbi spojrzenie w oczy konia i zbliy si do niego bez wahania. Ko uspokoi si.

 miaek ostrzega nas przed niebezpieczestwem rzek Pianchi do ony spoczywajcej na ou z oparciem inkrustowanym koci soniow i nogach w ksztacie by czych. W oczach Abilei pojawi si niezwyky niepokj. Miaam koszmarny sen. Z Nilu wyaziy ogromne krokodyle, a z ruchomych piaskw na skarpach wychodziy olbrzymie hipopotamy. Zaczy szczerzy na siebie zby i mylaam, e si wzajemnie rozszarpi. Stay jednak w miejscu i nawet zawary w kocu co jakby sojusz przeciwko potworowi, ktry wyoni si z pustyni i ktrego nie rozpoznaam. Doszo do walki i obudziam si. Sen to czy... wrba? Nie mam pojcia. Moe jednak powinnimy wzi pod uwag te ostrzeenia? Pianchi usiad na brzegu oa, ona przytulia si do niego. Wic co? rzek. Mamy wraca do Teb, zapomnie o Tefnachcie i o wojnie? Przed tob nie bd ukrywaa. Boj si. Ten, kto twierdzi, e si nie boi, nie ma krzty odwagi. Nie moemy si jednak cofn. Zaraz uprzedz marynarzy i onierzy, e do walki dojdzie z pewnoci prdzej, ni mylelimy. Widomo wzbudzia niepokj. Jakie to niebezpieczestwo mogo grozi wojskom nubijskim w ich wasnym kraju, tak daleko od przeciwnika? Mimo to kapitanowie postawili zaogi w stan gotowoci bojowej, a ucznicy dniem i noc pilnie wpatrywali si w brzegi. Kafiemu i jego ludziom udao si. Wszystkie przeszkody zwizane z eglug mieli ju poza sob. Przedzierajc si bocznymi drkami, gdzie na szczcie mogli znale wod, dotarli wreszcie w okolice drugiej katarakty. Krajobraz by tu przeraajcy. Skalne zwaliska przegradzay bieg rzeki, ktrej gniew przejawia si w wirach, ostry

prd uderza w granitowe wysepki, a nadbrzene urwiska zdaway si strzec przeomu, by tym skuteczniej zniechca intruzw. Niektrzy Libijczycy dreli z trwogi, przewiadczeni, e okolica ta jest siedliskiem zych duchw. Jeden sprbowa nawet uciec, Kafi napi jednak spokojnie uk i zabi go strza w plecy. Tchrze nie zasuguj na nic lepszego. Kafi by groniejszy ni ze duchy, tote modzi Libijczycy zdusili w sobie strach. To tutaj zabijemy Pianchiego. Gdy padnie przeszyty strzaami z naszych ukw, jego onierze rozprosz si jak sposzone zwierzta. Zabierzemy trupa, gow zaniesiemy Tefnachtowi i zadamy dwa razy wikszego wynagrodze nia. Bdziecie wkrtce bogaci! Ta perspektywa przywrcia zapa ich sercom. Te nadbrzene urwiska to nasi sprzymierzecy cig n Kafi. Nubijskie strzay nie dolec tak wysoko, nasze za bd szy prosto w cel. Libijskiemu oddziaowi pozostao ju tylko przej w brd na drugi brzeg Nilu, przeprawiajc si z wysepki na wysepk, a potem wdrapa si na skraj wysokiego urwiska. Tam soce nie bdzie im wiecio w oczy, a wiatr dmucha w twarz. Kafi szed przodem. By ju w poowie drogi, gdy usysza gony krzyk. Odwrci si. Jeden z wystajcych nad wod gazw unis si i czowiek, ktry opar na nim stop, run do rzeki. Nie by to blok granitu, lecz olbrzymi, przeszo czterotonowy hipopotam, ktremu onierz przerwa drzemk. Kilkunastu jego wspoplemiencw, rwnie wielkich, rozwaro szeroko ogromne paszcze i zaczo straszliwie rycze. Przeraony Libijczyk popeni bd i zagbi swj n w mikk skr rzecznego konia. Oszalay z wciekoci i blu hipopotam dgn pyncego swymi ostrymi, dugimi kami. W lad za nim poszy pozostae zwierzta. Libijczycy na prno usiowali umkn przed ich kami. Kafi ujrza na brzegu co, co mona byo wzi za wcinit w mu ruchom kod. To co miao dug gow,

uski, gadzi ogon i nogi krtkie, ale szybkie, ach, jak szybkie... Krokodyle! Jestemy uratowani, rzuc si na hipopotamy! Midzy tymi dwoma gatunkami trwaa bowiem odwieczna i bezlitosna wojna. Krokodyl nilowy, cho way ton, jest niewiarygodnie zwinny. Jeden z Libijczykow zacz w panice bi dzid o wod, by wzburzy fal i sposzy drapienika. Uzyska efekt odwrotny do zamierzonego: cign besti na siebie. e za ofiara bya do dua, jaszczur wyda z siebie co w rodzaju wistu, przywoujc w ten sposb swych towarzyszy. Kafi by zaskoczony. aden krokodyl nie zaatakowa hipopotamw, aden hipopotam nie zwraca uwagi na krokodyle. Jedne i drugie rozprawiay si z onierzami libijskimi. Kafi nie zdy wypuci strzay w otwart paszcz atakujcego go samca, gdy jego praw nog zapaa w swoje szczki samica i zacisna je tak mocno, e z jej lepi obficie polay si zy. Wszystkie krokodyle pakay z radoci przy tak wspaniaej uczcie. Znieruchomiaa na ramieniu Pianchiego, z pyszczkiem pod wiatr, mangusta patrzya w dal, podobnie jak krl i jego maonka. Byli w sercu drugiej katarakty, przez ktr powoli i bardzo ostronie przedzieraa si od niedawna flotylla, gdy dostrzegli kipiel i usyszeli ochrype okrzyki. To pewnie walka krokodyli z hipopotamami domyli si Pianchi. Ach, widz... Jaszczury chyba rejteruj. Woda zabarwia si na czerwono zauwaya Abilea. Masz racj. Ale w takim razie... Wynio mi si. Czekay tu na nas potwory, lecz nie byy to ani hipopotamy, ani krokodyle. Eskadra pyna naprzd. Jaszczury nie pogardziy ani kawaeczkiem ludzkiego

misa, ale prd by tu tak silny, e krew ofiar szybko rozpyna si w ciemnoniebieskiej wodzie. Szepena po raz pierwszy od wypynicia z Napaty opucia kabin i podesza do ojca. Modliam si do Amona rzeka i wzywaam jego niewidzialn obecno, eby jego oko stao si pilotem twojego statku. Czekaj nas straszliwe przejcia, ale ja nie przestan zanosi do niego modw. Mangusta usna na ramieniu Pianchiego, a flota bez przeszkd przedara si przez kamienny brzuch drugiej katarakty.

37

Pedikiurzystka koczya wanie zajmowa si cienkimi i delikatnymi stopami Jutrzenki. Po niej zjawia si masaystka. Namacia niade ciao dziewczyny olejkiem z wonnej ywicy i aromatycznej trzciny. To zapewni skrze na cay dzie jdrno i miy zapach. Poranna toaleta dobiegaa koca; jeszcze tylko fryzjerka dobierze peruk. Jutrzenka rozpamitywaa tymczasem upojn noc, spdzon z Tefnachtem. O ile naczelny wdz w yciu publicznym by czowiekiem chodnym, oschym i twardej mowy, o tyle przy niej stawa si najczulszym kochankiem i przejawia nieoczekiwane inicjatywy. Ona za nawet w chwilach najwikszej rozkoszy czua si zafascynowana jego wielkimi planami. Jeeli j kocha, to nie dla jej urody i modoci, ale dlatego, e miaa te same co on ambicje. Fryzjerka pakaa. Co si stao? Ach, pani, ten potwr Nartreb... Czyby ci zgwaci? Ja nale do twojej suby, wic nie odwayby si, ale... mam modsz siostr, ma osiemnacie lat i jest pikna jak lilia. To j zgwaci! Jutrzenka, zarzuciwszy na siebie przejrzysty lniany szal, z rozpuszczonymi wosami i boso wybiega z komnaty, mina strae porozstawiane w kadym zaomie paacowego

korytarza, odepchna marszaka dworu, ktry zgina si przed ni w ukonie, i jak trba powietrzna wpada do sali narad, gdzie Tefnacht sucha wanie sprawozdania Jegeba o sytuacji gospodarczej regionu. Twj doradca Nartreb to gwaciciel i przestpca! Skd tyle wzburzenia, Jutrzenko? Bo zgwaci siostr mojej fryzjerki! Niemoliwe zaoponowa Jegeb. Rcz za niego. Niech przyjdzie i wytumaczy si zadaa dziewczyna. Oblicze Jegeba cigno si. Czy to nie genera wydaje rozkazy? Id po przyjaciela nakaza Jegebowi Tefnacht. Semita skoni si i wyszed. Zwolnij ich obu radzia Jutrzenka. Przez nich znienawidzi ci w kocu caa ludno. A wedug naszych ustaw gwat karze si mierci. Fachowo moich doradcw jest nie do podwaenia odrzek Tefnacht. Jeli nawet ich metody mog niekiedy wydawa si brutalne, rezultaty s znakomite, poniewa daj im moliwo wzbogacenia si. Dziki nim lud boi si mnie i wie, e musi mnie sucha. Wic uniewinnisz gwaciciela? Wysuchajmy najpierw jego wersji wydarze. Gdy Nartreb stawi si przed Tefnachtem, Jutrzenka ostro powtrzya oskarenie. Ale to po prostu nieporozumienie. Przecie t biedn dziewczyn napastowa jaki wieniak, a ja tylko przyszedem jej z pomoc. Od razu zrozumiaem, e ma za sob jakie straszliwe przejcia i kazaem, eby si ni zajto, na mj koszt. Zarzuty postawiono tobie, a nie jakiemu wieniakowi. Bya bliska omdlenia, bredzia pod wpywem wstrzsu. W zupenoci to rozumiem i wybaczam jej. Przed sdem jej zeznania zderz si z twoimi napieraa Jutrzenka. Na pewno nie, bo mam trzech wiadkw. Towarzyszcy

mi milicjanci widzieli uciekajcego wieniaka. Ich wiadectwo rozstrzygnie. Jegeb umiechn si. Sam wic widzisz, generale wtrci e Nartreb jest poza wszelkimi podejrzeniami. Zamykam spraw owiadczy Tefnacht. Nubijska maonka ksicia Akanosza, akompaniujc sobie na lutni, piewaa mu pen zarazem soca i melancholii pie z dalekiego Poudnia. Bya w tej pieni mowa o chodnej wodzie, ktr dzielili si rankiem nad rzek zczeni mioci kochankowie, o modoci, ktra ucieka wraz z prdem rzeki i ginie w schodzcych ku Nilowi achach rdzawego piasku. Wzruszony do ez rzdca odczeka do koca melodii i dopiero wtedy zwrci si do pana. On jeden z caej suby mia dostp do komnat ksicej pary; maonka Akanosza bardzo szybko stwierdzia, e wszyscy inni s na odzie Jegeba i staraj si skompromitowa jej ma. Tefnacht jest wcieky oznajmi rzdca. Na mnie? Nie, ksi. Dowiedzia si wanie, e Libijczycy, opaceni, by zabi Pianchiego w czasie jego podry, nic nie wskrali. Czarny Faraon min drug katarakt i wkrtce powinien dopyn do wyspy Elefantyny. Pianchi w Egipcie... Czy taki szalony sen moe si speni? Mangusta przez wikszo czasu spaa, miaek by cakiem spokojny, egluga przyjemna, Pianchi i Abilea przeywali cudowne chwile. W Napacie obowizki czsto pozbawiay ich tak upragnionej prywatnoci, tutaj za, w tej wielkiej i dobrze przewietrzanej kabinie, w kadej chwili mogli kosztowa szczcia, z tym wiksz pasj, e ponura rzeczywisto zbliaa si nieuchronnie. Abilea miaa w sobie tajemniczy urok gbokiej wody

i magicznie pocigajce spojrzenie wielkiego kota. Jej zachowanie, nawet w chwilach najwyszych uniesie miosnych, byo pene godnoci. Przygoda powtarzaa si dzie w dzie; krlowa wci fascynowaa Pianchiego. Bez niej nie miaby adnych szans na odniesienie zwycistwa. Mangusta obudzia si i wysuna ebek w stron drewnianych drzwi kabiny. W chwil pniej zapuka do nich Zimna Gowa. Wej. Karze uchyli drzwi. Wasza Krlewska Wysoko, kapitan si niepokoi. Od pnocy zerwa si wiatr, na rzece ju pojawiy si fale, a wiatr dmie coraz bardziej. Dmie z tak si, e moe by grony. Naleaoby jak najszybciej przycumowa do brzegu. Inaczej wiatr powywraca statki. Dopywamy do pierwszej katarakty, prawda? Tak jest. Szybko, do biblioteki! Zimna Gowa nie zapomnia o zabraniu pewnej liczby papirusw, a byy wrd nich przede wszystkim ksigi zakl zwyczajnych i nadzwyczajnych, kalendarz wit, spis wity i ze sto innych podstawowych tekstw, bez ktrych nie mg si obej aden faraon. Pianchi rozwin kilkanacie papirusw, nim znalaz to, czego szuka. Natychmiast wezwa oficerw zaopatrzenia i przeszed na dzib okrtu flagowego, gdzie niezwocznie przyniesiono mu dane przedmioty. Woywszy na gow niebiesk koron, faraon zoy w ofierze duchowi Nilu spdniczk z krlewskiego lnu, czysty papirus najwyszego gatunku, troch odwitnej oliwy, dzban wina z pierwszego roku swego panowania, placek miodowy i sztabk zota. Krlowa Abiiea, ubrana w dug czerwon sukni, machaa dwoma zotymi sistrami *, aby

* Sistrum instrument perkusyjny (rodzaj grzechotki) (przyp. tum.).

odegna ze siy i przywrci harmoni midzy rzek a ludmi. Pnocny wiatr powoli ucich, wiry poznikay, a prd uspokoi si. Trzeba zoy ofiar wyszepta Pianchi tak ucz stare ksigi. Tylko ona moe odegna zo i utorowa drog. Nie zapominajmy o tym, Abileo, cay Egipt to ofiara dla rda stworzenia. Na niej wanie opiera bd swoj strategi.

38

Granitowy chaos pierwszej katarakty oszoomi Nubijczykw. Wielu zastanawiao si, jak mona pokona to, zwalisko ska, midzy ktrymi przedzieraa si rzeka. Pianchi, rozporzdzajc dokadnymi mapami, bez trudu znalaz kana, przekopany jeszcze przez faraonw dwunastej dynastii. Nawet w porze bardzo niebezpiecznej kana ten wolny by od raf podwodnych i nadawa si do eglugi. Monarchowie z osiemnastej dynastii poszerzyli go, eby uatwi wymian handlow z Nubi, tak e powsta tu doskonay szlak wodny, ktrym pywa mogy nawet statki towarowe. Tdy wanie wioda droga do ukochanej ziemi bogw, do pierwszego powiatu Grnego Egiptu, gowy Dwch Krajw, symbolizowanej przez sonia, ktrego imi oznaczao rwnie rubie, gdy biega tu granica waciwego Egiptu. Na murach twierdzy w Elefantynie, ktra niegdy stanowia przeszkod nie do pokonania dla Nubijczykw, teraz za miaa zatrzyma napastnikw idcych z Pnocy, caa tam zgromadzona zaoga wznosia okrzyki na cze Czarnego Faraona. Wszyscy liczyli, e Pianchi zatrzyma si w twierdzy i oba korpusy pocz si, on jednak mia do wypenienia pilniejsze zadania. Dopiero na przystani przy wityni boga Chnuma krl wyda rozkaz, eby zatrzyma okrt flagowy. Z pokadu zszed sam, na oczach marynarzy swojej floty oraz onierzy

penicych sub na ldzie, ktrzy z podziwem patrzyli na wspania posta Czarnego Faraona. Wkroczy w bramy pierwszego pylonu, gdzie powita go arcykapan Chnuma, boga-barana, ktry na swoim kole garncarskim wytacza ywe istoty, a zdejmujc swj sanda z powierzchni fal, wyzwala przybr rzeki. We wntrzu wspaniaego gmachu o cianach z piaskowca, progach i bramach z granitu, rozchodzi si zapach kadzida. Ta witynia to twoja wasno, Wasza Krlewska Wysoko. Zaprowad mnie do kaplicy mojego ojca. Bya to niewielka wnka z wyrzebionymi na cianach scenami, ktre przedstawiay ojca Pianchiego, Kaszt, skadajcego ofiar Chnumowi. Napis na steli u stp posgu zaoyciela dynastii nubijskiej przypomina, e odwiedzi on kiedy Elefantyn i hojnie wyposay swoj gwn wityni. Pianchi czyta kolumny hieroglifw. Mwiy o wiekuistym zmartwychwstaniu duszy jego ojca, ktra yje w wiecznej wiatoci wrd sprawiedliwych. I ojciec mwi do niego za porednictwem tych znakw, ktre opierajc si wiekom nie traciy nic ze swej siy przekazu. Wyryte trwale w kamieniu hieroglify zachowyway sowa bogw wypowiedziane w zaraniu ycia. Ojciec kaza mu kontynuowa swoje dzieo, tak jak Ramzes kontynuowa dzieo Setiego, tak jak kady faraon w trosce o pomylno Dwch Krajw obowizany by i w lady ojca. Pianchi mgby wyjani ojcu, e sytuacja ulega zmianie, e ze wzgldu na najazd Tefnachta powinien by raczej trzyma si Napaty, by tym lepiej broni Nubii, e zjednoczenie Grnego i Dolnego Egiptu nie jest ju moliwe. Ale syn, przez szacunek, nie sprzeciwia si poleceniom ojca, ktry przenis si do wiecznoci. Byo ich trzech, dwch wysokich i jeden niski. Niski dowodzi. Rozkazy wydawa krtkie, ale cise, bo teren

zna doskonale. Przed najazdem Tefnachta mieszka w wiosce lecej na dalekim poudniu powiatu Zajca, na granicy wywalczonej przez korpus ekspedycyjny Pianchiego. Gsto i rwno rozsiane obozy wojskowe czyniy z tej granicy lini nie do przebycia. Nie do przebycia, ale nie dla trzech ludzi umiejcych peza jak we. Trzeba byo tylko znale luk w tej sieci, przedosta si do Teb, nawiza czno z libijsk siatk szpiegowsk i zorganizowa zamach na Pianchiego. Niski prbowa ju czterokrotnie i zawsze bez skutku, gdy czujno wartownikw bya wiksza, ni si spodziewa. Towarzysze doradzali mu powrt, niski mia jednak jeszcze jeden pomys. Oto na styku pl uprawnych i pustyni rozciga si opuszczony cmentarz. Egipcjanie s przesdni i w miejscu, gdzie mog bka si duchy, nie stanie na warcie aden onierz. Przemykajc si midzy grobowcami caa trjka zdoa umkn czujnemu oku wroga. Ledwie znaleli si na terenie cmentarza, niski wiedzia, e znalaz luk. Nie zmniejsza jednak czujnoci i to samo nakaza towarzyszom. Gdy opuszcz powiat Zajca, przeprawi si wpaw przez kana, ukradn d ryback i popyn a do przedmie Teb, gdzie czeka na nich szef libijskiej siatki szpiegowskiej. Zorganizowa zamach na Pianchiego nie bdzie atwo, ale jaka sposobno na pewno si zdarzy. Przybycie Czarnego Faraona to wydarzenie tak wyjtkowe, e podczas uroczystoci i oficjalnych przyj trudno zapewni wadcy sta ochron. Minli rozwalajc si kapliczk, ostatni na cmentarzu. Jeden z dwch wysokich szed przodem. Ju si odwraca, by obwieci triumfalnie, e przeszkoda zostaa pokonana, gdy nagle drewniana rka Lamerskeniego przetrcia mu kark. Drugi wysoki zamachn si krtkim mieczykiem, ale siekierka kapitana rozcia mu gardo. Niski prbowa ucieka w gb cmentarza, lecz jeden z onierzy przygwodzi go wczni do ziemi. Byem pewien, e sprbuj takich gupot rzek

Lamerskeni do swoich ludzi. Wanie dlatego zostawiem wolne jedno przejcie. Ci gupcy myleli pewnie, e si boj duchw. Wzilicie kogo ywcem? Nie, kapitanie. Szkoda, mona by go byo wzi na spytki. Ale i tak na pewno by ga. Wrciwszy do obozu, Lamerskeni ugasi pragnienie mocnym piwem, a potem uda si do namiotu Puarmy. Zatrzymaem trzech Libijczykw, ktrzy prbowali wydosta si poza prowincj Zajca. Wiesz, co to znaczy? Dezerterzy? Na poudnie? Na pewno nie! Szli do Teb! Masz dowd? Wystarczy mi instynkt. A skoro szli do Teb, to musieli by pewni, e ich tam dobrze przyjm. Co ty wygadujesz, Lamerskeni! Teby s wierne Pianchiemu. Mylisz, e Tefnacht nie ma tam zwolennikw? No, moe nie tak wielu, ale niektrzy Tebaczycy z pewnoci stawiaj na zwycistwo Pnocy. Kapitan ucznikw zmiesza si. Jakie std wnioski? e ci trzej spryciarze mieli swoim tebaskim sprzymierzecom co do przekazania i to co godzio w Czarnego Faraona. Zamach? Jeli Pianchi zginie, wrcimy do Napaty, eby broni stolicy, a Tefnacht bdzie mia wolne pole. Niestety, masz racj. W nocy rozleg si ttent konia. Z sioda zeskoczy oficer cznikowy i stan przed kapitanami. Wrczy Puarmie dwie cienkie drewniane tabliczki. Jedna wysana bya z Teb, druga z Urwiska Wielkich Zwycistw, miasteczka w powiecie Zajca. Twarz Puarmy zajaniaa. Pianchi stan wanie na ziemi egipskiej! Uda si do wityni Chnuma w Elefantynie, uczci pami swego ojca i pynie do Teb.

 Pianchi w Egipcie powtrzy oszoomiony Lamerskeni. Nie do wiary... Rado Puarmy nie trwaa dugo. Druga wiadomo nie jest tak dobra. Wojska Pnocy pod dowdztwem jednego z synw Tefnachta zdobyy przez zaskoczenie Urwisko Wielkich Zwycistw. Drog do Her-mopolis mamy zamknit. Do tego! krzykn Lamerskeni tak gono, e Puarma a podskoczy. Odbijemy Urwisko i pokaemy Czarnemu Faraonowi, e jestemy jednak co warci.

39

Na zwoanej przez Tefnachta radzie wojennej nie byo zgody. Niektrzy byli za wycofaniem si na Pnoc, inni chcieli umacnia mury obronne Herakleopolis i Hermopolis, jeszcze inni pragnli wyda Pianchiemu waln bitw. Gos zabra ksi Akanosz. Jestem tak jak wy wodzem plemienia i wojownikiem. Nieraz ju dowiodem umiejtnoci i odwagi. Dzi powinnimy zrobi bilans naszych dziaa i starannie rozway, co dalej. Nie zwyciy nikt, ani my, ani Pianchi, bo siy s w przyblieniu rwne. Dziki energii Tefnachta, ktremu przyrzeklimy posuszestwo, zajlimy bogat krain. Poprzestamy na tym i obwoajmy Tefnachta faraonem tego rozlegego obszaru, ktry cignie si od pnocnego kraca Delty do poudniowej granicy powiatu Zajca. Zapominasz o Tebach oburzya si Jutrzenka. Bez miasta boga zwycistwa, Amona, Egipt jest jak czowiek okaleczony, bez rk czy ng. A przecie ju ten bilans, ktrego si domagasz, budzi nadziej. Na zdobytych pozycjach trzymamy si mocno i udao nam si zwabi Pian-chiego do Egiptu! Co znaczy ta jego wyprawa, ktrej nikt si nie spodziewa? Oto korpus ekspedycyjny wysany przez Czarnego Faraona ponis porak, a on sam tak boi si Tefnachta, e musi ruszy do walki osobicie. To pierwsza

oznaka saboci tego uzurpatora, ktry nie przerazi ju adnego z naszych onierzy. Elokwencja Jutrzenki tak podziaaa na prymitywnych libijskich wodzw, e nawet Akanosz nie odway si oponowa. Odkd Pianchi wstpi na obszar Egiptu doda Tefnacht nie jest ju bezpieczny. Wprawdzie Teby pozo staj jeszcze pod jarzmem wroga, ale i tam mamy stron nikw, ktrzy nie cofn si przed walk o zwycistwo. Sowa te zaciekawiy ksicia Peftau. Chcesz przez to powiedzie, generale, e Pianchiego da si... usun? Musimy zwyciy i wszystkie rodki wiodce do tego celu s dobre. Czarny Faraon jest w bdzie, wierzc w nietykalno swojej osoby i sdzc, e skoro znalaz si w witym grodzie Amona, to jest niezwyciony. Nie wie, e jest przeszoci, a przyszo naley do mnie. W Tebach szef libijskiej siatki szpiegowskiej z uczuciem zawodu przyj wiadomo o mierci trzech onierzy, ktrych wysa mu do pomocy Tefnacht. Ludzie ci, cho dowiadczeni, nie zdoali si przedrze przez granic prowincji Zajca. Z nimi poszoby atwiej. Trzeba byo jednak zapomnie o niepowodzeniu i bez wzgldu na ryzyko podj jak akcj, ktrej celem miao by usunicie Pianchiego. Szef siatki szpiegowskiej ju od miesicy regularnie informowa Tefnachta o sytuacji w miecie i o zblianiu si wojsk nubijskich. Ostatni jego raport zawiera ledwie kilka sw: Jutro Pianchi wkracza do Karnaku". W opanowaniu Egiptu i narzuceniu krajowi swoich rzdw Tefnachtowi przeszkadza Czarny Faraon i tylko on. Wrd Nubijczykw nie byo nikogo, kto mgby zaj jego miejsce. Gdy Pianchi zginie, jego wojska zawrc do Napaty, a mury Elefantyny raz na zawsze zamkn im drog na pnoc. Nie naleao jednak dzieli skry na ywej jeszcze panterze.

A Pianchi by tak wanie gron panter o niezawodnym instynkcie i naleao go zaskoczy w chwili, gdy nie bdzie mia adnego powodu do nieufnoci. Szef siatki czu si na siach to zrobi. Ju dawno powinienem by j udusi! psioczy Nartreb, masujc sobie obolae palce u stp. Ta Ju trzenka to niebezpieczna baba. Podporzdkowaa sobie tych gupich wodzw plemiennych, wpatruj si w ni jak w wito i spijaj sowa z jej ust. Jegeb, zajty akurat wypisywaniem cyfr na starej drewnianej tabliczce, podziela zdanie wsplnika. Moglibymy bez trudu uy trucizny, ale naga mier dziewczyny odebraaby Tefnachtowi ca jego energi, i to na wiele tygodni, a nawet miesicy, a w chwili gdy zblia si Pianchi, nie powinien traci nic ze swej sprawnoci wodza. Wic co proponujesz? Trzeba j skompromitowa, niech Tefnacht si przekona, e Jutrzenka to nie przysza krlowa Egiptu, lecz zwyka intrygantka, i e powinien si jej pozby. Jest co nowego w sprawie ksicia Akanosza? Nie odpar Jegeb. Mam go jednak pod cisym nadzorem. Zdradzi nas, jestem pewien. Chyba e okae si zbyt wielkim tchrzem, nadal bdzie trzyma si ony i nie wytyka nosa ze swoich apartamentw. Tak czy owak nie bdzie nam przynajmniej przeszkadza. Jak sdzisz, powiedzie si nam w Tebach ten spisek na ycie Pianchiego? Gdyby to by zwyky spisek, nie. Ale uoylimy to znacznie sprytniej i ukszenie wa bdzie tyle nage co nieoczekiwane. Dla Pianchiego nie ma ratunku. Dobra... To moe zajlibymy si Jutrzenk? Zwie si je krgiem wszystkich ziem gosi hymn bo ich kamienie wgielne s jak cztery supy podtrzymujce niebo. Teby to bogini-krlowa miast, oko twrczej zasady,

wszystkie grody sawi ich imi. W dniu stworzenia wiata z wody wyonio si piaszczyste wzgrze, na nim zrodzia si ziemia, na niej zbudowano Teby oko wiatoci". Pianchi i Abilea pakali z radoci, zwiedzajc miasto o stu bramach i nieprzeliczonych wityniach. Grd ten zdoa si oprze smutnemu upadkowi wadzy faraonw i zachowa tradycje, o ktrych podbita przez libijskiego najedc Pnoc zdya ju zapomnie. Teby, wity grd Amona, ukrytego boga, ktry nie mia ojca ni matki; Teby, wielkie dzieoalchemii, stworzone przez boga, ktry upiek je w pomieniach swego oka; Teby, gdzie niewidzialne objawio swe posanie i owietlio tonce w ciemnociach Dwa Kraje; Teby, czce ze sob dwa krace wiecznoci. Wzrok Pianchiego otworzy si, jak gdyby faraon pojawi si w wiecie, ktry kiedy ni mu si w najdrobniejszych szczegach, ale ktrego wznios rzeczywisto dopiero teraz odkrywa. Teby przemawiay do sowami, jakie wypowiaday od chwili swego powstania: to tu, i tylko tu, faraon zakada na gow koron, gdy to niebiaskie, a przeniesione na ziemi miasto powierza kraj faraonowi i obdarza go moc zaprowadzania midzy ludmi boskiej harmonii. Przybd do faraona, Amonie recytowaa krlo wa ty, co jeste odwany jak pasterz, i pozwl mu osig n zwycistwo. Przybd do, Amonie, ty co ocalasz roz bitkw, i pozwl mu dotrze do kraju szczcia. Przybd do niego, przewoniku, i pozwl mu osign Zachd, krain pokoju. Krlewska para zesza z pokadu okrtu flagowego i przesiada si na d, ktra powoli popyna kanaem czcym Nil ze wityni w Karnaku. ,,Czyci kapani" o ogolonych czaszkach wiosowali rytmicznie pod piekcym socem przewitujcym midzy wierzbami. Faraon i jego maonka liczyli, e mimo zego stanu zdrowia powita ich Boska Adoratorka, starsza siostra Pianchiego. Pokoni im si jednak jaki starszy ju kapan. Niech Amon ma w opiece Wasz Krlewsk Wyso ko. Pozwl, e w imieniu kapanw i kapanek zo ci yczenia szczliwego pobytu.

 Dlaczego nie ma tu mojej siostry? Niestety, siostra Waszej Krlewskiej Wysokoci kona. Pianchi chciaby pobiec do oa siostry, ale zgodnie z ceremoniaem pierwszym jego obowizkiem po wejciu do wityni Amona byo zoenie ofiary bogu. Kaza wic marynarzom przynie dwudziestokilogramowe zote naczynia, srebrne stgwie, pytki zota, ktrymi okadano podstawy kolumn, granitowe i diorytowe stoy ofiarne wace po czterysta, a nawet po szeset kilogramw, oraz cae tony zota, z ktrego karnaccy zotnicy wyrabiali przedmioty kultu i ktrym pokrywali posgi boga. I cho serce ciska mu niepokj, wszystkie myli skierowa na ten bogaty dar, poniewa by to konkretny dowd ufnoci do Amona. C warte byyby wszystkie jego wysiki, gdyby nie rami ukrytego boga?

40

Macierzanka, asystentka Boskiej Adoratorki, pooya na czole wadczyni Teb zmoczon pachnc chust. Ucinij mi rk poprosia Adoratofka. Macierzanka usiowaa ukry niepokj. Wydajesz si mniej osabiona.... Nie kam, wiem, e wkrtce umr... Czy Pianchi wreszcie przyby? Z murw wida ju jego flot. Oby Amon doda mi si do czekania- Tak bardzo chciaabym jeszcze go ujrze. Ujrzysz, jestem pewna. Och, gdybym moga odstpi ci troch swojej modoci. Pielgnuj j starannie, Macierzanko... Ja ju dogorywam i dzikuj Amonowi, e da mi przey tyle szczliwych dni w tej wityni, z dala od nieprawoci tego wiata. Podaj mi, prosz, co do picia. Macierzanka odesza na bok, eby si wypaka. Gdy nalewaa chodn wod do kubka, do pokoju Boskiej Adoratorki wszed jaki potnie zbudowany mczyzna o skrze czarnej jak heban. Ubrany by w spdniczk ze zot lamwk, a towarzyszya mu moda Nubijka o delikatnych rysach. Kim jeste? Czy moja siostra jeszcze yje? Macierzanka skonia si.

 Tak jest, Wasza Krlewska Wysoko. Bardzo chciaa ci ujrze. Na widok Pianchiego Boska Adoratorka zdoaa si jako unie i na kilka chwil przezwyciya osabienie. Brat i siostra dugo trzymali si w objciach sowa nie byy im potrzebne. Potem wadczyni Karnaku skierowaa wzrok na Szepen. Twoja crka... Jaka pikna! Jak gbokie ma spo jrzenie! To j wanie wyznaczye na moj nastpczyni? Nie pomylie si... Zbli si, Szepeno. Ostatnie sowa kieruj do ciebie. Przeka ci wszystkie tajemnice tego stanowiska, tak eby moga swe obowizki Boskiej Adoratorki wyko nywa bezbdnie. Tego wieczoru, w godzin po mierci siostry, ktrej Pianchi kaza wyprawi icie krlewski pogrzeb, Szepena zostaa wyniesiona do godnoci Boskiej Adoratorki i zwierzchniczki wszystkich tebaskich wity. Gdy oczycia si w sadzawce, wrczono jej powicane szaty. Przywdziaa dug, obcis sukni i zote sanday. Na jej gowie czepek w ksztacie spa nawizanie do kosmicznej matki, bogini Mut, na czole kobra-samica, zoty ureus, na szyi szeroki, zoty naszyjnik, symbol duchowej podnoci. Tak jak wszystkie Boskie Adoratorki, jej poprzedniczki, zoya zobowizanie, e nie wyjdzie za m i e nie bdzie miaa dzieci. Jedynym jej maonkiem bdzie bg Amon, w ktrego misteria wprowadzio j krlewskie wstpienie" do wityni, na wzr faraonw. Potem nowa Boska Adoratorka przebia woskow figurk wroga i rzucia j w pomienie, by oddali od Teb ze siy i obezwadni je. Na koniec jako ziemska namiestniczka bogini Tefnut, tajemniczego ognia tworzenia, zoya w ofierze posek bogini Maat, symbol wiecznej harmonii yjcego wiata. W obecnoci witynnych i wieckich dostojnikw grodu Amona Pianchi uzna crk za Bosk Adoratork, stojc na czele prawdziwego rzdu, ktry skada si z intendenta,

zarzdcy spichlerzy, pisarzy i kierownikw warsztatw. Moga w obrbie murw Karnaku zbudowa sobie kaplic, gdzie po mierci odbywa si bd obrzdy ku jej czci. Wstawa wit. Mijaa noc rytuau, a Szepena wcale nie czua si zmczona. A przecie w cigu tych kilku godzin rozstaa si z modoci i z rodzinnymi stronami. Poza mury Karnaku wyjdzie dopiero wtedy, gdy uda si na zachodni brzeg, do wityni w Medinet Habu. Spocznie tam obok innych Boskich Adoratorek, w pobliu kurhanu, gdzie pi pierwotni bogowie. Patrzya wanie na wite jezioro, gdy podesza do niej krlowa Abilea, opromieniona pierwszymi blaskami dnia. Matko... To pierwszy dzie twego panowania nad tym witym miejscem, Szepeno. Oddajc codziennie cze niewidzialnej obecnoci Amona, podtrzymujesz wi Egiptu z zawiatami. Jestem wic tak szczliwa i tak nieszczliwa zarazem, gdy pomyl, e ju nigdy nie wrcisz do Napaty. Wybacz te wyznania, i bez nich musi ci by ciko... Potrzebna ci jest sia. Wierz w ciebie. Matka i crka rzuciy si sobie w ramiona. Oka si godna zadania, ktre powierzy mi ojciec, jeli nawet moje przeznaczenie przerasta mnie. Twj ojciec, ty, ja... adne z nas nie naley do siebie. Od czasu najazdu Tefnachta naszym zachowaniem kieruje dusza Egiptu, musimy z arem jej sucha, tak eby i przysze pokolenia zaznay szczcia, jakiego mymy zaznali. Czy krlowa Egiptu zgodzi si towarzyszy Boskiej Adoratorce przy odprawianiu porannych modw? Matka i crka ruszyy zgodnym krokiem do sanktuarium wityni Amona. Teby wrzay. Przybycie Czarnego Faraona odmodzio stary grd

i przywrcio mu nadziej, ktra wydawaa si ju stracona. Zaczto nagle marzy o powtrnym zjednoczeniu Egiptu pod berem monarchy, ktry pjdzie w lady swoich przodkw i nawet na Pnocy przywrci prawo Maat. Nikt si jednak nie udzi droga do tej nieprawdopodobnej przyszoci wiedzie przez bezlitosn wojn z Tefnach-tem, przez krwaw i dug walk, w ktrej zgin tysice ludzi. Dopki Pianchi nie zacznie wielkiej ofensywy, bd si jeszcze bawi i urzdza przyjcia, jak gdyby jutro miao by szczliwe. Kady tebaski dygnitarz zaprasza wic do siebie faraona na uczt, w nadziei e czeka go niezapomniany wieczr. Krl nie przyjmowa jednak adnych zaprosze i wielmoe zrozumieli, e nie opuci on koszar, zajty przegldem oddziaw stacjonujcych w Tebach od pocztku jego panowania. W miecie robio si wic z dnia na dzie coraz smutniej i wszyscy oczekiwali chwili, gdy Czarny Faraon da rozkaz wymarszu. Tym razem nie wyle ju do rodkowego Egiptu korpusu ekspedycyjnego, lecz poprowadzi do boju przeciw Tefnachtowi wszystkie swoje siy. Gdy Pianchi kaza wanym tebaskim osobistociom zgromadzi si pod goym niebem na dziedzicu wityni w Karnaku, nikt nie wtpi, e ogosi dat generalnej ofensywy. onierze nubijscy od wielu ju dni przechodzili intensywne szkolenie i nie otrzymywali przepustek. Tych, co nie znali faraona, zadziwia jego magnetyczna moc. Wobec tak wielkiego wojownika wojska Pnocy miay do wyboru tylko jedno: ucieczk lub klsk. Gwatownie odrodzi si sen o zwycistwie. Moe ten Nubijczyk pochodzcy z gbi dalekiego Poudnia ma odwag ciga wroga a do koca? Wezwaem was tutaj, by ogosi wam wan nowin. Wszyscy wstrzymali oddech. Chodzio przecie o los kraju i jego witego miasta. Zanim wyrusz do walki z Tefnachtem i Pnoc, pragn przywrci uroczystociom Nowego Roku i witu Opet ich dawn wietno. C bowiem jest waniejsze ni

obchody tych witych chwil, dziki ktrym od pocztkw naszej cywilizacji moemy zachowywa wi z przodkami? Zapanowao powszechne zdumienie. Pianchi, zamiast podj natychmiastowy atak na Tefnachta, myla o odrodzeniu tradycyjnego wita, do ktrego w tych okolicznociach nawet Tebaczycy przywizywali coraz mniejsz wag. Czyby Czarny Faraon straci rozum?

41

Miasto Herakleopolis piao peany na cze Tefnachta. Kt by mg wtpi w jego ostateczne zwycistwo, skoro dotychczasowe plany zrealizowa bez najmniejszego potknicia! Myl, eby wreszcie uderzy i rozgromi Czarnego Faraona, wzbudzaa w Jutrzence coraz wikszy entuzjazm. Zacza chodzi do koszar i dodawaa ducha onierzom, zachwyconym, e mog oglda tak pikn kobiet, ktra dziki ich mstwu zostanie wkrtce ich krlow. Popularno Tefnachta wci rosa. Wizytowa wanie wiczenia ucznikw, gdy zjawi si Jegeb z wiadomociami z Teb. Skd ta smutna mina, Jegebie? To nie do pojcia, generale, cho list jest autentyczny. Kod szefa naszej siatki szpiegowskiej. Nie jest w stanie usun Pianchiego? Nie, nie to, tylko Czarny Faraon zachowuje si, jakby oszala. Zamiast szykowa wojska do walki i rusza na rodkowy Egipt, myli tylko o jednym, a mianowicie o obchodach starego wita Opet. Wielu myli, i bogowie tebascy tak go optali, e straci poczucie rzeczywistoci. Pianchi nie jest szalecem rzek Tefnacht. To podstp dla upienia naszej czujnoci. Obchodami zajmie

si Boska Adoratorka, a on sam znienacka zaatakuje w samym rodku wit. Trzeba zdwoi czujno i przygotowania. Osupiay kapitan Lamerskeni upuci kubek z mocnym piwem. Co, wito Opet? Faraon postanowi nada mu wyjtkow opraw owiadczy spokojnie kapitan Puarma. Przesta gra komedi, uczniku, bo jeste tak samo zdziwiony jak ja. Jake faraon moe myle o uciechach, gdy w kraju mamy anarchi i wojn? To wito, jak sam dobrze wiesz, to wcale nie uciechy, ale hod, jaki winnimy bogom. Ech, bogowie! To przecie nie oni chwyta bd za miecze i oszczepy. Jeli wierzy podaniom, to wanie dziki Amonowi Ramzes Wielki w bitwie pod Kadeszem pokona w pojedynk tysice Hetytw. A Pianchi rwnie cieszy si wzgldami Amona. Lata, gdy wierzyem w podania, mam ju za sob. Twoi ucznicy gotowi? Nadal chcesz... Ja wita uczcz po swojemu. Szef dziaajcej w Tebach libijskich siatki szpiegowskiej zastanawia si, co robi dalej. Pocztkowo sdzi, e wystpienie Pianchiego to bajeczka przeznaczona dla miejscowych kapanw; trzeba byo ich sobie pozyska, a i wprowadzi w bd Tefnachta. Potem zrozumia, e Czarny Faraon rzeczywicie zamierza jak najuroczysciej obchodzi wito Opet, wznawiajc stare tradycje, ktre stopniowo szy ju w zapomnienie. Pianchi sdzi, e wi z bogami i poszanowanie obrzdw to rzecz dla przyszoci kraju niezbdna.

Chmary dworzan, wiwatujcy tum, powszechne uniesienie... wymarzone warunki do przeprowadzenia zamachu. Moe to jednak tylko tak wyglda? Przecie nie tak atwo zbliy si do Pianchiego. Strzee go osobista ochrona, a jest jeszcze krlowa, ta posgowa, czujna jak tygrysica Nubijka, ktra sama potrafi udaremni prb zamachu. Trzeba bdzie dziaa przemylniej... W gowie mordercy zakiekowaa pewna myl. Libijski dowdca, ktry zaj ufortyfikowan wiosk Urwisko Wielkich Zwycistw, mia to niesychane szczcie, e wpad mu tu w rce nie byle jaki skarb. W piwnicach pod domem wjta znaleziono amfory z czerwonym winem z oaz. Dziesicioletnim, a nawet starszym! Co wieczr wic organizowano bankiety z udziaem oficerw oraz kilku miejscowych piknoci, ktrych gruboskrno wojskowych bynajmniej nie odstraszaa. Wedug wiadomoci dochodzcych z gwnej kwatery w Herakleopolis sytuacja ustabilizowaa si i przez wiele tygodni, a nawet miesicy nie ulegnie zmianie. Dowdca by nawet przekonany, e Pianchi zatrzyma si w Tebach i nie zdecyduje si na walk, nie majc pewnoci co do jej wyniku. Spa wic snem sprawiedliwego, gdy nagle spokj zakci mu wartownik. Szybko, poruczniku, szybko! Co si stao? Na pobudk za wczenie. Atak! Przebudzenie byo brutalne. Pianchi? Nie mam pojcia... Nubijczycy... chyba niezbyt wielu. Aha, wic korpus ekspedycyjny. Do uszu ich dotar straszliwy omot, od ktrego pkay bbenki. To piechota Lamerskeniego rozbia wanie taranem gwn bram forteczki, a ucznicy Puarmy, strzelajc

z wierzchoka wiey oblniczej, kadli pokotem stojcych na murach obrocw. Dowdca w popiechu wkada kaftan, gdy do jego kwatery wpad syn Tefnachta, wysoki dryblas o niemiej twarzy. Nubijczycy! To Nubijczycy! A ty twierdzie, e nas nie zaatakuj! Zaraz zorganizuj ci ucieczk. Oni... oni nie zajm tej placwki? Jeli tymi ludmi dowodzi Lamerskeni, zaatwi si z tym w kilka minut. Z takim diabem nie mamy cienia szans. Musimy si trzyma! Tefnacht nie wybaczy nam tchrzostwa. Spiesz si, chopcze, chodzi o twoje ycie! Lamerskeni nie bierze jecw. Dowdca wyjrza przez okno i stwierdzi, e sytuacja jest rozpaczliwa. Atak prowadzony przez nubijskiego kapitana by tak gwatowny, e w cigu godziny pada poowa libijskiej zaogi. Nubijscy ucznicy, niezmordowani i dokadni, siali takie spustoszenie, e jakakolwiek zorganizowana obrona bya ju niemoliwa. Piechota Lamerskeniego, idc lepo za dowdc, wdara si do Urwiska Wielkich Zwycistw z gwatownoci, ktra przeraaa przeciwnikw. Kapitan obosieczn siekierk ciacha po karkach co odwaniejszych, a akacjow rk, w ktrej tkwiy dwie strzay, rozwala by bagajcym o lito tchrzom. ucznicy Puarmy opanowali mury obronne i wystrzelali ostatnich Libijczykw, na tyle nierozwanych, e stawiali opr. Dowdca i syn Tefnachta zdoaliby moe uciec, ale wybucha panika, krzyki miertelnie rannych onierzy sposzyy konie. Rc i wierzgajc rozbiegy si na wszystkie strony. Za mn, chopcze! Wiejemy ile si w nogach. Walczy! Chc walczy! Syn Tefnachta mia obd w oczach; sysza ju tylko rzenia konajcych i wist strza. Dowdca zapa go za

rk, ale ostrze siekiery Lamerskeniego zagbio si w jego ramieniu, tak e musia puci chopaka. Nie zabijaj go, to syn Tefnachta! Sdzc, e Lamerskeni znalaz si w opaach, Puarma strzeli ostro i celnie. Chopak z grotem w szyi zwali si na martwe ciao dowdcy. W tym krtkim i gwatownym szturmie na Urwisko Wielkich Zwycistw syn Tefnachta zgin jako ostatni. wito zaczyna si dobrze owiadczy Lamerskeni, niezbyt zziajany.

42

Wrczajc Pianchiemu raport sporzdzony przez kapitana Puarm, Zimna Gowa spodziewa si, e faraon wyrazi zadowolenie z dziaalnoci korpusu ekspedycyjnego. Tymczasem reakcja wadcy zaskoczya go. Kazaem im zniszczy wojska tego buntownika Tefnachta i uj niegodziwca. A oni odbieraj mu jedn for-teczk i myl, e dokonali czego wielkiego. Wasza Krlewska Wysoko... Zgin syn Tefnachta. Jeden z synw Tefnachta sprostowa Pianchi i ta mier bynajmniej nie skoni Libijczyka do zaprzestania walki. Nawet gdyby na jego oczach cito mu wszystkie dzieci, bdzie dalej ni o absolutnej wadzy. To jego trzeba powali, nikogo innego. Tego, niestety, moi oficerowie nie potrafi. Co rozkaesz, panie? Niech Puarma i Lamerskeni trzymaj zdobyte pozycje i czekaj. Teraz pora na wielkie wito i zoenie hodu bogom. Kapan-naczelny lektor, odpowiedzialny za prawidowy przebieg obchodw, nie wierzy wasnym oczom. Dziki wysikom nowej Boskiej Adoratorki, ktrej dzielnie pomagaa Macierzanka, zdoano odgrzeba pewien bardzo stary papirus z opisem obchodzonych w rodku lata wit Nowego Roku i wita te wznowi. Czarny Faraon ofiarowa

wityniom bezcenne skarby. Byy wrd nich wazy z brzu z rysunkami koni i kp papirusw oraz arcydziea, jeszcze bardziej niezwyke, takie jak kielichy na stokowych nkach z barwionego na niebiesko szka, ozdobione postaciami Ozyrysa i tekstem zaproszenia na uczt w zawiatach: Pij, a bdziesz y". Faraon i Boska Adoratorka odegnali ju demony, miazmaty, choroby i wszystkie inne zwiastuny mierci, ktre w cigu ostatnich piciu dni koczcego si roku, w najgroniejszym dla przyszoci kraju okresie, zsyaa na ziemi bogini-lwica Sechmet. Skonili j si magii, by swj gniew przemienia w askawo, skadajc ofiary pod umieszczonymi w wityni Mut dwoma rzdami jej posgw w kadym rzdzie trzysta szedziesit pi posgw. Gdy zadanie to zostao wykonane, dostojnicy zgromadzeni na wielkim odkrytym dziedzicu karnackiej wityni, pod pracymi promieniami soca, pokazali faraonowi podarki noworoczne: naszyjniki, skrzynie na odzie, krzesa, lektyk, wazy z pokrywami w ksztacie baraniego ba, uki, strzay i koczany, a nawet posgi bstw, ktre od tej pory przebywa bd w wityni. Rzebiarze wykuli paskorzeb, przedstawiajc Tota wypisujcego imi Pianchiego na odydze milionw lat". Krlow Abile ogarno uczucie najwyszej dumy. W tych szczliwych chwilach uwiadomia sobie, jakie s najwaniejsze zadania faraona: ma sprawi, by Dwa Kraje yy na podobiestwo niebios, i zmieni codzienno w wito ducha. Przybycie faraona Nil uczci uyniajcym wylewem. W kadej wiosce ustawiano stoy, ktre dziki szczodroci krla uginay si pod ciarem jada, i czczono jego wielko poprzez wielkie i dobrze zakrapiane uczty. Monarcha i jego maonka nabrali do waz zotych, srebrnych i miedzianych wody noworocznej, a soce odbijao si w falach i zalewao cay kraj wiatem. Faraon w obecnoci ludu wychyli zoto-srebrn czar napoju, mieszaniny wina, piwa i kkolu, a potem wygosi starodawn formuk: Oto dla ciebie, ukryty Boe, tajem-

nicza ko pena wszelkich cnt. Wyrastaj na niej wosy ziemi, pszenica i jczmie, i daj ycie, cho otacza je kkol". Abilea zaniepokoia si na chwil. A moe rka mordercy domieszaa do napoju trucizny? Zaraz jednak spokj powrci do jej serca przecie ten napj przygotowaa ich rodzona crka, Boska Adoratorka. W Tebach Pianchiemu nie grozi adne niebezpieczestwo, znajduje si tu bowiem pod opiek Amona. Nadesza pora tajemnych rytuaw w gbi wityni, w ktrych uczestniczy mogli tylko wtajemniczeni w misteria Amona i Ozyrysa. Szedziesicioro kapanw i kapanek utworzyo procesj, a kady nis jaki przedmiot konieczny przy odprawianiu codziennych modw kto kadzielnic, kto inny waz oczyszczaln, jeszcze kto inny konsekracyjne bero. Gdy wyczerpywaa si energia symboli, krlewska para miaa obowizek zregenerowa j, wystawiajc na dachu wityni na promienie potnego noworocznego soca. W poudnie boskie wiato wykonao swe zadanie. Na krtko przed witaniem Pianchi otworzy w naosie usta i oczy posgowi Amona, przybra go w nowe szaty i namaci, a take ofiarowa mu ka jada i napojw. Potem otworzy usta kademu posgowi, kadej paskorzebie i kademu pomieszczeniu karnackiej wityni, by przywrci siy i moc tej ogromnej ywej istocie, w ktrej zaczynaa dziki temu kry nowa energia oywiajca sanktuarium. W chwili gdy harfistki i flecici skadali muzyczn ofiar Amonowi, Abilea dostrzega, e Pianchi pogra si cakowicie w tym witym uniwersum, ktremu przywrci wanie peni jego si. Jako krlowa i posiadaczka starodawnego tytuu: ,,Ta, co widzi Horusa i Seta", dwa nie dajce si pogodzi oblicza rzeczywistoci: si twrcz i si niszczycielsk, bez przerwy toczce ze sob walk we wszechwiecie, a przedziwnie zharmonizowane w osobie faraona, uznaa, e powinna interweniowa.

 Czy zapomniae, Wasza Krlewska Wysoko, o wojnie? Teby wituj, Abileo. Czy twoja myl nie zabkaa si w tych boskich miejscach tak dalece, e zapominasz o jutrze? Dlaczego ty, ktr tak kocham, jeste taka okrut-tna? Bo to mj obowizek krlowej. Egipt, ktrego jeste maonkiem tak jak wszyscy poprzedni faraonowie, ten Egipt cierpi i grozi mu zagada, a ty mylisz o pozostaniu w Karnaku i zajciu si tylko tym, co wite. Takie przecie masz plany, prawda? Pianchi poczu ucisk w sercu. Abilea czytaa w jego mylach. Tak, myla o tym, by ukry si gdzie w posiadociach Amona, sprawowa codzienne obrzdy, y jak przypisany do wityni kapan, z dala od wymaga i ohydy otaczajcego wiata. Czy w ten sposb nie stanie si rkojmi pokoju, wzgldnego wprawdzie, niemniej rzeczywistego, a umacnia go bdzie si hymnw i modlitw? Jeli jednak wstpi na t drog, ukad si w Egipcie przez wiele lat nie ulegnie adnej zmianie. Abilea sprbowaa zdruzgota marzenia ma, zmuszajc go, by przyzna si przed sob do egoizmu i przypomnia sobie o okrutnym losie wydanych na up tyranii Tefnachta Egipcjan z Pnocy. Kraj znowu zjednoczony, ziemia wyzwolona z toczcego j za, lud wolny wreszcie od wojny... Czy jednak Czarny Faraon znajdzie w sobie do si, by odnie tak doniose zwycistwo? y zudzeniami i przelewa krew moe lepiej ograniczy si do upikszania Teb i rozmyla o boskoci? Abilea milczaa, czujc, e m przeywa straszliwe rozterki. Od tego, co postanowi faraon, zalee bdzie los kraju i ludzi.

43

Kapitan Lamerskeni siedzia oparty plecami o blok piaskowca. Bro odoy, zajada cebul i naciera sobie akacjow rk lnianym olejem. Swego czasu myla o naciciu na niej tylu kresek, ilu zabi nieprzyjaci, ale liczba ta wzrastaa zbyt szybko. Dosiad si do niego Puarma. To co, uderzamy na inn forteczk? zapyta Lamerskeni. Pianchi jest wcieky mrukn kapitan ucznikw. Dobre sobie! Odbijamy Urwisko Wielkich Zwycistw, zabijamy jedn z latoroli Tefnachta, udowadniamy, e przeciwnik nie moe ani na krok si posun, a dowdca niezadowolony! Faraon kae nam utrzyma pozycje. A co innego robimy od miesica? Licz przynajmniej na to, e Pianchi nadcignie i pokae nam, jak dziaa. Nic o tym nie wiem. Jak to nie wiesz? Przecie otrzymae nowe rozkazy! Tak, ale na ten temat nic w nich nie ma. Pianchi bdzie wanie obchodzi wito Opet i... wito, znowu wito! krzykn Lamerskeni, podnoszc z ziemi kamie i odrzucajc go daleko. Id o zakad, e krl postanowi zatrzyma si w Tebach i dalej si nie posunie.

 Chcesz powiedzie, e... Prawda jest taka, e Pianchi nie ma zamiaru wszczyna totalnej wojny z Tefnachtem. A my bdziemy tu tkwi i pilnowa tej przekltej granicy do koca naszych dni! Jutrzenka chodzia na wszystkie wiczenia wyborowych ucznikw, a strzelali oni niekiedy zaskakujco celnie. Mody porucznik wpakowa wanie trzy strzay w sam rodek ustawionego w odlegoci stu metrw celu, ma tarcz, w ktr nie potrafio wczeniej trafi wielu weteranw. ucznik by bardzo postawny, a twarz mia jeszcze modziecz. Strzela z wrodzon zrcznoci, prawie od niechcenia. Wspaniale! stwierdzia Jutrzenka, a jej zielone oczy zabysy z zachwytu. T trzeci strza powiciem w duchu tobie... Wybaczysz mi t zuchwao? Dziewczyna umiechna si. Traktuj to jako drobn uprzejmo... nawet jeli to tylko wyczyn wojenny. Jeszcze nie, ksiniczko. Chwilowo to tylko zabawa. Spodziewam si, e wkrtce na miejscu tej tarczy pojawi si jaki Nubijczyk, potem drugi i trzeci, potem jeszcze inny... Gbokie spojrzenie ucznika poruszyo Jutrzenk. Tak bardzo paasz chci walki z Pianchim? To moje najgortsze pragnienie, ale zdobd si na jeszcze troch cierpliwoci. Wszyscy wiemy, e ta wojna rozstrzygnie o wszystkim. A jeli nie wybuchnie? To niemoliwe. Tefnacht czeka na swoj godzin i jestem pewien, e bdzie to godzina chway. wieo i entuzjazm modego porucznika oczaroway Jutrzenk. By w jej wieku, wierzy, e wiat moe nalee do niego, i nie mia wtpliwoci, po ktrej stan stronie.

 Masz racj, nasz wdz odniesie wspaniae zwycistwo. Odesza, a porucznik do koca odprowadza j wzrokiem. wito bogini Opet, ktra przechowywaa sekret duchowej podnoci, byo kulminacyjnym momentem pory wylewu. Trwa on przynajmniej dwadziecia cztery dni wkrtce wody Nilu zaczn opada i pozostawi na polach warstw yznego muu. W tym uroczystym czasie odradzao si ka faraona. Dziki temu mg peni swe obowizki z peni energii, ktra udzielaa si z kolei ludowi i ziemi. Pianchi odprowadzi posg Amona, przenoszony ze wityni karnackiej do Luksoru, gdzie wypeniaa si tajemnica boskiego objawieniu. Widzialne czyo si tu z niewidzialnym w chwili, gdy przed oczyma wiwatujcego tumu pojawia si wielka cedrowa, obita zotem i ozdobiona drogimi kamieniami d Amona. Nigdy jednak nie uniesie si zasona okrywajca wizerunek boga i nigdy ludzie nie ujrz prawdziwej jego postaci. Wzdu rzeki, a take po obydwu stronach drogi czcej witynie Kumaku i Luksoru pobudowano niewielkie drewniane kaplice, gdzie bdzie si zatrzymywaa procesja, a wraz z ni piewacy i piewaczki, muzykanci i tancerki. Posplstwo naje si do syta jadem szczodrze rozdawanym przez kapanw. Czy bogowie nie nakazuj, by ludzie czy to pyncy rzek, czy maszerujcy ldem mieli gdzie nabra si? Skadajc hod obecnoci boga-ojca Amona, jego maonki krlowej-matki Mut oraz ich syna Chonsu niebiaskiego wdrownika", Pianchi potwierdza wszechmoc boskiej trjcy, dziki ktrej odradza si bdzie nowe soce. Pianchi rozumia, e sekret rzdzenia Egiptem tkwi w cisym przestrzeganiu kalendarza wit, takiego, jaki istnia na pocztku. Realno Amona ujrza, gdy noc, rozjanion

niewidzialnym dla ludzkiego oka wiatem, przenosi w ciszy jego posg do naosu. Wprowadzajc bstwo do jego mieszkania i sadowic je na tronie, wywysza stworzyciela wiata i umieszcza wszystkie sprawy na waciwym miejscu. Teby z trudem wracay do normalnego ycia po kilku tygodniach uciech, ktrym Pianchi nada niezwyky rozmach. O c chodzio Czarnemu Faraonowi, jeli nie o to, by mocno utwierdzi swoj wadz nad Poudniowym Egiptem? Dostojnicy byli przekonani, e widmo wojny si oddala, e krl przeniesie sw stolic z Napaty do Teb, upikszy grd Amona i pokryje zotem jego witynie. Wszyscy wyczuwali, e wite miasto urzeko Pianchiego, ktry z zapaem sprawowa tu codzienne obrzdy. Dziki niemu niektrzy kapani wrcili na drog wiary, a psalmy piewane w wityni Amona rozbrzmieway peniej ni w czasach Ramzesa. Boska Adoratorka skadaa niebu dziki, e moe korzysta z cennej pomocy ojca. Bez niego Szepena czuaby si strasznie osamotniona i przygnieciona ciarem i zoonoci swoich nowych obowizkw. Dziewczynie, ktra dotychczas zajmowaa si wycznie komponowaniem zapachw, sprawne kierowanie zespoem wity karnackich wydawao si czym ponad siy. Na szczcie rady poprzedniej Boskiej Adoratorki, krla i krlowej, a take pomoc Macierzanki i oddanego intendenta bardzo szybko pozwoliy Szepenie wej w swoje obowizki i zapomnie o obawach. Tak jak wikszo tebaskich kapanw miaa nadziej, e Pianchi wybierze ostatecznie Teby na swoj siedzib i std rozprawi si z najedc. Obudziwszy si, krlowa Abilea poszukaa wzrokiem ma, ktry w nocy bra j tak zapalczywie jak zakochany modzieniec wyruszajcy na poznanie czarodziejskiej a nieznanej krainy. Krla jednak nie byo ju w ou.

Abilea wysza z paacowego pokoju na taras i spojrzaa na lecy w dole dziedziniec karnackiej wityni. Bya pewna, e m jest tam i wpatruje si w wity gmach Amona. Podesza do i magicznym a opiekuczym ruchem obja go ramieniem. Taki wanie gest oddawali rzebiarze, wykuwajc w kamieniu szczliwe na wieczno pary. Czy faraon co ju postanowi? Dzi udamy si do wityni Mut i odprawimy rytua przeklestwa. Rzucimy kltw na wszystkich widzialnych i niewidzialnych nieprzyjaci. Jutro wyrusz na czele wojsk niszczy zo i przywraca harmoni.

44

Jutrzenka poszarpaa z wciekoci chust z cieniutkiego lnu, ktr da jej Tefnacht, i ze zoci wybucha paczem. Przez kilka minut do jej wyobrani wdzieraa si przeszo niby wadcza fala wzbierajcego Nilu. mier ojca, gwat dokonany na jej osobie przez Nartreba, arogancja generaa Tefnachta, zdrada, o ktr niektrzy nie omieszkaj jej oskary... Wyjecha z Herakleopolis, uciec, znikn... to chyba najlepsze wyjcie. Nie, nie ucieknie, przecie spotkaa ju swoje przeznaczenie. Jeli nawet bdzie zmuszona podepta wspomnienia, pogodzi si z oblenym spojrzeniem Nartreba i obud Jegeba, walczy z tchrzostwem niektrych ksit libijskich, nie opuci Tefnachta i zrobi wszystko co mona dla sprawy zjednoczenia Egiptu. Do pokoju wszed mody mczyzna, niosc na tacy winogrona, granaty i daktyle. Poznaa go natychmiast. By to porucznik korpusu wyborowych ucznikw. Wybacz mi, ksiniczko, to nage wejcie, ale pomylaem, e mio ci bdzie sprbowa tych wybornych owocw. Kto pozwoli ci wej? Wartownicy mnie znaj... a tak bardzo chciaem zrobi ci niespodziank.

Jutrzenka uwiadomia sobie, e jest prawie naga. Jej rozkwite ksztaty osaniaa tylko zwyka chusta, okrywajca j do poowy ud. Zostaw t tac i wyjd std. A do dzisiejszego dnia jedyn moj pasj byo strzelanie z uku. Czy pozwolisz, bym rzuci sub wojskow i stal si twoim sug? Gos mu dra. Wzruszona Jutrzenka odwrcia si do niego plecami. Nie rb gupstw. Jeste wyborowym ucznikiem. Co mi z tego, jeli nie mog ci widywa, rozmawia z tob, wdycha twego zapachu, do... dotyka ci. Pooy niemiao do na jej ramieniu. Powinna by si odsun, kaza mu wyj, ale pieszczota bya tak sodka... Kocham ci szepn, caujc j delikatnie w po liczek. Serce Jutrzenki zabio ywiej, dziwne ciepo ogarno cae jej ciao. Nie... nie tutaj... Porucznik, jakby nie syszc tych sw, zacz gadzi jej wosy. Jeli go teraz nie wypdzi, to potem w aden sposb mu si nie oprze. Jak Tefnacht wejdzie tu znienacka, zginiemy i ty, i ja. Odwrcia si twarz do porucznika, ktrego oczy po ny z podania. Kiedy... kiedy znowu ci ujrz? Jutro, zaraz po poudniu, w sali, gdzie przechowuje si tkaniny. Tefnacht bdzie w centralnych koszarach na przegldzie sprztu dla piechoty... Nie! To szalestwo! Pocaowa j w rk. Kocham ci, Jutrzenko, kocham ci obdnie! Zachowam wszystko w tajemnicy, przysigam ci, bo to klucz do naszego szczcia. Id ju... Id szybko! Ucaowaa go. Bya tak podniecona, e chciaa go za-

trzyma i mu si odda, ale niebezpieczestwo byo zbyt wielkie. Gdy si oddali, mylaa jedynie o tym, by jak najprdzej mie znowu przy sobie to pene mioci ciao i dzieli z nim miosne uniesienia. Porucznik wyszed z paacu i ruszy uliczk wiodc do koszar. Tu czeka na niego Jegeb. Rad jeste, poruczniku? Ju ci mwiem, e nie oprze mi si adna samiczka, a Jutrzenka nie stanowi pod tym wzgldem wyjtku. Pewien jeste, e zawrcie jej w gowie? Znam kobiety, Jegebie. Przez pewien czas potrafi udawa, ale w tym przypadku... Jutrzenka jest szczera. Pikna klaczka zreszt! Gdybym jeszcze troch ponalega, ju dzi wieczorem bylibymy razem w ku. Za szybko... Trzeba zrobi to tak, eby Tefnacht was przyapa i przekona si, e ta, w ktrej widzia przysz krlow Egiptu, systematycznie go zdradza. Ona wiele ryzykuje... Nie twoje zmartwienie. Czy gwarantujesz mi cakowit bezkarno? Powiem Tefnachtowi ca prawd. To ja ci zapaciem, eby uwid t dziwk i wykaza wodzowi, e si myli, darzc j zaufaniem. Uzna ci za wiernego sug i dostaniesz awans. Na razie wypa, co mi winien. Jegeb wrczy mu skrzan sakiewk z ziarenkami zota. Oficer sprawdzi zawarto. Jeste teraz majtnym czowiekiem. Normalna sprawa, Jegebie, naraam si, i to bardzo. A to dopiero pierwsza rata. Reszt dostaniesz, gdy tylko Tefnacht pozbdzie si tej kamliwej i rozpustnej dziewuchy. Dlaczego tak strasznie jej nienawidzisz? Poruczniku, rb, co do ciebie naley, i nie zadawaj zbdnych pyta.

Wac w rce swj majtek, oficer ruszy w stron koszar. Jegeb odzyska swoje zoto, gdy ten gupiec bdzie trupem. Przecie za obraz naczelnego wodza i on, i ta cudzoona kobieta strac gowy. Tefnacht za nigdy nie dowie si prawdy. Gdy zapadaa noc, karnaccy astrologowie wstpowali powoli na schody wiodce na dach wityni. Kady zajmowa cile okrelone miejsce, ledzi ruchy niezmordowanych gwiazd", planet, oraz bieg okrny trzydziestu szeciu dekanw * trzydziestu szeciu byszczcych wiec niebieskiego firmamentu. Wci ucilali sw wiedz o zjawiskach niebieskich i starali si wyczytywa z nich przesanie bogw. Przed przystpieniem do pracy naczelny astronom napeni puchar czyst wod i postawi go na paskiej, gadkiej pycie. Powierzchnia wody tworzya zwykle doskonale gadkie zwierciado, symbol patronki gwiazd, Hathor, czc duchowo obserwatora z bogini. Naczelny astronom nie wierzy wasnym oczom. Co takiego przy cakowitej ciszy w powietrzu! Popatrzy z bliska i musia pogodzi si ze straszliw rzeczywistoci: woda burzya si! Przeraony zbieg pdem po kamiennych schodach i pogna do paacu krlewskiego. Wejcia strzegli dwaj onierze nubijscy. Zagrodzili mu drog. Musz rozmawia z krlem!... Zawiadomcie go! Pianchi zgodzi si przyj astronoma, ktry z trudem ukrywa wzburzenie. Wasza Krlewska Wysoko, byem wanie wiadkiem powanego wydarzenia. Woda, ktr zabieramy na dach wityni, burzy si. Jak interpretujesz ten znak? Jako zapowied wielkiego nieszczcia. Zjawisko tak

* Dekan trzydziesta szsta cz sfery niebieskiej przyp. tum.

niepojte zwiastuje blisk katastrof, cios w samo serce krlestwa. Musiaem wic niezwocznie ci powiadomi. Jakie rodki ostronoci polecasz? Magowie powinni przez ca noc powtarza zaklcia odpdzajce mier, ktra ju czyha na ofiar. Czy moesz powiedzie co bliej o swoich obawach? Naczelny astronom zawaha si. mier grozi... Waszej Krlewskiej Wysokoci.

45

Ju sam widok zatroskanego oblicza Tefnachta starczy, aby czonkowie jego rady wojennej zrozumieli, e sytuacja ulega gwatownej zmianie i e genera, ktry przyby w towarzystwie Jutrzenki, ma im co bardzo wanego do powiedzenia. Pianchi wyrusza wkrtce z Teb oznajmi. Wraca do Nubii? zapyta ksi Akanosz. Nie, szykuje si do uderzenia na nas. Tefnacht celowo przemilcza, e szefowi tebaskiej siatki szpiegowskiej nie udao si usun Czarnego Faraona i e to niepowodzenie wcale go nie martwi. Pozbawione dowdcy wojska nubijskie byoby, oczywicie, atwiej pokona, ale konfrontacja niespecjalnie przeraaa wodza Pnocy. Pokonujc przeciwnika w bezporednim starciu definitywnie wykae sw wyszo. Czekamy na atak czy uderzamy pierwsi? zapyta z niepokojem ksi Peftau. Nie ma adnych powodw do zmiany taktyki. Niech najpierw Pianchi poamie sobie zby na murach obronnych Herakleopolis. Gdy straci ju dosy ludzi, wykonamy szereg atakw, po czym zniszczymy go cakowicie i ostatecznie. Czy bdziemy oszczdzali tych, co przeyj? Nie odpar Tefnacht. T nubijsk hoot musimy

zmiady. kraju.

Bez cienia litoci. Tego wymaga przyszo

Pianchi zaczerpn wody ze witego jeziora nalecego do wityni Mut. Miao ksztat ksiycowego sierpa. Ta woda, przechowywana w dzbanach, suy bdzie jako magiczny rodek ochrony wojskom Poudnia, ktre koczyy ju przygotowania do wymarszu. Energia, pochodzca z zawiatw, a przenoszona za porednictwem niebiaskiej rzeki, obdarzy ruszajcych do boju niespoytymi siami. Krlowa Abilea dumnie wyprostowana w swej dugiej, czerwonej, odsaniajcej piersi sukni nadal nie moga si uspokoi. Astronom stwierdzi, e gwiazdy ci nie sprzyjaj, prawda? Zwierciado wody wzburzyo si rzek Pianchi. Zapowiada mier. Moe moj? Ale dlaczego nie sdzi, e chodzi o koniec pewnej epoki? Abilea popatrzya na ma. Pragnam tej wojny, potem przejmowaa mnie ona zgroz, potem odbieraam j jako co koniecznego dla naszego szczcia i przestaam o niej myle. Teraz czuj si zagubiona. Wiem tyle tylko, e boj si o ciebie. Gdyby zrezygnowa i zosta tu, w wityni, rozumiaabym ci bez wzgldu na gosy krytyki. Jeste czowiekiem moich snw, moj mioci, a przecie jeste cakowicie realny. Chc mie ci przy sobie. Pianchi mocno przytuli Abile do piersi. By moe caa ta historia skoczy si mierci... Zwy cistwo jest jednak moliwe. Jeli nie speni swojego obo wizku, jeli nie postaram si wymusi poszanowania w ca ym kraju prawa bogini Maat, sd Ozyrysa susznie skae mnie na drug mier i unicestwienie. Nie mamy ju wybo ru, Abileo, i wanie dlatego moemy dziaa swobodnie. Krlowa, wiadoma, e nie zdoa wpyn na decyzj ma, udaa si z nim do wityni straszliwej bogini Sechmet. Miano tu odprawi rytuay odbierajce wrogom moc

szkodzenia. Przez ca minion noc kapani recytowali zaklcia, ktre miay chroni krla i sprawi, e zachanna mier adnym nowym podstpem nie zawadnie dusz Pianchiego. Boska Adoratorka powita zgodnie ze zwyczajem narodziny nowego soca, a monarsza para w asycie Macierzanki i kapanek Selkit, bogini-skorpiona, wyda tymczasem pierwsz wielk bitw na zaklcia Tefnachtowi i jego sprzymierzecom, ktrych symbolizoway pokraczne figurki z alabastru i wapienia. Kilkadziesit lat temu myla Pianchi wyklinano tak Nubijczykw. Teraz jednak ci przybysze z Dalekiego Poudnia bd walczyli i ginli, eby ratowa kraj, stojcy na stray podstawowych wartoci cywilizacyjnych i duchowych. Doprawdy, dziwna odmiana losu! Wczorajsi przeladowcy, zapominajc o krzywdach i susznych urazach, staj si dzi oswobodzicielami. Pod figurkami przedstawiajcymi buntownikw klczcych lub lecych na brzuchach ze zwizanymi w ty rkoma, widnia wypisany czerwonym tuszem tekst okrelajcy ich jako wichrzycieli, ktrzy potrafi tylko niszczy, i jako wrogw bogini Maat. Macierzanka podesza do Pianchiego. Faraonie Grnego i Dolnego Egiptu, oby bogowie strzegli ci przed tymi, co wypowiadaj ze sowa i rzucaj ze uroki! Oby moc twoja bya wiksza od ich mocy, oby porazi ich swoj potg i zdepta sandaami. Oby ci, co pragn zagrodzi drog socu, na zawsze zostali pozbawieni wiata, oby wargi ich pozostay zapiecztowane i oby odcito im ramiona. Jedna z kapanek zapiecztowaa pieczci faraona figurkom usta i poamaa im czonki. Potem Macierzanka wrzucia je w pomienie, a jki, ktre wkrtce zaczy si stamtd dobywa, wywary wielkie wraenie na obecnych. Niepokj zacza przejawia nawet mangusta i przywara panu do stp. Krlowa Abilea poczua, e ten staroegipski obrzd rzucania kltwy to nie zuda, e istotnie powstaj przy tym fale energii, ktre uderzajc w faraona, uderz

zarazem w przeciwnikw bogini Maat. I zrozumiaa, dlaczego od czasw pierwszej dynastii aden wyruszajcy na wojn krl Egiptu nie zapomina o obowizku dopenienia tego obrzdu. Trzaskay pomienie, a Macierzanka podaa tymczasem Pianchiemu wspaniay alabastrowy puchar z wyrytym na nim imieniem krla. Wasza Krlewska Wysoko, zanim puchar ten tra fi dla uwiecznienia twej chway do witynnego skarbca, racz wypi to piwo, uwarzone przez boga Ra, by walecz no twoja promieniowaa na wszystkie prowincje krle stwa. W chwili gdy faraon wyciga rce, by uj puchar, mangusta wspia si po jego tuowiu, znieruchomiaa na chwil, skoczya Macierzance na rk i ugryza j a do krwi. Asystentka Boskiej Adoratorki z krzykiem blu wypucia z rk naczynie, ktre upado na posadzk. Wyla si z niego tawy pyn, co wprawio we wcieko mangust. Zjeya sier, wojowniczo nastroszya wsy i ja si krci, jakby miaa przed sob mij. Ona oszalaa, zabijcie t besti! krzykna Macie rzanka. Krlowa Abilea, ktra przygldaa si zwierzciu, poja wszystko natychmiast. Ty, Macierzanko, chciaa otru krla jadem mii. Daa ci go wsplniczka, jedna z kapanek bogini Selkit. Jeste na odzie Tefnachta, przyznaj si. Macierzanka, trzymajc si lew rk za zakrwawion do, cofna si, niezdolna wytrzyma oskarycielskiego spojrzenia krlowej. Bya ju gotowa zaprzeczy wszystkiemu, ale w teje chwili dwie przeraone kapanki bogini Selkit rzuciy si nagle do ucieczki. Na prno! onierze Pianchiego brutalnie je zatrzymali. Czemu to zrobia, ty, co tak wiernie suya mojej zmarej siostrze, Boskiej Adoratorce? zapyta krl gosem tak surowym, e Macierzanka zadraa. Nowa Boska Adoratorka to Nubijka, tak samo jak

poprzednia! Nie wystarczy ci ju, e rzdzisz w Tebach za jej porednictwem? Tefnacht walczy o suszn spraw! Zwyciy i przywrci nam utracon jedno. Uklka i wycheptaa miertelny napj. Ja gin, ale Pnoc zwyciy! Oczy jej zaszy mg, zesztywniaa, zacza wymiotowa ci i pada, zaciskajc sobie donie na gardle. Z jej mierci i aresztowaniem wsplniczek rozpada si w Tebach siatka szpiegowska Tefnachta.

46

W szeregach Libijczykw entuzjazm miesza si ze strachem. onierze rwali si do boju, ale zarazem bali si zaciekoci Czarnego Faraona. Tefnacht potrafi jednak dodawa chwiejnym otuchy i podtrzymywa przygasajcy pomie. Zmuszajc swoich ludzi do caodziennych wicze, nie zostawia im czasu na bardziej lub mniej drczce myli. Jedno byo pewne: Pianchiemu nie uda si zdoby Herakleopolis. Co jednak zrobi, pozostawao niewiadom. Albo si zaprze i straci tysice ludzi, albo nakae odwrt. Tefnacht bdzie musia wyczu waciw chwil i rozpocz wielk ofensyw, ktra przetrci grzbiet Nubijczykowi. Dokona przegldu zapasw i uspokoi si. Broni byo pod dostatkiem, i to w dobrym stanie, a zapasw ywnoci starczyoby na dugie oblenie, zwaszcza e transporty z Pnocy dochodziy bez trudnoci. Panie... Co tam, Jegebie? Dwie przykre wiadmoci. Moe jednak przychodz nie w por? Mw! rozkaza Tefnacht. Macierzanka nie yje, a czonkw siatki aresztowano. Nie mamy ju nikogo, kto by nas informowa o decyzjach Pianchiego. Nie takie to wane, tego rodzaju informacji ju nie

potrzebujemy. Znamy siy Czarnego Faraona i taktyki ju nie zmienimy. A druga za wiadomo? Jegeb przybra skruszon min. Delikatna sprawa, panie, bardzo delikatna... No to nie trzymaj mnie w niepewnoci. Chodzi o Jutrzenk. Kto usiowa jej zaszkodzi? Prawd mwic, panie, to raczej ona moe ci powanie zaszkodzi. Licz si ze sowami, Jegebie! Panie, bagam, wysuchaj mnie. Cakiem przypadkowo, zdaje si, nasze suby bezpieczestwa wykryy, e Jutrzenk co czy z pewnym porucznikiem ucznikw. Czarne oczy Tefnachta spochmurniay. Czy masz jakie dowody, e jest tak, jak twierdzisz? Niestety, mamy, zechciej tylko pj ze mn... ucznik-kandydat na kochanka nadal wydawa si Jutrzence tak samo uroczy. W sali, gdzie przechowywano odzie, pachniao wonnociami i unosi si miy zapach czystej bielizny. Mody oficer zblia si, oszalay z podania. Przysza... To to sen, cudowny sen! Umiechna si. Nie, wcale nie jestem snem. Zmruy oczy. Pozwl, niech najpierw ujrz ci w wyobrani, a dopiero potem tak, jaka jeste... Bdziesz najwspanialsz moj zdobycz. Tak wiele ich miae? W porwnaniu z tob nie liczy si adna inna. Powoli zsun lewe ramiczko jej sukni, potem, jeszcze wolniej zsun prawe, odsaniajc wspaniae piersi Jutrzenki. Drca spucia oczy, on za tymczasem caowa czubki jej piersi. W upojeniu wpatrzya mu si w oczy. To, co w nich ujrzaa, zdjo j przeraeniem. Zobaczya t sam pogard, t sam pych i brutalno,

co w oczach swego gwaciciela Nartreba. Porucznik nie kocha jej, chcia j po prostu posi w najbardziej bestialski sposb. W jednej chwili poja wszystko. Odwr si rzeka. Zdejm sukni. Nie mylaem, e taka wstydliwa. Prosz ci... Rozbawiony posucha. Jutrzenka wzia rzemie do zwizywania odziey i t prowizoryczn broni zacza dusi ucznika. Szamota si, ale rzemie cisn coraz mocniej, a Jutrzence przybyo jeszcze si, gdy spostrzega, e scenie tej, skrzyowawszy rce, przyglda si Tefnacht. Rzemie zmiady krta, ucznik przesta si opiera i pad martwy. Ten czowiek mi grozi, zacign mnie tutaj i chcia mnie zgwaci. Poniajc mnie, chcia uderzy w ciebie, bo przyzna mi si, zdrajca, e jest na odzie Pianchiego. Jutrzenka spluna na trupa, a potem z paczem osuna si w ramiona Tefnachta. Jegeb owin sobie gow wilgotn chust, a pier nasmarowa agodzc maci. Cierpia na atak wtroby, co wprawiao go w ponury nastrj. Ta zaraza Jutrzenka kazaa mi si przeprosi, a Tef nacht powiedzia, e zanim zaczn oczernia przysz kr low Egiptu, powinienem wszystko lepiej posprawdza. Boj si nawet, e popadn w nieask. Nartreb wzruszy ramionami i nadal rozciera sobie bolce palce u ng. Tefnacht nie moe si bez nas oby, bo robimy za niego ca brudn robot... Ale jak ta dziewka potrafia wszystko wykrci na swoj korzy. Jutrzenka jest morderczyni. Czyby si jej ba? Nie zwykem przegrywa... Teraz Jutrzenka nas nienawidzi. C w tym nowego? Jeli sdzi, e Tefnacht naprawd

bdzie si liczy z jej zdaniem, grubo si myli. Nasz wdz ma tylko jedn kochank, a mianowicie swoj ambicj. A my po to stoimy przy jego boku, eby j zaspokaja. Zblia si wielkie starcie, Jegebie, i wycignijmy z niego jak najwicej korzyci. Otoku schud ju przynajmniej o dwa kilogramy i potrawy nie smakoway mu tak jak dawniej. Stolic Nubii zarzdza sumiennie, ani na chwil niczego nie tracc z oka. Dostojnicy i urzdnicy wzdychali za Pianchim, ktry mimo caej swojej surowoci by mniej wymagajcy ni Otoku. Wieci z Teb nie przywrc tuciochowi dawnego apetytu, a odwiedziny starego Kapy nie dodadz mu optymizmu. Odstawi alabastrow tac, z ktrej zerkao na niego pieczone udo gsie. Jeli przychodzisz z zarzutami przeciwko mnie, Kapo, to le wybrae por. Ton w nawale pracy. Skd u namiestnika Napaty tyle nerwowoci? I twoi podwadni, i ja sam, wszyscy moemy by z ciebie dumni. Przyszedem, eby zoy ci po prostu gratulacje. Otoku nie wierzy wasnym uszom. Czy to nie jaka prowokacja? Starzec nie mwi jednak swym zwykym ironicznym tonem. Nie, nie wymiewa si z nowego ojca miasta, a co wicej, sam jest tak samo jak on smutny. Czy ty, Kapo, te sdzisz, e Pianchi ju nie wrci? Nie mamy co si udzi. Albo przegra wojn i zginie, albo bdzie rzdzi z Teb i ju z nich nie wyjedzie. Ju nigdy... Tak, Otoku, zostae namiestnikiem Napaty, i to doywotnim! Pianchi mia szczliw rk, powierzajc ci to stanowisko. Czy ten grd doczeka si jeszcze szczliwych dni? Bez Czarnego Faraona to zwyka miecina, zagubiona wrd drzew oazy. Rb tak jak ja, Otoku. Jak ci przybdzie lat, to si pogodzisz z tym, z czym si nie mona pogodzi.

47

Z dziobu okrtu flagowego w ksztacie wa z gow barana, pokryt zotem i przypominajc kontur Czystej Gry, faraon i jego wielka krlewska maonka spogldali na pnoc, w stron rodkowego Egiptu i powiatu Zajca, gdzie mieli dobi za dziesi dni. Gow krla zdobia biaa korona, symbol Grnego Egiptu, wcinita w koron czerwon, symbolizujc Egipt Dolny. U korony przymocowane dwa ureusy-kob-ry ich gniew poraa bdzie wrogw. Faraon ubrany by w lnian spdniczk i kaftan z pir na szelkach, ktre wizay si na ramionach. Na nadgarstkach mia bransolety ze zota i szkliwa z wizerunkiem bogini nieba Nut, ze zotego naszyjnika z miniaturowych ureusw zwisa dziesiciocentymetrowy amulet z bkitno-zielonego fajansu, przedstawiajcy eb barana zwieczony tarcz soneczn nawizanie do sekretu boskoci i jego wietlanego objawienia. Krlowa Abilea, przybrana w dug czerwon sukni przewizan biaym pasem z dugimi wyogami, siedziaa po prawicy maonka i z godnoci trzymaa go pod rk. Z uszu zwisay jej zote zausznice w ksztacie kluczy ycia przypominajce, e hieroglificzn nazw uszu byo sowo yjce". Szyj zdobi jej konierzyk z paciorkw ze szka, fajansu i krwawnika, midzy ktrymi byy wstawione malutkie skarabeusze, ucieleniajce ide przemiany, i kolumienki,

znak niezmiennoci. Wisiorek krlowej mia ksztat lotosu wyrastajcego midzy dwojgiem sokolich oczu, w ktrych zawieray si wszystkie miary wszechwiata. Amon przybywa wrd wiatru odezwa si Pianchi ale oko go nie widzi. Noc pena jest jego obecnoci, wielbi go dzie. To, co w grze, jest jak to, co na dole i to on kae im si porusza O, ty, wielka duszo Egiptu modlia si krlowa Abilea obdarz tchnieniem wszystkich, ktrzy walczy bd o zjednoczenie Dwch Krajw. Z pochwy z pozacanego srebra Pianchi doby sztylet. Na wizaniu ostrza lew poera Nubijczyka! Ale bro ta pochodzia z czasw sawnej XVIII dynastii i pieczoowicie przechowywano j w napackiej wityni Amona. Na dugim i grubym ostrzu zalnio soce znak, e trzeba wyrusza. Zociy si any jczmienia, nad gszczami papirusw kryy czaple, sokoy szyboway z wiatrem, na brzegach panowa spokj. Urok krajobrazu skania do marze, aden jednak onierz nubijski nie by w nastroju, eby im si oddawa. Kady myla o zbliajcej si straszliwej bitwie, kady wspomina on, matk, ojca, dzieci, ktrych by moe ju nie ujrzy. Przed zejciem na brzeg Pianchi dugo rozmawia ze swoim koniem, ktrego skrzce si inteligencj oczy zamiewa niepokj. Faraon nie ukrywa prawdy i uprzedzi rumaka, e maj przed sob powane niebezpieczestwa. miaek uspokoi si i dumnie unis eb. On te by gotw do walki. Na brzegu, na poudniowej granicy powiatu Zajca kapitanowie Lamerskeni i Puarma mieli powody i do wzruszenia, i do niepokoju. Wzruszy ich widok Czarnego Faraona, ktry sam sioda swego rumaka, a niepokoili si, bo musieli wysucha wymwek monarchy. Wic Tefnacht wci jest wolnym czowiekiem? Pianchi by wyranie zagniewany.

 Tak jest, Wasza Krlewska Wysoko odpar Puarma. Przecie otrzymalicie ode mnie zadanie i kazaem wam pooy koniec temu buntowi! Obdarzyem was zaufaniem, w przewiadczeniu, e rozbijecie Pnoc! Grody Hermopolis i Herakleopolis s jednak nadal w rkach nieprzyjaciela, a przez wasze nie do energiczne dziaania cierpi autorytet faraona. Puarma zwiesi gow, a Lamerskeni zaprotestowa. Nie szczdzilimy wysikw, Wasza Krlewska Wysoko, ale Tefnacht to nie jest byle przywdca plemienny, a jego wojsko to nie swawolna kupa buntownikw. Mamy przeciwko sobie prawdziw armi! Sdzisz, e nie jestem tego wiadom? Oblenie Herakleopolis bdzie dugie i trudne powiedzia kapitan piechoty. Stracimy wielu ludzi, myl jednak, e znajd jaki sposb na zdobycie tego zbuntowanego grodu. A gdy ju znajdzie si w naszych rkach, Tefnacht bdzie musia si podda. Naley si wic liczy z duymi stratami... Niestety, Wasza Krlewska Wysoko, Herakleopolis ma grube mury, a libijscy ucznicy znaj swj fach. Wylij natychmiast zwiadowcw. Dziaa maj tak, eby z murw mona byo ich zauway. Lamerskeni zdziwi si. Panie, moe lepiej by byo... - Nastpnego dnia ma si tam pojawi niewielki, ale gono zachowujcy si oddzia. W sporej odlegoci od miasta. Niewielki oddzia?... Zdobycie Herakleopolis wymaga uycia wszystkich si! Piechota niech rozbije bardzo duo namiotw i niech wytyczy taki obz, jakby do szturmu miay i wszystkie nasze siy. Wic... wic nie uderzymy? Ale jak najbardziej, kapitanie Lamerskeni. Ale nie tam, gdzie nieprzyjaciel si spodziewa.

Nartreb, zdenerwowany i rozgniewany, chodzi tam i z powrotem po murach miasta, gdy obserwator dostrzeg dwch nubijskich zwiadowcw ukrywajcych si niezrcznie za kp ciernistych krzeww. Natychmiast zameldowa o tym doradcy Tefnachta. Jest tam jeszcze dwch innych... i jeszcze dwch na skraju pl. Nartreb zszed z murw i pobieg do centralnych koszar, gdzie Tefnacht i Jutrzenka zagrzewali onierzy do walki. Ju s zameldowa. Wielu zwiadowcw... Czyli e wojska Pianchiego bd tu jutro lub w najbliszych dniach. Jutrzenka umiechna si, a Tefnacht ukry rado. Dzi wieczorem rozkaza da wszystkim misa i wina. Oficerom i prostym onierzom. Pianchi wpad w pu apk. Przez prno uderzy na t niezdobyt twierdz. Wytniemy tysice Nubijczykw i Pnoc zwyciy! Jego sowa onierze przyjli oklaskami. Tefnacht i Jutrzenka odeszli do swoich pomieszcze. Oboje byli u szczytu podniecenia, a dziewczyna mimo upau draa od stp do gw. Spenia si twoje marzenie, Tefnachcie, to marzenie, ktre stao si i moim. Rozebraa wodza, rozwizaa sobie ramiczka u sukni i namitnie zczya si z mczyzn, ktry mia pokona Pianchiego i zapanowa nad caym, na powrt zjednoczonym Egiptem. Jegeb wnosi ostatnie poprawki do uoonego cile wedug ycze Tefnachta programu jego rzdw. Koronacja na faraona w Tebach i Memfisie, eliminacja wszystkich Nubijczykw, rwnie cywilw, zburzenie Napaty, przejcie kopal zota, rozbudowa wojska i policji, stworzenie prnego urzdu ewidencji ludnoci dla sprawnego poboru rekruta, skasowanie swobd osobistych i zniesienie prawa wasnoci, cofnicie przywilejw nadanych niegdy zbyt wielu wityniom i zamiana wikszoci z nich na koszary,

zakaz opuszczania Egiptu dla wszystkich oprcz wojskowych wykonujcych polecenia Tefnachta, podwyszenie opat i podatkw w celu polepszenia bytu urzdnikw cakowicie oddanych krlowi, zwikszenie produkcji broni zarwno zaczepnej jak obronnej, budowa twierdz i wizie, natychmiastowe karanie wszystkich protestujcych. Przegldajc ten program, Jegeb przyszy minister gospodarki, oraz Nartreb przyszy naczelnik sub bezpieczestwa pastwa, byli zadowoleni ze swojej pracy. Jeden wszelako szczeg w dalszym cigu niepokoi Jegeba: trzeba bdzie przywoa do porzdku niektrych wodzw libijskich, ktrzy za bardzo chcieli by niezaleni i sdzili naiwnie, e Tefnacht t ich niezaleno zamierza uszanowa. Wikszo tych spraw zaatwi silna wadza nowego pana Egiptu, a co opomiejszym zatka si usta podarkami. Pozostawa ksi Akanosz, nie przekupiony, nieprzekupny i do uparty, by otwarcie protestowa przeciwko nowej polityce. Mona by pomyle o jego nagym zgonie, ale to wywoa niepotrzebne wzburzenie w chwili obejmowania tronu przez Tefnachta. Uda si moe jednak wykry jak skaz w otoczeniu ksicia, ktra by go ostatecznie skompromitowaa.

48

Nemrod, ksi Hermopolis, by w wietnym humorze. Jake susznie postpi, zdradzajc Pianchiego i stawiajc na Tefnachta! Zgodnie z przewidywaniami wodza Pnocy, Czarny Faraon poamie sobie teraz zby na murach Herakleopolis i jedn rzecz wreszcie poniewczasie zrozumie: osabi swoje wojska do tego stopnia, e w aden sposb nie zdoaj ju odnie zwycistwa. Ksi bardziej uwodzicielski ni kiedykolwiek, z wypachnion fryzur i starannie wypielgnowanymi domi tak by z siebie zadowolony, e przypomnia sobie o istnieniu swej maonki Nezety, ktr dawno ju zdy puci w niepami, zajty czered kochanek, mniej lub bardziej biegych w sztuce mioci. Nezeta, cho przekroczya ju pidziesitk, zachowaa i figur, i czar, nie moga jednak rywalizowa z piknymi dwudziestoletnimi intrygantkami, ktre daremnie staray si zdoby wadc Hermopolis. Ubieraa si skromnie, na gow zakadaa staromodn peruk i nie przejawiaa adnych oznak buntu. Po co mnie wezwa, Ncmrodzie? Tefnacht ukoronuje si wkrtce na faraona i da mi do wyboru jakie stanowisko w swoim rzdzie. Nie chciabym gorszy innych dworzan, bd wic musia pokazywa si w towarzystwie jakiej ony, ulegej i dyskretnej. Czy podejmujesz si tej roli?

 A jeli si nie zgodz? Oddal ci pod pierwszym lepszym pretekstem, cho cakiem legalnie, i wezm sobie inn. Utracisz oczywicie swoje przywileje i bdziesz musiaa y bez porwnania skromniej. Co bdzie naleao do moich obowizkw? Bdziesz po prostu wystpowaa u mojego boku, udawaa szczliw i rozmawiaa wycznie o gupstew-kach. Istniej mniej przyjemne role, Nezeto. Z tob nie bd przynajmniej mia kopotw i unikn nieporozumie, a do sprawowania urzdu potrzebny mi bdzie spokj. Zgadzasz si? Zgadzam. Doskonale. Wszystko sprzyjao Nemrodowi. Dziki swej intuicji przyczy si do obozu Tefnachta, Hermopolis stanie si jednym z najbogatszych miast Egiptu, on sam za jedn z waniejszych osobistoci na dworze nowego faraona. Cakowicie ju odprony szed do pokoju ostatniej swojej kochanki, syryjskiej lutnistki o niebywale zrcznych palcach, gdy na drodze stan mu dowdca warty. Ksi Nemrodzie... Pniej, teraz si piesz. Ksi Nemrodzie, jestemy obleni. Obleni?... Przez kogo? Przez Nubijczykw. Tysice Nubijczykw. Co mi tu wygadujesz, przecie wojska Pianchiego id na Herakleopolis! Nie, ksi, Czarny Faraon jest tutaj z caym wojskiem. Nemrod nie baczc, e naraa si na zadyszk, wbieg na szczyt najwyszej baszty obronnej. To co ujrza, przejo go trwog. Na wspaniaym gniadym rumaku z pow grzyw, na czele swych wojsk jecha Czarny Faraon. Twarze z bliznami po naciciach, w uszach mae zote kolczyki, podgolone z tyu gowy, kdzierzawe wosy, krtkie spdniczki, czerwone pasy... Czarnoskrzy wojownicy

z Dalekiego Poudnia wydawali si odporni na wszelkie ciosy. Ludzie okrelani na Pnocy jako trefione by" i usmalone gby" szli bez popiechu na Hermopolis. Oficerw mona byo pozna po biaych strojach, naszyjnikach z rnobarwnych pere i czerwonych perukach. Ale ich duo, ksi, ale ich duo... jcza oficer. Nemrod sta jak skamieniay i usiowa nie traci pewno ci siebie. Mury mamy mocne... Podobno Nubijczycy wyrywaj ofiarom wntrznoci i rzucaj je na er krokodylom. Podobno kady ich szturm koczy si rzezi... Podobno... Do tego! Wszyscy na stanowiska i broni miasta jak najwyszego dobra! Odeprzemy Poudniowcw. Pianchi tylko udawa, e spadnie jak sp na Herakleopolis, by tym lepiej skoncentrowa wszystkie siy i uderzy na Hermopolis, grd boga Tota. Chcia zapewni sobie wzgldy tego boga. Jake bowiem mgby dziaa na przekr tradycji i poprowadzi natarcie bez pomocy patrona wiedzy? Ani Tefnacht, ani Nemrod nie wzili pod uwag tej strony osobowoci Nubijczyka. Traktujc go jako po prostu zdobywc, nie uwzgldnili sakralnego wymiaru jego urzdu. Nie pora bya jednak na lamenty. Nemrod ma broni miasta, wic bdzie go broni. Przecie mury jego grodu odstrasza bd wroga nie gorzej ni mury Herakleopolis. Kapitan Lemerskeni ubrany by jeszcze gorzej ni jego podwadni, a jedyn ozdob jego stroju stanowia zgrzebna lniana chusta okrcona wok akacjowego ramienia. Od dobrych paru minut uwanie wpatrywa si w ten sam odcinek muru. Wic sdzisz, e powinnimy skierowa gwne uderzenie wanie w to miejsce? zapyta Pianchi. W adnym wypadku, panie. Ten odcinek murw Nemrod zniszczy z wasnej woli, by wcign nasz korpus ekspedycyjny w puapk. Jestem przekonany, e skoro podstp mu si nie powid, kaza to miejsce szczeglnie umocni.

 C by wic radzi? Gdybym mia sucha tylko siebie, uderzybym czoowo. Niestety, nie mamy przed sob maej forteczki, takiej jak Urwisko Wielkich Zwycistw. Spjrz, panie, jakie wysokie i jak szerokie s te mury! Czoowy szturm na nie musi zakoczy si klsk. Stracimy mnstwo ludzi, a pewnoci, e uda nam si wedrze, nie ma adnej. Szczerze mwic, Wasza Krlewska Wysoko, gotw jestem walczy, ale po co gin w takim ataku bohaterskim, ale bezsensownym? Nie masz innego pomysu? Lamerskeni bezradnie pokrci przeczco gow. Puarma rad by wzi nad nim gr i olni wadc, ale i jemu nic nie przychodzio do gowy. Wojska nubijskie, mimo przewagi liczebnej, nie miay adnych szans na wzicie Her-mopolis. Zadaliby pewnie obrocom cikie straty, ale za jak cen! Kacie rozbija namioty! rozkaza Pianchi. Lamerskeni osobicie nadzorowa prac oddziaw inynieryjnych. Pylisty grunt zlano wod, wytyczono uliczki i rozbito namioty. Byy rnej wielkoci od ogromnego pomieszczenia dla pary krlewskiej a po malutkie namiociki dla niszych oficerw. Nakarmiono konie, osy i woy, zmontowano wozy, ktre w czciach przypyny tu na statkach, lekarze zajli si chorymi, a onierze wrd bezustannej gadaniny oddali si grze w koci, byleby tylko zapomnie o czekajcej ich krwawej bitwie. Krlowa Abilea nie prnowaa. Poustawiaa w krlewskim namiocie fajansowe kubki, szklane ampuki z wonnociami, naczynia z pokrywkami w ksztacie baraniego ba i malutkie, podobne do lotosw wachlarzyki. Nie zapomniaa o puzderkach, w ktrych mieciy si soiki z kremami i maciami. Suba przyniosa niezbdne skrzynie na odzie oraz alabastrowe i zote naczynia. Gdy Pianchi wszed do przeznaczonego dla siebie namiotu, by olniony. Odtworzya tu nasz paac napacki, Abileo! Tylko kilka izb, a i to bardzo niedoskonale. Toczymy teraz wprawdzie wojn z nieprawoci, ale nie wynika std,

e mamy y jak barbarzycy. Ale ty... Wygldasz na tak zajtego... Delikatnymi domi pogadzia ma po policzkach. Jak mogabym ci pomc? Hermopolis wydaje si nie do wzicia. Nawet Lamerskeni gotw jest si cofn. Ty si nie cofniesz. Systematyczne szturmy dadz tylko ten wynik, e poniesiemy cikie straty. Jeli chcemy wzi Hermopolis, trzeba znale inny sposb. Gdy na drodze wyrasta przeszkoda nie do pokonania, naley albo j obej, albo zmieni natur tej przeszkody. Trzeba wic zrobi tak, eby mury przestay by murami... Masz racj, Abileo!

49

Ciele nubijscy pracowali dniem i noc, budujc ogromne katapulty, piechurzy montowali wysokie platformy na koach, a poganiacze popdzali osy, ciko objuczone koszami z ziemi. Kapitan Lamerskeni sta oparty o pie palmy, u odyg papirusu i z niedowierzaniem spoglda na wszystkie te poczynania. Rozkaz wyda Pianchi powiedzia Puarma. Zaufaj mu! Bra fortec przy pomocy osw! I ty naprawd w to wierzysz? Zapominasz o katapultach. Nie znam si na tych machinach. Wrd oddziaw przybyych z Napaty jest specjalna jednostka do ich obsugi. Piasek w oczy i nic wicej! A ty w kko swoje, bo twoi ludzie nie id tym razem w pierwszej linii. Lamerskeni zacz pomrukiwa jak niedwied. Z wysokoci wiey straniczej Nemrod przyglda si przygotowaniom Nubijczykw i nic nie rozumia. Dowdca twierdzy te nie wiedzia, co myle. Dlaczego nie ruszaj do szturmu?

 Zadziwiajce. A przecie dobrze znamy zwyczaje nubijskich wojownikw. Po co te dziwne machiny? Nigdy nie widziaem niczego podobnego, ksi. Moim zdaniem nie wiedz, jak si do nas dobra, i chc nas przestraszy. Ogromny gaz wystrzelony z katapulty zniszczy na murach kilka blanek z nie wypalanej cegy, zabi dwch ucznikw libijskich i kilkunastu rani. Obsuga tej nubijskiej katapulty ju przy pierwszym strzale dobrze mierzya. Prawie jednoczenie zaczo strzela dwadziecia katapult, powodujc cikie straty wrd obrocw na murach. Pianchi skin na poganiaczy osw, e pora rusza. Za osami poszy woy, cignc wozy z tonami ziemi. Ten pochd i wyadunek osaniali ucznicy Puarmy. Stojc na wysokich platformach, kadli pokotem Libijczykw, z ktrych bardzo niewielu zdyo wystrzeli. Strzay z ukw i pociski z katapult paday gsto i celnie, zgino wielu obrocw miasta, a saperzy formowali tymczasem nasyp, ktry mia opasa mury obronne i sign a do trzech czwartych ich wysokoci. Mury Hermopolis nie byy ju przeszkod. ucznicy Puarmy bez najmniejszych strat zdobyli pozycje obrocw na murach. Gdy doczy do nich Pianchi, stwierdzi, e oporu miasta nie zamano jednak ostatecznie. W paacu, zbrojowni, w koszarach i spichrzach trzymay si jeszcze niedobitki. Ale nad uliczkami i placykami, gdzie leay sterty trupw, unosi si ju odr zgnilizny. Wkrtce Hermopolis nie bdzie miao czym oddycha. Lamerskeni niecierpliwi si. Wasza Krlewska Wysoko, teraz kolej na mnie. Moi onierze szybko zaatwi si z tymi tchrzami.

 Nie ud si, kapitanie. Ci tchrze w obronie ycia walczy bd zajadle. Po co naraa naszych onierzy? Wic... wic co rozkaesz? Czeka na reakcj naszego byego sprzymierzeca, Nemroda. Wkrtce wszyscy zginiemy przepowiada dowdca twierdzy. Miesic, moe dwa bdziemy w stanie si opiera, ale potem... Pogld zwierzchnika podzielali wszyscy oficerowie. Notable zaczli jcze, przewidujc los, jaki zgotuje im Czarny Faraon. Nemrod zmarszczy brwi. Musimy si opiera rzek. Wicej, musimy uderza. Pianchi myli, e ju zwyciy, pokaemy mu, e si myli. Miasto jest otoczone przypomnia dowdca. Stracilimy poow ludzi, a wojska Pianchiego nie poniosy adnych strat. Jeli zrobimy wycieczk, zniszcz nas do reszty. Co proponujesz? Dowdca zwiesi gow. Pertraktacje, Ksi Nemrodzie. Masz na myli... kapitulacj? Myl, e to najlepsze wyjcie. Czy ty oszala? Pianchi wszystkich nas wymorduje. Gos zabra jeden z dostojnikw. Bye jego sojusznikiem, Nemrodzie, i zdradzie go. To ty odpowiesz przed Pianchim, a nie miasto. Czarny Faraon nie ma adnych powodw, eby si mci na mieszkacach, jeli kornie poddadz si jego woli. Jestem waszym ksiciem i to mnie winnicie posuszestwo! Dowdca ma racj! Trzeba pertraktowa.

Najbogatsi dostojnicy Hermopolis wosy zaplecione w warkoczyki, cienkie i postrzyone w szpic brdki, kwieciste szaty wyszli z bramy paacu Nemroda. Nubijscy ucznicy na murach napili uki. Nie strzela! rozkaza Puarma. Nie maj broni. Wysannicy, trzymajc w rkach skrzynki pene zota, szlachetnych kamieni i drogich tkanin, minli plac zasany trupami polegych Libijczykow i stanli przed furt w murze miasta, gdzie czeka na nich Lamerskeni. Najstarszy zwrci si do kapitana. Czy pozwolisz askawie, bymy zoyli te dary u stp faraona? Najpierw was obszukam. T poniajc procedur notable znieli bez szemrania. Potem Lamerskeni zaprowadzi ich w gb obozu. Pianchi siedzia na tronie z pozacanego drewna, a sudzy wachlowali go dla ochody. Rzecznik delegacji skoni si przed nim. Zechciej, Wasza Krlewska Wysoko, przyj te dary od miasta Hermopolis. Zebralimy te bogactwa, by ci je ofiarowa. Nasze miasto pada przed tob na twarz, czczc twoj wielko i bagajc ci o ask. Przysa was Nem rod? Samimy tak postanowili, on tylko wyrazi zgod. Dlaczego nie przyszed tu z wami? Lka si twego gniewu i... I susznie przerwa Pianchi. Kiedy wreszcie otworzy przede mn bramy tego miasta, ktre jest moje, a on mi je ukrad? Wasza Krlewska Wysoko, zechciej zrozumie obawy Nemroda. Twj ksi jest zwykym buntownikiem, a co gorsza zdrajc! Jaki krl okazaby tyle saboci, by udzieli przebaczenia komu, kto nie zasuguje na nie? Rzecznik dra z przeraenia, prbowa jednak broni sprawy miasta. Nemrod ciko zawini i ubolewamy nad tym. Czy

jednak Hermopolis powinno ponosi skutki twego susznego gniewu? Jego mury obronne le w gruzach, zgina poowa zaogi. Dzi nasze rodziny yj w trwodze i nikt nie wie, co czeka go jutro. Czarny Faraon wsta. Nemrod i Hermopolis pogwacili prawo bogini Maat, zapomnieli o zoonej mi przysidze wiernoci. Czy taka zbrodnia nie zasuguje na jak najsurowsz kar?

50

Kochanka Nemroda nacieraa mu plecy rzadk i drog oliw z moringi, nie bya jednak w stanie go ukoi. Czue pieszczoty okazay si rwnie nieskuteczne i dziewczynie zrobio si przykro, gdy Nemrod szorstko j odepchn. Na progu staa jego prawowita ona, Nezeta. Po co tu przysza? Jeli przeszkadzam ci w miostkach, przyjd pniej. Zmykaj! rzuci Nemrod kochance. Odesza uraona. Wszyscy zginiemy rzek ksi do Nezety. Pianchi nie bdzie mia cienia litoci ani dla mnie, ani dla mieszkacw naszego grodu. Przykro mi, moja droga. Nigdy nie bdziesz wielk dam na dworze Tefnachta. Skoro nie ma nadziei na uniknicie gniewu Czarnego Faraona, pozwl mi podj ostatni prb pertraktacji. Nemrod zdziwi si. A to jak? Jestem twoj maonk, wic poprowadz orszak kobiet i dzieci. Bdziemy bagay Pianchiego o lito. Nie macie adnych szans na sukces. Niech przynajmniej sprbuj. Lamerskeni spoglda podejrzliwie na mijajcy go dziwny pochd, na ktrego czele z dumnie podniesionym czoem

kroczya skromnie ubrana kobieta. Nie odway si jej obszuka, doradzi jednak Puarmie, by by w pogotowiu i w razie zagroenia przebi j jedn strza. Za Nezet postpowao kilkadziesit kobiet z dziemi jedne byy wystraszone, inne prawie rozbawione widokiem gronie wygldajcych wojownikw nubijskich. Jaka dziewczynka dotkna tarczy onierza, a on wzi j na rce i poszed razem z pochodem, opowiadajc maej bajk z dalekiej Nubii. To niezwyke poselstwo przyja krlowa Abilea. Nezeta uklka. Jestem maonk Nemroda i przyszam tu baga ci o darowanie nam ycia. Wsta. Nie wczeniej, a dasz mi sowo faraona. Sdzisz, e gotw bdzie okaza ask? Czy krl Egiptu jest wadc bez serca? Chod za mn! Krlowa Abilea wprowadzia Nezet do namiotu, gdzie na sykomorowym krzele z nogami w ksztacie byczych kopyt siedzia Pianchi i gasi pragnienie, popijajc z kubka chodne mleko. Szlachetna postawa przybyej wywara na nim wraenie. Wasza Krlewska Wysoko, nazywam si Nezeta. Na swoje nieszczcie zostaam on Nemroda, bo go kochaam. Unieszczliwi mnie tak bardzo, e straciam ca rado ycia. Dzi chciaabym si sta ordowniczk mojego miasta i jego mieszkacw. Wtoczono ich w jarzmo zdrajcy i zmuszono do posuchu. Kara tych ludzi to byaby niesprawiedliwo. To Nemrod, i tylko on, winien odpowiada za swoje czyny. W takim razie osdzi Pianchi niech stawi si przede mn. Nemrod z uwag wysucha sw ony, nie omielajc si jej przerywa. Co mu proponowaa? Wyrok mierci! Stawi si przed Pianchim? To to byoby samobjstwo! Nezeta

z najwysz powag wzywaa ma do okazania odwagi, gdy tylko dziki temu tysice ludzi ocali ycie, miastu oszczdzone zostan straszliwe cierpienia, a on sam okae si wadc, ktremu los poddanych ley na sercu. adna dotychczas kobieta tak sobie z niego nie zadrwia, nigdy nikt tak go nie poniy, i to nawet nie podnoszc gosu. Nezeta oddalia si, pozostawiajc Nemroda samego w obliczu odpowiedzialnoci. Nemrod kocha swoje miasto, ale nie a tak jak siebie samego. Pozostawao mu wic tylko jedno wyjcie: podj prb ucieczki i dotrze do Tefnachta. Wartownicy zmieniali si zaraz po wicie. Przez kilka minut dostp do dolnej bramy bdzie wolny. W chopskim przebraniu pjdzie obok spichlerzy, minie plac wicze, przekroczy zewntrzny mur i przelinie si przez linie nieprzyjaci. Ryzykowne przedsiwzicie, ale przecie nie ma nic do stracenia. Otworzy drzwi komnaty. Tu czekaa na niego ona, a przy niej kilku wartownikw. Radni miejscy, oficerowie i lud, wszyscy s zgodni odezwaa si Nezeta. Ksi Hermopolis powinien stawi si przed swym monarch. Strach. Ohydny strach, od ktrego skra lepi si do ksicych szat i pokrywa ostrym potem, strach, wobec ktrego wola Nemroda jest bezsilna. Gdyby przynajmniej zemdla i pogry si w niebycie! Wci jednak szed przed siebie niby pijany, ktry na swoje nieszczcie zachowuje pen wiadomo. Wreszcie, pod nienawistnymi spojrzeniami tysicy wojownikw, wkroczy do obozu nubijskiego. Gdyby Lamerskeni nie mia rozkazu doprowadzi przed oblicze faraona Nemroda caego i zdrowego, chtnie zgruchotaby mu gow sw akacjow rk. Kapitan jednak sdzi, e Pianchi zechce osobicie nasyci swj gniew... Moe da wojsku wspaniay pokaz tortur, przypominajc w ten sposb Nemrodowi, e dane sowo to rzecz wita.

Puarma unis skraj krlewskiego namiotu i wpuci ksicia, ktry stan na progu i zastyg w bezruchu. Wchod! Lamerskeni szturchn jeca w plecy. Nemrod zamkn oczy, w nadziei e koszmar zniknie. Gdy znw je otworzy, ujrza naprzeciwko siebie atletyczn posta Czarnego Faraona. Jeste, Nemrodzie, jak zwykle elegancki. Reputacja nie pozbawiona podstaw... Wasza Krlewska Wysoko... Czy nie przyznasz, e serce ludzkie to ster, ktry niekiedy pogra swego waciciela, gdy jest w rkach Boga? To Bg rozstrzyga o naszych losach i czyni z nas to, czym jestemy. Serce zaprowadzio mnie na manowce i wcigno na z drog. Dziki tobie pojem wasne bdy i przychodz baga ci o wybaczenie. Pianchi doby sztylet z pochwy i j przyglda si ostrzu. Masz racj, Nemrodzie. Serce pojmuje, myli, wydaje rozkazy czonkom, kieruje jzykiem i daje zdolno poznawania. Su swemu sercu przez cay czas ywota", pisa mdrzec Ptahhotep. Nie rb wicej nad to, co ci polecono, i nie pomniejszaj czasu suby swojemu sercu: dusza bowiem brzydzi si, jeli odejmujesz mu nawet jedn chwil" *. Ten, czyje serce jest mocne i stae, kto nie jest niewolnikiem swych dz i swego brzucha, ten tylko moe liczy, e bosko mu si objawi i do przemwi. Czy dotyczy to i ciebie, Nemrodzie? Nie, Wasza Krlewska Wysoko. Starzy mdrcy twierdz, e czterej nasi wrogowie to chciwo, guchota, niedbao i upr. Czy ci wrogowie nie pokonywali ci kolejno? Dzisiaj jedynym zwycizc jeste ty i pragn znw sta si twoim sug. ycie porwna mona do szachownicy zoonej z biaych i czarnych pl. Jedne s dla nas pomylne, inne nie. A potem przychodzi mier. To nie ona jest wana,
* Rylcem i trzcin przekad T. Andrzejewski, A. Szczudowska.

wany jest stan ducha, w jakim nas zastaje. Czy gotw jeste umiera, Nemrodzie? Ksi Hermopolis przyklkn, nie odrywajc oczu od ostrza sztyletu. Nie, Wasza Krlewska Wysoko, nie jestem gotw. mier przeraa mnie i nawet staro nie odbierze mi umiowania ycia. Co moe zaofiarowa mi zdrajca? Wszystkie skarby Hermopolis nale do ciebie. Zoto, srebro, lapis-lazuli, turkus, brz... Podatki otrzymywa bdziesz regularnie i wszyscy bd ci lepo posuszni, a ja pierwszy. Znalazem ju twojego nastpc, Nemrodzie. Ksi powoli wsta, wci nie mogc oderwa wzroku od ostrza sztyletu. Chcia przynajmniej umrze stojc. Mimo przeraenia zada pytanie, ktre palio mu wargi. Kto... kto nim jest, o panie? Ty sam, Nemrodzie. Kt inny potrafiby tak roz tropnie rzdzi tym miastem?

51

Zimna Gowa pisa sprawozdanie do krlewskich archiww i krci nosem. Co ci si nie podoba? zapyta Pianchi. Nie zmuszaj mnie, Wasza Krlewska Wysoko, do krytykowania twoich decyzji. Zawsze wiernie ci suyem i nadal bd suy. Pozwl, Zimna Gowo, niech troch pozgaduj. Chciae, ebym kaza torturowa Nemroda przed caym wojskiem, prawda? Nie lubuj si w okruciestwie... Zrozum jednak, panie, e zatwierdzenie zdrajcy na stanowisku moe urazi wielu porzdnych ludzi. Mojej rzeczywistej decyzji nikt jeszcze waciwie nie oceni. Czy krlowa gotowa? Czeka na Wasz Krlewsk Wysoko. Pianchi i Abilea zasiedli na tronie. Zbliyli si ksi Hermopolis Nemrod i jego maonka Nezeta, ktra trzymaa w prawej rce sistrum ze zota, a w lewej drugie, z lapislazuli. Metalowe prty instrumentw delikatnie potrzsane drgay, wydajc dwiki odpdzajce ze moce. Za onierzami nubijskimi cisna si ludno miasta, zaciekawiona, co powie Czarny Faraon. Hermopolis owiadczy Pianchi wskutek po-

stawy Nemroda doznao cikich ran. On zatem powinien je opatrzy, a pokj, ktry wanie przywrciem, wykorzysta dla zapewnienia miastu pomylnoci. Kady, kto uzna swoje bdy, bdzie mg si poprawi, byleby tylko nie schodzi wicej z drogi bogini Maat. Czy zobowizujesz si wreszcie, Nemrodzie, dobrze wypenia swoje obowizki? Na imi faraona i na moje wasne ycie zobowizuj si. Zwaywszy na cikie bdy, jakich si dopucie, nie byoby dobrze, gdyby wadz sprawowa mia sam. Dlatego to twoja maonka zostaje moj specjaln przedstawicielk przy tobie i bdzie zdawa mi spraw z twoich poczyna i zachowania. W przypadkach spornych decyzja naley do niej. Maonka twoja przewodniczy bdzie radzie starszych, zarzdza majtkiem miasta i dba o dobro jego mieszkacw, ktre ma by jedynym celem i dla ciebie. Na szlachetnej twarzy Nezety nie zna byo adnego wzruszenia, natomiast Nemrod zachwia si jak uderzony berem faraona. Panuj nad sob szepna mu ona. Nie zapo minaj, e ksi Hermopolis powinien dawa przykad. Z piersi mieszczan doby si piew: Jak wspaniae s twoje czyny, o Pianchi, Synu wiatoci. Ty, co niesiesz nam pokj, osaniaj powiat Zajca i nasze miasto i pozwl witowa". Kapan-ofiarnik z zachowaniem rytuau i pod okiem Zimnej Gowy ubi wou, ktrego weterynarz uzna wczeniej za zwierz czyste. Odci mu praw tyln nog, symbol siy, potem umacza sobie rk we krwi zwierzcia i wycign j w stron kapana bogini Sechmet. Ten obwcha rk i natychmiast wyda orzeczenie: energia zwierzcia jest zdrowa i doda ka wszystkim tym, co je bd miso. Hermopolis, uspokojone, swobodne i szczliwe, otwaro na ocie swe wielkie bramy przed Czarnym Faraonem, ktry przeszed wysadzan tamaryszkami alej i wstpi do

wityni Amona. U wejcia przed pylonem stay dwa olbrzymie posgi Ramzesa Wielkiego. Oddawszy cze ukrytemu bogu, Pianchi uda si do wielkiej wityni Tota. Tu, u stp wielkiego, piciometrowego kamiennego pawiana, powita faraona arcykapan, umiechnity staruszek, ktry ju jako osiemnastoletni chopiec wprowadzony zosta w misteria boga wszechwiedzy. Ujrza, e cie boga osania faraona, a jego dziaaniem kieruje niebiaskie ka. Pianchi, zachwycony, zwiedzi park, gdzie znajdoway si sadzawka lotosw, miejsce narodzin pierwszego soca, Wyspa Pomieni i Jezioro Dwch Noy, miejsca zwyciskiej walki boga z ciemnociami, a take witynia prajaja, w ktrym mieciy si wszystkie pierwiastki tworzenia. Nemrod rozmyla. Zosta wprawdzie poniony w oczach mieszkacw miasta, ale jego yciu nic nie grozi. Ma rwnie pewne przywileje, i to nie byle jakie. Bdzie oczywicie musia podporzdkowa si onie, ale tytu ksicia Hermopolis zachowuje. A moe uda mu si jeszcze przekona Pianchiego, e tak jak w przeszoci, tak i teraz tylko on, Nemrod nadaje si tu na namiestnika, Nezeta za nie ma ani do si, ani kompetencji, by zarzdza tak wielkim miastem? Trzeba byo tylko poczeka, a Czarny Faraon wyjdzie wreszcie ze wityni Tota, gdzie od wielu ju dni studiowa stare teksty mitologiczne i spdza dugie godziny na rozmowach z kapanami, rozkoszujc si ich rozleg wiedz. Krl wyszed wreszcie ze wityni i zgodzi si zajrze do paacu. Wasza Krlewska Wysoko Nemrod by peen entuzjazmu poka ci cuda! Czy jeli zdoam ci olni, pozwolisz mi, bym lepiej broni swojej sprawy? Oblicze Pianchiego pozostao nieprzeniknione. Wci podrygujc, Nemrod prowadzi faraona przez sto pidziesit komnat paacu. Wszystkie skropione byy wonnociami i wszystkie tony w kwiatach. W sali posucha,

w salonach przyj i w pokojach mieszkalnych stay otwarte skrzynie pene zota, klejnotw, tkanin i pachnide. Pianchi nie zdradza jednak adnych oznak podziwu. Szed obojtnie, jak gdyby wszystkie te wspaniaoci w ogle go nie interesoway. Nemrod, cho zawiedziony, bynajmniej si nie zniechca. A moe monarcha ukrywa swoje prawdziwe oblicze? Zreszt... Jest jeszcze ostatni skarbiec, ktry oczaruje najsurowszego nawet czowieka. Ksi Hermopolis demonstracyjnie odsun zason. Wasza Krlewska Wysoko, oto moje najkosztow niejsze skarby... Nale do ciebie. Na kolorowych poduszkach spoczywao dziesi wspaniaych stworze, nagich i starannie umalowanych dziewczt. Jedne czytay poematy, inne gray sodkie melodie na lutniach lub malutkich harfach. Zaprowad mnie do stajni, Nemrodzie. Do stajni?... Jeli chcesz konia, natychmiast ka ci go podstawi. Nie lubi powtarza rozkazw. Tak, tak... Do tego mierdzcego i przeznaczonego tylko dla komuchw miejsca Nemrod nie zaglda jeszcze nigdy. Pianchi z pewnoci wystawia go na prb. Prowadzi go wic ku stajniom, wes i rozmowny. Pianchi zatrzyma si przed skadem paszy. Wzi gar ziarna i upuci je na posadzk. Lepi si stwierdzi. Czy to... czy to takie wane? Gdyby to ziarno byo wysuszone jak naley, odbijaoby si od posadzki. Ta pasza niewiele jest warta. Zajm si tym, Wasza Krlewska Wysoko. Pianchi podszed do konia, ktry mia obrzk na oku, eb i nogi pokryway mu ciemne plamy. Zwierz, zrazu przestraszone, potem dao si pogaska. Ma gorczk... Dlaczego nie jest leczony? Bdzie, przyrzekam ci.

Krl wszed do jednej z przegrd. Stojcy tu ko mia zwichnite biodro i nadwerone minie. Poda mi tu ma! Osobicie natar zwierz, ktrego grzbiet by tak zwiotczay, e strach byoby ich dosi. Wdziczne oczy pacjenta poruszyy Pianchiego. Konie masz poranione, zagodzone i zaniedbane. Tak jak prawd jest, e yj i e bg Amon mnie kocha, tak widok tych sponiewieranych zwierzt boli mnie bardziej ni wszystkie twoje zbrodnie. Twoje skarby, Nemrodzie, ka przenie do wityni w Karnaku. A ty, wyrodny ksi, bd szczliwy, e jestem tak askawy.

52

Nubijczycy witowali do pna w nocy, opychajc si swoimi ulubionymi potrawami: jajkami, zsiadym mlekiem i kolcin. Lamerskeni, cho niele pijany, zachowa jednak do sprawnoci umysu, by pokrzykiwa na swoich drzemicych onierzy i obiecywa im wspania walk przy zdobywaniu Herakleopolis. Tym razem poka, ile s warci, i dokonaj czynw, o ktrych pamita bd przysze pokolenia. Z tarasu paacu w Hermopolis Pianchi przyglda si witujcemu miastu. Abilea delikatnie uja go za lewe rami. Nie dopucie do rzezi, Pianchi. Opatrzono rwnie konie... Mielimy jednak duo szczcia. Nemrod tak bardzo kocha sam siebie i tak uwielbia kompromisy, e nie odway si narazi miasta na zniszczenie. Z Tefnachtem nie pjdzie tak gadko. On ma przed sob jasno wytknity cel i prdzej powici wszystkich swoich ludzi, ni ustpi. Duo mylaam o Nemrodzie... Czyby miaa do mnie pretensje, e nie do surowo go ukaraem? Ten czowiek ma ogromny talent do zdrad. Jak my lisz, moe daoby si to spoytkowa do celw pokojowych? Co masz na myli, Abileo? W miar jak krlowa przedstawiaa swj plan, Pianchi

coraz gorcej dzikowa bogom, e dali mu za on tak wyjtkow kobiet. Tefnacht szala. Dziki mnie krzycza do Nartreba i Jegeba uzyskalicie bogactwa i wpywy. Majtek nadal powikszacie sposobami, o ktrych wol nic nie wiedzie. dam jednak w zamian informacji o ruchach wojsk Pianchiego. Panie odezwa si przymilnym gosem Jegeb nie mamy prawa ci zwodzi. Niczego nie wiemy na pewno, tak sprzeczne docieraj do nas informacje. Wedug jednych Czarny Faraon zawrci ju do Nubii, wedug innych od szeregu dni oblega Hermopolis. Nie cierpi takiej niepewnoci! Radcie sobie, jak chcecie, ale musz wszystko wiedzie! Do gabinetu generaa wesza z rozpromienion twarz Jutrzenka. Czy zamiast traci tu czas na czcz gadanin nie wolaby, mj drogi, dowiedzie si czego o tym, co w Her mopolis? Nartreb wykrzywi si gniewnie. Za pozwoleniem, rozmawiamy tu o sprawach powanych i... Ksi Nemrod prosi o posuchanie... Nie sdzisz, e to co powanego? Wiadomo z szybkoci pdzcego szakala obiega miasto. Tefnacht uzna wic, e trzeba wezwa do paacu cay dwr. W wielkiej sali kolumnowej stawi si wkrtce Nemrod, elegancki i swobodny, a jego postawa uspokoia obecnych. Ogromnie si ciesz, e znowu ci widz, Tefnachcie. Bardzo cieszy nas twoje przybycie, Nemrodzie. Czy oznacza ono, e Hermopolis jest wolne, a Pianchi zwin oblenie? Czarny Faraon urzdzi wielk demonstracj siy.

Jego wojska ruszyy do szturmu na mury miasta i musiay si sromotnie wycofa. Wobec ogromu strat Nubijczyk nakaza odwrt. Teraz trzeba bdzie wykurzy go z Teb. Wojownicze wystpienie ksicia Hermopolis zostao przyjte burzliwymi oklaskami. Tefnacht podszed do niego, zoy mu gratulacje i zaprosi na wspania uczt. Herakleopolis witowao. Pod rozbawionym okiem biesiadnikw, ktrzy osuszali jeden po drugim kolejne dzbany szczodrze rozdzielanego piwa, przybrani w girlandy kwiatw chopcy i dziewczta bawili si w ganianego, to apic si, to znw uciekajc. Podczas gdy Tefnacht i Jutrzenka, oboje tryumfujcy, odprawiali jednego po drugim niezliczonych petentw, Nemrod siedzia pod wielk palm i zaywa chodu w towarzystwie Akanosza i ksicia Herakleopolis, Peftau. Ten ostatni troch przyty, a na jego rumianej twarzy goci wyraz prawdziwej satysfakcji. C za wspaniay wieczr, przyjaciele mwi. Jake susznie postpilimy, idc za Tefnachtem, ktry poprowadzi nas do tak wspaniaego zwycistwa. Teraz przyjd dalsze, wiele dalszych. Dzi jestem pewien, e wkrtce wkroczymy do Teb i przywitaj nas tam jako wyzwolicieli. Ta wojna nuy mnie stwierdzi Akanosz. Chtnie wrcibym do siebie do Delty i zapomnia o caym tym konflikcie. Nie mw tak skarci go Peaftau. Nikomu z nas nie wolno opuszcza Tefnachta w chwili, gdy nasze wojska szykuj si do ostatecznego rozgromienia Czarnego Faraona! Niech ci tak nie ponosi doradzi Nemrod. Dziwi ci mj entuzjazm, zdaje si, ale bardzo si baem, e mury obronne Hermopolis nie oka si do mocne, by powstrzyma onierzy Pianchiego. Teraz jestem ju spokojny i... ...nie masz racji dokoczy Nemrod. Ksiciu Peaftau krew napyna do twarzy.

 Nie rozumiem ci. Posuchaj mnie uwanie, Peftau, a ty te, Akanoszu. Najcenniejszym waszym dobrem jest ycie, nieprawda? Oczywicie, Nemrodzie, ale skd to pytanie? Bo bardzo szybko je stracicie, jeli podejmiecie niewaciw decyzj. Od decydowania jest Tefnacht zauway Aka-nosz a nie my. Tak, ale nie w tych okolicznociach. Czy mgby nam wreszcie wyjani, o co chodzi? Kamaem. Akanosz i Peftau spojrzeli na siebie, niczego nie rozumiejc. Kamae?... Kiedy? Czarny Faraon zaj Hermopolis. Kpisz sobie z nas, Nemrodzie! Prbowaem stawia opr, ale Pianchi rozporzdza sprztem, wobec ktrego wszystkie nasze mury s na nic. Ma katapulty, ktre miotaj ogromne gazy, rozwalaj mur i zabijaj obrocw. Ma w dodatku oddziay inynieryjne i ucznikw. Wynikaoby std, e Pianchiemu nie oprze si adna twierdza? zaniepokoi si ksi Peftau. Taka jak Hermopolis na pewno nie. Mury twojego miasta, Peftau, nie oka si mocniejsze od moich. A co... co si stanie, gdy Czarny Faraon na nas uderzy? Zgin tysice Libijczykw, ale i mieszkacw twojej prowincji. Herakleopolis dozna cikich zniszcze i wpadnie w rce Pianchiego. Nie moemy dopuci do takiej katastrofy. To jest wanie powd, dla ktrego przybyem tu i przekazuj wam prawd, o ktrej Tefnacht nie ma prawa si dowiedzie. Dzi w nocy wracam do siebie zoy sprawozdanie z tej wizyty faraonowi, ktry jest jedynym wadc Egiptu. Ksi Peftau by cakowicie zbity z tropu. A my?... Co my mamy robi? Sam powiedziae. Nie dopuci do katastrofy.

53

Po miosnej nocy, w czasie ktrej Jutrzenka graa na wszystkich rejestrach podania kochanka, Tefnacht podj wreszcie decyzj. Zaatakuje Teby gwnymi siami, do ktrych docz zaogi Herakleopolis i Hermopolis. Pianchi w odwrocie nie bdzie si spodziewa tak gwatownego i tak potnego uderzenia. Albo nadal bdzie si cofa i odda pole wojskom Pnocy, albo stawi opr i poniesie ogromne straty. Tak czy owak czeka go klska, pod warunkiem e natarcie wyjdzie z Memfisu. Jad z tob rzeka Jutrzenka. Na miejscu zajm si przygotowaniami do koronacji. Naczelny wdz pogaska j po piersi. Czy naprawd chcesz by krlow Egiptu? Rb ze mn, co chcesz, byleby wygra t wojn. Jeste ode mnie znacznie modsza, Jutrzenko... Co bdzie, jeli si zakochasz w kim innym? Zielone oczy Jutrzenki zabysy gniewem. Czy sdzisz, e krlowa Egiptu moe by a tak gu pia, eby sta si niewolnic swoich zmysw? Bdzie my laa tylko o odbudowie tego kraju, a na to cae jej dugie ycie moe okaza si za krtkie. Tefnacht odsun si i wpatrzy si w ni. Wiem, co chc z tob robi, Jutrzenko, i wiem rw nie, e bdziesz nosia swoj godno lepiej ni jakakolwiek inna kobieta.

Nartreb i Jegeb mieli dwch gwnych wrogw, z ktrymi szczeglnie trudno byo im walczy: kobiety i upa. Wskutek tego ostatniego puchy im nogi w kostkach i palce u ng, a nawet mzgi dziaay wolniej. Powrt na Pnoc, choby na kilka dni, wydawa im si umiechem losu, cho nie zdoali jeszcze pozby si Jutrzenki, ktrej wpyw na Tef-nachta nadal sprawia im kopoty. Pakowali wanie do drewnianej skrzyni garnuszki z odwieajc maci, gdy jaki czowiek o szczurzej twarzy przyby ze swoim sprawozdaniem. Masz wreszcie co, co mogoby skompromitowa ksicia Akanosza? zapyta zdenerwowany Nartreb. Niestety, nie, ale... Za godzin wyjedamy i nie mamy czasu na dyskusje. Rb swoje i oby z lepszym skutkiem. Agent nie ustpowa. Wydaje si, e yciorys ksicia Akanosza jest bez skazy, ale intryguje mnie jeden drobiazg. Jaki? zainteresowa si Jegeb. Chodzi o on ksicia... Nikt nie umie mi powiedzie, co robia przed wyjciem za m. Niewane stwierdzi Nartreb. A moe wane wtrci Jegeb. Zamy, e ona Akanosza ma co do ukrycia... Wsz dalej zwrci si do czowieka o szczurzej twarzy. Gdy wrcimy, postaraj si ju mie co istotnego, jeli zaley ci na dobrej zapacie. Tefnacht i jego dwr, do ktrego nalea rwnie Akanosz, wyruszyli z Herakleopolis o pierwszej godzinie dnia. Towarzyszya im eskorta wozw bojowych i ucznikw. Potna armia libijska miaa niebawem opuci baz na tyach, przej przez rodkowy Egipt i zaj Poudnie. Pianchi zostawi w Hermopolis ledwie stu onierzy piechoty pod dowdztwem ony Nemroda, ktra od chwili objcia funkcji okazaa si i kompetentna, i konsekwentna.

M znaczy dla niej tyle co piro w rku pisarza, nawet jeli pozostawa arbitrem elegancji. Nemrod wrci do miasta i ogarny go wtpliwoci. To prawda, wykona zadanie, oszuka Tefnachta, wyjawi prawd Akanoszowi i ksiciu Peftau, ale co zrobi ten ostatni? Przecie wci pozostaje pod urokiem Tefnachta i wierzy w ostateczne zwycistwo Pnocy. Wedug Nemroda genera uda, e opuszcza miasto, by tym lepiej przygotowa puapk. Kapitan Lamerskeni mimo pogardy, jak darzy ksicia Hermopolis, podziela to zdanie. Peftau to te zdrajca i z pewnoci uprzedzi Tefnachta, ktry pozwoli Nemrodowi swobodnie wyj z miasta po to tylko, by wpoi w niego przekonanie o sukcesie jego misji. Nubijczycy obiegn Herakleopolis, ustawi katapulty i wysokie platformy, a wtedy wozy bojowe Tefnachta uderz na nich z flanki i sprbuj zniszczy machiny oblnicze. Lamerskeni myla, jak temu zaradzi. Abilea nie chciaa zosta w Hermopolis i Pianchi nie stara si jej przekona. Raz jeszcze maonka potwierdzia, e przez cay czas tej niebezpiecznej wyprawy pragnie by przy boku ma. Czarny Faraon wiedzia, e magia wielkiej krlewskiej maonki to najskuteczniejsza jego bro. Zimna Gowa wykorzysta pobyt w Hermopolis na napisanie dziennika kampanii i szeregu sprawozda. Bez porzdnie prowadzonych archiww adne pastwo nie moe dugo istnie. Niestety, trzeba ju byo wyrusza na Herakleopolis i dopilnowa mnstwa technicznych drobiazgw, do ktrych wojsko niesusznie nie przywizywao adnej wagi. Zimna Gowa tskni za pozostawion w Napacie rodzin. Ile to dni upynie, zanim bdzie mg wreszcie ucisn on i dzieci? Pianchi dosiada czsto miaka i ulubiony gniadosz krla by szczliwy, e moe przemierza wielkie przestrzenie. Jego wesoy pysk i skrzce si oczy wyraay rado ycia, ktra udzielaa si wszystkim. Kto ujrza lnic grzyw pdzcego konia, nabiera nowej energii.

Herakleopolis byo ju wida. Mury miasta nie wydaway si sabsze ni w Hermopolis, ale na onierzach Pianchiego nie robio to adnego wraenia. Przecie sprzt uyty przy poprzednim obleniu i teraz musi okaza si skuteczny! Wszyscy byli spokojni, wiedzc, faraon bdzie oszczdza ycie swoich ludzi. Wojska Poudnia cakowicie ufay swemu dowdcy. Nie posuwajmy si dalej, Wasza Krlewska Wyso ko doradza kapitan Lamerskeni. Najpierw musimy zapewni sobie panowanie nad kanaem i nad rwnin, potem przegrodzi drog wozom bojowym, ktre mog nadcign tylko od zachodu. Dopiero wtedy ustawimy na pozycjach katapulty i ruchome platformy. Pianchi z podziwem spoglda na Herakleopolis, grd dziecka krlewskiego", wzniesiony w kwitncym regionie, obejmujcym rozlege poacie pl uprawnych i tysice mniejszych i wikszych ogrdkw, ktre od wielu pokole daway utrzymanie drobnym wacicielom. Monarcha lubi ten sielski krajobraz, ktry wkrtce mia si sta polem bitwy. Moi ludzie gotowi zameldowa kapitan Puarma. Moi te Lamerskeni nie chcia by gorszy. Rozbi namioty i przygotowa obozowisko. Lamerskeniemu nie podobaa si ta strata czasu. Natychmiastowe oczyszczenie wzgrz, wrd ktrych powinny ukrywa si wozy bojowe Tefnachta, byoby znakomit przygrywk do wzicia miasta. Krl pragn jednak da onierzom troch wytchnienia. Wasza Krlewska Wysoko zawoa w osupieniu Puarma. Wanie otworzya si wielka brama miasta! Krlowa Abilea umiechna si. Bya pewna, e jej plan si powiedzie i miasto podda si Pianchiemu bez przelewu krwi. Ksi Peftau, ktrego imi znaczyo tyle co Wietrzny", poczu, e wiatr wieje z innej strony. Pierwszy wyszed wic z miasta, prowadzc dostojnikw i nie uzbrojonych onierzy, ktrzy nieli cae narcza zota, srebra i drogich kamieni. Towarzyszyo im dziesi pysznych koni, modych i w peni zdrowych.

 A moe to podstp? powiedzia nieufnie Lamerskeni. miaek rwnym i penym szlachetnoci krokiem wstpi na plac przed miastem i stan nieruchomo na dwa metry przed ksiciem Peftau, ktry pad na twarz. Bd pozdrowiony, potny wadco rzek tak go no, jak tylko pozwala mu na to jego zduszony i drcy gos. Ciemnoci owadny moim sercem, ogarn mnie mrok, zrozumiaem jednak swj bd. Oby blask twego oblicza przywrci mi jasno, ktrej tak potrzebuj! Od tej pory bd twym wiernym sug, jeste bowiem dalekim bogiem, wadc niezniszczalnych gwiazd. Czarny Faraon nawet nie spojrza na podarki. Wjecha do odzyskanego miasta, ktrego mieszkacy usali mu drog irysami.

54

Zaoga Herakleopolis zbrataa si ju z Nubijczykami. Podczas uczty, w ktrej wzili udzia wszyscy miejscowi dostojnicy odziani w tuniki z rozszerzonymi rkawami oraz ich urocze maonki z kwiatami lotosu we wosach, Peftau nie przestawa pia pochwa na cze Pianchiego. Najedzona mangusta faraona spala jednak bardzo pytko. Gdy Pianchi i Abilea znaleli si wreszcie sami w najwspanialszym, a przeznaczonym dla nich na stae pokoju paacowym, faraon pooy si na pozacanym ou o nogach w ksztacie lwich ap. Czy to nie dwa lwy, Wczoraj i Jutro, czuwaj nad snem picego, by kaza mu umrze dla wczoraj i odrodzi si na jutro? Abilea usiada u bioder ma i zacza agodnie gadzi go po piersiach. Im wicej upywao lat, tym wyraniej widziaa w nim wcielenie potgi spokoju, o ktr rozbio si wanie nieszczcie. Czemu taki zatroskany? zapytaa. Odzyskalimy wanie Hermopolis i Herakleopolis. Od tej pory, dziki krokom, jakie podje, te dwa miasta bd ci ju wierne i rodkowy Egipt znw stanie si zapor przeciwko najazdom z Pnocy. Nieprawda, e cay rodkowy Egipt, Abileo. Chcesz powiedzie... e mylisz o dalszym marszu na pnoc? Pianchi nie odpowiedzia i Abilea podniosa gos.

 Odzyskalimy nasze pozycje, Tefnacht nie zagraa ju Tebom... Po co dalej toczy t wojn? Bo byem egoist i tchrzem. Mj ojciec Amon chcia, bym zosta faraonem Grnego i Dolnego Egiptu, ja za spokojnie zaywajc szczcia, zapomniaem o poowie mojego kraju. Dlatego to wanie demon wynurzy si z ciemnoci. Tefnacht brutalnie przypomina nam o obowizkach, Abileo. Na piknej twarzy krlowej pojawi si smutek. Miaam nadziej, e zamieszkamy w Tebach, przy naszej crce, Boskiej Adoratorce, i reszta ycia upynie nam na oddawaniu czci bogom. Jeli nie poskromimy Tefnachta tak jak wa Apofisa, ktry stara si zakci bieg odzi sonecznej, odzyska on siy i znowu narobi zamieszania w caym kraju, a nawet i w Nubii. Nie jest to zwyky bunt, jak zrazu sdziem, ale prawdziwa wojna. Wojska Tefnachta wci s nie naruszone i stoj na pnoc od nas. Mylisz ... Memfisie? Tak, o Memfisie, tej zaoonej przez Dosera stolicy zotego wieku, miecie o biaych murach, penym wiata grodzie pochodzcym z czasw piramid i nazywanym Wag Dwch Krajw, punkcie rwnowagi i poczenia Delty z dolin Nilu. Abilea poczua ucisk w gardle. Midzy Memfisem i nami jest jeszcze wiele twierdz, wszystkie w rkach Pnocy... W dodatku kady wie, e Memfis jest twierdz nie do zdobycia. Nasz rd ju dawno z niego zrezygnowa. Zbyt dawno, Abileo. Pianchi... Czyby si baa, krlowo Egiptu? Przytulia si do niego. Tak, boj si... Boj si, e zginiesz w walce, boj si cierpie, na jakie wystawione bd nasze wojska i nasz lud, boj si straszliwych nastpstw poraki. Ja te boj si zadania, ktre przewysza nasze moliwoci, bo brak nam i ludzi, i sprztu, nie mog jednak bra pod uwag tego strachu.

 Dlaczego, kochany? Dlatego e zdradzimy bogini Maat, jeli nie pjdziemy do koca drogi, jak wyznacza. A ten koniec to unicestwienie Tefnachta i powrt Dolnego Egiptu oraz caej Pnocy do harmonii zjednoczonego kraju. Z policzkiem na policzku ma, z rk na jego piersi, wspaniaa Nubijka zaprzestaa walki. Nawet ja nie jestem w stanie nakoni ci do zmiany zdania. Nie, bo przecie zgadzasz si z moj decyzj. Ty, co posiada magiczn sztuk Izydy, wiesz, e brak stanowczoci prowadzi do zawodw i nieszcz. W walce tej uyjemy wszystkich si, Abileo. A jeli mamy umrze, umrzemy razem, dzikujc bogom, e dali nam t ask. Czowiek o twarzy szczura nie zdy zebra informacji o onie Akanosza, na przeszkodzie stany mu bowiem znacznie pilniejsze sprawy. Musia jak najszybciej wydosta si z Herakleopolis, dotrze do Jegeba i powiadomi go o tragicznych wydarzeniach ostatnich dni. Zadanie byo trudne, udao mu si jednak przej przez lini frontu, pod pozorem, e udaje si do rodziny mieszkajcej w wiosce odlegej o niespena kilometr na pnoc od miasta i najprawdopodobniej znajdujcej si ju pod wadz Pianchiego. Oficer uzna cynicznie, e najatwiej bdzie to sprawdzi przepuszczajc podrnego. Jeli go zabij, trzeba bdzie obej wiosk z daleka. Pokonawszy w ten sposb pierwsz przeszkod, czowiek o twarzy szczura min pola uprawne, ukrad troch cebuli i kilka fig i dotar wreszcie do Nilu w miejscu, do ktrego jeszcze nie doszy wojska Poudnia. eglarze opowiadali sobie trwone wieci. Podobno ci nubijscy zbje bd wkrtce puszczali z dymem wioski, gwacili kobiety i wyrzynali mieszkacw. Zbiegowi udao si przekona jednego z nich, by jak najprdzej zawiz go do Memfisu, trzeba bowiem zaalarmowa generaa Tefnachta i poprosi go o natychmiastow pomoc. Statek wielokrotnie zatrzymywaa policja rzeczna i czo-

wiek o twarzy szczura musia si tumaczy, niekiedy przez wiele godzin. Traci w ten sposb cenny czas, ktry Czarny Faraon z pewnoci wykorzysta na dalszy marsz przez rodkowy Egipt. Przecigajca si podr nie skoczya si nawet u bram Memfisu, gdy tu poddano go przesuchaniu, a potem uwiziono na pitnacie dni. Wywiadowc przyj w kocu jaki oficer, ktry jego relacj potraktowa powanie i zaprowadzi go do biura Jegeba, niedaleko wityni Ptaha. Dlaczego nie czekae, a ja sam wrc do Herakleopolis? Mam nadziej, e przynosisz dobre nowiny. Och nie, panie. Ksi Peftau otworzy Pianchiemu bramy miasta. A Hermopolis Czarny Faraon zaj jeszcze wczeniej. Co ty wygadujesz? Ksi Nemrod... Nemrod kama. Znowu jest poddanym Pianchiego, tak jak ksi Peftau. Jegeb poczu, e puchn mu kostki i zbiera mu si na wymioty. Chwila bya jednak tak powana, e nie mia czasu zaj si sob. Zaalarmowa czym prdzej Nartreba, ktry upija si wanie w jakim szynku, i zaprowadzi wywiadowc do kwatery gwnej Tefnachta. Naczelny wdz uwanie wysucha czowieka o twarzy szczura. Zapaci mu rozkaza i przydzieli mieszkanie w miecie. To byo bardzo ryzykowne owiadczy Jegeb, gdy lepo oddany mu zwiadowca wyszed ale dziki temu masz dokadne wiadomoci. Jeste tego pewien? Wodzu, jestem przekonany, e ten czowiek mwi prawd. Ja te, ale co teraz zamierza robi Pianchi? Odzyska dwa miasta, ktre uwaa za swoje, i przywrci star granic. Teraz jest pewny, e nie uda ci si jej przekroczy. Jeli zna moj stanowczo, wie, e nigdy nie zadowol si tym, co mam, i e wznowi ataki.

 Pianchi miaby posuwa si dalej na pnoc? Ale to by byo szalestwo! Ten Nubijczyk ma si za wadc obydwu krain, a wic nie tylko Grnego, ale i Dolnego Egiptu. Spali kilka wiosek odpar Nartreb a potem uda si do swojego drogiego miasta Teb i bdzie si modli. Gdy uzna, e sytuacja si uspokoia, sprawimy mu niespodziank. Tefnacht ujrza w wyobrani Pianchiego, jak zajmuje rodkowy Egipt, a potem kieruje wzrok na Memfis. Sam na jego miejscu postpowaby tak samo. On jednak, Tefnacht, jest urodzonym wodzem, a Pianchi to czowiek Poudnia, cenicy pokj i przywizany do tradycji i witoci.

55

Flota Pianchiego, pync w d rzeki, dotara do miasta Illahun, pooonego na granicy bogatej prowincji Fajum. Atmosfera na pokadach bya radosna i tylko kapitan Lar merskeni aowa, e Herakleopolis tak aonie si poddao i jego onierze nie mogli popisa si sw walecznoci. Robi jednak dobr min do zej gry i zasiad z Puarm do warcabw, przy czym zawsze wygrywa. Presti Pianchiego wci wzrasta. Nie do e kroczy on od zwycistwa do zwycistwa, ale oszczdza ycie onierzy. Lamerskeni podsyca entuzjazm, zapowiadajc cikie walki. Tacy skruszeni zdrajcy jak Nemrod w Hermopolis i Peftau w Herakleopolis stawiali bardzo sabiutki opr, ale z ksitkami innych miast rodkowego Egiptu nie pjdzie tak atwo! Zawsze wiernie suyli oni Libijczykom i maj teraz powody, by obawia si wojsk faraona. Bd wic zaarcie bronili swych pozycji. Pianchi podziela to zdanie. onierzy nie zamierza uspokaja, zapowiada im wrcz, e najgorsze dopiero przed nimi. Czy nie zawdrowali w dalekie strony, gdzie od dziesitkw lat nie pojawi si aden Nubijczyk? To powane ostrzeenie miao jednak ten tylko skutek, e wzmocnio w onierzach wol walki. Bd si bili za wolno i rado Dwch Krajw, choby za cen wasnego ycia. Suba pod rozkazami Czarnego Faraona to zaszczyt, ktrego przysze pokolenia bd im zazdrociy.

Jednake na widok twierdzy Illahun na pokadach zalego cikie milczenie. Wszyscy wiedzieli, e miasto jest ufortyfikowane, a liczna piechota libijska bdzie si bia na mier i ycie. Mury byy tu wysze ni w Hermopolis, nie byo wic pewnoci, czy katapulty oka si rwnie skuteczne. Pozostawaa nadzieja, e Czarny Faraon znajdzie sposb na zwycistwo. Co by mi radzi, kapitanie Lamerskeni? zapyta krl. Sprbujmy uy machin... ale na cud bym nie liczy. Zgadzam si z tob. Co jeszcze? Strzay naszych ucznikw nie spowoduj wielkich strat... Spjrz, Wasza Krlewska Wysoko, na oson korony. Zauwayem, Lamerskeni. Trzeba by przystpi do oblenia, a to moe potrwa, czyli e Tefnacht lekko zdy wysa posiki. Niech saperzy usypi rampy pod murami doradza Puarma i nasze kopoty bd rozwizane. Saperw wystrzelaj libijscy ucznicy sprzeciwi si Lamerskeni. Zapominasz, e tym razem nie dostan adnej osony. Zostawcie mnie samego uci dyskusj Pianchi. Musz si zastanowi. Illahun... Niedaleko std faraon Amenemhat Trzeci kaza zbudowa synny labirynt, ogromny paac o setkach komnat. Z jego te inicjatywy Fajum zamienio si w ogromny ogrd, gdzie ziemia bya tak yzna, e przeszo to prawie do legendy. Tereny myliwskie i pene ryb zbiorniki wodne znajdoway si tu pod opiek Sobka, boga-krokodyla, ktry wyciga z prajeziora odrodzone soce i umieszcza je na szczycie kopuy niebieskiej. Czy nie dlatego nazywano je Piknym Obliczem"? Czarny Faraon niedugo rozmyla. Gdy wyszed z namiotu, gdzie odbywaa si narada, zatrzymaa go Abilea. Co zamierzasz? I tak si ze mn nie zgodzisz. Pianchi... Jeste krlem, dowdc tych wojsk, nie masz prawa naraa ycia.

 Niech chroni mnie twoja magia, Abileo. Wskoczy na swego gniadosza, ktry niby rozszalaa burza na oczach osupiaych onierzy, szybki jak czerwonouchy szakal, pogna samotnie w stron Illahun. Upojony pdem miaek rozwin ca moc swych dugich, potnie uminionych ng. Przed gwn bram miasta Pianchi poklepa go lekko po pysku i ko si zatrzyma. Rozstawieni na murach ucznicy poznali Czarnego Faraona w okazaym, barczystym jedcu w zoconej kolczudze i wspaniaej krlewskiej szacie. Oniemieleni, nie odwayli si strzela. Potny gos Pianchiego doszed do uszu obrocw miasta Illahun. Wy, bezwiednie martwi za ycia, nieszczni i zagu bieni, suchajcie mnie, suchajcie swego krla! Jeli za minut brama ta wci jeszcze bdzie zamknita, a wy nie zoycie mi przysigi na wierno, wszyscy zginiecie. Nie zamykajcie przed sob drzwi ycia i nie kadcie gowy na katowski pieniek! Jeli uszanujecie prawo bogini Maat i oddacie miasto faraonowi Grnego i Dolnego Egiptu, aden z was nie zginie, nikt nie zostanie obrabowany i zapanuje pokj. Czekam na wasz odpowied, pki jeszcze nie wyczerpaa si moja cierpliwo. Na murach zaczto biega bezadnie. Oficerowie i dostojnicy popdzili do paacu i przekazali sowa Pianchiego ksiciu Illahun, Osorkonowi, potomkowi starego rodu libijskiego. Przyby tu... i to przyby sam! Moemy go atwo ustrzeli odezwa si dowdca twierdzy. Po jego mierci Nubijczycy rozpierzchn si w popochu. Ty gupcze! Czy nigdy nie sysza o nadprzyrodzonej potdze, ktra mieszka w faraonie i dziki ktrej potrafi on w pojedynk pokonywa cae wojska? Ta wanie potga pozwolia Ramzesowi Wielkiemu pokona Hetytw pod Kadeszem, a Pianchi staje przed nami sam, bo te ma j w sobie. Nie dosignie go adna strzaa, adna wcznia nie

przebije jego pancerza, bo podobny jest do wszechogarniajcego pomienia, ktrego aden miertelnik nie jest w stanie ugasi. Wic... c postanawiasz? Ksi Osorkon wyszed z paacu, kaza otworzy wielk bram forteczn i pad na twarz przed Czarnym Faraonem. Cie boga ci osania przemwi niebo daje ci potg, a to, co postanowi twoje serce, natychmiast obleka si w ksztaty. Tylko dlatego, e ty tak kaesz, potrafimy dostrzega rzeczywisto tak, jaka jest. Ta twierdza, to miasto, jego skarby i mieszkacy... wszystko to naley do ciebie. Wejd w pokoju, Wasza Krlewska Wysoko. miaek pomkn galopem na grujce nad miastem wzgrze i Pianchi z jego wysokoci patrzy na miasto, ktrego gwne ulice, starannie wytyczone, przecinay si pod ktem prostym. Wielkie wille o siedemdziesiciu pokojach ssiadoway ze skromnymi domkami o powierzchni stu metrw kwadratowych. Mieszkacy, dotychczas sparaliowani strachem, wyzbywali si obaw i oklaskiwali swego wyzwoliciela, a miejscowi onierze, trzymajc w rkach ju nie bro, lecz palmowe gazki, ciskali si z Nubijczykami. W niespena godzin pniej witowao ju cae miasto. Z piwnic paacowych wycignito setki gsiorw z winem i z piwem, na niskich stoach porozkadano plastry misa i suszonej ryby, figi, daktyle i winogrona. Rozlegy si pieni o szczliwym yciu pod panowaniem Pianchiego. Co ci jest? zapyta Puarma Lamerskeniego. Mona by pomyle, e pijany, a przecie jeszcze nie pie. Jeste skoczonym gupcem, uczniku. Ciebie nic nie zadziwi. Takiego jak ten czowieka nie widziaem nigdy w yciu. Sam jeste saby na umyle, Lamerskeni. Ile lat bdziesz potrzebowa, eby zrozumie, e Pianchi to jednak faraon.

56

Illahun pado rzek Tefnacht do Jutrzenki. Nie wygldasz na specjalnie zmartwionego. Ksi Osorkon to czowiek sterany, dry o przyszo. Myl, e Pianchi bez trudu nakoni go do otwarcia bram miasta. Ten przeklty Nubijczyk zaj ju Fajum. Tylko czciowo... Jeli zechce pj dalej, stanie mu na drodze twierdza Meidum. Zostawiem tam jednego z moich najbardziej dowiadczonych oficerw. Codziennie osobicie prowadzi wiczenia i wasn rk zabi ju wielu rekrutw, uznawszy, e s do niczego. Meidum nie powstrzyma Pianchiego, ale unieruchomi go na wiele tygodni i zada jego wojskom cikie straty. Dlaczego nie posa tam posikw? Wydaje mi si, e Nubijczykowi przyszed do gowy obdny pomys. Chce zdoby Memfis. Pianchi jeszcze nie oszala zaprotestowaa dziewczyna. Dobrze wie, e to niemoliwe. Upoi si swoimi mizernymi zwycistwami... Niech najpierw strwoni siy na mniejszych obiektach i nadal wierzy w swoj niezwyciono. Tu, w Memfisie, trafi na mury nie do wzicia i na zaog wypoczt, a w dodatku lepiej uzbrojon ni jego wojska. Ta stara stolica stanie si jego grobem.

Czerwony dowodzi zaog Meidum od piciu lat. Niewiele go obchodzio, e to staroytne miasto jest siedzib boga Atuma, gwnego stwrcy. Interesoway go tylko koszary, gdzie przygotowywa wanie onierzy do czekajcego ich wkrtce starcia. Nie przejmowa si tym, e padnie jedna pita onierzy, szkoli przecie prawdziwych bojownikw, gotowych na wszystko zabijakw. Od objcia stanowiska nigdy nie pomyla nawet, by wybra si w miejsce, gdzie wznosia si pierwsza piramida o gadkich cianach, wspaniaa budowla, na ktrej wzorowa si budowniczy piramidy Cheopsa. Czerwony marzy tylko o krwawych walkach, a wygldao na to, e tym razem bdzie okazja po temu. Od chwili gdy posterunki day mu zna, e nadejcie wojsk Pianchiego jest bliskie, dowdca twierdzy Meidum nie mg usiedzie na miejscu. Biega od jednej blanki do drugiej, sprawdza wyposaenie onierzy i wykrzykiwa rozkazy, zachcajc kadego z osobna, by okaza si czujniejszy ni jego ssiad. Najpierw myla, e si myli. Potem jednak zauway to samo zjawisko u prawie wszystkich obrocw: dreli. Czerwony chtnie pozabijaby bojaliwych, by reszcie wybi z gowy strach, wszyscy jednak byli mu potrzebni. Tumaczy, e twierdza nie musi si ba ani katapult, ani nubijskich strza, ale czu, e nikt go nie sucha. Gdy Pianchi podjecha na swym gniadoszu pod gwn bram, jeden z ucznikw libijskich pad na kolana. Na oczach przeraonych towarzyszy Czerwony rozpru mu gardo. Macie przed sob dwie drogi zagrzmia Czarny Faraon. Albo otworzycie bramy Meidum i ocalicie ycie, , albo uparcie bdziecie je trzymali zamknite i zginiecie. Jako krl Grnego i Dolnego Egiptu nie znios, by jakiekol-, wiek miasto odmawiao mi prawa wstpu. . Czerwony napi uk zabitego onierza. Celowa w Pianchiego. Strzeli nie zdy. Rzucio si na trzech ucznikw, zatukli go, a trupa wyrzucili za mury.

Zaraz potem piechurzy otworzyli gwn bram twierdzy i wpucili faraona, ktrego ko ra z radoci. Meidum pado bez walki stwierdzi aosnym gosem Jegeb, ktremu jak cie towarzyszy coraz bardziej nerwowy Nartreb. Co si stao? spyta z wciekoci genera. Czerwonego odstpili jego wani onierze. Zlkli si Pianchiego. O tym czarnym olbrzymie opowiada si niesamowite rzeczy. Mwi, e jego ramieniem kieruje bg Amon, e czyta w mylach przeciwnikw, e... Do tych bredni! Na drodze Pianchiego do Memfisu stoi ju tylko jedna przeszkoda: Liszt., Nie udmy si, generale. Sowa te uraziy Jutrzenk. " Czy aby nie jeste defetyst? Tylko realist. Cytadela w Liszcie nie jest tak potna jak w Meidum i... Ale za to zaoga moe okaza si dzielniejsza. Miejmy nadziej, Jutrzenko, miejmy nadziej... Nie mw mi po imieniu, Jegebie. Nie jeste mi nikim bliskim. Mam tytu Jej Wysokoci. Jegeb przekn lin. Tak jest, Wasza Wysoko. Nadal jednak twierdz, e Liszt nie jest w stanie dugo si opiera Czarnemu Faraonowi. Czy nie sdzisz, e taki brak optymizmu moe obniy morale naszych onierzy? Czasami zastanawiam si, czy ty i Nartreb nie dziaacie na rzecz naszych wrogw. Wasza Wysoko, takie sowa... Do tego uci Tefnacht. Nie kmy si, gdy potrzebna jest jedno. Wy, moi doradcy, macie dba o pomylno kraju. To ja zajmuj si sprawami wojny. Jegeb i Nartreb wycofali si rka w rk. -i Tefnacht uj Jutrzenk za ramiona. Nie rb tego nigdy! Od krytykowania moich dorad cw jestem ja.

 Ci dwaj ci zdradz! S do mnie przywizani jak psy do swojego pana. Beze mnie nie istnieliby. Dziewczyna wysuna si z jego ramion. Przyjdzie dzie, e bdziesz musia wybiera. Albo ja, albo oni. Ja ci kocham, a dla nich jeste tylko narzdziem. Mylisz, e o tym nie wiem? Wadzy nie mona sprawowa bez sprzymierzecw, a ci potrafi sprawnie dziaa. Miasto Liszt Biorce we wadanie Obydwa Kraje", byo stolic Amenemhata Pierwszego, faraona z XII dynastii. W pobliu miasta kaza on wybudowa sobie piramid. To samo uczyni Sezostris Pierwszy, wadca, ktry odcisn swoje pitno na wieku klasycznym redniego Pastwa, kiedy to powstao mnstwo arcydzie literatury, a wrd nich synne Przygody Sinuheta". Utraciwszy rang stolicy, Liszt sta si zwykym punktem etapowym midzy Fajum i Memfisem. Teraz by miecin coraz bardziej yjc wspomnieniami. Cytadel mia jednak potn. Lamerskeni patrzy na ni akomym wzrokiem. Zostawisz mi j, Wasza Krlewska Wysoko? Kilka pociskw z katapulty, a reszt ju si zajm! Nie, Lamerskeni. Po co zmienia taktyk, ktra ju si sprawdzia? Za pozwoleniem Waszej Krlewskiej Wysokoci, nie naley zbytnio kusi losu. Bez ciebie bylibymy bezradni. Dlaczego dowdca tej twierdzy miaby okaza si gupszy ni dowdcy z Illahun i Meidum? Brama cytadeli w Liszcie rozwara si, zanim faraon zdy dosi konia. Wyszed z niej dowdca na czele onierzy i sporej liczby mieszkacw i podda miasto Pianchiemu. Oba Kraje nale do ciebie owiadczy. Twoje

s Poudnie i Pnoc oraz wszystkie ich bogactwa, caa ziemia skada ci pokon. Czarny Faraon wszed do miasta, natychmiast zoy bogom ofiar dzikczynn i odda hod Amonowi. Podda mu si ju cay rodkowy Egipt. Droga do Memfisu bya wolna.

57

Zwiadowca wpad galopem na dziedziniec koszarowy, zatrzyma rydwan przed budynkiem kwatery gwnej i zeskoczy na ziemi. Mam list do kapitana Lamerskeniego powiedzia wartownikowi. Kapitan Lamerskeni odpoczywa. Ale jest tutaj kapitan Puarma. Doskonale. Puarma pomstowa na Lamerskeniego, ktry zamiast zaj si sprawami administracyjnymi, do czego by teoretycznie zobowizany, uywa ycia z pensjonariuszkami domu piwa nieopodal koszar. A on, Puarma, nie mia nawet czasu na zalecanki do crki wjta pobliskiej wsi, cho dziewczyna omdlewaa na sam widok jego wspaniaej postury. Oto najwiesze i szczegowe wieci rzek zwia dowca, podajc Puarmie zapiecztowany gruby plik papi rusw. No, nareszcie, czekalimy na nie od wielu tygodni. Z cennym dokumentem w rku kapitan ucznikw po bieg do paacu. Abilea kpaa si nago. Pywaa bez wysiku, z tym nieporwnywalnym wdzikiem kobiet z Dalekiego Poudnia,

ktre od dziecistwa ucz si koysa w prdach wody. Gdy upa stawa si nie do wytrzymania, krlowa wchodzia do paacowej sadzawki i zapominaa o swych troskach. Pianchi take zapomina o swoich, patrzc na szlachetn posta swej nubijskiej maonki, ktrej dusza i ciao byy wyrazem niezniszczalnego pikna. Od pocztku wojny midzy Poudniem a Pnoc upyn ju prawie rok. Czarny Faraon, zajwszy rodkowy Egipt, obsadzi wszystkie stanowiska pastwowe ludmi, ktrzy wywodzili si ze starych miejscowych rodw i takim ksitom jak Peftau i jemu podobni nigdy nie pozwoliliby zej z drogi bogini Maat. Skoczyy si czasy demoralizacji, nieograniczonej wadzy jednostek i wyzysku biedoty. Dostojnicy ze rodkowego Egiptu mogli si przekona naocznie, e faraon przejmuje peni wadzy, a rzdzi bdzie twardo, nie liczc si z klanami troszczcymi si wycznie o wasne interesy. W tym okresie odbudowy pastwa wojska nubijskie korzystay z wszelkich wygd, nie zaniedbujc wszake codziennych wicze. Podczas gdy ranni i chorzy powoli wracali do zdrowia, ich koledzy, nie przerywajc suby, uywali wszystkich miejscowych przyjemnoci. Pianchi po zajciu fortec rodkowego Egiptu nie uderzy natychmiast na Memfis, chcia bowiem mie pewno, e kraj jest ju cakiem spokojny. Teraz stao si to faktem i monarcha mg myle o najniebezpieczniejszym etapie swojej wyprawy: o bitwie o Memfis. Naleao jeszcze zdoby wiarygodne informacje o umocnieniach i zasobach obronnych tego najwikszego miasta w kraju. Doniesienia zwiadowcw byy sprzeczne, raportom brakowao dokadnoci, wic krl nie zdecyduje si na tak niebezpieczne przedsiwzicie, pki nie zapozna si szczegowo ze wszystkimi trudnociami. Wasza Krlewska Wysoko rzek Zimna Gowa kapitan Puarma pilnie prosi ci o posuchanie. Niech wejdzie. Pisarz by w wietnym humorze, gdy Pianchi pozwoli mu tymczasem odwiedzi Napat i Zimna Gowa mg spdzi kilka jake krtkich dni w towarzystwie ony

i dzieci. Przyjmowano go jak bohatera, on za nie kaza si prosi i opowiada o bohaterskich czynach Czarnego Faraona. Nie skrywa, e najwiksze trudnoci dopiero przed nim i e ze wzgldu na ostatnie wydarzenia Napata jest ju dla Pianchiego tylko stolic odlegej prowincji. Otoku w ramach walki z przygnbieniem wzi udzia w jakim wystawnym przyjciu i znowu przybyo mu kilka kilogramw, ale miastem wci zarzdza tak sprawnie, e stary Kapa mg sobie gratulowa. Puarma wbieg w stanie najwyszego podniecenia. Wasza Krlewska Wysoko, nadszed wreszcie ra port, ktrego nie moglimy si doczeka! - Siadaj i wypij kubek chodnego piwa. Karze znowu stan w drzwiach. Wasza Krlewska Wysoko, kapitan Lamerskeni te chciaby si z tob widzie. Czowiek-akacjowa rka twarz zmita, le ogolony, na biodrach przekrzywiona stara skrzana spdniczka stpa krokiem do chwiejnym. Miaem sen, Puarmo... Szede do krla i pod moj nieobecno pokazywae mu plan murw Memfisu, chocia te bezcenne informacje zdobyli z naraeniem ycia moi zwiadowcy i wedug moich wskazwek. Natychmiast siadaj przerwa mu Pianchi bo inaczej gotw jeste si przewrci. Rozkaz, Wasza Krlewska Wysoko zameldowa Lamerskeni, osuwajc si na trzcinowy fotel z zaokrglonym oparciem. Moe powiniene si wykpa? zatroskaa si krlowa, wychodzc z sadzawki i okrywajc si chust z przezroczystego lnu. Woda le dziaa na moje reumatyzmy. W przeddzie wymarszu na pole bitwy dowdca krlewskiej piechoty nie ma prawa na nic si naraa. Mam wraenie, e do ju wypie. Mylisz si, Najjaniejsza Pani. Przy tych coraz wikszych upaach naley cay czas walczy z odwodnieniem, t podstpn chorob, ktra czyha na nas bez przerwy.

 Obejrzyjmy ten dokument rzek Pianchi. Puarma zama piecz z zaschnitego bota i rozwin papirus. Plan Memfisu powiedzia akomie Lamerskeni. Ogromne miasto zauwaya krlowa, prawie prze raona wielkoci pierwszej stolicy faraonw, ktra wci pozostawaa orodkiem ycia gospodarczego Dwch Kra jw. Puarma, rwnie bdcy pod wraeniem, odczyta legend wypisan hieroglificzn kursyw. Od poudnia mamy lini umocnie... zagradza dostp do skadw Peru-Nefer, Portu Dobrej Podry od strony ldu. Od zachodu kana oddziela przedmiecie od pustyni. Saby punkt zauway Lamerskeni. Tylko na pozr, bo tu obok stoi wojsko. Ten kana czy si z kanalikiem biegncym przez poudniow dzielnic, ale blokuj go statki towarowe, ktrych bez przerwy pilnuj ucznicy. Atak tdy niemoliwy. Czowiek-akacjowa rka skrzywi si. O ile dobrze rozumiem, pozostaje nam tylko Nil od wschodu. Wychodz std trzy kanay. Pierwszy prowadzi do dokw, drugi do paacu, trzeci do dzielnicy pnocnej, pod star cytadel o biaych murach. Memfici zbudowali tu jednak takie umocnienia, e wszelki atak od strony rzeki jest niemoliwy. No to obejdziemy miasto przez Wschodni Pustyni, okrajc nekropoli w Sakkarze i uderzymy na Memfis od pnocy, gdzie nikt si nas nie spodziewa. Mylisz si, Lamerskeni. Po pierwsze, bdziemy musieli przeprawia si przez kana pod strzaami nieprzyjaciela. A po drugie, fortyfikacje pnocne sa wprawdzie starsze od poudniowych, ale nie mniej solidne. Lamerskeni wychyli nerwowo kubek piwa. Wic nie ma adnego sposobu? Z tego planu to by wanie wynikao. Lamerskeni rad by zaprzeczy i powiedzie, e Memfis to taka sama twierdza jak inne, ale siedzia cicho.

Tym razem trzeba byo pogodzi si z rzeczywistoci. Tej przeszkody wojska Poudnia nie pokonaj. Oczekujemy na rozkazy Waszej Krlewskiej Wysoko ci rzek z rezygnacj Puarma. Kapitanowie wyszli, a Pianchi dugo jeszcze siedzia pochylony nad planem Memfisu. Puarma i Lamerskeni nie zawahaliby si odda ycia, gdyby byy jakie widoki na sukces rzeka Abilea. Pokj i sprawiedliwo nie zapanuj w Egipcie, dopki Memfis bdzie w rkach Tefnachta. Dziki bogactwu tego miasta, ma za co zbroi i ywi swoje wojska. Cofa si nie zamierzasz... Jak wic drog wybierzesz? Skoro jej nie ma, musz j sobie utorowa, Abileo.

58

By wieczr i Nartreb z Jegebem podliczali dochody dnia. Mieli powody do zadowolenia: ich fortuna rosa z dnia na dzie, odkd znaleli si w Memfisie. Zdyli ju wymyli nowy podatek oraz powszechn kontrybucj na potrzeby wojenne, wyznaczan cakiem dowolnie i bez ogranicze, dziki czemu cakowicie legalnie mogli upi bogatych i biednych. Dostojnikom memfickim i kupcom zaleao na wzgldach i zaufaniu Tefnachta, jedynego czowieka, ktry mg ich obroni przed najazdem Nubijczykw, musieli wic spenia dania jego dwch doradcw. Chwalili przy tym ich sumienno i kompetencje. Jak dugo jeszcze mamy znosi obecno tej Jutrzenki? martwi si Nartreb, nacierajc sobie opuchnite palce drog maci, ktrej dostarczyli mu kapani ze wityni Plaha. Dziewucha jest twardsza, ni sdziem przyzna Jegeb ale wdz przywoa j do porzdku. Jutro bdzie krlow. Susznie si niepokoisz... Nie ma co liczy na to, eby jaki nowy wielbiciel zapa j w puapk... Bdzie si strzega. Nie moemy akceptowa tej sytuacji wybuchn Nartreb z twarz nabrzmia od gniewu. Ta dziewczyna nas nienawidzi i bdzie si staraa nas wykoczy. Bd pewien, e nie lekcewa tego niebezpieczestwa.

Czowiek o twarzy szczura zastuka do drzwi pokoju dwch doradcw, ktrzy czym prdzej zwinli papirus zawierajcy szczegowy spis ich dobytku. Nartreb otworzy drzwi. Ach, to ty... Czego chcesz? Przybysz odsoni malutkie i ostre zby w chytrym grymasie. Jak mi dobrze zapacicie, powiem wam co ciekawego. Nartreb zapa informatora za konierz tuniki i wcign go jak zwyky tumok do rodka. Mczyzna podnis si. Czoo mia zakrwawione. Bdziesz mwi, i to natychmiast! Sami potem okre limy wysoko ewentualnego wynagrodzenia. Zapamitaj sobie, e ktokolwiek prbuje co na nas wymusi, nie do ywa chwili, kiedy mgby si tym pochwali. Przybysz, ciko wystraszony, cofn si w kt pokoju. Tak wic, panie, tak wic... Pewien wynajemca osw dowiedzia si, e zbieram informacje o przeszoci ony Akanosza, i skontaktowa si ze mn. Miaem wydatki i... Mw! Tak jest, ju mwi... Ten wynajemca zna jej rodzicw... oboje zmarli, gdy jeszcze bya dzieckiem. Bardzo dobre to byo stado. I to wszystko, czego si dowiedziae? O, nie, panie. ona Akanosza ma cer niad jak ty i ja, ale jej ojciec by z pochodzenia Nubijczykiem. Jej ojciec Nubijczykiem? zdziwi si Jegeb. Jeste tego pewien? Ten czowiek moe zawiadczy... a znaleliby si i inni. Zapa mu! rzek Jegeb do Nartreba. Chyba znalelimy rozwizanie wszystkich naszych kopotw. Rka Tefnachta pieszczca plecy Jutrzenki posuna si wyej, wczepia we wosy dziewczyny i zmusia j do odwrcenia si. Jeste dzikusem! zawoaa rozbawiona i przywara do kochanka, ktrego zapa podnieca j.

Genera szala za Jutrzenk. Kade miosne z ni starcie byo inne. Za kadym razem musia j zdobywa i ta wojna go odmadzaa. Co robi Pianchi? spytaa, gdy spokojnie leeli ju obok siebie w jednej z wielkich komnat paacu Totmesa, z oknami wychodzcymi na Nil. Popada w marazm. Zrozumia, e jego wojska nie s w stanie zdoby Memfisu. Ale przepenia go pycha i nieprdko przyzna si do poraki. A moe zadowoli si zajciem rodkowego Egiptu? Przejciowy sukces, Jutrzenko. Nie utrzyma si tam i wrci do Teb. Przejd wtedy do kontrataku i zdrajcy znowu zdradz, tym razem na moj korzy. Ja jednak nie powtrz bdw tego godnego poaowania stratega i wszystkich ka straci. Wprowadzimy potem taki system rzdw, jaki opracowali moi doradcy. Ucaowa j w piersi podobne do dojrzaych w penym socu jabek. Nie znasz Sais. To moje rodzinne miasto. Uczyni z niego stolic Egiptu. Jutro wyruszymy tam razem. Jutrzenka zdziwia si. To twoja obecno tutaj nie jest konieczna? T podr planowaem ju od dawna, ma ona cel polityczny. A jeli Pianchi uderzy? Bd spokojna! Albo ju zrezygnowa, albo oszala, i atak zakoczy si dla niego klsk. Ujrze Delt i Sais... Nigdy nie wyobraaam sobie... Cudowna kraina, stokro pikniejsza od doliny Nilu. A na miejscu przedstawi poddanym krlow. Chcesz powiedzie, e... Tak, Jutrzenko. W Sais wemiemy lub. Pianchi spdza dugie godziny na pustyni, galopujc na koniu, z ktrym rozmawia i pozwala mu wybiera drog. miaek nic sobie nie robi z wydm, omija achy ruchomych piaskw, wydawa si skaka prosto w niebo i pdzi przez

bezkresne przestrzenie, gdzie w doskonale przejrzystym powietrzu gos bogw mwi o nieskoczonoci. Ju dziesitki, setki razy Pianchi rozwija plan Memfisu, naradzajc si z Lamerskenim i Puarm. Kapitanowie bardzo by chcieli ruszy na miasto, ale nie umieli zaproponowa adnego planu szturmu. Abilea milczaa. Ona te, cho obdarzona magicznymi umiejtnociami, nie potrafia znale nic, co dawaoby nadziej na zwycistwo. Nastrj w obozie nubijskim stawa si coraz bardziej pospny. Czy trzeba tkwi na stanowiskach jeszcze przez wiele miesicy, a moe i lat? Kady czeka na wystpienie Czarnego Faraona, ze wiadomoci, e odwrt bdzie rwna si klsce. Tryumfalny przemarsz przez rodkowy Egipt wydawa si ju uud, skoro wojska Pnocy pod niezomnym dowdztwem Tefnachta wci stay nietknite. Bilans by w zasadzie ujemny. Wprawdzie Teby byy wolne i odzyskano rodkowy Egipt, czy jednak uderzenie wojsk Pnocy nie zniweczy tych sukcesw? Tefnacht panuje w Memfisie, ma wic w rkach klucz Dwch Krajw, biegun bogactwa i rwnowagi, bez ktrego panowanie nad Egiptem jest niemoliwe. Nie pytajc nikogo o zdanie, Pianchi ruszy na pnoc, w stron Memfisu. miaek, nie popdzany, kusowa niezbyt szybko, tote czterdziestokilometrow odlego pokona bez wysiku. Memfis! Krlowa Starego Pastwa, pikne i wadcze miasto, otoczone gajem palmowym, ktry agodzi surowo jego murw, niedosinych dla katapult i ucznikw. Biay Mur, zbudowany jeszcze za czasw Dosera Wspaniaego, osaniajcy szacowne witynie, gdzie Pianchi tak bardzo pragnby pokoni si bogom swoich przodkw, wznosi si przed nim jak przeszkoda nie do przebycia. Podjecha do pierwszego posterunku. Penicy wart onierze, przeraeni i pewni, e dwa wystajce faraonowi z czoa ureusy por ich wszystkich, wezwali oficera, a ten kaza posa po dowdc twierdzy, ambitnego pisarza, ktry karier wola robi przy wojsku.

Dowdca opuci sw kwater i uda si na mury. Pod nieobecno Tefnachta to on mia prawo podejmowa decyzj. Na widok Czarnego Faraona osupia. Jestem twoim krlem, Memfisie, i winiene mi posuszestwo przemwi Pianchi. Suchaj mnie! Nie zamykaj si, nie prowad walki, o siedzibo wiata pradawnych czasw. Niech wejdzie, kto pragnie wej. Niech wyjdzie, kto pragnie wyj. Niech nikt nie ogranicza swobody tego, kto chce wjeda i wyjeda. Przybywam tu tylko po to, by zoy ofiar bogu tego miasta, Ptahowi, i wszystkim bogom majcym tu siedzib. W powiatach na Poudniu nikt nie zosta zabity oprcz tych, co powstali przeciwko bogini Maat. Niech rozewr si bramy! Pisarz ochon z osupienia. Wyda rozkaz i bramy wartowni rzeczywicie si rozwary, ale tylko po to, by przepuci zastp konnych gotowych uj Czarnego Faraona.

59

Byo ich pidziesiciu, zdecydowanych dokona wyczynu nie lada: powali nubijskiego mocarza, ktry niewzruszony rzuca im wyzwanie. Pianchi powoli wycign z pochwy swj sztylet i byskawicznym, precyzyjnym ruchem przebi gardo pierwszemu napastnikowi. Drugiemu ju-ju wydawao si, e dosign faraona kocem wczni, ten jednak w ostatniej chwili zrobi unik i zarba go, a potem przebi sztyletem i trzeciego Libijczyka. Pianchi wiedzia, e cho jest zwinny i konia ma zwinnego, ulegnie w kocu przewaajcej sile, jeli nie dopomoe mu jego ojciec, Amon. Bg zjawi si pod dwiema dziwnymi postaciami: kapitana Lamerskeniego, prowadzcego oddzia wyborowej piechoty, ktrej proce zdziesitkoway wroga, i kapitana Puarmy, ktrego wyborowi ucznicy wystrzelali reszt memfickiej jazdy. Gdy z murw miasta gradem posypay si strzay, Nubijczycy cofnli si poza ich zasig. Wasza Krlewska Wysoko nie wyda nam adnych rozkazw wyjani Lamerskeni samimy wic uznali, e trzeba i za tob. Z pewnoci nie potrzebowaby naszej pomocy i sam by wytuk te szczury, ale po co miaby si niepotrzebnie trudzi? Pianchi umiechn si, cho w sercu czu smutek, e Memfis nie chce pokoju.

Sza radoci ogarn ca Delt. Tefnacht kaza si obwoa przyszym wadc Egiptu i zapowiedzia, e za maonk bierze sobie Jutrzenk, ktrej wspaniaa posta olniewaa libijskich wodzw. Genera z zapaem zwycizcy gosi bezwzgldn wojn z Pianchim. Czarny Faraon nie jest w stanie zaj Memfisu i teraz wystarczy tylko zwikszy liczb onierzy w miecie, a cakowicie odejdzie mu ochota do walki. Argumenty Tefnachta przekonay wtpicych, tote bez trudu utworzy armi rezerwow. Jutrzenka tymczasem z zachwytem poznawaa miasto Sais, w ktrym bogini Neith siedmioma sowami stworzya wiat. Gromada oddanych sug speniaa najdrobniejsze yczenia przyszej krlowej. Tefnacht znalaz j w paacowej sali posucha, gdzie Jutrzenka kazaa zmieni wystrj. Zamiast tradycyjnych fryzw z papirusami i wdrownym ptactwem chciaa widzie wizerunki ma, jak stoi na rydwanie i tratuje uciekajcych onierzy nubijskich. Czy te sceny nie s zanadto... wojenne? zagadn ironicznie Tefnacht. Ufno oywi rami kadego naszego onierza, a wychodzi winna wanie std, z naszego paacu. Jak chcesz... Jutro ruszam do Memfisu. 1 zostawiasz mnie tu sam? Jeste przysz krlow Egiptu, tak czy nie? Bdziesz pod moj nieobecno zarzdzaa stolic. Jutrzenka nie ugia si pod spojrzeniem kochanka. Daj mi instrukcje, a ja ju dopilnuj ich przestrze gania. Pisarz dowodzcy zaog Memfisu prbowa przedstawi spraw zdecydowanie optymistycznie. Generale, bez najmniejszych trudnoci odparlimy pierwszy atak Czarnego Faraona. Ilu wysa ludzi? Pisarz podrapa si po szyi. Prawd mwic... niewielu.

Wyraaj si dokadniej. A wic... najpierw by sam, ale potem... Pianchi odway si osobicie zjawi u bram Memfisu? Gupia buta, generale! Jak zareagowae? Kaza mi otworzy bramy, wic otworzyem, ale tylko po to, eby przepuci naszych jedcw. Gdyby nie wyratowali go Nubijczycy, ju bymy go mieli. Weszlimy jednak do akcji tak nagle i stanowczo, e uciekli i ju nie wrc. Ostronoci nigdy nie za wiele. Dostaniesz posiki, osiem tysicy ludzi. Wobec takiej koncentracji si Pianchi nie zdecyduje si na atak, bo taki atak musiaby si skoczy jego klsk. Czy mam rozumie, e powinnimy go o tym jako... powiadomi? Oczywicie. Niech obwieszcz ludnoci miasta, ile mamy wojska, i niech ze dwie, trzy karawany zapuszcz si na poudnie. Nubijczycy z pewnoci je zatrzymaj i wezm kupcw na spytki. Dowiedz si prawdy, ktra ich przerazi. Rozlege pola uprawne, wielkie gaje palmowe i niezliczone kanay Sais zachwyciy Jutrzenk. W otoczeniu dziewczt suebnych caymi godzinami przechadzaa si po uroczej okolicy, gdzie co krok mona byo znale schronienie przed sonecznym arem. Potem obchodzia sale paacowe i ponaglaa rzemielnikw. Tynkarze i malarze odnawiali stare komnaty, murarze i kamieniarze poszerzali wityni bogini Neith. O zmroku przed wieczerz Jutrzenka braa prysznic, rozkoszujc si spywajc po jej bursztynowym ciele ciep wod. Zapraszaa do swojego stou dostojnikw, ktrzy byli pod jej urokiem, i wychwalaa mdr polityk Tef-nachta. Ustalaa wanie jadospis, gdy w przedpokoju, ku jej oburzeniu, pojawi si niejaki Jegeb z dwuznacznym umiechem na ustach.

 Wyjd std natychmiast! Wasza Wysoko, powinna mnie wysucha. Wracaj do swego przyjaciela Nartreba, pewnie si nudzi. Wasza Wysoko, sprawa dotyczy bezporednio ciebie. Ach, tak?... W jaki sposb? Przyznaj, e Nartreb odwodzi mnie od tego kroku. Ja jednak nie ycz ci nic zego, wic pomylaem, e lepiej bdzie ci uprzedzi: grozi ci wielkie niebezpieczestwo. Z marzeniami lepiej zerwa, zanim nastpi katastrofa. O jakie niebezpieczestwo chodzi? Nie jeste stworzona na krlow. Rzu Tefnachta i zniknij. Oszalae! Posuchaj mojej rady, bo inaczej poaujesz. Widzc, e Jutrzenka chwyta cik srebrn waz, Jegeb umkn. Z gry wiedzia, e dziewczyna cakowicie zlekceway jego groby, cho nie jest ju w stanie przeszkodzi mu w realizacji planw. Ale to bya nie lada przyjemno: mc przed ostatecznym tryumfem troch j podrczy. Zblia si koniec roku i przyszy jeszcze wiksze upay. Woda w Nilu osigna najniszy swj poziom, na pooonych wyej polach ziemia zacza pka. Lamerskeni, cho zwikszy spoycie piwa, bezustannie odczuwa pragnienie. Nawet zatrzymanie i przesuchanie wdrownego kupca z Memfisu nie poprawio mu nastroju. Wasza Krlewska Wysoko zameldowa Pianchiemu zaoga Memfisu otrzymaa wanie posiki w sile omiu tysicy ludzi, sami Libijczycy z Delty, dobrze zaprawieni w bojach. Czy to pewne? Obawiam si, e tak. Jest i druga wiadomo. Spichrze

miejskie s pene pszenicy, jczmienia i orkiszu, w oborach mnstwo wow, a w arsenaach peno broni. A zatem oblenie, nawet dugotrwae, nic nam nie da. Nie zdoamy ani zagodzi miasta, ani pozbawi go rodkw obrony. Czarny Faraon wpatrzy si w Nil. Jeli faraon nie widzi adnego sposobu rozwizania trudnoci, to dlaczego miaby nie cign nieba na ziemi?

60

Wjedajc do Sais, Tefnacht rozmyla o swoim zwizku z Jutrzenk. Wesele bdzie wspaniae, w uroczystociach wezm udzia tysice goci, a pami o wydarzeniu przetrwa wieki. Do dziewczyny cigno go bardzo mocno, nie kierowa si jednak wycznie podaniem. Wiedzia, e Jutrzenka jest rwnie jak on ambitna, e pozyska sobie serca Egipcjan, jemu za da dziedzica. On zaraz po uroczystociach wrci do Memflsu, przemwi do onierzy i obieca im zwycistwa, jego zdaniem cakiem ju pewne. Pianchi nie podejmie adnych dziaa, gdy Memfis jest twierdz nie do wzicia. Ju teraz wojska Czarnego Faraona ogarnia zwtpienie i zmczeni onierze trac ducha. W odwrocie ich zdolnoci bojowe zmniejsz si jeszcze bardziej. On, Tefnacht, cho oywiony wol walki, potrafi wykaza cierpliwo i wykorzysta czas na swoj korzy. Wkrtce jego przenikliwo zostanie nagrodzona. Oblenie Memfisu bdzie si cign, dopki Pianchi nie przestanie wierzy w moliwo zdobycia miasta, ksi Akanosz i jego maonka postanowili wic wyjecha na kilka dni do swojej prowincji Sebennytos. Dla nich widmo wojny oddalao si. Gdy Czarny Faraon rozgoryczony, pody wasnym ladem na Poudnie, Akanosz nie wemie

udziau w dalszej wojnie i pozostanie w Delcie. Stary onierz straci ju ostatecznie ch do wojaczki i pragn tylko y w spokoju, z dala od wszelkiego konfliktu. Suba koczya wanie pakowanie bagay, gdy do apartamentw ksicia wtargn Nartreb na czele dwudziestu uzbrojonych w kije policjantw. Czy postrada rozum? Wyjd std natychmiast! Mamy wojn, ksi, i wszystkich nas obowizuje bezwzgldna wierno wobec naszego wodza Tefnachta. miesz zarzuca mi niewierno? Tobie nie... Twoja ona jednak... Ksi Akanosz uderzy Nartreba w twarz. Wyno si std, parszywy szczurze! Grube wargi doradcy Tefnachta nabrzmiay z gniewu. Mam dowody, e twoja ona jest Nubijk, a wic sprzyja Pianchiemu. Z rozkazu generaa ma natychmiast stawi si przed nim. Odmawiam! Na twarzy Nartreba pojawi si okrutny umiech. Jeli bdziesz stawia opr, uyj siy. Jakim prawem? Rozkaz Tefnachta. Jutrzenka mimo straszliwych wspomnie, ktre nie daway jej spa po nocach, bya szczliwa. Jutro zostanie on Tefnachta i bdzie mu pomaga w zjednoczeniu Egiptu. W wojnie tej ucierpi zapewne wielu ludzi, inaczej jednak Czarnego Faraona nie da si usun. Pianchi nawet w obliczu nieuchronnej klski walczy bdzie do upadego, z przeraajc pych obalonego wadcy. Gdy przyjdzie pora go dobi, Jutrzenka bdzie potrzebna Tefnachtowi, by nie osabo mu rami. Fryzjerka poprawiaa jej na gowie wspania, bardzo cenn peruk z warkoczykami, sporzdzon z kobiecych jasnych wosw. W takiej peruce dziewczyna wygldaa jak wielka dama, a jej twarz nabieraa jeszcze wikszej sodyczy. ; Czy jeste, Wasza Wysoko, gotowa do przymiarki?

Tkaczki z Sais, synne na cay Egipt, utkay ju sukni z krlewskiego lnu, idealnie dopasowan do figury Jutrzenki. Bdzie w niej wyglda olniewajco. Przymiarka poczeka rozleg si sodziutki gos Jegeba. Jutrzenka zerwaa si, jakby uksi j owad. Czy przestaniesz mnie wreszcie nachodzi? Genera Tefnacht chce ci widzie. Natychmiast. Nie skoczyam si ubiera. Wyranie powiedzia: natychmiast. Wydarzyo si co powanego? Tego nie wiem, Wasza Wysoko. Jutrzenka zaniepokoia si. Czyby Pianchi zdecydowa si na samobjczy atak na Memfis? Rozdygotana, majc na sobie tylko koszul i krtk spdniczk, ruszya spiesznie do sali posucha. Drepczcy z tyu Jegeb z trudem za ni nada. Ledwie wesza do sali, gdzie ze wzgldu na grube zasony na oknach byo do ciemno, zdaa sobie spraw, e atmosfera jest tu napita. Tefnacht chodzi nerwowo tam i z powrotem, Nartreb siedzia w kucki, nie spuszczajc wzroku z Akanosza, ktry sta ze skrzyowanymi na piersiach rkoma. No, wreszcie przysza. Byam zajta... Co si stao? Tefnacht wskaza palcem na Akanosza. Znasz tego czowieka? Tak, oczywicie... Czy jeste tego pewna, droga Jutrzenko? Nie rozumiem. Mnie te si wydawao, e go znam. Mylaem nawet, e to mj wierny sojusznik i e nigdy mnie nie zdradzi. Dziewczyna bya przybita. Ksi Akanoszu, przecie ty nigdy... Och nie, nie on przerwa Tefnacht. Nie on, ale jego ona. Ma on Nubijk! Syszysz? Nubijk! W moim wasnym paacu mieszka sojuszniczka Pianchiego!

 Ja i tylko ja mam obowizek broni ony przed tymi skandalicznymi zarzutami zaprotestowa Akanosz. Jest z pochodzenia Nubijk, ale z tego nie wynika, e dopucia si zdrady. Czy jej i moje sowo nie znaczy tyle samo co zapewnienia dwch doradcw, ajdakw, ktrzy myl tylko o tym, jak zbi majtek? Na nieszczcie dla twojej ony rzek z ubolewaniem Jegeb mamy dowd jej winy. Ksi Akanosz zacisn pici. Kamiesz! Nasze suby bezpieczestwa przejy list. Wyranie oskara on twoj on... Z jego treci wynika, e bya czniczk, oczywicie bez twojej wiedzy. czniczk? zdziwia si Jutrzenka. Z kim? Tefnacht przeszy j wzrokiem. Nie sdzisz, e naleaoby skoczy z t komedi? Komedi? Co masz na myli? Tefnacht cisn Jutrzenk za rce a do blu. To ty napisaa ten list! Zdradzia mnie, bo mnie nienawidzisz! Chciaa mnie zabi i z zemsty chwycia si takiego rodka! Mylisz si... Przysigam, e si mylisz. Poznaem twoje pismo, Jutrzenko. Odsun si, pogrozi dziewczynie i przytkn ostrze sztyletu do jej garda, na ktrym pojawia si kropla krwi. Powinienem ci zabi, ty dziwko! Ale powolna mier w lochu bdzie waciwsz kar. Godzina po godzinie b dziesz tam traci modo i urod. Przez sekund Jutrzenka bya ju gotowa rzuci si Tefnachtowi do stp i baga o lito. Staa jednak wyprostowana. Gdyby mnie kocha, wiedziaby, gdzie jest prawda. Zabra j rozkaza Tefnacht doradcom, ktrzy zapali upad Jej Wysoko za rce i przekazali j stranikom, nie bez przyjemnoci. Gdy Tefnacht i Akanosz znowu zostali sami, wzburzony genera zmieni ton.

 Ciebie te oszukano rzek pojednawczo tak samo jak mnie. Oddal on, i to szybko! Mam do niej zaufanie i wiem, e nie zdradzia. Pogd si z rzeczywistoci, Akanoszu, jeli nawet sprawia ci to bl. Z przejtego listu wynika, e Jutrzenka przy pomocy tej twojej Nubijki polecia dowdcom twierdz otworzy bramy przed Pianchim. Dziaaj szybko, jeli ci ycie mie.

61

Zimna Gowa nie mg usiedzie na miejscu. Po dziesi razy dziennie pyta podwadnych, czy nie przyby wreszcie goniec z Poudnia. Pianchi wci wpatrywa si w rzek, tak pogrony w swoich mylach, e zapomnia o Memfisie, ktrego biae mury lniy w socu. Goniec wreszcie przyby. Przywiz pismo, wypisane przez specjalistw z Asuanu na drewnianej tabliczce. Pianchi przestudiowa listy, w ktrym byo peno cyfr. No i co, Wasza Krlewska Wysoko? Doskonale, Zimna Gowo, Amon odpowiedzia mi na moje pytania. Jak dugo bdziemy musieli cierpliwie czeka? Kilka dni. Ten krtki okres wystarczy. Pianchi wezwie Lamerskeniego, Puarm oraz oficerw wojsk inynieryjnych i wyda im rozkazy. Maj zbudowa platformy, poustawia maszty i skonfiskowa wszystkie statki, od malutkich po najwiksze, sporzdzajc przy tym list wacicieli, tak aby mona byo wypaci im odszkodowanie. Ku wielkiej radoci Czarnego Faraona rzeka wezbraa i z noworoczn gwatownoci zacza szturmowa brzegi. Specjalici na podstawie wskaza asuaskiego nilometru zapowiedzieli ogromny przybr, ktry zamieni Egipt w jedno wielkie jezioro i zostawi po sobie warstw yznego muu.

Woda wzniesie si na niebywa wysoko dwudziestu dwch okci *. Ziemia apczywie chona wilgo. Woda napeniaa kanay, przy brzegach tworzyy si wiry. Oczyszczajca fala topia robactwo, a skorpiony i we uciekay na pustyni. Wkrtce ponad powierzchni wd wystawa bd tylko wysepki i wzgrza z wioskami. Hapi, bg Nilu, radonie dokonywa swego dziea, poniewa gwiazda Sotis wzesza ju nad horyzont, obwieszczajc, e Izyda wskrzesia Ozyrysa. Pianchi poprosi maonk, aby pokierowaa obrzdem zoenia ofiar Nilowi, gdy inaczej rzeka nie okae si askawa. Ostatni raz zapowiedzia sprbuj nie dopuci do zagady tysicy ludzi. I twoi kapitanowie, i ja sama jestemy temu przeciwni. Pianchi wzi on w ramiona. Ludzie odstpuj niekiedy od swoich szalestw. Ja musz sprbowa, sama wiesz. Ogromna posta Czarnego Faraona budzia podziw tak samo jak szlachetno jego konia. Czowiek i zwierze wpatrywali si w mury miasta, na ktrych pojawi si wanie pisarz-dowdca twierdzy. Otwrz natychmiast bramy tego miasta, bo jest ono moim miastem, a oszczdz jego mieszkacw. Kiedy onierze przysign mi wierno, zapomn o ich nieposuszestwie. Odejd, Nubijczyku! Mam wicej wojska ni ty, a naszych murw nie zdoasz nawet zadrapa. Strzaa z uku musna gow Pianchiego. Rozwcieczony krzykn z takim gniewem, e zaoga twierdzy stana jak skamieniaa. Zgodnie z rozkazem mojego ojca, Amona, zdobd to miasto tak jak trba wodna!
* 11,44 metra.

Czarny Faraon zawrci. Gdy onierze Pnocy oprzytomnieli i zaczli szy z ukw, by ju poza zasigiem strza. Kiedy zajaniaa ziemia zwiastujc nowy dzie, olbrzymie pontony, zmontowane z wszelkiej wielkoci statkw ruszyy z prdem a pod Memfis. Wody Nilu podniosy si tymczasem tak bardzo, e mury miejskie, wznoszce si ledwie na kilka metrw ponad gowy nubijskich wojownikw, nie stanowiy ju dla nich wielkiej przeszkody. Do korony potnych murw, ktra jeszcze wystawaa nad wod, saperzy przystawiali maszty, drewniane bale i drabiny, a jednoczenie zacza si walka na uki. ucznicy Puarmy okazali si szybsi i skuteczniejsi od przeciwnikw. Wypuszczali strza za strza i kadli wrogw jednego po drugim. Pomocnicy uzupeniali bez przerwy zapasy strza w koczanach. Dalej, naprzd! rzuci rozkaz Pianchi, ktrego zapa udzieli si caemu wojsku. Nil zdoby ju te mury, teraz na nas kolej i aden wrg nas nie powstrzyma. Piechota Lamerskeniego, uderzajc fala za fal na podobiestwo zapowiedzianej przez Pianchiego trby wodnej, wdara si na mury, a tymczasem flota nubijska pod osobistym dowdztwem Czarnego Faraona zaatakowaa port. Przecieni obrocy daremnie usiowali odeprze Nubijczykw. onierze Pianchiego zarzucali ju dziobowe liny na nadrzeczne domy, ktrych progi ledwie wystaway nad wod. Lamerskeni walczy tak zapamitale, e ledwie poczu bl w nodze, gdy go zraniono. Odpocz jednak chwil, a sanitariusz przyoy mu tymczasem na ran okad z miodu. To najpikniejszy dzie w moim yciu, apiduchu! Kt by uwierzy, e pewnego dnia uda nam si zdoby miasto Memfis? Nie ruszaj si, kapitanie... opatrunek nie bdzie si trzyma.

 Popiesz si! Chc pierwszy wedrze si na biay mur. Takiego zaszczytu mimo wszystko nie oddam Puarmie! Niezmordowani ucznicy nubijscy szyli z ukw, pki nie usta wszelki opr przeciwnika. Lamerskeni musia w duchu przyzna, e Puarma dowodzi swymi ludmi bardzo sprawnie. Kapitanowie przekazali sobie znak rkoma i z wysokoci zasanych trupami murw obserwowali Memfis. Widzieli, jak Pianchi przybija do brzegu i wdziera si do miasta przez podwjn wielk bram, za ktr cigna si aleja wiodca do wityni Ptaha. Przeraeni mieszkacy biegali na wszystkie strony i przeszkadzali onierzom, ktrzy nie wiedzieli, czyich rozkazw sucha. Uznawszy, e ju do odpoczynku, Lamerskeni pchn swoj piechot w to kbowisko, by utorowa drog Czarnemu Faraonowi. Z baszt, z korony murw, z dachw potnych bram i wie spyn tum nubijskich wojownikw wszyscy krzyczeli z radoci, e miasto jest ju w ich rkach. Runli na koszary i urzdy, na magazyny papirusw i na gmach dowdztwa. Kady, kto prbowa stan im na drodze, gin od siekiery, maczugi lub miecza. Lamerskeni zbyt pno zauway celujcego we ucznika i nie zdy w por odskoczy. Strzaa wbia mu si w udo, musia si zatrzyma. Natychmiast otoczyli go onierze. Mirry! rozkaza. Sam naci sobie sztyletem skr, wycign strza, przemy ran letni wod, ktr przynis ktry onierz, przyoy na ran korze gorzkiej cykorii, a potem warstw mirry. Bl zela, rana szybko si zagoi. Z zadowoleniem zerkn na ucznika, zabitego przez Puarm, i kaza wznowi natarcie. Starzejesz si, Lamerskeni. Nastpnym razem... Nastpnym razem te zwyciymy, tak samo jak dzisiaj. Czeg moemy si obawia pod rozkazami krla, ktry nawet z rzeki potrafi zrobi swego sprzymierzeca? Ludno miasta w obawie przed rzezi zmusia resztki Libijczykw do poddania si. Gdy Pianchi w asycie obydwu kapitanw zatrzyma si

przed ostatnim orodkiem oporu, star cytadel o biaych cianach, stan przed nim pisarz dowodzcy obron miasta. Czy poddajesz mi si wreszcie? Tak jest, Wasza Krlewska Wysoko. Pozwl, e zo ci pokon. Zbliy si do krla. Gnc si do ziemi w pokonie, wycign z rkawa obosieczny sztylet i zamachn si, godzc prosto w pier Pianchiego. Ostrze wbio si jednak w akacjowe rami, ktrym Lamerskeni zasoni faraona. Przeraony pisarz nawet nie drgn, by uchroni si przed potnym ciosem tego ramienia. Czy rzeczywicie sdzisz, e jestem za stary, eby broni ycia faraona? zwrci si Lamerskeni do Puarmy. Wrd ulic i uliczek zerway si pojedyncze okrzyki, ktre szybko przeszy w jeden potny okrzyk na cze Pianchiego, nowego wadcy Mamfisu.

62

Ksi Akanosz przyj Jegeba w swoich prywatnych apartamentach paacu w Sais. Doradca Tefnachta, czowiek o bardzo pocigej twarzy i przeraliwie dugich rkach, chcia si dowiedzie, jaki to sposb wymyli Libij-czyk, by pozby si swojej ukochanej ony. Przesdzajcy o sprawie list Jegeb napisa wasnorcznie, pismo Jutrzenki podrobi znakomicie, mg wic teraz odczuwa nie lada dum, e za jednym zamachem powali wielu przeciwnikw. Pragne, ksi, mnie widzie? Chciaem ci podzikowa, e otworzye mi oczy. Pochodzenie mojej ony znaem, postanowiem jednak o nim zapomnie. To by bd. Ta wojna to prba prawdy i miae racj, dobywajc j na wiato dzienne. Jegeb skoni si. Speniem tylko swj obowizek. on naprawd bardzo kochaem, Jegebie, i dzisiaj nie wiem, co robi. Czy nie mgby mi pomc? W jaki sposb? Nie potrafi sam jej oddali, jak sobie tego yczy Tefnacht. Czy nie podjby si tego zadania? Za sowitym wynagrodzeniem oczywicie. Co proponujesz, ksi? Worek zota i will w moich dobrach. Jegeb zastanowi si.

 Powiedzmy... dwa worki zota,willa i pewien procent od zbiorw. Duo by chcia. Czy to nie jest tego warte? Chod, Jegebie. yczysz wic sobie, bym dziaa... natychmiast? Nie tramy czasu. Ksi ruszy przodem i otworzy drzwi do komnaty, gdzie z rezygnacj czekaa Nubijka. Jegeb podj tymczasem decyzj. Udusi j. Bdzie to mier powolna i bolesna. Zblia si do ofiary, gdy nagle co gwatownie pocigno go do tyu i w mikk skr garda wpi mu si rzemie. Jake jestem szczliwy, e ci zabijam mrukn ksi Akanosz. Dziki przyborowi rzeki ginie robactwo. Dziki mnie Tefnacht uwolni si od pluskwy. Obrzmiay jzyk wysun si Jegebowi z ust, w zdawionym gardle co zabulgotao i Jegeb pad martwy. Panie, to straszne, potworne... Co taki wzburzony? zapyta Tefnacht Nartreba. Jegeb... Mw wreszcie. Nie yje, panie. Znaleziono wanie jego ciao na ulicy koo paacu. Kto go udusi. Ryzyko zawodu stwierdzi genera. Jegeb mia wielu wrogw. Trzeba jak najszybciej aresztowa winnego! Kogo podejrzewasz? Ksicia Akanosza. Dzi rano wyjecha do swoich dbr koo Sebennytos. Zabra ze sob on. Doskonale zrobi. Nubijka, zamknita w paacu, nie bdzie ju moga nam szkodzi. Wrd libijskich wodzw Akanosz cieszy si wielkim mirem, nie zamierzam wic go skazywa, dam mu raczej jakie odpowiedzialne stanowisko w rzdzie. Porzdnych ludzi nie spotyka si co krok. Ale... ale to przestpca!

 Zajmij si wasnymi sprawami, Nartrebie, i pozwl, e o sprawach moich poddanych ja sam bd rozstrzyga. Tefnacht nigdy ju nie wemie sobie na kark wielkiej krlewskiej maonki. Wbrew tradycji panowa bdzie sam, a do zaspokojenia poda wystarcz mu naonice. Zdrada Jutrzenki ostatecznie otworzya mu oczy od tej pory nikomu ju nie zaufa. Prawdziwa wadza jest niepodzielna. Odejcie Jegeba byo mu na rk. Razem z Nartrebem tworzyli bardzo gron par i wczeniej czy pniej zaczliby przeciwko niemu spiskowa. Nartreb to czowiek cakowicie amoralny i gwatowny, manipulowanie nim nie bdzie trudne. Tefnacht bdzie si nim wyrcza w brudnych sprawach. W stosownej chwili zamieni go na kogo jeszcze bardziej chciwego. Panie... Co jeszcze, Nartrebie? Ju ci powiedziaem, e Akanosz to cenny sojusznik. Nie tra czasu i nie staraj si go skompromitowa. Panie... Memfis pad. Mimo odbierajcego dech letniego upau Tefnacht poczu, e robi mu si zimno. Pianchi wzi miasto szturmem? Nie, nie szturmem, ale je zaj. A zaoga, mury obronne, oddziay posikowe... Mury wzi wykorzystujc przybr rzeki. Polego tysice naszych onierzy, a ci, co ocaleli, poddali si i wcielono ich do wojsk nubijskich. Memfis... Memfis by nie do wzicia! Ale nie wtedy, gdy sprzymierzecem Pianchiego staje si rzeka. Ponis z pewnoci wielkie straty? Nie, panie. Oblenie byo atwe, a zwycistwo przyszo szybko. Ludno miasta powstanie!

 Wyrnito by j. Ale i tak jeszczemy nie przegrali. Mamy siln i liczn armi, onierze chc si bi. Delta nie podda si nigdy. Masz racj, Nartrebie, musimy dalej walczy. Ziemia zajaniaa, zwiastujc naprawd nowy dzie. Rzdzcy z woli Amona faraon panowa wreszcie nad Memfisem, Wag Dwch Krajw, miastem, ktre znw stawao si biegunem rwnowagi. Mimo to niejeden memfita obawia si zemsty Czarnego Faraona. Dwukrotnie odmwili mu otwarcia bram, mogli si wic spodziewa straszliwego odwetu. Wielu dostojnikw prosio ju Abile o ask, krlowa jednak niczego im nie przyrzekaa. Pianchi zatrzyma si w paacu Totmesa Trzeciego, w pobliu cytadeli o biaych cianach, i zastanawia si, jak lini postpowania przyj wobec mieszkacw. Wojska nubijskie, zachowujc stan gotowoci bojowej, obsadzay miasto. Lamerskeni, ju prawie wylizawszy si z ran, bra po kolei na spytki Libijczykw, ktrzy przeszli pod sztandary Czarnego Faraona. Tym, ktrzy wydali mu si podejrzani, odbierano bro i kierowano do oddziaw pracujcych przy naprawie tam. onierze zwyciskiej piechoty rozlokowali si w wygodnych koszarach memfickich i chwalili sobie wikt, ktrego dostarczali mieszkacy miasta dla udobruchania zwycizcw. wit oznacza tryumf wiata nad ciemnoci i Pianchi obwieci sw decyzj. Trzeba oczyci Memfis. Krlowa Abilea, Lamerskeni, Puarma i Zimna Gowa zadreli. Po co takie okruciestwo, skoro ludno nigdy si nie buntowaa? Wasza Krlewska Wysoko, czy to naprawd potrzebne? zaniepokoi si Puarma. Konieczne uci spraw Pianchi. Ten konflikt pokala miasto Ptaha. Oczyszcz si wic w jego wityni, w domu poranka", zo mu w ofierze woy, nierogacizn

i ptactwo, dokonam oczyszczenia wod przed zgromadzeniem bogw, a wreszcie oczyszcz zesp witynny natronem i kadzidem. Potem i dopiero potem przejdziemy do spraw materialnych. W wityni Ptaha Pianchi podda si obrzdowi koronacji. W oczach wszystkich mieszkacw Dwch Krajw czynio to ze wadc Grnego i Dolnego Egiptu. Faraon i jego maonka, gorco oklaskiwani przez najwyszych dostojnikw, przeszli do przylegajcego do wityni paacu i ukazali si w oknie pojawie". Miasto, widzc, e nadchodz czasy pomylnoci, szalao ze szczcia. Zimna Gowa, obdarowany podobnie jak Lamerskeni i Puarma wieloma zotymi naszyjnikami, otrzyma raport, ktrego tre natychmiast przekaza wadcy. Wasza Krlewska Wysoko, wszystkie zaogi z pro wincji memfickiej opuciy swoje kwatery i ucieky. Nowina chyba nie ucieszya Pianchiego. Mylisz o opanowaniu Delty, prawda? zapytaa Abilea. Drog do zachodniej Delty zagradza twierdza Babilon *. Czekaj nas cikie boje.
* Babilon to pna nazwa starej twierdzy Cher-Aha.

63

Wojska libijskie powoli dochodziy do siebie po upadku Memfisu. To prawda, poraka bya dotkliwa, Tefnacht zwoa jednak wiernych sobie wodzw z Delty i zdoa pokrzepi ich na duchu. Ze strony Pianchiego oczekiwa mogli tylko kary za podniesienie buntu, Tefnacht dawa im wol zwycistwa i nadziej na odebranie utraconych obszarw. Skoro Memfis nie okaza si niezdobyt twierdz, dlaczego nie pj za przykadem Czarnego Faraona? Przy-; jdzie czas, e wielkie miasto znw dostanie si Libijczykom. Genera mwi z takim przejciem, e sojuszniczy wodzowie uspokoili si. Mimo niepowodze owiadczy wci jeszcze rozporzdzamy znacznymi siami, ktre w zupenoci star cz, aby zamkn Czarnemu Faraonowi drog do Delty. Proponuj nastpujcy plan: marsz wojsk nubijskich po wstrzymujemy w dwch etapach, ustalamy punkt oporu i przeprowadzamy niespodziewane przeciwuderzenie. Pierw szym etapem bdzie Babilon. To jedna ze starszych i naj silniejszych naszych twierdz. Stoi na wzgrzu, wic przybr rzeki nie pomoe oblegajcym. Pan miasta Athribis, mczyzna szedziesicioletni, bogaty i do otyy, zabra gos: Ten Pianchi zosta faraonem i nikt nie kwestionuje, e Amon ma go w swej opiece. Czy nie zdobdzie tej twier dzy, tak jak zdoby ju tyle innych?

 Prawd mwic odpar Tefnacht myl, e mu si to uda. Jednake to nowe zwycistwo osabi go, bo oblenie bdzie dugie i trudne. To pewne... A drugi etap? Oblenie jeszcze trudniejsze. Jakie, generale? Po zdobyciu Babilonu Pianchi bdzie chcia opanowa Athribis. Jest to due miasto i ley bardzo blisko. Tak wic twoja rola, Petisisie, bdzie tu bardzo istotna. Bd si trzyma, jak dugo si da, ale... A ja tymczasem wkrocz do akcji ze wszystkim siami. ucznikw, piechot i flot ju teraz przerzucam do Mos-taju, o szedziesit kilometrw na poudniowy wschd od mojej stolicy Sais. Uderzymy na obz Pianchiego z szybkoci sokoa i rozniesiemy w puch jego unieruchomione pod twierdz wojska. Zrczny plan i powinien si uda przyzna ksi Petisis. Poparli go rwnie pozostali wodzowie libijscy. Pianchi poda miakowi sl. W czasie wielkich upaw ko obficie si poci i potrzebowa tej dodatkowej karmy. eby uchroni rumaka przed kopotami z odkiem, dawano mu po pidziesit litrw wody dziennie, dobrze wysuszony owies oraz rne warzywa i owoce. Wieczorami Pianchi naciera go wizk wieej trawy, wchaniajcej wilgo i pot, i prowadzi z nim rozmow na podsumowanie dnia. Dotychczas oczy zwierzcia zawsze lniy radoci, tego jednak wieczoru jego spojrzenie wydao si prawie pospne. Niepokoi si czym? zapytaa Abilea. Nie, ale boi si Delty tak jak my wszyscy. Tych stron nie zna nikt w naszym wojsku i na pewno peno tu zasadzek. Czyby si waha i myla o odstpieniu? Nie ma mowy o adnym wahaniu, Abileo. Dolny Egipt wchodzi w skad krlestwa, ktre powierzy mi Amon, i nie moe pozosta w rkach buntownikw. Ale czeka nas cika prba. Wojn z Tefnachtem bdziemy prowadzili na

jego wasnym terytorium, a oblenie Babilonu opacimy mierci wielu ludzi. Ci ludzie pjd za tob wszdzie. Wiedz, e jest synem wiata, bratem rzeki i sug bogini Maat. Pianchi lekko pogadzi Abile po twarzy. Czy jakiekolwiek przedsiwzicie mogoby mi si po wie bez ciebie? Nartreb szybko doszed do siebie po mierci Jegeba i przerwa ledztwo. Ostatecznie poradzi sobie i bez wsplnika, ktry jako czowiek bardziej wyksztacony odnosi si do niego z pewnym lekcewaeniem. Znajomo matematyki pozwalaa mu dokadnie wylicza warto zdobytego majtku, ale ten majtek nalea dzi do Nartreba. e za Nartreb czu w sobie dusz skarbnika, nie uroni ze swego dobytku ani kruszynki. Sais byo najwikszym i najbogatszym miastem Delty i Nartrebowi nic tu nie grozio. Czarny Faraon nie bdzie w stanie zapuci si a tutaj, zwaszcza po cikich stratach, jakie Tefnacht zada skoncentrowanym pod Athribis wojskom nubijskim. Plan naczelnego wodza by rzeczywicie znakomity, a zgromadzone w Mostaju oddziay libijskie paay dz odwetu. W dodatku Jegeb starza si i brakowao mu ambicji. Przygldaby si swoim bogactwom i to by mu wystarczao. On za, Nartreb, czuje w sobie powoanie do polityki. Wojna potrwa jeszcze dugo, bo przecie Tefnacht po zwycistwie pod Athribis sprbuje odzyska wszystkie utracone pozycje. Bdzie wtedy potrzebowa pierwszego ministra, ktry stojc z tyu, zajmie si wycznie zarzdzaniem. Program swojego rzdu Nartreb ju przygotowa, ma wic prawo do tego stanowiska. Uwiziona chce si z tob widzie zameldowa dowdca stray wiziennej. Jutrzenka? Ale to wizienie jest brudne i mierdzi! Ot to! Jeli wic wyrazisz zgod na to spotkanie, przenios j do jakiego godniejszego ciebie pomieszczenia.

 Hmmm... Wymyjcie j i namacie wonnymi olejkami. Wedug rozkazu. Nieoczekiwana rozrywka... Gdy poprzednio Nartreb prbowa zgwaci Jutrzenk, bronia si. Teraz bdzie na jego asce. Tylko co ona chce mu powiedzie? Jutrzenka mimo widocznych na twarzy ladw udrczenia wci bya pena czaru. Miaa na sobie krtk, bla-dot i odsaniajc ramiona sukienk, bya bosa i wygldaa na ma dziewczynk, ktra dopiero co przestaa by dzieckiem. Nartreb poczu, e gwatownie wzbiera w nim podanie. Jego grube wargi nabrzmiay, szyja zgrubiaa, a pulchne paluszki zaczy zwija si jak we. Co mi chciaa powiedzie, malutka? Jutrzenka odwrcia gow, by nie widzie podliwego wzroku Nartreba. Ty i Jegeb mielicie racj... Chciaam pomci ojca, tak jak przyrzekaam. Dobrze, dobrze... Tylko e ta skrucha przychodzi troch za pno, nie sdzisz? Zostaam okrutnie ukarana. Nie wytrzymuj ju tego lochu, tych brudw i wilgoci. Zechciej mi przebaczy, Nar-trebie. To niemoliwe, malutka. Wyrok wyda Tefnacht i ja nie mog go zmieni. Bagam ci... zamknij mnie w innej celi, zdrowej i bez robactwa. Co moesz da mi w zamian za tak ask? Jutrzenka zsuna sukienk ze swego dziewczcego ciaa. Nartreb przekn lin. Bdziesz musiaa zgadza si na wszystko, co zechc. Zgadzam si. Bdziesz musiaa rwnie uczestniczy... Nie znosz dziewuch, co zachowuj si jak kody. Postaram si jak najlepiej. Nartreb ani myla przenosi Jutrzenk do innego wizienia.

Tefnacht wciekby si na niego, gdyby si o tym dowiedzia. Jednym z jego talentw bya umiejtno kamania, oczekiwa wic piknych chwil rozkoszy. Chod, kochanie, i ucinij mnie rozkaza. Jutrzenka rzucia si naprzd z szybkoci wa i zbami wpia si w gardo Nartreba, a trysna krew. Oszalay z blu, odepchn j kuakami i kolanem. Pada oguszona i nie poczua nawet, jak umiera. Nartreb depta po niej z wciekoci graniczc z szalestwem. Jaki jest stan Nartreba? zapyta Tefnacht. Wdao si w to zakaenie i trudno bdzie je zwalczy odpar chirurg. Bd potrzebowa bardzo wielu rzadkich i drogich lekw. Nie marnuj ich, przydadz si wojsku. Mam rozumie, e... Daj mu umrze i nie podawaj niczego na umierzenie cierpie. Czowiek, ktry osign taki stopie upodlenia i barbarzystwa, od dawna ju nie mia duszy. Tefnacht widzia sponiewierane zwoki Jutrzenki. W imi mioci, ktr niegdy wsplnie przeyli, winien jej by t ostatni zemst.

64
Podjedajc pod Babilon, Pianchi gadzi konia po pysku i myla o witym miecie Heliopolis, do ktrego dostpu bronia ta twierdza. Heliopolis, grd boga Ra, boskiej wiatoci, gdzie zrodzia si kiedy duchowo egipska, gdzie uoono i spisano Teksty Piramid", powicone ustawicznym przemianom krlewskiej duszy w zawiatach... To z tego wanie miejsca po raz piewszy rozleg si na ca ziemi egipsk gos bogw. Serce Czarnego Faraona cisno si, jakby nadchodzia przeomowa chwila jego ycia. Jake on, syn dalekiej Nubii mg si spodziewa, e pewnego dnia znajdzie si tak blisko rda cywilizacji, ktra bya dla niego wzorem i sensem istnienia. Ogarniajcego go smutku nie potrafi od siebie odegna. Ilu jeszcze onierzy musi zgin, nim dojdzie do Heliopolis? Abilea uja ma agodnie za rk. Miej ufno szepna. Id! zameldowa onierz oficerowi odpowiedzialnemu za warty na murach Babilonu. Oficer pobieg czym prdzej do dowdcy twierdzy, czterdziestoletniego Libijczyka o bardzo delikatnej skrze i arystokratycznej postawie. Potomek zamonego rodu z Delty, ojciec trojga dzieci, stanowisko zdoby bez kopotw i bez wysiku. Ilu ich jest?

Moim zdaniem to caa nubijska armia. Czarny Faraon? Jedzie na czele. Nasi onierze gotowi? Bd walczy do ostatniej kropli krwi, wodzu, i zabij wielu Nubijczykw, zanim przyjd posiki z Sais i rozgromi wroga. Nie przyjd adne posiki. Nie przyjd, ale... Mamy rozkaz trzyma si jak najduej i zada przeciwnikowi jak najwiksze straty. Liczy jednak moemy tylko na siebie. Zrozumiaem, wodzu. ywnoci i wody mamy na wiele miesicy. Co sdzisz o skutecznoci nubijskich katapult? Bardzo grone. A o uzbrojeniu przeciwnika? Pierwszorzdne. - Duch w naszej zaodze? Oficer zawaha si. Chc zna prawd. Niezbyt tgi... onierze znaj odwag nubijskich wojownikw i zawzito Czarnego Faraona. Mwi si, e niebo ma go w swej opiece, a dziki magii ony zawsze potrafi znale drog do zwycistwa. Wszyscy na stanowiska, nie traci ducha i oby bogowie spojrzeli na nas askawie. Pikna zdobycz! zawoa Lamerskeni, przygldajc si twierdzy. Z Memfisem poszo nam zbyt atwo... Tym razem bdziemy mieli bj na caego. Puarma skrzywi si. Nie przystawimy jeszcze drabiny, a ju stracimy z pidziesiciu ludzi. ucznicy Babilonu zajmuj idealne pozycje, moi mog mie kopoty z celnym strzelaniem. Kiedy wreszcie wyzbdziesz si tego pesymizmu? Zapominasz, e obleniem dowodzi Pianchi.

Puarma spoglda na wysokie mury Babilonu i nie mg si uspokoi. Saperzy budujcy nasyp przy murach zetkn si z ta kimi trudnociami, e mog sobie nie poradzi. Gro nam powane straty. Jeli nawet zaoy, e wyamiemy w kocu ten rygiel, to ile zostanie nam wojska na zaatakowanie Delty? Pianchi znajdzie jakie wyjcie. Kapitan ucznikw rozeli si. Gdzie podzia si twj sceptycyzm, Lamerskeni? Gdyby to ty by moim zwierzchnikiem, nie mia bym adnej nadziei. Rzdzi jednak faraon i jutro wstanie soce. Poranek by przeliczny, lekka bryza agodzia skwar soneczny. Tysice Nubijczykw szykowao si odda ycie, eby utorowa drog do Delty i do bogatych prowincji Dolnego Egiptu, ktre wci byy w rkach Libijczykw. ucznicy Puarmy postaraj si da oson saperom i piechocie Lamerskeniego. Pianchi wiedzia jednak, e wielu jego towarzyszy broni zginie na przedmurzach twierdzy Babilon. W szeregach nubijskich panowao guche milczenie. Wszyscy czekali na chwil, gdy faraon da znak do natarcia. miaek zara, stan dba, potem sam z siebie si uspokoi i wpi wzrok w wielk bram forteczn, ktra powoli, jak we nie zacza si otwiera. Libijski dowdca wyszed na brukowany dziedziniec, rzuci przed siebie miecz i uk, podszed do Pianchiego i pad przed nim na twarz. Faraon zosta koronowany w Memfisie rzek. Bg kaza mu rzdzi Egiptem i dba o pomylno kraju. Po c miabym sia mier i cierpienie, skoro dla uniknicia za wystarczy mi by posusznym? Przyjmij, Wasza Krlewska Wysoko, kapitulacj twierdzy Babilon. Na kilka chwil zapada cisza, jak gdyby wszystkim wojskom nubijskim zaparo dech w piersiach. Potem strach dokd ulecia, ogromna rado oywia serca i wrd

nieopisanego entuzjazmu onierze z Babilonu i onierze Pianchiego rzucili si ku sobie, by powinszowa jedni drugim. Czarny Faraon min umocnione wzgrze Babilonu i oczyci si w jeziorze Kebeh. Tu boskie wiato obmyo mu twarz wod dobywajc si z praenergii. Tak odrodzony skierowa si na piaszczyste wzgrze Heliopolis, gdzie ongi po raz pierwszy ukazao si ycie. Przed wejciem do wityni boga Atuma, powitany oklaskami kapanw, w obliczu wschodzcego soca zoy twrczej zasadzie w ofierze biae woy, mleko, mirr, kadzido i wonnoci. Kapani uznali go za faraona i stwierdzili, e jest on czonkiem bractwa dziewiciu bstw, ktre bez ustanku stwarzaj wiat. Krl wypowiedzia rytualn formu odpdzajc widzialnych i niewidzialnych wrogw, w domu poranka woy na siebie oczyszczone szaty, na gowie zawiza szarf, dziki ktrej mg ujrze wiat bogw, wstpi na schody wiodce na pitro wityni i ujrza stamtd granitowy obelisk pra-kamie, w ktry wcielio si kiedy wiato prapocztku. Pozostawaa mu ju tylko jedna czynno: wej samotnie do tajnego sanktuarium Atuma, ktre to imi oznaczao Byt i Niebyt zarazem. Zerwa pieczcie do naosu, otworzy zote drzwi i stan przed tajemnic stworzenia, wiecznym ruchem, ktry w nieustannej swej podry wciela si w d to porann, to wieczorn. I wtedy poj, dlaczego podj t dug i niebezpieczn wypraw, dlaczego naraa ycie swoje i swoich ludzi, dlaczego Dwa Kraje musz si zjednoczy i dlaczego rzdzi nimi trzeba mioci.

65

W uroczym Heliopolis, miecie tajemnicy, penym cienistych akacji i tamaryszkw, para krlewska odprawia mody w wityniach Ramzesa Drugiego i Ramzesa Trzeciego, przybraa kwiatami siedziby wiecznoci Starego Pastwa i oddaa hod bykowi Mnewisowi, ziemskiemu wcieleniu potgi wiata. Pianchi szczeglnie polubi pawilon ,,Atuma pod Sykomor" i kapliczk witego drzewa, na ktrego liciach kapan w masce Tota na twarzy zapisa koronacyjne imi Czarnego Faraona. Laski, sady, gaje oliwne i sadzawki czyniy z Heliopolis miejsce, gdzie yo si przyjemnie, a obecno bogw wyczuwao si na kadym kroku. Tylko kapitan Lamerskeni by w kwanym humorze. Tracimy czas skary si Puarmie. Popatrz no tylko na naszych onierzy. Chodz w tunikach z szerokimi rkawami, spdniczki maj plisowane, a na spdniczkach zobaczysz i dzwoneczki, i wyhaftowane gazele skaczce po sawannie. Zadurzone panienki przez cay dzie nacieraj ich wonnociami. Miejscowi dygnitarze, od naczelnego pisarza a do tego, co nosi przed faraonem koron, bez przerwy piej na cze Pianchiego. Usypiaj nas nasze zote naszyjniki i wojna zaczyna si nam nie podoba. W ten sposb nie zdobdziemy Athribis. Puarma umiechn si.

 Miej ufno, kapitanie. Faraon na pewno znajdzie jakie wyjcie. Athribis, miasto, ktrego symbolem by czarny byk, byo grodem bogatym i potnym, a ksi Petisis, ktre to imi oznacza dar Izydy", by dumny ze swoich rzdw. Mimo gospodarczego rozprzenia, spowodowanego libijsk okupacj, mg si pochwali, e wszystkich mieszkacw stolicy swojej prowincji jako wyywi, a onierze wci dochowywali mu wiernoci. Rano, po przyjemnym ciepym prysznicu, ksi Petisis siada zwykle za dobrze zastawionym stoem i przystpowa do niadania, ktre Egipcjanie nazywali przemyciem ust", przed jedzeniem bowiem wypadao oczyci je sobie natronem. Przepada za kozim serem i suszon ryb. Jednake wiadomo, ktr przynis mu wanie osobisty sekretarz, odebraa ksiciu apetyt. Twierdza Babilon poddaa si bez walki? Ale to niemoliwe! Jej dowdca uzna zwierzchnictwo Czarnego Faraona. Nie widzia adnego powodu, by powica zaog. Tefnacht kaza mu stawi opr, a on zna cen walecznoci. Gdzie jest teraz Pianchi? Zatrzyma si w Heliopolis. Z pewnoci uderzy wkrtce i na nas... Wezwij tu wszystkich oficerw. Wanie przyby z Sebennytos ksi Akanosz i chce z tob rozmawia. Niech wejdzie! Dwaj mczyni zoyli sobie wzajemnie powinszowania. Od dawna si lubili. Jechae tu nocami, Akanoszu? Wyruszyem na wiadomo o upadku Babilonu. Czy masz potwierdzenie tej wiadomoci? Dowdca twierdzy otworzy bramy Czarnemu Faraonowi. Pianchi nie musia nawet przypuszcza szturmu i nie straci ani jednego onierza.

 Pierwszy etap planu Tefnachta skoczy si wic dotkliw porak. I wojska Pianchiego stan nienaruszone pod murami mojego miasta... Trzeba raz wreszcie skoczy z t wojn zawyrokowa Akanosz. Chcesz powiedzie, e powinienem... Powiniene i ty otworzy bramy miasta i podporzdkowa si prawowitemu monarsze. Czy zdajesz sobie w peni spraw z nastpstw takiej zdrady? To nie jest zdrada, Petisisie. Pod dowdztwem Tefnachta prbowalimy pobi Pianchiego i sami zostalimy-pobici. Dzi Pianchi jest faraonem i winnimy mu posuszestwo. Dlaczego nasze prowincje maj bez potrzeby cierpie? Akanosz postawi wszystko na jedn kart. Petisis mg go aresztowa i odstawi do Sais, gdzie ksicia czekaa mier. Chciabym ci wyzna pewien sekret. Nie jestem Libijczykiem, lecz Egipcjaninem. Nieche Athribis wraca na ono autentycznego faraona, osodzi mi to staro. Wspaniale wygldasz rzek kapitan Puarma do: kapitana Lamerskeniego. W tej koszulce z krtkimi i szerokimi rkawami bardzo ci do twarzy. Do tego, uczniku! Nie znosz takiej pompy. To nie byle jaka pompa. Ksi Athribis przekazujcy swoje miasto Pianchiemu to nie jest codzienny widok. Jestemy onierzami, a nie dworakami. Wolabym zdoby t twierdz mieczem. Zachowaj siy na Sais... Tefnacht nie podda si, tegq moesz by pewien. Do portu w Athribis Pianchi i Abilea wpynli na pokadzie okrtu flagowego. Ksi Petisis kaza zbudowa altan ze zoconego drewna, by przyj krlewsk par w miejscu osonitym przed pracymi promieniami soca.

 Zechciej, Wasza Krlewska Wysoko, wej do swojej siedziby. Czekaj na ciebie jej bogactwa. Znajdziesz tu sztabki zota ode mnie, stos turkusw, naszyjniki, amulety, zote naczynia, szaty z krlewskiego lnu, oa obite cienkim lnem, olejek olibanowy, naczynia pene wonnoci, a take wiele koni z mojej stajni. Oddajesz mi najlepsze? Ktokolwiek kryby przed tob najwspanialsze swoje konie, niech natychmiast umrze. Wsta, Petisisie! Wasza Krlewska Wysoko, jako Egipcjanin wdziczny ci jestem, e przywracasz wolno mojemu miastu. Jeli chodzi o Libijczykw synw Libijczykw, to te poddaj si dzisiaj twojej wadzy. Jako pierwszy wystpi ksi Akanosz, ktremu towarzyszya maonka. Pianchi doceni ich szlachetno woln od wszelkiej skazy. Jestemy pokonani. Od tej pory prowincja Sebennytos naley do faraona Egiptu. Oby zechcia okaza si askawy wobec moich poddanych i mojej ony, z pochodzenia Nu-bijki, wiernej swemu plemieniu. Chwaa ci za twoj mdro odpar Pianchi. Su wiernie temu krajowi i jego krlowi i nadal sprawuj urzd namiestnika Sebennytos. Ufasz mi, Wasza Krlewska Wysoko? Mnie, Li bij -czykowi? Ufam czowiekowi, ktry troszczy si o swoj prowincj i o jej mieszkacw. Przedkadasz ich sprawy ponad swoje, bdziesz wic umia ich uszczliwi. Naczelnicy miast, zarzdcy, sdziowie i oficerowie jedni rdzenni Egipcjanie, inni Libijczycy wszyscy skadali kolejno Czarnemu Faraonowi przysig na wierno. W ich lady poszed i ksi bogatego miasta Letopolis. Pianchi kademu wyznacza rol, jak ma spenia, stojc na stray jednoci Dwch Krajw, w poszanowaniu prawa bogini Maat, ktre jest gwarantem tej jednoci. witowa zaczto dopiero pnym wieczorem, gdy stanowiska w wikszej czci Delty zostay ju obsadzone.

Lamerskeni, ogryzajc udo pieczonej kaczki i popijajc je agodnym biaym winem, nie mg si powstrzyma od gonego wyraenia swoich myli. Jeszcze tylko Sais, stolica Tefnachta... Ostatnia bitwa i najwspanialsza! Na akacjow rk kapitana wskoczya mangusta Pianchiego. O, jeste! Bdziesz chronia nas a do koca, prawda? May drapienik wlaz bohaterowi na rami i poliza go po policzku. Faraon ma racj. Trzeba spraw doprowadzi do koca. al byoby umrze tu przed met.

66

W saickim paacu zebrali si ostatni wierni Tefnachtowi. Nieprzejednani byli za totaln wojn z Pianchim. Athribis zdradzio nas oznajmi Tefnacht a wikszo libijskich wodzw podporzdkowaa si Pianchiemu. Co tam! zawoa stary oficer. Nie bdziemy aowali takich tchrzy! Wiemy przynajmniej, na kogo moemy liczy. Przybd, generale, do Mostaju, gdzie zebray si nasze wojska, a zobaczysz, e jestemy gotowi do walki. Bdcie pewni, e nigdy si nie poddam. Nasze wojska s jeszcze do silne, eby nie wpuci Pianchiego do Sais, a on tylko marzy, eby zala je morzem ognia i krwi! Jeden z modych oficerw gwatownie zaprotestowa. Mylisz si, generale! Pianchi nie zabi ani jednego cywila, a wszyscy, ktrzy uznali jego zwierzchnictwo, nie maj powodu si uskara. To ty si mylisz. Ten Nubijczyk ma przed sob tylko jeden cel. Chce mnie zniszczy, a wszystkich Libijczykw zlikwidowa razem ze mn. Do tej pory chytrze udawa askawc. Jutro okae swoje prawdziwe oblicze bezlitosnego okrutnika. Twoje sowa nie brzmi przekonywajco, generale. Fakty s faktami. Chcesz wystpi z mojego wojska? Pogdmy si z klsk, generale. Pianchi nam wybaczy.

Stary oficer pchn modego sztyletem w pier. Ten z osupieniem w oczach zwali si na ziemi. Bdziemy walczyli i zwyciymy owiadczy twardo morderca. Na mapie Delty pozostawaa ju tylko jedna niepokorna prowincja: Sais, gdzie rzdzi Tefnacht. Ostatni etap rzek Lamerskeni. Tefnacht zatrzyma przy sobie swoich najlepszych onierzy stwierdzi Puarma. Dotychczas potrafie, Wasza Krlewska Wysoko, oszczdzi wiele istnie ludzkich, ale tym razem starcie bdzie bardzo krwawe. Pianchi o czym rozmyla. Na jego ramieniu przysiada mangusta. Gdybycie byli na miejscu Tefnachta, co bycie zro bili? Lamerskeni podrapa si po akacjowej rce. Nie opara si nam adna twierdza... Sais te nie bdzie wyjtkiem od tej reguy. Jeli Tefnacht zamknie si za murami, nie bdzie mia adnych szans. A zatem uzupeni Puarma skoncentrowa wojska gdzie indziej, najprawdopodobniej na ktrej z drg wiodcych do Sais. Mog ci nawet dokadnie wskaza, gdzie na nas czeka. Pod Mostajem. Skd Wasza Krlewska Wysoko... Mam t wiadomo od ksit libijskich. Chciaem tylko sprawdzi wasze zdolnoci wnioskowania. Lamerskeni nie zgodzi si z Puarma. Wie, e sprzymierzecy od niego odeszli, wic wie rwnie, e ci opowiedzieli o Mostaju. A wic puapk z ca pewnoci przygotowa gdzie indziej. To nie takie pewne. Musi znale teren odpowiedni dla manewrw rydwanw, a przerzucanie i piechoty, i statkw nie jest takie proste. Pozwl, Wasza Krlewska Wysoko, e sam to zbadam poprosi Lamerskeni.

Zimna Gowa mia powody do radoci, ale i do smutku zarazem. Cieszy si, widzc tryumfy Czarnego Faraona, a smutno mu byo, e ju zawsze y bdzie z dala od Napaty i Nubii. e za Pianchi zamierza powierzy mu wane stanowisko pastwowe, pisarz myla ju o sprowadzeniu z Napaty rodziny. Gdzie jednak rezydowa bdzie krlewska para? W Tebach czy w Memfisie? Niewtpliwie na Pnocy latem i na Poudniu zim, faraon zechce bowiem pokaza, e nie zaniedbuje ani Dolnego, ani Grnego Egiptu. W dodatku trzeba jeszcze przeci saicki wrzd, ostatni na wielkim ciele ukochanej przez bogw ziemi. Nastrj w Athribis by wesoy i swobodny, Zimna Gowa czu jednak, e Pianchiego co gnbi. Istotnie, krl si obawia ze strony Tefnachta, cho ju bardzo osabionego, jakiej gwatownej, nieprzewidzianej akcji, jakiego aktu rozpaczy, w wyniku ktrego caa Pnoc spynie krwi. Monarcha niepokoi si rwnie o Lamerskeniego jego zwiadowczy wypad trwa duej, ni si spodziewano. A Puarma kipia z niecierpliwoci. Gdyby nie onierskie posuszestwo, chtnie postpiby wbrew rozkazom Pianchiego i pogna do kolegi, ktry musia znale si w opaach. Lamerskeni za bardzo zaryzykowa i pewnie ju nie wrci. Wrci pokryty kurzem, zmczony, spragniony i wcieky, ale ywy. Nie chcia nic mwi, dopki nie wypi gsiora chodnego piwa i nie oczyci sobie akacjowej rki, w ktrej tkwio mnstwo cierni. Musiaem przedziera si przez chaszcze wyjani uwaa na we i skorpiony, potem koo Mostaju wpakowaem si w bagna. Ale widziaem ich. Na kanale stoj statki, piechota obozuje obok. Due siy? zapyta Pianchi. Nie wytrzymaj. Proponuj uderzy jednoczenie na kana i na obz. Nasze statki z atwoci przeami blokad,

ucznicy zniszcz obie wysunite stranice, a wozy bojowe pojad szlakiem pnocnym i zdziesitkuj piechot. Puarma zgodzi si z nim. Chtnie wypoczbym dzie albo i dwa doda Lamerskeni ale tu trzeba dziaa szybko. Pianchi mgby co prawda zada wsparcia od pokonanych wodzw libijskich, postanowi jednak stoczy t bitw wasnymi wojskami, ktre od wyruszenia z Napaty suyy mu z bezwzgldn wiernoci. Kapitan Puarma omieli si wysun zastrzeenie, ktre zaniepokoio faraona. Wasza Krlewska Wysoko... Jeli ta bitwa skoczy si dla nas niepomylnie, wszystko to, czego dokona, legnie w gruzach i znowu zapanuje anarchia. Lamerskeni unis si. To ja widziaem pozycje i wojsko przeciwnika, a nie ktry z twoich ucznikw. Nie grozi nam adna puapka. No, a libijskie rezerwy, wozy bojowe... Nie ma adnych rezerw, Puarmo. To ju ostatnie siy Tefnachta i zmiadymy je. Pianchi i Abilea pynli odzi po jeziorze koo paacu w Athribis; krl wiosowa osobicie. Krlowa, ubrana w aurow koszulk, ktra tyle zakrywaa, co odsaniaa, schowaa si przed socem pod przenon parasolk. To ju ostatni etap, prawda? Istotnie. Sdz, e Lamerskeni ma racj. A jednak twoi oficerowie nie s spokojni. To prawda, Abileo. Mona by przysic, e gnbi ich widmo poraki. Ze oko... To ono chce wlizn si w nasze szeregi. Trzeba je zakl. Jeszcze przed atakiem. Co proponujesz? Odprawimy najstarszy z naszych obrzdw. Bdziemy tukli czerwone naczynia.

W nocy przed wymarszem wojsk nubijskich na Mostaj krlowa Abilea, dziaajc w imieniu bogini Sechmet, porozbijaa o posadzk wityni mnstwo czerwonych naczy z wypisanym imieniem Tefnachta. Odbieraa w ten sposb Libijczykowi siy i gwatowno boga Seta, wyraone przez kolor czerwony. Wkrtce po zakoczeniu obrzdu kapitan Puarma poczu, e ucisk, ktry od kilku dni utrudnia mu normalne oddychanie, nagle przeszed. Wielu onierzy rwnie odczuo wyran ulg. Magia krlowej Abilei bya skuteczniejsza ni magia Tefnachta. Na zdobycie ostatniego bastionu Pnocy wojska nubijskie wymaszeroway ze piewem.

67

Tefnacht nie znosi bezruchu, postanowi wic uderzy na stojce w Athribis wojska Pianchiego. Wykorzystujc efekt zaskoczenia, zada im cikie straty, potem cofnie si, bdzie prowadzi wojn podjazdow i przygotuje dalsze napady. Pendent przez pier, wosy splecione w warkoczyki, cienka, postrzyona w szpic brdka, ramiona, piersi i brzuch pokryte wojennymi tatuaami jeszcze tylko wetkn dwa pira we wosy, a onierze libijscy bd gotowi. Na tyach nie chcieli zostawa ani chorzy, ani weterani i nawet stary porucznik wozw bojowych, siedemdziesicioletni Pisap wrci do suby czynnej, by wzi udzia w walce, ktra miaa przywrci wojskom Tefnachta wiar w siebie. Genera nie mg usn. Noc spdzi niespokojnie, w wyobrani widzia Nubijczykw zalewajcych go jak rozszalae fale Nilu. Chodzi po upionym obozie skpanym w wietle ksiyca w peni i po raz pierwszy w yciu ogarniay go wtpliwoci. Wtpi w siebie samego. Dlaczego walczy i o co walczy? Niebo i bogowie dali wiele znakw, by otworzy mu oczy. Pianchi, zesany przez Amona i uznany faraonem, kroczy dotychczas drog sprawiedliwych, nis rado i pokj. On za, buntownik i wichrzyciel, stoi samotnie na skraju przepaci.

Wstawa wit, ale ptaki nie pieway. Przerazi je guchy, daleki odgos narastajcy z minuty na minut. Czyby wozy bojowe Pianchiego? Genera rozkaza trbi na alarm. Wyrwana nagle ze snu piechota popiesznie chwytaa za bro, a zaogi rydwanw zaprzgay konie. Tymczasem ucznicy Puarmy zdyli ju wystrzela wartownikw, a eskadra Pianchiego atakowaa statki Tefnachta. Ich przeraone zaogi stawiay do saby opr. Tefnacht byskawicznie zrozumia, e aby odeprze atak wojsk nubijskich, trzeba zniszczy ich wozy bojowe. Mia tylko jedno wyjcie: stan na czele swych wyborowych oddziaw i uderzy czoowo. Naprzd! krzykn. Stojcy przy nim stary Pisap mocno przywiza si do puda wozu rzemieniem i pewn rk trzyma lejce. Gdzie mj giermek? Wymiotuje. Boi si mierci. Nie obawiaj si, generale, ja potrafi poprowadzi twj zaprzg. Ty zabij jak najwicej nieprzyjaci. Libijczykom nie zbywao ani na odwadze, ani na zrcznoci, ale nierwny teren szybko da im si we znaki. W wielu wozach popkay koa, cho koa rydwanw Pianchiego wytrzymyway i prdko, i nierwnoci drogi, tak jak to zapowiada napacki koodziej. Libijscy ucznicy i oszczepnicy rzadko trafiali z chyboccych wozw, natomiast pociski nubijskie prawie wszystkie szy w cel. A potem zdarzy si cud: w odlegoci niespena pidziesiciu metrw od Tefnachta, w zasigu strzau pojawi si na gniadym koniu Pianchi, niewiadom grocego mu niebezpieczestwa. Tefnacht napi uk, wycelowa i strzeli. miaek uskoczy ostro w bok, by nie wpa na bojowy wz libijski, ktry wanie si wywrci, i strzaa musna tylko kark Czarnego Faraona. Generale! krzykn rozpaczliwie Pisap. Trzeba ucieka!

Tefnacht obejrza si. Jego wozy bojowe byy ju niezdolne do walki. Pd w stron kanau! Pisap, przekonany, e genera planuje kontratak, rozpdzi si, by sobie utorowa przejazd. Tefnacht zeskoczy z rydwanu, podbieg do pierwszego zacumowanego okrtu, zapa pochodni i przytkn j do agla. Poranny wiatr rozdmucha pomienie, zaja si rufa i ogie przenis si na ssiedni statek. Zdumienie Pisapa nie miao granic. Generale, dlaczego? Pianchi nie dostanie moich okrtw! A teraz umrzemy. Zawracaj! Nie! Uciekajmy! Niemoliwe. Wjedmy na drk wzdu kanau, przejedziemy przez pole zboa na pnoc. Na bagnach Delty bdziemy bezpieczni. Znam tam takie kryjwki, e onierze Pian-chiego nigdy ich nie odkryj. Wz za szeroki! Naprzd, malukie! krzykn Pisap. Naprzd! Konie ruszyy ostro. Z caej libijskiej armii niewielu ocalao onierzy, a i ci byli w wikszoci miertelnie ranni. Wyborowe oddziay Tefnachta przestay istnie. Pianchi kaza lekarzom opatrzy nieszcznikw, potem stan przed wiwatujcymi na jego cze onierzami. Bilicie si nie dla chway jednego czowieka prze mwi ale za Egipt i jego faraona, ktry reprezentuje na ziemi boskie prawo bogini Maat. Ta wojna ju si skoczya i od dzi stajecie si budowniczymi pokoju. Wstrzymajcie si od wszelkich rozbojw, osaniajcie biednych i zapew niajcie ludowi bezpieczestwo. To bdzie najwspanialsze wasze zwycistwo.

Potem w asycie Lamerskeniego i Puarmy objecha pole bitwy, szukajc trupa Tefnachta. eby okreli straty wroga, Nubijczycy obcinali kademu zabitemu praw rk, a pisarze notowali na tabliczkach ich liczb. Puarmie dwukrotnie wydao si, e rozpoznaje Tefnachta, ktrego mu opisa pewien ranny w rami libijski wonica. Ten jednak, obejrzawszy zwoki, za kadym razem wyprowadza kapitana ucznikw z bdu. Lamerskeni przepyta wielu ludzi i doszed do wniosku, e Tefnacht umkn dokd na pnoc. Zwiadowcy znaleli nawet drk, na ktrej zostay odciski k. Pianchi nie ukrywa zawodu. Wynika std, e Tefnacht nadal yje. Wyprawi podjazdy, niech go szukaj postanowi Puarma. Zwinita w kbek mangusta drzemaa na kolanach Pianchiego, ktry siedzia na pozacanym tronie z drewna sykomorowego w mrocznej sali posucha saickiego paacu, skd jeszcze niedawno rozkazy wydawa Tefnacht. Zdobyte przez Czarnego Faraona miasto bogini Neith spao spokojnie, cakowicie pewne, e Pianchi oszczdzi jego mieszkacw. Czarny Faraon nie mg usn, przyszed wic porozmyla w miejscu, gdzie jego przeciwnik snu swoje szalecze plany. W ciszy opuszczonego paacu myla Pianchi o wrogu pobitym i nie majcym ju adnego oparcia. Tefnacht do kresu si goni za swymi urojeniami, z przekonaniem, ktrym kolejne poraki bynajmniej nie zachwiay. Pomyli si jednak i co do swojego losu, i co do losw Egiptu. Krlowa Abilea wesza do mrocznej komnaty, siada u stp tronu i przytulia gow do ng ma. No i co day poszukiwania? Nic odpar Pianchi. Tefnacht dobrze zna bagna

i wyspy Delty, bdzie si przemieszcza z jednej kryjwki do drugiej. A nie mona by go zostawi w tej jego samotni? Nie mona, bo on sam w niej dugo nie wytrzyma. Zbierze band flisakw i rybakw, bdzie napada na wioski i zagraa caemu pograniczu. A tego nie mog tolerowa.

68
Tefnacht nie by a tak samotny, jak sdzi Pianchi. Jadc w gb Delty, do tego dziwnego i gronego wiata bagien, myla o drobnych spoecznociach rybackich, ktre potrafi zjednoczy do wsplnej walki z Nubijczykami. Stary Pisap mia wrd przewonikw pywajcych po kanaach na pnoc od Sais troch krewnych, ktrzy z pewnoci przyjd generaowi z pomoc. Dwaj Libijczycy porzucili niepotrzebny ju wz bojowy i dalsz drog odbywali odzi z papirusu, pync midzy dwiema cianami trzcin. W tej pltaninie, ktr trzeba byo wietnie zna, by dotrze do wysepek, gdzie stay lepianki rybakw, nie znajdzie ich aden Nubijczyk. Pynli wanie ku jednej z takich wysepek, do duej, ukrytej w gszczu papirusw, gdzie gniedziy si dziesitki ptakw. Niegdy wyrwnano j i wzniesiono na niej kamienn wityni bogini-wowi Wadet, tej co przywraca ycie i energi. Skarbnik armii libijskiej ukry tu kiedy troch zota i drogich kamieni, gdy przybywa w te strony na polowania. Dziki tym niewielkim zasobom Tefnacht bdzie mia czym opaci najemnikw i prowadzi nieustann wojn partyzanck z Pianchim. Zjedli kawaek pieczonej ryby i pooyli si spa. W rodku nocy Tefnacht usysza podejrzane odgosy, podobne do opotu ptasich skrzyde. Chwyci za miecz i wyszed z lepianki.

Chmury przesaniay ksiyc, ale widno byo jak w dzie. Z wierzchoka wysokiego na sze metrw papirusu oskarycielskim wzrokiem wpatrywaa si w Tefnachta jaskka z ludzk gow. Podania mwiy wic prawd. Pod dziaaniem wiata przychodzcy z zawiatw przodkowie przybieraj rzeczywicie posta ptakw z ludzkimi twarzami. Rysy jaskki si zmieniay i Tefnachtowi wydao si, e widzi kolejno twarze Totmesa, Amenhotepa i Ramzesa Wielkiego. Wszyscy ci faraonowie patrzyli na niego z wyrzutem. Zerwa si gwatowny wicher, ciemnoci pochony wiato, a jaskka odleciaa, pozostawiajc za sob sznur turkusw. Powierzam ci wane zadanie, Pisapie. Zawieziesz ten list do Pianchiego. Staruszek podrapa si w ucho. Chyba si przesyszaem, generale. Doskonale mnie zrozumiae. Ty, Tefnacht... chcesz si podda? Nie, chc pertraktowa. Jako wysannik prowincji Sais nie masz si czego obawia. Wic... rezygnujesz z walki? Tak, Pisapie. Dzi w nocy ukazali mi si moi przodkowie i przekonali mnie, e jestem na zej drodze. Mamy teraz prawowitego krla, koronowanego w Heliopolis, Mem-fisie i Tebach, i to jemu wszyscy winnimy posuszestwo. Mylaem o zjednoczeniu Egiptu, a to on zjednoczy kraj. Miaem bielmo na oczach, teraz przejrzaem. W Egipcie nasta wreszcie pokj, po c wic miabym nadal wichrzy? Bdziesz czy nie bdziesz pertraktowa, i tak wiesz, co ci czeka. Jako buntownik zostan skazany na mier. Faraon musi tak orzec. Na jego miejscu postpibym tak samo. Chc jednak umrze stojc i parzc w twarz swoim sdziom, nie za zgin jako zbieg, od strzay w plecy. Poddajc si,

chc rwnie przekona ostatnich buntownikw, by porzucili myl o dalszej wojnie. Chc wreszcie, by faraon mi przebaczy, bo dziki temu bd mg broni swojej sprawy przed sdem Ozyrysa. piesz si, Lamerskeni, spnimy si! Powiniene ju by umyty, ogolony i ubrany! Spa mi si chce, Puarmo... Id sam, Puarma delikatnie wycign z ka przyczyn zmczenia Lamerskeniego, mod osbk o piknych piersiach i ksztatnych biodrach. Umiechna si przymilnie do kapitana ucznikw, on jednak nie mia, niestety, czasu na skadanie hodw jej urokom. Poniewa Lamerskeni obrci si na drugi bok i zamierza znw pogry si w bogostanie, Puarma przewrci ko. Lamerskeni upad na posadzk i na p si obudzi. Nienawidz tych wojskowych uroczystoci mamrota rozcierajc sobie biodra. Jak oblej ci zimn wod, wstaniesz? Och nie, tylko nie to! No to popiesz si! Wyobraasz sobie, jakie gromy na nas spadn, e nie potrafilimy dotd zapa tego przekltego Tefnachta? Tak czy owak rozkazu musimy sucha i trzeba pj na t uroczysto. Rzucam ci w miar przyzwoit tunik, eby okry grzbiet, i idziesz za mn bez dyskusji! Z gow pen snu Lamerskeni wyszed z izby. Sta w tumie dworzan i spa na stojco, kiedy Pianchi zacz rozdziela zote muchy, dekorujc onierzy, ktrzy wyrnili si odwag i zawzitoci w atakowaniu wroga. Nadszed czas, bym uhonorowa naszych wyszych oficerw owiadczy faraon. Mam na myli przede wszystkim tego, co nie lka si naraa wielokrotnie ycia, by powstrzyma w marszu przeciwnika, zanim go pokona-

limy. Za zasugi bojowe jego samego i jego ucznikw awansuj kapitana Puarm do stopnia generaa. Lamerskeni z osupieniem wytrzeszczy oczy. Zobaczy, jak Puarma wychodzi z szeregu i staje przed krlem. Puarma generaem! ucznik, ktry nie ma pojcia o prowadzeniu wojny, ktry nigdy nie wykae si choby odrobin inicjatywy! A waciwie dlaczego nie? Puarma jest mody i odwany. Generaem bdzie oczywicie lichym, ale nikogo lepszego nie ma. Te same pochway i ten sam stopie nale si kapi tanowi Lamerskeniemu cign Pianchi. Czowiek-akacjowa rka myla, e si przesysza. Sta skamieniay i nie by w stanie zrobi kroku. Puarma podszed do niego i poprowadzi przed monarch, ktry odznaczy go zot much. Jestem z was dumny, generaowie. Bdziecie wsplnie dowodzili armi egipsk, w ktrej su teraz rami w rami Nubijczycy, Libijczycy i Egipcjanie. Postaracie si zapewni spjno naszym wojskom. Generale Lamerskeni rzek wyranie przejty Zimna Gowa wysannik Tefnachta pragnie widzie si z Jego Krlewsk Wysokoci. Jestem teraz na oficjalnym przyjciu wymamrota bekotliwie Lamerskeni. Generale, sprawa jest powana. wieo upieczony genera dla uczczenia awansu podejmowa wanie swoich onierzy mocnym, nie rozcieczonym winem z oaz i zdy ju da im naleyty przykad, nie walc si z ng. Ten czowiek nazywa si Pisap cign Zimna Go wa i ma list z pieczci Tefnachta. Drugi cud tego samego dnia... Lamerskeni wyla sobie na gow cay garnek wody, ale zjawa nie znikaa. Skryba istnia cakiem namacalnie.

Starajc si zachowa z waciw generaowi godnoci, Lamerskeni wysucha wyjanie starego Pisapa i zgodzi si zaprowadzi go do krla, ktry czyci wanie konia. Na widok potnej postaci Czarnego Faraona stary Libijczyk tak si zlk, e nie mg wykrztusi z siebie sowa. Czy ten wysannik rzeczywicie przyjecha do mnie z prob? Lamerskeni wyj Pisapowi z rk papirus, zama piecz z bota, rozwin list i gono go odczyta. Od generaa Tefnachta do Faraona Grnego i Dol nego Egiptu, oby y wiecznie w szczciu i dobrym zdrowiu. Niechaj pokj bdzie z tob. Nie miem spojrze ci w twarz w dni twego gniewu, poniewa nie mog znie twego ognia: dr z powodu trwogi, jak budzisz. Bowiem ty jest bykiem o mocarnych ramionach... Czy serce Waszej Wysokoci nie powinno sie uspokoi po tym, co mi uczyni? Zaprawd jestem ndzarzem, lecz ty nie zadasz mi ciosu... Surowo osd me postpki, lecz nie cinaj drzewa a do korzeni... Strach przed tob przepenia me wntrznoci, a trwoga przenika me koci. Nie zasiadam w piwiarni ani sucham grania harfy, lecz jem chleb czowieka godnego i pij wod gincego z pragnienia... Koci me przenika bl, gowa ma odkryta, a szaty w strzpach, dopki Neith mi nie wybaczy. Dugo mnie cigasz... Oczy swego sug z jego bdw. Niechaj me dobra i najlepsze konie trafi do twego skarbca. Spiesznie wylij do mnie posaca, aby usun trwog z me go serca" *. Pianchi przez cay czas przyglda si mangucie, ktra najpierw dugo obwchiwaa starego Pisapa, a potem zasna. Pisap nie by wic niebezpieczny. Czy masz jeszcze jakie inne zlecenie? zapyta posa, ktry wci trzs si ze strachu. Tak jest, tak jest, Wasza Krlewska Wysoko... Tefnacht chciaby spotka si z tob w cztery oczy w wityni bogini Neith.
* Tekst egipski listu Tefnachta ze steli Pianchiego.

69

Tusty Otoku i zgryliwy Kapa siedzieli obok siebie na pniu zwalonej palmy. Starzec opiera skate donie na gace swej laski. Obaj wpatrywali si w pustyni. Wiadomoci s wietne odezwa si Otoku. Pnoc i Poudnie, Wschd i Zachd s ju pod wadz Pian-chiego. Podday mu si wszystkie prowincje i wszystkie miasta skadaj hody wadcy Dwch Krajw. Dobrze, dobrze. Ja jednak chtnie bym uci gow i ksiciu Peftau, i Nemrodowi. Zbyt skorzy do zdrady. Peftau choruje i wkrtce przestanie si liczy. Nemrod za zrobi si najarliwszym stronnikiem Pianchiego, a w dodatku... on nie ma adnej swobody dziaania. Gdzie faraon si osiedli na stae? W Memfisie, eby zawsze mie oko na Delt. Mdra decyzja. To tak daleko... Memfis. Pogd si z losem, Otoku. Nadal bdziesz dobrym namiestnikiem, razem spokojnie si zestarzejemy w naszej starej, poczciwej Napacie. Po Pianchim zostao nam tyle dobrych wspomnie, e bdziemy mieli co rozpamitywa. Teraz stoi przed nim zadanie wielkie jak cay Egipt. Masz racj, Pianchi tryumfuje, ale przez ten jego tryumf nigdy ju nie bdziemy mieli u siebie krla ani krlowej.

 Ich losu nie mona porwna z naszym, bo przecie nie nale do siebie. Ich pragnienia nie licz si. Szczcie i pomylno Egiptu i jego ludu s waniejsze. Otoku ze cinitym sercem zjad kilka nadzianych na patyk ciepych podpomykw. Dlaczego ostatnie sowo zawsze naley do tego starca? Genera Lamerskeni przy cakowitym poparciu swego kolegi, Puarmy, wyrazi sprzeciw. To zbyt niebezpieczne, Wasza Krlewska Wysoko. Ani przez chwil nie wierz w skruch Tefnachta. Kama, bo chcia wzbudzi w tobie lito, a teraz zastawia na ciebie ostatni puapk. Prosi o spotkanie w cztery oczy tylko po to, eby ci zabi. Czy sdzisz, e nie potrafi si broni? Dlaczego bez potrzeby wystawia si na niebezpieczestwo, w chwili gdy jeste tak bardzo potrzebny krajowi? Pozwl, niech go przynajmniej obszukam poprosi Puarma. Nadjeda zameldowa wartownik. Powoony przez starego Pisapa rydwan generaa wyglda aonie. Dyszel pknity, pudo chwiejne, koa ledwie si trzymay. Pianchi patrzy tylko na konie: byy zmordowane i zabiedzone. Stajenni, z gry wiedzc, co kae faraon, natychmiast odprowadzili zwierzta do paacowych stajni i zajli si nimi. Lamerskeni wzi starego Pisapa za ramiona. Czarny Faraon zabije Tefnachta, prawda? zapyta Pisap. Jeste weteranem, znasz prawa wojny. Napij si, eby zapomnie o tym, co si wydarzy. Tefnacht by zaronity, nie ogolony, w achmanach. Pobyt na bagnach zrobi z niego ndzarza, zachowywa jednak dumne spojrzenie. Upady genera przeszed midzy dwoma szeregami oszoomionych onierzy i stan na progu wityni. Tu poczeka

na Puarma, ktry go obszuka. Tefnacht nie mia przy sobie adnej broni. Mangusta siedziaa na gowie posgu lwa, ustawionego tu dla odstraszania niewtajemniczonych, i nie manifestowaa adnej wrogoci. Faraon czeka na ciebie w wityni rzek Puarma. Tefnacht min wspaniay portal, przeszed przez wielki, otwarty dziedziniec i wstpi do pierwszej wielkiej sali kolumnowej, ktrej drzwi zostawiono uchylone. Faraon siedzia nieruchomo w smudze wiata. Ubrany by w bia spdniczk i takie sanday, na gowie mia podwjn koron symbolizujc Grny i Dolny Egipt. Z szyi zwiesza mu si zoty naszyjnik. Przygldajc si wadcy z bliska, Tefnacht zrozumia, dlaczego nigdy nie byby w stanie go pokona. Faraon by nie tylko mocarnym atlet mia nieujarzmion dusz, zdoln zapuszcza si na nieznane szlaki i bez trwogi porywa na niemoliwe. Pianchi nie myla o tryumfach, kroczy po prostu przed siebie, nie zwaajc na przeszkody, a zwycistwo byo mu ofiarowane jakby na dodatek. Jestem w twoich rkach owiadczy Tefnacht. Pianchi doby sztylet ze srebrnozotej pochwy ozdobionej wizerunkiem boga Amona z gow barana. Tefnacht zadra, ale nie cofn si. Tak jak sobie tego yczy, sta twarz w twarz ze mierci. dam przysigi na wierno rzek wadca. Tefnacht, przygnieciony nieprzepart si, po raz pierwszy w yciu pad na twarz. Nie bd narusza prawa bogini Maat przy rzek. Bd sucha rozkazw faraona i wykonywa jego rozporzdzenia, nie zaatakuj jego sprzymierzecw i bd dziaa zgodnie z jego wol. Wsta i sztylet wrci do pochwy. Ksi Tefnachcie, powierzam ci namiestnictwo miasta Sais. Znasz je lepiej ni ktokolwiek inny. Ucz si uszczliwia mieszkacw swej prowincji w cisej zgodzie

ze wskazwkami, jakich ci bd udziela. Codziennie dla oczyszczenia si przychodzi bdziesz do wityni. Raz w miesicu spdzisz tam trzy dni z dala od trosk i spraw tego wiata, by wysucha wskaza bogw i stumi w sobie wszelk ch buntu przeciw bogini Maat. Czy przyrzekasz mi na ycie swoje i na ycie faraona, e bdziesz si wywizywa z tych zada? Przyrzekam, Wasza Krlewska Wysoko. Gdy flota nubijska zbliya si do Napaty, Otoku myla o tym, jak cika czeka go praca. Pianchi zgodnie z przyrzeczeniem nadesa ju zoto, srebro, mied, kosztowne tkaniny i rzadkie olejki dla wityni boga Amona. Wszystkie te bogactwa trzeba bdzie spisa pod czujnym nadzorem Kapy, a grubas wiedzia, e senior Wielkiej Rady nie cierpi najmniejszego niedopatrzenia. eby tak tymi formalnociami mg si zaj Zimna Gowa!... Otoku nie dowierza adnemu innemu skrybie i dotychczas wola robi wszystko sam. Caa ludno Napaty zebraa si na wybrzeu, witajc onierzy, ktrym si poszczcio i mogli wrci do Nubii. Wielu ich towarzyszy zostanie w Egipcie, czy to w Memfisie, czy w Tebach, pod rozkazami generaw Puarmy i Lamerskeniego. Byy piewy, uciski, wiwaly na cze Pianchiego, a marynarzy, ktrzy przed zejciem na brzeg zoyli ofiar agodnemu wiatrowi pnocnemu, obsypano gazkami palmowymi. Kapo... Co si stao. Otoku? zapiszcza staruszek, ktry bardzo nie lubi t a ki c h haaliwych obchodw.
To... to Zimna Gowa!

Ja ju niedowid/... Jeste pewien? - Schodzi po kadce... biegnie. Tum rozstpowal si przed karzekiem, ktrego ju znano jako wysoko postawion osobisto. Otoku powinien by si cieszy, ale z osupienia zaparo mu dech w piersiach.

 Patrz, Kapo, patrz uwanie! Ju ci mwiem, e niedowidz. Na dziobie okrtu flagowego... Pianchi. Pianchi i krlowa Abilea. Co ty wygadujesz, Otoku! Faraon wrci! Stuszedziesiciokilowa brya tuszczu drgna i ze zwinnoci sonia popdzia w stron kadki. Otoku chcia jako pierwszy pokoni si krlewskiej parze; nie obyo si bez podeptania ng temu i owemu. Wasza Krlewska Wysoko... To ty?... To ty? Tak bardzo si zmieniem? Wic... wic nie zostae w Memfisie? Zadanie wykonaem, Otoku. Egipt znw zjednoczony, w Dwch Krajach panuje pokj, prowincje maj swoich namiestnikw i wszystkie suchaj faraona. Moje miejsce jest tu, w Napacie, przy moim ojcu, Amonie. To on mn kierowa, to on si mn opiekowa i do niego powinienem wrci. Teraz i Delta, i caa dolina Nilu przestrzegaj prawa bogini Maat, a dni pyn szczliwie w rytmie wit i obchodw. Jeli lud Egiptu potrzebowa bdzie mego ramienia, by odepchno nieszczcia i nieprawoci, znowu wyjad. Trway przygotowania do uroczystoci, a tymczasem Pianchi i jego maonka ruszyli na wit gr. Soce zocio piasek pustynny i owietlao bramy wielkiej wityni. Tylko ty znasz mj sekret rzek krl do Abi-lei. Tylko ty wiesz, e wadza nie jest celem mojego ycia, a jedyna podr, jak chciabym odby, wiedzie przez t wityni po ladach bogw i przodkw. Nie uszczliwi mnie ani szczk broni, ani chr pochlebstw dworakw. Dokonae icie alchemicznego dziea, otwierajc serca, by ukaza im prawdziwe ich obowizki i przywracajc kademu waciwe miejsce. Nie zmienie naszego wiata, ale nadae mu sens. Codziennie skada bdziemy ofiary bogom i bdziemy si modli, by pozwolili nam stawi czoo wrogom czekajcym na nas na drodze staroci.

 T walk te wygramy zapewni wadca. Tak, Pianchi, albowiem za spraw bogini mioci radonie tacz gwiazdy na niebie, naszym prawdziwym kraju. Faraon i jego wielka krlewska maonka przekroczyli wspania bram wityni, niebo na ziemi", gdzie ciemnoci przemieniay si w wiato.

Pianchi by jednym z faraonw XXV dynastii, panowa nieco ponad trzydzieci lat (747715 p.n.e.). Trudno okreli, kiedy dokadnie zjednoczy Egipt. Okoo 730 r. p.n.e. czy pod koniec panowania? Jego wspaniae czyny zostay spisane na wielkiej steli (1,80 m wysokoci, 1,84 m szerokoci) przechowywanej w Muzeum Kairskim (Ksiga wpyww 48862 wraz z fragmentami KW 4708647089). Znalaz j w 1862 r. na stanowisku Debel Barkal (Czystej Grze) Mariette i wystawi w swoim muzeum w Boulaq. Stel przekazano potem do dzisiejszego Muzeum Kairskiego. Napis na steli doczeka si wielu przekadw i opracowa, dotyczcych zarwno caoci jak i fragmentw. Spord najwaniejszych naley wymieni: E. de Roug, Inscription historique du roi Pianchi-Meriamoun" w Revue archologique, tom VIII, 1863, str. 94 i nast.; Chrestomathie gyptienne, zeszyt IV, 1876. F. J. Lauth, Die Pianchi-Stele", w Abhandlungen der Kniglichen Akademie der Wissenschaften, XII (1871), str. 241314. H. Schfer, Urkunden der lteren Aethiopenknige", I (Urkunden, III), 1905, str. 156. J. H. Breasted, Ancient Records of Egypt", t. IV, 1906, str. 406444.

N.-C. Grimai, La Stle triomphale de Pi(ankh)y au muse du Caire", Kair, 1981. M. Lichtheim, Ancient Egyptian Literatur" t. III, 1980, str. 6684. C. Lalouette, Textes sacrs et textes profanes de l'ancienne Egypte", t. I, 1984, str. 124 i nast. Niektrzy egiptolodzy s zdania, e imi tego faraona naley czyta Pei" (nie za Pianchi), zgodnie z dialektem nubijskim. Znaczenie jednak pozostaje to samo: yjcy".