PHIL

BOSMANS

IVJETI SVAKI DAN

Pratilac kroz godinu

2.

izdanje

KRANSKA SADANJOST ZAGREB, 2002.

SADRAJ

P R E D G O V O R IZDAVAA SIJEANJ Usreivati ljude san je sretnih ljudi VELJAA Zap oni Preivjet OUJAK Ustani iz noi u novo proljee TRAVANJ Sa na svakim svijetu dobrim ovjekom izlazi sunce bojaljivosti sa e smijekom! samo optimisti

7 9

41

71

103

SVIBANJ Jedino je ljubav dom u moe vjeno stanovati LIPANJ Trai Duha radosti koji kao iskra prelazi od srca k srcu SRPANJ Ima Nadi samo jedan ivot. vremena da bude sretan kojem

135

167

199

PREDGOVOR

IZDAVAA

KOLOVOZ Ne zaboravi lijepe dane. Inae nee nikada ponovno RUJAN Tko eli mijenjati da svijet, od sebe najbolje je LISTOPAD Voli ljude onakve Drugih nema STUDENI Neke stvari izgledaju kao katastrofa, a ipak su milost PROSINAC Reci hvala, mali za svaku ljubav u kojoj si susreo ovjee, Boga kakvi jesu. zapone doi

231

O v i tekstovi Phila Bosmansa, sloeni u godinjak, i m a j u svoju povijest. Pripovijeda s a m Phil B o s m a n s : ezdesetih g o d i n a z a p o e o s a m s ' V i t a m i n i m a za srce' na t e l e f o n s k o m a u t o m a t u . u o s a m d a s e telefonom m o e sluati h o r o s k o p . P a s a m poelio

263

uiniti n e t o takvo - s p o z i t i v n o m p o r u k o m . D o b i o s a m od p o t e l a k o p a m t l j i v telefonski broj. M i s l i o s a m , sve to nee ii d u g o , ali se p o k a z a l o k a o trkai k o n j . T a k o je Phil B o s m a n s t i j e k o m vie o d d v a n a e s t g o d i n a s v a k o g a tjedna pripravljao

295

kratki telefonski poticaj za ivot, u trajanju od s a m o tri do pet m i n u t a . Iako su neki od ovih tekstova u vie ili m a n j e i z m i j e n j e n o m o b l i k u uli u kasnije knjige, za ovaj su g o d i n j a k po prvi p u t s v e o b u h v a t n o vrednovani, sauvavi svoj izvorni oblik.

327

O s o b i t o u m i j e e Phila B o s m a n s a u p r a v o j e u t o m e d a z n a razgovarati s l j u d i m a , n e p o s r e d n o im se obratiti sa s i m p a t i j o m , s j a j n o m uvjerljivou, a nerijetko i s h u m o r o m , ali prije s v e g a s istinskim p o t o v a n j e m i s u o s j e a n j e m : Toliki ljudi koji trpe, u s v o j e m se o a j u o b r a a j u m e n i vjerujui da ja m o g u njihovu

359

nevolju odnijeti k a o n e k o m a r o l i j o m . Ali j a t o n e m o g u . J a nisam udotvorac. Ja s a m s a m o mali ovjek, s a m o m a l a k r h o t i n a stakla k r o z k o j u sija s u n c e . O v d j e predloeni tekstovi za svaki d a n u g o d i n i u p r a v o i jesu p o p u t s u n a n i h z r a k a k o j e m o g u donijeti svjetlo u m r a k i v o t a - z a h v a l j u j u i toj m a l o j krhotini stakla k r o z k o j u sjaji ljubav. Svi tekstovi za o v o i z d a n j e uzeti su iz flamanskoga i, ras poreeni po d a n i m a , razlomljeni na nekoliko kraih o d l o m a k a . M o g u se sloiti k a o b r o j n i p o j e d i n a n i sjajni k a m e n i i za

m o z a i k sa s v e o b u h v a t n o m s l i k o m l j u d s k o g ivota. O v i su tek stovi p o p u t u v i j e k novih v a r i j a c i j a n a o s n o v n u m e l o d i j u l j u d s k o g a srca, k a o i v o t n o p o t r e b n i v i t a m i n i . S v o j u e uinkovitost d a k a k o izgubiti a k o i h n e t k o o d j e d n o m u z m e previe. To vrijedi i za o v d j e p o n u e n e v i t a m i n e za srce: svaki dan j e d a n tekst. N e k a ovaj pratilac kroz g o d i n u b u d e s v a k o d n e v n a p o m o da bi se ivjelo sa srcem, a to znai: iz ljubavi i za ljubav.

Sijeanj

1.

sijenja

2.

sijenja

ZAJEDNO NA ISTOME BRODU

DAJ IM R U K U

N o v a godina. Z a p l o v i m o zajedno. S j e d i m o n a i s t o m e b r o d u . Svi ljudi k a o braa i sestre na i s t o m e b r o d u . Ljudi koji z a j e d n o plove. Fantastian s a n . S u n c e n a nebu plee. R i b e u m o r u p j e v a j u . Svi ljudi k a o braa i sestre na i s t o m e b r o d u svijeta. Slabi i jaki. Svi n a r o d i i rase. Jaki i slabi. S i r o m a n i i b o g a t i .

e l i m o d svega srca d o b r u g o d i n u . D o b r u g o d i n u za tebe i za sve ljude. Prui d r u g i m a r u k u , i o n i m a k o j i m a ve d u g o nisi ve s t i s n u o ruke. Prui im ruku sa s r c e m p u n i m d o b r i h i iskrenih elja, ne elja p o p u t lijepe m a s k e to je na sebe, na runo lice, stavlja licemjer. N a p i i r a z g l e d n i c u , zalijepi na nju p o l j u b a c . Z a p o i n j e n o v a g o d i n a . U i n i i z nje d o b r u g o d i n u .

L j u d i koji z a j e d n o plove k a o braa i sestre na m o r u svijeta, n a i s t o m e s u n c u , n a istim v a l o v i m a , s v j e t r o m , protiv vjetra, svi na j e d n a k o m v r e m e n u . Plove z a j e d n o . N e m a vie slabih i j a k i h , niti s i r o m a n i h i b o g a t i h . N i t k o vie nee biti baen s p a l u b e , nitko vie s a m ostavljen u z a d n j o j p o d r u m s k o j rupi da umre od gladi. N e m a vie rata o k o k o m a n d n o g m o s t a . Na palubi se pjeva. Svi su zatieni i sigurni. Fantastian san. Z a t o m o r a m ustati i gledati k a k o b r o d , teko o t e e n , plovi b e z orijentacije? Z a t o u j e m idealiste i p r o r o k e u b r o d u k a k o oajni d o z i v a j u ljude sa srcem? H o e li ga ti donijeti sa s o b o m u b r o d , svoje vlastito srce?

N e k a se osjeti tvoja d o b r o t a i s r d a n o s t k o d k u e , u koli, na r a d n o m e m j e s t u . D o k r a j i svaku s v a u . Z a u z d a j otrovni jezik. Usrei s v o g mua, s v o j u enu, svoju d j e c u , usrei ih d j e l i m a , ne s a m o rijeima, jer i ti treba n j i h o v u sreu da bi s a m bio sretan. N i k a d n e trai sreu s a m o z a sebe, s a m o m e d u vlastita etiri zida. P o m o z i stvarati svijet u k o j e m e m o se n e s a m o p o d n o s i t i n e g o istinski voljeti, svijet u k o j e m e biti m j e s t a za o s m i j e h , za cvijet, za srce, z a k o m a d i n e b a n a zemlji.

10

11

3.

sijenja

4.

sijenja

VRIJEME ZA SREU

KAKO ZAPOINJE BOLJI SVIJET

N o v a g o d i n a neka b u d e najsretnija g o d i n a tvojega ivota. N a i v r e m e n a d a b u d e sretan. Ti si u d o na o v o m e svijetu, u d o koje je k a d r o preobraavati. Jedinstven si, p o s e b a n , nezamjenljiv. Z n a li to? Z a t o se ne divi, zato s e n e raduje, i z n e n a e n n a d s a m i m s o b o m i nad s v i m a d r u g i m a o k o sebe? Z a r te n i m a l o ne r a d u j e t o ivi? Zar je toliko po sebi r a z u m l j i v o to to s m i j e ivjeti, to i m a v r e m e n a za p j e s m u i ples i za to da b u d e sretan? C e m u troiti v r i j e m e jurei za n o v c e m i i m e t k o m ? e m u uvijek iznova z a p o i n j a t i n o v u s v a u , e m u se d o s a i v a t i , e m u dodijavati si g l u p i m r a z g o v o r i m a , e m u bjeati iz j e d n o g uitka u drugi i e m u spavati k a d sija sunce? N a d i , dakle, v r e m e n a d a b u d e sretan. Vrijeme nije brza cesta i z m e u kolijevke i g r o b a , nego p r o s t o r da se parkira na s u n c u . G o d i n e nisu kilometri koje bi trebalo prevaliti, n e g o je svaka g o d i n a , pa i ova nova g o d i n a , dar iz B o j e ruke, b e s p l a t n o d a r o v a n . /.ar da onda ne b u d e sretan?

Z n a m o s e tuiti n a loa v r e m e n a i na kruti, n e m i l o s r d n i svijet. Ali tuiti se ne p o m a e . Svijet j e z a o , o k r u t a n , n e m i l o s r d a n s a m o zato t o su zli, o k r u t n i , n e m i l o s r d n i ljudi koji ga n a s t a v a j u . O zemlji se ne o d l u u j e u n e b u ili u p a k l u , o n j o j o d l u u j u j e d i n o ljudi koji na njoj ive - ljudi k a o ti. Svaki je ovjek o d g o v o r a n . B o l j i svijet ne p a d a s neba. Bolji svijet m o r a izgraivati s a m . Ne svojim novcem, svojim znanjem, s v o j o m m o i ili s v o j i m d o b r i m p o l o a j e m , nego svojim srcem, svojom d o b r o t o m , svojom srdanou i spremnou pomoi. Z a neki bolji svijet p o s t o j i s a m o j e d a n d o b a r p o e t a k : poi o d sebe! O s l o b o d i sebe, svoje blinje, svu s v o j u o k o l i c u iz k a n d a sebinosti. T a d a e n o v a g o d i n a za tebe i za sve rvoje postati v r h u n s k o m g o d i n o m .

12

13

5.

sijenja

6.

sijenja

SRETAN

KRIANJA I SEMAFORI

N a d i d a n a s m a l o v r e m e n a . V r e m e n a d a b u d e sretan! Z b o g t o g a n e m o r a ostavljati svoj p o s a o , n e g o m u m o d a s a m o pristupiti m a l o d r u g a i j e . Z b o g toga ne m o r a ii u i n o z e m s t v o , niti ti je za to p o t r e b a n novac. Biti sretan. O v d j e i d a n a s ! N a d i v r e m e n a d a b u d e sretan. T o znai: ostaviti po strani s v a k u s v a u , sve, pn i m a l e trzavice. Pokuaj j e d n o m biti p o s e b n o d o b a r , posebno drag i posebno srdaan. T a d a ni d r u g i m a n e e biti teko voljeti te. Pokuaj biti d r u g i m a na radost, neka vrsta dara, s v a g d a n j e g a dara. T a d a e doivjeti d i v n e stvari. D r u g e e tada gledati d r u g a i j e , a m o d a e i oni postati d r u g a i j i pa e i ti njih doivjeti k a o dar, kao pravu milost. D r a g i ovjee, elim ti presretnu g o d i n u . Bit e sretan a k o b u d e z a d o v o l j a n s m a l o , a k o ne b u d e vjerovao s v e m u to pie u n o v i n a m a , a k o se ne b u d e privezao uz zlatno tele i a k o m o e zaspati u n a s l o n j a u . Bit e sretan a k o n a d e v r e m e n a za stvari koje ne donose novac, a k o jo uje k a k o ptice pjevaju, a k o jo vidi cvijee i drvee i zvijezde na nebu i a k o se j o moe s v e m u diviti, p o p u t djeteta. E t o , toliko sree ti elim.

N e m o e u ivotu voziti natrake. N e m o e d a n e proivljavati u n a t r a g i tako si vratiti najljepe d a n e . M o r a naprijed. Iz d a n a u d a n . Iz g o d i n e u g o d i n u . N e m o e s e zadravati, n i t k o se ne m o e zaustavljati. I m a j a k o m n o g o krianja. Nailazi na l j u d e i stvari. M o e doivjeti i n e z g o d u , k a t k a d i pravi prasak. S u k o b l j u j e se s l j u d i m a koji su nalik o k l o p n o m vozilu. N i k a d se ne m i u s p u t a . U p o r n o o s t a j u u svojoj koloteini. Z a k r e ti p u t i m o g u te j a k o razljutiti. I m a j a k o m n o g o krianja. Pazi n a s e m a f o r e . C r v e n o , to su ivotna svjetla za k o e n j e . Iza njih se ne m o e dalje: n e u r e d n a p o h l e p a , utjelovljeni e g o i z a m , b o l e s n a zavist. Iza t o g a prestaju putovi a z a p o i n j u p o n o r i . S r d a n o s t , elja z a p o m i r e n j e m , s p r e m n o s t p o m o i , b l a g o s t - n j i m a se s e m a f o r i tvojega ivota p r e b a c u j u o p e t na zeleno, i tvoj se p u t o p e t nastavlja. B u d i srdaan i ljubazan u s v a k o d n e v n o m o p h o e n j u s l j u d i m a i stvarima. N e k a m o t o r tvojega srca b u d e uvijek t o p a o . N e zaboravi d a p o s t o j i s a m o j e d a n klju z a paljenje, a to je ljubav.

14

15

7.

sijenja

8.

sijenja

PRAVI N A P R E D A K

DONESI

SUNCE

Zapoela je nova godina. Ve s m o u n j o j . O p e t o d nje sve o e k u j e m o . Ali d o b r o u p a m t i m o : B l a g o s t a n j e i srea ne p a d a j u tek tako s neba. B l a g o s t a n j e m o e izrasti iz t e k o g a rada, a srea izrasta j e d i n o iz srca, iz d o b r o t e i s r d a n o s t i , j e d n o m rijeju: iz ljubavi p r e m a b l i n j e m u . Pravi se n a p r e d a k ne sastoji u jo vie k o m u n i k a c i j s k e tehnike, u jo vie b i o tehnike, genetike tehnike, m e d i c i n s k e tehnike, n e g o u t o m e da ljudi na zemlji p o s t a n u bolji, srdaniji, sretniji. B e z ljubavi p r e m a blinjemu kultura n e m a nikakva smisla. B e z ljubavi p r e m a b l i n j e m u ni mi u n o v o j g o d i n i n i s m o nita d r u g o n e g o d o b r o o d j e v e n i barbari. Spasimo novu godinu iz p a n d a sebinosti. N e k a ljubav p r e m a b l i n j e m u p o s t a n e m o d o m , m o d o m nove g o d i n e .

i v o t j e kratak, j a k o kratak. Svijet j e m a l e n , j a k o m a l e n . Svi s t a n u j e m o u i s t o m e selu k o j e se zove Z e m l j a . N a najblii s u s j e d jest M j e s e c . Z a t o i dalje ivjeti u svai, e m u se i dalje boriti zbog komadia zemlje, gomile novaca, za vii p o l o a j , protiv rijei k o j a ranjava? S t a n u j e m o u m a l o m selu k o j e se zove Z e m l j a , a to n i j e nikakav raj, k a o to i s a m z n a . J e d n a g o d i n a z a p o n e i o p e t brzo zavri. V r i j e m e j e k r a t k o . U i n i o d n j e g a o n o n a j b o l j e to moe. O v i h s m o d a n a preplavili d r u g e m n o g i m t o p l i m eljama. Ali o n e e postati h l a d n e a k o j o d a n a s n e o d l u i uiniti svaki d a n n e t o za d r u g e . S t o ? Od godine to ti je jo preostala d o n e s i i m svaki d a n s u n c e . O n o je iza o b z o r a tvojega srca i e k a : s u n c e tvoje s r d a n o s t i i d o b r o t e . D o n e s i g a . N e daj m u zaci u o b l a k e loeg raspoloenja, u maglu ravnodunosti, u no nepovjerenja. Donesi sunce za svakog ovjeka k o j e g a e ove g o d i n e susresti. Primi ga u svoj ivot k a o dar, k a o pravu radost. Z a j e d n i k i e ivot t a d a p o s t a t i b l a g d a n o m . Ta i nije rije ni o e m u d r u g o m e n e g o o srei, 0 b l a g d a n u u s v a k o m l j u d s k o m srcu, 1 u t v o j e m u takoer.

L6

9.

sijenja

10.

sijenja

SVAKI D A N Z A P O E T I IZNOVA

OSTATI

MLAD

Z a p o n i svaki d a n k a o novi ovjek. N e k a svaki d a n p o n o v n o p o s t a n e tvoj prvi d a n , tvoj najprviji d a n , d a n prije s v a k o g d r u g o g d a n a . Juer i svi raniji d a n i i g o d i n e proli su, pokopani u vremenu. N a n j i m a n e m o e vie nita izmijeniti. B i l o j e l o m o v a ? N e povlai i h u o k o l o s a s o b o m . Jer oni e te iz d a n a u dan ranjnvnii i na kraju vie nee m o i ivjeti. I m a l o m o v a k o j e e predati u B o j e ruke. I m a l o m o v a koji m o g u zacijeljeti iskrenim o p r a t a n j e m . A i m a l o m o v a koje nee m o i zalijeiti u n a t o s v o j ljubavi. N j i h m o r a ostaviti g d j e j e s u . M o r a t e svaki d a n z a p o e t i iznova. T o j e u m i j e e ivljenja. Biti svaki d a n n o v k a o s u n e v o svjetlo. S v a k o g a jutra ustati iz n o i . Svaki d a n zapoeti iznova s r u k a m a p u n i m n a d e i povjerenja. Ali ne s j u e r a n j i m l o m o v i m a !

P o b r i n i se u n o v o j g o d i n i n e s a m o z a svoju frizuru, z a svoje z u b e i za svu s v o j u v a n j t i n u . Pobrini se p o n a j p r i j e za s v o j e srce i svoj d u h . J e r a k o srce i d u h nisu s t o p o s t o u redu, nova g o d i n a e ti zadavati m n o g o briga, i ti e ostarjeti prije v r e m e n a . S r c e i d u h najvie n a p a d a i p o k a p a s e b i n o s t . S e b i n o s t ini l j u d e u s a m l j e n i m a , o n a ini da o n i j a k o brzo ostare i izgledaju runi. S r c e i d u h o s t a j u m l a d i i p u n i ivota a k o ih i s p u n i m o ljubavlju i p r i j a t e l j s t v o m . A otupe i postanu ogoreni a k o se u njih u v u k u zavist i mrnja. N o v u g o d i n u d o b i v a m o serviranu u o b r o c i m a od po dvadeset i etiri sata. N e sve o d j e d n o m ! Uzimaj komad po komad. Z a m i j e a j u svaki d a n m a l o s u n c a i j a k o m n o g o ljubavi. T a d a e sve ii k a o p o d m a z a n o .

18

19

7 1.

sijenja

72.

sijenja

NIKAKVO BOJNO POLJE

PALJIV N A V L A S T I T E P O G R E K E

B u d i oprezan u svom govorenju. Rijei su snano o r u j e koje m o e nanijeti veliku nesreu. T v o j j e z i k n i k a d a n e s m i j e blatiti d r u g e , tvoja velika usta nikad ne s m i j u d r u g e d o t u i . Prihvati da drugi misle d r u g a i j e , da d r u g a i j e o s j e a j u i d r u g a i j e g o v o r e , prije svega d a s u m l a d i d r u g a i j i o d starijih. A k o s i n e k o g a ranio s v o j i m g o v o r e n j e m , kod k u e , na p o s l u ili n e g d j e d r u g d j e , pouri se to to prije p o p r a v i t i . O p o r a , otra rije m o e vrlo d u g o boljeti u srcu d r u g o g a . B u d i paljiv s a s v o j i m rijeima, p u n r a z u m i j e v a n j a . Rijei trebaju biti svjetlo koje d o v o d i do istine i ljubavi. Rijei trebaju p o m i r i v a t i , zbliavati, stvarati mir, buditi radost. T a m o g d j e rijei n e m i l o s r d n o p o s t a j u o r u j e m , tu ljudi j e d n i d r u g i m a bivaju neprijatelji. O b i t e l j i , p o d u z e a , kole, uredi p o s t a j u b o j i t e m g d j e ljudi m u e svoje blinje. i v o t n a m je i suvie k r a t a k a na svijet i suvie m a l e n d a b i s m o o d n j e g a stvarali ratite.

T k o eli n e t o nauiti, t r e b a uitelja. U i t e l j a treba i o n a j t k o eli nauiti ivjeti. Ali v r i j e m e uitelja je, ini s e , p r o l o . N i t k o vie n e eli d a m u d r u g i n e t o kau i p o k a u . Prola su v r e m e n a k a d se g o v o r i l o : O t a c ili m a j k a z n a d u to n a j b o l j e . S a d a svi z n a j u bolje. M i sjed i m o u B a b i l o n u . P o m e t n j a j e velika. Sve vie ljudi n e m a k i m e , n e m a p o k r e t a k e snage. Ne snalaze se vie u i v o t u , ne izlaze na kraj s n j i m e . U m n o g i m z a j e d n i c a m a vie ne ide. G o v o r i s e d o s u e istim j e z i k o m , ali j e d n i d r u g e ne r a z u m i j u . A m n o g e bi se p o t e k o e m o g l e izbjei. R a z l o g m n o g i h n e u s p j e h a u i v o t u jest n e d o s t a t a k karaktera, s a m o s v l a d a v a n j a , o d g o j a srca. e l i li ivjeti d o b r o i s r e t n o , d o p u s t i da te d r u g i u p o z o r e i na p o g r e k e . B u d i r a d o s t a n a k o ti n i t k o ne laska. I z a h v a l a n a k o ti n e t k o p o m o g n e i pokae p u t , teak p u t do p r i h v a a n j a i p r e d a n j a s a m a sebe, p u t do d o b r o t e i s p r e m n o s t i na p o m i r e n j e , p u t do ivota u sluenju d r u g i m a .

20

21

13.

sijanja

14.

sijenja

VOLIM TE, OVJEE

NEMAJEUTPvGOVINI

Ne moe ivjeti bez ljudi koji te vole, ljudi koji ti povremeno samoinicijativno daju do znanja: o v j e e , v o l i m te. To u b r a k u znai j a k o m n o g o . D j e t e t u je to ivotna potreba. A izvor sree s v a k o m starcu. K o m a d i zdravlja bolesniku. Tiha utjeha u s m a l j e n o m u . Ne m o r a j u to biti nikakve s k u p e panje. D a r o v i se m o g u zloupotrijebiti i za to d a s e ljudi o m a m e , d a vie n e b u d e ljubavi. Prava ljubav nalazi tisuu p u t o v a do srca blinjega, d o p u t o v a n a k o j i m a e dati s a m a s e b e , b e s p l a t n o . Ne moe ivjeti bez ljudi koji te vole. Pogledaj, m o d a u tvojoj o k o l i n i , u tvojoj n e p o s r e d n o j blizini stoje ljudi u hladnoi koji ne m o g u ivjeti bez tvoje ljubavi. K o m a d i njihove sree dri i ti u s v o j i m r u k a m a . K a d stoji n a g r o b u d r a g a ovjeka, najvie te b o l e u p r a v o p r o p u t e n i iskazi ljubavi, z a b o r a v l j e n e panje. J e d i n a utjeha k o j a see d a l e k o p r e k o granica s m r t i jesu ljubav i s i g u r n o s t koje si p r u a o d r u g i m a u njihovu ivotu. J e d i n o o e m u je uistinu rije jest: ljubiti i biti sretan.

Z n a li f o r m u l u sree? O n a se ne m o e k u p i t i , inae bi svi b o g a t a i bili sretni. Cesto i m a m dojam da je tono upravo suprotno. Sree n e m a u trgovini, niti se m o e uzeti k a o tabletu ili praak. j e s i li ve p r i m i j e t i o k a k o ljudi znaju esto rei: K a k o bih s a m o bio sretan d a s a m s e oenio n e k o m d r u g o m , da sam se udala za nekog drugog; d a i m a m m a l o vie n o v a c a ili svoju k u i c u ; da me m a n j e mui reuma; da... R i j e t k o e susresti ovjeka koji kae: O , k a k o s a m b o g a t , k o l i k o s a m sretan! I m a m d v a o k a d a g l e d a m tolike ljepote! Dvije noge da h o d a m i skaem. M o g u pjevati i raditi, m o g u biti zaljubljen. U s e d m o m e sam nebu. Z a sve s m o u o v o m n a e m svijetu pronali f o r m u l u . S a m o ne i za sreu. K a d bi se ona mogla dobiti pritiskom na d u g m e , ve b i s m o j e d a v n o imali. F o r m u l a sree dolazi j e d i n o iz srca. Ali s a m o iz srca koje je - n a s u p r o t s v e m u u o b i a j e n o m jednostavno i poteno, dobrostivo; iz srca koje voli mir, koje ne p o t r a u j e v a z d a neto, n e g o je uvijek p r i p r a v n o dati. U d i u svoje srce i p o g l e d a j t o je u n j e m u zapreka tvojoj srei.

22

15.

sijenja

16.

sijenja

UDVOJE

JO DANAS

A k o si oenjen ili si u d a n a , sve se d o g a a u d v o j e . M o r a uvijek biti svjestan: m i s m o d v o j e . M o r a t e u d v o j e k r o z a sve d o b r e i loe d a n e . A k o ide s v o j i m vlastitim p u t o v i m a , a k o kuje vlastite p l a n o v e a ne obazire se na d r u g e , ti si prikriveni neenja. A k o si radi s v o g uitka d o v e d e neku treu o s o b u , tvoj e e n i d b e n i vez u b r z o postati neizdrivim l a n c e m . G o v o r i o n e z n a m k a k o lijepe rijei, nee ti uspjeti trajno prikriti da igra prljavu i p r o s t u i g r u . N e m a p r a v a ivjeti bez d r u g e o s o b e s k o j o m si pred B o g o m i p r e d l j u d i m a vezan za itav ivot. Sjeti se d a n a s v o g v j e n a n j a , k a d ste z a j e d n o bili u s e d m o m e n e b u . T a d a za tebe nije b i l o nikakvih p r o b l e m a , jer si mislio da je sve j a s n o . A l i dan v j e n a n j a nije k r a j , n e g o veliki p o e t a k . B i t ete sretni a k o v a m l j u b a v b u d e d o v o l j n o j a k a d a s e svaki d a n i z n o v a povjerite j e d n o d r u g o m e .

D a n a s m o r a biti sretan. D a n a s , ne s u t r a ili p r e k o s u t r a , ili sljedee g o d i n e . eli li u p o z n a t i s i g u r n o sredstvo d a n i k a d n e b u d e sretan? S a m o n e p r e s t a n o r a z m i l j a j , p u n alosti i t u g e , 0 l i j e p i m d a n i m a koji su proli. 1 v j e n o ekaj na sreu k o j a bi k a d - t a d trebala d o i . N e u m i l j a j s i n i k a d a d a b i b i o sretan tek o n d a a k o bi bio u b r a k u , a k o bi i m a o p u n o novaca, lijep stan i d o b a r p o l o a j . A k o n e m o e biti sretan d a n a s , n e m o j sebi zamiljati d a e s e s u t r a d o g o d i t i u d o . Prestani d o s a d n o ponavljati s v o j e j u e r a n j e brige i ne b u d i b e s k o r i s n o t j e s k o b a n za sutra. S v o j u sreu trai p r e d a l e k o , kao to ponekad traimo naoale a sjede n a m na n o s u ! P r a v a srea nije neki fantastian s a n , o n a nije ni s k u p a ni j a k o d a l e k o . Srea je s a s v i m blizu, ali m o r a je p r e p o z n a t i i nai. I d a n a s c v a t e m n o g o m a l i h radosti u tvojoj n e p o s r e d n o j blizini. U m i j e e j e s a m o otkriti i h i biti za njih zahvalan.

24

25

17.

sijenja

18.

sijenja

LJUDI KOJI SU J E D N O S T A V N O LJUDI

UZIMATI I DAVATI

P o k u a j svaki d a n iznova biti j e d n o s t a v n o d o b a r ovjek. N e t k o tko je d o b a r i s r d a a n p r e m a s v i m a s k o j i m a se susree, a da to ne s p o m i n j e i ne pravi iz toga kazalite, N e t k o tko p o z n a j e svoje slabosti, svoju osjetljivost, u d l j i v o s t , svoju o g r a n i e n o s t a da z b o g toga ne g u b i odvanosti. N e t k o tko z n a zaboraviti s a m a sebe i m o e p o d n i j e t i a k o ga d r u g i zaborave. Z a zajedniki ivot na svijet d a n a s n u n o treba takvih ljudi, j e d n o s t a v n o d o b r i h ljudi, j e d n o s t a v n o s r d a n i h ljudi koji e te u d u a n u posluiti sa s m i j e k o m , koji iza altera nee izgubiti strpljivost, koji te u p r o m e t u n e e ugroziti, koji nee eksplodirati a k o pogrijei. Ne ljudi koji misle da e svijet p r o p a s t i a k o svi ne pleu o n a k o k a k o oni sviraju. Ne ljudi k o j i m a svi oni koji d r u k i j e misle ba i nisu s a s v i m n o r m a l n i . B o e , p o t e d i nas tipova - o k l o p n i h vozila k o j i sve gaze, tipova - trubaa k o j i sve n a d g l a s a v a j u , d e b e l o k o a c a koje nita n e m o e d i r n u t i . Boe, daj n a m vie ljudi koji su j e d n o s t a v n o - ljudi.

K a k o u o p e m o e biti sretan a k o uvijek sve o e k u j e od d r u g i h i svu k r i v n j u svaljuje na d r u g e ? i v o t je davati i p r i m a t i . Ali ljudi su, ini se, navikli s a m o p r i m a t i : U z m i , moe to traiti, m o r a to iskoristiti. I ubire se, i profitira, trai se i u z i m a . S v a t k o tko ti s t a n e na p u t , p o s t a j e ti neprijatelj. I ti se o d j e d n o m n a d e u s u k o b u sa s v i m a , ljuti se i prekida s v a k u vezu. O s j e a se u g r o e n i m . P o s v u d a vidi ljude koji ti ele zlo. A zaboravlja da si s a m sebi stvorio neprijatelje. S r e a j e z a p r a v o s a m o d r u g a rije z a mir, z a d o v o l j s t v o , prijateljstvo, radost. A to ti nee s a m o pasti u krilo. Ne moe ih od d r u g i h traiti tek tako. Ali e ih d o b i t i b e s p l a t n o a k o si i s a m s r d a a n , a k o i m a povjerenja u d r u g e l j u d e , a k o l j u b a z n o nastoji o k o ljudi, a k o - m a k a r bio i u najveoj nevolji, pa bila o n a ne z n a m k a k o teka - s a u v a vjeru da e j e d n o m sve biti d r u k i j e i d o b r o . M o r a t e z a p o i n j a t i uvijek iznova: ne uzimati za sebe i ne postavljati zahtjeve, n e g o davati, p o m a g a t i , tjeiti d r u g e , a sebe s a m a p r i t o m zaboraviti. Pada e j e d n o g a d a n a osjetiti k a k o t o p l o s u n c e sja u tvoje s i r o m a n o l j u d s k o srce, i to e ti g o d i t i . I bit e sretan.

26

27

19.

sijenja

20.

sijenja

BLAGOSLOV ZA DRUGE

NESRETNI NIKAD NE USREUJU

P i s m a j e d n o g t j e d n a . J e d n a u d o v i c a pie: S a s v i m s a m pri k r a j u . Imala s a m prolost k a o u j e f t i n i m r o m a n i m a . A sada? N a p u t e n a , u s a m l j e n a , ni za ta korisna. Tjeim se pomilju na samoubojstvo. N e m a m n i k o g a . O n i koje i m a m pleu, k a k o kae Biblija, o k o z l a t n o g teleta. M u s troje d j e c e , ija je ena otila s d i r e k t o r o m ureda u k o j e m je radila: S a d a s t a n u j e s njim i sve je ostavila. I m a t o m u etiri m j e s e c a . N e m o g u s e s t i m e p o m i r i t i , ivim s a m , bez s n a g e . I to je n a j g o r e , jo uvijek je v o l i m . Z n a li da ivot za sve vie ljudi, u n a t o s v e m u b l a g o s t a n j u , p o s t a j e kalvarija? R a z o a r a n i , prevareni, ponieni, izdani, o d b a e n i , oni vie ne v i d e n i k a k v a izlaza. Z a t o ljudi p o s t a j u tako teki j e d n i d r u g i m a , zato n a n o s e j e d n i d r u g i m a toliko briga i trpljenja? Zato ne m o g u jedni za druge biti uvijek na r a d o s t , milost? Razmisli o tome i pokuaj svojom dobrotom biti b l a g o s l o v za d r u g e , za o n e koji trpe, koji su u s a m l j e n i , k o j i u svojoj n a p u t e n o s t i trae blinjega, r u k u , srce.

N e s m i j e biti nesretan. T o m i s e n e svia. J e r a k o si ti nesretan, unesreivat e i d r u g e . Svaki o v j e k i m a p o n e k a d d o v o l j n o razloga da bude jako potiten. o v j e k u prijatelju n e t o se d o g o d i l o , d o i v i o je n e k o teko razoaranje, o b o l i o je, m o d a j e n a u m o r u . N j e g o v o trpljenje p o s t a j e tvoje, ti trpi z a j e d n o s n j i m e . S p r a v o m . A l i s a s v i m j e d r u g a i j e a k o s a m sebi z a g o r a v a ivot z b o g sitnih s v a g d a n j i h n e o e k i v a n i h d o g a a j a : z a k a s n i o si na vlak; d o b i o si prevelik raun; o g r e b o t i n a n a a u t o m o b i l u ; izostalo p r i z n a n j e ; o p o r a rije k o j a te je povrijedila; poziv koji nisi p r i m i o ; tvoj m u koji te vie ne voli t a k o strastveno; tvoja ena koja je n a v o d n o bez ikakva razloga p o s t a l a tako razdraljiva; it. S t o t i n u stvari m o e t e j a k o opteretiti. Ali o n a j t k o vidi s a m o svoju l j u t n j u , ne vidi nita d r u g o . T k o se sav raspline u s v o j i m b r i g a m a , p r o p a s t e. T a k o e unesreiti n e s a m o sebe n e g o i svoje u k u a n e i sve s v o j e d r a g e . T v o j u e o k o l i n u t a d a pritiskati teak teret. T o s e n e s m i j e d o g o d i t i . N e smije biti nesretan. J e r tada vie nee biti k a d a r usreivati d r u g e l j u d e , s v e j e d n o o k o m e se radilo. A to je tvoja ivotna z a d a a : usreivati. S a m o sretni ljudi m o g u usreivati d r u g e .

28

21.

sijenja

22.

sijenja

P O N O V N O POSTATI SIROMAAN

K O D SRETNIH LJUDI

D r a g i h , veselih, g o s r o l j u b i v i h ljudi njih se vie ne nalazi tako esto. M e d u b o g a t i m a i prezasienima vie ih se g o t o v o u o p e ne nalazi. O n i koji ive u foteljama, koji se voze u l u k s u z n i m a u t o m o b i l i m a , koji s t a n u j u u v i l a m a iz s n o v a , koji p u t u j u na o d m o r u sve udaljenija m j e s t a , koji zarade o n o to trae i koji sebi m o g u kupiti sve o e m u s a n j a j u , o n i esto izgledaju t a k o sagorjeli, t a k o u m o r n i o d ivota. Jedan mladi sa sjajnom karijerom, uspjehom, imetkom, sa s v i m e to si m o e poeljeti, govori m i : N e m o g u ivjeti, uinit u kraj, sit s a m svega. J e d a n d o b r o sreeni ovjek z a p o i n j e ovaj tjedan lijeenje s p a v a n j e m . Psihijatri su o i t o n e m o n i . K o d sretnih ljudi V j e r u j e m d a s e ovjek m o r a odrei svega da bi o p e t m o g a o u s v e m u uivati. Srce m a l a k e , vene i smeurava se a k o je na lancu p o h l e p e , bogatstva, raskoi. A k o ivi u svijetu novca i p o t k u p l j i v o s t i , vezan si t i s u a m a veriga. Izgubit e svoju s p o n t a n o s t , svoju i v o t n u radost. Postani p o n o v n o siromaan, osloboen. Postani o p e t k a o dijete. O s l o b o d i s e p o h l e p e , da bi i m a o i p o s j e d o v a o uvijek vie. Biti s i r o m a a n znai: sreu oekivati ne od o n o g a to p o s j e d u j e , n e g o o d o n o g a to moe dati, od b o g a t s t v a s v o j e g a srca. S r e t n i ljudi p o s j e d u j u d o b r u d o z u h u m o r a . On im o m o g u u j e nasmijati se, k a t k a d a k i vlastitoj nevolji. nikad nisam pronaao n e u m o r n u jurnjavu, z a s o p l j e n o tranje za z l a t n i m t e l e t o m , n i k a d a prisilu da sebe stave na s c e n u i s a m i sebe veliaju. O n i su nadprosjeno poteni, otvoreni i n e k o m p l i c i r a n i . N a p r o t i v , k o d sretnih ljudi uvijek s a m nalazio radost u malim stvarima, jednostavnost. Luda pohlepnost njima je strana. O n i ive sigurni da i m a j u r a z l o g da ive i cilj ivota. C e s t o s a m s e ve p i t a o : Z a t o su neki ljudi sretni a d r u g i nesretni? T r a g a j u i za n a j d u b l j i m r a z l o z i m a ovjekove sree, n i k a d k a o razlog n i s a m p r o n a a o n o v a c , i m e t a k , rasko, d o k o l i c u , d o b i t , z a b a v u i slavljenje, uivanje.

30

31

23.

sijenja

24.

sijenja

MISLI P U N E S U N C A

NIKADA NE IZGUBITI O D V A N O S T

Z n a li da ti srea n a j v e i m d i j e l o m ovisi o t o m e na k o g a misli? Jesi li ve razmiljao o t o m e k a k o n e m a p r a v o g teka a k o t u m a r a u o k o l o ispunjen s u m o r n i m m i s l i m a ? A k o razmilja o nesrei i u d a r c i m a s u d b i n e koji bi te m o g l i zadesiti, vie ne moe spavati. Posljedice s u m o r n i h misli: biva potiten, t j e s k o b a n , ivotno u m o r a n . N e m o j n i k a d a rei ili pomisliti: Ionako n e m a m nikakve anse. O p e t u se razboljeti. N i t a mi ne uspijeva. N e m o g u vie. Star s a m . S i r o m a a n . Izgubljen. A k o t a k o razmilja, p o p u t m a g n e t a privlai nesreu i u d a r c e s u d b i n e . P o b r i n i se za d o b r e , svjee, o p t i m i s t i n e misli, za misli p u n e s u n c a . U svim s i t u a c i j a m a uvijek treba misliti: A ipak s u n c e sja! Misli p u n e s u n c a u d e s e t e r o s t r u u j u m o tvojeg r a z u m a i s n a g u tvoje volje i od tebe ine sretna ovjeka.

N e s m i j e prebrzo g u b i t i o d v a n o s t . Z n a m , potekoe su katkad tako ubitane a udarci s u d b i n e tako o b e s h r a b r u j u i da vie ne vidi izlaza. V i e ne z n a ni k a k o ni k a m o . S v e g a ti je previe, sve ti je m r s k o . T a d a i s a m postaje n e s n o s a n i n e p o d n o l j i v , o s o b i t o za l j u d e u s v o j o j blizini. S v e gleda m n o g o crnje n e g o t o s t v a r n o jest O b e s h r a b r e n o s t k a o d a n a neki nain koi tvoje m o i rasuivanja i s n a g u tvoje volje. To je jako opasno. T o j e p o s l j e d n j a p o s t a j a prije o a j a . A k o z a t i m sve o p e t k r e n e n a b o l j e , naui iz t o g a k a o i s k u s t v o za b u d u n o s t : n i k a d a se ne s m i j e izgubiti o d v a n o s t , dogodilo se ne znam to! S v o j e p o t e k o e uvijek p r o m a t r a j sa stanovitog o d m a k a , kao da su to potekoe nekog drugoga. T a d a e sve vidjeti j a s n i j e . T a d a e p o n o v n o otkriti s v i j e d e trenutke. I n i k a d nee zaboraviti: iza s v a k o g o b l a k a nalazi se s u n c e .

32

25.

sijenja

26.

sijenja

VLASTITI

PROIZVOD

TRI STVARI OD N E P R O C J E N J I V E V R I J E D N O S T I

B i t i sretan ba i nije t a k o teko. a k n i o n d a k a d doivljava m n o g o nevolja i s a s v i m zgrbljen k o r a a p o d p r i t i s k o m i t e r e t o m svojih b r i g a i p r o b l e m a . Sreu ne moe n i g d j e k u p i t i . Sreu si m o r a s a m ostvariti, s a m j e m o r a stvoriti. S r e a i nesrea tvoja su vlastita djeca, d j e c a tvojega srca i d j e c a tvoje glave. A k o n e p r e s t a n o misli n a bolesti, n a p o r a z e , razoaranja, n e u s p j e h e , a k o s i s v a k o g a d a n a p o n e k o l i k o p u t a prigovori: K o d m e n e sve i d e n a o p a k o , M e n e n i t k o n e voli, tada i z m e u s e b e i svoje sree gradi zid. I s p u n i svoju g l a v u o p t i m i s t i n i m m i s l i m a i svoje srce i s k r e n o m ljubavlju p r e m a blinjemu. N a p r a v i p o p i s stvari koje te vesele, i b u d i zahvalan. Potrai n e k o l i k o ljudi i b u d i p r e m a n j i m a , danas, osobito fin. N e k a tvoja o k o l i n a , tvoj m u , tvoja ena, tvoja djeca, tvoji susjedi i k o l e g e vide tvoje svjee, s r d a n o lice. O p a z i t e k a k o nalazi m i r i radost. Ve si na p u t u do sree.

N e m o j traiti previe o d ivota. Z a u s t a v i , o b u z d a j s v o j u enju d a i m a uvijek vie, svoju strast za jo vie uitaka, u g o d e i raskoi. ivjeti ne znai: sve p o n i j e t i sa s o b o m , sve iskoristiti. eli li sve i m a t i i sve uivati, na kraju nee uivati vie nita. S e b i n j a k nije n i k a d a z a d o v o l j a n i uvijek je nesretan. S r e t a n e biti tek o n d a k a d b u d e z a d o v o l j a n m a l i m , a k o se moe radovati s u n e v u s j a j u , cvijeu i s m i j e h u djeteta, a k o s e b u d e b r i n u o z a d r u g e vie n e g o z a svoje m a l e n o g . K o d n e k i h velikih ljudi d i v i m o s e njihovoj j e d n o s t a v n o s t i , veselosti i s r d a n o s t i . T a j n a n j i h o v e zarazne radosti i njihova v e l i k o g zraenja na l j u d e lei u n j i h o v o j j e d n o s t a v n o s t i , njihovu s i r o m a t v u i n j i h o v o j d o b r o t i . O v o troje n e stoji p u n o n o v a c a , ali j e o d n e p r o c j e n j i v e v r i j e d n o s t i . N a u i d a k l e biti j e d n o s t a v a n , b e z p o t r e b a , n e zahtjevan, n e g o z a d o v o l j a n o n i m t o i m a , i naui biti d o b a r , jer d o b r o t a osvaja s v a k o srce. T a k o e i tvoje srce biti i s p u n j e n o m i r o m , tako e i s a m p o s t a t i sretan.

34

27.

sijenja

28.

sijenja

A S N O UVAJ RIJE

N E I N I T I O D S R E D S T V A CILJ

N a nas s e svaki d a n s r u u j e lavina rijei. N a p a d a j u nas rijei s p l a k a t a i p r o s p e k a t a , iz ilustriranih a s o p i s a i debelih knjiga. Z a p l j u s k u j u nas s radija i s televizije. Ni jedan ovjek to ne m o e izdrati. G d j e nai istinu u toj p r a u m i ? S t o e nas spasiti iz te neizmjerne p o m e t n j e ? T o l i k o rijei bez sadraja: p r a z n e , u p l j e i b e s m i s l e n e . Toliko rijei b e z ljubavi: krute, r a n j a v a j u e , isijavajue! Tolike rijei iz b o l e s n o g d u h a ljudi koje t e n e v j e r o j a t n o m d r s k o u h o e p o u i t i . ivimo n a r u b u d u h o v n o g b a n k r o t a . Rijei se z a d a j e s m r t n i u d a r a c , t o m d i v n o m sredstvu l j u d s k o g a d u h a . Rije je p u t koji vodi od ovjeka k o v j e k u , od srca k srcu. Ali taj p u t je miniran i uruen. Unato svemu govorenju o dijalogu i komunikaciji, i z m e u ljudi vie n e g o i k a d a nastaje kratki s p o j . a s n o uvaj rije, o d n o s i se p r e m a njoj sa s t r a h o p o t o v a n j e m . Ispuni najprije svoj d u h d o b r i m m i s l i m a , a tek o n d a kai rije. I nikad ne p r o p u s t i d o b r u priliku - utjeti.

S t o znai ivot d r u g o negoli biti d o b a r i s r d a a n prema drugima? Ili si ve toliko m r t a v da si z a b o r a v i o ivjeti, da si iz sredstva za ivot n a i n i o cilj s v o j e g a ivota? Istina je: m o r a raditi i zaraivati n o v a c da bi ivio. Cilj je ivjeti. ivjeti sretno. Ali, s u d b o n o s n a je z a b l u d a u nae v r i j e m e d a m n o g i ljudi s r e d s t v o ine c i l j e m . i v e da bi radili, i prije svega da bi zaraivali novac, to vie n o v a c a . I t a k o se zapleu u nerjeive p r o b l e m e . T e m e l j njihova ivota savreno je kriv. N e daj s e o b m a n u t i s v i m t i m z a m a m n o s t i m a to ti n u d i ivot uz n a p l a t u . i v o t j e z a p r a v o vrlo j e d n o s t a v a n . A k o i m a jelo, o d i j e l o i s t a n , to j o o n d a h o e vie? Ne treba initi vie nita n e g o biti r a d o s t a n i razveseljavati d r u g e . N i k a d a n e m o j biti z a v i d a n o n i m a koji s e d o d v o r u j u z l a t n o m teletu. O n i su isto t a k o g l u p i k a o i z l a t n o tele. T k o se u to u p u t a , sjedi u tijesnoj t a m n i c i . N e zaboravi ivjeti, d a n a s ivjeti. Misli n a d r u g e , k o j e m o r a voljeti, n j i m a m o r a o d sebe dati o n o n a j b o l j e . N e zaboravi d a t i j e svaki d a n darovan k a o vjenost d a b u d e sretan.

36

29.

sijenja

30.

sijenja

SVJETLO I TOPLINA

POMIRITI SE

D o b r o z n a m d a s e p o r u k a evanelja m n o g i m a d a n a s javlja u t m u r n o m svjetlu. Isusovu p o r u k u kadto pomrauju i sumnjie ak i ljudi koji bi zapravo morali za nju ivjeti i boriti se. O n i s v a k o zlo o v o g a svijeta povezuju s k r a n s t v o m . N a l i k su k o n o b a r i m a velikog restorana k o j i , iako je k u h a r p r i p r a v i o d i v n o jelo, serviraju s a m o o t p a t k e . iMnoge m o d e r n e teorije d o l a z e iz glave, nerijetko iz glave k a k v o g s m u e n j a k a . S t v a r n o k r a n s t v o dolazi iz B o j e g a srca i o b u h v a a sve ljude. O n o nije s a m o svjetlo z a r a z u m , n e g o svjetlo i t o p l i n a za svega ovjeka. V o l i m kranstvo, jer u n j e m u i m a m j e s t a za slabe ljude. Volim evanelje iznad svega, jer po n j e m u prvo mjesto pripada siromasima i prosjacima. Z a m e n e Isusova p o r u k a nije nita d r u g o n e g o p o t p u n o razvijanje ovjeka n a s v i m p o d r u j i m a , b l a g d a n z a l j u d e , p o d u v j e t o m da se on ne slavi na r a u n d r u g i h . O s i m evanelja, o s i m Isusa, ljubavi B o j e k o j a j e postala o v j e k o m , ne v i d i m d r u g o g izlaza iz p o m e t n j e , z b r k e ljudi, ne v i d i m ni j e d n o g j e d i n o g izlaza.

D a b u d e bar m a l o sretan, d a i m a bar m a l o radosti n a zemlji, mora se pomiriti sa ivotom, s v o j i m vlastitim i v o t o m o n a k v i m kakav jest, sada, u o v o m trenutku. M o r a se pomiriti sa svojim poslom, s l j u d i m a o k o sebe, s njihovim pogrekama i nedostacima. M o r a biti r a d o s t a n z b o g svojeg m u a , s v o j e ene, m a k a r si u m e u v r e m e n u s p o z n a o da nisi p r o n a a o isti ideal. M o r a se p o m i r i t i s g r a n i c a m a svojega n o v a n i k a , sa s v o j i m l i c e m , k o j e nisi s a m sebi b i r a o , sa s v o j o m n a d a r e n o u i o k o l n o s t i m a svojega ivota, m a k a r k o d s u s j e d a bilo sve m n o g o bolje. P o m i r i se sa i v o t o m . N a l a z i se u s v o j o j koi i vie se ne moe roditi u nekoj d r u g o j . Potrai mir sa s a m i m s o b o m , sa svojom sudbinom, sa svojim ukuanima, sa s v i m blinjima, s B o g o m . . . I nai e mir, i p o s t a t e m n o g o sretniji.

38

39

31.

sijenja

VELIKO

UMIJEE

Z a r je tako teko biti sretan? Z a t o m u d r o v a t i , prigovarati, uzdisati, g u n a t i , jadati se i praviti lice k a o da s m o p o p i l i litru octa? Z a t o imati oi ni za to d r u g o o s i m za zle l j u d e i strane stvari? ivot j e k a o p o l a ae d o b r a vina. Pesimisti su potiteni jer je aa n a p o l a p r a z n a , a o p t i m i s t i sretni t o je do polovice p u n a . N a j e e ovisi o tebi s a m o m e jesi li sretan ili nesretan. N i j e li f a n t a s t i n o to t o smije ivjeti, to m o e m o razgovarati, gledati, pjevati, sluati, to i m a m o r u k e d a d a j e m o , d a p o m a e m o , n o g e da h o d a m o i srce da l j u b i m o ? M o g a o si biti i slijep, g l u h , h e n d i k e p i r a n . M o g a o si biti neizljeivo bolestan. D a , to je m o g l o zadesiti i tebe k a o i m n o g e d r u g e . P o m i s l i na to k a d si p o n e k a d loe raspoloen, potiten, srdit i loe volje z b o g malih s v a g d a n j i h n e s k l a p n o s t i . Veliko je u m i j e e biti sretan!

40

1.

veljae

2.

veljae

VESELO

LICE

TI SI U D O

Zaponi sa smijekom! To t o si n a m r g o e n ili alostan m o e biti i tvoja vlastita krivica. T k o n a sve g l e d a k a o n a krivo ili m r s k o , p o p r i m a iskrivljeno, n a m r g o e n o lice. Z n a li da je tvoje lice o d r e e n o p o n a j p r i j e za d r u g e ? Ti ga ne treba gledati, o s i m k o d sisanja i brijanja. Z a p o n i svaki d a n s veselim licem! Postoji u z a j a m n o d j e l o v a n j e i z m e u tvojega lica i tvojega srca. Sve se m i j e n j a a k o se izmijeni tvoje lice. N a p o s l u vie nisi tako u m o r a n a k o g a o b a v l j a o p u t e n o , n a s m i j a n a lica. D o b r e i lijepe strane ivota moe uivati m n o g o vie. Z a l j u d e o k o tebe izlazi s u n c e . A k o ti se t o g o d i d o g o d i , i m a t e vie s n a g e da se o d u p r e . O t v o r e n o , n a s m i j a n o lice blagoslov je za tvoje blinje. Zato: zaponi sa smijekom!

T i s i d i v a n ovjek. N i t k o t i t o j o nije rekao? U svojoj si d u i j e d i n s t v e n , neponovljiv. O d v i j e k a dovijeka n i t k o nee biti takav k a o ti. I s p o d p o v r i n e svoje svijesti nailazi n a u d o koje si ti s a m . B u d i s v o j ! B u d i t o t o jesi! To je n u n o eli li p l o d n o k o n t a k t i r a t i s l j u d i m a . M o e za nevolju nositi istu o d j e u , isti k a p u t . M o e raditi isti p o s a o , i m a t i iste h o b i j e . Ali n e m o j se izjednaavati s d r u t v o m u k o j e m u svi ljudi t r e b a j u reagirati u i s t o m r i t m u , u r i t m u p r o i z v o d n j e i p o t r o n j e , z a r a d e i troenja n o v c a . B u d i s v o j ! B u d i to to jesi! Z a t o se u s v o m ivotu bori d a p o s t a n e s l o b o d a n , s l o b o d a n o d sive materije, o d m o n o t o n o g , a l o s n o g ivota. L j u d i se g u e u b e s m i s l e n i m b r i g a m a za s p o r e d n e stvari i g u b e svaku radost u i v o t u . T r e b a se vratiti b i t n o m ! Prodri do u d a koje ivi d u b o k o u tebi. Divi se o p e t p o p u t d j e t e t a - s a m o m e sebi! P i t a j se: za to ivim? Z a n o v a c , p o s a o , ugled? Z a to? Stvoren si da l j u d i m a o n e s e l j u b a v i radost. M o r a s v o j mali djeli svijeta pretvoriti u mali raj. O d ljudi n e o e k u j previe. U r a d i s a m ! Ti si divan ovjek. Ti to m o e .

42

3.

veljae

4.

veljae

H L A D N O ILI T O P L O S R C E

STVOREN ZA RADOST

H l a d n a z i m a j e n e t o strano. P u n o trpljenja i m n o g o nevolje d o d e na ljude. Ali s g r i j a n j e m na ugljen, na ulje ili plin d a d e se otjerati z i m a iz stana. H l a d n o srce n e t o j e m n o g o strasnije. N e t k o s hladnim s r c e m u g r u d i m a ostaje sjeverni m e d v j e d i uz n a j t o p l i j u kalijevi! p e . C d j e ivi takav hladni ovjek, tu i zrak p o s t a j e leden a svaka se radost ukoi od h l a d n o e . H l a d n o g srca ne moe se smijati, n e m a p o m i r l j i v e , s r d a n e rijei, n e m a n i m a l o sree. o v j e k s h l a d n i m srcem n e m a osjeaja. K a t a s t r o f a za njegovu enu, njegovu o b i t e l j , za njegove blinje. e n a s h l a d n i m s r c e m esto je k r u t a , o g o r e n a , n e p o d n o l j i v a i p u n a p r e d b a c i v a n j a p r e m a svojoj okolini. Pri s v a k o m d o d i r u b a r o m e t a r raspoloenja sputa se o d m a h do dna. H l a d n a srca pretvaraju na svijet u ledenu p u s t i n j u . U njoj ne m o e ni j e d a n ovjek ivjeti niti nai d o m . Pogledaj m a l o vlastito srce. Ne bi li t a m o g d j e ivi m o g a o iriti m a l o vie t o p l i n e i l j u b a v i , p o n a j p r i j e k o d m a l e n i h i s i r o m a n i h ljudi?

Z d r a v a filozofija ivota p o t r e b n a je s v a k o m o v j e k u treba, pa i tebi. M o r a nauiti ivjeti igrajui se, o v d j e i d a n a s . Zdrava ivotna filozofija m o r a poivati na radosti i u s k r s n u u , ne toliko na sjenovitoj strani o v e s u z n e d o l i n e . S m r t n i sluajevi u obitelji, g u b i t a k i m o v i n e i d o b a r a , razmiljanje financijskim o o p t e r e e n j i m a , 0 k u a m a i hipotekama, o usamljenosti 1 s v i m m o g u i m p r o b l e m i m a u ivotu m n o g e s u l j u d e ve uinili b o l e s n i m a , a m n o g e prije v r e m e n a i ubili. O p t i m i s t i ive d u l j e o d p e s i m i s t a . Pesimisti, to nisu ljudi koji su n e k o v r i j e m e alosni i n e k o v r i j e m e i m a j u briga, n e g o su uvijek i z b o g svega alosni. T a k v i ljudi rijetko ostare. Usvoji ivotnu filozofiju koja govori da o v j e k u svijetu nije ni teglea m a r v a ni l a k t o r s k u p o e , n e g o dijete B o j e . P o k u a j vjerovati u B o g a koji je O t a c . O n n e eli d a s v o j u nesreu n e p r e s t a n o vae, i tetoi svoje n o v e ili stare brige. O n t e j e stvorio z a radost. Trai u p r a v o m s m j e r u i nai e.

44

45

5.

veljae

6.

veljae

MEU

LJUDIMA

RASPOLOENJE I KARAKTER

F a s c i n i r a j u m e ljudi, t o dalje t o vie. L j u d i su iz d a n a u d a n n o v a p u s t o l o v i n a a k o ih ovjek z n a prihvatiti sa s i m p a t i j o m . A k o se moe diviti, ne s a m o tijelu koje m o e gledati i d o d i r n u t i , n e g o prije svega n e d o k u i v o j tajni koja ti se priblii u t a k o d i v n o m sazdanju a u isti mali o s t a n e tako d a l e k a i nedostiiva. S i g u r n o , i m a ljudi s t a k l e n a lica, iza k o j e g a sve izgleda p r a z n o , i ljudi bez lica koji p r o j u r e m i m o tebe k a o da ih privlai n e k a n e o d o l j i v a m a g n e t s k a sila i ne ostavlja ih na m i r u . Ne r a z u m i j e m l j u d e . . . A i p a k ih v o l i m . Ne m o g u ih se odrei. L j u d i koji trebaju m e n e , i ljudi k o j e ja t r e b a m . L j u d i s p i t a n j e m u o i m a , s n a p e t i m licem. L j u d i koji trpe, koji su o g o r e n i i o a j n i . L j u d i koji s u n e s p o s o b n i radovati s e bilo e m u . P o k u a v a m o s l o b o d i t i ih t a m n i c e k o j u su s a m i sebi nainili. I m a i ljudi koji te n a v o d e na razmiljanje i na s m i j e a k . L j u d i koji su veseli to te v i d e i kau ti to. M n o g i d o b r i , j e d n o s t a v n i ljudi s a skrivenim, n e s l u e n i m b o g a t s t v o m u s v o m srcu. C e s t o j e biti m e d u l j u d i m a pravi b l a g d a n .

V e i n a ljudi j e p o p u t v r e m e n a : vrlo n e p o s t o j a n i , nestabilni, p u n i p r o m j e n e raspoloenja, udljivi. N e m o j rei: t o s u ene, o n e s u n e u r a u n l j i v e i n i k a d ne z n a j u to h o e . 1 m u k a r c i ovise o r a s p o l o e n j i m a , d a n a s m o d a vie n e g o ikad prije. A k o ivi polazei s a m o o d t r b u h a , p o mjeri svojih osjeaja, po o n o m e k a k o ti je pri d u i , o n d a si d a n a s ovjek iz k u i c e , a s u t r a sjedi u n a j d u b l j o j rupi. S i t n i c a , n e s p o r a z u m , n e o p r e z n a rije, n e p r o m i l j e n a p r i m j e d b a m o g u izazvati olujnu tuu i orkan, katastrofu za zajedniki ivot ljudi. i v o t e biti m n o g o laki i ljepi, i sretniji, a k o i m a karakter. Imati karakter znai p o s j e d o v a t i s n a g u da sebi r e k n e m k o j i p u t i ne i da ne d a j e m uvijek m a h a v l a s t i t o m raspoloenju, e l j a m a i s t r a s t i m a . T o s e m o r a svaki dan vjebati. O d b a c i dakle u d l j i v a raspoloenja. Razbistri svoje lice. N e k a uvijek k o d tebe b u d e lijepo v r i j e m e .

46

47

7.

veljae

8.

veljae

NJEGA LICA

GDJE ZAPOINJE MIR

J e s i li se j u t r o s ve p o g l e d a o u ogledalu? K a k o je izgledalo tvoje lice? Svjee, b e z v o l j n o , n e p o d n o l j i v o ? N e zaboravi d a tvoje lice postoji zapravo z a d r u g e . Oni ga moraju gledati. N i t a nije tako runo k a o po itav d a n biti prisiljen gledati n a m r g o e n o lice. T v o j e lice je vie od lijepe fasade, vie o d n a t p i s a n a p r o d a v a o n i c i , vie o d posjetnice. N e m o j svoje lice njegovati s a m o radi sebe, da sebe u o g l e d a l u vidi l i j e p i m , n e g o prije svega p o r a d i d r u g i h . N a j b o l j a k o z m e t i k a nisu s v a k o j a k e k r e m e z a uljepavanje, puder, lak za trepavice ili m i n k a za o n e k a p k e . N j e g u j s v o j e lice p o n a j p r i j e iznutra. Postavi u s v o j e oi svjetlo i veselo raspoloenje. O p u s t i svoja usta n a smijeali. D a j s v o m e licu s r d a a n izraaj. Ali to moe j e d i n o a k o n e t o d u b l j e , u s v o m srcu, obavi k u n o ienje. O i s t i svu o g o r e n o s t i m r z o v o l j u , izbaci d o s a d n o p o n a v l j a n j e s v a g d a n j e srdbe. Pokai s v o j u n a j b o l j u s t r a n u , sa s v o j i m l j u b a z n i m , veselim licem. T a d a nee biti teko voljeti te.

Z a r s e h o e d a ljudi p o s t a n u ludi? To se katkad pitam. G o v o r i s e toliko b e s m i s l e n o g a , k u p u j e toliko s m i j e n o g a , d o g a a s e toliko l u d o g a da g o t o v o s u m n j a m u neki bolji svijet. L j u d i ele ljubav. e l e ljubav, ele sreu. A tre u p r a v o u s u p r o t n o m e s m j e r u . i t a m j e d n e n o v i n e o m i r u , a ak su i o n e p u n e nasilja, nasilja rijei k o j i m a treba dohvatiti d r u g e . N a s i l j e u o b l i k u tekih o p t u b i ini nekolicina k o j u dre o d g o v o r n o m za sve zlo svijeta. Z a t o n e p r e s t a n o traiti k a m e n j e za n a p a d a n j e i o p t u i v a n j e ? T k o o p t u u j e i o s u u j e d r u g e , u isti m a h govori: J a s a m b o l j i , a s a m izigrava n e p o g r e i v a suca. T k o k a m e n u j e d r u g e , s a m prlja r u k e . R e i u ti g d j e z a p o i n j e mir: M i r z a p o i n j e k o d tebe. N e n a ratitu g d j e n e t k o treba biti p o b i j e e n , nego u tvojim rijeima i djelima. Mir ne zapoinje za konferencijskim stolovima, n e g o u t v o m i v o t u : a k o se o d r e k n e svake sile k o j a m o e p o s t a t i u g n j e t a v a n j e i svega i m e t k a koje upuuje na pljakanje drugih. O d r e c i s e s v a k o g o b l i k a nasilja u s v o m i v o t n o m p r o s t o r u i u s v o m srcu. T a d a e biti d o v o l j n o m j e s t a za m i r i ljubav i pravu sreu.

48

49

9.

veljae

10.

veljae

LIJEK PROTIV LOEG RASPOLOENJA

MOSTOVI UMJESTO ZIDOVA

M o r a biti l j u b a z a n . N e s a m o naveer, poslije p o s l a , k a d ti n i t k o vie ne ide na ivce. Ne s a m o k a d si s prijateljima ili k a d d o u gosti u posjete. M o r a biti ljubazan p o n a j p r i j e k o d k u e , p r e m a s v o j e m m u u , eni, p r e m a o c u , m a j c i , p r e m a s v i m a s k o j i m a z a j e d n o ivi. M o r a biti ljubazan p o s v u d a , a k i o n d a k a d ti netko s t a n e na ulj. N e pravi tako b e z v o l j n o lice, prije svega ne u j u t r o , inae e d o b i t i bolest jutarnje zlovolje. Idi na v r i j e m e s p a v a t i , jer i s u t r a m o r a biti l j u b a z a n . L o e raspoloenje ne da se izlijeiti t a b l e t a m a . N e m o j svoj o d m o r pretvarati u p o n o n u priu k o j a razdrauje ivce. N e b u d i rob televizora, n e g o idi p o n e k a d ranije u krevet. O p a z i t e: d o b a r , zdrav n o n i p o i n a k vrlo je s p a s o n o s a n lijek protiv loeg raspoloenja i protiv m n o g i h d r u g i h m o d e r n i h zala. K a d si naspavan i k a d si l j u b a z a n , sve ide m n o g o bolje i osjeat e se m n o g o sretnijim.

t o stoji i z m e u tebe i t v o j i h blinjih - zid ili m o s t ? S t a n u j e s d r u g i m a u istoj k u i , u istoj ulici. Radi s drugima u istom uredu, u istom poduzeu. Ide u istu k o l u s d r u g i m a , p o h a a t e isti teaj, idete na ista p u t o v a n j a , j e d e t e isti k r u h , a jedni d r u g i m a m o d a ste j a k o strani. I z m e u vas s t o j e zidovi r a v n o d u n o s t i , n e s h v a a n j a , nepovjerenja, n e n a k l o n o s t i . Srui te z i d o v e . Z a p o n i graditi m o s t o v e ! A k o s i m l a d , sagradi m o s t p r e m a s v o j i m r o d i t e l j i m a . O n i su z a b r i n u t i za tebe. P o k u a j r a z u m j e t i ih. A k o si o t a c ili m a j k a , sagradi m o s t d o s v o g t e k o g djeteta. Budite prema njemu dobri i prije svega strpljivi. A k o predaje u koli, voli s v o j e u e n i k e . O n i s u vie o d s k u p a glava k o j e treba nakljukati z n a n j e m . T k o g o d b i o , z a p o n i jo d a n a s : ruiti z i d o v e a graditi m o s t o v e . N a j b o l j i m o s t d o tvojih blinjih j e s t l j u b a z n o lice, s m i j e a k .

50

51

11.

veljae

12.

veljae

RECI JO DANAS N E T O D O B R O

NIKADA NE BUDI KRUT

N i k a d se ne p o n a a j k a o m r k i m e d v j e d , s c r n i m n a o a l a m a , koji se na sve m o e s a m o otresati, m r m l j a t i i g u n a t i , koji ne z n a ni o k o m e nita d o b r o , koji n i k a d ne priznaje ni j e d n o ostvarenje, nego i kod najmanje pogreke pokazuje zube i tiranizira svu o k o l i n u . N e m o j biti ni sjeverni m e d v j e d , h l a d a n i r a v n o d u a n , koji blokira sve r a d o s n o i k o j e g a ne m o e rastopiti n i j e d a n s m i j e a k , ni j e d n o d o b r o i n s t v o , ni j e d n a l j u b a z n a rije. B u d i o v j e k i p o k a i svoje srce! P o k u a j j e d n o m , jo d a n a s , rei neto d o b r o o s v o j e m m u u , o svojoj eni, s v o j i m s u s j e d i m a ili svojoj p u n i c i . To nije tako teko k a o to misli, a reakcija je fantastina. D r u g i p o s t a j u o d j e d n o m drugaiji, p r i s t u p a n i j i . S m i j u se, i sve tada ide s a m o od sebe, kao p o d m a z a n o . R e c i , na primjer, j e d n o s t a v n o hvala za sve to d r u g i za tebe ine, hvala za s v a k u panju k o d k u e , na ulici, u u r e d u , p o s v u d a . T a k o se, s a s a m o m a l o d o b r e volje, d a d n e svijet uiniti bar m a l o b o l j i m i ljepim. t o j o eka?

B u d i blag! Z n a k a k o s u ljudi m a l e n i , k a k o li s i r o m a n i , k o l i k o u s a m l j e n i , k o l i k o krhki i lomljivi! Z n a da i m a suza a n i t k o ih ne m o e utjeiti. Z n a da j e d v a i m a vee alosti od o n e u srcu k o j e se ni od k o g a ne o s j e a s h v a e n i m . Z n a d a j e ivot z a n e k e l j u d e neizdriva m u k a . B u d i blag! U i n i sve to moe d a ljude shvati, da im p o m o g n e . U d i u n j i h o v o trpljenje, u njihovu n a p u t e n o s t . S i d i s breuljka svojeg s a m o z a d o v o l j s t v a , spusti se d o l j e k l j u d i m a koji su u s a m l j e n i , koji trpe, k l j u d i m a b e z zatite i b e z sigurnosti. N e m o j n i k a d a biti k r u t , pa ni u s v o m s u d u ! B u d i blag! Pokuaj u n j i h o v i m , m o d a b e s m i s l e n i m eljama, prepoznati n e u v e n u n o s t a l g i j u za s r e o m . T a d a e i s a m biti sretan. T a d a e u tvoju vlastitu u s a m l j e n o s t i slabost d o i divni trenuci koji e te istrgnuti i z u m o r n e j e d n o l i n o s t i s v a g d a n j e g ivota. I m a j m e k o srce koje m o e s u o s j e a t i , ali i veliko, i r o k o srce k o j i m e sve l j u d e zagrliti. B u d i blag! U blagosti je n e i z m j e r n a utjeha za sve l j u d e koji trpe o d h l a d n o e naeg b e z o s j e a j n o g z a j e d n i k o g ivota.

52

73.

veljae

14.

veljae

VOLJETI SVOJ SVAKODNEVNI POSAO

JUTARNJA VJEBA

T v o j a je srea p o n a j v e m a u radosti t o je nalazi u s v o m s v a k o d n e v n o m p o s l u . A k o p r e k o volje odlazi u ured, a k o m r z o v o l j n o obavlja k u n e p o s l o v e , a k o n e r a d o ui i b e z v o l j n o radi, a k o ivi s a m o zato jer postoji vikend i godinji o d m o r , jer je u t a k m i c a tako n a p e t a , jer su idoli na filmu i televiziji t a k o divni, jer ljeti privlai m o r s k a o b a l a , jer se na p u t o v a n j i m a m o e toliko t o g a vidjeti i doivjeti, jer t a d a moe - m a k a r n e k o l i k o d a n a ili tjedana p o b j e i o d s v a k o d n e v n e ljutnje... A k o radi s a m o z b o g t o g a , o n d a m i t e j e j a k o ao, jer p r o p u t a tisuu prilika da b u d e sretan. M i s l i na to, o s l u k u j svoje srce i voli svoj svakidanji p o s a o jer on te p o v e z u j e s m n o g i m blinjima koji te trebaju, m a k a r i na s a s v i m skriven nain. Z a t o obavljaj svoj p o s a o s ljubavlju, jer t a d a nee m o r a t i ekati v i k e n d da pokae s v o j e sretno lice.

N e , t i n e m a runo lice. Ja u to ne v j e r u j e m . S v a k o lice je lijepo a k o se iza njega krije d o b r o srce. Z a t o izjutra stani m i r n o pred o g l e d a l o i zaponi dan sljedeom vjebom: Pogledaj svoju f a s a d u i reci s a m o m e sebi p o s v e uvjerljivo: o v j e e , b u d i zadovoljan t o ivi. Danas nema jadanja ni kukanja. O d a l o s n o g lica n i t k o n e m a ba nita. D o l a z i divan d a n . B u d i zahvalan B o g u i ivi j e d n o s t a v n o . N e m o j toliko puiti, n e m o j previe jesti i piti. Dijeli, jer tu p o k r a j tebe ljudi trpe glad i e. Ne daj da te svladaju b r i g e i idi na v r i j e m e spavati. O s l o b o d i svoje srce m r n j e i zavisti. Sve ini s ljubavlju. U i n i li ovu malu vjebu, tijelo i d u a e se r a z m a h a t i . A ti e se o p u s t i t i i razveseliti. Vjeruj m i , n a k o n s a m o m j e s e c d a n a bit e s a s v i m drugi o v j e k , sretan ovjek.

54

55

15.

veljae

76.

veljae

J E D I N O VANO NA SVIJETU

S L O B O D A N D A M O E UIVATI

T o j e d i v n o : biti ovjek, ivjeti. J e d n o s t a v n o biti ovjek. G l e d a t i uvis, p r o m a t r a t i s u n c e , cvijee i u noi zvijezde. J e d n o s t a v n o ivjeti, biti dobar, ne htjeti sve i m a t i , ne biti z a v i d a n , ne jadati se ni aliti, p o m a g a t i , suraivati, tjeiti, posjetiti b o l e s n i k a , biti blizu k a d te n e t k o zatreba, p o b r i n u t i se za njega, a sve to ne z a t o to m o r a , n e g o zato jer ti se to j e d n o s t a v n o svia, jer si ovjek, blinji, jer ivi. Z n a l i o p a s n o s t k o j a prijeti o v o m v r e m e n u ? Mi i v i m o u v r i j e m e u i n a k a i isplativosti. L j u d i p i t a j u : e m u t o slui, k a k o t o funkcionira, k a k o brzo ide, k o l i k o d o n o s i ? o v j e k j e p o d o d r e e n i m p r i t i s k o m . Preoptereen. R a u n a . Iz toga m o r a proizai novac. A zaboravlja da je ljepota ivljenja u t r e n u c i m a k a d ne r a u n a , kad si j e d n o s t a v n o ovjek, kad ivi j e d n o s t a v n o i z a d o v o l j n o . L j u d i , d o d u e , ive sve d u l j e , ali ne uvijek i r a d o s n i j e . O n i j o uvijek m i s l e d a j e ovjekova srea: m n o g o i m a t i , m n o g o postii, biti d o b r o zbrinut, d u g o ivjeti. O d u p r i se. Ti nisi s t r o j , ti si vie od funkcije k o j u i m a , vie od s v o g poloaja, vie od z a d a e i s v o g p o s l a . U p r v o m redu i na p r v o m m j e s t u ti si ovjek - da ivi, d a s e s m i j e , d a voli; j e d n o s t a v n o : d a b u d e d o b a r ovjek. A to je o n o j e d i n o vano na o v o m e svijetu.

D a b i m o g a o ivjeti, m o r a prije svega m o i uivati. M o i m i r n o uivati. P o d t i m n e m i s l i m o n u k o b n u , k a t k a d i b o l e s n u elju za u i v a n j e m k o j o m je o p s j e d n u t o toliko ljudi i k o j a t a k o m n o g o ljudi d o v o d i u p r o p a s t . P o h l e p a za svim m o g u i m i n e m o g u i m stvarima k o j i m a te privlai d r u t v o preobilja rastrgat e te u v r t l o g u ivotinjskih n a g o n a iz k o j e g e se j a k o teko izvui. D a b i m o g a o ivjeti, m o r a m o i uivati. D a b i m o g a o uivati, m o r a biti s l o b o d a n , slobodan od svake jurnjave za posjedovanjem, s l o b o d a n od svake p o h l e p e , s l o b o d a n od mrnje i zavisti, s l o b o d a n od svih p o r o k a koji te i z n u t r a cijepaju i r a z d i r u . D a b i m o g a o uivati, p o t r e b a n t i j e z d r a v sklad i z m e u tvojih osjeaja, tvojih p r e d o d b i i tvojeg o d n o s a p r e m a l j u d i m a i s t v a r i m a . A k o moe uivati, m o e se i smijati i biti veseo. T a d a si zahvalan to s v a k o g a j u t r a izlazi s u n c e . O s j e a se blaeno to ti je krevet m e k a n a stan t o p a o . T a d a e susretati vesele l j u d e . T a d a e u s v a k o m s m i j e k u , u s v a k o m cvijetu, u s v a k o j d o b r o j rijei, u s v a k o m t o p l o m stisku r u k e , u s v a k o m zagrljaju doivljavati B o j e prijateljstvo. A k o m o e m i r n o uivati u m a l i m s t v a r i m a , nastanit e se u vrtu p u n o m blaenstva.

56

57

17.

veljae

18.

veljae

NE ZID PLAA

RASPOLOENJE I TRIARIJE

P r i z n a j e m , i m a j a k o m n o g o stvari n a koje bih s e m o g a o aliti. Ali s e p i t a m : J e l i j a d a n j e i k o m u p o m o g l o da izae iz s v o j e nevolje? J a d a n j e s a p i n j e s v a k u aktivnost, svaki daljnji h o d . D a n i puni j a d i k o v k i najgori su ti dani. Ne moe dalje, n o g e su ti teke k a o olovo. I s a m o oteava ivot i s v o j i m u k u a n i m a , prijateljima, znancima. Z a c i j e l o , svaki o v j e k i m a svojih briga i svojih t e g o b a . Ali zar t i m e treba probijati d r u g i m a ui? T v o j blinji nije zid plaa. e m u n e p r e s t a n o j a d a n j e z b o g loih v r e m e n a , z b o g loih l j u d i , z b o g loih v r e m e n s k i h prilika i z b o g stvarnih i u m i l j e n i h bolesti?

L o e si raspoloen? Jesi li r a z m i s l i o koji je razlog t o m e ? Je li ti ef p o k a z a o m r z o v o l j n o lice? Ili je k o d k u e bilo zagriljivih p r i m j e d b i ? Z a o b i l i su te, n e t o nije bilo u redu? Je li ti n e t k o t o g o d prigovorio? Ili ti nije priiveno o t p a l o d u g m e , ili je p a k neto bilo neslano? Jeste li p o s v a a l i se z b o g ienja, p r a n j a ili m o d a T V p r o g r a m a ? U t r e n u c i m a uistinu tekog trpljenja - a koji ovjek k r o z n j e g a ne prolazi? - takve n a m se stvari ine s t r a n o d j e t i n j a s t i m a . N e s h v a a m o k a k o j e takvo n e t o m o g l o p o r e m e t i t i nau u n u t a r n j u ravnoteu. K a k v o g s m i s l a i m a ljutiti s e z b o g sitnica k a d ivot

J o je toliko lijepih i d o b r i h stvari za koje m o r a m o biti zahvalni i k o j i m a se m o e m o z a j e d n o radovati.

m o e s a s o b o m donijeti s a s v i m d r u g a i j e trpljenje? O t v o r i novine, prati vijesti na televiziji ili radiju i s a z n a t e za teke s u d b i n e svojih blinjih. U u s p o r e d b i s n j i m a tvoji mali p r o b l e m i zaista nisu nita. L o e r a s p o l o e n j e n e d o v o d i n i d o k a k v o g rjeenja. R a d i j e u v a j energiju za rjeavanje istinski vanih p r o b l e m a .

58

59

19.

veljae

20.

veljae

N I J E SVAKI D A N K A Z A L I T E

NE DAJ SE ZAROBITI

K a k v o ti je lice? Je li to tvoje p r a v o lice ili neka vrsta m a s k e za s v a k o d n e v n u u p o r a b u , za s v a k o d n e v n o o p h o e n j e s blinjima? S a s v i m je r a z u m l j i v o k a d u d a n e karnevala namjesti neko p o s v e d r u g a i j e lice. I a svatko i m a p o t r e b u g l u m i t i p o n e k a d b e d a k a i veseli ga h o d a t i u o k o l o s c r v e n i m k v r g a s t i m n o s o m ili se sakriti iza lica n e k o g klauna, velikog a r o b n j a k a , egzotine princeze ili l o p o v a s c r n o m n j u k o m . S l o b o d n o glumi jedan dan klauna, to m o e biti vrlo z d r a v o . Ali ne igraj se svaki d a n kazalita. N e m i j e n j a j svoje lice k a o to mijenja k o u l j u : razgovorljiv i a r m a n t a n u k r u g u prijatelja a utljiv i n a u t k o d k u e ; n e s l o m i v k a d vodi rije a laskav k a d si p o d r e e n i . N e k a tvoje lice uvijek b u d e o g l e d a l o srca, zato se najprije p o b r i n i za d o b r o srce.

A k o su ti srce i glava p u n i stvari k o j e te z a r o b l j u j u , g u b i j a k o m n o g o i v o t n e radosti. M o e p o s t a t i r o b novca ili televizora. M o e biti zarobljen j e l o m , p i e m , p u e n j e m . M o e postati rob ak i s v o j e m h o b i j u . Sve su to d o b r e stvari i s p a d a j u u ivot. Ali a k o ti o n e p o s t a n u idoli p r e d k o j i m a p a d a na koljena klanjajui se, t a d a se g u b e i v o t n a r a d o s t i s l o b o d a . A s a m se nade na l a n c u . Postaje rob. U i v a j u s v e m u , ali n i k a d a ne p o s t a n i rob. U p o t r e b l j a v a j svoj n o v a c da ivi i d a d n e d r u g i m a ivjeti, ali ne daj da te gui p o h l e p a . U p o t r e b l j a v a j svoj a u t o m o b i l , svoj televizor, ali tako da ne trpi tvoj suivot s d r u g i m a . Budi umjeren u jelu i piu, i puenju. N e s m i j e t i eludac postati b o g o m . G a k ti i hobi m o e postati t i r a n i n o m koji ti u ivotu vie ne ostavlja m j e s t a za d r u g e . G d j e s i svezan? O s l o b o d i se! S a m o p r a v a ljubav p r e m a b l i n j e m u uinit e te s l o b o d n i m . Z a t o ljubi, zalazi se za d r u g e , zaboravi sebe, i tisue n e o e k i v a n i h radosti past e ti s n e b a p o p u t zvijezda.

60

61

21.

veljae

22.

veljae

SPREMAN NA KOMPROMIS

SVI H O E VIE

N e m o j biti tvrdoglav! T v r d o g l a v o s t je tako k o b n a stvar te m o e zatrovati sav ivot. Tvrdoglavost upuuje na kratkovidnost, krutost i sebinost. K o d tvrdoglavih je u p r v o m p l a n u g o s p o d i n Ja, g o s p o d a Ja. T a k v a o s o b a ne trpi protivljenja. N i k a d s e n e z a b u n i , uvijek i m a p r a v o i n i k a d ne p o p u t a . U b r a k u i obitelji nastaju z b o g t o g a najvee napetosti i p r o b l e m i , jer k o d tvrdoglavih ljudi nestaje svaka radost, svaka srea. O n i s u uvijek p r k o s n i , razdraljivi, n e p o d n o l j i v i . Z a z a j e d n i k i ivot oni s u p r a v a katastrofa. B u d i p o p u s t l j i v i pripravan na k o m p r o m i s e . M o d a si z b o g svoje tvrdoglavosti izgubio d o b r o g prijatelja ili z g a z i o m n o g o sree, koju ovjek treba k a o zrak za ivot. Ali sve e o p e t biti d o b r o b u d e li se svaki d a n b o r i o s a s v o j o m tvrdoglavou. U d o b r o t i , srdanosti i j e d n o s t a v n o j ljubavi p r e m a blinjemu n e i z m j e r n o je vie radosti n e g o u tvrdoglavosti.

B l a g o s t a n j e nas sve unitava. Mi i ne z n a m o k o l i k o je ve i d e a l i z m a ugasilo u n a m a to b l a g o s t a n j e , k o l i k o j e unitilo s p r e m n o s t i n a p o m o , k o l i k o naih interesa svelo na isto m a t e r i j a l n e stvari. D a n a n j i ovjek nije toliko sretan k o l i k o bi o t o m davalo d o j a m n j e g o v o b l a g o s t a n j e . N a p r o t i v ! ( lotOVO nitko, ini se, nije vie zadovoljan k o m a d i e m kolaa koji m u j e d o p a o . S v a t k o eli vie. R a d n i c i h o e vie, inovnici h o e vie, b a n k e h o e vie, lijenici h o e vie, u s p j e n a p o d u z e a h o e vie, drava hoe vie, svi h o e vie. I tako m i , uza sve b l a g o s t a n j e , p o l a k o ali s i g u r n o p r o p a d a m o . G d j e svatko eli uzimati a n i t k o davati n e m o g u je zdrav drutveni ivot. M i s m o bolesni, stranke i javni organi naeg d r u t v a su bolesni, bolesni z b o g vlastitih interesa, kratkovidnosti i sebinosti. Krize su s a m o provala ira koji se ve o d a v n o v u e u n a i m i n s t i t u c i j a m a i u mentalitetu nas ljudi.

62

63

23.

veljae

24.

veljae

VELIKI T R B U H

HUMOR

OPUTA

N a e e d o b a ui u povijest k a o d o b a p o h l e p e , ree n e d a v n o j e d a n profesor, koji je g o v o r i o o s u t r a n j e m d r u t v u . K a d se govori o n a p r e t k u , p r a k t i n o je rije iskljuivo o n o v c u , tehnici, m o i i uivanju. S v e se vrti o k o z a d o v o l j a v a n j a materijalnih potreba. U javnosti se n e p r e s t a n o poriu n a g o n s k i ovjekovi porivi. P o s v u d a se p o d r a a v a p o h l e p a : htjeti imati uvijek vie, p o svim p r a v i l i m a u m j e t n o s t i . K a d b i s m o m o r a l i podii s p o m e n i k o v o m n a e m v r e m e n u , pravi bi s p o m e n i k b i o Veliki t r b u h . Na trbuhu glava puna elektronike, a g d j e smjestiti srce, ni s a m ne bih znao. Krajnje je vrijeme d a p o n o v n o p o n e m o cijeniti vrijednosti d u h a . N a a nevolja nije n e d o s t a t a k b l a g o s t a n j a , s i g u r n o s t i , u g o d n o s t i i o d r e e n e fasade, n e g o n e d o s t a t a k j e d n o s t a v n o s t i , zadovoljstva, d o b r o t e i d o b r i h misli.

K a d vidi k o j o m s m r t n o m o z b i l j n o u ljudi rade n a s v o m v l a s t i t o m k i p u , kako su sasvim zaokupljeni s a m i m a s o b o m , k o l i k o im je stalo do njihova u g l e d a i fasade, j e d n o s t a v n o ih poali. O n i s u izgubili prave vrijednosti ivota i krenuli u labirint g d j e u p r a v o na znanstven nain, m e t o d i n o i sa s t r a n o m o z b i l j n o u prakticiraju e g o i z a m . e l i o b i h m o l i t i : G o s p o d i n e , daj n a m s m i s l a z a h u m o r . D a j n a m odvanosti n a s m i j a t i s e s m i j e n o j tatini, tuposti i tvrdoglavosti o n i h d e b e l o k o a c a koje n a m svijet k a t k a d alje da n a m u z m u na m i r i r a d o s t . D a , m o r a m o s e vie s m i j a t i . S m i j e h j e zdrav! M i s l i li i na tu s t r a n u s v o j e g a zdravlja? S m i j e h o s l o b a a . H u m o r o p u t a , rastereuje, d a j e ti osjeaj k a k o je sve relativno. H u m o r m o e s a m s e b e uzeti u n a r u j e i p o n o v n o te uiniti p o p u t djeteta. S m i j e h i h u m o r o s l o b a a j u te pretjeranih briga i j e d n o l i n o s t i u k o j o j se nekih d a n a gui. S m i j e h i h u m o r stvaraju u t v o j e m srcu nov prostor za ljude o k o tebe.

64

65

25.

veljae

26.

veljae

VII- R A D O S T I U S L A V L J E N J U

MASKU NA LICE, NE NA SRCE

V i d i m kuko ljudi idu slaviti karneval. V r i j e m e je karnevala, vrijeme za ludu z a b a v u d a iza m a s k e b u d e j e d n o m sasvim drukiji. Moe se p o k a z a t i k a k v i m eli, to l u d e , to drae. A l i zar tolika slavlja m o r a j u zavriti u p i j a n e v a n j u i d r u g i m i s p a d i m a ? Z a t o su ljudi n a k o n t o g a toliko klonuli, k a o p o l u m r t v i ? S v a k o slavlje treba, n a i m e , dati l j u d i m a da osjete radost ivljenja. A k o slavlje nije vie o d z a d o v o l j a v a n j a p o h l e p e i elje za u i c i m a , o n d a o n o ne p o m a e . Slavlja nad k o j i m a se ovjek m o r a zgraati vrlo su p o g u b n a za zdravlje i zatvaraju p o r e k o j i m a o n m o e udisati ivotnu radost. M o r a m o sebi postaviti p i t a n j e , n i s m o li izgubili s m i s a o za slavljenje. Uvjeren sam da b i s m o imali vie radosti u slavljenju a k o b i s m o znali za s m i s a o posta i o d r i c a n j a i a k o ne b i s m o bili toliko prezasieni. P o s t o j e d v a naina ivota: J e d a n z a p o i n j e suzdrljivou a zavrava slavljem. D r u g i z a p o i n j e slavljem a zavrava g l a v o b o l j o m , d o s a d o m ivota i k o j e k a k v i m n e u r o z a m a .

o v j e k u je teko ostati uvijek uravnoteen i sauvati svoje lice. Sjeti se karnevala, p o g l e d a j l j u d e k a k o u z i m a j u m a s k e i uz divlju g l a z b u i z m e u p a p i r n a t i h z m i j a i k o n f e t a g u b e svoj r a z u m . Karneval je n e d o s t o j a n ovjeka ako p o s t a n e alibi za n a j p r i m i t i v n i j a zastranjenja. Slavi karneval, budi o p u t e n , a ne rasputen. Stavi m a s k u na svoje lice, ali ne i na svoje srce. B u d i taj j e d a n d a n klaun sa z v o n i e m i luckast, ali n e m o j podlei p i j a n e v a n j u i i s p a d i m a , d a n e bi, k a d prestane igra, o s t a o nesretan na ruevinama slomljenog branog i o b i t e l j s k o g ivota. Pazi n a n e p o z n a t e l j u d e koji se, prerueni, u m i j e a j u u slavlje d a p o h l e p n o potrae svoj plijen. Slavi s l o b o d n o karneval, ali ne zaboravi da iza t o g a dolazi p o s t : svoj k r u h i s v o j e b o g a t s t v o valja podijeliti s m i l i j u n i m a o n i h koji u m i r u od g l a d i .

66

67

27.

veljae

28.

veljae

OPUSTI SE

GLAD ZA VJENOM SREOM

N e m o j ivjeti t a k o n a p e t o ! U v i j e k p o d p r i t i s k o m , k a d stoji i h o d a , kad jede i radi, a k i k a d spava. N e m o j n e p r e s t a n o misliti na svoje brige, na sutra, na nerijeene a m o d a i nerjeive p r o b l e m e . Trajni pritisak d o v o d i d o n e p o t r e b n e iscrpljenosti, a n e p r e s t a n a n a p e t o s t o p t e r e u j e ivce. Izdrljivost p o p u t a , volja za stvaralatvom slabi. o v j e k se o s j e a iscijeen, sagorio, na kraju. A k o m o r a sebi priznati: Neprestano sam umoran, a ne m o g u sebi p r o t u m a i t i zato, o n d a j e t o z n a k d a ivi p r e n a p e t o . N a u i ivjeti o p u t e n o , ali i o p u t e n o raditi. Z g r e n a r a m e n a treba olabaviti, m i r n o p r e d a h n u t i , opustiti m i i e , ivjeti o p u t e n i j e . G l e d a j m a l o vie d j e c u , a m a n j e na tisue s k u p i h stvari koje ti za k u p n j u n a m e u trgovine. G l e d a j m a l o vie na svoje blinje, a m a n j e televizor. Pobrini se za n u t a r n j u o p u t e n o s t i vie se s m i j . T a d a e z a s i g u r n o ivjeti d u l j e i sretnije.

N a e je vrijeme p u n o jurnjave za novcem i uicima, za p r o v o d o m i z a b a v o m , za a v a n t u r a m a . M n o g e l j u d e to ini n e r v o z n i m a i g o n j e n i m a . I ne s m i r u j u se. N j i h o v a n u t r i n a ne nalazi vie p o i n k a . K a t k a d se ini da su u p r a v o i z m u e n i gotovo nezasitnom tenjom za uvijek n o v i m , za uvijek vie. A l i n a t o m p u t u nae srce nee nikada doi do trajnoga smiraja. Sjeti se m a l o svih o p o j n i h u i t a k a t o ti ih je svijet n u d i o u t v o m ivotu. N i s i li svaki p u t bio na k r a j u p o m a l o razoaran? Za vrijeme, a osobito nakon najlue opojenosti m o e s e osjeati s m r t n o n e s r e t n i m . N a k o n k r a t k o g t r e n u t k a uitka s h v a t i m o d a n i s m o nita d o b i l i , n e g o j o s a m o vei nemir. N a e srce n e p o d n o s i s u r o g a t e ! N a e srce nai e pravi s m i r a j i s p o k o j u bezgraninoj dobroti, u B o g u , koji je O t a c i Ljubav. N a e je srce i ne znajui g l a d n o vjene sree. S m a l i m se ne m o e m o z a d o v o l j i t i .

68

69

29.

veljae

LUDA M E D U LUDAMA

Oujak

Kad u d a n e karnevala susretne l j u d e , ne zna pravo na e m u si. Tu u l i c o m , preruen, prolazi Princ Karneval ili karnevalska luda, i ti ne zna krije li se iza t o g a neka velika ivotinja ili s i r o m a n i bijednik koji bi taj j e d a n d a n h t i o ivjeli u n e k o m d r u g o m svijetu. Za karnevala svi su lude m e d u l u d a m a i svi se z a j e d n o s m i j u . Ali z a b o r a v i m o li

n a k o n karnevala skinuti masku,

t a d a to vie nije veselo. Pobrini se, d a k l e , da l j u d e koje susree nikad ne razoara i ne prevari. Pristupaj uvijek i p o s v u d a svojim blinjima p o t p u n o iskreno. Karneval je d o b a r za nekoliko d a n a , ali tko itav ivot pravi m a k e r a d e , razara zajedniki ivot ljudi. Jer njemu nedostaje potovanja, na koje svaki o v j e k i m a pravo. P o m o z i graditi svijet b e z m a s k i . Voli ljude oko sebe pa e ti biti ao lagati im i varati ih.

70

7. oujka

SKORO E PROLJEE

IZMIJENJEN

IZNUTRA

S v a k o g a j u t r a biti zahvalan z a novi d a n ! Ili se plai ivota? Je li ti preteak? Ide li svake veeri u krevet s u z d a h o m : H v a l a B o g u , p r o a o j e jo j e d a n dan!? Moda se smrtno dosauje i sve ti se ini b e s k o r i s n i m i b e s m i s l e n i m . M o d a ti je televizor u k r a o svu m a t o v i t o s t , poduzetnost i drutvenost. M o d a bi n e p r e s t a n o h t i o z a b a v u i r a z o n o d u , a o n e te i p a k ne ine veselijim. V i e i nisi o v j e k a k o si se p o d p r i t i s k o m prevladavajueg mentaliteta i odnosa s m e u r a o u bie k o j e s a m o jo p r o i z v o d i , z a r a u j e i troi novac. Za tebe vie ne cvate cvijee, jer ga ti vie i ne vidi. D j e c a se vie ne igraju, jer ti za to n e m a oi. L j u d i se vie s t o b o m ne s m i j u , jer si za njih mrtav. N e m a vie s p o k o j a , n e m a m i r a , n e m a vie radosti, jer je u t v o m srcu o d u m r l a svaka ljubav. T r a i sreu g d j e j e n i k a d a nee nai: u m r t v i m , b e s m i s l e n i m stvarima koje te nikad nee zadovoljiti. Izmijeni se iznutra, vrati se! Postani p o n o v n o ovjek. Jer s u n c e izlazi s v a k o g a j u t r a , i s k o r o e proljee. Z a r nita od toga ne primjeuje?

J e s i li u m o r a n i n e r a s p o l o e n ? Z a r si d o p u s t i o da te t a k o j a k o pritisnu tvoje m n o g o b r o j n e brige i p o t e k o e te je nestalo s v a k o g poleta, o d u e v l j e n j a i volje za i v o t o m ? Z a r vie ne pridaje veliku vanost i v o t u , zar je nestalo svake radosti, k a o da je iezla z b o g d u b o k i h rana u t v o m srcu? N e m o j ipak uzimati t o tako t r a g i n o , p o k u a j se p o n o v n o uhvatiti u k o t a c . N e u z p o m o a l k o h o l a i o p o j n i h sredstava n a k o n k o j i h bol p o s t a j e jo vea. S m i r e n o , o p u t e n o potrai svjetlo, istinu, mir. Potrai B o g a . A k o n j e g a trai, sve e o p e t biti d o b r o . Isprazni svake veeri svoju glavu, k a o t o svaki d a n m o r a dovriti i svoje d n e v n o z a d u e n j e . Izbaci sve crne misli, svu g o r i n u , svaki p e s i m i z a m i zamoli B o g a da te on p r e k o n o i , u tiini i iznutra izmijeni, d a t e ispuni n o v o m e n e r g i j o m , o p t i m i z m o m i o d v a n o u za ivot. I z n e n a d i t e se k a k o e se vrlo brzo o p e t u j u t r o b u d i t i k a o novi ovjek.

72

3.

oujka

4.

oujka

SASVIM

POTRESENI

PROBUDITI SE

I m a u n a e m ivotu m r a n i h , crnih d a n a . Sve n a m se tada vrti p r e d o i m a . G u b i m o svaki o s l o n a c i z a h v a a nas strah, strah o d s a m i h sebe. N a i osjeaji bivaju sasvim p o r e m e e n i i potreseni. B i v a m o u z b u e n i , u p a n i c i , do sri. T a d a n a m p a d a j u n a u m l u d e stvari k o j e inae m o d a n i k a d a ne bi imale prilike provaliti. Z a m i l j a m o sebi sve m o g u e i n e m o g u e i m i s l i m o da je tu u igri b o g z n a to. Vie n e p r e p o z n a j e m o s a m i s e b e i u p a d a m o u o p a s n o s t da sve bezglavo n a p u s t i m o . K a t k a d su d o v o l j n e i sitnice da nas d o v e d u u o a j , u a h - m a t poziciju. U n a t o s v e m u t o se m o e d o g o d i l i pokuaj takvim mranim, crnim d a n i m a ne pridavati vie z n a e n j a n e g o t o ga i m a j u . O n i nas ne bi smjeli previe z b u n j i v a t i . U v i j e k s e vrsto d r i m o o v o g a : S t o g o d n a m se u ivotu d o g o d i l o - B o g je O t a c . On je jedini koji sve r a z u m i j e i sve o p r a t a i u s v a k o n a s vrijeme n e u m o r n o prati s v o j o m ljubavlju.

S a sve veim p o r a s t o m b l a g o s t a n j a raste m e d u l j u d i m a i n e k a vrsta d o s a d e , duevne bezvoljnosti. Posvuda susreemo u m o r n e ljude koje vie nita ne p o k r e e , ali ta u m o r n o s t n e m a n i k a k v e veze s tijelom. To je d u h o v n o p r o p a d a n j e i praznina. Rije je o s k t o v i t o m , d u b o k o m p e s i m i z m u u o d n o s u na ivor. Ne d a j da ti glava i srce p o t o n u u t r b u h u . A k o n e m a uzvienijeg ideala od jela i pia, od z a r a i v a n j a i troenja n o v c a , p o s a o ti je o n d a n u n o zlo a sve t o ini b e s m i s l e n o p r e n e m a g a n j e . T a d a ve u j u t r o ustaje uzdiui i bjei od svega t o zahtijeva t r u d a . T a d a d u b o k o u n o bulji u televizor p o p u t m u m i j e bez m o z g a . M o e s e izlijeiti, s a m o s e m o r a p r o b u d i t i , otvoriti svoje prozore za svjetlo i s u n c e , o p e t vjerovati u d o b r o i u B o g a , isprazniti svoje srce i iznova ga n a p u n i t i p r a v o m ljubavlju i z d r a v i m o p t i m i z m o m . Ti nisi broj u b e z l i n o j m a s i , ni djeli koji n e m a d u e , djeli n e k o g g o l e m o g stroja. Ti si ovjek, stvoren za r a d o s t i za sreu.

74

75

5.

oujka

6.

oujka

DVA N A I N A I V O T A

NATRAG K JEDNOSTAVNIJEM IVOTU

U i voziti a u t o m o b i l . Ide u k o r a k s m o d o m . R a z u m i j e se u high-tech. U i tisuu stvari. Pa ipak, j e d n o g d a n a dalje ne ide, ni n a p r i j e d ni natrag. D o b i o sam jedno pismo, u njemu je to opisano: Jo s a m m l a d . Ali ve mrtav. N e m o g u ivjeti. o v j e k a su sve nauili, s a m o ga nisu nauili ivjeti, i sada su m n o g i b e z n a d n o n a s u k a n i . I m a j u s a s v i m krivu p r e d o d b u o ivotu. N a u i l i su ih: m o r a se probijati naprijed, zaraditi to vie novaca, imati to je m o g u e vie. K a o d a srea p o i v a n a tranici p o h l e p e ! K a o ptice grabljivice s r u u j u se ljudi na k r u h i igre. M i s l e d a s u s l o b o d n i . M i s l e d a e postati sretni. N o , oni s u vrsto privezani z a lanac svoje l u d e p o h l e p e . P o s t o j e d v a n a i n a ivota. Prvi z a p o i n j e s o d r i c a n j e m , s o b a v l j a n j e m s v a k o d n e v n i h dunosti a zavrava slavljem. D r u g i z a p o i n j e slavljem a zavrava g a e n j e m , g n u a n j e m n a d i v o t o m , frustracijama i d e p r e s i j a m a . M o r a se odluiti svaki d a n iznova. Ali b o j i m s e d a t o s a m nee m o i . Z a t o je toliko vano vjerovati: I kroza sva r a z o a r a n j a m o g u se osjetiti z a t i e n i m j e d n o m v i o m d u h o v n o m silom k o j a me voli i o s t a j e mi vjerna. S B o g o m u t v o j e m ivotu pale se m n o g a nova svjetla.

U n u t a r n j a nevolja raste iz d a n a u d a n . Posljednje s a m noi o z b i l j n o r a z m i l j a o o s a m o u b o j s t v u , ree m i j e d a n m l a d i ovjek. J e d a n m i j e d r u g i n a p i s a o : Vie si ne z n a m u o p e p o m o i . O v o o v d j e j e prvi p u t d a s a m s e u s p i o povjeriti n e k o m d r u g o m ovjeku. J a s a m iznutra sasvim n a k r a j u . P i s m a , telefonski pozivi, m n o g i razgovori p r e n o s e me u d u n g l u , g d j e ljudi j e d n i d r u g e p o n i a v a j u , u b i j a j u , m u e i dovode do ruba oaja. T o j e dungla, g d j e zvijer ovjek slavi trijumf, g d j e se iivljavaju n a j b r u t a l n i j i instinkti: p o h l e p a , nasilje, a r o g a n c i j a , z l o u p o t r e b a vlasti, korupcija. K a d z a t i m s j e d i m n e m o a n p o k r a j tolikih rtava k o j e na kraju svojih s n a g a ele o d b a c i t i ivot, n a j r a d i j e bih u tu nau d u h o v n u p u s t i n j u d o v i k n u o : N a t r a g ljudi! O k r e n i t e s e j e d n o s t a v n o m ivotu, n a j j e d n o s t a v n i j i m s t v a r i m a u ivotu: z a d o v o l j s t v u , d o b r o t i , prijateljstvu. N a u i t e p o n o v n o ivjeti!

76

77

7.

oujka

8.

oujka

USTANI U N O V O J U T R O

NIKADA NE GUBI ODVANOSTI

P o t r e b n o n a m j e j e d n o n o v o proljee, proljee d u h a . D j e v o j k a k o j a mi pie eljela bi da je m r t v a jer vie n e m a volje ivjeti. M u k a r a c koji ne nalazi m i r a sa s v o j o m e n o m . e n a k o j a razmilja o s a m o u b o j s t v u jer n e m a n i k o g a k o m e bi bila p o t r e b n a i za k o g a bi m o g l a ivjeti. O n a j ovisnik o drogi koji ne vidi vie nikakva izlaza... L j u d i p r a z n a srca i z b u n j e n i h u v s t a v a , tjerani t r e n d o m v r e m e n a i u b i t a n o m g r a m z l j i v o u !

S t o t i s e g o d d o g o d i l o , n e g u b i odvanosti! A k o te ljudi ostave na cjedilu, a k o su ti vlastita djeca unitila s n o v e , a k o je iz tvog ivota iezlo s u n c e , potrai t a d a zvijezdu t o j u j e B o g u p a l i o s a m o z a tebe. A k o stoji tu praznih ruku i vie n e m a to p o n u d i t i , b u d i s i g u r a n : B o g n e trai o d tebe n i k a k v u etvu, ne trai p u n e itnice. A k o s u srca u t v o m d o m u tvrda k a o k a m e n ,

K u a l i s m o b l a g o s t a n j e i leimo siti na tlu. M o r a m o ustati. M o r a m o s e uspraviti, postati novi s n o v i m m i s l i m a i n o v i m s r c e m . lb je m o g u e . Ali ne s i t a v o m l j e k a r n o m tableta i praaka, n e g o u z p o m o o n i h tajanstvenih sila k o j e d r i j e m a j u d u b o k o u s v a k o m l j u d s k o m srcu. D r a g i ovjee, a k o si m r t a v za svaku radost, za svaku ljubav, za svaku sreu, a k o vie ne m o e vjerovati u sebe i u l j u d e : p o k u a j tada sve o n o m r s k o , g o r k o , t a m n o i m r a n o odloiti i od svega se t o g a oistiti. Ustani iz n o i s v o g a m a l o d u j a i u m o r a i v o t o m . Ustani u n o v o j u t r o p u n o s u n c a , p u n o ptica i cvijea! Ustani u n o v o proljee, u n o v o svjetlo, u nove m o g u n o s t i ! Ustani! U s v a k i list s v a k o g p o j e d i n o g stabla Bog je upisao uskrsnue, a o n d a s a s v i m s i g u r n o i u tvoje s i r o m a n o l j u d s k o srce.

a k o stoji pred z a t v o r e n i m v r a t i m a , a k o n i t k o vie ne o t v a r a ma k o l i k o ti k u c a o , ne p r e d a j se b e s k r a j n o j o g o r e n o s t i . Ispitaj s v o j e srce i pripravi ga za slavlje. B o g te voli. On e n e g d j e i na neki nain d i r n u t i n e k o l j u d s k o srce d a t i t o d a d n e d o z n a n j a . K i a e prestati. H l a d n o a e p r o i . U z r a k a m a j e d n o g s m i j e k a i u njenoj ruci osjetit e proljee i p o n o v n o e ivjeti. A k o s v o j u p o r u k u m o r a p r o n i j e t i u pustinju g d j e n e m a n i k o g a tko b i t e u o , b u d i s i g u r a n : B o g je p o s t a v i o skrivene a n t e n e k o j e h v a t a j u i p r e n o s e svaku rije iz t v o j e g a srca p r e k o svih sasuenih, n e p l o d n i h p o l j a sve d o o n o g k o m a d i a zemlje g d j e se rada novi svijet. N i k a d a n e m o j gubiti odvanosti! t o g o d s e d o g o d i l o , B o g t e voli.

78

79

9.

oujka

10.

oujka

NEE VIDJETI TOLIKO POGREAKA

N I T K O NIJE SAVREN

K a k o gleda n a p o g r e k e s v o g a m u a , s v o j e ene, svojih najbliih? N a pogreke s u r a d n i k a , kolegica, pretpostavljenih, d r u g o v a iz razreda, susjeda? N e m i s l i m n a p o g r e k e ljudi koje n e p o z n a j e d o b r o , pogreke k o j e te ne bole. M i s l i m na n e d o s t a t k e ljudi s k o j i m a svaki d a n z a j e d n o ivi i radi. A k o njihovi n e d o s t a c i p o s t a n u u tvojim o i m a strano k r u p n i da vie ne m o e vidjeti nita d r u g o , a k o z b o g t o g a n e p r e s t a n o dolazi d o s v a e , tada zaviri m a l o u svoje srce. T a d a je l j u b a v t a n k a . N e m o r a biti slijep z a p o g r e k e d r u g i h . Ali a k o zaista ljubi, nee vidjeti toliko p o g r e a k a . L j u b a v je u t o m s m i s l u uvijek p o m a l o slijepa. A k o ljubav i prijateljstvo p o n u p o l a k o nestajati, izgubit e se i ta s i m p a t i n a sljepoa. Neizbjene p o g r e k e i nedostaci d r u g i h s m e t a t e sve vie i iz d a n a u dan bivat e sve vee. P o p r i m i t e zloeste oi i na kraju nee vidjeti nita d r u g o o s i m p o g r e a k a i n e d o s t a t a k a . Brzo izmjeri s v o j e srce i ispitaj svoju ljubav. U i n i d a t i l j u b a v o p e t b u d e velika, tada e p o g r e k e postati sitne. O n e s e m o g u m n o g o lake p o d n i j e t i , a ivot s d r u g i m a postat e p o n o v n o b l a g d a n .

I a k o s v a t k o m o r a raditi n a t o m e d a p o s t a n e bolji, n i t k o n e m a p r a v a zahtijevati o d d r u g i h d a b u d u savreni. U n a e m v i s o k o t e h n i z i r a n o m svijetu p o s t o j i velika o p a s n o s t d a l j u d e s m a t r a m o r o b o t i m a od kojih se trai s a v r e n o f u n k c i o n i r a n j e . A o v j e k nije stroj. O n s e n e d a svesti n a vrste f o r m u l e . 1 + 1 = 2. To u m a t e m a t i c i vrijedi, ali ne i k o d ljudi. C a k i najbolji d o s t i g n u u i v o t u najvie tek 1,8 ili 1,9. Ali i o n a j koji ostvari m a n j e , ne treba se z a t o skrivati, ne m o r a z a n i j e m i t i crven od s t i d a , ili pale poeti kukati. A k o j e n e t k o uinio n a j b o l j e t o j e m o g a o , o n d a to treba znati cijeniti, s v e j e d n o k a k a v rezultat bio. A k o d r u t v o dri ljude p o d p r i t i s k o m d a uvijek i p o s v u d a b u d u s t o p o s t o savreni, o n d a ljudi m o r a j u jedni d r u g e tititi. Z a t o voli l j u d e o n a k v e kakvi j e s u . Drugih, naime, nema. R e c i m u u , eni, prijatelju, prijateljici, kolegi na poslu: Z a m e n e n e m o r a biti savren. To stvara ozraje povjerenja, t o p l i n e i s i g u r n o s t i . B u d i o v j e k koji je od srca sretan s b l i n j i m a , a k i o n d a k a d je neki o v j e k p o l o m l j e n i h krila.

80

81

11.

oujka

12.

oujka

NEUGODNO

KRANSTVO

IMAM

DOVOLJNO

O k r u e n i s m o p o h l e p o m i nasiljem, p o m a n j k a n j e m smisla, n a d e i odvanosti. Na s v j e t s k o m tritu b o g a t e zemlje d a n a s , k a o i ranije, p l j a k a j u s i r o m a n e zemlje. Televizija i tisak preplavljeni su u b o j s t v i m a , zloinima i skandalima. S e b e nazivamo odgojenim i kulturnim ljudima, moda ak i kranima, ali s a n j a m o o kranstvu bez n e u g o d n o g a kria. N i t a n a m nije preostalo za naprezanje, rtvu i o d r i c a n j e . V o l i m o k r a n s t v o u m e k a n i m foteljama, s toplim krevetom, s bogato prostrtim stolom i m o d e r n i m rijeima koje lijepo zvue a zastiru nau p r i t a j e n u s e b i n o s t . S u s r e o s a m u p a r i k o j etvrti bijede sveenika koji j e ivio m e d u s i r o m a s i m a . O n ree: Iz povijesti z n a m o za razdoblja r a z u m a i razdoblja osjeaja, za herojska i r o m a n t i n a razdoblja. D a n a s trijumfiraju instinkti: nasilje, p o h l e p a , p o t r o n j a , seks. U takvu v r e m e n u p u n o m p o m e t n j e , n a g o n a , besmisla i p r a z n i n e elimo se vratiti natrag k j e d n o s t a v n o s t i , trijeznom ivotu p u n o m nade, samosvladavanja, spremnosti na p o m o .

K a d s l u a m i s t a k n u t e p r e d s t a v n i k e politike i g o s p o d a r s t v a , k a d svake g o d i n e v i d i m c j e n j k a n j e o k o veih plaa i d o i v i m k a k o n a k o n t o g a porezi i cijene p o r a s t u , m o g u j e d i n o pitati: Z a t o ? Z a t o vie zaraditi, vie novca, vie d o b i t i , vie k u p o v a n j a , vie potronje? Z a t o , e m u i za koga? S i g u r n o ne za n e p r o d u k t i v n e , s i r o m a n e , jer oni su sve vie po strani, oni n i k a d a n e v i d e vie o d n e k o l i k o m r v i c a . Z a r s a m s a m o j a velika b u d a l a k a d p i t a m k o j e su to nevidljive sile o v d j e na djelu? J e s u li to m r a n e sile ljudske s e b i n o s t i i p o h l e p e , ili nose n e k o d r u g o ime? N a j r a d i j e bih m o l i o , to mi n i t k o n e e uzeti za z l o : Gospodine, spasi nas od i m e t k a , koji nas ini o p s j e d n u t i m a . O s l o b o d i nas o d bolesne s e b i n o s t i . Spasi nas od enje za s t v a r i m a , koje nas ipak ne z a d o v o l j a v a j u , n e g o ine jo s a m o p o h l e p n i j i m a . N a j r a d i j e bih poelio d a svaki d a n m o g u rei: I m a m dovoljno. I m a m dva oka, dragocjena kao dva dijamanta, usta da z v i d i m , i zdravlje k o j e se ne m o e platiti. Imam dovoljno. Imam sunce na nebu. I m a m krov n a d g l a v o m . I m a m p o s a o . I m a m d o v o l j n o za jelo, i ljude da ih v o l i m . D a , i m a m dovoljno.

82

83

13.

oujka

14.

oujka

LAZAR PRED NAIM VRATIMA

SAMOSVLADAVANJE

K a d razmiljam o g l a d n i m a u svijetu, p r e d o i m a s u m i m i l i j u n i ljudi k o j i me g l e d a j u p o p u t skeleta, alosno i prijetei. I u j e m njihove i z n e m o g l e glasove koji me svega prozirniju: I m e n a m je Lazar i leimo pred v a i m v r a t i m a . Gladni smo. I m e n a m je Lazar i milijuni nas lee ve g o d i n a m a pred vaim vratima. Vi nas ne vidite, ali z n a d e t e da nas i m a , da s t a n u j e m o u i s t o m selu, k o j e se zove Z e m l j a . Vi ste o b r a z o v a n i , kau. Vi ste razvijeni, kau. Mi s m o neobrazovani i nerazvijeni. Vi ste krani. Kaete da s m o b r a a i sestre. Govorite: Mir vama. Ali n a m a j e m i r k r u h . Z a t o nas o n d a ostavljate d a u m r e m o o d gladi? Z a t o n e d o b i j e m o vie o d mrvica? I m e n a m j e Lazar i leimo umirui pred vaim vratima, p r e d v a i m v r a t i m a , vi b o g a t i !

I tebi je to p o t r e b n o od v r e m e n a do vremena neega se odrei. Z n a , a s i g u r n o si to ve i s a m iskusio: veina p o t e k o a u s u i v o t u ljudi dolazi o d a t l e to se j e d a n ne m o e niega odrei za volju d r u g o g a . U v r i j e m e karnevala priuti si veselje, ali u k o r i z m i se vjebaj u s a m o s v l a d a v a n j u . N e s e b i n o s t i o d r i c a n j e nije n e t o s a m o za krane, nego je to potrebno svim ljudima. T o l i k i s u vie n e g o siti, p a i p a k tako u m o r n i . N e m o j govoriti o n a p r e t k u i s l o b o d i a k o ti je d u h zatoen u t a m n i c i , p o d n a s i l n i k o m vlau t i r a n i n a koji se zove n o v a c i uivanje. T a k o ljudi p o s t a j u sve m a n j e ljudi. N j i m a , n e p o k r e t n i m a i n e p l o d n i m a u razmiljanju, izmiu m n o g e prave radosti. U v r i j e m e k a d s v a t k o ivi po vlastitoj elji i raspoloenju, usprotivi se: O d r e c i se! U i n i to d r a g o v o l j n o . G d j e s i zarobljen? O s l o b o d i s e toga. Srea nije p o p u t vesele m a s k e z a j e d a n d a n . Srea u s p i j e v a u krilu o d r i c a n j a , jednostavnosti i samosvladavanja.

84

85

15.

oujka

76.

oujka

MOI ODREI SE

VOLI LJUDE O N A K V E KAKVI JESU

e g a s e sve moe odrei k a d j e rije o t v o j e m v l a s t i t o m , d r a g o m je K l a d i m s e d a m o e postiti a k o se radi o tvojoj vitkoj liniji. M o e se odrei slasnih zalogaja a k o m o r a misliti na svoju jetru ili krvni tlak. Ali, ega se moe odrei kad je rije o d r u g i m a ? Razmisli j e d n o m d o b r o o t o m e !

P o g l e d a j m a l o u o k o l o sebe, p o g l e d a j l j u d e s k o j i m a m o r a svaki d a n ivjeti. S ovim l j u d i m a m o r a izii na k r a j , ivjeti u m i r u i graditi svoju sreu. Nisi ti stvarao l j u d e , m o d a zato i nisu po t v o m u k u s u . N e moe shvatiti d a s u takvi kakvi j e s u , sasvim d r u g a i j i od tebe. A k o si svaki d a n s n j i m a , sve ti vie ide na ivce

S t o sve m o e i z ljubavi p r e m a s v o m e m u u , svojoj eni, s v o j i m blinjima? M o e li j e d n e veeri ne izai u d r u t v o ili m a n j e p o p i t i zato to bi to bilo tvojoj eni drae? M o e li se odrei n e k e d r a g o c j e n o s t i kakvu m o d a i m a j u tvoja s u s j e d a ili kolegica, da bi d o t e k l o vie za tvoje drage? A ega se moe odrei za n e k o g a k o g a u o p e ne p o z n a j e , ali za k o g a zna da e j o d a n a s umrijeti od gladi? Z a s i g u r n o bi p o t r o i o na s t o t i n e i tisue, sve bi p o t r o i o da spasi svoj ivot. A zar se za ivot s v o g a blinjega ne bi m o r a o odrei neega vie od j e d n o g m a l o g piva i n e k o l i k o zalogaja? U z m i k a o m j e r u svoje srce!

k o l i k o oni i m a j u p o g r e a k a i slabosti. S v r e m e n o m i ne vidi nita d r u g o , n e g o misli: D a s a m s e oenio o n o m , ili d a s a m s e u d a l a z a o n o g , bilo bi m n o g o b o l j e . Ili misli: D a s a m i m a o d r u g e roditelje, da su djeca bila d r u g a i j a , bio bih m n o g o sretniji. V r l o m n o g o ljudi n e s r e t n o j e itav ivot jer se nikad ne m o g u ili ne ele p r i l a g o d i t i . U biti, to nije nita d r u g o doli prikrivena sebinost. N e m o j misliti toliko na s v o j e ja, ivi u ljubavi sa s v o j i m blinjima. Voli ih takve kakvi j e s u . T o j e najbolji p u t d o tvoje sree.

86

87

17.

oujka

78.

oujka

MALO

SAMOSPOZNAJE

RECI KATKAD I N E T O D O B R O

S v a k i se ovjek m o e popraviti pa i ti! Al^o k o d k u e , na p o s l u ili n e g d j e d r u g d j e i m a p o t e k o a , l j u t n j e i trzavica, n e m o j rei: M o j u enu n e m o e s e izdrati, M o j mu je nepodnoljiv, M o j ef je nesposoban, M o j k o l e g a sve p o k v a r i , M o j i susjedi su n e m o g u i ljudi, i tako dalje. P o g l e d a j najprije u vlastito srce, vlastite p o g r e k e . Postaje s m i j e n a figura ako neprestano ogovara druge, d o k drugi t a k o esto bivaju svjedoci tvojih vlastitih g l u p o s t i . A k o misli d a s a m n e m a mrlja, stvar je s a s v i m j e d n o s t a v n o u t o m da ih ti s a m o jo nisi otkrio. Z a t o j e krajnje v r i j e m e d a s e m a l o p o z a b a v i s p o z n a j o m sebe. K a d ovjek upozna sebe, svoje pogreke, svoje m a n e i n e d o s t a t n o s t i , k a d shvati k o l i k o je m a l e n , bit e m n o g o blai p r e m a d r u g i m a , i s a m e p o s t a t i s a s v i m drugi ovjek, uravnoteeniji i prije svega vie blinji. Z a t o u p o z n a j s a m o g a sebe i postani s a m bolji! I z a p o n i s t i m e ve d a n a s !

N i k a d se nemoj ponaati kao gunalo koje uvijek s a m o g u n a i m r m l j a , koji o d r u g i m a ne z n a n i k a d a rei nita d o b r a , koji n i k a d a n e s m a t r a d o b r i m o n o to uine d r u g i , koji i k o d n a j m a n j e p o g r e k e p o k a z u j e z u b e i koji tiranizira svu s v o j u o k o l i c u . B u d i ovjek i p o k a i s v o j e srce! I to znai bratski dijeliti. Reci jo d a n a s neto d o b r o 0 s v o j e m m u u , svojoj eni, svojoj djeci, svojim roditeljima, svojim susjedima, s v o j i m k o l e g a m a s posla. Svi ovi ljudi p o s t a t e o d j e d n o m s a s v i m d r u g a i j i , m n o g o susretljivi)!. Pokazat e l j u b a z n o lice 1 sve e o p e t ii k a o p o d m a z a n o . I jo n e t o je vrlo vano. Reci lako hvala! za sve t o d r u g i za tebe ine: za jelo k o j e dolazi na stol, z a svaku m a l u panju k o d k u e , na ulici, u a u t o b u s u ili u v l a k u . S m a l o d o b r e volje moe svaki d a n , svaki sat initi svijet b o l j i m i l j e p i m . Z a p o n i o d m a h i n e m o j ekati p u n mjesec.

88

89

19.

oujka

20.

oujka

OPASNA

BOLEST

LJUBOMORA I ZAVIST

A k o c i j e srce p u n o j e d i n o s a m o g s e b e , a k o se k l a n j a s a m o s v o m v l a s t i t o m ja, z b o g svega i svaega m o e doivjeti n e k o n t r o l i r a n i bijes. M n o g o e p r o p u s t i t i , j a m i m ti, a k o nisi u s t a n j u ukrotiti svoje strasti i z a g o s p o d a r i t i s v o j i m eljama. S e b i n o s t j e o p a s n a bolest. O n a k a o s m r t o n o s n i virus p o k a p a sve tvoje d u h o v n e i d u e v n e sile. Postaje u z n e m i r e n i nervozan. Postaje l j u b o m o r a n i zavidan najgluplji o d svih p o r o k a . Postaje bijesan, nasilan, kolerian. H o e - pa stajalo to k o l i k o mu d r a g o raj s a m o za s e b e , ali svake veeri sjedi razoaran na g o m i l i svojih ruevina. Jer, n e m a raja s a m o za tebe. P o s l u a j ! I ti e postati sretan ako zaboravi sebe, a k o ivi vie za d r u g e i bolje se za njih p o b r i n e .

N e s m i j e biti l j u b o m o r a n . L j u b o m o r a izopauje i ini te m r s k i m . ena koja je ljubomorna na svog mua g u b i svoj a r m i p o s t a j e n e p o d n o l j i v a . M u koji j e l j u b o m o r a n n a svoju enu p o s t a j e tiranin i ini ivot neizdrljivim. L j u b o m o r a j e osjeaj zavisti k o j a izgriza, osjeaj koji ne s a m o u b r a k u d o n o s i toliko nesree. I u s v a k o d n e v n o m o p h o e n j u ljudi zavist u p r o p a u j e s v a k u r a d o s t i prijateljstvo. N e s m i j e biti z a v i d a n ! N e m o j s e u p u t a t i u o n u o p a s n u igru u k o j u te eli n a v u i zavist: ti a u t o m o b i l - ja a u t o m o b i l , ti k u u - ja k u u , ti u n o v i n a m a - ja u n o v i n a m a , ti na H a v a j e - ja na H a v a j e . N e m o j sebe unitavati! N e m o j z a b e z e k n u t o gledati o n o t o drugi i m a j u . R a d i j e uivaj u o n o m e t o s a m i m a i ne o s i r o m a u j sebe - zaviu.

90

91

21.

oujka

IMAMO

GROZNICU

POVRIJEENO JA

Z a t o si t a k o kiseo a k o si z a k a s n i o n a a u t o b u s p a m o r a uriti pjeice? P a z n a d a n a D a l e k o m i s t o k u ljudi p o itav d a n tre i z m e u r u d a za a k u rie. Z a t o k u k a z b o g j e d n e nelagode, zato si z a b r i n u t z b o g b o r a na licu? Pa z n a da tisue i tisue njih m o r a g o d i n a m a ivjeti s neizljeivom p a t n j o m na s v o m tijelu, tisue njih biva m u e n o z b o g s v o g uvjerenja, b o j e koe ili - ni z b o g ega. Z a t o p s u j e k a d a koji p u t m o r a prostajati n a kii, kad m o r a p j e i c e prijei d i o p u t a ili ekati na jelo? Z a r n i k a d n e p o m i s l i n a o n e koji vie n e m a j u svojih n o g u , koji m o r a j u leati u krevetu, a bili bi presretni d a s a m o j o j e d n o m s t a n u n a vlastite n o g e i m o g u hodati? A k o j e l o nije t o n o na vrijeme, zar si t o b o e z a b o r a v i o da milijuni ljudi nikad ne s j e d n u za prostrti stol? K a k o s m o m i ljudi u d n a , s m i j e n a , l u d a bia! Z b o g sitnica z a g o r a v a m o ivot sebi i d r u g i m a , a z a p r a v o b i s m o m o r a l i biti svaki d a n zahvalni za toliko d o b r i h stvari koje u o p e ne z a s l u u j e m o . I m a m o g r o z n i c u , a ta se n a a groznica z o v e : b o l e s n o sebeljublje!

S v a k i l o m i s v a a u biti nisu vrijedni t r u d a , a vrlo su tetni za zdravlje tijela i d u e . U z r o k im je u 99 od 100 sluajeva neka sitnica. N e k o sitno razoaranje, m a l a n e s m o t r e n o s t , n e p r o m i l j e n a rije - i ljubljenoyVz ve je o n e r a s p o l o e n o , p o v r i j e e n o i izvan sebe. O d j e d n o m sve biva k o d n j e g a krivo, sve se d r u g a i j e shvaa. D r a g a ena urlie ni z b o g e g a , a dragi mu lupa vratima. T o j e t a k o ljudski. 1 ko s a u v a j o m a l o r a z u m a , s a m e sebi izgledati d j e t i n j a s t o . Ali p o p u s t i t i , to ne dolazi u obzir. C e m u o n d a vlastiti p o n o s . . . Veliki sebini ak koji s t a n u j e u s v a k o m ovjeku ne doputa da popusti. A k o procijeni k a k o n i t k o p r i t o m nije u pravu, jo uvijek ti preostaje u l o g a n e v i n o g a a p o v r i j e e n o g a . T a d a l j u b l j e n o ja m o e i dalje izvoditi p r a v u kazalinu p r e d s t a v u . A k o opet zapone lom i svau, n a s t u p i t a d a protiv d r a g o g a ja u v l a s t i t o m srcu.

92

23.

oujka

24.

oujka

NASTUP

BIJESA

NESRETAN

A k o se brzo razbjesni i l a k o se uzruja, onda dobro posluaj. N e m a pravo kiptjeti o d bijesa, jer tvoj bijes ini sve jo g o r i m , p o v i s u j e napetosti u t v o m b r a k u , u tvojoj obitelji, u k r u g u tvojih prijatelja i m e d u k o l e g a m a na p o s l u . Bijes je krajnje nezdrava o s j e a j n a reakcija. Jer, kad si bijesan, tvoje se ruke i nehotice stiu u pesnice. G l a s ti p o s t a j e vii i otriji, srce bre k u c a , miii p o s t a j u n a p e t i . Psiholoki g l e d a n o , ti si p o t p u n o s p r e m a n za o k r a j . Bijes je ostatak praovjeka u n a e m i v a n o m s u s t a v u . Pri n a s t u p u bijesa adrenalin iklja iz n a d b u b r e n i h lijezda u tijelo. To p o j a a v a krvni tlak, s d a l j n j i m tekim p o s l j e d i c a m a . N e m o j biti tako n e r a z u m a n ! Bijes je n a j g l u p l j a i n a j g o r a reakcija kad se z b o g n e e g a l j u t i m o , kad nas je n e t k o povrijedio. K a d o p a z i k a k o postaje bijesan, tada najprije m i r n o sjedni ili, jo bolje, lezi. Jer, j a k o je teko postati bijesan d o k - lei.

N e m o j i suvie l a k o postajati o b e s h r a b r e n i o a j a n , jer u s t a n j u o b e s h r a b r e n o s t i sve vidi m n o g o crnje n e g o t o jest. Osjea se d u b o k o nesretnim, a k a d t o i ne zna z a t o . Z a m i l j a sebi da te n i t k o ne voli i s a t i m a bi urlao. P o s t a o si preosjetljiv i sve te ini alosnim i s m r t n o p o t i t e n i m . Vie n e m a volje za rad. Svaki p o k r e t p o s t a j e ti napor, ne moe vie ni jesti. Misli i vrsto si uvjeren da si najnesretnije bie na svijetu. Pa ipak... to j e d n o s t a v n o nije istina. 1 i si, z a p r a v o , svoj vlastiti z a t o e n i k . Usidrio si se svojim mislima, svom svojom matom b e z n a d n o u vlastitoj bijedi. Postoji s a m o j e d n o rjeenje: Ne zavlai se u svoju puevu k u i c u . Izai van! Z a b o r a v i s a m o g a s e b e , otkrij p o t r e b u d r u g i h . D r u g i te trebaju. U i n i neto! Pomozi ljudima u potrebi. U i n i to t o tie i profinjenije. U s m i j e k u d r u g i h ti e i s a m p o n o v n o nai odvanost i radost.

94

95

25.

oujka

26.

oujka

NEMA

PROBLEMA

VELIKO

POSPREMANJE

D a n a s je problem to t o su ljudi - p u n i p r o b l e m a . Iz svega stvaraju p r o b l e m . A k o im u b r a k u vie ne ide: velik p r o b l e m . N e t i m a neto s m l a d i m a : m n o g i p r o b l e m i . Pojave se p o t e k o e u s v a k o d n e v n i c i : p o s v u d a p r o b l e m i . A p r o b l e m i n a d p r o b l e m i m a : prava bolest. O s l o b o d i se iz mree p r o b l e m a . B u d i razborit. N i s u sve p o t e k o e p r o b l e m i . P r o b l e m je n e t o to moe i m o r a rijeiti. O h r a b r i se i reci: N e m a p r o b l e m a ! Ali i m a b r d o p o t e k o a k o d kojih se ne da nita rijeiti. N j i h m o r a prihvatiti jer o n e su povezane sa s a m i m i v o t o m . O d tekih d a n a u b r a k u n e treba bjeati, njih treba z a j e d n o proi. Pred p o t e k o a m a u m l a d i m g o d i n a m a ne treba kapitulirati, kroz njih se m o r a probiti. T k o misli d a j e t o p r o b l e m k a d osjeti kri na s v o j i m r a m e n i m a , b e z n a d n o doivljava remeenje i na kraju s a m postaje p r o b l e m .

Najgore t o m o e imati jest n e m i r n a savjest. O n a je k a o ir u tvojoj n u t r i n i . M o e je d o d u e prekriti i p r e m a z a t i , pazei na v a n j s k e o b l i k e , ne d o p u t a j u i da se to na tebi primijeti ili se pravei veseo. Ali o n a e te p o l a k o ali s i g u r n o izgrizati. Postat e n e m i r a n , m n o g o ce se m a n j e s m i j a t i , bit e loe raspoloen i svadljiviji. N e m i r n a savjest j e z a tvoju d u u to i loa p r o b a v a za tvoje tijelo: p o e t a k m n o i n e s r d b e i nesree. S i s t o m savjesti z a tebe s u n c e sja m n o g o ljepe, ljudi s u m n o g o ljubazniji, veeri mirnije a noi p u n e s p o k o j a . S cistom savjesti ostaje m l a d i v e s e o , svaki d a n si u s e d m o m e n e b u . Pobrini se, d a k l e , ne s a m o za jelo, s t a n i odijelo, nego zadi dublje u o d a j e svoga srca. Prihvati se velikog p o s p r e m n a j a . N a p r a v i o p e t mjesta z a B o g a . O n t e voli o d tvog djetinjstva. S t o j i na t v o j i m vratima i e k a sa svojim m i r o m .

96

97

27.

oujka

28.

oujka

JEDINI

ODGOVOR

ZATO TOLIKO TRPLJENJA

A k o si o v j e k koji razmilja, k a d - t a d d o i e trenutak k a d a e u ivotu potraiti o d g o v o r na p i t a n j a k o j a se u j a v n o s t i najee ne p o s t a v l j a j u , iz straha da na njih n e m a o d g o v o r a . T a d a s e vie n e z a d o v o l j a v a l i j e p i m t e o r i j a m a kakve n u d e z n a n o s t i filozofija. Iz n a j d u b l j e svoje n u t r i n e b u n i se protiv trpljenja i smrti. Ne protiv trpljenja i smrti o p e n i t o , n e g o protiv p o n e k a d n e o v j e n o g a trpljenja koje u p r o p a t a v a k o n k r e t n o g blinjega k o j e g a ti p o z n a j e i voli. S t i m e se ne m o e p o m i r i t i . O d g o v o r m o r a p o s t o j a t i . Ali o n m o e zadovoljiti j e d i n o a k o j e d o v o l j n o d u b o k d a o b u h v a t i sve ljude. O n m o r a dati s m i s a o ivotu n e k o g a u invalidskim k o l i c i m a , ivotu h e n d i k e p i r a n o g a , neizljeivo b o l e s n o g a , ivotu m a j k e s teko h e n d i k e p i r a n i m d j e t e t o m , ivotu starca koji n e m a vie to oekivati. T a k a v o d g o v o r ne nalazim ni u k o j o j filozofiji i ideologiji. K a d a p s u r d p a t n j e i s m r t i zaustavlja krv u m o j i m ilama, z a m e n e j e j e d i n i o d g o v o r : B o g . O n j e j e d i n o svjetlo i jedina snaga koja daje da m o j i m ilama p o n o v n o p o t e e krv. Sve t o m o g u rei jest: B o g . O n j e ljubav. I isplati se susresti ga ili barem krenuti na p u t k n j e m u .

Z n a l i d a i m a ljudi k o j i m a je ivot i u n a e m b l a g o s t a n j u p u n m u k e , pravi krini p u t ? Z n a li koliki s t r a n o trpe na s v o m tijelu i u d u i o d svih vrsta boli, m u k a , strahova, razoaranja, ponienja? Koliki su obiljeeni na s v o m tijelu boleu ili h e n d i k e p o m ? Koliki su u s v o m srcu ranjeni z b o g prevarene i izdane ljubavi? O s j e a j u s e o d b a e n i m a , p r e p u t e n i m a s a m i m a sebi. K a t k a d bi radije eljeli da su mrtvi n e g o d a d a n o n o n o m o r a j u p o d n o s i t i svoje trpljenje. Z a t o toliko trpljenja, toliko neizljeive p a t n j e k o d t a k o m n o g o ljudi? J e l i sve t o besmisleno? Z a r n e preostaje nita d r u g o o s i m b u n t o v n o g krika za p r a v e d n o u , o d m a z d o m i o s v e t o m ? Ili, nije li to za nas radije zahtjev za vie ljubavi, za vie n a k l o n o s t i ? A za njih poziv u n e p o z n a t e daljine, da kroza sve suze o t k r i j u j e d a n n o v i svijet, Boji svijet, svijet istinske radosti, svijet prave sree.

98

99

29.

oujka

30.

oujka

UDNI LJUDSKI IVOT

POMIRI SE SA IVOTOM

L j u d s k i ivot j e t a k o u d a n , tako neshvatljiv. I m a d a n a k a d a sija s u n c e . N e zna zato. Z a d o v o l j a n si. V i d i lijepe strane ivota. R a d u j e se, veseli se, zahvalan si. Posao ti ide d o b r o . Svi su p r e m a tebi ljubazni. Ne zna zato. M o d a si se d o b r o n a s p a v a o , d o i v i o p r i z n a n j e , uspjeh, osjetio se z a t i e n i m . S a m o d a t o v r i j e m e nikad n e prestane! A l i o d j e d n o m se sve izmijeni. K a o d a s u s e n a d i v o v s k o sunce navukli o b l a c i . O b u z i m a te n e p r o t u m a i v a alost. Sve ti je teko, sve vidi crno. Misli da te drugi vie ne vole. Tui s e z b o g sitnica, p r e d b a c u j e , p r i g o v a r a . Misli, o s t a t e t a k o i n i k a d nee biti d r u g a i j e . M o d a s i u m o r a n ? N e z n a . Z a t o j e t o tako? Z a t o jer je i ovjek d i o p r i r o d e : s p r o l j e e m i jeseni, s t o p l i n o m ljeta i h l a d n o o m z i m e , s p l i m o m i o s e k o m , p o p u t ritma m o r a . Z a t o jer se u n a e m bivovanju ivot i u m i r a n j e n e p r e s t a n o p o n a v l j a j u . K a d t o shvati, m o i e p u n odvanosti i p o v j e r e n j a dalje, jer tada z n a : N a k o n svake noi p o n o v n o dolazi n o v o j u t r o . A k o m o e vjerovati, i s a m e doivjeti da je ovo redovito umiranje potrebno da o p e t iznova i d u b l j e i p o t p u n i j e ivi radost.

O p e t s a m v i d i o j e d n o g o v j e k a k a k o s t r a n o trpi z b o g n e o p o z i v o g g u b i t k a svoje ene. Podsjetio m e j e n a j e d n o g d r u g o g a koji j e n e d a v n o sjedio k o d m e n e k a o b l o k g r a n i t a , s k a m e n j e n a lica. Rijei k o j e je u p a u z a m a istiskivao zvuale su k a o kletva: T o ne s m i j e biti istina: m o j a ena m r t v a ! S t r a d a l a u p r o m e t n o j nesrei. Bez nje neu m o i . N e m o g u . N a p r a v i t u kraj. P o k u a j se s t i m e p o m i r i t i , rekoh tiho. N e elim, n e m o g u . N a p r a v i t u kraj. i v o t p o n e k a d z a l j u d e m o e biti straan. A r t h u r Miller pie u j e d n o m s v o m k a z a l i n o m k o m a d u : S a n j a o s a m d a j e m o j ivot m o j e dijete. Ali o n o bijae n a k a z n o , m o n g o l o i d , i j a p o b j e g o h . O n o j e s t a l n o iznova p u z a l o k m e n i u krilo, d o k ne p o m i s l i h : k a d bih ga m o g a o p o l j u b i t i , p o n o v n o bih z a s p a o . I p r i g n u h s v o j u glavu n a d n j e g o v o izoblieno lice, bijae s t r a n o . . . ali p o l j u b i o s a m g a . D a , v j e r u j e m : N a kraju m o r a svoj ivot p r i m i t i u s v o j e r u k e o n a k a v k a k a v jest, i m o r a se s n j i m e p o m i r i t i , ma k o l i k o o n b i o k r u t i teak. N o , a k o g a p o l j u b i , p o s t a t e d r u g a i j i , p o d n o l j i v i j i . N e stavraj sebi iluzija. Srea nije stalna p r e d s t a v a u kazalitu ivota. D u b o k a srea dolazi i odlazi i n a j e e ne traje d u g o . U p r e o s t a l o v r i j e m e to znai: misliti na n j u i ekati je! Pomiri s e s a i v o t o m , o n a k v i m k a k a v o n jest. D a n a s . S a d a . D a n e p r o m a i o n o m a l o sree k o j a n a tebe eka.

100

101

31.

oujka

IZGUBITI I NAPUSTITI

Travanj

i ko je ikada r a z m i l j a o o ivotu, neizbjeno e se suoiti s t e m e l j n o m o v j e k o v o m n e m o i . Svaki d a n s e d o g a a j u m n o g e stvari k o d k o j i h n e m o e nita uiniti, nita izmijeniti, nita sprijeiti, i m a o m n o g o n o v c a ili nita, bio u s a m l j e n i potiten ili n a o k o neoptereen i vrlo uspjean. K a o ovjek ti jesi i ostaje g u b i t n i k . N i t a ne moe vrsto zadrati. Sve ti izmie kroz prste. S a n j a , gradi, slavi trijumfe, a o n d a o d j e d n o m d o d e trpljenje, starost, n o . Katkad neoekivano p o p u t munje. N e z g o d a , kau, strana nesrea. Poznaje l j u d e usred ivota, m l a d o i staro, k o j i nestaju, iezavaju, vie se ne v r a a j u , m o d a j a k o d r a g e , bliske l j u d e . H t i o bi ih zadrati, k a o i sebe. H t i o b i d a sretni t r e n u t a k nikada n e p r o e , da lijepi d a n n i k a d ne zavri. Pa ipak m o r a ostaviti, svake veeri s v a k o g a d a n a . K a o g u b i t n i k n e smije s v o j e g u b i t k e v j e n o oplakivati. Jer tek k a d iskusi p o t p u n u n e m o , p o s t a t e zreo za B o g a , i sve e t a d a d o b i t i s m i s a o i cilj: tvoj strah, tvoje trpljenje, tvoje zdravlje, tvoja bolest, tvoj ivot i tvoje u m i r a n j e . Tek kad na o n o j d r u g o j obali ne bi bilo B o g a , ni b e s m r t n e ljubavi, sve bi bilo b e s m i s l e n o , a p s u r d n o .

102

7.

travnja

2.

travnja

VOLIM

TE

ALOSNI

SLUAJ

V o l i m te, ovjee! Z a r n i k a d a nisi osjetio enju d a o d radosti zagrli sve l j u d e i da ih usrei? U n a m a ivi j e d n o vjeno traganje za b e s k r a j n i m , za n e i m to nas i s p u n j a sasvim i zauvijek. Ali sve, pa i najljepi susret, tako je p r o l a z n o d a t o m o e j a k o d u b o k o boljeti. V o l i m te, ovjee! Ti si isto t a k o ranjiv i isto tako s a m k a o i ja. Ide istim p u t e m do istog cilja i kraja. U j u r n j a v i , o p u t e n , sretan, bojaljiv, ne z n a m . Ali m i s m o z a j e d n o n a p u t u . J o n i s m o stigli. T r i m o u o k o l o o v i m svijetom k a o p o r o b n o j k u i : gledamo, traimo, uzimamo, k u p u j e m o , dajemo, odbacujemo. S v r e m e n o m to p o s t a n e uasno d o s a d n o i b e s m i s l e n o a k o tu n a j d u b l j u enju u n a m a da p r i m i m o ljubav i d a d n e m o ljubav u u t k a m o s t v a r i m a k o j e s e m o g u platiti n o v c e m . M o r a m o investirati n o v u vrstu k a p i t a l a a k o ne elimo k a o ljudi sagnjiti u k o r i j e n u . B a s n o s l o v n i kapital l j u d s k e d o b r o t e , l j u d s k e privrenosti i prijateljstva. I m a m o dva svijeta da i v i m o : svijet n o v c a i svijet srca. O d l u i s e z a j e d n o s a m n o m z a svijet srca, g d j e moe uivati ivot p o p u t djeteta.

Z n a li to znai biti ovjek? Biti blinji! Z a t o je dobro povremeno se upitati: J e s a m li u i s t i n u jo d o s t a t n o blinji? A k o si se z a z i d a o u s v o j e ja, a k o misli iskljuivo na vlastitu vanost i brine se j o j e d i n o za svoju u z v i e n u egzistenciju, o n d a si za sve d r u g e s a m o alosni sluaj. N i k a d a nee biti sretan na o v o m e svijetu. Biti sebinjak neka je vrsta s a m o u b o j s t v a . U tebi je u n i t e n o o n o b i t n o : biti ovjek. D u h i srce razlikuju t e o d ivotinje. D u h i m a z a t o da razmilja, a srce z a t o da voli d r u g e . A k o s a m sasvim r a v n o d u a n p r e m a s v o j i m blinjima, o n d a s a m k a o o v j e k ve u m r o . M o g u biti b o g a t , inteligentan, p l e m e n i t a r o d a , s t r u n j a k , iskien t i t u a l m a i na vrlo i s t a k n u t u p o l o a j u n o j a s a m z a p r a v o mrtav, n e u p o t r e b l j i v za z a j e d n i c u , bezvrijedan. M n o g o tih s u h i h , ledenih e l e m e n a t a u m r t v l j u j e o n o l j u d s k o biti zajedno. Z b o g njih j e u m n o g i m k u a m a g d j e ljudi z a j e d n o ive i r a d e t a k o n e u g o d n o , l e d e n o h l a d n o i neizdrivo.

104

105

3. trs

4.

travnja

JUTARNJA MOLITVA

SAMO AKO SE OTVORI

Gospodine, d a j m i s u n c a , cvijet, s m i j e a k , oi djeteta. G o s p o d i n e , daj m i radosti. Ustani s v a k o g a jutra iz kreveta s t o m m o l i t v o m . N e pravi t a k o s t r a n o o z b i l j n o , n a b o r a n o lice. Z n a m , i m a svu silu p r o b l e m a . Ali ih n e m o j jo vie napuhivati u o g r o m n e , k o b n e , crne o b l a k e

Unesi radost u ivot. O d b a c i od sebe sve brige, jer b r i g a za s u t r a dolazi uvijek j e d a n d a n p r e r a n o . Budi optimistian. I m a na svijetu jo ljubavi i s v j e d a , i u t v o j e m svijetu, s a m o a k o se o t v o r i , a k o i r o m otvori svoje oi. I m a ljudi koji tvrde da je ivot m r a a n , h l a d a n , alostan i o a j a n . Ali o n i p r o z o r e s v o g a srca dre vrsto z a t v o r e n i m a da se zatite od t o p l i n e i svake z r a k e s u n c a . S v j e s n o se zavlae u s j e n u crnih misli i m r a n i h osjeaja. i v e iza z i d o v a koje su s a m i p o d i g l i . A ivot je p u t koji vodi u s l o b o d n i prostor. i v o t je n e t o o t v o r e n o , uzlazno, n e t o s b u d u n o u . K a o to se brdo oznaava uzlaznom crtom. Z a t o unesi radost u ivot. I k a d je n e b o p u n o o b l a k a a svijet p u n nevolje i svae, ne g u b i odvanosti, n e g o se vrsto dri p o u z d a n j a . A k o vani n e sjaji s u n c e , ti i m a j s u n c e u s v o m srcu i sve e o p e t biti, sve e o p e t postati d o b r o .

koji e ri zamraiti itavo nebo.

N e treba biti nikakav s u p e r o p t i m i s t , ali o n o m u t k o sve g l e d a c r n o s u n c e zalazi v e izjutra. T k o j e m a t e r i j a l n o prezasien, p r o p a d a d u h o v n o . T k o je neprestano pod visokom napetou, tko uvijek ivi k a o n a h u k a n na h a j k u i p r e n a t e g n u t o , njemu nee p o m o i nikakva komercijalna oputenost. N a p r o t i v , o n a e uiniti sve jo g o r i m . M o l i da p o p r i m i oi i srce d j e t e t a koje tri p o c i k u j u i p r e k o travnjaka p r e m a cvijetu, k o j e se divi m a l o j ribi u vodi i m o e pitati tko pali zvijezde na n e b u . M o r a u z m o i p o n o v n o s e diviti, biti o d u e v l j e n t i s u a m a stvari k o j e te svaki d a n o k r u u j u . R a d o s t e t a d a d o i u tebe k a o s a m a od sebe, i bit e p o t e e n m n o g i h m o d e r n i h bolesti.

106

107

5.

travnja

6.

travnja

ULOG S VISOKIM KAMATAMA

ZARAZNO

Ne p r i m j e u j e li i ti: ljudi se p r e m a l o s m i j u . Z a t o je na tolikim mjestima tako alosno. Izgleda li i s a m uvijek tako s m r t n o o z b i l j a n ? T a d a s e m o r a o d l u i t i postati o p u t e n i j i i p o k u a t i sa s m i j e k o m . Sa s m i j e k o m si s i g u r n o privlaniji. M n o g i ljudi troe m n o g o novca n a s v o j u l j e p o t u . O d elje ljudi d a b u d u privlani ivi itava j e d n a industrija. U u s t a n o v a m a za uljepavanje ovjekova se fasada d o v o d i d o najveega sjaja. S k u p a p r o l a z n a u m j e t n o s t . e m u t o l i k o n o v a c a i tolik trud a k o svu o k o l i n u m o e oarati ve j e d n i m j e d i n i m s m i j e k o m ? K a d s e n a s m i j e , sve ide m n o g o lake, m a n j e je svaa, m o e vie p o d n i j e t i i vie ostvariti. A k o se ti n a s m i j e , i drugi e se p o e t i smijati s t o b o m , k o d k u e , u u r e d u , u radnji, u r a z g o v o r u , na t v o m r a d n o m m j e s t u . T a d a p o s v u d a p o i n j e rasti ljubav. Uloiti osmijeh u l o g je s v i s o k i m k a m a t a m a . Ne stoji nita a d o n o s i m n o g o . N o , nasmij se opet!

D o b r o t a j e neto zarazno. N a s t a n i li se d o b r o t a u t v o m s r c u , l a k o e nai prijatelje. C e s t o si d r u g i m a uzletite, p r a v a l u k a za nesretne, u s a m l j e n e i l j u d e u nevolji. D o b r o t a ne znai i s p r a z n o g o v o r e n j e ili razbacivanje. D o b r o t a se o i t u j e u r a z u m i j e v a n j u , ljubaznosti, paljivosti, u srdanosti i njenosti, u s p r e m n o s t i sluati, o p r o s t i t i , skromno i jednostavno pomagati! D o b r o t a pripravlja p u t ljubavi. B e z nje bi ljubav bila lana. Biti d o b a r , to je s m i s a o , temelj i cilj tvojega ivota. T k o je dobar prema drugima, n i k a d a nee z l o u p o t r i j e b i t i s v o j u m o . N a s i l j e t a d a nee n i k a d a o d l u i v a t i . U o v o m e svijetu i m a p r e m a l o d o b r o t e . Z a t o je m o g u e da neki ljudi, da bi dokazali svoju vlast i s v o j u ast, prelaze p r e k o leeva. Z a t o se i dogodi da padaju b o m b e . Z a t o i n e m a m i r a , i ne m o e ga ni biti. D o b r i ljudi o b i n o nisu u p a d l j i v i , n i g d j e . A l i oni su jedini koji ivot i n e s n o l j i v i m . Z a h v a l j u j u i d o b r i m l j u d i m a p o s t o j i r a d o s t i prijateljstvo. U m r a k u o v o g v r e m e n a s v a k a d o b r o t a je k a o blago svjetlo k o j e rasvjetljuje svijet. T k o j e k r a n i n , z n a d a kranska p o r u k a nije p o r u k a o B o j o j s v e m o i i p r a v e d n o s t i , nego ponajprije poruka o njegovoj milosti, o n j e g o v u o v j e k o l j u b l j u i s p r e m n o s t i oprostiti, poruka o Bojoj dobroti.

108

109

7.

travnja

8.

travnja

LJUBAZNOST

NAUITI IVJETI I UMIRATI

M o m paziti. A k o gleda n e l j u b a z n o , srdito, a k o si loe volje i otresit, od toga trpe svi ljudi uz tebe, prije svega o n i s k o j i m a z a j e d n o ivi. T a k o biva d a s e d a n a s l j u t i m o jer j e j u h a p r e h l a d n a , a sutra jer je pre vrua. A k o si u u r e d u , u radnji ili p o g o n u pretpostavljen d r u g i m a , n e m o j lebdjeti n a d s v o j i m l j u d i m a k a o crni o b l a k . S j e d i li iza altera na p o t i , u banci ili u p r o d a j i p u t n i h karata, ili ti se ljudi o b r a a j u n e k a k o d r u g a i j e , n e m o j stavljati lice g r o b a r a i ne otresaj se na l j u d e koji trebaju tvoju p o m o . Z a veinu ljudi ivot j e i o n a k o ve d o v o l j n o alostan. M i s l i na to: L j u b a z n o s t ini u d a . L j u b a z n o s t preobraava l j u d e . L j u b a z n o s t m i j e n j a svijet. D r u g i te trebaju da bi bili sretni. S m j e s t i s v o j e blinje n a s u n c e . D a r u j i m svoj najljepi smijeak!

M n o g e l j u d e p o z n a j e vie ili m a n j e p o v r n o . Ali j e d n o g ovjeka m o r a u p o z n a t i t e m e l j i t o , a a k ni t a d a nee uvijek prozreti zato osjea ba t a k o , zato m u k a d t o e m o c i j e provale p o p u t vuklana. Postoji ovjek s k o j i m m o r a svaki d a n ivjeti i k o j e g se ne moe tako Iako o s l o b o d i l i . Taj o v j e k sjedi u tvojoj vlastitoj koi. Ti si taj ovjek. A s a d a u ti rei n e t o s a s v i m n e o b i n o . D a naui ivjeti, m o r a nauiti u m i r a t i . D a b u d e sretan, m o r a s e o s l o b o d i t i m n o g i h stvari. I z m e u o s t a l o g a m o r a s e o s l o b o d i t i svoje s e b i n o s t i , svoje b o l e s n e tvrdoglavosti, svoje p o h l e p e . Ali kako? N e treba initi nikakve l u d e stvari. O b i n i s v a g d a n j i ivot tvoj je najbolji uitelj. U v i j e k isto, ista lica, isti poslovi. Ista s v a k o d n e v n a ljutnja, neizbjene trzavice. U v i j e k iznova elje k o j e se ne ostvare. Uvijek iznova n e s p o r a z u m i i neuspjesi. Sve e te to izbrusiti k a o d i j a m a n t . Boli - z n a m - i k a t k a d a ne ide. Ali n e m a d r u g o g p u t a d o u n u t a r n j e g m i r a o s i m p u t a koji prolazi u sjeni kria. T o j e uskrsni p u t , p u t d o u s k r s n u a , d o radosti.

110

111

9.

travnja

10.

travnja

O N O TO TREBA

N A D S V A K I M I V O T O M VISI K R I

I m a tijelo, ali i d u h , srce i d u u . A k o misli previe na svoje tijelo, postat e s e b i n j a k , posve a s o c i j a l n o bie. Jelo ti tada n i k a d nee biti d o v o l j n o d o b r o . Plait e se t e k o g a posla. Trait e k o m o t n o s t i i l u k s u z . A k a d ti n e t k o p o n e k a d n a n e s e bol, p o s t a t e n a j n e s n o s n i j e stvorenje na svijetu. P o b r i n i s e d o b r o z a s v o j e tijelo, ali se prije svega p o b r i n i za svoje srce i s v o j d u h . O n o t o treba jest d o b r o t a . Dobrota i ljubav prema drugim ljudima, l j u b a z n o s t , privrenost, s r d a n o s t . D u h koji tebe o d u h o v l j u j e nastanit e se i u t v o j e m d o m u . 0 tebi ovisi h o e li tvoj d o m biti k o m a d i n e b a ili hladni p r o s t o r i z m e u mrtvih cigala. A k o se u o v o m k r u t o m svijetu ne o s j a a s p o s o b n i m za d o b r o t u , s r d a n o s t i ljubav, n e m o j tu svoju nevolju zadrati za s e b e . Pokuaj m o l i t i . O b r a t i se k B o g u koji m o e oiviti m r t v o srce, rastopiti led i s tvojeg s m r z n u t o g srca 1 uiniti ga po s v o j e m srcu, koje je Ljubav.

Z a t o toliko trpljenja, toliko neshvatljivog trpljenja? M o d a i k o d t e b e , u t v o j e m srcu. T r p l j e n j a o k o j e m ne voli ni g o v o r i t i , jer ve g o d i n a m a izgriza tvoju n u t r i n u . T r p l j e n j e koje nisi izazvao. N e s r e a koja te prati, udarci s u d b i n e koji te z a d e s e . N e u s p j e l i i ohladnjeli brak. T e k a bolest bez velikog izgleda u ozdravljenje, brige, razoaranja, n e r a z u m i j e v a n j e , nezahvalnost, s v a e u obitelji k o j e ve g o d i n a m a traju. U v r e d a , zla rije, p o d l o s t , z b o g ega n o u n e m o e z a s p a t i . M o d a velika u s a m l j e n o s t p o d stare d a n e . N a d s v a k i m i v o t o m visi kri. N a s v a k i m v r a t i m a e k a j u trpljenje i s m r t . A k o se zapusti, o g o r e n j e raste k a o strani ir u t v o j e m srcu. A kri p o s t a j e jo tei. N e m a m o izbora. M o r a m o s e p r i g n u t i pred t a j n o m trpljenja, p r e d B o g o m , j e d i n i m koji i u n a i m najmuklijim n o i m a m o e d a t i d a jo uvijek sjaju zvijezde.

112

113

7 7. travnja

72.

travnja

S O I M A KOJE SU PLAKALE

PARKIRATI N A S U N C U

P r i j e ili k a s n i j e udarit e na p o p r e n u g r e d u k o j a e od t v o j e g ivota uiniti kri. O b o l i . I z g u b i p o s a o . D o i v i n e z g o d u . Prevaren si. U m r e neki dragi ovjek. O s t a r i . N e moe vie. Ta p o p r e n a g r e d a m o e zauzeti sve oblike i razmjere. Sve je bilo i a k o d o b r o . A o n d a iznenada: uasna

N i s i v j e n o n a o v o m e svijetu. I z m e u vjenosti prije tvojeg r o e n j a i vjenosti n a k o n tvoje smrti d o b i v a v r i j e m e za p a r k i r a n j e na n a e m m a l o m p l a n e t u . Pusti neka v r i j e m e parkiranja tee. N e moe g a vratiti niti postii da jo p o t r a j e u b a c u j u i novac. T v o j e v r i j e m e n a o v o m e svijetu n e u m o l j i v o j e o g r a n i e n o . N e m a instance k o j a bi tu m o g l a za tebe neto uiniti. T v o j je ivot nalik o n o m e t o u p i s u j e u pijesak. Mali vjetar i sve o d n e s e . S t o sada? N e k a t e z b o g t o g a n e o b u z i m a alost. N e m o j t i m e optereivati svoje srce. R a d i j e p o k u a j parkirati svoj ivot na s u n c u , ne u o s i n j e m g n i j e z d u srdbe, briga i p r o b l e m a . Stvarati lijepe d a n e ! Biti oduevljen s v j e t l o m , ljubavlju, d o b r i m l j u d i m a i lijepim stvarima. Biti d o b r o h o t a n i srdaan p r e m a starcu koji z n a da je n j e g o v o vrijeme parkiranja isteklo, p r e m a b o l e s n i k u , p r e m a o n o m e koji trpi, razoaranome, prevarenome i prema m n o g i m nesretnima koji vie nisu nali m j e s t a na s u n c u . Stvarati lijepe d a n e za njih i za sve l j u d e o k o sebe! V i e z a p r a v o i ne treba da bi b i o sretan. G l a v u ispuniti r a d o s n i m m i s l i m a a srce ljubavlju i usta s m i j e h o m . Parkirati na s u n c u i pustiti da vrijeme parkiranja tee!

poprena g r e d a .
M o e ti zadati toliko boli da - razoaran, k l o n u o , o a j a n poeli umrijeti. K r i je realnost u s v a k o m l j u d s k o m ivotu. Ali sve m a n j e ljudi izlazi s n j i m e na kraj. Vie ga ne prihvaaju, ne m o g u ga podnijeti. A ipak, n e m a izbora. Ili e nositi svoj kri, ili e te kri satrti. A nosit e ga m o i j e d i n o ako n a u i shvaati s m i s a o i z a d a u kria.

Kri e te vratiti natrag k tvojoj istini,

k o n o j pravoj mjeri s i r o m a n o g a , s l a b o g a , ranjivoga, m a l o g a l j u d s k o g djeteta. K r i je k a o a n t e n a preko k o j e ti B o g alje svoju p o r u k u . Pogledaj na kri Velikoga petka. O n t e nee o s l o b o d i t i tvojega trpljenja, ali e te o t k u p i t i od b e s m i s l e n o g trpljenja. li e sve gledati d r u g a i j e i m n o g o bolje o i m a koje su plakale.

114

115

13.

travnja

14.

travnja

VRIJEME ZA RAZMILJANJE

T K O S E U V I J E K BAVI S A M O S A M I M S O B O M

I m a li j o u o p e v r e m e n a za razmiljanje? I m a li j o n e g d j e u t v o j e m ivotu trenutaka tiine da m a l o razmisli o s v e m u , o s m i s l u , o zato i emu za sve o n o s i m e se susree? Ili svake veeri d o p u t a da ti televizija k o m o t n o p u n i glavu? Zar ba sve vrijeme treba za s p o r t i r a z o n o d u , za m o d u i m i n k a n j e i za najnoviji stil ivota. B u d i s v o j , b u d i o n o t o jesi! N a s t o j ivjeti t i s a m . N e d o p u s t i d r u g i m a d a oni o d r e u j u tvoj ivot, da n j i m e ravnaju m i l j e n j a m e d i j a , T V - f i l m o v a i s e n z a c i o n a l n o g tiska. Misli s a m s v o j o m g l a v o m , pokreni vlastite stanice m o z g a . Prije dvije tisue g o d i n a v u k a o s e j e d a n o v j e k u l i c a m a j e d n o g g r a d a s kriem, o s u e n na s m r t , izrugan i i z u d a r a n . Ali mu je u s p j e l o , u sva v r e m e n a , pa i d a n a s , dovesti l j u d e d o razmiljanja o n a j d u b l j e m s m i s l u njihova ivota. Pokuaj u o v o v r i j e m e prije U s k r s a pustiti svaki d a n u svoj ivot bar j e d a n t r e n u t a k tiine i s a b r a n o s t i . O s j e t i t e k o l i k o je to b l a g o t v o r n o . O s j e a t e k a k o si vie ovjek.

J e s i li s t v a r n o sretan? Sretan d u b o k o u s v o m srcu? T a d a m a l o svoje sree daj svaki d a n - i d r u g i m a . Inae e se i t v o j a srea izgubiti. N i s i sretan? R i j e t k o se n a s m i j e , ili m o d a n i k a d a ? D e p r i m i r a n si i n e z a d o v o l j a n ? T a d a vrlo v j e r o j a t n o i suvie misli na svoje p r e o s j e t l j i v o g , na svoj n o v a c , s v o j e zdravlje, na vlastite m a l e brige. Previe misli na sebe a p r e m a l o na d r u g e . T k o s e uvijek bavi j e d i n o s o b o m , n e m o e postati sretan, jer vie ne m o e ljubiti. A ne m o i vie ljubiti kraj je svake radosti i p o e t a k palda. Pokuaj s ljubaznou i d o b r o t o m . P o k u a j zaboraviti sebe i p o k a i s v o j e srce, prije s v e g a k o d k u e . P o m o z i t e j e d n i d r u g i m a , stanite j e d n i u z d r u g e , b u d i t e jedni p r e m a d r u g i m a d o b r i . Ne dopustite da sunce zade nad vaom svaom. N e p r i j a t e l j s t v o k o j e se u g n i j e z d i l o u tvoje srce prije v r e m e n a e te uiniti s t a r i m i runim.

116

117

15.

travnja

16.

travnja

UI U SVOJE SRCE

SIROMANI BOGATI LJUDI

J e s i li ve ulazio u sebe, u svoju nutrinu? Jesi li ve g l e d a o u s v o j e vlastito srce? A k o uvijek ivi s a m o n a o n o j izvanjskoj strani i z a n i m a se s a m o za f a s a d u , za svoj izvanjska izgled, svoj d o b a r glas, tada se tvoja srea njie na njihalu vanjtine. T a d a si d a n a s sretan a sutra nesretan, d a n a s d o b r o raspoloen a sutra potiten. U d i j e d n o m m a l o u s e b e , uini t o g o d z a s v o j u n u t r i n u , za taj u n u t a r n j i prostor svojega srca. S a t i m a s e m o e posvetiti s v o j e m h o b i j u . I m a d o v o l j n o v r e m e n a traiti haljine. K o d frizera p o d h a u b o m nisi u m o r n a . Zato ima tako malo vremena da se p o b r i n e za s v o j e srce? Z n a li da osjeaji koji se u n j e m u raaju o d r e u j u sav tvoj ivot. A k o ti je srce p r a z n o , z b u n j e n o , o p u s t o e n o , u n j e m u se javljaju osjeaji razoaranja, o g o r e n o s t i , zavisti, besmisla, uasa, oaja. U i u n u t r i n u s v o j e g a srca. U i n i to u t r e n u t k u tiine, sabranosti, molitve. Iznenadit e se u i n k o m .

N a j s i r o m a n i j i ljudi s t a n u j u u b o g a t i m z e m l j a m a . Previe j e d u , previe p i j u , u v i j e k pretjeruju. Ne znaju za poinak i nemaju mira. A k o n e m a j u to raditi, a k o s e nita n e d o g a a , a k o n e m a nita s e n z a c i o n a l n o , d o s a u j u s e n a s m r t . I m a j u sve, sve iskoritavaju i sve u z i m a j u sa s o b o m . Ali j e d n o s t a v n o ne m o g u vie ni u e m u uivati. N e m o g u s e vie radovati b e z primisli. U s v e m u to ine radi se o n o v c u . Plaaju sve, a k i d o b r e veze. Z a g a u j u zrak koji u d i u . Z a g a u j u vodu koju piju. Z a g a u j u vlastito g n i j e z d o . N a j b o g a t i j i ljudi esto s u n a j s i r o m a n i j i . O n i vie n e m o g u biti sretni. N i s u vie prijamljivi za j e d n o s t a v n e radosti ivota. Izvanjski oblici ivota k a k o ih proizvodi i n d u s t r i j a d o i v l j a j a s a m o s u p r e m a z p r e k o p o t p u n e n e m o i ljudi k o j i m a je eludac p u n a srce p r a z n o i k o j i m a je d u h p o r e m e e n . S i r o m a n i b o g a t i ljudi! P o t r e b n o n a m j e o s l o b o e n j e , izbavljenje od d o s a d e , zbrke i o a j a . To izbavljenje ne dolazi iz a p o t e k e . O n o je s a d r a n o u vraanju k j e d n o s t a v n o s t i i s i r o m a t v u , u o s l o b a a n j u od r o b o v a n j a vlasti i i m e t k u . T k o i m a sreu to vjeruje u B o g a , z a n j e g a j e put p r e m a U s k r s u p u t p r e m a o s l o b o e n j u .

118

119

17.

travnja

18.

travnja

IVOT VRIJEDI T R U D A

USKLIKNI

PROLJEU

R e c i , ivi li i ti a da n e m a volje za ivot? K a d tako g l e d a m l j u d e , esto stjeem d o j a m : M n o g i m a j e u p r a v o ao t o s u ivi. O n i u ivotu uvijek pilje na o n u krivu s t r a n u , n e m a j u vie oi za d o b r o i lijepo. V i d e prljavtinu a z a b o r a v l j a j u zvijezde. a m e u t a m n i c i svojih briga, a slijepi su za m n o g e m a l e radosti, k o j e jo uvijek p o s t o j e i svaki ih d a n s u s r e e m o . A k o s i s r e t n o oenjen, a k o je k o d tebe k o d k u e mir, b u d i zahvalan i n e m o j rei: S a m o k a d b i s m o imali... S a m o k a d b i s m o bili...! A k o sija s u n c e , n e m o j rei: Sutra e p a d a t i kia. U i v a j u o n o m e to s a d a i m a i budi zadovoljan. R a d o ivi i sa z a d o v o l j s t v o m radi. T a j o treba uiniti toliko d o b r a . B u d i o d u e v l j e n . i v o t vrijedi t r u d a .

M n o g i ljudi b o l u j u o d d o s a d e , s m r r t n o se d o s a u j u jer su prezasieni. K u a p u n a svega. B o g a t o p r o s t r t stol. N i t a n o v a . Svaki d a n isto: troenje. G u s t i zidovi sve s p r j e a v a j u , u n u t r a je uvijek h l a d n o . N i k a d tu ne p r o d i r e novi ivot. O n i vie ne vide cvijee, ne v i d e vie ptica. N j i h o v a p a p i g a i p s e t a n c e m r t v i su k a o i oni s a m i . U v e e r izlaze i zabavljaju se do k a s n o u n o , da bi spavali k a d izie s u n c e . O d l a z e k lijeniku, psihijatru, p s i h o l o g u . N i k a d se ne osjeaju uistinu dobro. V a n i ljudi sjede z a k o n f e r e n c i j s k i m s t o l o v i m a u l u k s u z n i m z g r a d a m a i z m e u stakla i b e t o n a . S m r t n o ozbiljni. B e s k r a j n o d u g e s j e d n i c e 0 v e l i k i m i m a l i m p r o b l e m i m a . Papiri se g o m i l a j u . R a s t u p o p u t divovskih gljiva: p u n i o r m a r i , p u n i uredi, p u n svijet, d o k se ne s m r a i k a o u r o g u . K a m o s takvim svijetom? U s k l i k n i proljeu, d o z o v i s u n c e ! N e k a te zahvati u d o svjetla i ivota. V i e veselja, vie radosti u i v o t u , 1 m n o g i p r o b l e m i e nestati s a m i od sebe. Z a t o eva pjeva? Jer ne m o r a plaati s t a n a r i n u . Pogledaj u n e b o i pjevaj jer s u n c e ti b e s p l a t n o sja.

120

121

19.

travnja

20.

travnja

BEZ PADANJA NEMA USKRSNUA

UMRIJET E I IVJETI N O V I M IVOTOM

P o z n a j e li ijedan ivot koji n i k a d a nije b i o obiljeen kriem i trpljenjem? Poznaje li i j e d n o g o v j e k a koji n i k a d a nije osjetio bol? U s v a k o m ivotu p o s t o j i v r i j e m e tereta i brige, noi i m r a k a , straha i o a j a , ali i vrijeme radosti i s u n a n i h zraka, p u n o m i r a i tiine, trenuci p r a v o g blaenstva. U s v a k o m l j u d s k o m ivotu i m a m r a n i h d a n a , velikih p e t a k a , d a n a kria, b i o ovjek vjernik ili ne bio. A k o u takve d a n e ne u p a d n e u o g o r e n o s t , u s r d b u i o a j , doivjet e svjetlo Uskrsa. D a n e u s k r s n u a , novi, ispunjeniji, s l o b o d n i j i ivot. Uvjeren s a m d a kri i trpljenje i m a j u d u b o k s m i s a o . O n i o v j e k a i n e zrelijim, p r o i e n i m , s l o b o d n i m o d m n o g o ega n e v r i j e d n o g a . Najee je tako: O n o to isprva izgleda k a o katastrofa, kasnije, esto m n o g o m n o g o kasnije, p r e p o z n a s e k a o milost. S o v j e k o m je k a o i s p r i r o d o m : U s p o n i i p a d o v i , d a n i n o , proljee i jesen, p l i m a i oseka. T k o n i k a d a n i j e i s k u s i o strah, n i k a d a nee iskusiti ni d u b l j e radosti. Biti na tlu, na z e m l j i - tko to ne p o z n a j e , ne z n a nita o u s t a j a n j u : bez p a d a n j a n e m a u s k r s n u a . A k o si vjernik, rei u ti jo i o v o : Sve d o b i v a svoj n a j d u b l j i s m i s a o t i m e t o j e s a m Isus i z N a z a r e t a iao tim p u t e m : od Velikoga petka prema Uskrsnu.

U s k r s n u t e! T o j e U s k r s . N e v j e r o j a t n a p o r u k a , f a n t a s t i n a radost. M o d e r n i filozofi kau: U m r i j e t e. T v o j a vanjtina s e s l a m a . S m r t j e a p s o l u t n i k r a j , s t o g a je i tvoj ivot b e s m i s l e n , a p s u r d a n . U s t a t i , jesti, pa a u t o b u s , etiri s a t a raditi; jesti, etiri sata raditi, a u t o b u s ; jesti, spavati o d p o n e d j e l j k a d o petka, uvijek isti ritam. S i v o , t u n o , b e z n a d n o . N a kraju b i jedini ivotni p r o b l e m b i o : s a m o u b o j s t v o . N o , mi se u d u b o k o u sebi i p a k ne slaemo s t o m o k r u t n o m b e s m i s l e n o u definitivne s m r t i . Bioloki g l e d a n o , u m i r a n j e j e prirodni svretak j e d n o g p r i r o d n o g i v o t n o g p r o c e s a . Ali ti osjea da je u n u t a r tvojega ivota p r i s u t n o neto t o ti je na drugi nain i d u b l j e vlastito od tvojega tijela. U m r i j e t e, ali e p o n o v n o ivjeti. U s k r s n u t e. A k o moe u to vjerovati, to e te tako obuzeti da bi n a j r a d i j e plesao i s k a k a o od radosti. T v o j i e d a n i p o s t a t i novi. S u n c e e sjati. L j u d i e se smijati i biti r a d o s n i . P r o n a a o si k o m a d i i z g u b l j e n o g a raja.

122

123

21.

travnja

22.

travnja

PRAVA L J U B A V

T K O VJERUJE U USKRSNUE

S v a k i ovjek p o s t a v l j a si pitanje: t o je uistinu ljubav? J e r srea s v a k o g o v j e k a ovisi o ljubavi k o j u p o z n a j e , k o j u trai, k o j u doivljava i iskusi. N e trai ljubav t a m o g d j e j e izloena n a g l e d a n j e k a o seks, t a m o g d j e nosi o t i s k e prstiju nesavjesnih trgovaca. O n i su ljubav k a o d i j a m a n t bacili u k l o a k u . Prava ljubav p o v e z a n a je s d a v a n j e m i p r e d a n j e m . N j e z i n a je r a d o s t u t o m e da se d r u g o m e d a j e , d a i m a srce z a d r u g o g a . O n a j e p o v e z a n a s njenou i sa s p r e m n o u o p r o s t i t i . O n a s e dri o d m a k n u t o p r e m a m o i , nasilju, p o s j e d o v a n j u ; m o e se drati o d m a k n u t o ak i p r e m a s a m o j sebi. Prije dvije tisue g o d i n a stanoviti P a v a o n j e g a d o b r o p o z n a j u prije svega krani - n a p i s a o je p o v e l j u , magmi chartu ljubavi k o j a je jo i d a n a s a k t u a l n a . A k o eli znati k o l i k o p o s j e d u j e o d t e l j u b a v i , tada u m j e s t o rijei ljubav stavi svoje vlastito i m e . A stoji z a p i s a n o : L j u b a v j e v e l i k o d u n a , d o b r o s t i v a j e ljubav, n e zavidi, ljubav se ne hvasta, ne n a d i m a s e ; nije n e p r i s t o j n a , ne trai svoje, n i j e razdraljiva, ne p a m t i zlo; ne r a d u j e se nepravdi, a r a d u j e se istini; sve pokriva, sve v j e r u j e , s v e m u se n a d a , sve p o d n o s i . (1 K o r 1 3 , 4 - 8 ) . Vjeruj m i , o v o j e j e d i n a ljubav koja n i k a d a nee prestati. O v a s e ljubav n i k a d a nee dati s l o m i t i .

U s k r s je blagdan uskrsnua, b l a g d a n m l a d o s t i , b l a g d a n v j e n o g ivota. T k o vjeruje u u s k r s n u e , n i k a d a n e e ostarjeti, on m o e uvijek z a p o e t i iznova, i n a k o n najcrnje noi uvijek e nai s j a j n o j u t r o . T k o vjeruje u uskrsnue, ne treba se plaiti ivota, ne treba oajavati p r e d t r p l j e n j e m i s m r u . T k o vjeruje u u s k r s n u e , ne kvari, ne o g o r u j e i ne truje svoj ivot i ne z a p l e e se u fino ispletenu m r e u nerjeivih p r o b l e m a , koji p o s t a j u j o nerjeiviji a k o se o v j e k a eli s a s v i m p o k o p a t i , s d u o m i d u h o m i sa s v i m e . Ja vjerujem u uskrsnue. V j e r u j e m u ivot. V j e r u j e m u o p r o t e n j e grijeha i da e loi l j u d i , a k o ih u o p e i m a , postati p o n o v n o dobri. V j e r u j e m u ljubav k a o u a p s o l u t n u m o k o j a p o k r e e sve ljude i svijet i sav svemir. V j e r u j e m u B o g a koji je ljubav.

124

125

23.

travnja

24.

travnja

BLAGDAN

RADOSTI

IVOT OPET IMA SMISLA

U s k r s ! D o i , p o i m o zajedno na sunce. Z a r ne osjea proljee u s v o j e m srcu? Sada je vrijeme obnavljanja, nove n a d e u n a s m r t u m o r n o m e svijetu. V j e r u j e m u u s k r s n u e jer v j e r u j e m U ljubav, jer ne m o g u prihvatiti besmisleni ivot. U s k r s ! P o i m o z a j e d n o u radost. Ustani iz m r a k a i bezizlaznosti m a t e r i j a l i z m a i sebinosti, iz b r i g e za d o b r o n a p u n j e n e eluce i b a n k o v n e raune. O b n o v i se i oisti svoje srce. S v a k o m j e srcu p o v r e m e n o p o t r e b n o veliko p o s p r e m a n j e da ukloni plijesan i prljavtinu i p o s t a n e p r i j a m l j i v o za radost. Z a b o r a v i o n o n e u s p j e l o , z a p o n i iznova zalagati se, ne pitajui k o l i k o to stoji, i tako e o p e t nai radost. N e moe ivjeti b e z radosti. Ali radost u m i r e a k o se g u i u izobilju a svoju p r a z n i n u i sve n e i s p u n j e n o u sebi p o k u a zaboraviti n a d o m j e s c i m a , a l k o h o l o m ili t a b l e t a m a . O d l u i se za uskrsnue! O d l u c i s e z a proljee. S u h e g r a n e o t p a d a j u . J e d i n o u s v e m u to je n o v o i o b n o v l j e n o s l a v i m o b l a g d a n U s k r s a , b l a g d a n radosti.

K r a n s t v o je religija k o j a s e m o r a p r e p o z n a t i p o ljubavi. eli li biti k r a n i n , n e m o j s e p o n a a t i k a o sebini d e b e l o k o a c koji B o j u rasipnu ljubav eli imati s a m o za sebe: m o j B o g , moj Spasitelj, m o j a d u a , m o j e blaenstvo. Z a p a m t i : Tko eli d o i u nebo s a m o za sebe, n i k a d a n e e u njega ui. P r i j e svega, n e m o j biti farizej koji sve n e k r a n e s m a t r a c r n i m o v c a m a a sve koji ne i d u u crkvu bezbonicima i proldetnicima. N e m o j biti lani svetac, n e g o iskren i vjeran, i d o p u s t i da B o j a radost u tebi raste. K r i s t j e u s k r s n u o . T o j e uistinu tako. R a d u j se, jer ivot o p e t i m a smisla. Mi nismo osueni na to da z a v r i m o u nekoj crnoj rupi. U s k r s ! Ti si s m i l i j u n i m a d r u g i h ljudi na p u t u u s j a j n u b u d u n o s t k o j a se zove n e b o .

126

127

25.

travnja

26.

travnja

POSTATI N O V I O V J E K

POTRAI I DONESI S U N C E

U s k r s ! Vrijeme nastajanja novoga! V r i j e m e za n o v i ivot, za nove l j u d e u n o v o m svijetu. K r a j n j e v r i j e m e da u s t a n e m o iz m r a k a i n o i neizdrive s e b i n o s t i . U s k r s ! O t v a r a m svoj prozor i g l e d a m v a n . N i t a nije p o s t a l o d r u g a i j e . S u n c e , o b l a c i , zrak. D r v e e , k u e , ulice. L j u d i i stvari. To to v i d i m nije se izmijenilo. Pa ipak! Postoji m o g u n o s t postati novi ovjek. o v j e k na p u t u k svjetlu. o v j e k koji ostavlja p o h l e p u i ide n o v i m p u t e m . U s k r s ! U s k r s n u e . To se iziskuje za sve koji su se uguili i umrli u v l a s t i t o m e g o i z m u . Ali t o j e m o g u e j e d i n o a k o s m o p o n a j p r i j e pripravni prekriiti vlastitu p o h l e p u i s e b e l j u b i j e . Lijekovi ne stvaraju n o v o g o v j e k a . N o v i ivot n e dolazi n i k a d a izvana p o m o u k o j e k a k v i h sredstava k o j a te najvie za o d r e e n o v r i j e m e uine high, a z a t i m te strovale u jo crnju r u p u . N o v i se ivot r a d a iznutra, u tiini i s a b r a n o s t i , u j e d n o s t a v n o s t i i molitvi. U s k r s te p o z i v a na d u b l j i ivot u D u h u . U s k r s ! ivi u radosti. Krist je u s k r s n u o . Svaka s m r t j e s v l a d a n a , kraj j e s v a k o m p e s i m i z m u .

J e s i li d o b r o ? Jesi li sretan? Sjedi li na s u n c u ? Sjeti se o n d a i d r u g i h pa i n j i m a priuti njihovo mjesto na suncu. J e r n e s m i j e m o zaboraviti: I nai s u s j e d i , nai k o n k u r e n t i , ak i nai neprijatelji, i m a j u p r a v o na malo sunca, na radost i na pregrr sree u i v o t u . Z a t o : Svim ljudima pripada da budu na suncu. Ne bacajmo nikada kamenje na put drugima n i k l i p o v e p o d n o g e a k o trae m a l o s u n c a . U s r c i m a m n o g i h ljudi i suvie je m r a n o . D o n e s i s u n c e u svoju o b i t e l j , u svoju ulicu, u svoje selo ili svoj g r a d . Donesi sunce slabima, bolesnima, siromasima, propalima, koji sjede uvijek u sjeni. Ali s u n c e m o e donijeti j e d i n o a k o ljubi. S ljubavlju - u t v o j e m srcu izlazi s u n c e , b e z ljubavi - o n o zalazi.

128

129

27.

travnja

28.

t.tvnja

LJUBAV U POLITICI

U E M U JE RAZLIKA

J e s i li u politici i k a d a u o ita o ljubavi? L j u b a v u politici jest u t o p i j a , kae s e , neto za n a i v n e ili l u d e fantaste. N e m a l j u b a v i u politici. S a m o proraunavanje odnosa snaga. U v i j e k b o r b a za utjecaj, za vie utjecaja. N i k a d a se ne odrei vlastitih interesa ili interesa vlastite stranke. N i k a d a p r o t i v n i k u priznati da je u pravu. L j u b a v u politici jest s l a b o s t , kae se. I zato n e m a mira, ni m i n i m u m egzistencije za o n e koji trpe, nema ivotnog prostora za manjine, n e m a hrane, s t a n a , n e m a kole, n e m a klinike, n e m a b l a g o s t a n j a za m i l i j u n e g l a d n i h u svijetu. Z a t o i m a toliko p u a k a , toliko m u n i c i j e , toliko t o p o v a , o k l o p n i h vozila, b o m b i i raketa. Z a t o i i m a toliko v o j n i k a , previe v o j n i k a , previe m r t v i h , previe ranjenih, previe rtava. Z a t o s u oi tolikih m a j k i u m o r n e o d plaa. e l i o bih uti o ljubavi u politici, o j e d n o s t a v n o j , pravoj ljubavi koja, svjea k a o proljee, o b n a v l j a politiku. Zelini svim p o l i t i a r i m a vie od njihove dijete, elim im srce.

i v o t j e k a o z g o d i t a k n a lutriji. N i k a d n e zna t o e izvui. M n o g i m i s l e d a s u izvukli nesretan b r o j , i to je j o g o r e , uvjereni su d a j e njihov s u s j e d p u n i v o t n o g poleta z a t o to je i z v u k a o sretni b r o j . Ali l j u d s k e s u d b i n e nisu ba toliko razliite. J e d n i si m o g u priutiti k o j u aru vie n e g o d r u g i , i to je sve. R a z l i k a je u t o m e k a k o se g l e d a na stvari, kako se one prihvaaju, k a k o s e tko p r e m a n j i m a o d n o s i . A to ovisi o tebi s a m o m e . S u s r e o s a m m n o g o razliitih ljudi, sluao n j i h o v e n a j d u b l j e tajne. Ali n i k a d a n i s a m susreo ni j e d n o g ovjeka koji bi i z v u k a o veliki z g o d i t a k , savreni z g o d i t a k . Svi su imali p o n e t o t o ih je titilo i m u i l o . Vjernici to nazivaju kri. D r u g i kau: N i s a m i m a o sree. B i l o je p r i t o m ljudi koji su, u n a t o b r i g a m a i trpljenju, ostali veseli i z a d o v o l j n i . D r u g i su, pritisnuti s v o j i m p r o b l e m i m a , oajavali. C e s t o su tako prolazili isto, ali iz t o g a je proizlazilo n e t o s a s v i m d r u g o . i v o t je k a o z g o d i t a k na lutriji. Ali i s a m m o e uiniti m n o g o t o .

130

131

29. PRIGOVARANJE ZAGORUJE IVOT KAO BIJELA J E Z G R A P L A M E N A

30.

travnja

P r i g o v a r a n j e , g u n a n j e , kritiziranje p r a k t i c i r a j u p o d j e d n a k o i m u k a r c i i ene. A m o g l o se p r i t o m ipak izrei i p u n o t o g a l i j e p o g a , zar n e , g o s p o d i n e M r m l j a v i u ! I prenijeti m n o g o to p o z i t i v n o , zar n e , g o s p o d o Bleni! J e s i li i ti t a k o brz u p r i g o v a r a n j u i vrijeanju k a d n e t o nije u redu, p r e p u n j a d i k o v k i a k o n e t o nije po tvojoj volji, a k o n e t k o ne uini u d l a k u o n a k o k a k o ti kae? G o s p o d i n M r m l j a v i vidi kiu i k a d sja s u n c e , a za g o s p o d u Z l o p a t i sva su v r e m e n a j a k o alosna v r e m e n a . Kritizeri nalaze p o s v u d a trule stvari i ljude koji im ne o d g o v a r a j u . Pokatkad i m a m d o j a m da u tome jako uivaju, vjeajui t o d r u g i m a o k o vrata. B r z o p o k o p a j m o prigovaratelja, p o g o t o v o a k o se krije u naoj vlastitoj koi. Upali svjetlo u s v o j e m srcu, i svjetlo e s a m o od sebe d o i u tvoje o i : vidjet e lijepe stvari i d r a g e l j u d e . T a d a zaista nije n i k a k v o u m i j e e rei n e t o d o b r o . Ve o s j e a m k a k o svijet biva topliji.

e l i m ti radost. e l i m ti da doivi r a d o s t , jezgru svake i v o t n e sree. A l i sjeti se: p o s j e d o v a t i radost, to nije isto to i i m a t i n e k u z a b a v u . Z a b a v l j a t i se vie je za tijelo i osjetila, i z a t o tako p r o l a z n o . Veer uz alkohol m o e ti p r i u t i t i da na n e k o l i k o sati sve z a b o r a v i . Ali sljedeeg d a n a nee o d t o g a ostati m n o g o to o s i m m o d a u m o v a u glavi. R a d o s t i je m j e s t o m n o g o d u b l j e u t v o j e m srcu. R a d o s t j e p o p u t bijele jezgre p l a m e n a i p r o i m a itavo tvoje bie. N i t k o ne m o e pravo rei t o je radost. R a d o s t m o r a s a m doivjeti. R a d o s t te obuzme iznenada kao divan osjeaj, k a d zaboravi sebe, k a d si d o b a r ovjek, k a d si istinski svjestan da ti je B o g s a s v i m blizu k a o O t a c koji sve r a z u m i j e i p o z n a j e sve tvoje nevolje. e l i m ti radost.

132

133

1.

svibnja

2.

svibnja

RADOST U RADU

SRCE SVAKE OBITELJI

Prvi s v i b n j a - b l a g d a n posveen r a d u . B l a g d a n , ali i d a n za razmiljanje. Z a t o j e d n o s t a v n o pitanje: R a d i li rado? Ili misli: Ne imati p o s l a je loe, ali nesrea je i m o r a t i raditi? S t a n d a r d ivota u m n o g i m z e m l j a m a silno je p o r a s t a o i o e k i v a n j e od ivota v i s o k o je k a o nikad prije. T k o d a n a s u tim z e m l j a m a , kad je edan, pije v o d u ? T k o j o d a n a s s m a t r a d i v n i m j e d n o s t a v n o jesti kruh? Veina ljudi dri se naela: to ljepe i u g o d n i j e , ali m a l o njih se veseli r a d u . O n i rade j e d i n o z a t o jer im je porreban n o v a c za ivot. Pitam se, ne v o d i li takav n a p r e d a k d o t l e da l j u d e razori iznutra.

S v i b a n j je mjesec svih m a j k i . P r o d a v a o n i c e nas p o t i u d a k u p i m o neto z a M a j i n d a n . N o , n i k a d a n e m o j m o zaboraviti: N a j l j e p i d a r j e nae p o t o v a n j e , briga i djetinja ljubav p r e m a n j i m a . N o s i majku na rukama. Prave m a j k e su neto d i v n o . O n e nas r a z u m i j u , rade za nas, brinu se za nas, vole nas, m o l e za nas. J e d i n o zlo k o j e n a m n a n e s u : u m i r u i ostavljaju nas. A k o jo i m a m a j k u , p o t u j je. N e m o j ekati d a u m r e d a b i j o j d o n i o cvijee. B u d i p r e m a n j o j d o b a r , i to ne s a m o na M a j i n d a n . A k o ti je m a j k a stara i m o d a se m u i sa zdravljem,

S a v je ivot organiziran elektroniki, nita nije p r e p u t e n o s l u a j u . Sve s e odvija p o t p u n o a u t o m a t s k i . i n i se da se l j u d i m a p r i t o m koriste j o j e d i n o zato jer strojevi nisu j o d o v o l j n o razvijeni. N e s m i j e m o proklinjati taj svijet, ali ga m o r a m o iznova o d u h o v i t i r a d o u o vrijednosti r a d a i radou sasvim obinog radnog dana. R a d o s t u r a d u d a n a s je zajednika radost. N a je rad d a n a s vie n e g o ikada povezan s t i s u a m a d r u g i h ljudi. S n j i m a r a d i m o za ivot dostojniji ovjeka i za j e d a n novi svijet.

pobrini se d v o s t r u k o za nju. O n a j e tebe nosila kroz jutro ivota, ti nju nosi p u n ljubavi kroz veer ivota. M a j k a j e srce svake obitelji, veza koja sve dri z a j e d n o , vatra u srcu k o j a sve grije. K o l i k o g o d ostario i p o s t i g a o u i v o t u ne z n a m t o , ti e za m a j k u ostati uvijek n j e z i n o dijete. Prave s u m a j k e s p r e m n e n a u p r a v o n e m o g u e i najdivnije stvari ljubavi. M a j k e s u jedinstvene, n e n a d o m j e s t i v e .

136

137

3.

svibnja

4.

svibnja

S P O N T A N A LJUBAV

T O I N E MAJICE

N e m o j svoju ljubav stavljati n a zlatarsku vagu. N e z a p o i n j i najprije odvagivati k o l i k o e dati, ni o d m j e r a v a t i k o l i k o d a l e k o treba ii. N e k a tvoja ljubav b u d e s p o n t a n a . O d v a g i v a n a , o d m j e r a v a n a ljubav i nije ljubav. To je raun. I ne d o n o s i radosti. T a k o nee biti sretan, n e g o ivotari n e p o k r e t a n i r a v n o d u a n a dani prolaze k a o u m o r n i spori p u t n i k i vlak. U tvojoj nutrini nikada nee biti t o p l o . N i k a d a nee imati volje zapjevati i p o s k o i t i . S p o n t a n a l j u b a v j e neto fancastino. S p o n t a n a l j u b a v p r e m a s v o j e m m u u , p r e m a svojoj eni, p r e m a l j u d i m a u tvojoj blizini, u tvojoj o k o l i n i . P r e m a o n o m e tko pati; p r e m a o n o m e tko stoji n a rubu. S p o n t a n a ljubav: tek e po njoj postati ovjek. T v o j e b o g a t s t v o nije o n o t o i m a , o n o to p o s j e d u j e o d materijalnih d o b a r a , n e g o o n o u e m u uiva. A k o s e m o e radovati cvijeu, s m i j e k u , igri djeteta, bogatiji si i sretniji od milijunera. S p o n t a n a ljubav p r e m a l j u d i m a i stvarima koje te o k r u u j u - to je tvoje najvee b o g a t s t v o . l a d a s e moe o d r e i m n o g o ega d r u g o g a .

N i k a d a nisi bio toliko j e d n o s n e k i m o v j e k o m , n i k a d a toliko prisno povezan kao sa svojom m a j k o m . O n a te je nosila, hranila, o d g o j i l a m e s o o d njezina m e s a , krv o d njezine krvi. Pio si svoj ivot iz kalea njezine ljubavi. T v o j e r o e n j e bilo je za n j u , n a k o n svih bolova, d i v n a radost. I bilo bi j a k o alosno a k o d a n a s za svoju m a j k u ne bi vie bio radost. P r a v e m a j k e s u fantastine, starije k a o i o n e m l a d e , k o j e su u p r a v o tek postale m a j k e . O n e se redovito ne bave p r o n a l a s c i m a , n e m a j u katedre, ne g r a d e ceste, m o s t o v e i g r a d o v e . O n e ine n e i z m j e r n o vie. Stvaraju l j u d e za sutra. M a j k e d o n o s e u svijet o n o to j e najvanije o d svega: ljubav. B o g s v a k o dijete ljubi s r c e m njegove m a j k e . G d j e m a j k e k a p i t u l i r a j u , t u u m i r e ljubav. A g d j e je ljubav m r t v a , tu vie ni j e d a n o v j e k ne m o e vjerovati u B o g a ili u ivot.

138

139

5. svibnja
ZATIENOST - SIGURNOST MANJE ZAHTIJEVATI

S v a k i ovjek koji dolazi na svijet itav svoj ivot traga za z a t i e n o u . eli nai d o m , sigurnost, l j u d s k u t o p l i n u . T k o n e n a d e sigurnosti, p o g o e n je, naet. Ne osjea se d o b r o u vlastitoj koi. Dijete m o r a nai njenosti i s i g u r n o s t u oca i m a j k e . M l a d i i trae s i g u r n o s t kod d j e v o j a k a , i o b r n u t o . Ljudi trae zatienost i s i g u r n o s t u b r a k u i prijateljstvu. I emelj svake s i g u r n o s t i jest ljubav. G d j e n e m a ljubavi, n e g o vlada s e b i n o s t , tu se razara s i g u r n o s t . L j u d i p o s t a j u u s a m l j e n i , vie n e znaju k a m o p r i p a d a j u . G u b e svaki o s l o n a c , bez d o m o v i n e s u , uvijek n e k a m o tjerani a n i k a d a zadovoljni. D r a m a naeg v r e m e n a jest d a jedni d r u g i m a vie ne m o e m o pruiti s i g u r n o s t s i g u r n o s t i zatienost d o m a jer ni s a m i vie n i s m o zatieni, jer s m o zaboravili ljubav, jer s m o napustili izvor svake ljubavi Boga. e l i o b i h ti j e d n o s t a v n o rei: Pokuaj t i h i m o b r a a n j e m B o g u o p e t nai ljubav. A k o si u B o g u zatien, m o i e i s v o j i m b l i n j i m a dati toplinu, zatienost, d o m . I t a k o e postati sretan.

D a b i bio sretan, n e m o r a u p r v o m e redu poveavati svoj i m e t a k , n e g o s m a n j i t i s v o j e zahtjeve. Mnogi postupaju upravo obrnuto. Nezadovoljni su o n i m to imaju i p o k u a v a j u d o b i t i stvari koje im z a p r a v o nisu p o t r e b n e . Ali oni to ele, jer i drugi to i m a j u , jer se co u r e k l a m a m a hvali i ne k a o z a d n j e , da bi t i m e i m p o n i r a l i l j u d i m a koji ih ne m o g u p o d n i j e t i . T i n e m o j tako! N e e t i m e biti nita zadovoljniji, a moda upadne i u dugove. I m a o b i s a m o j e d n u n e k o r i s n u stvar vie. A sutra bi ti se o p e t p r o h t j e l o neto d r u g o . Prije ili kasnije ipak e ustanoviti da sa svim tim s u v i n i m stvarima ne postaje sretniji. B o g a t si i sretan ne ako posjeduje m n o g o , n e g o a k o s e zna m n o g o ega odrei. Ne tei za p o s j e d o v a n j e m b o g a t s t v a , n e g o tei za tim da bude bogatstvo za druge.

140

7.

svibnja

8.

svibnja

GDJE JE OSTALO CVIJEE

PUTOVI DO SRCA

K a i , g d j e j e o s t a l o cvijee? C v i j e e d o b r i h , u g o d n i h , lijepih stvari u n o v i n a m a i na televiziji, u svakodnevnim razgovorima. U g u i l o se i u m r l o u lavini izvjea o nasilju, u b o j s t v i m a , k a t a s t r o f a m a , velikim i m a l i m s k a n d a l i m a . N i t k o ga nije v i d i o , nitko za njega uo. U g u i l o se i u m r l o n novaniku trgovaca s e n z a c i j a m a . na usnama zlogukih proroka. K a i , g d j e j e o s t a l o cvijee? C v i j e e m a l i h panji? C v i j e e o n o g a d a s m o dar jedni d r u g i m a : m u eni, ena m u u . Svi ljudi jedni d r u g i m a . Propalo je u m a l i m k u n i m ratovima, u k r i z a m a i svai, jer s m o tako tvrdoglavi, jer ne m o e m o prevladati svoju s m i j e n u osjetljivost, svoju razdraljivost. K a i , g d j e je o s t a l o cvijee? C v i j e e zatienosti i sigurnosti to j e m o e m o pruiti j e d n i d r u g i m a ? I m a srce, a e v o , tu je ovjek koji te treba. Z a r si slijep i gluh?

M o e m o slati rakete na d a l e k e planete. Sateliti m u n j e v i t o m b r z i n o m prenose vijesti s j e d n o g a kraja Z e m l j e na d r u g i . Ali sve tee n a l a z i m o p u t o v e do d u h a i srca o n i h koje v o l i m o . Z e n a kae: N a j e e ne u s p i j e v a m s n j i m e razgovarati. N e nalazim vie k o n t a k t a s n j o m , govori m u . Koliko mu god govorimo, d i j e l e nas u o p e ne s l u a , kau roditelji. K o l i k o d u g o ve nisi proetala s a s v o j i m m u e m , p r o e t a o sa s v o j o m e n o m , drei se za ruke? M o e li se jo ukljuiti u igru svoje djece? S t i s a k r u k e , m i l o v a n j e , tihi d o d i r i ve nastaje ozraje privrenosti i n a k l o n o s t i , d u b l j e od ikakvih rijei. Blizina, k o n t a k t , njenost stvari su kojih se esto m o r a j u odrei u p r a v o oni ljudi koji ih najvie trebaju: bolesni, u s a m l j e n i , oni koji trpe. D r a g i d o d i r p o s t i g n e k a t k a d vie od itavog v o d o p a d a lijepih rijei. Ali pazi da iz d o d i r a ne n a s t a n e osvajaka elja za p o s j e d o v a n j e m . Voli, ali ne r u k a m a da bi p o s j e d o v a o , n e g o srcem da bi d a v a o .

142

143

9.

svibnja

10.

svibnja

IVJETI J E D N O S D R U G I M

NE EKATI D O K B U D E PREKASNO

L i j e p o je oeniti se, ali biti oenjen s a s v i m je neto d r u g o . M n o g i brakovi se d a n a s razilaze. Sve vie s t o j i m pred p i t a n j e m : Z a t o ljudi ne ustraju u ljubavi? Ta toliko su strastveno eljeli j e d n o d r u g o , odluili se j e d n o za d r u g o . Z a t o je s a d a tak teko k a d se iz d a n a u d a n m o r a ivjeti j e d n o s d r u g i m ?

M o d a jo i m a o c a i m a j k u , m o d a si oenjen. B u d i tada, prije svega k o d kue, s r d a a n , p u n panje i d o b r o t e p r e m a d r u g i m a . Jer k a d otac ili m a j k a , m u ili ena u m r u , esto s e d o g o d i d a o n i m a koji o s t a n u , djeci ili b r a n o m e d r u g u , b u d e j a k o ao to s u k a t k a d p r e m a n j i m a bili tako m a l o ljubazni. 1 a d a e najprije pomisliti na trenutke

N a j e e j e d n o o d d r u g o g a o e k u j e previe. O n a j d r u g i treba biti l j u b a z a n . O n a j drugi treba m e n e n o s i t i n a r u k a m a . O n a j drugi n e s m i j e biti loe raspoloen. O n a j d r u g i n e s m i j e predbacivati. Z a t o j e n a d a s v e vano d a u z a j a m n o uvaavanje i ljubav n e p r e s t a n o rastu. Ve sitnice m o g u p o p r a v i t i k l i m u : rije priznanja, k o m p l i m e n t , paljivo o d a b r a n i dar. Pokuajte uvijek iznova m i r n o razgovarati j e d n o s d r u g i m . R a z g o v o r p u n povjerenja, p o d i j e l j e n a r a d o s t i zajedniki p o d n e s e n o trpljenje obnavljaju i potkrepljuju povezanost. D r a g a e n o , b u d i s r d a n a i razborita. D r a g i m u u , n e m o j biti r a v n o d u a n i h l a d a n . Naite vremena jedno za drugo. S a m o e prava ljubav ustrajati.

k a d si p r e m a s t a r o m o c u ili p r e m a staroj m a j c i bio nestrpljiv, krut, te nisi i m a o r a z u m i j e v a n j a , k a d j e m o d a bilo velikih p o t e k o a . K a o m u sjetit e s e t a d a prije svega k a k o si p r e m a vlastitoj eni p o k a z a o p o n e k a d p r e m a l o p o t o v a n j a i s p o s o b n o s t i suuivljavanja. A k a o s u p r u g a postat e m o d a svjesna k o l i k o je tvoj m u m o r a o biti razoaran z b o g tvojeg raspoloenja i l j u b o m o r e , z b o g tvoje izostale n a l d o n o s t i . 1 ek t a d a ete osjetiti k o l i k o je o n a j drugi p o t i h o trpio. T a d a ete, a da to n i t k o ne vidi, briznuti u pla: D a s a m b a r e m i m a o j o s a m o pet m i n u t a da sve r e k n e m i sve o p e t p o p r a v i m , s a m o pet minuta! Ali, p r e k a s n o je aliti a k o s e eka d o k n e t k o u m r e .

144

145

11.

svibnja

12.

svibnja

JEDINA ANSA

PRIA SE O S T V A R U J E

A k o t e zadesi bol, n e m o j s e p o b u n i t i . N e m o j rei: N e m o g u e ! Sve, s a m o t o ne. N e m o g u t o prihvatiti. To je preteko i previe n e p r a v e d n o . T o n i s a m zasluio. 11 pijenje je tajna. Zadesi iznenada, brutalno i nemilosrdno: p r o m e t n a nesrea, bolest, h e n d i k e p , s t r a n p u t i c e k o j i m a krene dijete, s m r t d r a g o g ovjeka... G o t o v o s e gui o d bola i eli sve o d b a c i t i , sve napustiti. Ali to je o a j , koji sve ini s a m o j o g o r i m . P o k u a j prihvatiti. M o d a moe postati novi ovjek, n u t a r n j e d u b l j i i bogatiji, dobrostiviji, s vie suuivljavanja u poloaj d r u g o g a . Pokuaj prihvatiti. T o j e tvoja j e d i n a ansa. T r p l j e n j e ini tvoje srce v e i m i irim i otvara ga za n i k a d dotle u p o z n a t e radosti. Vlastitim t r p l j e n j e m ti moe postati luka s p a s a za ljude u p o t r e b i .

B u d i d o b a r p r e m a l j u d i m a , ljubazan, paljiv. Prije svega p r e m a b o l e s n i m a , h e n d i k e p i r a n i m a , starijima, p r e m a l j u d i m a koje je ivot p o t i s n u o na rub. D o n e s i cvijee l j u d i m a d o k su oni j o ivi. N e m o j ekati d a u m r u , p a d a o n d a o s j e a j n o u z d a h n e : N i s u imali m n o g o o d ivota. Z a t o toliki ljudi n e m a j u nita od ivota? Jer n e m a j u prijatelja, ljudi koji ih vole. Jer n i g d j e ne nalaze z n a k s i m p a t i j e . Jer za njih cvijee nikad ne cvate. A cvijee m o e k a d t o uiniti u d a . N e m o r a t o biti n i k a k v o s k u p o , p o s e b n o cvijee. O b i n o , j e d n o s t a v n o cvijee: s m i j e a k , d o b r a rije, m a l a gesta. I to je cvijee. I n a j m a n j i cvijet, d a r o v a n t o p l i m srcem, pripovijeda o n i m a koji ga d o b i j u lijepu priu. D i v n u priu o k o m a d i u n e b a na zemlji, g d j e su ljudi jedni d r u g i m a aneli, g d j e za svaki strah, za svaku bol i s v a k u suzu p o s t o j i prijateljska utjeha, g d j e ljudi jedni za d r u g e cvatu k a o cvijee. u j e m iz usta tisuu b o l e s n i k a , h e n d i k e p i r a n i h , starijih i u s a m l j e n i h isti krik: D o n e s i m i cvijee prije n e g o u m r e m ! U i n i n e t o da ta pria p o s t a n e stvarnost. Danas!

146

147

13.

svibnja

14.

svibnja

ISPIT SAVJESTI

MAJIN

DAN

M a j i n d a n ! M a j k e rade bez p r e d a h a , uvijek u sjeni ena radnica, bez o s a m s a t n o g r a d n o g d a n a , bez regresa za g o d i n j i o d m o r i bez prava na trajk. To je g r u p a ena koje su najvie z a b o r a v l j e n e , a najvanija g r u p a , g r u p a k o j a nosi najveu o d g o v o r n o s t . D o d u e , poslovni ljudi p o r u u j u : D r a g o j m a m i u ast. Ali nije to ba bez vlastite koristi. U k o m e r c i j a l i z i r a n o m j a v n o m ivotu ak se i najvee vrijednosti z l o u p o t r e b l j a v a j u za novanik. Industrija reklame, k o j a je svime ovladala, iskoritava enu s a m o i j e d i n o k a o m a m a c d a vie p r o d a . Za film i televiziju slui ena m n o g o s t r u k o s a m o kao seks-artikal koji p o s p j e u j e p r o d a j u . M a j i n d a n m o r a dovesti d o razmiljanja u e m u je p r a v a ljepota ene, u e m u je velika tajna njezina majinstva. M a j i n d a n bi m o r a o animirati ne toliko na p r o d a j u darova k o l i k o na ispit savjesti. Svaki je o v j e k dijete neke m a j k e . S t o si ti uinio za svoju m a j k u ? Za ovjeka koji te je r o d i o i b r i n u o se za tebe, koji je za tebe r a d i o i trpio. J a o tebi a k o si r a v n o d u a n , hladan i krut p r e m a majci! Svaka n e l j u b a z n o s t u obitelji je loa, ali neljubaznost p r e m a vlastitoj majci upravo je o g a v n a !

Z e n e s u d i v n a bia. e n a je prvi stan s v a k o m o v j e k u . U njezinu krilu nalazi on s v o j u p r v o t n u zatienost i s i g u r n o s t . A k o ovjek nije vie siguran u m a j i n u krilu, m i , u n a t o svoj izvanjskoj kulturi, u p a d a m o u barbarstvo. P r a v o na vlastiti trbuh - b a r b a r s k a krilatica. Z a t o se ne govori o pravu na vlastito srce, o p r a v o na vlastitu glavu? Z a t o se ne govori 0 reskoj o g o v o r n o s r i ljudi koji z l o u p o t r e b l j a v a j u s e k s u a l n o s t za razaranje svake ljubavi? J a d a m o s e d a svijet n e m a srca, d a n e m a topline, l j u d s k o g ozraja, da n e m a s i g u r n o s t i i zatienosti. Ne treba li upravo z a t o enu? G o v o r i se o e m a n c i p a c i j i ene. S p r a v o m . e n a nije ni robinja, ni m a m a c , ni o b j e k t za uitke. Ali nije ni p r o i z v o d n i s t r o j , k o j e m u se rad pri nekoj s m e t n j i j e d n o s t a v n o prekida. N a e m h l a d n o m svijetu n e o d l o n o s u p o t r e b n e ene koje e u ljudski ivot unositi t o p l i n u , povjerenje, privrenost, prijateljstvo, njenost, s i g u r n o s t , sve to ivot ini v r i j e d n i m i p o e l j n i m . Neodlono su nam potrebne majke. K a d s l a v i m o M a j i n d a n , s l a v i m o nau prvu ljubav 1 nau radost to i v i m o , ali i nau vjeru u b u d u n o s t .

148

15.

svibnja

16.

svibnja

PLODNO OVJEKOVO TLO

BESPLATNI

RECEPT

V i d i m da biljka, d r v o m o g u rasti i uspijevati j e d i n o na d o b r u , z d r a v u tlu. T a k o je i s o v j e k o m , o s o b i t o s m l a d i m l j u d i m a . O n i m o g u rasti, postati odrasli i sretni j e d i n o a k o s t o j e na zdravu tlu. O b i t e l j je to tlo. To je tlo i kola. I d r u t v o , j a v n o s t je to tlo. O v i s i o h r a n j i v i m tvarima h o e li netko k a o ovjek n a p r e d o v a t i ili e zakrljali i umrijeti. o v j e k d o b i v a h r a n u za svoj d u h o v n i rast i sazrijevanje p r e k o korijenja od glave i srca. Ali to p l o d n o o v j e k o v o tlo teko je o p t e r e e n o . Obitelji i k o l e esto vie nisu u stanju odgojiti cjelovitog m l a d o g ovjeka, ne s a m o r a z u m , n e g o i o d g o v o r n o s t i srce. K a d v i d i m m l a d e ljude k a k o se u o k o l o klate i izleavaju, usta im p u n a o g a v n o s t i , srce p u n o m r a n e pripravnosti na nasilje, o s j e a m k o l i k o je to njihovo tlo zatrovano. K a o to su n a m p o t r e b n i ist zrak i zdrava v o d a , isto su n a m tako p o t r e b n e i bistre misli: povjerenje, prijateljstvo, o d v a n o s t , pripravnost p o m o i , ljubav p u n a o d g o v o r n o s t i . I to zato da bi svi ljudi, p o s e b n o m l a d i , nali put do ivotne radosti i sree. S t r a n o je kad d r v e e u m i r e na zatrovanoj zemlji. Katastrofa j e k a d ljudi u m i r u z b o g nedostatka zdrave ivotne sredine.

M o j a elja: N e k a svi ljudi b u d u sretni. Ti takoer! Z a t o , evo i m o j e m o l b e : N e k a tvoje srce b u d e s l o b o d n o od m r n j e i zavisti i svih m r a n i h osjeaja koji te o b a r a j u i p o n i z u j u . O s l o b o d i svoj d u h svih suvinih briga, svih razmiljanja o stvarima koje ne moe izmijeniti. ivi j e d n o s t a v n o , s k r o m n o i u m j e r e n o jer preobiljc i razuzdanost razaraju najljepe d a r o v e tvojega srca i strovaljuju te u najvei duevni nered. R a d i z d u n o i n e o e k u j nita n e m o g u e . Pobrini se za zdrav noni p o i n a k . M n o g o s e s m i j . Paljivo p r o m a t r a j . Z a b o r a v i sebe, misli vie na d r u g e . Razgovaraj redovito s B o g o m , a p r e m a s v o j i m blinjima p o s t u p a j o n a k o k a k o bi elio da i oni p o s t u p e p r e m a tebi. T o b i b i l o to. B e s p l a t n i , ali p r o k u a n i recept. Pokuaj ga se drati tjedan d a n a . V i d j e t e, silno e se zauditi. D a j ovaj recept dalje - prijateljima i z n a n c i m a . Mi s t v a r a m o j e d a n novi svijet.

150

151

17.

svibnja

18.

svibnja

LIICA MEDA

OVJEKU TREBA TIINA

K a d s a m j u t r o s stavio u svoja usta licu m e d a , iznenada s a m zastao i u p i t a o se: K o l i k o se sati leta i kolikih pela krije u j e d n o j o v a k v o j lici m e d a ? O s j e t i o s a m radost i zahvalnost, jer volim m e d . N e t k o je, o i t o , p o s l a o pele na put, d a o da cvijee za pele cvate i s u n c e sja, jer kad p a d a kia, pele ne lete. N e t k o je, k t o m e , z a m o l i o pele da rade b e s p l a t n o , a cvijeu z a d a o da b e s p l a t n o cvate. N e t k o me je m o r a o j a k o voljeti k a d je sve to organizirao z a j e d n u licu d i v n o g zlatnoutog m e d a ujutro. Tu je n e k a k o u g r a e n a nadasve intenzivna ljubav. A pritite me to tako m a l o na to m i s l i m o . O d j e d n o m m i j e postalo j a s n o koliko s m o postali povrni i tupi u p r a v o mi u naoj tako v i s o k o civiliziranoj ivotnoj sredini.

A k o se neprekidno mui mranim mislima, a k o se stalno u o k o l o svaa ili sebe saalijeva kao da si najnesretnije stvorenje na svijetu, tada ve s a m i m t i m e m o e postati bolestan. D o b i v a g l a v o b o l j u , ne m o e jesti i ne m o e vie d o b r o spavati. Ide na ivce svojoj okolini tako da ve i tvoji blinji p o s t a j u n a p o l a bolesni i o p e t i oni djeluju zarazno na svoju o k o l i n u . Z a t o svoje brige, ljutnju, bijes i l o m o v e n i k a d a n e m o j vui sa s o b o m u sljedei d a n i d a n n a k o n toga. Brakovi se rastavljaju, obitelji r a s p a d a j u , prijateljstva k i d a j u jer ljudi jedni d r u g e kanjavaju n i j e m i m prezirom ili p u k i m p r e d b a c i v a n j i m a p u n e ui. N a s i o j to prije o d t o g a p o b j e i .

i v i m o m e d u u d i m a a vie se ne u d i m o . I m a m o novac, ali u d o ne moe k u p i t i . K a o to si n o v c e m moe d o d u e kupiti psa, ali n i k a d a i njegovo r a d o s n o m a h a n j e r e p o m . R a z u m i j e li to? M o d a nita od t o g a ne shvaa. M o r a razgovarati s d r v e e m . O n o je g o s t o l j u b i v o . D a j e sjenu i d o p u t a p t i c a m a da se gnijezde u njegovim g r a n a m a . S l u a m i cvijee. O n o mi pripovijeda 0 p e l a m a . D i v n u priu, tako j e d n o s t a v n u i lijepu. S j e d n o m licom m e d a u ruci moe biti sretan 1 p u n radosti zahvaljivali B o g u za sve stvorenje.

Prestani se premjetati po n a s l o n j a u i sve po stoti p u t prevakavati. Poi se istuirati ili o k u p a t i , m a l o se d o t j e r a j , posveti se s v o m e h o b i j u , ili p o i etati. T j e l e s n a o p u t e n o s t donijet e ti mir, a mir n o v u s n a g u da se d u h sredi. Prije svega ti je p o t r e b n a u n u t a r n j a tiina, unutarnji mir, da b u d e zdrav i svje i sretan.

152

153

79.

svibnja

20.

svibnja

BESPLATNO

PRAVO NA I V O T

Z n a li da su najhitnije stvari u ivotu besplatne? Ne treba za njih nita plaati: zrak u t v o j i m p l u i m a , s u n c e k o j e ti pali svjetlo za novi d a n . O n o dolazi s a m o , n e m o r a pritiskati n a n e k o d u g m e . K o m e si platio svoje oi, m o t o r svojega srca, koje kuca a ne p r o u z r o u j e nikakve lomove? Ne vidi li da sve to d o b i v a b a d a v a , savreno b e s p l a t n o u svijetu u k o j e m je inae novac mjerilo svega? O n o najhitnije u ivotu je b e s p l a t n o , m o r a biti b e s p l a t n o . T a k o i stvari k o j e su b i t n e za tvoju sreu, i o n e su besplatne, m o r a j u biti b e s p l a t n e : prijateljstvo i ljubav. U s u p e r m a r k e t i m a i m a tisuu stvari k o j e m o e kupiti. Ali n i g d j e ne moe k u p i t i pregrt radosti k a d si alostan. N i g d j e se ne m o e kupiti paket odvanosti za ivot ili prijateljstvo. S v i m n o v c e m svijeta ne moe kupiti ni j e d a n g r a m ljubavi. P o s t o j i j e d n a n o v a bolest: predebelo ja. N j o m e s u zahvaeni usamljeni d e b e l o k o c i . I m a j u d e b e l u kou, k u p u j u s k u p u o d j e u , g r a d e n a o k o l o vile p o m i l o j volji. I m a j u sve to se m o e kupiti n o v c e m . Ali i m ipak n e d o s t a j e o n o b i t n o , to s e d o b i v a s a m o b e s p l a t n o . K a k o je k o d tebe s t o m boleu? Dii d u b o k o . Razgovaraj sa s u n c e m , sluaj o t k u c a v a n j e s v o g a srca i p r o m a t r a j u d o svojih oiju. Budi prijamljiv za srdaan s m i j e a k . I - b u d i zahvalan!

o v j e k o v o najosnovnije pravo, s apsolutnim prvenstvom, pravo k o j e se n i k a k o ne s m i j e povrijediti, jest n j e g o v o pravo na ivot. Svaki p o j e d i n a c i svi mi s k u p a p o t p u n o s m o o d g o v o r n i za njega. Prije n e g o se govori o p o b a a j u , m o r a se a p s o l u t n o vrsto utvrditi to pravo na ivot. Pravo na p o b a a j strana je p a r o l a . D e m o n s t r i r a se protiv rata i nasilja, a legalizira se nasilje u m a j i n o j utrobi. K o j e g li licemjerja! U z sve uvaavanje uistinu d r a m a t i n o tekih situacija, k o j e trae m n o g o r a z u m i j e v a n j a i d j e l o t v o r n u p o m o , p i t a m se, zato s e tako u p o r n o preuuje o n o t o j e d o v e l o do te konfliktne situacije. Z a r se ne m o e razboritije govoriti o o d g o v o r n o s t i ljudi za n j i h o v e s e k s u a l n e o d n o s e ? Ili se to od t a n k o u t n i h egoista ne m o e traiti? M u k a r c i su tu esto vie krivi n e g o ene. O n a j tko nastupi t o b o e k a o d e n t l m e n , z a p r a v o j e barbarin k a d enu s m a t r a i z l o u p o t r i j e b i k a o o b j e k t za svoj uitak. U z sve o n o t o j e p o v e z a n o s p r o b l e m o m p o b a a j a najvie n a m n e d o s t a j e rijeca l j u b a v ili b r i g a : brina ljubav za sve to je s l a b o i nejako. K a d se p r o b i j u svi b e d e m i protiv neukrotivih sila s e b i n o s t i , k a d ovjek nije vie siguran ni u m a j i n o j u t r o b i , g d j e j e o n d a n a o v o m e svijetu jo siguran?

154

155

21.

svibnja

22.

svibnja

NETO

DOBRO

OPASNA

MODA

J e s i li d a n a s ve rekao t o g o d d o b r o o d r u g o m ovjeku? To je n e t o to je j a k o vano. Ili i m a n a v i k u pripovijedati uvijek neto loe kad govori o d r u g i m a ? l a a s t o b o m neto nije u redu. N e t o nije u redu s tvojim o i m a . Ili si slijep ili sve vidi krivo i izoblieno. T a d a n i t k o nije r a d o s t o b o m . N o , a k o ti u o p e nije teko rei 0 d r u g i m a neto d o b r o , ne trebam o tebi znati nita vie : Volim te. S v a t k o bi r a d o b i o s t o b o m jer si d o b a r ovjek. e l i li u braku biti sretan, reci o s v o j e m m u u , o svojoj eni neto d o b r o . A k o misli d a o n a j d r u g i ima upravo devedeset devet m a n a a s a m o j e d n u d o b r u o s o b i n u , tada govori o toj j e d n o j d o b r o j s o o b i n i . Druge dobre osobine doi e t a d a s a m e p o sebi. Reci jo d a n a s o d r u g i m a neto d o b r o 1 u s v a k o m e srcu zapaliti s u n c e .

N e v j e r a je postala o p a s n o m m o d o m . D o i v o t n a je povezanost, ini se, za m o d e r n e l j u d e neto neizdrivo, jer n u n o trai rtvu. U s p r k o s s v i m f r a z a m a o ovjenosti i solidarnosti, m n o g i d a n a s z n a j u s a m o za k l a n j a n j e vlastitom ja. M o d e r n i je ovjek vjeran j e d i n o v l a s t i t o m e ja, m a k o l i k o bilo o n o n a p u h a n o , i nalazi sve m o g u e p s i h o l o k e razloge za to. A k o nevjera p o s t a n e m o d o m , o n d a s e k a o p o sebi p o i n j e govoriti i o idealnoj rastavi. Ali idealna rastava braka jest b a j k a . Ve je prije etiri s t o t i n e g o d i n a n e t k o rekao: N a j g o r e p o m i r e n j e j o j e uvijek bolje o d n a j b o l j e rastave ( M i g u e l C e r v a n t e s ) . Rastava j e bjeanje j e d n o g a o d d r u g o g a . I m a u b r a k u m n o g o neoekivanih p o t e k o a i s a s v i m nepredvidivih situacija. T k o s m a t r a rastavu m o g u o m , prije ili kasnije nai e za n j u uvijek neki razlog. R a s t a v a d o n o s i s a s o b o m esto g o r k a razoaranja, k o b n a p o p a r t n e r a , ali jo k o b n i j a z a d j e c u , iji ivot p o t p u n o nevin od s a m o g p o e t k a biva o p t e r e e n velikim p r o b l e m i m a . Z a t o m o r a m o p o d svaku cijenu p o n o v n o nauiti cijeniti vrijednost vjernosti.

156

23.

svibnja

24.

svibnja

STVAR SRCA

IZBACI GA P R E D VRATA

V i e n e g o t o si toga svjestan, ti misli s r c e m . Srce zapaa l j u d e i stvari. O n j e m u ovisi o d n o s p r e m a tvojoj o k o l i n i . e m u se tvoje srce priklanja, to e branici svim s v o j i m r a z u m o m i s v o m s n a g o m svoje volje. T v o j e srce o d l u u j e za k o g a i za co e ivjeti. T v o j e srce o d l u u j e o vrijednoscima, politici, p o g l e d u na svijet za koji se eli boriti. U p r a v o srce z a m r a u j e r a z u m ili ga rasvjetljuje, A j e d i n a n o r m a srca jest ljubav. A k o ti je srce p u n o sebinosti i nepovjerenja, tvoj r a z u m n i k a d a nee nai p u t d o m i r a . L j u d i se ne vole, i z a t o se ne s j e d i n j u j u . O n o najvie t o p o s t i g n u jest neka labilna ravnotea na temelju u z a j a m n o g nepovjerenja. Ne bi trebalo govoriti o miru a k o to nije vie od velianstvenih konferencija k o j e se bez ikakvih rezultata odravaju na uzavrelu v u k l a n u , a k o t o nije vie o d bivovanja j e d n o p o r e d d r u g o g a p o d i s t o m n a p e t o u u istoj k u i , u istoj zemlji! M i r i srea nisu proizvodi r a z u m a , n e g o stvar srca, raspoloivost srca. Svaki z a j e d n i k i ivot u korijenu je truo d o k l e g o d srce ljudi nije zdravo. Z a t o j e prva z a d a a s v a k o g ovjeka, pa i tvoja najvanija zadaa: kultura srca!

P o z n a j e li g o s p o d i n a Ja? N e o b i a n , u d a n , ah ne i rijedak cip. Na nj se nailazi gocovo s v u g d j e . G o s p o d i n J a p u n j e sebe. Zivi i radi s a m o za sebe. G o s p o d i n Ja sebe doivljava sredicem svijea. G l u h je na svaki poziv, na svaku rije d r u g o g a , slijep za svaki m i g , za svaki p o g l e d d r u g o g a . S a s v i m je o p i n j e n s v o j i m vlascicim ja, p o t p u n o z a o k u p l j e n s v o j i m m i s l i m a i inceresima. G o s p o d i n Ja nikada n e m a vremena, n i k a d a nije na r a s p o l a g a n j u . Kae: poznajem ga. "Ib je m o j susjed, m o j kolega. S t a n u j e tu p o r e d m e n e . Pogledaj m a l o d u b l j e u vlastito srce, jer m o d a i u n j e m u sjedi. Izbaci ga van p r e d vrata! N i k a d se n e m o j s n j i m e p o m i r i t i . B u d i blinji! O s j e a j sa s v o j i m blinjima, podijeli s n j i m a n j i h o v e brige, n j i h o v e radosti i trpljenje. Sebinost je besmisao. Z a p i s i to u svoje srce.

158

159

25.

svibnja

26.

svibnja

NEUGODNO

TEMELJITO

PREISPITATI

J a d n o j e d a toliki ljudi ive bez p r a v o g a d o m a . Z a j e d n i k i ivot u obitelji p o s t a o je r t v o m i r o k o r a s p r o s t r a n j e n o g a n o v o g stila ivota. Novim tehnikim dostignuima, o p i m b l a g o s t a n j e m i rairenim l u k s u z o m nastale su i nove navike. Pred v r a t i m a i m a a u t o m o b i l i vie ne m o e izdrati k o d k u e . Ima divan televizor i bulji u nj i t a v u veer. U s u p e r m a r k e t u m o e jeftino jesti pa vie ne sjeda za stol k o d k u e . i v i li jo? Ili te drugi ive pa te v o d e , o k r e u , prevru i prevoze k a o na p r i j e n o s n o j vrpci za m a s o v n e proizvode? N i k a k v o u d o a k o zadovoljstvo, radost i srea o s t a n u n e g d j e na t o m p u t u . Z a t o ostavi a u t o m o b i l neka stoji, iskljui televizor i uivaj u g o d a n zajedniki ivot, zajedniko obiteljsko blagovanje. Pokuaj biti sretan na s a s v i m j e d n o s t a v a n nain. Prije svega, sreu n e m o j traiti u mrtvim i b e s m i s l e n i m stvarima. Trai je p o n a j p r i j e k o d kue, u o n o m d r a g o m biti zajedno sa s v o j i m a .

I i nisi a s t r o n a u t n e g d j e u d a l e k o m svemiru koji se n a a o u m u c i da na p o v r a t k u o p e t n a d e svijet ljudi. T i ivi m e d u l j u d i m a . M o d a su ti sasvim bliski, voli ih, pri srcu su ti ti ljudi s k o j i m a si u s k o povezan s v o j i m i v o t o m . T a d a n i k a d a nee biti u s a m l j e n . A l i a k o su ljudi u tvojoj okolini postali za tebe stranci i neprijarelji, jer te n i t k o ne z a d o v o l j a v a i n i t k o ti se ne svia, n e g o j e d i n o ti s a m sebi, tada e te napustiti svaka r a d o s t i bit e j a k o u s a m l j e n . Poet e mrziti ljude, jer, j a s n o , o n i pale n a s e m a f o r u c r v e n o , s a m o d a t e n a l j u t e . M r z i t e l j u d e i njihove b e z b r o j n e a u t o m o b i l e jer ti, e t o , u g r a d u ne ostave m j e s t a za parkiranje. M r z i t e ak i o n e koji za tebe p e k u k r u h , jer g a o i t o p r e s k u p o p r o d a j u . S v a t k o o d nas m o r a p o v r e m e n o temeljito preispitali svoje srce, tu svemirsku k a p s u l u naega ivota. N e m a li n e g d j e kratki spoj? I m a li srce d o v o l j n o kisika da i d r u g i m a d a d n e ivjeti? Je li moda oteeno razmiricama? Ili toliko o h l a d j e l o da se svatko u tvojoj blizini smrzava? A k o se eli s i g u r n o spustiti u o c e a n mira, uranjaj redovito svoje srce u k u p e l j ljubavi p r e m a l j u d i m a koji su ti t a k o blizu, p o k r a j tebe.

160

161

27.

svibnja

28.

svibnja

MOSTOVI

LJUBAVI

KOD

KUE

Usamljenost je otok. Osjea se sam. B e z l j u d s k i h k o n t a k a t a . B e z povezanosti s k o p n o m . N e m a mostova prema ljudima. Nema brodova koji redovito p r o m e t u j u , s d o b r i m prijateljima na p a l u b i . I m a d o d u e p e k a r a da ne pregladni. I m a i p i s m o n o u koji ti d o n e s e raune za v o d u , struju i s m e e . Ali n e m a d o b r i h z n a n a c a , n e m a istinski povjerljivih ljudi. R a n i j e je to m o d a bilo drukije. ivio si zatien, okruen l j u b a v l j u , t o p l i n o m obitelji, u p r a v o m k r u g u prijatelja. Ali m o s t o v i ljubavi tako su esto stakleni m o s t o v i koji l a k o p u c a j u . U z a sve to: M o e biti s a m , ali ne smije biti u s a m l j e n . U s a m l j e n o s t bi bila s m r t o n o s n a rana u tvojem srcu. M o r a uiniti n e t o protiv toga. M o r a ljubavlju uspostavljati k o n t a k t e , nove veze. M o r a s a m graditi m o s t o v e p r e m a d r u g i m l j u d i m a . M o s t o v i ljubavi zahtijevaju m n o g o strpljenja i m n o g o zaloenosti. N e m o j s e povlaiti. N e m o j s e pomiriti s a s v o j i m o t o k o m . N i t k o nije o t o k , svatko j e d i o k o n t i n e n t a , d i o cjeline. Z a t o s e n i k a d a n e daj obeshrabriti. ivi d a n a s , n e o d o n o g a juer niti z a o n o sutra. D a n a s ivjeti! T r u d s e isplati. I m a jo m n o g o ansi d a b u d e sretan. N e daj d a s e o n e izgube.

D a b u d e sretan, p o t r e b a n t i j e d o m . Bez d o m a p o s v u d a si u t u i n i , n e d o s t a j e ti tisuu malih i v o t n i h radosti. K o d k u e moe p o i n u t i kad s i u m o r a n . K o d k u e nailazi na r a z u m i j e v a n j e i p o m o k a d ti neto n e d o s t a j e , kad ti neto loe krene. K o d k u e nalazi privrenost i toplinu k a d je ivot krut i hladan. K o d k u e j e tvoja srea, d i v n a srea koju inae n i g d j e ne moe nai, ni na p o s l u , ni na p u t o v a n j i m a , ni u g o s t i o n i c i , ni u najfinijim h o t e l i m a za ljetovanje. Pobrini se za dobar, ugodan d o m . Ti si o d g o v o r a n za sve koji su k o d tebe d o m a . N e s m i j e slamati nita o d k u n e sree. Ne b u d i nasilnik, ni utljivi mrzovoljasti ovjek, ni teki o s o b e n j a k , ni rob televizora. N e m o j graditi svoj d o m s k u p i m t a p e t a m a , najfinijim s t a r i n a m a i n a j m o d e r n i j i m p o k u s t v o m , nego dobrotom i srdanou, tim n a j l j e p i m d a r o v i m a s v o g a srca. T a d a e i svi koji ive s t o b o m biti sretni. B u d i itav ivot ovjek koji traga z a d o m o m . Jedini d o m u k o j e m ovjek m o e v j e n o stanovati i biti k o d k u e jest ljubav.

162

163

29.

svibnja

30.

svibnja

TI SI A N E O

VRIJEME ZA PRIJATELJSTVO

A n e l i su ljudi koji p r e n o s e s v j e d o . G d j e su o n i , tu je sve svijetlo i bistro. A n e l i su ljudi koji su sa s o b o m ponijeli neku vrstu izvorne radosti iz raja. A n e l i p o m a u stati na n o g e t a m o g d j e ljudi lee na tlu i na nevidljiv nain d o v o d e svijet u red. U n j i m a p o m a l o osjea tajnu n e d o k u i v e d o b r o t e koja te eli zagrliti. U o v i m l j u d i m a o s j e a m k a k o k m e n i dolazi B o g sa s v o j o m njenou i s v o j o m o b a z r i v o m b r i g o m . I m a neki p r o b l e m . M u i se s n j i m e . T a d a n e t k o p r e k o n e k e nevidljive a n t e n e d o b i j e p o b u d u , neku vrstu zapovijedi da p o e k tebi, da ti p o m o g n e , da ti d a d n e poleta ili te utjei. T i si a n e o , kae n e k o m ovjeku, nekoj eni. L a k n u l o ti je, p o n o v n o vidi svjetlo, m u k a je nestala. Ali aneli ne d o l a z e po narudbi ili uz n a p l a t u . N a j e e s e p o j a v e sasvim n e n a d a n o , pokau p u t , rijee neki p r o b l e m i o p e t o d u ne ekajui na zahvalnost. I m a jo a n e l a u svijetu, ali p r e m a l o . Z a t o i i m a toliko m r a k a i toliko bijede. B o g traga z a a n e l i m a m e d u l j u d i m a d a n a s . Ali m n o g i ga vie ne vide, vie ga ne u j u . A n t e n a im vie ne p r i m a i nita vie ne p r e n o s i . o d i , ti si a n e o , a u tvojoj okolini i m a d o v o l j n o ljudi k o j i m a ti moe biti a n e o .

O s t a v i sebi v r e m e n a za prijatelja, n e m o j gledati na sat. S t o p e r i c o m ograniavati v r i j e m e , t o nije prijateljstvo. N i s i li i s a m ve d o i v i o t o to znai k a d je n e t k o u tvojoj blizini i i m a za tebe v r e m e n a , te s t o b o m dijeli radost i bol? S t o znai primiti d r a g o p i s m o koje u n e u t j e n i m t r e n u c i m a o b e s h r a b r e n o s t i m o e o p e t i opet itati? Ili doivjeti posjet, koji m o d a ne m o e nita izmijeniti na tvojoj boli, ali ti i p a k d a j e da je g l e d a d r u g i m o i m a ? S t o to znai k a d ti neki dragi o v j e k kae: N e , ti nisi ni lo. Ti nisi izgubljen. N i t a nije i z g u b l j e n o . S a m o m o r a biti hrabar. M o r a biti hrabar! M n o g o b i m a n j e ljudi trpjelo p o d s v o j i m teretom k a d bi nali m a l o vie prijateljstva. C e s t o se t o g a sjeti i i m a j na u m u da bi i oni s k o j i m a s t a n u j e , k a o i ljudi s k o j i m a radi morali biti tvoji najbolji prijatelji. Sasluaj ih, p o i t e koji p u t z a j e d n o neto pojesti. Pobrini se za m a l e p a n j e , za koji k o m p l i m e n t , za d o b r u rije, za zahvalni p o l j u b a c . N i t a ne d o n o s i toliko radosti u ivot k o l i k o s r d a n o s t i t o p l i n a prijateljstva. Prijateljstvo u v a proljee u t v o j e m srcu.

164

165

31.

svibnja

UBIRATI C V I J E E 1 Z V I J E Z D E

Lipanj

Volim l j u d e koji ive oko m e n e . V o l i m radost, jer t a k o radost dolazi k m e n i . V o l i m prijateljstvo i tako ubirem zvijezde i m o j je d a n p u n blaenstva. Ne m o r a m nita posjedovati da bih sve uivao. I m a toliko t o g a u izobilju kad g l e d a m na m a l e stvari i na m a l e , j e d n o s t a v n e ljude. koliko je i z n e n a e n j a i toliko u d a koja o t k r i v a m o t v o r e n i h i zatvorenih oiju. U s v i m s t v a r i m a p r i s u t n o je sjeanje na izgubljeni raj. Z n a m , nije l a k o d o i u n e b o ; ali z n a m t a k o e r da je to sasvim s i g u r n o n e m o g u e a k o nebo ne d o e k m e n i . N e b o m o r a z a p o e t i p o s v u d a na zemlji g d j e su ljudi prijatelji i prenose d o b r o t u . Ali na s v a k o m nebu i m a i oblaka. N i s a m uvijek d o b r o raspoloen. Prijateljstvo m o e usahnuti kao biljka. N i k a k a v p r o b l e m i nikakav razlog za p o t i t e n o s t . Prijateljstvo je p o p u t s u h i h ljiva: malo v o d e i o n e p o n o v n o n a b u b r e . ivot: velika a v a n t u r a s B o g o m i l j u d i m a u svijetu svjetla i t a m e . Ne elim biti ni heroj ni m u e n i k , n e g o s a m o nestako koji ubire z a b o r a v l j e n o cvijee i s m i j e se velikima na n j i h o v i m prijestoljima novca i vlasti.

166

2.

lipnja

MUEVI I OEVI

SIGURNA

LUKA

K a d s l u a m t o i z daleka svijeta d o p i r e d o m e n e , tada u j e m hitce, p r a s a k b o m b i , pla i z m u e n i h ljudi, ena i djece. T a d a v i d i m k a k o s e otvaraju o g r o m n i grobovi i zatvaraju n a d n e b r o j e n i m nejakim b i i m a . u j e m k a k o sva p r i r o d a plae i tui z b o g t o l i k o g b e s m i s l e n o g unitavanja.

O t a c je u nae vrijeme o b e z v r i j e e n . On je izvan m o d e , ne pristaje vie u d a n a n j e vrijeme i slui jo j e d i n o za k o m i n e u l o g e . O v o j e s a s v i m o s o b i t a vrsta n a p r e t k a ! Tu zaostali s t u p a j u na vrhu a s l a b o u m n i c i v o d e glavnu rije. S i g u r n o , slika o c a s e d a n a s izmijenila.

Z a t i m v i d i m k a k o u pozadini stoje m u k a r c i koji na karti trae cilj - o b j e k t e za b o m b e , m u k a r c e a n a r h i j e koji h o e sruiti d r u t v o , m u k a r c e k e m i j s k e industrije u bijelim k u t a m a , m u k a r c e z n a n o s t i , n o v c a i tehnike, m u k a r c e - k r u n u stvorenja. K o j e li p o r u g e ! Malo ujem o mukarcima kao oevima. S a m o a k o s e t i m e d a n e t o zaraditi z a d a n o e v a , d o i e i on u izloge n e k o l i k o d a n a . O e v i s e z a p r a v o vrlo m a l o cijene. Pa ipak su oni j e d i n i m u k a r c i vani za ivot, za radost i l j u b a v u o v o m e svijetu. O n i su temelj i k r o v k u e o v o g a svijeta u k o j o j se m a j k e brinu za b o j u i t o p l i n u . O e v i b u d e i tite ivot. Biti o t a c znai: biti luka, o s l o n a c za m a l e , slabe l j u d e . J e d n o m u g o d i n i kravata, to nije o n o pravo za o c a . e e n e k o l i k o ruku ili ruica o k o vrata, od toga e i m a t i vie od svih kravata svijeta.

O r a c vie nije sveznajui, jedini koji i m a to rei i ini to h o e . Ali ga z b o g toga ne bi trebalo omalovaavati i svoditi na: M a g a r e , p o t e g n i ! , koji vrijedi toliko koliko novanica da, a kao nagradu za D a n oeva moda dobije bocu vina. U m e d i j i m a se d a n a s m n o g o govori i m n o g o pie - m n o g o b e s m i s l a . Pusti ih neka g o v o r e , pusti ih neka p i u , n e m o j sve u z i m a t i o z b i l j n o . Razmisli s a m ! M o d a i m a vie p a m e t i o d m n o g i h j e d n o d n e v n i h p r o r o k a koji i m a j u s p r e t n o p e r o i d o b a r jezik, ali m a l o p a m e t i , p r e m a l o o d g o j e n o srce a previe d r s k o s t i . Z a d a a o c a ostat e u biti ista: biti s i g u r n a l u k a za s v a k o dijete, p o d r u j e g d j e e uvijek biti svjetla i v r s t o g o s l o n c a , mira i radosti. G d j e e maleni ovjek m o i rasti i n a p r e d o v a t i , osjeati se s i g u r n i m i z a t i e n i m .

168

169

3.

lipnja

4.

lipnja

NAPRAVI ZA TO MJESTA U S R C U

TO JE JAKO POVEZANO SA SREOM

L o e j e a k o izgubi svoj n o v a n i k . M n o g o j e g o r e a k o izgubi zdravlje. M n o g i kau: S t o o n d a j o i m a o d ivota? U n a t o t o m e , m o g u s e susresti ljudi koji i m a j u p u n n o v a n i k i s j a j n o zdravlje, ali od ivota o i t o n e m a j u nita. Izgledaju tako n e z a d o v o l j n o i ostavljaju d o j a m k a o da im g l a v o m vrvi na tisue mravi. S t o n e d o s t a j e takvim l j u d i m a ? J a m i s l i m : D u h . S a m o vatra tali eljezo, m a k a k v o o n o bilo. S a m o o n a j ovjek u k o j e m je ar i u k o j e m ivi Boji D u h i m a u sebi t o p l i n u i m o e zagrijati s v o j u o k o l i c u . T o j e D u h koji e t e p o n o v n o uiniti f l e k s i b i l n i m , koji e poravnati tvoje k u t o v e i b r i d o v e i p o m o i ti da o p e t d o e na pravi p u t a k o si k r e n u o s t r a n p u t i c o m . G d j e ivi taj D u h , o n d o n o s i ljubav, radost, m i r zdravima kao i bolesnima, o n i m a koji vjeruju k a o i o n i m a koji ne vjeruju. Jer D u h p u e g d j e h o e i n a s t a n j u j e se g d j e h o e . Bio ti ne z n a m tko, trai D u h a , m o l i za dar D u h a . N a i n i u s v o m srcu m j e s t a , raskri s t a r u d i j u i pusti u sebe D u h a B o j e g a s n j e g o v o m ljubavlju, njegovom radou, s njegovim mirom.

N e o b i n o , ali srea ne dolazi s bogatstvom i blagostanjem. J a o s i t i m a ! J a o l j u d i m a koji i m a j u sve. O n i vie n e m a j u radosti. B o g a t i ljudi rijetko su uistinu radosni ljudi. N e o b i n o , ali srea ne dolazi ni a k o ini s a m o o n o to ti p r u a z a d o v o l j s t v o . N i t k o ti ne m o e rei t o m o r a initi da u s v o m j e d i n s t v e n o m i v o t u b u d e sretan. Srea nije n e g d j e skrivena, s a m o t o t o z a k o p a n o b l a g o jo nije otkriveno. Srea nije neki artild za m a s e . Srea se ne k u p u j e . Srea je za s v a k o g a d r u g a i j a . A l i , m n o g o j e p u t o v a k o j i m a n e s m i j e ii a k o eli biti sretan. Sjeti li se jo p o n e k i p u t d o b r i h starih D e s e t zapovijedi? M o d a si ve p o n e k a d p o m i s l i o k a k o u p r a v o o n e stoje n a p u t u tvojoj srei. A k o i m a i tek m a l o i v o t n o g iskustva, z a s i g u r n o z n a k a k o j e u p r a v o tih D e s e t zapovijedi jako povezano s tvojom sreom. N a j l j e p i s u d a n i tvojeg ivota uvijek o n d a k a d si s tim z a p o v i j e d i m a u p o t p u n o m s k l a d u , k a d i m a m i r n u savjest i k a d ivi u iskrenoj ljubavi.

170

171

5. lipnja

6.

lipnja

OSTAVITI I PREDATI

NEVJEROJATNO

LIJEP

Z n a m , l j u d s k a se patnja ne da razrijeiti s n e k o l i k o lijepih rijei u zrak. No ipak, p o n e k a d se p i t a m : K o j a korist od toga da se ovjek sakrije u svoju nevolju, n e d o s t u p n o dalek za svoje blinje? Pokuaj svaki dan iznova voljeti ivot i ljude. A k o ti je to preteko, o n d a b a r e m s v a k o g a jutra s n i o g n i hrabrosti i sve p o g l e d a j neto lake. L j u d i nisu aneli koji te nose na krilima. ivot sa svojim udarcima sudbine, bolestima, r a z o a r a n j i m a i n e u s p j e s i m a m o e biti j a k o teak teret. Ali a k o p o v u e sve registre i bez p r e s t a n k a k u k a , sve e biti s a m o jo gore. S c r n i m m i s l i m a p r i p r e m a s e s a m o nova nesrea n a d t v o j o m g l a v o m . J e d i n o s p a s o n o s n o sredstvo jest ostaviti i predati. U ljubavi sebe predati i v o t u , l j u d i m a . D a n a s ivjeti! Z a k l o p i t i prolost. Na njoj i o n a k o ne moe nita vie izmijeniti. Dri otvoren j e d a n prozor s a m o za lijepa sjeanja. A b u d u n o s t ? Ne zadaji si p u n o briga. Misli na o n o t o d a n a s i m a u r u k a m a : s u n c e i svjetlo; cvijee koje cvate; jelo i pie; dijete k o j e ti se smijei. K a d b i s a m o m o g a o vjerovati d a iza t e g u s t e , t a j a n s t v e n e zavjese nevolje i bijede stoji O t a c koji te voli! K a d b i s e s a m o m o g a o n j e m u povjeriti!

J e s i li ve razmiljao o t o m e koji s m i s a o i m a tvoj ivot? Ili j e d n o s t a v n o preivljava p o p u t s l o n a koji bez razmiljanja gazi p r e k o svega, ili m o d a ivi p o p u t k l o k a n a , mislei uvijek na to k a k o napuniti svoj tobolac? N i j e li tranje, rvanje i b o r b a ljudi za to vie n o v c a , i m e t k a , d o b a r a i bogatstva l u d o kad na kraju svi ipak z a u z m u j e d n a k o m j e s t a - na g r o b l j u ? N e p o s t a j e l i sve b e s m i s l e n o ako zaboravimo da i m a m o duu, k a o p l a m e n u sebi koji je vjean? T k o ivi s a m o z a tijelo, n e ivi k a o ovjek, pa bio i u g l e d a n g o s p o d i n ili n j e g o v a n a d a m a koji znaju k a k o uvati izvanjski o b l i k i fasadu. V j e r u j u o n a j najbolji d i o u sebi, u svoju d u u , i stani ovih d u h o v s k i h d a n a o t v o r e n o pred D u h a B o j e g a koji sve ini n o v o . T a d a e biti j a k o sretan. T a d a e znati z a t o cvate cvijee, zato sija s u n c e i c v r k u u ptice. I a d a e r a d o gledati djecu k a k o se s m i j u i igraju, tada e otkriti da je ivot n e v j e r o j a t n o lijep.

172

173

7. lipnja

8.

lipnja

DUH

KOJI T R E B A M O

OPTIMIZAM

P o t r e b a n n a m j e zdrav d u h . N e d u h koji razara, istrjebljuje, unitava. N e d u h mrnje, nasilja, ruenja. Ne d u h koji se v j e n o ali i o p t u u j e . Ne d u h ojaenosti i beznaa. N e d u h s a m o v o l j e i razuzdanosti. Ne d u h p u k e zavisti i slijepoga gnjeva. P o t r e b a n n a m je d u h ljubavi i prijateljstva, l k o srca p u n o g otrova i ui eli r a d i k a l n o sruiti staro d r u t v o , sve t o p o s t o j i , ne g r a d i novi svijet, n e g o p a k a o na zemlji. T k o slavi nasilje, nije reformator, n e g o krvnik. M o r a m o ivjeti z a j e d n o . M l a d i ljudi z a j e d n o s a starim l j u d i m a . Zapad s istokom, sjever s j u g o m . Krani z a j e d n o s n e k r a n i m a , vjernici z a j e d n o s nevjernicima. N e m a vie z i d o v a . N a d i d i m o g r a n i c e . Svi n a r o d i , rase, p l e m e n a , jezici z a j e d n o . Z a j e d n o ivjeti u z d r a v u d u h u , u d u h u ljubavi, u D u h u B o j e m . Plod toga D u h a jest: radost, mir, d o b r o t a , blagonaklonost jednih prema drugima, optimizam. l b j e o n o t o d a n a s u n a m a m o r a rasti.

N e m o j gledati p r e m a d o l j e , na m r a n e strane ivota. N e m o j biti zloslutnik. Inae nee vie imati volje jesti, nee vie m o i spavati, bit e potiten i bolestan. G l e d a j n a s u n a n u stranu ivota i budi optimist. Optimizam - najdivniji, najjeftiniji v i t a m i n za d u g , zdrav i sretan ivot. Za optimizam ti je potreban zdrav duh, ne d u h koji uvijek pita: S t o e mi to donijeti i k a k v u korist i m a m od toga? O t r o v z a u n u t a r n j i m i r jest g r o z n i a v a j u r n j a v a za uvijek n o v i m i sve rafiniranijim u i c i m a , za sve vie u g o d e i r a z o n o d e . U i t a k koji zavrava s b o c o m , s p o s l j e d n j o m p o s t a j o m z a b a v n o g centra,

s o p o j e n o u i kickom nije istinska radost.

Radost je m n o g o dublje. Istinska r a d o s t p r o i s t j e e o d d u h a ljubavi koji k a o p l a m e n prelazi od srca k srcu, dolazei o d B o j e g a D u h a . elim ti ovog D u h a da p o s t a n e dionikom blaenstva i dijela raja.

174

175

9.

lipnja

10.

lipnja

DIVNI

PLODOVI

UNUTARNJA

PREOBRAZBA

S t o j i m z b u n j e n p r e d n e m o i ljudi da shvate j e d n i d r u g e , da j e d n i d r u g e usree i vole. M e d i j i d o n o s e svaki d a n s m r t o n o s n u d o z u rata, nasilja, u b o j s t a v a , ljudskih zastranjenja. Svi bi se igrali lijenika elei stvoriti bolji svijet. A n i t k o , ini s e , nije pripravan popraviti s a m sebe. Svi g o v o r e o m i r u , ali nitko, ini se, nije p r i p r a v a n s a m stvarati m i r i p o m i r i t i se. Svi se bez kraja i k o n c a , b e z n a d n o , o b r a a j u j e d n i d r u g i m a , ali nitko vie n i k o g a ne r a z u m i j e . T a k o s m o dospjeli u Babilon, do d u h a p o m e t n j e , d u h a koji razdvaja, rui, razara, z a m r a u j e . N e b i s m o l i ovih d a n a m o g l i p o k u a t i zadrati m a l o m i r a i traiti d u h svjetla, D u h a B o j e g a , b e z k o j e g a n e m o e m o nita uiniti? A k o se u t v o m srcu nastani taj D u h i u n j e m u djeluje, o d j e d n o m e poeti ubirati divne p l o d o v e koji o d naeg l j u d s k o g suivota p o n o v n o stvaraju k o m a d i raja.

K o j i m s i d u h o m proet? D u h o m pohlepe, sebinosti, oholosti, arogancije, bojaljivosti, m a l o d u n o s t i , m a n j e vrijednosti? O n d a je u t v o m srcu i o k o tebe sve b l o k i r a n o , d o tebe n e m o e doprijeti n i j e d n a z r a k a s u n c a . K o d tebe je sve m r a n o i h l a d n o . N e osjea s e u g o d n o , nisi z a d o v o l j a n niti ba sretan. S r e a ne ovisi o n o v c u i u i v a n j u , 0 zdravlju i ivljenju k a o u z e m l j i D o k o n i j i , b a j n o j zemlji besposlice i izobilja. Srea i nesrea rastu iz tvojeg u n u t a r n j e g raspoloenja, iz t v o j e g razmiljanja i o s j e a n j a i iz svega t o se d u b o k o u tebi o d v i j a , s v j e s n o ili n e s v j e s n o . A k o se stalno osjea n e z a d o v o l j n i m i aljenja v r i j e d n i m , onda smjesta poradi na unutarnjoj preobrazbi. U s m j e r i svoje misli na s u n a n u s t r a n u . N e d a j d a t v o j o m n u t r i n o m i dalje g o s p o d a r e m r a n i osjeaji i strasti. O b n o v i s e ovih d a n a ! A k o s i k r a n i n ,

Ti plodovi nose ova imena: ljubav, radost, mir, strpljivost, uslunost, d o b r o t a , vjernost, b l a g o s t i uzdrljivost, j e d n o s t a v n o s t . fi p l o d o v i ne p a d a j u ti tek t a k o , s a m i od sebe, u krilo. M o r a s a sebe s k i n u t i o k l o p svoje s e b i n o s t i . N i t a ti ne elim n a m e t a t i , s a m o ti elim p o m o i da u tvoje srce u d u radost i mir.

o t v o r i i r o m sve prozore s v o j e g a srca z a fantastinu, n a d o v j e a n s k u s n a g u D u h a koji te eli o b n o v i t i - D u h a B o j e g a . On e ti se prikloniti u t v o j e m s i r o m a t v u i nevolji s v o j o m s i l n o m ljubavi, r a d o u , d o b r o t o m 1 neshvatljivo d i v n o m s r e o m .

176

177

11. lipnja

12. lipnja

KOJIM SI D U H O M PROET

UTJEHA

Zagaenost duha m n o g o je smrtonosnija za o v j e k o v u sreu od z a g a e n o s t i v o d e i zraka. A k o je ljudski d u h zatrovan te ga izjedaju p o h l e p a za p o s j e d o v a n j e m , lov na profit, glad za vlau, udnja za prestiom, o n d a mu je sasvim svejedno da li e ovaj svijet i u b u d u n o s t i j o biti n a s t a n j e n , da li e i u b u d u n o s t i ljudi m o i tu jo ivjeti. Sve, a k i v o d a i zrak i sve stvorenje, bit e r t v o v a n o p o h l e p i i u m i l j e n o s t i nekolicine.

a v o t m o e biti teak, strano teak. i v o t te m o e d u b o k o u dui s l o m i t i . U takvim asovima m u n e bespomonosti ovjek trai utjehu. N e m o e ivjeti b e z utjehe. Ali utjeha nije a l k o h o l , sredstvo za s p a v a n j e , prica, to e te s a m o o m a m i t i , a z a t i m strovaliti u jo crnju n o . U t j e h a j e k a o blagi m e l e m n a d u b o k u ranu.

o v j e k o v d u h j e najjaa s n a g a n a zemlji, u s m j e r e n a nevjerojatno stvarateljski ili n e p o j m l j i v o ruilaki. I u t v o m i v o t u sve e biti o d r e e n o o n i m d u h o m k o j i m s i proet. A k o t o b o m g o s p o d a r i d u h kritike bez ikakvih o g r a d a , d u h nesnoljivosti i nezadovoljstva, d u h zavisti, n e m i l o s r d n o s t i , samosaalijevanja, tvoji e d a n i biti sve siviji. Sebi s a m o m i d r u g i m a uinit e ivot uasnim, p r a v i m p a k l o m n a zemlji.

U t j e h a je k a o n e o e k i v a n a o a z a u p u s t i n j i . O n a ti d a j e da i dalje vjeruje u ivot. Utjeha je p o p u t b l a g e r u k e u tvojoj ruci, ruke k o j a te s m i m j e i d a j e ti da o p e t o d a h n e . U t j e h a je p o p u t d r a g o g lica tu s a s v i m blizu tebe, lica koje r a z u m i j e tvoje s u z e , slua tvoje i z m u e n o srce, o s t a j e uza te u t v o j e m strahu i o a j u i d a j e ti da vidi n e k o l i k o zvijezda. U t j e h a j e D u h Boji.

e l i m ti u ovo duhovsko vrijeme D u h a dobrote i ljubavi, o p t i m i z m a i n a d e , D u h a B o j e g a koji e ti ukloniti k a m e n o srce i dati da ti u krilo p a d n e najljepi p l o d : istinska, d u b o k a ivotna radost, k o j u si n a j b o g a t i j i ljudi n i k a k o i n i k a d a , p a a k n i s v i m n o v c e m o v o g a svijeta, ne m o g u kupiti.

O n dolazi s a m o kroz o t v o r e n a vrata. I k a o d a r stavlja na stol p r e d a te mir, r a d o s t i ljubav, darove od k o j i h moe ivjeti.

178

179

13. lipnja

14.

lipnja

TRI PUTA OSAM

BUDI O N O T O JESI

N a e v r i j e m e j e n a p o r n o , p o g u b n o z a ivce. Lijenici i m a j u p u n e ruke p o s l a s k r v n i m r l a k o m , srcem, k r v o t o k o m , i v c i m a ljudi. T k o dopusti, pogotovo u gradu, d a g a z a s o b o m p o v u e pakleni t e m p o , uurbani ivot jer sve se m o r a odvijati planski i u t e r m i n i m a , d o s k o r a e i s a m postati bolestan i n a p o l a lud. D o b r o s i s p a v a o , m i r n o s i u s t a o , osjea s e d o b r o , d o b r o si raspoloen i pun o p t i m i z m a . A zatim d o u novine za d o r u a k . S a m o uasne vijesti: zloini, nesree, katastrofe, n a c i o n a l n i i internacionalni s u k o b i . G l e d a s a m o strane slike i uz p o s l j e d n j i gutljaj kave u z d a h n e : Svijet ide k vragu! Sve tvoje lijepo raspoloenje iezlo je. I rako to ide dalje: sav d a n o b r a u j u te b u k a a u t o m o b i l a , zvonjava telefona, l u p a n j e strojeva, b u k a ulice, tretanje radija, glas efa... N a u i t a j n u k a k o u o v o m meteu ostati zdrav u dui i tijelu. P o r m u l a glasi tri p u t a o s a m : o s a m sati raditi; o s a m sati spavati; o s a m sati smijati se, jesti, igrati, pjevati, moliti. lri p u t a o s a m ! To je za tebe - spas!

S t o vie b u d e p o s t a j a o r t v o m m a t e r i j a l i z m a , koji je p o s v u d a z a s t r a u j u e uzeo m a h a , to e vie tvoj o s o b n i ivot biti pritisnut p r i s i l a m a m a s e , to vie e gubiti radost ivota. M a t e r i j a l n o p o s t a j e o p e n i t o najveim d o b r o m . K a o jedini s m i s a o i v o t a p o s v u d a vrijedi vlastita p r e d n o s t i t o vea d o b i t . PropadaS u b e z u n o j sivoj masi kojoj je glava p r a z n a a ivot b e z b o j a n . T v o j d u h i tvoje srce preplavljuje mnotvo potreba i pohlepa to ti ih n a m e u p o t r o n j a i p r o d a j a , a koje n e m a j u ba n i k a k v e veze sa s r e o m . Potrai svoj vlastiti put! O d u p r i s e industriji r e k l a m e , za koju nisi nita d r u g o doli p o t r o a k i stroj. O d u p r i se stilu i v o t a koji se u osnovi klanja s a m o z l a t n o m teletu. B u d i o n o to jesi, b u d i svoj. I m a vlastitu p a m e t , vlastito srce. Ne daj se n a m a m i t i i zavesti. B u d i o n o to jesi, b u d i s v o j ! Idi vlastitim p u t e m , razborito i o d l u n o , u j e d n o s t a v n o s t i i ljubavi. M o d a e po prvi p u t doivjeti istinsku radost.

180

181

75. lipnja

76. lipnja

J E D N I ZA D R U G E U OBITELJI

PRIJATELJSTVO

O n o najvanije to u s v o m ivotu m o r a m o uiniti jest: ljubiti, voljeti jedni d r u g e . To se o p i j e v a na svim j e z i c i m a , i s p r a v o m . To je p o e t a k i kraj i tvoje ivotne sree. Ne uspije li ti u ivotu ostvariti ljubav, tvoj e ivot biti n e u s p i o . N e m i s l i m o v d j e n a seksualnu ljubav, na k o j u su toliki mediji strastveno u s r e d o t o e n i . i v j e t i istinski o v j e n o znai: ivjeti za d r u g e . D r u g i , to su na p r v o m m j e s t u nai d o m a i : m u , ena, d j e c a , o t a c i m a j k a , braa i sestre. A k o n e m a srca z a o n e koji su od tvojega m e s a i krvi, ti nisi ovjek. A k o u obitelji ne i v i m o jedni za d r u g e , o n d a n e m a ljubavi ni sree. T a d a ti i sav tvoj ivot izmie k a o pijesak m e d u p r s t i m a . Ali a k o su ti srce i r u k e puni ljubavi, u tvojoj nutrini e se javiti radost, ti e tada biti sretan i usreivat e d r u g e . Bit e vaan, vrijedan ovjek, m a k a r i ne bio ministar, d o k t o r ili direktor.

S v e moe izdrati - s p r i j a t e l j e m , m a k a r on i ne m o g a o uiniti m n o g o vie n e g o prijateljski te nagovarati ili prihvatiti tvoju r u k u . Prijatelj u t v o j e m ivotu jest k a o k r u h i v i n o - prava b l a g o d a t . Prijatelj u t v o j e m ivotu je utjeha u nevolji. Prijatelj ti d a j e da osjeti pravu ljudsku d o b r o t u i ti u njoj doivljava z n a k boanske d o b r o t e . N a j m j e r o d a v n i j i o d g o v o r n e k o g s o c i j a l n o g ureda, n a j d o b r o n a m j e r n i j a p o m o n e k o g s o c i j a l n o g djelatnika ne znai ovjeku u nevolji toliko k o l i k o j e d n o s t a v n a gesta, s r d a n a rije prijatelja. Z a t o ree o n a j ovjek t e l e f o n o m : O a j a n s a m . N e elim vie ivjeti. S v u m o j u u t e e v i n u dobili s u psihijatri i apotekari za tablete, a k a d s a m ih p o t r o i o , sve je o p e i bilo isto. A o n a ena: U i n i t u k r a j . I m a m etvoro djece. I m a m sve, nita mi ne n e d o s t a j e . Ali, sita s a m ivota. Z a r nije bilo ni j e d n o g prijatelja, ni j e d n e prijateljice koji bi im p o n u d i l i m a l o s i g u r n o s t i k a d se u njihovu svijetu sve p o e l o ljuljati? L j u d i p o s t a j u rtve p s i h i k e z a g a e n o s t i o k o l i n e . S a m o s p i l u l a m a i p s i h i j a t r i m a nee ii. O n o t o l j u d i m a treba jest j e d n o s t a v n a blizina i d o b r o t a , prijateljstvo u k o j e m nalaze s i g u r n o s t .

182

183

7 7. lipnja

78. lipnja

LOA NAVIKA

PUT DO MIRA SA SAMIM S O B O M

i v i m o u svadljivu svijetu, uvijek s p r e m n o m n a razmirice. Svadljivost je prastara, svoje korijene i m a u z a k u t c i m a n a e g a srca g d j e s m o jo uvijek nekultivirani i sebini. Svaki ovjek i m a u sebi takvih z a k u t a k a , pa i ti. K o d svaljivih ljudi sve m o r a biti p o n j i h o v u . Skretanja ni p o p u t a n j a n e m a . K o d kue nastaje svaa jer nitko nee o p r a t i s u d e , jer jelo n e m a pravi tek, i t a k o dalje. N a ulici s e u z b u u j e m o jer neiji a u t o vozi p r e p o l a k o ili p a k prebrzo. U uredu vlada n a p e t o s t jer oni drugi uvijek znaju bolje. P o g o n o m se iri n e r a s p o l o e n j e jer, j a s n o , kad se izrauna, oni rade previe, a z a r a u j u p r e m a l o . S v a a kod m n o g i h nije nita d r u g o doli loa navika. A k o j e d a n kae b i j e l o , drugi e rei c r n o , jer on je i o n a k o protiv. Svaa iziskuje vrlo m n o g o energije koja bi se m o g l a p r o d u k t i v n i j e upotrijebiti. R a d i j e cijepati drva n e g o cijepati na l j u d i m a n a o k o l o !

R a z l o g e svojih p r o b l e m a , svojih s u k o b l j a v a n j a , svojih n e u s p j e h a n e m o j uvijek traiti n e g d j e d r u g d j e , k o d s v o g m u a , svoje ene, kod s v o j e g p r e t p o s t a v l j e n o g a , u s v o m poslu ili u v r e m e n u k a k v o je d a n a s . M o g a o bi vrlo m n o g o profitirati a k o ih potrai - k o d sebe. R a z m i s l i t i o s a m o m e sebi, prihvatiti istinu 0 svojim pogrekama i nedostacima jedini j e put d o m i r a s a s a m i m s o b o m 1 do r a z u m i j e v a n j a za d r u g e . N e m o j sebe uvijek s m a t r a t i r t v o m d r u g i h prije n e g o si sasvim p o t e n o istraio nisi li rtva s v o j e g vlastitogyVz, svojeg u m i l j a j a , s v o j e g a r a s p o l o e n j a . N a j e e o d d r u g i h o e k u j e previe, a od s e b e p r e m a l o . Bio si dobar prema drugima, oni ti na t o m e nisu zahvalili, pa kae: N e bih t o b i o o e k i v a o . S a d a j e g o t o v o ! U p i t a j s a m o g a sebe kako ispunjava oekivanja drugih. M o d a e shvatiti k a k o j e d r u g i m a teko voljeti te i biti d o b a r p r e m a tebi. M o d a m o r a uiniti jo p o p r i l i n o m n o g o d o b r a .

184

185

19.

lipnja

20.

lipnja

KRIZA

STO NE UZIMAMO DOVOLJNO OZBILJNO

Nerijetko dobivam dojam da m n o g i u b r a k u p r e r a n o p o s u s t a n u . P o z n a t o je da n a k o n pet, est g o d i n a , a k a t k a d i tek n a k o n deset g o d i n a , dolazi do krize. O n o novo je prolo. Slabosti onog drugoga dolaze preda te k a o z m a j s k e glave to sve g u t a j u i ti misli: sve je i z g u b l j e n o , vie se nita lie tla spasiti. Sva p r o z r a n a z g r a d a tvojih snova rui se, i mnogi posustaju. T a d a nastaje v r i j e m e da iznova izgradi j e d i n s t v o braka. N e n a temelju t o g a t o j e partner toliko vrijedan divljenja, tako d r a g i njean ili tako d i v a n i j a k i d o b r o raspoloen, n e g o z a t o to si vrsto o d l u i o p o n o v n o se vie brinuti za d r u g o g a i biti mu privreniji. I tada se d o g a a u d o . Sve to misli da si i z g u b i o p o n o v n o se vraa, m n o g o bogatije i m n o g o dublje. O p e t moe d r u g o g a iskreno voljeti. a k e d o i i d a n k a d e se radovati t o si p r o a o krizu. Dakle, hrabro! N e m o j prebrzo popustiti!

Svaki d a n na nas se s r u u j e lavina: vijesti o s v e m u to u svijetu ide n a o p a k o . Sve to ovjeku legne na srce i pritisne eludac. Tu i t a m o p o n e k i traak svjetla, z a t i m o p e t m r a k . L j u d i k a o d a slave s m r t , s m r t svega l i j e p o g a i svega d o b r o g a . K a k o s t i m e ivjeti i biti sretan? N e m o j gutati sve to ti se svaki d a n stavlja na stol. U z m i svoj d i o , o n a j koji se tebe zaista tie i koji moe nositi; o s t a l o ostavi. O s l o b o d i s e svih lanih, n a p u h a n i h p r o b l e m a . Postoji n e t o t o ne u z i m a m o d o v o l j n o o z b i l j n o : radost. K a e m o d o d u e : s m i j e h j e zdrav. Ali se p r e m a l o b r i n e m o za tu s t r a n u n a e g a zdravlja. N i j e rije o iskrivljenom s m i j e h u l u a k a , nego o s m i j e h u koji izrasta iz u n u t a r n j e g zadovoljstva i iz u n u t a r n j e d u b o k e radosti. N a d a m se da si u s v o m srcu j o uvijek u n e e m u o s t a o p o m a l o dijete. N e t a k o d a ide k r o z ivot n e slutei nita, n e g o da se uvijek iznova divi i r a d u j e c v j e t a n j u cvijeta, cvrkutu ptice, da iznova vjeruje u d o b r o u o v j e k u . Svaki dan m o e doivjeti u d a , s a m o a k o otvori oi za tisuu malih stvari k o j i m a aneli kite tvoj p u t .

186

187

21.

lipnja

22.

lipnja

PODI U U M U

KOMADI NEBA

R a v n o u a u t o , n o g u na gas i uvijek dalje? S t a n i , izai: Podi u u m u ! K a l e n d a r p u n t e r m i n a , t i juri o d j e d n o g a d o d r u g o g a ? S t a n i , napravi p a u z u : P o d i u u m u ! S a g o r i o si, u m o r a n o d ivota, prezasien svim stvarima? Ta proljee je: Podi u u m u ! Tu je drvee i eka na te. D i v n o d r v e e koje u t k e uiva tiinu i s o k koji se u p r a v o p e n j e do vraka grana. Tu su ptice i pjevaju za tebe. C o v j e e , g d j e si ostao? K a d a e posluati ptice? U u m i v l a d a tiina, neizrecivi mir. e l i o bi istinski ivjeti? Ali to i p a k ne znai: ivjeti n a p e t o k a o za trku, iz d a n u dan p o d p r i t i s k o m , p o d p r i t i s k o m tisuu stvari koje o p t e r e u j u . eli sve znati, sve imati, sve uivati d a o d t o g a d o b i j e ir n a elucu? P o d i u u m u ! Ponesi s a s o b o m k o m a d k r u h a s m a s l a c e m , m a l o svjee v o d e . Lezi p o d d r v o , uivaj blaenu d o k o l i c u . Tu e ti d o i n a j b o l j e misli i najljepi snovi. Tu vani rijeit e se p r o b l e m i koji te iznutra m u e . Tu e ti se razbistriti d u h , smiriti d u a , i srce e ti biti p r e p u n o m i r a . M o d a sada kae: S a m o kad bih t o m o g a o ! A ja ti velim: Ve si na p u t u p r e m a t o m e !

S k r o m n o , j e d n o s t a v n o djelo ljubavi p r e m a blinjemu vrijedi vie od itave konferencije p u n e lijepih rijei o t o m p r o b l e m u . M a l o d j e l o ljubavi vrjednije j e o d s a t i m a d u g i h g o v o r a i rasprava tko i m a p r a v o , k o m e e pripasti pravo. D o d i , dragi m u u , uhvati vrsto svoju enu i s r d a n o je p o l j u b i , i vidjet e k a k o o b o j e i m a t e pravo. A ti, d r a g a e n o , b u d i o p e t uistinu fina k a o u o n o p r v o lijepo v r i j e m e k a d jo nije bilo nikakvih p r o b l e m a . Ne komplicirajte si i ne oteavajte t a k o ivot j e d n o d r u g o m e . Vae j u e r a n j e d o b r e elje m o r a j u d a n a s postati ive. J e d n o s t a v n a , iskrena ljubav uinit e da sve b u d e l a k o . Jedan mig, jedan smijeak, jedan poljubac, stisak r u k e , mali iskaz ljubavi i ve izlazi s u n c e . Z a s v a k o g ovjeka postoji k o m a d i neba, s a m o ako ga mi sami ne unitimo.

188

189

23.

lipnja

24.

lipnja

B L A G O S T IMA VELIKO SRCE

M A L E STVARI

K a t k a d jedni prema drugima p o s t u p a m o tako nemilosrdno. G o v o r n a m je esto p u n prijetnje i nasilja. N e g o d u j e m o , p r o t e s t i r a m o , b o r i m o se - a za to? K a e m o : za s o l i d a r n o s t , za vie ovjenosti. A i s t o d o b n o se p o n a a m o neljudski jer nae o p h o e n j e g u b i s v a k o l j u d s k o p o t o v a n j e . Mi j o uvijek v j e r u j e m o u s n a g u j a e g a . O s j e a m o se uvijek u p r a v u , z a h t i j e v a m o g a p o d s v a k u cijenu. N a e l j u d s k o s u o s j e a n j e je zakrljalo i o s a k a e n o .

T r a i s v o j u sreu u m a l i m s t v a r i m a . D a , u malim stvarima. Velike stvari su p r e s k u p e i na njih m o r a uvijek p r e d u g o ekati. N i k a d a nee biti sretan a k o se ne moe radovati s v o j e m zdravlju, s v o j e m m u u , s v o j o j eni, svojoj djeci ili a k o ivi s a m j e d n o s t a v n o m , i s k r e n o m prijateljstvu. N i k a d a nee biti sretan

T k o z n a vlastite p o g r e k e i osjedjivosti, lake e p o d n i j e t i slabosti d r u g i h . T a k o raste r a z u m i j e v a n j e , p o m i r l j i v o s t , s i m p a t i j a . B l a g i tolerantan bit e a k o z n a d e k a k o su sve stvari krhke i koliko su ljudi usamljeni. B l a g o s t i m a veliko srce: sve p r i m a k srcu, s v i m e biva d i r n u t a , sve u z i m a u svoje ruke. M i s l i na m n o g e ljude i u svojoj okolini koji b o l e u , s i r o m a t v o m , n e s r e o m p o l a k o bivaju istisnuti iz ivota. G l a d n i su s m i j e k a , ekaju na d o b r u rije, e z n u za z a j e d n i t v o m , za prijateljstvom. Sjeti se h e n d i k e p i r a n i h , onih k o j i m a je p o t r e b n a njega, koji rijetko ili n i k a d a ne osjeaju toplu ruku i koji su p o k o p a n i u svojoj s a m o i . Privuci s u o s j e a n j e m i blagou sve ljude o k o sebe i n i k o m u ne d a j da o s t a n e u hladnoi.

a k o se ne moe r a d o v a t i s u n c u k o j e sja, cvijeu k o j e cvate, d j e t e t u koje ti se o s m j e h n e . A k o misli d a j e srea s a s v i m n e g d j e d r u g d j e , u g o s t i o n i c i , u Parizu ili na k a r i p s k o m p i j e s k u , t a d a je tvoja p r e d o d b a o srei s a s v i m kriva. V j e r u j m i , srea je u i s t i n u u m a l i m s t v a r i m a koje su ti svaki d a n n a d o h v a t ruke. V j e r u j dakle u ivot, vjeruj u s a m o g a sebe, vjeruj u ljubav, vjeruj u s v o j e blinje, i prestani jadati se i k u k a t i . Uivaj u o n o m e t o i m a i n e m o j ekati do s u t r a da b u d e sretan. B u d i sretan d a n a s , sada!

190

191

25.

lipnja

26.

lipnja

JE LI VRIJEME NOVAC

GLUPI I STVARNO GLUPI

L j u d i kau: V r i j e m e j e novac. Jer novac j e p o s t a o s m i s a o njihova ivota. M n o g i s u s e z a t o nasukali, m n o g i zaglibili. N o v a c jest p o t r e b a n , ali nikada ne zna k a d a ga i m a d o s t a t n o . V r i j e m e je novac: to nije istina! O n a j k o j e m u j e v r i j e m e ivota s a m o v r i j e m e z a novac ubit e s a m a s e b e tim s v o j i m s t r o j e m vrijeme-je-novac. On vie ne nalazi radosti i sree. S t o g a eli n o v a c , da si r a d o s t i sreu k u p i . S m n o g o n o v a c a k u p u j e sebi s k u p e r a z o n o d e i o d m o r , da bi se u n j i m a d u e v n o i tjelesno uguio. N o v a c , p o s v u d a n o v a c ! R a d i novca o d l a z e ljudi u tvornice i urede, u s u p e r m a r k e t e , na s p o r t s k e terene, u z a b a v n e centre. L j u d i su uistinu d a l e k o dotjerali, ali oni p r i t o m ne izgledaju n i m a l o sretniji. i v o t i rad vie ne d o n o s e radosti. N e d a v n o s a m bio u j e d n o m velikom o s i g u r a v a j u e m z a v o d u , g d j e m n o g o b r o j n i namjetenici sjede u velikim p r o s t o r i j a m a iza staklenih p r e g r a d a . K a d je izbilo pet sati, p r o s t o r i j a m a se d i g l a prava o l u j a . N a m j e t e n i c i su skoili i nagrnuli p r e m a izlazima. K a o da bi s v a k o g trenutka m o g l a e k s p l o d i r a t i t e m p i r a n a b o m b a ! Z a r je to s m i s a o v r e m e n a , zar je s a m o o n o v c u rije? Iskljui taj stroj vrijeme-je-novac! Zivi i ini o n o t o m o r a initi, s ljubavlju. N e novac, n e g o l j u b a v neka b u d e s m i s a o tvojega ivota. Jer j e d i n o u ljubavi raste cvijee radosti.

e l i li izgraditi neku z a j e d n i c u , sasvim s v e j e d n o je li rije o b r a k u , obitelji ili nekoj g t u p i , temelj j o j m o r a biti l j u b a v . T o z n a d e svatko. I s v a t k o e ti potvrditi da si u pravu k a d kae: Rije je o ljubavi, ivot b e z ljubavi nije m o g u . P a ipak u m n o g i m b r a k o v i m a , o b i t e l j i m a , z a j e d n i c a m a , interesnim g r u p a m a vlada t a k o m n o g o razmirica, svaa i n a p e t o s t i . Povod su, p o v r n o g l e d a n o , najee sitnice: n e s p o r a z u m i , nesretne rijei, g l u p o p o n a a n j e . I ve je a t m o s f e r a zatrovana, a o d u e v l j e n j e splasnulo. D u b l j i razlog p o l a k o g g a e n j a i l o m o v a m n o g i h , nekad s oduevljenjem zapoetih zajednica nije nita d r u g o n e g o utjelovljena tvrdoglavost. L j u b a v z a p o i n j e t i m e da se o n o htjeti imati i htjeti vrijediti sve vie n a p u t a , da bi p o j e d i n a c sve vie bio tu za d r u g e . A k o si s t a k v o m ljubavlju u n e k o j g r u p i s a m , izgledat e g l u p o i t a k o e se p r e m a tebi o d n o s i t i . Iskoristit e te. Ali izdri, izdri d o k vas ne b u d e d v o j e ili vie koji ele tako ivjeti. I t a d a e se d o g o d i t i u d o . Z a j e d n i k i e ivot tada s v r e m e n o m postati p r a v i m b l a g d a n o m . V i e nee biti g l u p i s a m o oni koji ljube n e g o i oni koji s a m o kritiziraju ili uvrijeeni ute z a t o to ih je n e t k o n a d m a i o ili z a t o to nije bilo o n a k o k a k o s u oni htjeli. G r a m z l j i v o s t i a r o g a n c i j a s u p r o t n i su polovi ljubavi. U i s t i n u g l u p i su oni koji ne m o g u ivjeti jer nisu u stanju ljubiti.

192

193

27.

lipnja

28.

lipnja

BUDI STRPLJIV SA SAMIM S O B O M

PUN

RAZUMIJEVANJA

N i j e u ivotu sve s j a j n o . S v a t k o i m a k a t k a d i svoj crni d a n . D a n k a d a n e ide d o b r o , k a d a u o p e nita ne ide. Sve ide loe. M o d a si ve d o i v i o d a n e kad ti je svega bilo d o s t a , kad si poelio: radije da s a m mrtav. K a d sve krene n a o p a k o , kad ne b u d e bolje n e g o to se pribojava, ivot tada p o s t a j e teak. I a d a sve m o e postati tako m r a n o da se n i g d j e vie ne vidi ni traka n a d e . S r d b a m o e postati t a k o velika da bi najradije sve prokleo: ivot, l j u d e , B o g a . U takvim t r e n u c i m a nikad ne smije donositi odluke. B u d i strpljiv s a s a m i m s o b o m i priekaj d o k bar jednu n o malo ne odspava. A k o vjeruje u B o g a , pogledaj prema gore. K a d si o d i g r a o sve svoje karte, B o g i m a jo uvijek neki a d u t .

B u d i blag p r e m a s v o j i m blinjima! D a , b u d i paljiv u s v o m g o v o r e n j u i s u d u o d r u g i m a . N a r a v n o , k o d njih i m a d o v o l j n o p o g r e a k a te bi se uvijek nalo razloga za o s u d u . Ali ne z a b o r a v i , i ti si Iako ranjiv. Ljudi m o r a j u u teka v r e m e n a biti blagi jedni p r e m a d r u g i m a . Previe ih je koji ne ele o d r u g i m a nita znati. e l e ivjeti p o t p u n o neovisno o d r u g i m a . N a u l a z n i m v r a t i m a n j i h o v e k u e stoji: Ostavi me na miru! K a k o e ivot biti za sve o p e t v r i j e d a n ivljenja? R a z u m i j e v a n j e m , paljivou, b l a g o u , njenou, p o n a j p r i j e p r e m a preosjetljvim l j u d i m a , p r e m a u s a m l j e n i m a koji su teke naravi, p r e m a l j u d i m a s o s j e a j e m m a n j e vrijednosti. K r u t e rijei p u n e p r e d b a c i v a n j a ine sve j o g o r i m . N e m o j suditi, p a n i s a m nee biti s u e n . O p r o s t i , pa e se i tebi o p r o s t i t i . Imaj r a z u m i j e v a n j a , pa e i s a m nai r a z u m i j e v a n j e . B u d i l j u b a z a n , i stei e prijatelje. A k o zna koliko moe postati n e u g o d a n , k o l i k o h l a d a n , n e m i l o s r d a n i k r u t : B u d i blag! I nai e m i r za svoje vlastito srce. B e z o b z i r n a k r u t o s t p r e m a blinjima rijetko dolazi izvana, o n a najee dolazi iz srca koje nije d o v o l j n o prozraeno i koje je p r e m a l o rasvijetljeno.

194

195

29.

lipnja

30.

lipnja

DJECA I ODRASLI

NAUI NASMIJATI SE SVOJOJ N E Z G O D I

D j e c a su sretna, kae se. O n a n e m a j u briga, kae s e takoer. T o j e t o n o . Ali i m a m n o g o i z n i m a k a . I m a i suvie d j e c e k o j a su izgubila svoju sreu jer su im unitili s i g u r n o s t , jer se nasilnika veliina sruila na nemonu nejaad kao buldoder i malj. Z a r n i k a d a nisi i m a o osjeaj k a k o djeci p o n a a n j e odraslih esto izgleda s m i j e n o ? K a d veliki j e d n i s d r u g i m a imaju n e k o g posla, najee je rije o b r o j k a m a . O n i pitaju: koliko netko zarauje i koliko ima, k o l i k o j o ispita i k o l i k o veza. A k o se radi o k u i , kau recimo: D v a m i l i j u n a , i ve znaju kakva je to k u a . Pripovijeda li djeci o n e k o m prijatelju, o n a e pitati: M o g u li se ja s n j i m e igrati? Z n a d e li vesele prie, z n a d e li zvidati? R a z g o v a r a li se s n j i m a o k u i , pitat e za b o j u , za cvijee na p r o z o r u i da li na krovu sjede g o l u b o v i ? S t o djeca p r o m a t r a j u , d o b i v a svjeinu, b o j u , t o p l i n u , veliki nita o d t o g a n e r a z u m i j u . O n i s u takvi. Uvijek g o v o r e o n o v c u i p o s l u . Z a t o d j e c a m o r a j u biti j a k o strpljiva s velikima, kae Mali Princ.

M o r a svaki d a n uiti ivjeti bolje, r a d o s n i j e i sretnije n e g o juer. Prije svega, ne p o k u a v a j svaki d a n i m a t i vie, biti u o i m a d r u g i h bogatiji i vei. Razmisli p o n e k a d temeljito o s v o j e m i v o t u , o pravoj vrijednosti stvari. N e m o j biti rtva svojih osjeaja ni rob svojih strasti. N e vezuj s e u z b e s m i s l e n a oekivanja. N i k a d a nee biti sretan a k o n e m a p o d k o n t r o l o m svoje osjeaje, ako ti je dan propao zbog jedne mrlje, ili o g r e b o t i n e , z b o g n e k o g n e s p o r a z u m a ili n e z g o d e , z b o g n e k e loe rijei k o d k u e ili u u r e d u , z b o g p r o p a l o g d o g o v o r a , loeg ispita. N a u i b o l j e p o z n a v a t i s a m o g a sebe, priberi se. A k o s a m n e m o e biti sretan, ne m o e ni d r u g e usreivati a to je i p a k s t v a r n o tvoja elja. Z a t o sauvaj m i r n u , bistru glavu. Nita ne dramatiziraj! Mala nezgoda je mala nezgoda. N e s m i j e t e o d m a h izbaciti i z takta. S v o j e a l o s n o lice ostavi neka visi u g a r d e r o b i . M o d a e se t a d a - na sreu m o i i n a s m i j a t i vlastitoj n e z g o d i .

196

197

Srpanj

1.

srpnja

2.

srpnja

LJUBAV J E P O P U T S U N C A

SLOBODAN

OVJEK

S t o misli o s u n c u ? Z a v e i n u ljudi o n o j e n e t o n a j o b i n i j e n a svijetu. Pa ipak, svaki d a n ini u d a . Izjutra pali svjetlo i vatru na svijetu. Bori se protiv o b l a k a da nas gleda i pripravi n a m d o b a r d a n . N o u s e nalazi n a d r u g o j strani Z e m l j e , da bi i o n e l j u d e t a m o o p s k r b j e l o s v j e t l o m . Da se ugasi s u n c e , svi b i s m o sjedili u najcrnjoj noi i najledenijoj h l a d n o i . I s t o je t a k o i s l j u b a v l j u . Pojavi li se l j u b a v u t v o j e m ivotu, o n a d o n o s i svjetlo i t o p l i n u i zadovoljstvo. Ima li ljubavi, m n o g o ti t o m o e n e d o s t a j a t i . N i j e ti teko o d r i c a t i se u korist sree i radosti d r u g i h . T a d a n e m a p o t r e b e za b o g a t s t v o m i l u k s u z o m ni za n a j n o v i j i m t e h n i k i m d o s t i g n u i m a . T k o i m a ljubavi, m n o g o m u t o moe n e d o s t a j a t i .

A k o i m a pet m i n u t a v r e m e n a , z n a li to m o r a t a d a uiniti? N i t a ! J e d n o s t a v n o , ne ini nita, n e m o j se niim baviti. Pobrini se za tiinu: iskljui r a d i o , televizor, zatvori novine, ilustrirani a s o p i s . U g a s i , iskljui. O s l o b o d i se iz k a n d a p o t r o a k o g drutva. O n o kao vampir pokuava svojom udarnom reklamom isisati iz tebe p o s l j e d n j e o s t a t k e s l o b o d e i d u h a . P o b r i n i se za tiinu o k o sebe, p o b r i n i se za tiinu u sebi. I izmjeri si t e m p e r a t u r u . M o r a znati jesi li ve mrtav, jesi li u m r o u l u a k o j koulji zaraivanja, k u p o v a n j a , t r o e n j a - zatvoren u m r t v a k i s a n d u k p u k e materije. Z n a m n e t o protiv p o t r o a k e groznice. M o d a j e d i n o to pomae: umjerenost, samodisciplina, odricanje. To ne znai sebe b e s m i s l e n o m u i t i i osakaivati. N e g o znai: nadvladati p o h l e p u strasti. T o t e d o v o d i d o d u h o v n e s l o b o d e , d o u n u t a r n j e g mira, d o radosti! T a k v o u k l a n j a n j e sala i p r o i a v a n j e ivota

Z a t o : vrsto se dri ljubavi! Z a d e li ljubav u t v o j e m ivotu, sjene p o s t a j u sve v e e , a ti u p a d a u sve d u b l j u n o i h l a d n o u . Ljubav je poput sunca. T k o nje i m a , m o e m u m n o g o to nedostajati. Ali k o m u ljubavi n e d o s t a j e , nedostaje m u sve.

o t v a r a oi za uzvienije i ljepe stvari n e g o to su n o v a c i uivanje, seks i senzacije. i n i te osjetljivim za svijet i l j u d e . V i e nee p o h l e p n o grabiti, m o i e i ostaviti. M o i e se p o n o v n o diviti, biti briljiv i njean. M o i e raditi i igrati se. Bit e veseo, radovat e se i v o t u . Postat e s l o b o d a n ovjek.

200

201

3.

srpnja

4.

srpnja

BITI S R E T A N Z A J E D N O

OPUTENOST

J e d a n o v j e k m i pie: U p r a v o s a m s e p o m i r i o s a s v o j o m e n o m n a k o n tko z n a koje svae. v r s t o s m o odluili zapoeti iznova i imati vie r a z u m i j e v a n j a j e d n o za d r u g o . N i k a d a vie rata u naoj obitelji! K a k o j e k o d vas k o d kue? K u n e razmirice su neizbjene, ali nikada ne d o p u s t i da m a l a a r k a n j a prerastu u u z a j a m n o o p s a d n o stanje. Ne kuj u s v o j e m srcu osvetnike p l a n o v e . A k o eli d r u g o m e vratiti m i l o za d r a g o , uzvrati m u t o p o l j u p c e m . J e d i n o t a k o ! A k o se vatra neprijateljstva sve vie raspiruje, k o d vas e j e d n o g a d a n a eksplodirati b o m b a . N i k a d a ne idi spavati n e i z m i r e n . i v o t je i suvie kratak da b i s m o bili d u g o p o s v a a n i . T k o ivi s d r u g i m z a j e d n o , m o r a z a j e d n o i biti sretan. N e sutra, n e g o d a n a s ! I m a jo m n o g o sretnih b r a k o v a i obitelji. Brakova u k o j i m a i m a zajednikih radosti i o n d a k a d n a d o d u teke situacije. O b i t e l j i u k o j i m a se zajedniki s m i j e i plae, u k o j i m a k a t k a d d o e i do p r o l o m a o b l a k a . Ali brzo n a k o n t o g a p o n o v n o zasja s u n c e na p l a v o m e n e b u .

U d a n a n j e d o b a i m a j a k o m n o g o n e m i r n i h ljudi, ljudi u j u r n j a v i , k a o natjeranih u h a j k u , prestraenih ljudi, ljudi koji su itav svoj ivot k a o u n e k o m b i j e g u . Pokuat u ti dati j e d a n d o b a r recept za o p u t e n o s t , za d u e v n i mir. N e prenaprei svoj motor. uri kad je to p o t r e b n o , ali ne tri irav d a n n a o k o l o k a o divlji. R a d i i jedi u m i r u , napravi p o v r e m e n o u g o d n u s t a n k u . N e m o j previe puiti i piti i n e pravi o d s v o g o d m o r a nervoznu j u r n j a v u z a u i t k o m . N e m o j se ljutiti, ne daj se uplesti u o p a s n e n o v a n e ili o s j e a j n e situacije. N e m o j svoju sreu d a n a s proigrati p r e t j e r a n o m b r i g o m z a o n o t o e biti sutra. i n i sve to n a j b o l j e moe i vjeruj da je to d o b r o . A k o vjeruje u B o g a , a k o g a ljubi k a o istinskog O c a , nee ni u tekim o l u j a m a izgubiti s o l o n a c i ostat e m i r a n p o p u t djeteta koje z n a : otac je za upravljaem.

202

203

5.

srpnja

6.

srpnja

O N O NAJVANIJE TO TREBA

BOLEST

GOVORENJA

U j e d n o j s i r o m a n o j zemlji susreo s a m l j u d e koje vie n i k a d a neu m o i zaboraviti. Bijahu j a k o s i r o m a n i , ali u n a t o t o m e posjedovali su neto t o teko m o g u shvatiti: l j u b a z n o s t , r a d o s n o raspoloenje, g o s t o l j u b i v o s t . T o u o p e nije m o g u e opisati. N i k a d me prije toga nisu vidjeli, ali ja za njih u o p e nisam bio stranac. S r d a n o s t k o j o m su mi prilazili, nudili usluge, otvarali svoja vrata, za m e n e je bila d u b o k o p o t r e s n a . U t o m njihovu s i r o m a t v u o t k r i o s a m d a s u oni u j e d n o vrlo b o g a t i : bogati s p o n t a n o m i v o t n o m radou, g o s t o l j u b i v o u , s v i m e o n i m t o je u nas postala prava rijetkost. N i s u to bili ljudi koji u m i r u od gladi, ali im je n e d o s t a j a l o m n o g o toga to s e n a m a ini n e o p h o d n i m . S t o n e d o s t a j e n j i m a , a to n e d o s t a j e n a m a ? U nezasitnoj gladi za uvijek vie bogati esto p o s t a j u b i j e d n i m j a d n i c i m a . N j i m a n e d o s t a j u n a j j e d n o s t a v n i j e radosti ivota jer vie nisu u s t a n j u uivati u n a j j e d n o s t a v n i j i m s t v a r i m a ivota. T a t o i m a o d svih tih t a k o m n o g i h n a g o m i l a n i h stvari a k o ti je srce pazno? N e t o , d a k a k o , smije s l o b o d n o imati. Ali o n o p r v o i najvanije t o ti je p o t r e b n o jesu ljubav i radost u t v o m srcu.

G o v o r i t i j e i n , initi j e o u t . J o s e n i k a d a nije govorilo toliko k o l i k o d a n a s . J o se nikada p r e k o ljudskih glava nije kotrljala tolika lavina p r a z n i h , b e s m i s l e n i h rijei. S v a t k o eli g o v o r i t i , svatko eli doi do rijei. Ali s a m o m a l o njih i m a t o i rei, jer s a m o m a l o njih m o e izdrati tiinu i n a p o r razmiljanja. R a n i j e je uzronik bolesti g o v o r e n j a volio stolove za stalne g o s t e i k a v a n s k o d r u t v o . D a n a s ovaj virus n a p a d a p r i g o d o m razgovora na televiziji i radiju, raznih s k u p o v a , k o n f e r e n c i j a , k o n g r e s a , javnih rasprava, i to najradije ljude od kojih j e d a n tvrdi u p r a v o s u p r o t n o o d o n o g a d r u g o g a . V i r u s g o v o r e n j a osjea s e izrazilo d o b r o u n e r a z u m l j i v i m s t r a n i m rijeima ili u frazama: 'olaziin oil- ili Po m o m uvjerenju ili U t o m e ne v i d i m s m i s l a . M o l i svaki dan o v u j e d n o s t a v n u , a k t u a l n u m o l i t v u : G o s p o d i n e , p o m o z i m i zauzdati m o j a velika usta sve d o k n e b u d e m z n a o to elim rei. A m e n . Sjeti se: B o l j e je utjeti i s a m o izgledati g l u p n e g o m n o g o govoriti i t i m e d o k a z a t i k o l i k o s a m s t v a r n o glup.

204

205

7.

srpnja

8.

srpnja

NIJE POSJEDOVAO NITA

DIJAMANT

Z n a li o n u priu o kralju na s m r t n o j postelji? Lijenik m u ree: P o n o v n o e ozdraviti a k o p r o n a e s r e t n o g ovjeka i o b u e njegovu k o u l j u . D a n i m a s u njegovi ljudi traili s v o m z e m l j o m d o k na kraju nisu pronali j e d n o g sretnika, ali on nije p o s j e d o v a o nita, ak ni k o u l j e .

M o d a s i pravi d i j a m a n t . Ali d i j a m a n t ne bi b i o t a k o lijep da nije izbruen. k a o divni d i j a m a n t i , ali su sirovi i neizbrueni. N e i z b r u e n : to ovisi o m a l i m s t v a r i m a . > I m a ljudi koji bi m o g l i biti tako sjajni

Pria kae: Srea n e m a nikakve veze s i m e t k o m . O n a n i k a d a n e dolazi b a n k o v n i m ili p o t a n s k i m e k o m . S u n a n i praznici m o g u s e kupiti. Ali z a d o v o l j n o srce k o j e e ti dati da iek pravu uiva ono sto ima, to ne m o e k u p i t i . Z a t o su toliki, inae vrlo bogati ljudi esto t a k o nezadovoljni, ak d u b o k o nesretni svojim razmaenim ivotom? O n i su privezani na lancu. B u d u i da sve h o e imati s a m o za sebe, srce im se g u i . N e m o j im zavidjeti. Pobrini se za z a d o v o l j n o srce, i srea e te t a d a pratiti k a o sjena. A d r u g e pusti n e k a je trae na rivijeri. B a r o m e t a r sree jest savjest. N e i s t a savjest s p u t a b a r o m e t a r , ista savjest ga n e p r e s t a n o p o d i e . C i s t a te savjest ini s l o b o d n i m , dariva ti z a d o v o l j s t v o i istinsku radost. S i s t o m savjesti ti si b o g a t .

T u p je i o d b o j a n tko na sve s a m o g u n a , tko se u d u g a k o m redu o n i h t o ekaju g u r a n a p r i j e d , tko se uvijek o d m a h u z b u d i , tko ne m o e izgubiti, tko s a t i m a govori o s v o j i m t e g o b a m a , tko u razgovoru ne m o e sluati. S i r o m a n i d i j a m a n t koji d r i j e m a d u b o k o u tvojoj nutrini i ti mu ne daje a n s u da zasja i razvije svu svoju privlanu s n a g u . I m a li tu t o g o d to bi trebalo izbrusiti? D o p u s t i d i j a m a n t u u sebi da d o e na svjetlo. Ne ekaj s b r u e n j e m , ne opiri mu se. D i v n o kamenje za bruenje su na primjer teke situacije, teki udarci s u d b i n e . Ili p a k ljudi koji te d o b r o p o z n a j u i u p o z o r a v a j u te na o n o t o je k o d tebe jo n e i z b r u e n o , na p r i m j e r tvoj m u , tvoja ena, prijatelj, prijateljica, kolega, pretpostavljeni. O d tebe, d o b r o izbruena, nastaje d r a g o c j e n i d r a g u l j , koji bi ovjek najradije u k r a o .

206

207

9.

srpnja

10.

srpnja

OVJEKOV

SVRETAK

NIKAD MI SE NIJE O S M J E H N U L O NIJEDNO DIJETE

i v i m o u b o l e s n o m c svijetu. M e u n a r o d n i j e moral d u b o k o p a o k a o rijetko k a d a . T o j e razlog n e m i r i m a , bijedi, ratovima, z l o i n i m a koje n a m televizija svake veeri servira. Iz d a n a u d a n strane slike brutalnosti k o j o m ljudi nasru na l j u d e . M e u n a r o d n i moral: projekcija u v e l i k o m o n o g a t o n a m u m a l o m e d o n o s e beskrajne T V - s e r i j e , toliki krimii, f d m o v i u k i n i m a , ilustrirani a s o p i s i . Svijet bez ljubavi, m o r a l bez B o g a , ak i k a d su u m o t a n i u dirljive prie i laljivu l j u b a v p r e m a l j u d i m a . U i m e t o g m o r a l a raspiruje se b r u t a l n o nasilje. O d r a s l i se bestijalno o b a r a j u na d j e c u , ak i d j e c a p o i n j u ubijati d j e c u . Brani se parovi rastavljaju k a o da je to po sebi r a z u m l j i v o . N j i h o v a djeca bivaju o i g o s a n a s m r t o n o s n i m z n a k o m u s k r a e n e ljubavi. B o g a p o j e d i n a c brie iz vlastite savjesti k a o t o je izbrisan i iz savjesti svijeta. Posvuda se g a s e svjetla. U p a d a m o u no, as je t a m e . o v j e k : p r e d a n ovjeku bez B o g a , p r e m j e t e n u d u n g l u g d j e vladaju m o d e r n i b o g o v i : p o h l e p a z a m o u , o p s j e n a prestiom, u d n j a za u i c i m a , e g o i z a m , seks i novac. To je kraj s v a k e radosti, svake ljubavi, svake sree. o v j e k o v svretak.

U ovo vrijeme praznika d o b i o sam jedno ogoreno, ali iskreno p i s m o o d j e d n e h e n d i k e p i r a n e o s o b e . P i s m o sili na razmiljanje, a k i na rizik da r a d o s t ljetovanja b u d e p o m u e n a . U p i s m u pie: Z n a m o d g o v o r e n a svoju s u d b i n u : 'Prihvatiti, p o m i r i t i se s t i m e , trpjeti za d r u g e . ' Sve je to b e s m i s a o , u vatu z a p a k i r a n a la. Ja s a m o d r a s t a o sa s a m i l o u , a ne s ljubavlju: ' O h , s i r o m a h ! Ba je to s t r a n o ! A jo tako m a l e n ! ' Ali taj mali je o d r a s t a o , i s v a k o g a d a n a v o d e ga k a o ovcu na klanje, uvijek d r u g a m o . I uvijek u k o e n o piljenje i buljenje! M o e t e li sebi zamisliti dijete k o j e se n i k a d a ni s k i m nije m o g l o igrati? S a d a s a m navrio etrdesetu, a n i k a d a n i s a m naao p a r t n e r i c u . Ja i j e s a m n e m o g u : z a v i d a n , nepovjerljiv, razdraljiv, neprobavljiv. K a k v i biste vi bili na m o j e m mjestu? D a m e j e n e k a d n e t k o h t i o uti, iskalio bih m u sav svoj bijes, prije svega na m l a d e djevojke. i m e su zasluile svoje lijepo lice i svoje b e s p r i j e k o r n o tijelo? M r z i m m a l u djecu. Z n a d e t e li da mi se jo nikad nije o s m j e h n u l o ni j e d n o dijete? S t r a n o s v j e d o a n s t v o ! O n o nas sili d a r a z m i s l i m o i da b u d e m o j a k o zahvalni. J e r zdravlje nije n i k a k v o p r a v o , n e g o dar. I trai od nas da i m a m o j a k o i r o k o , t o p l o srce za sve koji toliko i tako n e z a s l u e n o trpe.

208

209

11.

srpnja

12.

srpnja

SMANJI T E M P O

USAMLJENI

LJUDI

R a d ljudi sve je m a n j i , r a d n o vrijeme sve krae. L j u d i i m a j u vie s l o b o d n o g v r e m e n a , vie o d m o r a . Ali k a d ih o v j e k p r o m a t r a , uvijek su u v r e m e n s k o m tjesnacu. K a d ih za neto z a m o l i , najee uje: N e m a m vremena. L j u d i vie ne m o g u izai iz tog t e m p a , iz tog n e m i r a , iz n e p r e k i d n e aktivnosti, ak ni na o d m o r u . Uredi za turistika p u t o v a n j a tjeraju ih k a o ovce u razne turistike rajeve. I od g o d i n j e g o d m o r a i p r a z n i k a s t v o r e n a je industrija. M o r a o v a m o i o n a m o , sve m o r a saznati, sve vidjeti, sve doivjeti, p o s v u d a biti. Z a s l o b o d n o vrijeme i m a sva sila stvari koje j e d n o s t a v n o m o r a i ti raditi, s a m o zato jer to i drugi rade. Inae si o s o b e n j a k i zaostao. M o r a se drati d r u g i h . U s v e m u m o r a ostati na visini. M o r a d o b r o organizirati svoje s l o b o d n o vrijeme. Z a t o p r e d l a e m : P o k u a j j e d n o m n e raditi nita! Ili radi ne o n o to m o r a , n e g o o n o to te veseli. i v o t , a z a s i g u r n o ni g o d i n j i o d m o r , nisu t e k u a vrpca g d j e ti se p r o p i s u j e t o e raditi. S m a n j i t e m p o , izidi, potrai tiinu. U tiini e p r o n a i divne radosti ivota koje su ljudi u buci i stresu izgubili. U d u b o k o j utnji najvie se pribliavamo praizvoru ljubavi. Bez rijei i bez elja bit e m o sretni.

Z n a li u s a m l j e n o s t svojih blinjih? LJsamljenost z a t v o r e n i k a koji vidi s u n c e i z n a da t a m o vani na njega nitko ne misli. U s a m l j e n o s t b o l e s n i k a koji i m a tek m a l e ili ak n i k a k v e izglede da e ozdraviti i koji po cijeli d a n eka da ga netko posjeti. U s a m l j e n o s t starca, starice koji ive s a m i i za k o j e njihova djeca - i s a m a u braku n e m a j u vie ni v r e m e n a ni interesa. Usamljenost majke bez muza k o j a je s a m a a s t o l i k i m b r i g a m a za svoju d j e c u . P o z n a j e li o n u u s a m l j e n o s t ljudi koji u t o l i k i m m j e s t i m a Azije, Afrike ili J u n e A m e r i k e lee izgladnjeli i ekaju na s m r t - u s a m l j e n o s t k o j a u p r a v o razdire srce? Ili o n u n u t a r n j u u s a m l j e n o s t tolikih m o d e r n i h ljudi, prezasienih b l a g o s t a n j e m i uivanjem i prestraenih b e s m i s l o m s v o g a ivota. S m i r i se i zamisli, te se u p i t a j : K o l i k o vrijedi m o j ivot? Ne izvlaim li previe profita? Z a t o toliki ljudi m o r a j u toliko trpjeti? Uini li s v o j o m n a z o n o u i s v o j i m d o b r i m s r c e m s a m o jednog jedinoga ovjeka neto m a n j e u s a m l j e n i m , p o p r a v i o si svijet.

210

211

13.

srpnja

14.

srpnja

M O I DATI

Z L A T N A PRAVILA

K o m e uvijek m o r a biti p o njegovoj volji, tko svaki p u t zanovijeta ili plae kad nije p o n j e g o v u , taj jo nije o d r a s t a o , n e g o je o s t a o dijete. M a l e n o dijete j e s e b i n o , uvijek h o e i m a t i i sretno je tek kad d o b i j e o n o to eli. O d r a s t a o o v j e k m o r a u z m o i davati. U t o m e je n j e g o v a srea. O d r a s t a o ovjek koji misli s a m o n a s e b e i h o e sve s a m o za sebe, o s t a o j e m a l e n o dijete. M o g u se susresti m n o g i mukarci i ene koji jo nisu sazreli i odrasli i sroga oni za svoju o k o l i n u uvijek z n a e o p t e r e e n j e . M i s l i n a t o k o d k u e , n a poslu. Misli na to i u o d g o j u . S a m budi odrastao i p o m o z i djeci da p o s t a n u odrasli. N a u i ih p r i l i k o m igre i inae da p o n e k a d i p o p u s t e i neto d a d n u . V r i j e m e p r a z n i k a m o e biti divno vrijeme uenja za sretan ivot.

D a , uvelike j e m o g u e da o v j e k b u d e oenjen i u n a t o t o m e sretan. T r e b a se s a m o pridravati n e k o l i k o zlatnih pravila, prije svega u k r i t i n i m s i t u a c i j a m a . L j u b a v trai da s u p r u n i c i b u d u u z a j a m n o paljivi, srdani i d o b r i . M a l o privrenosti i uvaavanja, izraenih rijeju priznanja ili p o l j u p c e m , vrijedi n e i z m j e r n o vie n e g o sve g u n a n j e i p r i g o v a r a n j e z b o g sitnica koje s u krenule n a o p a k o . N a j g o r a o d svega jest r a v n o d u n o s t , o n a je u b i t a n a za sretan zajedniki ivot. S t o g a razbijte t u s v a k i d a n j u m o n o t o n i j u . Izaite n e k a m o z a j e d n o , p o d u z m i t e tu i t a m o n e t o p o s e b n o . Prije svega, n e m o j t e j e d n o d r u g o m e predbacivati, ne u p u u j t e si uvredljive rijei, p o g o t o v u ne u nazonosti d r u g i h . A a k o ste krani, p o m o l i t e se z a j e d n o . Vaa z a j e d n i k a molitva bit e k a o s j a j n a zlatna nit k o j a e vas povezati s B o g o m i sa s r e o m .

212

213

16.

srpnja

IVJETI ZNAI LJUBITI

NANOVO

PODEEN

Zivjcci znai ljubiti! T k o n e ljubi, m r t a v j e p o p u t k a m e n a . ivjeti znai ui u divni svijet u k o j e m moe biti sretan j e d i n o - s ljubavlju. ivjeti znai voljeli s u n c e , zrak, d r v e e , ivotinje. ivjeti znai uivati u ljepoti cvijea koje c v a t e i diviti se ljepoti a u t o c e s t e koja se k a o sag prostire pred t o b o m d o novih o b z o r a . ivjeti znai voljeti svoj p o s a o , voljeti o n o to zna i m o e , voljeti svoje m j e s t o u d r u t v u . i v j e t i znai smijati se, pjevati, skakati s d j e c o m , zagrliti s v o g b r a n o g d r u g a , otvoriti i r o m svoje srce za l j u d e , prije svega za o n e koji te trebaju, koji eznu za r a d o u u tvojim o i m a , za t i i n o m , m i r o m , t o p l i n o m tvojih rijei, za u t j e h o m i p o m o i tvoje glave i tvojih r u k u .

K a k o s e osjea? L o e , ljutito, n e r a s p o l o e n o ? K a k o u j u t r o ustaje? U m o r a n , plaei s e d a n a koji je pred t o b o m ? I m a ljudi koji uvijek vide rune stvari i m otvore oi, koji s v a k o g a j u t r a ustaju s c r n i m m i s l i m a . K a d bi ovjek bio stroj, na tritu bi se ve o d a v n o naao s k u p i ureaj koji bi l j u d i m a izjutra u s a d i o d o b r o raspoloenje. K a k o t o d a neki ljudi i za najljepeg s u n e v a sjaja i m a j u kiseo izgled, d o k drugi m o g u zvidati i na kii? To ovisi o t o m e k a k o si raspoloen iznutra, u s v o j e m srcu, u d u b i n i svoje d u e . M o d a m o r a d r u k i j e razmiljati o s m i s l u ivota. M o d a m o r a p o n o v n o nai B o g a : ne n e k o n e o s o b n o bie, bie iza o b l a k a , n e g d j e d a l e k o , n e g o o i n s k o g a prijatelja sasvim blizu. L j u d i trebaju B o g a vie n e g o t o m i s l e .

i v o t j e fantastian d o g a a j . M o d a jo n i k a d a nisi istinski ivio jer ne p o z n a j e istinsku ljubav, ljubav koja z a d a j e m u k u , koja m o e boljeti, ali koja e te u p r e s e k s u a l i z i r a n o m svijetu izvui iz vrtloga strasti i ivotinjske p o h l e p e .

Ali, B o g a m o r a doivjeti, iskusiti. T o s e n e postie b e i v o t n i m k n j i g a m a . K t o m e , za to m o r a platiti i neku cijenu: smiriti se, moliti, neto napustiti, prije svega svoju u m i l j e n o s t . U prisnom odnosu s Bogom d o b i t e d r u g e oi za stvari i s v a k o g a jutra n o v o srce.

214

215

17.

srpnja

18.

srpnja

N E M O J BITI P O L A R N I M E D V J E D LJETI

V R L O D O B A R LIJEK

O d najvee j e vanosti biti d o b r o raspoloen. M o d a je v r i j e m e bilo strano loe k a d veina ljudi izgleda tako m r a n o , kad su tako m a l o radosni i zadovoljni. M o d a nebo nije bilo raspoloeno pustiti da s u n c e sja na tako n a m r g o e n a lica, na prepirke i s v a u , na nae g l u p e , j a d n e zahtjeve. A i m se s u n c e o p e t p r o b i j e , ljudi se o d m a h p o i n j u svlaiti, jer misle da je pocrnjeti m n o g o ljepe n e g o bili bijel, d a preplanuli o d s u n c a izgleda m n o g o m l a d e . A ini se da n i t k o ne misli na to da n a j d u l j e ive oni ljudi koji su najvedriji i najzadovoljniji.

U z m i j e d n o m u ruke svoje srce, okreni njegovu n u t r i n u p r e m a v a n , i sve d o b r o p r o m o t r i . M o d a u srcu izgleda m r a n o ? Je li o n o bava p u n a raznih razoaranja? Z n a m : Udarci t o i h nanosi ivot, p o t e k o e koje se n a g o m i l a v a j u , p r o b l e m i koji bivaju sve vei, sve to p o t k o p a v a tvoju e n e r g i j u . i n i te u m o r n i m i o b e s h r a b r e n i m . S r c e ti je toliko p u n o briga da u n j e m u vie n e m a m j e s t a za radost i s u n c e . S t o s e t u moe uiniti?

Z a t o se n e m o j toliko brinuti za p r e p l a n u l o , n e g o prije svega za d o b r o raspoloeno lice. N e m o j biti polarni m e d v j e d u ijoj se blizini drugi s m r z a v a j u i osjeaju k a o u h l a d n j a k u . N e m o j biti sjeverni m e d v j e d , p o g o t o v o ne ljeti, u v r i j e m e p r a z n i k a , pa sjalo s u n c e ili ne. Pazi na sebe da ne izgleda staro. B u d i o d u e v l j e n , pokai veselo lice i p o b r i n i se da d r u g i m a sija s u n c e . T a d a e o n o sjati i tebi!

U k l o n i n e k o l i k o briga u stranu da p o n o v n o b u d e bar m a l o m j e s t a za povjerenje u B o g a i raspoloenje za m o l i t v u . Unato svemu blagostanju, mnogi danas t o n u d u b o k o u glib svojih briga. P o k u a v a se izvui ih t o g a t a b l e t a m a , k u r a m a i d i j e t o m , te ih dovesti o p e t u d o b r u f o r m u . A na j e d n o d i v n o sredstvo s a s v i m se zaboravilo. Vrlo d o b a r lijek za b o l e s n o , nesretno i r a z o a r a n o srce jest tiha m o l i t v a . P o k u a j ! D o n e s i s u n c a u svoje srce! I sve e o p e t biti d o b r o .

216

217

19.

srpnja

20.

srpnja

KAO SLIJEPAC NA S U N C U

O N O S IME MOE UMRIJETI

Ja v j e r u j e m u B o g a . Sretan s a m t o m o g u vjerovati. S a s t a j e m se s m n o g i m l j u d i m a i p o n e k a d d o i v l j a v a m k a k o o n i , bez B o g a , sjede vrsto z a t o e n i u d u b o k o j j a m i . A k o se sve o e k u j e od o v o g a ivota, a zatim se n e t o isprijei, ovjeku d o d e g o t o v o d a p o l u d i . Ne nalazi o d g o v o r a na svoja pitanja. A h u m a n i s t s a m , prijatelj ljudi, u p r a v o zato t o v j e r u j e m u B o g a . Vjera u B o g a m e n i je otvorila prozor kroz koji m o g u gledati na ivot i ljude. S B o g o m sve i m a vie smisla, vie i s p u n j e n o s t i , vie radosti, mira, z a d o v o l j s t v a . S B o g o m je lake p o d n i j e t i svako trpljenje, ivci ti ne o d u t a k o brzo, nikad nisi o a j a n .

I z g u b i o s a m prijatelja, n e n a d o m j e s t i v o g prijatelja. B i o j e sveenik i u m r o je u etrdeset i prvoj g o d i n i . S e d a m j e g o d i n a bio o s u e n i k n a smrr. S v j e s n o j e p o d n o s i o t o p o l a g a n o tjelesno r a s p a d a n j e i sve je p r i h v a a o n e v j e r o j a t n o m s n a g o m volje. M o e se initi n e v j e r o j a t n i m , ali on je k a o ovjek i k a o sveenik bio d u b o k o sreran. Sa svojom etresetjcnom g o d i n o m on je m o d a p r o i v i o vie n e g o drugi s o s a m d e s e t . S t r a s t v e n o je volio ivot, l j u d e , ali je vrlo snano o s j e a o i k o l i k o su stvari relativne. K a d j e v i d i o k a k o s e ljudi z b o g sitnica este i uzrujavaju, g o t o v o ga je to zabavljalo. I n e h o t i c e je razmiljao o kazalitu lutaka. K a z a o je: K u a k o j u n a o v o m e svijetu g r a d i , iluzija je. J e d i n o stvari s k o j i m a moe umrijeti vrijedne su da s n j i m a i ivi, a tako m n o g o njih nije t o g a vrijedno. Z a njega t o b i j a h u : d u b o k o povjerenje u B o g a

V j e r a je u i s t i n u dar. Z a ovaj d a r o v j e k m o r a biti i r o m o t v o r e n i m o r a u z m o i uiniti sebe m a l e n i m . Ti si p o m a l o k a o slijepac na s u n c u . D o d u e , n e vidi B o g a , ali svim s v o j i m b i e m osjea njegovu n a z o n o s t i toplinu.

i s r d a n o prijateljstvo s l j u d i m a . On je u s p i j e v a o i u n a j m r a n i j i m t r e n u c i m a rei d a Isusu, u s k r s l o m G o s p o d i n u . T a k o j e m o g a o o d u e v l j e n o napisati: Ja s a m najsretniji ovjek d v a d e s e t o g stoljea. O d njega m o e m o m n o g o nauiti.

218

219

27.

srpnja

22.

srpnja

T K O IZGUBI MJERU

N A J S R E T N I J A RIBA N A S V I J E T U

O s t a n i u svemu jednostavan! Ne s u d j e l u j u n a d a l e k o p r o i r e n o m h v a s t a n j u i n a d m e n o m hvalisanju. N a sve t o razmetljivo, nespretno, n a p u h a n o p r e n e m a g a n j e n a j b o l j e e reagirati s m i j e k o m . M o g a o b i s e ovjek d o suza nasmijati kad vidi i m e se ljudi p o n e k a d najvie bave: fasada, u l t r a m o d e r n a o d j e a , najefektniji s l o g a n , z a m a m n a m i n k a . K i t e se n a j b o m b a s t i n i j i m t i t u l a m a , n a d i m l j u n a j u d a l j e n i j i m rajem za ljetovanje. N a j m a n j a r a d i o n i c a p o s t a j e service c e n t r o m . M n o g i areni baloni izlau se u svijet sa i v a h n i m p a r o l a m a izvana, a u n u t r a nita o s i m zraka. To je katkad stvarno za smijanje, a opet i a l o s n o , jer se p o k a z u j e : Iza t o g a n e m a nita o s i m strane p r a z n i n e , zastraujue b e z d u n o s t i . K r a j n j e je v r i j e m e da se p r e s t a n e m o praviti vani! Krajnje je vrijeme da se ponovno spustimo na zemlju, na tlo j e d n o s t a v n o s t i i p o t e n j a . T k o izgubi m j e r u , ini s a m o g a sebe s m i j e n i m . N a p u h a n a toka nije nita d r u g o n e g o velika nitica, nula.

N e z n a m jesi l i sretan. Ali a k o bi r a d o bio sretan, elim ti n e t o rei: P o k u a j biti sretan uz s v o j e m o g u n o s t i , u svojoj situaciji, u vlastitoj koi. S a n j a o s a m . Bila j e d n a l u d a riba. 1 vidjela g a l e b a k a k o se njie na m o r s k o m valu i igra s v j e t r o m , pa p o m i s l i : M o r a d a j e galeb m n o g o sretniji o d m e n e . I z a m o l i m a j m u n a da je izvadi iz v o d e . O n t o s p r e m n o uini i poloi ribu n a k o p n o . Pristigao s a m j o za v r e m e n a : ve je u g i b a l a . Brzo je b a c i m natrag u v o d u . U taj tren bijae to najsretnija riba na svijetu. K a d sam se probudio, o d j e d n o m sam znao d a j e vrlo m n o g o ljudi n e s r e t n o zato t o s e n e m o g u pomiriti sa svojim granicama, sa svojom situacijom, sa svojim ogranienim mogunostima, jer se ne osjeaju u g o d n o u vlastitoj koi. D o k l e g o d misli d a j e o n a j d r u g i sretniji zato to s t a n u j e n a d r u g o j , m n o g o ljepoj o b a l i , s a m e biti vrlo nesretan. Srea p o i v a u sjeni z a d o v o l j n i h .

220

221

23.

srpnja

24.

srpnja

OSTVARITI LIJEPE D A N E

NA O T V O R E N O , U P R I R O D U

A k o si na godinjem odmoru, onda se odmaraj. Praznici s u z a m n o g e n a p o r n i p o d j e d n a k o k a o i ivana s v a g d a n j i c a od koje ele pobjei. N a j p r i j e g r o z n i a v o traenje o d g o v a r a j u e g m j e s t a . T i s u e priprava, nita se ne s m i j e zaboraviti. Na p u t u s a t i m a u z a s t o j u na autocesti. Z a t i m guva i b u k a u p r e p u n i m k a m p o v i m a . Ugledniji s j e d e u finim h o t e l i m a na plai k a o kumiri ulja koji se ni na g o d i n j e m o d m o r u ne u s u d e nasmijati. N j i h o v n e r a d o s t a n ivot s a m o j e p o m a k n u t tisuu k i l o m e t a r a dalje. D r u g i itavo vrijeme n a j r a d i j e lee n a s u n c u . N e radi s u n c a , n e g o d a d o b r o p o c r n e . I tako se - j a k o preplanuli, ali i izmrcvareni d o s a d o m vraaju i o d l a z e o p e t na p o s a o j e d n a k o n e r a s p o l o e n i k a o i prije. A k o si na godinjem o d m o r u , onda se odmaraj. R a j z a o d m a r a n j e n e m o j traiti n e g d j e n a d a s v e daleko. Taj raj nee nai n i g d j e a k o ga ne nosi sa s o b o m , u s v o m srcu. Z b a c i preko o g r a d e sav balast: brige, j a d , s r d b u , sve svae i j a d i k o v k e . Stvori sebi lijepe d a n e ! S l o b o d n o p o c r n i , a k o s m a t r a d a j e p r e p l a n u l a koa bolji o m o t a . Ali prije svega se r a d u j , divi se p o p u t djeteta svjetlu i s u n c u , ljubavi i ivotu. O d m o r znai ostvariti lijepe d a n e s p u n o d o k o l i c e , lijepe d a n e za tebe i za ljude koji su uza te.

B a c i sve svoje brige u o t p a d , a z a t i m p o n i zvidati. Svaki o v j e k i m a pravo n a o d m o r , p o g o t o v u d a n a s k a d a m o d e r n i ivot svojim paklenim t e m p o m ide toliko na ivce. A k o si sa i v c i m a na k r a j u , postaje n e s n o s a n i neprobavljiv. T a d a je krajnje vrijeme za svjei zrak. S k i n i sa sebe tu l u a k u k o u l j u svakodnevnih dunosti. S t r p a j brige u r o p o t a r n i c u . N a p r a v i s t a n k u , izlijei se, izai. A k o s e n e p r e s t a n o vrti p o p u t m o t o r a , brzo e se potroiti. N a e klinike za ivane bolesti ve su p r e p u n e . Izidi d a l d e van, na o t v o r e n o , u p r i r o d u . Ne mora bezuvjetno na Karibe. N e m o r a s e n i priti n a s u n c u . N e m o r a stvarati d u g o v e da bi o t p u t o v a o d a l e k o k a o i tvoj s u s j e d . P o d i do oblinje u m e i p o l j a . Podi u b r d a ili na m o r e . N i t a ne raditi, smiriti se, poeti zvidati. O d m o r znai p o n o v n o nai r a d o s t i obnoviti s n a g e za s u t r a n j e zadae.

222

223

25.

srpnja

26.

srpnja

PRIJATELJSTVO

NIKADA NESRETAN

O n i koji se vole p o s t a j u djeca svjetla i radosti. Ali zavisi to o vrsti i kvaliteti ljubavi. Ljubav esto slui k a o m a s k a iza koje se kriju sve m o g u e vrste s e b i n o s t i . N i k a d a ljubav nije bila toliko z l o u p o t r e b l j a v a n a k a o d a n a s . J e d i n a ljubav k o j a uistinu zasluuje to i m e jest ljubav prijateljstva. Prijateljska ljubav vodi k svjetlu, k radosti. K o d nje nita ne vodi p r e m a l o m u , jer o n a ne eli nita posjedovati za sebe i d r u g o g a ostavlja s l o b o d n i m . I kad se izrazi njeno, o s t a j e ista, d o k l e g o d nije u slubi niskih strasti, n e g o u slubi u n u t a r n j e g , d u h o v n o g susreta. Tko i s p o d o g r t a a ljubavi trai s a m o sebe, razara o d n o s i prijareljstvo. N i k a d a n i s m o u s t a n j u za savreno prijateljstvo, ali uvijek m o r a m o p r e m a n j e m u teiti.

V o l i t e jedni d r u g e ! L j u b i t e j e d n i d r u g e ! T o j e tajna tvoje sree. N e m o j misliti da e ti do sree p o m o i drago kamenje i parfemi, maskote i potkove. S p o t k o v o m moe m o d a razveseliti k o j e g k o n j a , ali o n a ti nee donijeti ni g r a m sree. S r e a nije z g o d i t a k na lutriji, puki s l u a j , ni doker. Sreu si moe ostvariti s a m p r a v o m ljubavlju. Sa d o k e r o m u torbi m o e biti najnesretniji ovjek. Ali s p r a v o m ljubavlju nikada ne m o e biti nesretan. L j u b a v j e sve.

P r a v o prijateljstvo znai z a j e d n o doivljavati lijepe stvari, z a j e d n o raditi n a n e k o m lijepom z a d a t k u , z a j e d n o voljeti d r u g e a sebe p r i t o m zaboraviti. I m a ljudi koji p r o p u t a j u svjetlo, a i m a ih koji z a m r a u j u svijet. R i j e je o kvaliteti ljubavi. Koraaj k a o dijete svjetla i budi najsretniji ovjek na svijetu.

Prava ljubav, ne n a d o m j e s t a k , ne ljubav iz kina. Sebe zatomiti, misliti n a d r u g e , n e n a s e b e , dati p r e d n o s t d r u g o m e , p o d n i j e t i d r u g o g a , oprostiti d r u g o m e . I to svaki d a n , iz g o d i n e u g o d i n u . To je ljubav. O n a j e j e d i n a cijena za sreu u tvojem srcu i u tvojem d o m u .

224

225

27.

srpnja

28.

srpnja

V I D I O J E S A M O D O B R E STVARI

P O S V U D A BITI O R U E MIRA

O d tog b o l e s n o g ovjeka m o g u nauiti m n o g o to. Posjetio s a m ga na klinici. Plua s u m u bila izgriena jer je g o d i n a m a radio na otvorenoj i n d u s t r i j s k o j pei. O n j e p l a m e n u p r a v o udisao. S a d a su o k o njegova kreveta visjele cjevice koje SU ga redovito opskrbljivale k i s i k o m . K i s i k , g o v o r i o je, k a k o je kisik d o b a r , prava b l a g o d a t . P r i t o m mi je d o l o do svijesti k a k o ja tu b l a g o d a t u i v a m n o r m a l n o svaki d a n i ne mislei na to. K a s n i j e s e n a s m i j e i o : P o g l e d j e o v d j e divan. Pogled m u j e bio u p r t p r e m a p r o z o r u k r o z koji j e m o g a o vidjeti s a m o v r h o v e drvea, n e k o l i k o o b l a k a i m a l o neba. J o je rekao: O v i to se o v d j e za m e n e brinu svi su j a k o d o b r i . I k o n a n o , prije n e g o to s a m p o a o , ree: Sve e opet biti d o b r o . A z n a o je j e d n a k o d o b r o k a o i ja da mu p l u a n i k a d a vie nee biti zdrava. O d t o g o v j e k a m o g u nauiti m n o g o to. On ak ni u s v o j o j bezizglednoj situaciji nije vidio nikakve katastrofe. V i d i o j e s a m o d o b r e stvari. K a k o j e t o m o g u e ? O d tog ovjeka m o g u nauiti ivjeti. Prije svega u d a n e kad mi naizgled sve ide loe, iako se /bilja n e m a m na to poaliti.

M i n i s m o aneli, ali o d m o r i p a k n e znai: vrijeme k a d s e m o e m o p o n a a t i k a o s t o k a . Praznici s u izvrsno v r i j e m e d a jedni p r e m a d r u g i m a o p e t p o s t a n e m o otvoreniji i obzirniji. Z n a , isto t a k o d o b r o k a o i ja, k o l i k o n a m je to prijeko p o t r e b n o : m a l o vie naklonosti i s r d a n o s t i , m a l o vie d o b r o h o t n o s t i ovjeka p r e m a o v j e k u . N e b u d i beutni egoist koji svaki d a n misli s a m o na svoje u d o b n o s t i i uvijek ini s a m o o n o to n j e g a veseli, koji n i k a d a n e m a obzira p r e m a d r u g i m a . D o n e s i s v o j i m b l i n j i m a s u n c e i radost. Potrudi se k o j i p u t uraditi i o n o t o se d r u g i m a svia. R a d o s t u tvojem srcu e rasti. Bit e iznenaen m i r o m i o s o b i t i m z a d o v o l j s t v o m k o j e te i s p u n j a . B u d i uvijek i p o s v u d a o r u e mira! D o n e s i ljubav g d j e je mrnja; radost g d j e j e t j e s k o b n a z a b r i n u t o s t ; n a d u g d j e j e o a j ; svjetlo g d j e j e t a m a . t o vrijedi sve razoruanje a k o ne i z m i j e n i m o sebe, a k o ne s t v o r i m o mir u s v o j e m srcu, m i r s B o g o m i sa s v i m l j u d i m a . L j u b i t e jedni d r u g e : iskreno i bez primisli. T o j e jedini p u t d o istinskog m i r a . D r u g o g a n e m a . Sjeti se t o g a - i na o d m o r u .

226

227

30.

srpnja

BITI

KOD KUE

SLOBODAN I NEOPTEREEN

O b i t e l j je svetite ivota. S v a t k o tko d i r n e u to svetite, ogrijeio se o s a m ivot. U obitelji p r o v o d i t e z a j e d n o , u d v o j e , u t r o j e ili vie, m n o g e d a n e i noi. Tu se s m i j e , igra, razgovara, prepire, radi, jede, s p a v a , sanja. T u i m a o n a j divni osjeaj da si k o d k u e . Velika srea. B i t i k o d k u e : j e d i n s t v e n a srea. N i g d j e je d r u g d j e ne nalazi. Uiva je a da to i ne zna. To je k a o i sa z d r a v l j e m . K o l i k o vrijedi s h v a t i m o tek kad ga i z g u b i m o . N a j v e a katastrofa naeg v r e m e n a jest da su toliki ljudi u p r a v o na p u t u da izgube d o m , a t i m e i sreu. N j i h o v stan, njihova k u a vie nije d o m , a njihov sluajni zajedniki ivot vie je m u k a n e g o radost. Z a t o zapisi d u b o k o u svoje srce: K u a s e gradi k a m e n j e m , a d o m ljubavlju.

D o d i , odloi n a stranu brige i pusti da ti s u n c e sija - u lice. N e m o j misliti: L i j e p o d m o r znai d a l e k o putovati i potroiti m n o g o novaca. I m a d o v o l j n o ljudi koji se n a k o n o d m o r a vraaju u svoju s v a g d a n j i c u razoarani i p r e u m o r n i . O n i s u s e sve t o v r i j e m e z a p r a v o u m a r a l i . Bili su j a k o d a l e k o , vidjeli su i previe toga, a z a p r a v o nita, i n i g d j e se nisu p r a v o smirili. D o b a r o d m o r znai: s l o b o d a n o d sata, s l o b o d a n od s v a k o g pritiska i svake urbe, bez efa ( o s i m o n o g n e b e s k o g a ) n e o p t e r e e n o uivati lijepe stvari ivota. D o b a r o d m o r znaci: biti vedar i z a d o v o l j a n , ali ne i zaboraviti l j u d e koji n i k a d a n e m a j u o d m o r a . M o d a j e tvoj najljepi o d m o r tik uz tvoja vrata, g d j e netko eka na m a l o radosti i na pregrt sree.

228

229

31.

srpnja

S T O J E VANO

Kolovoz

O d r a s l i vie ne znaju to je u ivotu vano. O n i m i s l e , vano j e m n o g o novaca i m n o g o m o i , k u a , titula, utjecajan p o l o a j . K a d vide n e t o to i m s e d o p a d n e , o d m a h p i t a j u : K o l i k o to stoji i k a k o se to m o e d o b i t i ? H o e imati, h o e postati b o g a t i , biti neto veliko. S m i j e n o j e , ali o n i su z a p r a v o tako maleni i ogranieni u s v o j e m u s k o m svijetu u k o j e m d o m i n i r a j u p o h l e p a i nasilje. U svijetu odraslih sve izgleda m r a n o i t m u r n o . U n j e m u d j e c a m o g u s a m o sanjati o s u n c u i z v i j e z d a m a . U n j e m u se ne govori o lijepim stvarima. Tu je rije o b o m b a m a i r a k e t a m a . To je vano. To su znakovi m o i . Veliki vjeruju u to. C v i j e e u m j e s t o b o m b i : k a k a v san! Ali u svijetu odraslih se ne sanja. Iz njega su nestale djeje b a j k e , a u m j e s t o njih ula jeca-vojnici. D j e c a u o v o m e svijetu n e m a j u vie ivota. D j e c a znaju t o j e vano. Vano je smijati s e , diviti se, igrati. C v i j e e je vano. I b a j k e . Veliki nita od t o g a ne r a z u m i j u . O n i m o r a j u o d d j e c e jo m n o g o tota nauiti. Praznici su za to vrlo p o g o d n o vrijeme.

230

1.

kolovoza

2.

kolovoza

POSTATI S L O B O D A N OVJEK

NOVE OI 1 NOVO SRCE

Je li sve j a s n o t o se tie praznika? Ima li sve za s t v a r n o lijep o d m o r ? N e ? Misli, n e m a a u t o m o b i l , k a m e r u , b u n g a l o v za ljetovanje, n o v a c a za d a l e k a p u t o v a n j a ? N e m o j biti z b o g t o g a zabrinut! Vui sa s o b o m sve to b l a g o n i k a k o jo ne znai i lijepo ljetovanje. Ne daj se zarazili turistikom i n d u s t r i j o m . U njoj je sve u n a p r i j e d t o n o p r o g r a m i r a n o , sve p r o p i s a n o , sve to tko m o r a raditi. Ne daj se uvui u n o v o r o p s t v o , koje iziskuje tvoje ivce od rana j u t r a do k a s n o u n o . T k o je najsretniji Ijetovatelj? o v j e k koji je s l o b o d a n . o v j e k koji je o s l o b o d i o d u h i srce; koji ne g l e d a na d r u g e sa zaviu i ne stidi se uivati u u d i m a k o j i m a je o k r u e n , a koja su mu tako blizu da ih o b i n o i ne opaa. S m a l o matovitosti sve e grmlje pripasti tebi. Sve e s u n a n e zrake vrijediti za tebe, k r u n u srvorenja. I sva e ti stabla podariti sjenu. Sve cvijee e za tebe cvasti. K o l i k o u d a , koje li sree za ovjeka koji jo nije p o s t a o standardizirani m a s o v n i p r o i z v o d v i s o k o t e h n i z i r a n o g drutva i njegova doivljavanja! Praznici z n a e : postati p o n o v n o s l o b o d a n ovjek tragajui za t i s u a m a izgubljenih radosti.

G l e d a t i lijepe stvari! T o m o e j e d i n o o n a j tko je u svojoj nutrini p o s t a o otvoren i s l o b o d a n , tko se m o e o p u s t i t i , t k o se u s p i o smiriti. S n o g o m na gasu sve vidi tek l e t i m i n o . S g l a v o m p a k u s p i s i m a a s r c e m p o k o p a n i m u pohlepi ne vidi ba nita. Sve p o s t a j e d o s a d n o i p u s t o . Praznici z n a e : smiriti se. G l e d a t i lijepe stvari! Jesi li ikad p r o m a t r a o brezu, osjetio njezin njeni list? Z n a li da ne p o s t o j e d v a s a s v i m j e d n a k a lista? Sve j e t o rad p o mjeri, n e m a m a s o v n e p r o i z v o d n j e . Jesi li se ve divio stablu j a b u k e i stablu k r u k e koja rastu u vrtu blizu j e d n o d r u g o m e ? S v o j i m n o g a m a s t o j e n a i s t o m e tlu, u z i m a j u iz z e m l j e istu h r a n u , n j i h o v e grane o b a s j a v a isto s u n c e . N o , j a b u k o v o stablo rodi j a b u k a m a , a k r u k o v o k r u k a m a . J a b u k e i k r u k e iz iste o s n o v e i istoga tla, a ipak su tako razliite o b l i k o m , b o j o m , m i r i s o m , o k u s o m . F a n t a s t i n o ! Ali tko i m a oi da to vidi? K a d najnoviji m o d e l a u t o m o b i l a p r o e u l i c o m , ljudi se zaustave i okreu divei se. K r a j n j e j e vrijeme d a d o b i j e m o d r u g e oi. O i za g l e d a n j e lijepih stvari! Ali m o d a se za to m o r a najprije izmijeniti srce? G o s p o d i n e , daj n a m n o v o srce i nove oi da g l e d a m o u d a i b u d e m o sretni.

232

233

3.

kolovoza

4.

kolovoza

MNOGO

LJEPE

PODEIITI NA RADOST

Priuti sebi praznike! I B o g ti ih eli priutiti. On bi h t i o da n e k a m o o d e , r e c i m o , u p r i r o d u . On ti od srca eli da si priuti o p u t e n o s t i i o d m o r a . Z a t o o n d a ne povesti i N j e g a sa s o b o m na praznike? Z a t o n a B o g a misli s a m o u alosnim t r e n u c i m a , u n e u t j e n i m s i t u a c i j a m a k a d vie n i t k o ne m o e p o m o i , ili kad se nade pred tekim i s p i t o m i ne zna h o e li ga poloiti? N a B o g j e B o g ljubavi, B o g radosti. S B o g o m u s v o m srcu, u svojoj d u i , u s v o j i m o i m a d a n i p r a z n i k a bivaju m n o g o ljepi. Tada se p u t e m nee ponaati k a o d a cesta, a u t o , vlak, hotel, k a m p , plaa k a o da sve to postoji s a m o za tebe. T a d a e biti srdaan i susretljiv i paziti i na p o t r e b e d r u g i h , koji t a k o e r ele m i r i o d m o r . T a d a nee zaboraviti d a i m a ljudi koji n e m a j u p r a z n i k a , da i m a ljudi u potrebi. T a d a e ti ostati u svijesti da ovjek i na ljetovanju m o t a biti u m j e r e n . Podi na ljetovanje s B o g o m , tada e se u to lijepo vrijeme sve s n a g e tvojega ivota obnoviti i p o m l a d i t i .

D a b u d e sretan, m o r a s v o j u n u t r i n u podesiti na radost, m o r a se vjebati u radosti. U m j e s t o d a s e uvijek bavi s a m o s v o j i m b r i g a m a , p o k u a j svjesno zapaziti sve t o razveseli uje. N a p i i e m u se svaki d a n moe radovati, na primjer ugodnoj sobi, u k u s n o m objedu, s r d a n o m e licu, u d o b n o j stolici, lijepom cvjetnom aranmanu, n a p e t o j knjizi, t o p l o m krevetu. E v o , i p a k t i j e d o b r o ! Z a t o s i o n d a nezadovoljan? M o r a svladati u sebi tu n e s r e t n u s k l o n o s t da s v e m u prigovara i uvijek trai neto to drugi i m a j u a tebi n e d o s t a j e . Svladavaj svoju zavist i svoj p e s i m i z a m . Istinska radost ivota ne nastaje iz j a d i k o v a n j a , k u k a n j a i rezignacije, n e g o iz o d o b r a v a n j a , n a d e i s a m o s v l a d a v a n j a . Z a p j e v u i svaki d a n neku p j e s m i c u , m a k a r redovito p a d a o g l a s o m . T a k v a m e l o d i j a izjutra o t p u h u j e prainu s tvoje d u e . Idi d o b r o raspoloen na p o s a o , a uveer uini d v o j e : z a m o l i B o g a za o p r o t e n j e za sve p o g r e k e d a n a i zahvali mu za sve to je bilo d o b r o . T i h a r a d o s t razlit e se t v o j o m n u t r i n o m i ti e zaspati bez tableta, p o p u t m a l e b e b e .

234

235

5.

kolovoza

6.

kolovoza

SAMOA

KAKO E BRAK POSTATI SRETAN

M o e biti s a m a da nisi u s a m l j e n . Moe biti neoenjen i osjeati se z a t i e n i m . A moe biti s tisuu ljudi z a j e d n o a osjeati se s t r a n o u s a m l j e n i m . S a m o a j e m o d e r n a boljetica. Ne ozdravlja se od toga sljepljujui ljude j e d n e s d r u g i m a . Ljudi su vie n e g o ikada stijenjeni u n e b o d e r i m a , p o d z e m n i m eljeznicama, s u p e r m a r k e t i m a , u kinu, na s p o r t s k i m igralitima, na festivalima, na m j e s t i m a za o d m o r . Ali to s a m o u ini s a m o jo g o r o m . S a m o a o d k o j e d a n a s trpi toliko ljudi izrasta iz osjeaja p r a z n i n e , iz osjeaja da n i g d j e nisi zatien. I veina psihijatara je pred tim n e m o n a . Jer najdublji razlozi u s a m l j e n o s t i isto su d u h o v n e naravi, a tu p o n a j p r i j e m o r a ovjek s a m lijeiti s a m o g a sebe. Rije je o d u h u i srcu, o d u e v n o j sigurnosti, koja je m o g u a j e d i n o u ozraju prave ljubavi. A to se srce vie r a s p r o d a na materijalna d o b r a , to n e s p o s o b n i j i m a p o s t a j e m o za tu vrstu ljubavi. Plaimo se tiine, o t v o r e n o s t i za B o g a , m o l i t v e . Traimo u mraku, u opojenosti, u tami. N i g d j e n i s m o vie k o d k u e . Posvuda s m o p o strani, vani, u hladnoi. iri se o a j . Vjerujem, priklanjanje B o g u kao O c u , koji je na svoj dlan u p i s a o i tvoje i m e , moe uiniti uda.

S r e t n i ste u s v o m b r a k u , s a s v i m sretni. To je uvelike m o g u e , pa i k o d vas. Z a p o n i t e svaki d a n s o v o m m i l j u : Voljet e m o s e u z a j a m n o takvi kakvi j e s m o , s istim p o g r e k a m a i s l a b o s t i m a , d a n a s , sutra, prekosutra. Z n a d e m o da s m o kao m u k a r a c i ena s a s v i m razliiti i n o r m a l n o n a m je d a s u d r u g esto reagira s a s v i m d r u k i j e . T i m e se ne uzbuujemo. N e pravimo nikakvu d r a m u zbog neoekivanih dogaaja i pokuavamo s humorom trnje pretvarati u rue. e l i m o k o m a d i n e b a n a zemlji i s t v a r a m o si ga s a m i , k o d k u e , s malim svakodnevnim stvarima. B d i j e m o n a d n a o m ljubavi k a o n a p o e t k u naeg o d n o s a . Z a p o i n j i t e tako svaki d a n i m i s l i t e na to d a j e iznad nas N e t k o k o m e s m i j e t e d o i z a j e d n o s p o t p u n i m povjerenjem: Bog. N e sudac, nego Otac. N e B o g z a loe d a n e , n e g o z a sve d a n e . On vas nee tek tako o s l o b o d i t i vaih briga i strahova, ali e d o p u s t i t i da vaa ljubav k r o z a sve to raste, a s ljubavlju i vaa u z a j a m n a r a d o s t i r a d o s t n a d i v o t o m .

236

237

7.

kolovoza

8.

kolovoza

J O NISI D A O S V E

DANAS

L j u d i m o r a j u uloiti najvie t r u d a d a ljube jedni d r u g e . I u b r a k u je tako. N a k o n prve lavine prisizanja na ljubav sve do s m r t i p o l a k o se opaa da ba n i s m o svaki d a n pripravni umrijeti za d r u g o g a . T o m e p o d s j e a n a o n o l j u b a v n o p i s m o k o j e j e netko n a p i s a o : N a j d r a e zlato, v o l i m te vie n e g o to m o g u iskazati. S t o b o m u kroz vatru, nita mi nee biti previe. V j e n o u te ljubiti. U p o t p i s u : T v o j d r a g i . A zatim je s a s v i m d o l j e s t a j a o d o d a t a k , n a brzinu o m e t n u t : D a k l e , do nedjelje - a k o ne b u d e kie! N e r i j e t k o je slino i u s v a g d a n j e m ivotu. U m a t i , u rijeima l j u b a v je s a s v i m laka. Uvijek iznova visim na p i t a n j u : Z a t o ljudi ne izdre ljubav? Z a t o je tako teko izdrati svaki d a n zajedno? V j e r u j e m , mi ljudi j a k o se esto z a v a r a v a m o . T v r d i m o dodue da volimo druge, ali z a p r a v o v o l i m o s a m o sebe. Previe misli na o n o to d r u g i m o t a uiniti za tebe. D r u g i m o r a biti srdaan, nositi te na r u k a m a , ne s m i j e ti nita predbacivati, ne s m i j e biti loe raspoloen. K o d i n a j m a n j e g razoaranja ti se osjea r a n j e n i m . P r e m a l o misli na o n o t o bi ti trebao uiniti d r u g o m e , to ti moe d r u g o m e d a t i . A tajna je u o v o m e . N e m o j prebrzo rei: N e voli m e , sve dotle d o k g o d nisi sve d a o .

D a n a s m o r a ivjeti. D a n a s m o r a biti sreran. N e m o j biti potiten z b o g o n o g a t o s e d o g o d i l o juer. Ta na t o m e ne moe vie nita izmijeniti. N e m u i s v o j e srce j u e r a n j i m s t r a h o m , prerjeranim b r i g a m a o k o o n o g a to dolazi. O s l o b o d i s v o j e srce d a ivi d a n a s , tla b u d e sretan s a d a , u o v o m t r e n u t k u . T o nije j e d n o s t a v n o , prije svega, a k o te je ivot teko p o g o d i o , a k o si se razoarao u ljubavi, a k o su ti se o e k i v a n j a razbila. N e d o p u s t i d a tvoja ivotna r a d o s t i tvoja srea ovise o g o d i n j e m o d m o r u koji je p r o a o ; o poslu koji p o n o v n o z a p o i n j e ; o n o v a n i k u , o probavi, o v r e m e n u , o s t o t i n a m a b e z n a a j n i h sitnica. U z m i s a m svoju s u d b i n u u ruke. Sve ovisi o t o m e k a k a v si iznutra, u svojim mislima i osjeajima. T r a i uvijek svjetlo, a o n o m r a n o ostavi g d j e lei. A k o t i u n a t o t o m e b u d e p o n e k a d teko, p o k u a j m a l o biti p o p u t klauna. On u s v o m srcu plae, ali ipak n a s m i j a n a lica svira djetetu violinu. T a k o se i n j e g o v o vlastito srce lijei od alosti.

238

239

9.

kolovoza

10.

kolovoza

OSTATI

MLAD

TVOJ VLASTITI IVOT

M l a d i star, to nije p i t a n j e g o d i n a . I m a m l a d i h ljudi koji izgledaju s t r a n o stari, i starih koji djeluju oaravajue m l a d e n a k i . M l a d si d o k l e g o d n e misli d a zna sve; dokle god ima smisla za humor; d o k l e g o d si veseo i moe se diviti n e e m u n o v o m t o otkriva.

B l a g o s t a n j e m o e imati loih p o s l j e d i c a . M e d u najgore spada duhovno osiromaenje. M n o g i d a n a s i m a j u k u u p u n u t i s u u stvari, s m n o g o u d o b n o s t i , ali glava im je prazna. O d u z m i im televiziju, p u t o v a n j a i v r i j e m e , i o n i vie n e m a j u o e m u razgovarati. Prazni su, b e z m a t e , bez misli. M a t e r i j a valja za s o b o m m a t e r i j u - b u j i c a k o j a sve nosi. O d u p r i se toj bujici, o n a i tebi prijeti.

S t a r si a k o se plai svega n e o b i n o g a , a k o s e kree s a m o p o z n a t i m , u t r t i m p u t o v i m a ; a k o se z a d o v o l j a v a s p r o s j e n i m m i l j e n j e m ; a k o se sve vrti o k o tebe; a k o govori s a m o o sebi. A l i m l a d si, svje i sretan a k o si otvoren za n o v o , a k o i m a osjeaja za vie stvari; a k o s i pripravan p o m o i d r u g i m a ; a k o o s t a n e j e d n o s t a v a n ovjek koji j o uvijek m o e neto nauiti. P o k u a j ostati m l a d i d r u g e zaraziti s v o j o m veselou i sovjim o p t i m i z m o m . T a d a e i stari zarali svijet o k o tebe biti p o n o v n o m l a d i p o l e t a n .

N e d a j d a o d tebe uine a u t o m a t , k o j i se izvana posluuje, a iznutra je mrtav. Potrai uvijek iznova m a l o tiine. Z a u s t a v i se, n a d i v r e m e n a za s a b r a n o s t . U p u s t i se u ozbiljan razgovor. Proitaj n e k u d o b r u knjigu koja p o t i e na razmiljanje. S l u a j d r u g e , a d o n o s i vlastite z a k l j u k e . Trai svoj vlastiti p u t , ivi svoj ivot. Oslobodi se mode javnog mnijenja, koja te najprije p r i m a m l j u j e a na k r a j u z a r o b l j a v a . U i v a j prednosti b l a g o s t a n j a , ali ne daj d u h u i srcu da p o s t a n u sivi, sivi sa s i v o m m a t e r i j o m : bezlini, besmisleni ivot. R a d o s t i srea z a p o i n j u rasti uvijek iznutra, n i k a d a izvana.

240

241

11.

kolovoza

12.

kolovoza

NKPOTRI-BNO

TRPLJENJE

VRIJEDI T R U D A

1 eka p a t n j a p o s t a j e jo teom a k o j e ljudi n e p o t r e b n o n a n o s e jedni d r u g i m a . M l a d a ena s h e n d i k e p i r a n i m d j e t e t o m ostavljena od s v o g a m u a na cjedilu. J e d n a u p l a k a n a m a j k a pripovijeda 0 2 3 - g o d i n j e m sinu i snahi: o b o j e u zatvoru z b o g trgovanja d r o g o m i z l o u p o t r e b e d r o g e . N e k i ovjek jedva izbjegao teku p r o m e t n u n e z g o d u , koju je p r o u z r o k o v a o kolega s posla; ovaj i m a o d n o s sa e n o m t o g ovjeka, koji misli da je to bio p o k u a j ubojstva. J e d a n d r u g i par: u braku nisu jo ni p u n e dvije g o d i n e , imaju d o v o l j n o n o v a c a , d o v o l j n o s l o b o d n o g v r e m e n a , ali uza sve to stalno su u r a z m i r i c a m a i svai i izljevima bijesa. S a d a ive o d v o j e n o i u z i m a j u tablete za s m i r e n j e . P r o i v l j a v a m o teku krizu. Ili je to m o d a s l o m j e d n o g s v j e t o n a z o r a u kojem se sve vrti o k o n o v c a i vlastite koristi, svjetonazora koji bjei od s v a k o g n a p o r a 1 od svake rtve k a o od kuge? Doli s m o do najnie toke. 1 terapeuti su b e s p o m o n i . L j u d i m o r a j u lijeiti s a m i sebe. P o z n a j e m najsretnijeg ovjeka n a svijetu. S t a n u j e u j e d n o m s a m o s t a n u . On radi i moli i n i k a d a ne ide na o d m o r . M n o g o se s m i j e . Lice mu se ari od zadovoljstva i radosti. N o v a c m u n e znai nita. Ima tako m a l o potreba. M o d a je to razlog to je tako sretan?

B u d i blinji! I m a j oi o t v o r e n e , d a n e prode p o r e d d r u g i h k a o da su oni za tebe zrak. B u d i blinji! P o k u a j shvatiti ljude pored sebe. Stavi se u njihovu situaciju, uskoi u njihovu kou. To i nije tako j e d n o s t a v n o . S time nisi tako brzo g o t o v k a o s k u o m koju gradi, kao s kuhinjom koju posprema, ili s i s p i t o m koji polae. S time nisi n i k a d a gotov. I o od tebe svaki dan iziskuje svu s n a g u srca i d u h a . Ali vrijedi truda. T a d a vie nee prolaziti pored ljudi k a o farizej u z d i g n u t a n o s a . B o l j e e razumjeti s v o j e blinje i m a n j e ih suditi. Iza o p o r e vanjtine otkrit e k o l i k o li drugi o s k u d i j e v a j u i trebaju ljubavi, r a z u m i j e v a n j a , prijateljstva i p o m o i . Svi su ljudi vrijedni t r u d a .

242

243

73.

kolovoza

14.

kolovoza

NAUITI IVJETI SRCEM

BRINUTI SE

S v i mi i m a m o p o t e k o a i p r o b l e m a . To s p a d a u na ivot. N o , n e s m i j e svaka n a p e t o s t d o v o d i t i d o l o m a . A to se u nae d a n e d o g a a i suvie esto. Vie ne e l i m o p o m o i jedni d r u g i m a nositi teret. N e elimo vie prihvatiti jedni d r u g e , n e elimo p o d n o s i t i t u e n e d o s t a t k e , ne elimo vie oprostiti jedni d r u g i m a . O v i h s a m d a n a doivio t o su ljudi u panici. Ve n e k o l i k o g o d i n a j e d n a j e ena u d a t a za m u k a r c a n a g l e u d i , intelektualca. O n vie n e m o e vladati s o b o m . Z b o g sitnica zlostavlja enu. o v j e k etrdesetih g o d i n a . Preko t e l e g r a m a s a z n a j e da ga je ena napustila. Izvan sebe j e , tri p u t a telefonira, diktira p i s m o , u z i m a otrov, ali ga s p a a v a brza intervencija lijenika. 1 akve se d a n a s tragedije d o g a a j u . Krajnje v r i j e m e da ljudi o p e t n a u e ivjeti; da n a u e biti z a d o v o l j n i s m a l i m s t v a r i m a ; d a n a u e vladati s o b o m ; d a naue d r a g o v o l j n o , i z ljubavi p r e m a d r u g o m e , neega se odrei; da n a u e podariti o p r o t e n j e . K r a j n j e je v r i j e m e da ljudi u o v o m e svijetu, koji je z a g a e n t o l i k i m l u d i m i d e j a m a , opet n a u e ivjeti s r c e m .

N e p o m i l j a j d a s i g o t o v s ljubavlju a k o n e m a nita protiv s v o g a blinjega. T o j e s u h a d o b r o h o t n o s t , iluzija prijateljstva. O d n o s i se m i r n o , ne ini nita loe, p u t a sve da ive. E t o slike d o b r o s i t u i r a n o g a s a v r e n o g m a l o g r a a n i n a , zatienoga pod svojim staklenim zvonom n a s u p r o t g r u b o m e svijetu! T a k o postaje s u o d g o v o r a n za kolektivnu r a v n o d u n o s t koja gui na ljudski suivot. e l i li uistinu ljubiti i biti sretan, m o r a t e se za ljude brinuti, za o n e o k o sebe, koji su povjereni rvojoj brizi, s k o j i m a z a j e d n o stanuje, razgovara, smije se. Brinuti se - to te o b v e z u j e i o t r g n u j e te iz m a l o g a , u s k o g a svijeta tvojih vlastitih interesa. Brinuti se jest ivotno p o t r e b n o da ne z a k r l j a m o . Brinuti se - to m o e poremetiti tvoj l a g o d n i mir. S time m o e biti p o v e z a n o m n o g o uzrujavanja i srdbe. P o n e k a d si optereen t e k i m b r i g a m a a ne m o e ni s k i m o t o m e razgovarati. B r i n u t i se m o e zadati m n o g o briga. Ali to je p l o d istinske ljubavi. I u osnovi d o n o s i najbolji od svih darova: ivot. l a k o i u tvoj ivot dolazi b o j a i p o n e k a d , m o d a rijetko, osjeaj n e i z m j e r n e zahvalnosti, p r e d o k u s n e p o z n a t o g a raja.

244

245

15.

kolovoza

76.

kolovoza

V E Z KOJI SVE P O V E Z U J E

SREA NIJE NA O N O J D R U G O J OBALI

P r a v a j e m a j k a d i v n o bie. O n a j e srce svake obitelji, vez koji sve p o v e z u j e . O n a j e p o m i r e n j e , mir, radost, sigurna luka. Prava m a j k a ini iz ljubavi najnevjerojatnije stvari. A k o j o ima o c a ili m a j k u , ne d a j da b u d u u h l a d n o i , bez tvoje ljubavi. I m a o i titulu d o k t o r a , ili b i o visoki inovnik, poznati politiar, poslovni ovjek ili neto d r u g o , neovjek si a k o se stidi svojih roditelja. D o d u e , n e ostavlja i h d a g l a d u j u . O n o najnunije i m a j u . Ali se osjeaju k a o o t p a d , k a o tetet, s u v i n i m a , jer im n e d o s t a j e tvoja n a k l o n o s t , tvoja panja, jer su izgubili srce s v o g a vlastitog djeteta. I z m e u roditelja i djece m o e se tota d o g o d i t i , m o d a je d o l o i do l o m a . Ali, to g o d bilo: K a d su ljudi u nevolji jer im n e d o s t a j e tvoja ljubav, m o r a zaboraviti sve, ba sve, i o p e t biti d o b a r , te p o n o v n o donijeti cvijee, cvijee k o j e o n i trebaju: svoju n a k l o n o s t , s v o j u d r a g u prisutnost, svoju p o m o . N e m o j ekati s cvijeem da u m r u .

Z a t o uvijek gleda n a o n u d r u g u s t r a n u ? Z a t o uvijek misli da drugi ljudi i m a j u vie sree? T a k o brzo kae: D r u g i i m a j u sree. i n i m sve to m o g u , a ipak n e m a m anse. D a , tako je u ivotu. O n a d r u g a o b a l a uvijek j e m n o g o ljepa. O n a j e m a l o udaljenija. K a o zaslijepljen zuri u taj blistavi sjaj. Ali zar jo nikad nisi p o m i s l i o da i o n i na d r u g o j obali p r o m a t r a j u tebe i misle k a k o si ti sretan!? Jer i oni k o d tebe uvijek vide s a m o lijepu fasadu. A nita ne znaju o b r o j n i m b r i g a m a to ih nosi d u b o k o u s v o m srcu. V e l i k o je u m i j e e ivjeti sretno. To se u m i j e e sastoji prije svega u z a d o v o l j s t v u . B u d i veseo i z a d o v o l j a n , jer j e d n o j e s a s v i m s i g u r n o : T v o j a srea nije na o n o j d r u g o j obali.

246

247

17.

kolovoza

18.

kolovoza

POTREBNA NAM JE KIMA

O ODSUTNIMA SAMO DOBRO

N a svijet j e sasvim pristojno n a p u e n l j u d i m a b e z k i m e , bez karaktera. O n i o d u e v l j e n o z a p o i n j u neki p o s a o , zvanje, brak, i v o t n u z a d a u . O s j e a j u se j a k i m a - sve d o k ne d o d u p r o b l e m i , vrijeme o s k u d i c e , n e n a d a n i udarci. K a d p o s t a n e teko, n e m i l o i m r a n o , uplae se i p r e s t a n u . N e d o s t a j e i m s p o s o b n o s t d a izdre, vladanje r a s p o l o e n j i m a i o s j e a j i m a , s a m o p o u z d a n j e , vrstina i p o s t o j a n o s t . Nedostaje im kima.

R a k : svi znaju za tu s t r a n u bolest. A z n a li da p o s t o j i i n e k a vrsta d u h o v n o g a raka koji b u j a isto tako l a k o i p o d j e d n a k o razorno? To je loe g o v o r e n j e o d r u g i m a , o g o v a r a n j e : klevetanje d r u g i h , n e o p r a v d a n o pripisivanje d r u g i m a nekih loih stvari, irenje u j a v n o s t g l a s i n a k o j e d r u g o g a p o v r j e u j u . T a j z l o u d n i rak p o t k o p a v a brakove, rastae obitelji, razara prijateljstva. O s u u j e nevine n a s m r t . O n i bivaju d o t u e n i , esto u z p o m o najveih lai. T o s e u m a l o m e d o g a a u obitelji, m e u s u s j e d i m a ,

I m a ljudi bez k i m e koji su tako roeni jer ni njihovi roditelji nisu imali k i m e . O n i t u n e m o g u nita. I m a ljudi bez k i m e koji su t a k v i m a postali jer su vrijednosti k a o to su s n a g a volje, rtva, k o n c e n t r a c i j a , svijest dunosti u njihovu o d g o j u bile t a b u - t e m e . A i m a ljudi k o j i m a su teret i k r u t o s t ivota slomili k i m u . O n i trebaju m n o g o r a z u m i j e v a n j a i nau p o m o . P o t r e b n a n a m j e k i m a d a n a m glava n e b i visjela, da h o d a m o u s p r a v n o i u o l u j a m a o s t a n e m o p o s t o j a n i , d a i z d r i m o t a m o g d j e drugi p o s u s t a n u , d a n e u s t u k n e m o pred nasiljem i da ne g m i e m o pred n o v c e m . S a m o ljudi s k i m o m stvaraju novi svijet.

u p o d u z e i m a , u iroj o k o l i n i , m e d u g r u p a m a i u d r u g a m a . U v e l i k o m e i s tekim p o s l j e d i c a m a to se d o g a a p r e k o m a s - m e d i j a , uvijek eljnih senzacija. Iz p o h l e p e za n o v c e m i k a k l j i v i m n o v o s t i m a ljudi bivaju o s u m n j i e n i i o i g o s a n i . Pred p u b l i k u se b a c a j u lai da bi ih se naderala. T o m s e raku o v j e k n e m o e o d u p r i j e t i . O d s u t n i su n e m o n i i l a k plijen. O n i n e m o g u o d g o v o r i t i , n e m o g u s e braniti. Z a d a j e im se u d a r a c n o e m u leda. Ne sudjeluj u t o m e ! O s v o j i m blinjima govori k a o da su prisutni. D r i se t e m e l j n o g pravila: O odsutnima samo dobro! A k o zna o d r u g i m a n e t o d o b r o i to p r o n o s i dalje, svaki e dan initi u d o .

248

249

19.

kolovoza

20.

kolovoza

CVIJEE SREE

T K O E SE BRINUTI ZA TOPLINU I SIGURNOST

V e i n a ljudi loi su tragai za s r e o m . Ve im je tisuu p u t a reeno i stotinu su p u t a to ve iskusili: N i j e zlato sve to sija! N o , u n a t o t o m e , oni u p o r n o vjeruju s u p r o t n o . U p r a v o su nepopravljivi. 1 dalje tragaju za n o v c e m , u i t k o m , z a d o v o l j s t v i m a , a n a k o n s v a k o g osvajanja d u b o k o su razoarani. J a d n i ljudi! G l a d u j u za m a l o sree, a njihovi najbolji snovi tonu u mulju. Ne daj se zavesti izvanjskim s j a j e m . C v i j e e sree m o r a saditi s a m , cvijee sree u vlastitu srcu. Z a p o n i s t i m e ve d a n a s , s m n o g o energije i j o vie strpljenja. T o cvijee i m a i z n e n a u j u a i m e n a : jednostavnost, dobrota, optimizam, ljubav p r e m a blinjemu. Sadi to cvijee, a k o treba, jedno za d r u g i m i u s k o r o e svaki d a n ubirati sreu za sebe i za d r u g e .

i t a m pismo jedne udovice, malo je hendikepirana i prima malu naknadu. Uz novanu nagradu n j e g u j e troje djece j e d n e b o g a t e d a m e k a d ova o d e na o d m o r . O n a pie: Z e n a je bila u p a n j o l s k o j i Italiji. u d i l a s a m s e kad s e vratila. N i j e m n o g o pripovijedala. D j e l o v a l a je n e r v o z n o i n e z a d o v o l j n o . O i t o joj je bilo m r s k o t o e se sada m o r a t i opet brinuti za svoju d j e c u . V j e r u j e m da su neki h e n d i k e p i r a n i sretniji od m n o g i h bogatuna. K a d bih m o r a o stvarati neki novi svijet, najprije bih stvorio m n o g o d o b r i h m a j k i . P a n e sastoji s e e m a n c i p a c i j a ene u t o m e da b u d e s l o b o d n a od svih veza, a p o t o m da p o s t a n e zarobljenica ili razmaenica ili da b u d e p o n i e n a k a o plijen p o u d n o g svijeta m u k a r a c a . P r a v a e m a n c i p a c i j a ene sastoji se u njezinu p u n o m razvitku. e n e su n e n a o m j e s t i v e u h l a d n o m e svijetu u k o j e m se kae: B u d i hladan k a o led i misli to vie na svoju p r e d n o s t ; o s j e a j n o u nee dobiti nita. T a k o iz o v o g svijeta iezavaju s p o s o b n o s t uivljavanja, n e s e b i n o s t , d o b r o t a , prijateljstvo, s p r e m n o s t p o m o i . L j u d i p o s t a j u kruti, o g o r e n i , s t a l n o n e z a d o v o l j n i . T k o e se u t a k v o m e svijetu brinuti za toplinu, s i g u r n o s t , za p o m o i t a k o l j u d e pomirivati sa i v o t o m ? N a j e m a n c i p i r a n i j a , najsnanija, najsretnija ena na svijetu jest m a j k a . N e k a ivi e m a n c i p i r a n a ena!

250

251

22.

kolovoza

MEU

LJUDIMA

ZBRKA

Je li se tvoj ivot n a s u k a o u n e k o m m r a n o m predjelu, bez izlaza, bez poleta, bez radosti i prije sVega bez odvanosti? M o d a si jedan od mnogih koji se o s j e a j u u s a m l j e n i m a jer misle da ne vrijede nita? U s a m l j e n i m a jer s u s a m i sa svim s v o j i m t r p l j e n j e m , pa ni svoje rijetke radosti ne m o g u ni s k i m podijeliti? M o d a je o v o za tebe izlaz: U z m i svu svoju odvanost u svoje ruke i p o s t i g n i da n e g d j e b u d e koristan, iskazi d r u g o m e uslunost, j e d n o m , p a jo j e d n o m , p a jo j e d n o m . M o d a misli d a j e t o nametljivo i s t r a n o teko. N o , a k o s i j e d n o m ve z a p o e o , i s p a d a d a j e t o o n d a s a m o u p o l a teko. Iskusit e: I ti n e t o vrijedi, i d o b r o je da si tu. T a k o e o p e t u tvoj ivot ui s m i s a o i opet e, prije svega, m e d u l j u d i m a biti k o d k u e .

B i t i oenjen, z a r u e n , a ne biti vjeran, to d o n o s i z b r k u u itav ivot. O d j e d n o m s e n a d e pred nerjeivim p r o b l e m i m a , u p a d a u b e z n a d n e situacije. N e v j e r a najee z a p o i n j e u v l a s t i t o m b r a k u . Partner, partnerica d j e l u j e u m o r n o i h l a d n o . B r a k vie nije tako iv i uzbudljiv. N i t a vie nije k a o na p o e t k u . N o , t o j e sasvim n o r m a l n o . Pogreka z a p o i n j e k a d s e takav n o r m a l a n razvoj p r o m a t r a k a o n e d o s t a t a k ljubavi u d r u g o g a i k a d se u kritinim t r e n u c i m a p o m i s l i k a k o se vie ne m o e p o u z d a t i j e d n o u d r u g o . T a d a s e u m i j e a n e t k o trei. Poznaje ga ili p o z n a j e je m o d a ve d u g o i s a d a o d j e d n o m vidi novu a n s u . O p r e z ! Ne umiljaj sebi da e taj trei rijeiti sve. N e , stvari p o s t a j u s a m o j o k o m p l i c i r a n i j e a brak je na p u t u da se r a s p a d n e . Z n a m d a i m a situacija k a d zajedniki ivot p o s t a j e neizdriv. Ali n e m o j prebrzo misliti da je t a k o i k o d tebe i da je u o v o m sluaju n e m o g u e ostati vjeran. Izdrati n e k o l i k o d a n a d u e tajna je svih p o b j e d a .

252

253

23.

kolovoza

24.

MANJE JADANJA

O D J E D N O M JE ZNAO SVE

B i j a e neki ovjek s m r t n o nesretan. D a n i n o se tuio i j a d a o k a k o n e m a cipela. M i s l i o je k a k o je najsiromaniji ovjek na svijetu, d o k j e d n o g d a n a n e opazi ovjeka u invalidskim k o l i c i m a . Silno zaprepaten, otkrio je neto vrlo u d n o v a t o : Taj ovjek nije i m a o n o g u ! A ipak se s m i j a o , s m i r e n o si je m o t a o cigaretu i izgledao z a d o v o l j n o . M o d a i ti g u b i previe v r e m e n a , previe energije i ivotne radosti alei se na sve i sva. Z n a m , ivot nije uvijek lagan. Ali razmisli m a l o . A k o bi htio prigovoriti z b o g jela, sjeti se ljudi koji n e m a j u to jesti. A k o se koji d a n ne osjea d o b r o i o d m a h p o s t a n e loe volje, sjeti se b o l e s n i k a k o j i g o d i n a m a lee u krevetu. Misli vie na d r u g e , i m a n j e e se jadati i bit e m n o g o sretniji.

D i g l i su me iz kreveta. U m i r e . Traio je Vas. N e e jo d u g o . S a t i m a s a m sjedio u z t o g e t r d e s e t d e v e t o g o d i n j a k a . B i o j e jedan o d najvitalnijih najvedrijih ljudi k o j e s a m ikada u p o z n a o . N j e g o v jaki o p t i m i z a m u n e k o l i k o mjeseci sasvim se s l o m i o . S v o m se s n a g o m o p i r a o bolesti. Prilijepio se za ivot. N a d a o s e protiv svake n a d e . Plaio s a m se svretka. Bio je d u b o k vjernik, ali d o k je bio p o t p u n o pri svijesti, pitao je: Zato? Ako je Bog dobar, zato o n d a ovo trpljenje i u m i r a n j e ? J a s a m rako m l a d . M o j a m e obitelj treba. Z a t o ? A ja? Ja bih b i o m o r a o o d g o v o r i t i d a nita o d t o g a n e r a z u m i j e m . A l i u j e d n o m trenutku, u m j e s t o da izgubi vjeru i o a j a v a , iz njegove se n u t r i n e javilo s m i r e n o povjerenje. Neshvatljivo povjerenje koje je d o p i r a l o m n o g o d u b l j e od njegova razmiljanja i osjeanja. O n j e o d j e d n o m z n a o sve. Prihvatio je, i p o t r e s n o se o p r o s t i o od svoje ene i svoje djece. K a o d a g a j e vrsto drala neka nevidljiva ruka i kao da se s v i m svojim b i e m o d j e d n o m osjetio sasvim siguran i zatien.

254

25.

kolovoza

26.

kolovoza

NAPUSTIT!

TAJNA ZADOVOLJNOG OVJEKA

T k o razmilja o ivotu, neizbjeno se s u o a v a s l j u d s k o m n e m o i . Svaki se d a n d o g a a j u m n o g e stvari k o d kojih ne moe p r o m i j e n i t i nita. Ne moe ih sprijeiti, i m a o ti m n o g o novaca ili m a l o , b i o usamljen i s m n o g o briga ili sretnik k o j e m u u ivotu naizgled sve uspijeva. K a o ovjek, ti si g u b i t n i k . N i t a ne moe vrsto zadrati. Na kraju ti sve p r o m i e kroz prste. S a n j a , planira i gradi, slavi uspjehe. A o n d a o d j e d n o m d o d e trpljenje, razoaranje, no. K a t k a d i z n e n a d a kao m u n j a d o d e nesrea, bolest, s m r t . Poznaje takve ljude, m l a d e i stare, koji odlaze i vie se n i k a d ne vrate, bliske d r a g e ljude. H t i o bi ih vrsto zadrati, k a o i sebe. H t i o bi da lijepi dan n i k a d a ne zavri. Pa ipak, m o r a napustiti, svaku veer m o r a napustiti jedan d a n , a j e d n o g a d a n a sve. N e m o r a s a d a z b o g t o g a poeti plakati. Nije to razlog za k u k a n j e k a k o si malen i n e m o a n . Ali niti razlog da bjei u ovaj svijet s n j e g o v i m p r i v i d o m . Tek k a d si iskusio svu svoju n e m o , sazreo si za B o g a . T a d a sve d o b i v a s m i s a o i cilj: tvoj strah, tvoje trpljenje, tvoje zdravlje i tvoja bolest, tvoj ivot i tvoje u m i r a n j e . Tek kad ne bi bilo B o g a , kad ne bi bilo b e s m r t n e ljubavi na o n o j d r u g o j o b a l i , tek bi tada sve bilo b e s m i s l e n o i savreno a p s u r d n o .

i v i o s a m d u g o i sretno, i m a o s a m svega d o v o l j n o , nita nisam traio, a d o b i o s a m jako m n o g o . O v o j e pisalo n a o s m r t n i c i S t i j n a Streuvelsa, m n o g i m a o m i l j e n o g f l a m a n s k o g pjesnika ( 1 8 7 1 . - 1 9 6 9 . ) . Do g r o b a je dovezen u bijelim k o l i m a , koja znae radost. U ovoj m a l o j , n j e g o v o m r u k o m zapisanoj reenici, lei jedna p o r u k a za sve nas. To je tajna z a d o v o l j n a ovjeka koji j e s v a k o m d a n u z n a o dati p r a v o m j e s t o i koji je m o g a o gledati i k r o z o n o t o je zastrto. D u g o bi trebalo traiti l j u d e koji to i d a n a s m o g u . Pa ipak, tu lei klju za g o m i l u p r o b l e m a o v o g v r e m e n a koje je tako prerazdraeno i na kraju ivaca. A k o se m o e zadovoljiti s m a l i m , d o b i t e vie nego to o e k u j e , a sve to d o b i j e bit e za tebe r a d o s n o iznenaenje, neka vrsta u d a , z b o g ega m o e voljeti ivot. eli li p a k uvijek imati i sve p o s j e d o v a t i , n i k a d a nee biti sit i uvijek e biti nezadovoljan. T a k o ti ivot ne m o e donijeti n i k a k v e radosti. T a d a si ptica tekih krila. N i k a d a nee m o i poletjeti p r e m a s u n c u .

256

257

27.

kolovoza

28.

kolovoza

O D B A C I O D S E B E SVOJI-

BRICE

KAO JEKA, KAO SJENA

S m i j e m li prenijeci j e d a n o d l o m a k iz j e d n e stare knjige? N a s t a l a j e o k o 2 0 0 g o d i n a prije Krista, pisac se zove Isus Sirah, a s p a d a u Bibliju. To t o tu stoji, vrijedi i d a n a s , za svakoga. N e preputaj se alosti i rte kinji se m r a n i m m i s l i m a . Veselje srca ivot je ovjeku i radost mu p r o d u l j u j e d a n e ivotne. Prevari s v o j e brige i utjei srce svoje, otjeraj od sebe alost: jer je alost p o g u b i l a m n o g e , o d nje n e m a koristi n i k o m u . Zavist i srdba s k r a u j u d a n e , i briga d o n o s i starost prije v r e m e n a {Sirah 3 0 , 2 1 - 2 4 ) . R a z m i s l i o o v o m e . Prije svega u o v o vrijeme kad si m n o g i z a d a j u tako m n o g o b r i g a z b o g svoje b u d u n o s t i i b u d u n o s t i svoje djece. D a n a s , k a d se toliko toga m o e k u p i t i , a ipak je t a k o m a l o radosti m e d u l j u d i m a . Sjeti se: I m a jo m n o g o d o b r i h ljudi, jo m n o g o lijepih stvari, d a z b o g njih b u d e r a d o s t a n . N e m o j u t o n u t i u neraspoloenje, u malodunost i p e s i m i z a m . Pesimisti g l e d a j u k a k o s u n c e izjutra zalazi. Po n j i m a se ak vie ne bi ni isplatilo ustati i zapoeti novi d a n .

Trai sreu, i nikad je nee nai. Sreu ti hvale k a o lijepog leptira za k o j i m m o r a trati. Ali nije tako. K a e m ti: N e m o j traiti sreu, o n a e d o i k tebi s a m a od s e b e . Srea je k a o sjena koja te prati kad na nju i ne misli. Srea e te obuzeti k a o divan osjeaj o n d a k a d zaboravi s a m o g a sebe, da bi ivio za d r u g e . T r a i n o v a c , i p o s t a t e b o g a t , moda i podmitljiv. Trai uitak, i bit e sit, m o d a n e u m j e r e n . Trai s a m a sebe, i nai e s e b i n j a k a . Pokuaj u m j e s t o toga zaboraviti sebe. Z a b o r a v i vlastiti uitak, svoju p r e d n o s t , svoje z a d o v o l j s t v o . Pokuaj obradovati s v o g a blinjega, utjeiti b o l e s n o g a , p o m o i s i r o m a h u , h e n d i k e p i r a n o m u pruiti d r u t v o . I j e d n o g e d a n a o d j e d n o m Otkriti da si sretan. S r e u n e moe k u p i t i n i k a k v i m n o v c e m svijeta. Srea je k a o jeka, k o j a ti o d g o v a r a j e d i n o kad daje s a m o g a sebe. S e b e dati - to znai ljubiti.

258

259

29.

kolovoza

30.

kolovoza

LIJEPI D A N I

POTEKOE

N e zaboravi lijepe d a n e ! K a d si u m o r a n , kad si u svai sa s v o j o m o k o l i c o m , k a d vie sebi ne zna p o m o i i osjea se s m r t n o n e s r e t n i m , sjeti se lijepih d a n a k a d si se neoptereen s m i j a o i o s j e a o j a k o u g o d n o , k a d si m o g a o d r u g i m a zraiti radost i z a d o v o l j s t v o k a o dijete koje n e m a nikakvih briga. N e zaboravi lijepe d a n e ! K a d j e horizont, d o k l e g o d p o g l e d o m m o e dosei, m r a a n , bez i j e d n o g traka svjetla, k a d ti srce p o s t a n e teko i m o d a p u n o g o r i n e , k a d su naizgled iezle sve n a d e da bi ikada j o m o g l o biti radosti i sree, pol rai u s v o j e m sjeanju lijepe d a n e kad je sve j o bilo tako d o b r o , k a d na n e b u nije bilo ni j e d n o g o b l a k a , k a d si se k o d dragih ljudi osjeao u g o d n o , kad su te drugi jo j a k o oduevljavali, oni isti koji su te sada razoarali, a m o d a i prevarili. N e zaboravi lijepe d a n e ! Jer a k o njih zaboravi, oni se vie n i k a d a nee vratiti. Ispuni svoju glavu m i s l i m a radosti, svoje srce p o m i r e n j e m i ljubavlju a svoja usta o s m i j e h o m . I sve e o p e t biti d o b r o .

P r e m a l o j e sretnih ljudi. M n o g i d a n a s i m a j u sve: d o b r o pojesti, d o b r o stanovati, d o b r o plaeni p o s a o , tisue p o g o d n o s t i , nerijetko ak i l u k s u z . Pa ipak su zapali u velike p r o b l e m e . 1 o je bolest naeg v r e m e n a . Ljudi su razmaeni, nita ne m o g u pretrpjeti, nita p o d n i j e t i . Pri n a j m a n j o j nelagodi sredstvo protiv bolova. S v a k e veeri sredstvo za s p a v a n j e , a protiv crnih misli tableta za sreu. Prave p r o b l e m iz n a j m a n j i h p o t e k o a . Zaboravljaju da potekoe s p a d a j u u ivot, u p o s a o , u brak, u o d g o j , u z a j e d n i k i ivot. Kroz ovo brdo potekoa treba j e d n o s t a v n o proi. Mi ne i v i m o u raju. A k o iz n a j m a n j e g kria n a s v o j i m r a m e n i m a stvara p r o b l e m , n i k a d a nee izai iz m r a k a i h l a d n o e . T a d a u s v o m ivotu nee vidjeti s u n c e , nego samo probleme.

260

261

37.

kolovoza

H U M O R DAJE KRILA

T k o se ne m o e n a s m i j a t i , ne m o e ivjeti. A k o n e m a h u m o r a , pritisnut e te teret, ivotni p r o b l e m i . Postat e b o l e s t a n , d u a e ti se guiti u s m r t n o j o z b i l j n o s t i . Pokuat e se spasiti, ali krivim p u r o v i m a - b i j e g o m . Izlazi, d o b r o jede, o b i l n o pijeS, m n o g o p u t u j e i vrlo se d u g o zabavlja. Ali zaboravlja: K a d p o n o v n o d o e k sebi, sve e o p e t biti k a o i prije, ivot e p o n o v n o postati p r a v a m u k a . O t r o v a n si. Vie ne nalazi radosti. V i e ne nalazi m i r a u sebi. Posraje p o s t u p n o n e s p o s o b a n uivati pravi ivot. N a s r e u , p o s t o j i sredstvo d a o p e t ozdravi. D i v n i lijekovi su s m i j e h i h u m o r . O n i su najbolja m e t o d a za u k l a n j a n j e otrova iz d u h a i srca. O s l o b a a j u te n e p o t r e b n i h pretjeranih briga. S p a a v a j u te od d i k t a t u r e m o d e r n i h ivotnih ideala: m n o g o novaca, m n o g o v r e m e n a , m n o g o p u t o v a n j a , m n o g o uivanja. Nasmij se svemu tome! Reagiraj na to h u m o r o m ! H u m o r z n a k o l i k o s u m n o g e stvari z a p r a v o nevane, k o l i k o s m i j e n e . H u m o r sve ini m a n j e t e k i m . Sve lake prihvaa, d o b i v a krila, postaje p o m a l o p o p u t ptice koja s l o b o d n o leti put neba.

262

2.

rujna

PRIHVATITI

ZBROJI SVOJE RADOSTI

Praznici su proli, vrijeme g o d i n j i h o d m o r a isteklo. P o n o v n o s e m o r a m o uhvatiti ukotac sa svojom svagdanjicom. M o d a si ve p r i m i j e t i o k a k o nije n i m a l o lako nakon dana punih promjena i slobode o p e t se latiti posla, p o n o v n o paziti na t e r m i n e , p o n o v n o preuzeti o d g o v o r n o s t , iznova nastaviti raditi stari p o s a o , m o d a d o s a d n i p o s a o u u r e d u , m o d a m o n o t o n i p o s a o u k o l s k o j klupi. N e m o j oklijevati. Lati ga se, prihvati. Je li godinji odmor, koji je trebao osvjeiti tvoje s n a g e , p o t r o i o svu tvoju energiju? M o d a si slomljen od m n o g i h putovanja? M o d a si se ljutio, j a k o ljutio z b o g velikih kia k o j e su bez m i l o s r a remetile tvoje t a k o lijepe planove? D a j da te p r o d r m a n o v a stvarnost. N e m a vie praznika. R a d o s t velikih d a n a g o d i n j e g o d m o r a j e m i n u l a . Prihvati s a d a o p e t r a d o s t s v o g posla, radost svojih s v a k o d n e v n i h d u n o s t i . Vrijedi t r u d a .

J e s i l i d o b a r p r e m a d r u g i m a ? D o b a r svaki d a n , s r d a a n , susretljiv i p r i p r a v a n p o m o i l j u d i m a o k o sebe, r o d b i n i , p r i j a t e l j i m a i z n a n c i m a ? I m a li n e k o g a tko trpi z b o g tvojeg loeg raspoloenja? N e k o g a tko tiho m o r a m n o g o t o g a izdrati, jer si ti n e o b u z d a n i silovit, n a g a o , r a v n o d u a n i bezosjeajan? J e r uvijek i p o s v u d a ostaje pri s v o m e i nikad se ne obazire na d r u g e ? I o l i k o je trpljenja k o j e n a n o s i m o s a m i sebi i d r u g i m a a koje b i s m o m o g l i j e d n o s t a v n o otkloniti sa s a m o m a l o d o b r e volje, s a s a m o m a l o ljubavi, lakti iz sebe i b u d i d o b a r p r e m a d r u g i m a . o je vano da si r a d o s t a n ne s a m o na b l a g d a n e , nego i u posve obine radne dane. M n o g i u s v a g d a n u p o p r i m e i z d u l j e n o , m r z o v o l j n o lice i najvie v r e m e n a p r o v e d u o z l o j e d u j u i sebe i d r u g e . S i r o m a n i ljudi, koji u s v o m i v o t u ne v i d e nita r a d o s n o , pa svaki d a n m o r a j u zbrajati s v o j e brige i p r o b l e m e . O s l o b o d i s e takvog m e n t a l i t e t a . S a v j e t u j e m ti: Z b r o j i svaki d a n s v o j e radosti! Postoji tisuu m a l i h u g o d n i h stvari k o j e ti vie uope ne primjeuje. Razveseli p o n e k a d n e o e k i v a n o d r u g o g a . Z a p j e v a j ili bar zapjevui svaki d a n neku lijepu m e l o d i j u . Z b r o j i svoje radosti! T a k o e postati d r u g i ovjek.

264

265

3.

rujna

4.

rujna

NA PRAGU U NOVI SVIJET

DJELI SREE

T k o je svjestan dunosti na poslu i u r e d a n u p l a a n j u , tko se dri z a k o n a i n i k o g a ne bije po glavi, taj se u o v o m e svijetu s m a t r a p r i s t o j n i m g r a a n i n o m . T k o i m a d o b r e s v j e d o d b e i jo bolje veze, m o e s e p o p e t i v i s o k o , d o najvieg poloaja. U n a e m se d r u t v u p o t a n k o raspituje o p o d r i j e t l u , ivotnom putu i bankovnom raunu. Ni jedan ovjek ne pita za srce. ( ) d u e v l j a v a se za z n a n o s t i tehniku. Sve se o e k u j e od organizacije i novca. A zaboravlja se o n o najvanije od svega: srce. S v i j e t se nee spasiti t e h n i k o m , znanou, organizacijom i novcem. Svijet se m o e spasiti j e d i n o i s a m o ljubavlju i s r c e m . Pa i n a i m s r c e m . I mi s m o s u o d g o v o r n i a k o u o v o m e svijetu n e d o s t a j e ljubavi. N e m o e m o rei: svijet - to su d r u g i ; s t i m e ja n e m a m nita. Velika p o g r e k a m n o g i h ljudi jest m i s a o da su oni izvan svijeta, koji je po n j i h o v u s u d u z a o ; da tu ne m o g u uiniti nita, da krivica nije na n j i m a . S a m o a k o l j u b i m o jedni d r u g e , m o e m o naprijed. I tada s m o ve na p t a g u u j e d a n novi svijet pun radosti i sree za sve.

Jeste li d o b r o spavali? u p i t a h . N e , bijae o d g o v o r . T r e b a m tablete z a s p a v a n j e . Ne m o g u vie izdrati. G a l a m a , znate, b u k a - to je s t r a n o . R a d i o o d o z g o r , televizor n a j e d n o j , d i s k o n a d r u g o j strani. Z a s p a o s a m tek o k o tri u j u t r o , ali ve o k o Ci ti i i s u s j e d je upalio m o t o r k o t a da bi se o d v e z a o na p e c a n j e . O d b u k e njegova m o t o r a sve s e treslo. U svojoj muci o t i a o s a m z a t i m p o p o d n e u j e d a n tihi u m a r a k , ali tek t o s a m o n a m o s t i g a o , u p r a v o p o r e d m e n e smjestila s e g t u p a m l a d i h s prenosivim radio-prijemnikom, prebuno navijenim. N i k a d a prije nije bilo toliko t a k o razdraljivih ljudi, toliko b o l e s n i h u s r c u , na dui i i v c i m a . Mi s m o u ovom modernom vremenu izgubili s m i s a o za tiinu. A upravo n a m je tiina t a k o p o t r e b n a , ne s a m o da se smirimo, n e g o i za to da p o n o v n o p o s t a n e m o ljudi u m j e s t o prenavijeni kotai u j e d n o m velikom z u p a n o m mehanizmu. V o l i tiinu, potrai tiinu! U njoj je djeli tvoje sree.

266

267

5.

rujna

6.

rujna

ODGOJ

CJELOVITA OVJEKA

ODGAJANJE SRCA

Z a r t o nije fantastino? N a tisue vrata s e otvori, stotine tisua m l a d i h u d e : P o n o v n o j e poela kola. To to se o v d j e , u koli, d o g a a za b u d u n o s t je m n o g o vanije i p r e s u d u i j e od svih aktivnosti u svim t v o r n i c a m a , p o d u z e i m a i u r e d i m a . O v d j e se ljudi ili o d g a j a j u ili kvare. A a k o je rije s a m o o t o m e da se n a k l j u k a glava i r a z u m o s p o s o b i za rezultate, iz kole e izii savreni roboti, ali ne i zreli ljudi. k o l a k o j a d o b r o p l a e n i m k o l s k i m k a d r o m s a m o prenosi o s n o v n o i s t r u n o z n a n j e j a m i d a itavo j e d n o d r u t v o d u h o v n o p r o p a d a . K r a j n j e j e v r i j e m e z a o d g o j cjelovita ovjeka, ne s a m o n j e g o v a r a z u m a n e g o i srca, ne s a m o inteligencije n e g o i karaktera. O d g a j a t i znai: iz generacije u generaciju posredovati vrijednosti koje ivotu d a j u s m i s a o i pravac. T a k v o se p r e n o e n j e d o g a a ne toliko rijeima, n e g o prije svega t a k o da te rijei p o s t a n u vidljive i opipljive u vlastitu ivotu. O d g a j a n j e j e s t o g a z a j e d n i k a z a d a a roditelja, kola, m e d i j a , itave j a v n o s t i . T k o o v d j e p r o p u s t i svoju o d g o v o r n o s t , p o s t a j e s u k r i v c e m zloina.

M n o g i m l a d i ljudi d a n a s vie nisu m l a d i . Izgledaju staro. i v o t n o u m o r n i , klate s e u o k o l o jo prije n e g o su zapoeli ivjeti. S j e d e puni p r o b l e m a , p r o b l e m a odraslih. Puni su protesta, d o k i s t o d o b n o zahtijevaju svoja prava, h o e u s v e m u p r e d n o s t , k o j u im nudi u p r a v o to d r u t v o koje oni g r d e . 1 t o je jo g o r e : N e m a l i broj m l a d i h ljudi u s v o m s t r a s t v e n o m traganju za s l o b o d o m u p a d a u s m r t n o r o p s t v o o p o j n i h sredstava i d r o g e . T o j e j e d a n o b l i k oaja. T a k o zavrava svijet u koji se, d o d u e , u g r a u j e svaki materijalni n a p r e d a k i b l a g o s t a n j e , ali n i k a d a ne i srce. D j e c a i m l a d i idu u k o l u . K a k v e su to kole? T v o r n i c e z n a n j a ili centri susreta g d j e se u s v a k o d n e v n o m p r o c e s u uenja i z m e u starijih i m l a i h , onih koji p o u a v a j u i o n i h koji ue o b l i k u j e prije svega srce, u ljubavi p r e m a i v o t u , u ljubavi p r e m a l j u d i m a ? O v o postavlja vrlo velike zahtjeve n a o n e koji p o u a v a j u , koji p o s r e d u j u z n a n j e , ali koji prije svega trebaju o d g a j a t i . L j u d i koji o d r a s t a j u , m l a d i , trebaju odvanosti za ivot i p e r s p e k t i v e ivota. N j i h o v p u t m o r a v o d i t i u svijet u k o j e m nee g o s p o d a r i t i n o v a c , ni pravo j a e g a , n e g o e to biti svijet u k o j e m e biti p r o s t o r a za srce.

268

269

7. rujna

8.

rujna

GLEDAJ U B U D U N O S T

Z A T O S E VIE N E M O E IGRATI

M l a d si. J o o e k u j e sve o d ivota. A k o nita vie ne o e k u j e , j a k o si o s t a r i o , zakrljao i ni za to nisi upotrebljiv, teak si u o p h o e n j u , bez poleta, ni za t o s p o s o b a n . G l e d a j u b u d u n o s t , znatieljno i n a p e t o , pripravi se za nju, p o d i j o j ususret. N e m o j oekivati d a e t e n e t k o kroz ivot nositi na r u k a m a . A kad bi o t a c i m a j k a ak i htjeli to, za tebe bi to bila velika katastrofa. Roditelji m o g u p o m a g a t i , ali svoju b u d u n o s t m o r a graditi s a m . S t u d i r a j i m n o g o radi, ne b o j se izazova n i n a p o r a , n e m o j kod n a j m a n j e p o t e k o e objesiti glavu i malaksati. F o r m i r a j s a m a sebe, uini neto o d sebe. Inae e se vui kroz ivot k a o eprtlja i moe se dati o d m a h p o k o p a t i . D r i kormilo svog ivotnog broda i ne d o p u s t i da se u p l i i n a m a ljulja i nasue. Stvoren si u s p r a v n o , gledaj p r e m a g o r e . Voli ivot, on je vrijedan t r u d a . R a d o ivi i r a d o radi, i s v a k o g e i j e d n a imati s e d a m b l a g d a n a .

Velik je gubitak, strano osiromaenje a k o ovjek vie ne m o e sanjati, a k o se vie ne m o e igrati, a k o je presahla svaka m a t o v i t o s t . M o d a si p r e b o g a t u s k u p i m b e i v o t n i m s t v a r i m a , koje s a m o slue imngeu i trebaju urediti tvoju fasadu u j e d n o m d v o l i n o m , l i c e m j e r n o m svijetu. M o d a si previe s t u d i r a o pa je v r i j e m e bajki za tebe d e f i n i t i v n o p r o l o . D r i m da je j a k o loe a k o su b a j k e i misteriji d a n a s p r o g n a n i d a l e k o o d kole, a k o sveuilita p o s t a j u t v o r n i c e z n a n o s t i . Ljudi umiru od p u k e djelotvornosti, uinkovitosti. N e s t a l o je m a t o v i t o s t i . L j u d e p l a n s k i i k o m p j u t o r s k i u k l j u u j u u r a d n e procese. T u oni m o r a j u s a m o j e d n o : n e s m e t a n o funkcionirati. I u s p o r t u je sve m a n j e rije o radosti u igri, a sve vie je rije o n o v c u , k a t k a d o j a k o m n o g o novaca. Z a t o m o r a ovjek, k a d p o s t a n e vei, izgubiti svoje d j e t i n j s t v o , a najee i s v o j u sreu? Z a t o se ne m o e igrati, j e d n o s t a v n o zato jer ga to veseli, ne elei da b u d e najbolji i srui svjetske rekorde? Z a t o vie ne m o e sanjariti i initi lijepo radi lijepoga, a ne brinuti se za to k o l i k o e od t o g a imati koristi? Z a t o svi snovi, sve igre i sva m a t o v i t o s t moraju ustuknuti pred bezobzirno p r o r a u n a t i m interesima?

270

10. rujna

JAKO SIROMAAN OVJEK

STAR 1 M L A D

T k o n e m a prijatelja, tko n e m a prijateljice, j a k o je s i r o m a a n ovjek. S t r a n o je a k o se razboli, a k o te zadesi neka nesrea. Ali jedva je m o g u e izdrati ako nema nikoga s kime o t o m e moe razgovarati. S prijateljima se m o e sve podijeliti: brige, ideje, bol i p r o b l e m e , iskustva, p o s a o , strah i radost. Put do istinskog prijateljstva prilino je d u g . M o r a nauiti dijeliti. M o r a nauiti davati. M o r a nauiti i prihvaati. B u d i j e d n o s t a v a n . O h o l i n e m o g u prihvaati. O n i o s t a j u zatvoreni, oni s e o s u e . Prijateljstvo s p a d a u najvee blagodati ivota. Z a t o toliki ljudi n e m a j u nita o d ivota? Z a t o jer n e m a j u prijatelja koji e im dati n a d u . Davati n a d u jedni d r u g i m a znai: hrabriti jedni d r u g e , preuzeti o d g o v o r n o s t za d r u g e , sprijateljiti se s d r u g i m a .

M l a d si. Prti o d ivota. N a j l j e p e i n a j d r a g o c j e n i j e v r i j e m e t v o j e g a ivota. S a d a ili n i k a d a postavlja temelj svojoj srei. D i v n o j e k a d zna d a ivot i m a s m i s l a . Bila bi p r o p a s t za tebe da od ivota o e k u j e s a m o m n o g o n o v a c a i p u n o uitaka, da k a o parazit ivi na tudi r a u n . Izgleda j a k o star a k o se sav tvoj ideal sastoji u t o m e da p o l a noi p r o v o d i u d i s k u . N i s u toliko m l a d e tvoje j a k e r u k e i n o g e . M l a d o s t govori iz tvojih sjajnih o i j u , iz tvojeg v a t r e n o g srca, iz tvoje vrste volje da radi i ui i iz tvoje radosti da radi na izgradnji b o l j e g svijeta. V j e r u j u ivot! i v o t je d o b a r , ivot je lijep. S t a r si, a z a s i g u r n o e ostarjeti j o i vie a k o u tvoj k a l e n d a r nije u p i s a n a ni j e d n a p r o m e t n a nesrea, ni j e d a n srani udar ili neka teka bolest. N o , to i m a o d starenja a k o t e s n a u sva e g i p a t s k a zla: slab vid, slab s l u h , teak h o d , zaboravljivost, o v a p n j e n j e ila, d u g o t r a j n a bolest, s a m o a ? Starjeti nije n i k a k v a katastrofa, d o b a starosti ne m o r a n u n o biti i d o b a nesree. A k o vie i ne m o e o n a k o k a k o si m o g a o ranije, ipak moe biti i te k a k o z a d o v o l j a n , sretan ovjek. M o r a nauiti starjeti m l a d a srca. U t o m je sve u m i j e e .

272

273

1 /. rujna

12. rujna

PRIJATELJSTVO

Z A G A E N OS'l

I m a o je rak. Sve do kraja i m a o je nevjerojatno povjerenje u ivot i prijateljstvo. N j e m u prijateljstvo znai sve. G o v o r i o j e : Z a m l a d a o v j e k a srea je u s n o v i m a koji se j e d n o m trebaju ispuniti. O d r a s t a o ovjek o t k r i v a d a srea stvarno p o s t o j i , ali ne zato to su se ispunili snovi, n e g o s t o g a t o p o s t o j i prijateljstvo. o v j e k je p r a v o s i r o m a a n rek bez prijatelja. L j u d s k i ivot p o s t a j e n a kraju b o g a t po etvi prijateljstava i malih panji. T e stvari i n e o n o o s t a l o p o d n o l j i v i j i m . Prijateljstvo m o e biti i z v o r o m m n o g i h t j e s k o b n i h briga. To je istina. Ali z a t o t o je j e d n a rua u b o l a ne treba i p a k iupati i ukloniti sve cvijee i nastaniti se u zemlji bez cvijea. I ko o d b i j a prijateljstvo, s t a n u j e u zemlji bez cvijea. N i t k o nije toliko b o g a t k a o o n a j tko i m a prijatelja. S a m i u s a m l j e n bit e tek a k o n e m a prijatelja, a k o n i k o m u ne moe biti prijatelj ili prijateljica.

U m a s - m e d i j i m a vlada a t m o s f e r a senzacija. N a j k r i a v i j i m b o j a m a i sa s v i m p o t a n k o s t i m a oslikava se sve to u n a e m m a l o m i v e l i k o m svijetu ne ide d o b r o , sve t o je n a o p a k o , s t r a n o i k a t a s t r o f a l n o . Rilo b e s m i s l e n o n e z n a m k a k o , g l a v n o d a d o p r i n o s i senzaciji. O n o v r i j e d n o o i t o ve d u g o nije toliko zanimljivo. S h v a a m , m e d i j i imaju z a d a u informirati. O n i s k a n d a l e , p o d m i t l j i v o s t , z l o i n e m o r a j u otkrivati, a ne prikrivari ih. Ali nain k a k o se i k o l i k o o t o m e izvjeuje prelazi svaku m j e r u . T a k o d j e c a n e d v o j b e n o stjeu d o j a m d a j e svijet odraslih g o l e m a g o m i l a s m e a . U z b u u j e m o se zbog zagaenosti osnovnih elemenata za ivot k a o t o su v o d a , zrak i z e m l j a . Ali jo je katastrofalnija z a g a e n o s t k o j a o n e i u j e ovjekov d u h i truje n j e g o v o srce. M a s - m c d i j i k o j i p u t i s p u t a j u toliko senzacija i perverzija da p o s t a j u prave k l o a k e . U n j i m a ovjek u m i r e , k a o t o riba ugiba u z a g a e n o m m o r u . U i n i neto protiv o v o g a . Pii s v o j i m n o v i n a m a , pii

Prijateljstvo znai dati d r u g i m a p r o s t o r a u s v o m srcu, biti otvoren, ui i u rizike, napustiti s a m a sebe. S a u v a j d u b o k o u s v o m srcu n e k o l i k o ljudi koji s u k o d tebe d o m a k a o u s v o m d o m u i koji e k o d tebe prebivati ak i a k o u m r u .

urednitvu T V - p r o g r a m a . Reci i m d a j e l j u d i m a stalo do ljubavi, a ne do svinjarija, do ivotne radosti, a n e d o senzacija k o j e o d j e k n u p o p u t g r o m a , da jo uvijek i m a d o b r i h ljudi i lijepih stvari. Trai vie svjetla, vie istine i vie p r a v o g h u m o r a !

274

275

13. rujna

14.

rujna

IZA LIJEPE M A S K E

LAKO RAZDRALJIV 1 BRZO UVREDLJIV

P r o l o g a t j e d n a dola je k n a m a j e d n a m l a d a ena, oiju prekrivenih t a m n i m n a o a l a m a d a n i t k o n e vidi koliko je plakala, k o l i k o j o j je lijepo lice p o s t a l o kruro i tuno. N a k o n etiri g o d i n e b r a k a sada ivi k a o rastavljena. Traila je sreu u svijetu bez B o g a , na p u t o v i m a uivanja i z a d o v o l j s t a v a . S a d a je d u b o k o razoarana i sasvim na k r a j u . P u n a s a m tableta, ree. M u k a r c i koje s a m imala nikada nisu bili prijatelji. J a n e z n a m t o j e prijateljstvo. G o t o v a s a m , o a j n a , to da radim? I m a li za m e n e j o n e t o d o b r a ? D a l i B o g j o u o p e postoji? T a k o uvijek iznova pita mali oajni ovjek. T a k o g o v o r e ljudi da ih roditelji n i k a d a nisu voljeli i da su ih lani p r o r o c i sree odveli krivim p u t e m . Velike d r a m e u n a e m m a l o m svijetu toliko trpljenja s k r i v e n o g a iza lijepe m a s k e . Pa zar je tako teko nai sreu? Tragatelji za s r e o m d o v o d e se u z a b l u d u kad se u o v o m s e k s u a l n o p r e n a d r a e n o m svijetu na e g o i z a m , koji se iri p o p u t z l o u d n o g raka, dolijepi jo etiketa l j u b a v . Srea j e m o g u a tek o n d j e g d j e svijet p o s t a n e d o m , g d j e Boja t o p l i n a i ljubav p r o m e toliko ljudi da n i t k o vie ne m o r a stajati vani na h l a d n o i .

U v i j e k i p o s v u d a ostavlja lou sliku a k o si zapetljan i zatvoren, g r u b i mrzovoljast, n e u g l a d e n i neotesan, lako razdraljiv i brzo uvredljiv. Takvo p o n a a n j e d o n o s i s a s o b o m m n o g o nezadovoljstva bilo k o d kue ili u u r e d u , u trgovini ili u p o g o n u . Svi srdani osjeaji se u k o e , a ljudski kontakti i o d n o s i s m r z n u . A k o se brzo naljuti i p l a n e , ti si k a o p o d elektrinim n a p o n o m . T k o g o d t e d i r n e , osjetit e u d a r struje i u b u d u e e te se d o b r o u v a t i . T a k o p o s t u p n o postaje u s a m l j e n i k o m n a n e k o m o t o k u . S v a t k o se uva da ti se ne priblii. S v a t k o m o r a strano paziti na tvoje kurje oi. J e d n a j e d i n a rije, j e d n a m a l a n e o p r e z n o s t m o e prouzroiti e k s p l o z i j u . Tako s a m p r o u z r o u j e neizdrive situacije. Nastaje atmosfera p u n a napetosti k o j a svu tvoju o k o l i n u ini b o l e s n o m . Z a t o budi miroljubiv i podnoljiv. Biti z a k o p a n vie nije u m o d i . V i s o k i n a p o n o p a s a n j e p o ivot, a eksplozije vie o p e n i t o ne d o l a z e u obzir.

276

277

75. rujna

76. rujna

DOBAR

PRIGUIVA

ZATO STVARNO MOLITI

D a moe pridonijeti izgradnji boljeg svijeta, m o r a , u n a t o s v i m n e v o l j a m a , u bolji svijet vjerovati. U n a t o svoj bijedi to ti je serviraju m e d i j i , ne gubi nikada o p t i m i z a m i vlastiti h u m o r . H u m o r je d o b a r priguiva kad u ivotu p u c a . H u m o r m n o g e stvari ini relativnima: O n o to s e ini divovski velikim p o s t a j e s m i j e n o m a l e n i m , o n o to se ini s t r a n o tekim gubi taj teret koji pritie. D a b i ivio, m o r a ostati d u e v n o zdrav. Za to ti je b e z u v j e t n o p o t r e b n o vedro raspoloenje. A k o ti srce z a h v a t e b o r e od tjeskobnih briga, m o d a i briga za d o b r o d r u g i h , p o b r i n i se brzo da ti se lice n a b o r a - od s m i j e h a . S m i j e h je n a j b o l j a k o z m e t i k a za tvoju vanjtinu i najbolji lijek za tvoju n u t r i n u . A k o miii za s m i j e h redovito rade, to je d o b r o za p r o b a v u . T i m e se p o t i e apetit, krvni tlak ostaje stabilan, a d i o tvojih briga j e d n o s t a v n o nestaje. S m i j e h utjee n e s a m o n a m e t a b o l i z a m n e g o i na tvoju n e p o s r e d n u o k o l i n u . S m i j e h s m a n j u j e napetosti i suze. Z a p a m t i : Svaki d a n u koji se nisi n a s m i j a o izgubljeni je d a n .

Ve s a m s t o b o m t a k o m n o g o razgovarao, ali n i k a d a jo n i s a m v i d i o t v o j e g a lica niti u o tvojega glasa. Ne z n a m tko si, m u k a r a c ili ena, m l a d i ili djevojka, oenjen ili neoenjen, u d a t a ili neudata. Ne z n a m jesi li vjernik. Pa ipak bih htio sada z a j e d n o s t o b o m i/moliti jednu molitvu koju sam naao f o t o k o p i r a n u na j e d n o m listu papira: Gospodine, k a d s a m g l a d a n , d a j m i n e k o g ovjeka koji je g l a d n i j i od m e n e , da m o g u s n j i m e dalje dijeliti. K a d m i j e h l a d n o , d a j m i n e k o g ovjeka k o j e m u m o g u dati neto o d s v o j e o d j e e . K a d s a m s a m , daj m i n e k o g a k o g a m o g u primiti k sebi. K a d s a m alostan, G o s p o d i n e , daj m i n e k o g a k o g a u m o i utjeiti. K a d t r e b a m njenosti, daj m i ovjeka k o g a m o g u zagrliti. K a d m i teret b u d e p o s t a j a o preteak, G o s p o d i n e , tada m e optereti t e r e t o m d r u g i h . Daj da svugdje gdje susreem ljude b u d e p r i s u t n a tvoja ljubav. Zato s t v a r n o moliti? K a d osjeti s v o j u n e m o , k a d ne r a z u m i j e b i j e d u i nevolju, trpljenje i s m r t , potrai tada ruku koja je j a a od svih ruku i srce k o j e je vee od svih s r d a c a , da nade mir i s n a g u za n a s t a v a k h o d a , ispunjen novim m i r o m i novom radou.

278

279

17.

rujna

18.

rujna

UPOZNAJ SAMOGA SEBE

SVAKI D A N O D A B R A T I

I m a li o sebi v i s o k o miljenje? S m a t r a li sebe sasvim p r i s t o j n o d o b r i m i uspjelim? T a d a si v j e r o j a t n o savreno i z d i g n u t iznad p o g r e a k a i slabosti d r u g i h . A nisu loi ni izgledi da si s a s v i m p r i s t o j n o uobraen i prije svega p o t p u n o slijep to se tie tvojega lj u b i j e n o g a yk To m o e dovesti do velike nesree. Tada si brzo p r i p r a v a n na to da s u d i 0 d r u g i m a s k o j i m a ivi i radi, te ih o s u d i i d o t u e . K a d misli da si velika zvjerka, v j e r o j a t n o si s a m o teki tip. U p o z n a j s a m o g a sebe! T o j e krajnje vano z a d o b a r o d n o s p r e m a r o d b i n i , prijateljima i z n a n c i m a . O d v a i se p o g l e d a t i iza s v o j e fasade, na vlastite p o g r e k e i slabosti 1 na loe navike. T a d a ti vie nee biti teko o d r u g i m a - utjeti. U p o z n a j s a m o g a sebe! O s t a n i na tlu stvarnosti. Malo samospoznaje moe ti puno pomoi da p o s t a n e bolji, razboritiji ovjek.

O p e t s u bili izbori. D a s u izabrani k a n d i d a t i uradili sve to su obeali, mogli bismo mirno spavati. Raj bi b i o s a s v i m blizu. U p i s a t i krii na n e k o j listi najee je prilino j e d n o s t a v n o . Ali i m a i m n o g o d r u g i h o d l u k a k o j e se ne d o n o s e tek tu i t a m o , n e g o svaki d a n i k o d kojih ovjek m o e d o b i t i s j e d i n e . Svaki d a n o d a b i r a t i i z m e u d u n o s t i i zadovoljstava, i z m e u e g o i z m a i ljubavi p r e m a b l i n j e m u : t o j e m n o g o tee. S v a k i d a n stoji pred d u g o m l i s t o m i m o r a se o d l u i t i . A k o stavi s a m a s e b e n a p r v o m j e s t o , o i t o i m a p u n o s v o g a ego, s v o g a ja, m o d a ima i p u n o pameti, ali u najvie sluajeva m a l o srca. T a d a s e uvijek o d l u u j e z a s a m o g a sebe, za vlastite interese, za vlastito z a d o v o l j s t v o . Stavi k a t k a d i d r u g e na p r v o m j e s t o . N a primjer s v o j u enu ili s v o g a m u a . N a primjer ljude koji s u b e s p o m o n i . Z a b o r a v i s e b e , stavi s e b e nie na p o p i s u , daj prednost drugima. P r i t o m moe s a m o d o b i t i .

280

281

19. rujna

20.

rujna

SLOBODAN ZA DOBRO

MALA RIJE KOJA KAE SVE

S l o b o d a : rije o k o j o j v l a d a najvea zbrka, k o d starijih k a o i k o d m l a d i h . I m a m u k a r a c a i ena koji u i m e s l o b o d e vjernost n e u z i m a j u s a s v i m o z b i l j n o ; i m a djece koja ne d o p u t a j u roditeljima da im ita kau; u n e k i m se m e d i j i m a u i m e s l o b o d e p o j a v l j u j u najvee lai; ljudi se u i m e s l o b o d e zavlae u svoju puevu kuicu k a d se pred n j i m a pojavi neka potreba. Z i v i se po mjeri vlastite p r e d n o s t i , vlastitog osjeaja, vlastitoga u k u s a , vlastitog raspoloenja. T o j e s l o b o d a k o j u p r o k l a m i r a j u egoisti i kojoj se egoisti k l a n j a j u . O n a vodi ravno u d u n g l u , u tiraniju najaih, najbeskrupuloznijih, najbrutalnijih. S a m o u o z r a j u ljubavi d o b i v a s l o b o d a s m i s a o i m o e razviti s v o j u v r i j e d n o s t i donijeti radost. Jer u o v o m svijetu u p r v o m je redu rije ne o s l o b o d i , n e g o o ljubavi. T k o ljubi, d a j e s e b e , r t v u j e sebe, d a j e d r u g o m e vlast n a d s o b o m , p r e d a j e d i o vlastite s l o b o d e d r u g o m e . L j u b a v ini ovjeka s l o b o d n i m za d o b r o , za lijepo, za o n o to je p r a v o , za d u b o k u radost ivota.

i v i m o u d o b a obiljeeno n a g o n s k o m p o u d o m . Sve p o s t a j e p i t a n j e m p r o d a j e i p o t r o n j e . Pohlepa za n o v c e m ini se p o s v u d a i sve jasnije o s n o v n o m p o b u d o m , p o b u d o m koja u s v e m u prevladava. C a k i idoli m l a d i h , oboavani rok-sastavi koji s v o j i m p r o t e s t n i m p j e s m a m a protiv i m e t k a osvajaju svijet, u n e k o l i k o sati z a r a u j u m i l i j u n e , k u p u j u sebi d v o r c e i postaju n e u v e n o bogati. Z a p a d n i svijet ivi u groznici. T a s e g r o z n i c a zove bolesna s e b i n o s t . I n e e m o preivjeti zato to postoji z n a n o s t , p r i r o d n e z n a n o s t i , m e d i c i n a , s o c i o l o g i j a ili p s i h o l o g i j a , t o p o s t o j i tehniki n a p r e d a k , e k s p a n z i j a g o s p o d a r s t v a , trina strategija, racionalizacija ili savrena organizacija. N e , preivjet e m o s a m o i j e d i n o na o s n o v i j e d n e zapovijedi: ljubavi! L j u b a v j e temelj za svaki sretni suivot. L j u b a v je jedini lijek koji svaki d a n ini u d a . Ljubav je jedini put na k o j e m ljudi p o s t a j u ovjeniji. L j u b a v - m a l a rije, a kae sve. Zato pokuaj posve jednostavno voljeti l j u d e o k o sebe.

282

283

21.

rujna

JEDINI IZLAZ

IVI

POKOPANI

S t r a h o t a nasilja. Z a k r a t k o v r i j e m e s v i j e t o m p r o e z a p r e p a t e n j e . Z a t i m ljudi o p e t legnu spavati. N a s i l j e m je m o g u e sruiti k u u , o b o r i t i d r v o ili ubiti ivotinju. Ali tko nasiljem uniti ovjeka, unitava s a m o g a sebe k a o ovjeka. U j e d n o m s u d s k o m p r o c e s u z a u m o r s t v o ree o p t u e n i : K a d s a m u b i o d r u g o g a , j a s a m u b i o s a m o g a sebe. Ubiti d r u g o g a znai ubiti sebe. N e d a v n o j e p o r e d m e n e sjedio ovjek, otprilike e t r d e s e t o g o d i n j a k . S a d a u i s a m biti u b i j e n , ree, oni mi d o l a z e svake noi u p o s j e t . S t o s e m o e uiniti protiv sve uestalijeg nasilja? O d a k l e o n o izvire? Nasilje nikad n e potjee o d ljubavi. Nasilje i m a korijen u m i s l i m a i o s j e a j i m a m r n j e . A m r n j a se gnijezdi u b o l e s n o j p o h l e p i ljudi. Ta je p o h l e p a temelj svega naeg d r u t v a . Rije je o m o i , o p o s j e d o v a n j u , o slavi u svijetu. U t a k v o m se svijetu u d o m a i l o nasilje. N a s i l j e se ne da iskorijeniti nasiljem. N a s i l j e plus nasilje uvijek znaci s a m o j o vie nasilja. S m r t o n o s n i k r u g , koji s e m o e prekinuti j e d i n o n e v j e r o j a t n o m ljubavlju evanelja, g d j e se kae: L j u b i neprijatelje svoje. i n i d o b r o o n i m a koji t e mrze. O v o d a n a s zvui strano n a i v n o . T k o j o u t o vjeruje? Pa ipak, j a m i m ti, to je jedini izlaz.

o v j e k u kratko v r i j e m e i z g u b i o svoju v o l j e n u enu i s v o g a sina j e d i n c a . Poao s a m s n j i m na g r o b l j e . T r e n u t a k p u n bola. Tu je sa s v o j o m e n o m i s v o j i m s i n o m taj ovjek p o k o p a o i najvei d i o vlastita ivota. D u g o s m o t u stajali, nijemi o d b o l a . N a k o n n e k o g v r e m e n a p r o e t a o s a m opet m a l o g r o b l j e m , tim g r a d o m o d m r a m o r a i k a m e n a . U to vrijeme na g r o b l j u nije bilo n i k o g a . I z m e u ureenih g r o b o v a v i d i o s a m i o n e d r u g e , zarasle u travu i korov, z a p u t e n e . Ve g o d i n a m a t u n i t k o nije bio. Z a b o r a v l j e n i mrtvi! M i s l i mi se z a t i m prenijee u g r a d ivih. D a netko zaboravlja m r t v e , to se jo nekako moe razumjeti. M r t v e to vie ne boli. Ali u g r a d u ivih zaboraviti blinjega, m o d a vlastitoga o c a , vlastitu m a j k u , najbliu r o d b i n u ive p o k o p a n e u r a v n o d u n o s t i k o j a k a o s m r t n i k o r o v sve n a d r a s t a to je s r a m o t a n e d o s t o j n a ovjeka. Z a t o pazi da se takvo g r o b l j e ne rairi n e g d j e i u tvojoj okolici, u tvojoj k u i .

284

23.

rujna

24.

rujna

KAD NJIH NE BI BILO

POTRAI

UVIJEK D O B R U S T R A N U

N e k i o v j e k vraa se p o n o v n o u j e d n u afriku z e m l j u g d j e s u g a prije n e k o l i k o g o d i n a n a m r t v o isprebijali. Trebalo j e m n o g o g o d i n a d a s e o p o r a v i . L j u d i kau: T a j je lud. Z a t o to ini? O n t a m o n e p o s l u j e , n e m a t a m o nikakve b u d u n o s t i . J e d i n o to i m a jest n j e g o v a ljubav p r e m a l j u d i m a . Za njih eli uloiti svoje vrijeme, svoju s n a g u , svoj ivot. N e o b i n o ! Z a t o ljudi o d l a z e u nerazvijene z e m l j e , zato prihvaaju teke uvjete ivota, zato se o d r i u b r a k a i obitelji d a b i s v i m srcem p r i p a d a l i b e s p o m o n i m a , n e s r e t n i m a , hendikepiranima, bolesnima, umiruima? Zato? To su luaci. U o i m a svijeta oni su ljudi s l u d i m i d e j a m a , jer ne razmiljaju o n o v c u i b o g a t s t v u , o asti i karijeri, o uicima i z a d o v o l j s t v i m a . L u a c i , ali najee j a k o sretni ljudi. O n i s u p o m a l o p o p u t cvijea. C v i j e e n e m a ruku: O n o ne u z i m a , n e g o s a m o daje. Raste i cvate, i v e n e . C v i j e e postoji j e d i n o z a r a d o s t d r u g i m a . O v i luaci o m o g u u j u d a svijetli j o p o n e k o svjetlo k a d u ivot tolikih ljudi u d e n o . Oni nam pomau da opet vjerujemo u jedno novo jutro. K a d njih ne bi bilo, svijet bi bio na kraju.

N e p o z n a j e m te. Ali z n a m da je i tvoje srce g l a d n o m a l o radosti i neto sree. Z a t o n a brzinu n e k o l i k o recepata: U svim s t v a r i m a potrai uvijek d o b r u s t r a n u . Poi svake veeri u krevet s n e k o m d o b r o m misli. l a a e zaspati m n o g o m i r n i j e i tvrde, i d o b r a e m i s a o i p r e k o noi dalje u tebi djelovati, a u j u t r o e se u t v o m srcu o p e t javiti s u n c e . A k o i m a j a k o velikih briga a n i g d j e ne nalazi utjehe, tada se najprije d o b r o isplai. A zatim podi i pomozi d r u g o m e . N e m o j iz svake nevolje praviti katastrofu. Prihvati svaki novi d a n k a o dar. Uvijek se n e e m u veseli. Ta j o je toliko l i j e p o g a na zemlji: dijete k o j e na tebe zrai, cvijet koji za tebe cvate, zvijezda k o j a je na n e b u za tebe. T v o j a r a d o s t i tvoja srea lee u tvojim rukama.

286

287

25.

rujna

26.

rujna

ODATLE PROIZLAZI NAJVIE SUKOBA

D O V O L J N O , N E PREVIE

t r a j k o v i , d e m o n s t r a c i j e , n e m i r i , neredi. Z a t o ljudi n e m o g u biti zadovoljni? Z a t o ne m o g u postati sretni jedni s d r u g i m a ? U m n o g i m z e m l j a m a ljudi su nesretni jer n e m a j u d v o l j n o za j e l o i pie, jer m o r a j u bjeati pred r a t o m i t e r o r o m , jer n e m a j u posla, n e m a j u lijenika, n e m a j u izobrazbe. Ali kod nas? G d j e se milijarde troe na uitke? M n o g i s u k o d nas nesretni jer s u bolesni. Imaju udnu groznicu. O n a s porastom blagostanja ne p a d a , n e g o sve vie raste. A zove se: b o l e s n a elja za o n i m imati. S t o m g r o z n i c o m ovjek ne biva sretan ni j e d a n jedini d a n . G o s p o d a r s t v o p o b u u j e svaki d a n nove p o t r e b e , ini nas nezasitnim l j u d i m a . P o h l e p n i m a za uvijek vie, jer reklama kae: P o t r e b n o ti je to, to m o r a d a n a s imati. O d a t l e proizlazi najvie s u k o b a . N o , tvoja srea n e ovisi o o n o m e to p o s j e d u j e , n e g o o o n o m e to moe uivati. I m a ljudi koji i m a j u sve to g o d si s a m o poele. Ali se vie n i e m u ne m o g u pravo radovati. A k o si z a d o v o l j a n s m a l o i moe u t o m e uivati, ti si n a j b o g a t i j i i najsretniji ovjek na svijetu, i svi su ljudi tvoji prijatelji.

N e d a v n o je k o d nas u prometnoj nesrei s m r t n o s t r a d a o jo r a z m j e r n o m l a d sveenik. B i o je profesor na sveuilitu u S a n t i a g u , u J u n o j A m e r i c i . P o s j e d o v a o j e n e o b i n u ivotnu e n e r g i j u . Strastveno se, oduevljeno i sasvim nesebino z a l a g a o za svoje blinje. B i o je pravi ovjek i pravi sveenik. O d n j e g a m o e m o m n o g o nauiti, u p r a v o d a n a s kad vlada toliko a r o g a n c i j e i o n e u m i l j e n o s t i ja z n a m bolje. U j e d n o j od njegovih p o s l j e d n j i h m o l i t a v a stoji: G o s p o d i n e , daj mi ne previe r a z u m a , n e g o d o v o l j n o da r a z u m i j e m ivot i ljude. D a j mi - ne previe s n a g e , n e g o d o v o l j n o da m o g u raditi. D a j mi ne previe u s p j e h a , n e g o d o v o l j n o da m o g u ivjeti i p o m a g a t i . Ne m o l i m te ni previe izvrsne prilagodljivosti, n e g o d o v o l j n o s a m o z a t a j n o s t i d a m o g u izvriti svoju dunost. G o s p o d i n e , k o l i k o mi sree i k o l i k o trpljenja eli dati, p r e p u t a m tebi. Ali m i p o m o z i d a d a n a s b u d e m sretan. O v u molitvu m o e m o i mi usvojiti i ponavljati je u s v o m srcu. D o b r o e djelovati. To je blagotvorna molitva.

288

289

27.

rujna

28.

rujna

ONA MIJENJA SVE

NAIZGLED

SVEMOAN

Ne z n a m jesi li vjernik. Ali ipak bih te h t i o upitati neto t o je m o d a i l u d o : M o l i li jo k a t k a d ? N a i m e , ja z n a m govoriti s a m o o o n o m e t o je u m o j i m o i m a vano, i to i za vjernike i za nevjernike. e m u u o p e takvo razlikovanje? T a svi s m o m i d j e l o m i c e vjernici, a d j e l o m i c e nevjernici. Uz tolike stresove i depresije molitva je d a n a s jako vana, ne s a m o za krane, n e g o u p r a v o za sve. M o l i t v a je vrlo p r a k t i n a stvar. Psiholoki g l e d a n o , o n a i s p u n j a o s n o v n u p o t r e b u s v a k o g a o v j e k a , bio o n vjernik ili ne bio. M o l i t v a ti p o m a e rijeima izraziti o n o to te m u i . U molitvi razlae p r e d B o g o m svoje p r o b l e m e . Biva ti lake, i pronalazi n o v u s n a g u . M o l i t v a ti d a j e osjeaj da vie nisi s a m . M o l i t v a p o k r e e u tebi j e d a n aktivni p r i n c i p . Ti ve neto ini, a ne eka b e s p o m o n o na neto. Z a s i g u r n o , m o l i t v a ne d o n o s i nikakve koristi u svijetu k a k o ga mi p o z n a j e m o . N j o m e n e p o s t a j e bogatiji. N j o m e n e stjee p r e d n o s t i . N j o m e ne zasluuje nita, ali velim ti: O n a m i j e n j a sve. Zatvori s v o j e o i i m o l i . T v o j i ivci se s m i r u j u . T v o j e tijelo se o p u t a , i dolazi na d r u g e misli. P o t r e b n o je uiti m o l i t i . To nije m o g u e u j e d n o m d a n u . Ali se isplati svaki d a n iznova z a p o i n j a t i m o l i t i .

i v i m o u doba kada ovjek na p o d r u j u znanosti i t e h n i k e p o s t a j e naizgled s v e m o a n : svemirski laboratoriji, u m r e e n j e p o d a t a k a i r o m svega svijeta, sateliti, transplantacijska m e d i c i n a , istraivanje g e n a , b i o t e h n i k a i sve savreniji, sve s m r r o n o s n i j i sustavi naoruanja. I d o k ova m o raste, prijeti o p a s n o s t da o v j e k d u h o v n o , moralno, kulturno postane sasvim nemoan. Ljudi u m i r u od gladi i iscrpljenosti, ak i u zemljama blagostanja. L j u d i doivljuju m u e n j e , u b i j a n j e , itavi se narodi p r o g o n e i istrebljuju, a d o t l e milijuni na T V - e k r a n i m a r a d o z n a l o p r o m a t r a j u slike nasilja, rata, bijede, ispijii koji gutljaj i p r e b a c u j u na d r u g i kanal na neki show. L j u d i u z e m l j a m a b l a g o s t a n j a g u e se u p r e o b i l j u p o t r o n j e i uitka, seksa i z a b a v e , d o k m l a d i ljudi, siti ivota, poseu z a nasiljem, a l k o h o l o m , d r o g a m a . Ne z a b o r a v i , tragika je prije svega u injenici d a s e d a n a s najfantastinije o v j e k o v e m o g u n o s t i na p o d r u j a tehnike, z n a n o s t i i m a s o v n e k o m u n i k a c i j e o s t v a r u j u u d u h o v n o j pustinji k a k v o j n e m a p r e m c a .

290

291

29.

rujna

30.

rujna

P R E O K R E N U T I SPIRALU NASILJA

U S V E M I R U I NA Z E M L J I

U b i t i ovjeka strano je. Vijesti o razbojstvu i nasilju. S t o to u o p e govori? Rijei su istroene, o t r c a n e , prazne. U j u t r o i t a m o u n o v i n a m a : T i s u e mrtvih od g l a d i , i p r i t o m s u i t k o m i s p i j a m o svoju k a v u . S l u a m o o t i s u a m a rtava u r a t n i m p o d r u j i m a , a n a k o n toga razgovaramo o vremenu, o modi i nogometu. Svaki d a n n e b r o j e n o m n o g o nevinih ljudi u m i r e n a s i l n o m s m r u . A o n o najgore u t o m e jest: Mi tu ne o t k r i v a m o nita, to je t a k o .

L e t u svemir - o a r a v a j u a a v a n t u r a . Ali to koristi prodirati sve d u b l j e u svemir i probijati sve d o s a d a n j e granice a k o n a Z e m l j i p o d i e m o stalno nove zidove nepovjerenja, n e s h v a a n j a , mrnje i nasilja? S t o koristi s vie od 3 0 . 0 0 0 km na sat oblijetati s v e m i r o m a k o n a Z e m l j i n e s v l a d a v a m o d u b o k e jazove nastale i z m e u nas i ljudi koji u m i r u od gladi? S t o p o m a e lansirati r o b o t e n a M a r s a k o pred izgladnjeloga brata, svoga blinjega, ne m o e m o sraviri ni zdjelu s j e l o m ? D a , ljudi m o g u biti j a k o inteligentni,

N e s h v a t l j i v a j e r a v n o d u n o s t ljudi. Postoji li j o j e d a n jedini razlog da b u d e m o p o n o s n i n a t o t o p r i p a d a m o ljudskoj vrsti? J e d i n o to m o e m o p o k u a t i jest: da s a m i iz svega srca b u d e m o d o b r i i j a k o obazrivi p r e m a t o m t a k o k r h k o m i tako l o m l j i v o m biu ovjeku kad g o d ga s u s r e t n e m o u s v o m ivotu. N i k a d a ne mrziti l j u d e , nikada n e p r a v e d n o nasilje. Bolje je biti rtva n e g o zloinac. Blaeni nenasilni, koji spiralu nasilja preokreu u spiralu prijateljstva i ljubavi. O n i su p o p u t v o d e u rijeci k o j a z a o b l j u j e i z a g l a d u j e i najtvre k a m e n j e tako da se o n o p o l a k o i p a k kotrlja. S n a g o m strpljivosti m o g u nenasilni izmijeniti srca ljudi.

nevjerojatno snalaljivi i n a p r e d n i , n o , k a d li e k o n a n o poeti ivjeti ne s a m o r a z u m o m n e g o i s r c e m , puni spremnosti na to da se m e u s o b n o pomire i p o m o g n u jedni d r u g i m a ? K a d li e se k o n a n o na Z e m l j i poeti brinuti za m i r i sreu? eli li t o m e pridonijeti? O n d a ve d a n a s z a p o n i biti d o b a r , srdaan i susretljiv p r e m a blinjima, p r e m a svoj svojoj o k o l i n i . T a j je t r u d za m i r na Z e m l j i vrjedniji o d p u t o v a n j a o k o svijeta z a 8 8 m i n u t a .

292

293

1.

listopada

2.

listopada

JAI OD SVAKE SMRTI

BUDI

DOBAR

D o b i o s a m n a dar sliku o d j e d n o g m l a d o g slikara. U m j e t n i k snanih osjeaja. A slika z d v o j n a , bez u t j e h e . H l a d n i m b o j a m a o s l i k a n a j e neka z e m l j a kojoj n e m a kraja, p r a z n a i n a p u t e n a . U g a e n je i posljednji rraak n a d e . N a h o r i z o n t u s e vidi k a k o gori grad b o g a t i h . U p r e d n j e m planu s t u p a j u etiri mrava lika. O n i iz g r a d a s i r o m a n i h , iz koliba od blata, n o s e g o l e m mrtvaki s a n d u k p r e m a j e d n o j p u k o t i n i t o zjapi u zemlji, a neka j a d n a s p o d o b a o a j n a lei na tlu pruajui u zrak d v a batrljka r u k u : o a j . U sredini se javlja cvijet na d u g a k o j peteljci. Ali taj z n a k radosti s t r a n a je iluzija, jer cvijet je mrtav, peteljka je po sredini s l o m l j e n a . K r u h a i igara naziva m l a d i slikar svoje djelo, aluzija n a p r o p a s t R i m s k o g a C a r s t v a , a usporediva s naim drutvom'potronje i provoda. D a j im k r u h a i igara, i m o i e s l j u d i m a raditi to g o d eli. A l i r a d o bih da je na toj slici n e t o d r u g a i j e . D a o b i h cvijetu a n s u . On ne m o r a biti s l o m l j e n i mrtav. Ja v j e r u j e m u l j u d e i vjerujem u n e u m r l o s t l j u b a v i . M n o g i mladi ljudi izgubili su tu vjeru. O n i m o r a j u s o n u stranu sve o a j n e p r a z n i n e p o n o v n o otkriti iskru u o v j e k u , k o j a se zove d u h , koji b u d i ivot i jai je od s v a k e s m r t i .

I ti, bio m l a d ili star, m o r a p o k u a t i biti d o b a r : d o b a r p r e m a s v o m e o c u i svojoj m a j c i , d o b a r p r e m a s v o j o j djeci, dobar prema siromasima i o n i m a u potrebi, dobar prema svima. M o d a s i ve o d a v n o p r e s t a o biti dobar. Razoaran si pa kae: N e razumiju m e , sve mi izvru, t a k o su nezahvalni. Ali velim ti: U n a t o s v e m u , p o n o v n o z a p o n i biti d o b a r , nita ne o e k u j u i i k a d ti srce krvari. B i t i d o b a r stoji t r u d a . D a l e k o o d tebe g r u b e rijei, daleko hladno ponaanje. D o n e s i toplinu u svoj d o m , budi dobar. Pomozi ocu i majci, budi dobar, o s o b i t o a k o su stari i s a m i . Ne govori l o e stvari o d r u g i m a , budi dobar. J a k o je velika srea biti d o b a r ovjek.

296

297

3.

listopada

4.

listopada

ZAO JEZIK

S T R A N A PRI-PRKKA

T v o j jezik m o e uiniti d i v n e stvari. Rijei k o j e o d sebe daje p r e n o s e o n o t o si ti u svojoj nutrini p r e m a van, k l j u d i m a . A k o je u tebi u n u t r a m r a n o , lano i trulo, ni tvoj jezik nee tada davati od sebe nita d r u g o doli zlo: lai i uvrede, iskrivljivanje i r u g a n j e , p o g r d i v a n j e i proklinjanje. A k o si u s v o j e m srcu d o b a r ovjek, tvoj e jezik s a m po sebi govoriti o d r u g i m a d o b r o . P o s v u d a e sijati mir i radost. S v o j i m j e z i k o m moe d o n o s i t i sreu i nesreu. Ljudi kalju a k o im neto izvana z a p n e u grlu. K a d bi morali kai jati i o n d a kad im neto krivo izlazi iz grla, svijetu bi se s m r k l o . T k o krivo parkira, m o r a platiti k a z n u . Trebalo bi plaati porez i za n a o p a k u u p o r a b u jezika, osjetnu kaznu za svaku la a d v o s t r u k u za s v a k u klevetu. O d r u g i m a s n e p r a v o m loe govoriti, to je naalost j a k o raireno. O p r i se zlu jeziku, o s o b i t o a k o se krije u tvojim u s t i m a .

I m a u ivotu crnih d a n a . Pritisla te srdba i trpljenje, alost i brige tako te si i z g u b i o svaki apetit i ne m o e zaspati. Ustaje u j u t r o isto t a k o u m o r a n kao to si naveer legao. Kiseo si, preda te se isprijeila strana prepreka. M o d a neki osjeaj krivnje kojega se ne moe o s l o b o d i t i . O s j e a j d u b o k o g nezadovoljstva uvlaci s e sve d u b l j e u tvoju glavu i u tvoje srce i z a p o i n j e svoje razorno djelovanje. N a j v i e trpi tvoj ivani sustav. S t o s e m o e p o d u z e t i protiv o v o g a ? N e m o j ni pokuavati omamljivati se tabletama ili a l k o h o l o m ili n e u m j e r e n i m u i c i m a . O p o j e n o s t ne lijei, n a k o n t o g a sve je s a m o jo g o r e . A k o si vjernik, moe ti p o m o i m o l i t v a u k o j o j e sebe s p o t p u n i m p o v j e r e n j e m predati O c u . O t v o r i svoje oi za p o t r e b e d r u g o g a . Pokuaj ih razumjeti. Izidi iz s a m o g a sebe. I vidjet e: Tvoji e ivci izdrati. U tvoj e ivot p o n o v n o ui s m i s a o .

298

299

5.

listopada

6.

listopada

N I K O G A N R OSTAVLJAJ N A H L A D N O I

P O Z N A J E LI ISUSA

N e moe ivjeti bez n e k o g a tko t e voli, k o m u n e t o znai, k o m u s e moe povjeriti, tko e se za tebe brinuti, k o d k o g a si uvijek d o b r o d o a o . S u s r e e m n o g e ljude u s v o j e m ivotu, ali neki od njih urastaju u tvoj ivot, p r i p a d a j u m u , s n j i m a si nerazdvojivo povezan. Koji blagoslov a k o su to dobri ljudi! Ljudi kod kojih si k o d k u e , zatien. Bez takvih ljudi ivot bi bio neizdriv. A l i i d a n a s i m a n e b r o j e n o m n o g o ljudi koji n e m a j u n i k o g a , n i k o g a tko bi k n j i m a o t i a o , za njih se p o b r i n u o , n i k o g a t k o bi im elio podariti neto od s v o g srca. Pa ipak, i n j i h o v o srce i m a m n o g o p o t r e b a , i njihovo srce tei za n a k l o n o u i n j e n o u , z a d v j e m a r u k a m a k o j i m a s e m o e utei. U na svijet u l o je m n o g o h l a d n o e . T o l i k o je ljudi koji se s m r z a v a j u . N e m o j to zaboraviti. Svi mi o v i s i m o jedni o d r u g i m a . U hrani, odijevanju, stanovanju, o d m o r u , u svemu t o se m o e d o b i t i za n o v a c o v i s i m o j e d n i o d r u g i m a . Ali j o m n o g o vie o v i s i m o jedni o d r u g i m a u naoj srei. N o v c e m se tu ne m o e uiniti nita. O n a je p o v e z a n a sa s r c e m , s ljubavlju, i postoji j e d i n o b e s p l a t n o . D a j u s v o j e m o p h o e n j u s l j u d i m a srce i n i k o g a ne ostavljaj da stoji na h l a d n o i !

U vrijeme slabosti, m a l o d u n o s t i , straha j a k o j e vano susresti n e k o g d o b r o g ovjeka koji i m a r a z u m i j e v a n j a , koji m o e utjeiti i prihvatiti. Svi s m o mi slabi ljudi, n i t k o nije a n e o s krilima koji h o d a n a v i s o k u k o n o p c u savrenosti. Svima nam je potrebno razumijevanje, ohrabrenje i oprotenje. I o je o n o to jedni d r u g i m a m o e m o uvijek iznova p o n u d i t i . T o j e m o g u e p o m o u Isusa i z N a z a r e t a . Poznaje l i ga? M n o g i g a p o z n a j u p o i m e n u , ali m a l o njih k a o n a j b o l j e g prijatelja. O n eli ljude o s l o b o d i t i o d zla, o d o n o g najgorega to p o s t o j i , a to je i z g u b l j e n a , u s k r a e n a ljubav. O n prilazi s i r o m a s i m a , o n i m a koji trpe, g r e n i c i m a , ljubi ih; j e d i n o ne eli biti u d r u t v u b o g a t i h i p r i v i d n o svetih, koji misle da su j a k o d o b r i i da ne trebaju o p r o t e n j a . T k o j e b e z grijeha, neka prvi baci k a m e n , kae o n . Pripovijeda n a m o s i n u koji je zastranio pa se vratio, i o t a c ga p r i m a rairenih ruku i ne pitajui k a k o i zato, p r i m a ga bez predbaci van ja. Isus nije p o p u t d r u g i h ljudi. O n j e ljubav. O n p r i p r e m a sveanu g o z b u z a s v a k o g a tko s e i z g u b i o . I z g u b l j e n u ovcu s ljubavlju u z i m a na svoja r a m e n a . T o g Isusa v o l i m vie n e g o to t o m o g u izrei. On ivi za m e n e . T a k o bih volio da ga i ti u p o z n a , ne k a o n e k o g ovjeka iz neke d a l e k e , sive prolosti, n e g o k a o prijatelja koji ivi. Tu sasvim blizu.

300

301

7.

listopaida

S.

listopada

SLUAJ

CVIJEE

SPONTANA

PANJA

Ti si p o p u t zvijezde t o je pala s neba. M i l i j a r d e je zvijezda na n e b u , i svaka je j e d i n s t v e n a . M i l i j a r d e j e ljudi n a o v o m m a l o m p l a n e t u , i svaki je o v j e k j e d i n s t v e n . Fantastino! Z v i j e z d e sjaju i ine n e b o lijepim, da se i n o u m o e vjerovati u svjetlo. L j u d i sjaju i i n e z e m l j u l i j e p o m , a k o su zvijezde a ne m o n s t r u m i puteni s lanca. J o uvijek u j e m k a k o j e cvijet proljetos g o v o r i o : t o to ljudi rade! ? Proizvode s t r a n o o r u j e i siju s m r t za l j u d e , ivotinje i biljke. C v i j e e nestaje, drvee se rui. Ribe ugibaju u zatrovanim vodama. L j u d i su zagadili zrak koji u d i u . A jure na izlobe da se dive najnovijoj tehnici, a z a t i m kau: Velianstveno! Cvijet m i n a k o n d u g e s t a n k e ree j o : P o g l e d a j , zar n i s a m lijep? Fini, njeni listii i srce u m o j o j aki. V i d i li b o j e , osjea li divni s k l a d , osjea li ivot? Z n a , k a d m e posjete vjerne pelice, mi r a z g o v a r a m o k a k o su ljudi glupi. To u j e m jo i d a n a s . Ti si p o p u t zvijezde to je pala s neba. Sluaj cvijee.

S v a k o g a d a n a prolazi starac p o l a k o istom u l i c o m . Pokraj njega s v a k o g a d a n a prolaze s t o t i n e ljudi. Svi i m a j u s v o j e p u t o v e , vlastite interese. I iskaju se p o k r a j njega i ne o b a z i r u i se na n j . K o j e g li i z n e n a e n j a za t o g starog z a t v o r e n o g ovjeka kad se i z n e n a d a n e t k o zaustavi, n e t k o o d redovitih prolaznika, t e i n u t u t n e u ruke paketi d u h a n a i s r d a n o mu a p n e u u h o : O v o j e z a tebe, z a k o j u lulu d u h a n a , i b u d i n a m zdravo! Z b o g o v e posve j e d n o s t a v n e geste starac bijae d a n i m a presretan. I m a tisue staraca koji o e k u j u p o g l e d p u n srdanosti i simpatije. Ve m a l a , s p o n t a n a panja moe za usamljenog ovjeka znaiti vie o d n e o s o b n e d o z n a k e n o v c a ili s a v r e n o o r g a n i z i r a n e h u m a n i t a r n e akcije. Pokai svaki d a n s v o j e srce. N j i h o v a je srea u tvojim r u k a m a . Sjeti se: I ti e j e d n o m - ostarjeti!

302

303

9.

listopada

10.

listopada

LOM U SVAKOM OVJLKU

KAD SE NASMIJE

K a t k a d se ini k a o da u tebi s t a n u j u dva ovjeka. J e d a n , koji sve ini d o b r o i k o j e g a p o k a z u j e p r e m a v a n , i drugi, k o j e g a se stidi. T a k o velianstven m u k a o to j e Pavao pie u svojoj poslanici: D o b r o , koje elim, ne i n i m , a zlo, koje ne elim, i n i m . o v j e k j e u d n o bie. Postoji neto k a o neka d u b o k a razdvojna crta, crta l o m a , u s v a k o m o v j e k u . S u s r e e m ljude koji i uz n a j b o l j u volju svega svijeta u p a d a j u uvijek iznova u svoje stare nevolje. L j u d e koji bi htjeli ivjeti d o b r o , a i p a k ine stvari k o j e ni s a m i ne shvaaju. Z a t o je t o m e tako? Jer ovjek nije B o g , ni a n e o , ni n e k o s u p e r b i e , n e g o tek mali h o d o a s n i k n a d u g u p u t u , k a t k a d prilino u m o r a n i d o b r a n o naet. U p r a v o kroz iskusrvo vlastite slabosti p o s t a j e ovjek r a z u m a n i s u o s j e a j a n sa s v o j i m blinjima. Ali, tko se uvijek s a m o uznosi, p o s t a j e tvrd k a o k a m e n . N j e g o v osjeajni ivot se sui, n i g d j e se vie ne nalazi neto tako lijepo k a o pratanje, utjeha, o h r a b r e n j e . N i k a d se ne u z n e m i r u j z b o g svojih slabosti i p o g r e a k a , ali ih i ne uljepavaj. N a u i se s n j i m a ivjeti. N i t k o nije t a k o d o b a r k a o u s v o j i m n a j b o l j i m t r e n u c i m a . I nitko t a k o lo k a o u s v o j i m najloijim t r e n u c i m a . L j u b a v cvate g d j e s u ljudi jedni p r e m a d r u g i m a blagi, blagi u svojim rijeima i blagi u s v o j e m p o n a a n j u .

N o , s i g u r n o , i ti moe biti lijep, ak vrlo lijep i vrlo atraktivan. I ro na s a s v i m j e d n o s t a v a n nain, koji u o p e nije s k u p , b e z k o z m e t i k i h sredstava i k i r u r k o g uljepavanja, b e z z l a t n o g nakita i d r a g u l j a . A k a k o se zove to p r a k t i n o , o r i g i n a l n o sredstvo k o j i m ljudi p o s t a j u lijepi? O s m i j e h , o s m i j e h koji dolazi iz srca. V j e r u j m i , i kad o b r v e nisu n a m j e t e n e na milimetar, i k a d se tu i t a m o pokae po k o j a b o r a k a d se n a s m i j e , na t v o j e m se licu pojavi neki sjaj, k a o da je izalo s u n c e . L j u d i se dive, a tvoji ti dragi p a d a j u o k o vrata. A da i m a i najljepu b r a d u na svijetli, n a j p l e m e n i t i j i nos i n a j s p o r t s k i j u Figuru ali a k o si loe raspoloen i mrzovoljno tumara uokolo, nijedan te o v j e k n e e p o g l e d a t i , ak e i t v o j o j partnerici biti j a k o teko poljubiti te. Z a t o : osmijeh posvuda! I kod kue i drugdje. J e r a k o se ti n a s m i j e , n a s m i j a t e se i o n a j d r u g i , i u s k o r o e se sav svijet smijati - z a t o to se ti smije.

304

305

1 I.

listopada

12.

listopada

BITI S T R P L J I V

HENDIKEPIRANO

NOVOROENE

L o i d a n i ! I ti zna t o je to. D a n i k a d sve izgleda c r n o , kad sve ide n a o p a k o . O s j e a se i z g u b l j e n i m . M n o g o g o r e i ne m o e biti. A n a j g o r e od svega: ti misli da e tako i ostati. Loi d a n i traju tako d u g o . To su najdui dani. S v a k i ovjek i m a loih d a n a . S t o se tu moe uiniti? Biti strpljiv! Strpljivost je, z n a m , rijetka krepost. Kreposti s u d o b r a svojstva k o j a ovjek d u g o uvjebava, a koja z a t i m u t e k i m s i t u a c i j a m a m o g u p u n o p o m o i . Strpljivost j e k r e p o s t k o j a n a m j e d a n a s prijeko p o t r e b n a . Jer u d a n a n j e d o b a sve m o r a ii j a k o brzo. Sve se elje m o r a j u s m j e s t a ispuniti, p r i t i s k o m na d u g m e . Pri n a j m a n j o j boli o d m a h sredstvo za ublaenje. N e d o s t a t a k strpljivosti poveava n a p e t u razdraljivost, a loi d a n i p o s t a j u tako s a m o jo d u i m a . D a b i ivot bar n e t o vrijedio, m o r a se vjebati u kreposti strpljivosti. Biti strpljiv! K o j i p u t neko vrijeme i naslijepo letjeti. C e s t o si ve iskusio da d o b r i d a n i brzo p r o u , pa ti se i to ini l o i m . Ali zato se o n d a ne tjei t i m i s k u s t v o m u loe dane? N o , n e uzimaj t o t a k o teko. N e m o j nita dramatizirati, n a s m i j s e t o m e . Pa i loi e d a n i t a k o e r proi!

U Ltittichu se rodilo dijete - b e z r u k u . O s a m d a n a kasnije n o v o r o e n e j e d o b i l o sredstvo za s p a v a n j e , prejaku d o z u p o m i j e a n u s m e d o m - i u m r l o . M n o g o se u to vrijeme g o v o r i l o i pisalo o m a j c i , lijeniku, obitelji, a m a l o o nevinoj rtvi. T o j e dijete d o l o n a svijet k a o i s v a k o d r u g o dijete sa e l j o m da ivi. O e k i v a l o j e sve o d s v o j e m a j k e , od velikih ljudi. N i j e i m a l o r u k u , ali je i m a l o srce i u s t a da kae m a m a i tata i hvala. O n o bi bilo m o g l o pjevati i igrati se, gledati, sluati i radovati se i v o t u . M n o g i m a b i bilo m o g l o dati prilike za d o b r o t u i ljubav p r e m a b l i n j e m u . Ne m o e m o i ne elimo sudil i <> kl ivnji. Ali nije li neovjeno o d b a c i t i i uzeti ivot h e n d i k e p i r a n o m djetetu koje n a m dolazi i koje n a m je povjereno? O n o g a tko t o s m a t r a d o b r i m ne m o e se z a p r a v o vie nazivati o v j e k o m .

.'Of,

307

13.

listopada

14.

listopada

ELIM DA IVI

STARIJI I M L A D I

Z n a li da j a k o m n o g o ljudi vie ne ivi, jer s e vie n e m o e nasmijati? O n i s u k a o d a s u m r t v i . Jer t a m o g d j e se vie ne s m i j e , vie se i ne ivi. Tu na ovjeka navali t a m a , tu se osjea n o . M o r a ivjeti i oivljavati svoju o k o l i n u . Ali to je to: ivjeti? L i j e p stan? L u k s u z ? Putovanja iz s n o v a u d a l e k e , rajske zemlje? P o z n a j e m ljude koji to i m a j u , pa ipak ne ive. II njihovoj blizini ovjek se p o i n j e jeiti od z i m e i d o b i v a d o j a m da je r a d o s n o raspoloenje z a b r a n j e n o p o d kaznu zatvora. i v o t ima jako m n o g o zajednikoga sa srdanou i t o p l i n o m . Ali i s t i m e da se uspije p o m i f i t i s a stvarima k o j e nije m o g u e izmijeniti, da se p o m i r i sa s v o j e dvije lijeve r u k e , da uspostavi m i r sa s v o j i m blinjima, a tako i m i r sa s a m i m s o b o m , sa svojim siromanim bolesnim srcem. Jesi li ve n e k a d n e k o g a od srca volio? I postoji li n e t k o tko je i tebe istinski volio? Jer, j a k o je teko ivjeti bez n e k o l i k o d r a g i h , s i m p a t i n i h ljudi u naoj s v a k o d n e v n o j sredini. S m a t r a m s t r a n i m da ljudi u m i r u a da nisu imali ansu otkriti: I m a ljudi koji me vole. A k t o m e , prije svega: Postoji B o g koji eli vidjeti da si sretan, da bi m o g a o ivjeti na njegovu s u n c u i smijati se. On kae: Zelini da ivi!

M l a d i s e b u n e . S t a r i j i m a j e teko k a d m l a d i u o p e n e znaju cijeniti o n o t o su oni izgradili s toliko t r u d a . M l a d i m a je neshvatljivo z a t o stari ostaju tako n e p o p u s t l j i v o n a o n o m e t o s u postigli. N e b u d i t e slijepi z a d o b r o n a o b j e m a s t r a n a m a . S v a k a generacija ima svoja vlastita iskustva, vlastite p o t e k o e , ali i vlastite sklonosti i p r e d r a s u d e . S v a k a generacija i m a pravo na vlastiti svijet. I m a j m o vie r a z u m i j e v a n j a jedni za d r u g e , d a j m o jedni d r u g i m a vie p r o s t o r a . Vi stariji ste se u s v o j e v r i j e m e borili za svoje ideale. H v a l a v a m ! M n o g o t o g a ste stvorili t o i te k a k o d o b r o koristi sljedeoj generaciji. Ali n e m o j t e se vrsto t o g a drati k a o da bi to bila z a s l u g a za sva v r e m e n a . I m a j t e povjerenja u o n e koji d o l a z e iza vas. V i m l a d i , vjerujte u b u d u n o s t , ali i u prolost vaih p r e d a s n i k a . M o r a m o ostati jedni u z d r u g e i u ruenju i u graenju, jer k u a n a o v o m e svijetu n i k a d a nije sasvim d o v r e n a . R u e n j e boli, izgradnja r a d u j e . To je tako.

308

309

15.

listopada

16.

listopada

MUKARCI I ENE

NADI

VREMENA

N e m o j misliti d a s i m u k a r a c zato t o i m a b r a d u , ili zato t o m o e p o p i t i deset piva a da ne p o p l a v i , ili zato to se moe izgalamiti a k o nije po t v o m e . M u k a r c i koji radi novca, karijere ili ena p o s t a n u ulizice i k o r u p c i j o m i p r i j e v a r o m p u n e svoje torbe, ostavljaju alosnu sliku k r u n e stvorenja. M u k a r a c si a k o si vjeran i vrst k a o stijena. M u k a r a c si a k o si svim s v o j i m p o n a a n j e m i u braku i u s v o j i m p o s l o v i m a p l e m e n i t k a o zlato. M u k a r a c si a k o s n a g o m svojega d u h a i s n a g o m svojega srca d o p r i n o s i srei d r u g i h . M u k a r a c si a k o si u obitelji pravi o t a c , r a d o s t i sigurni d o m t v o j i m a u kui. L u d a ena je o l u j a u luci, m u d r a ena je luka u oluji. L u d a , r a z m a e n a ena p u n a je neraspoloenja i hirova. O n a s v a k o g a t r e n u t k a m o e p r o m i j e n i t i raspoloenje, i u m i r n o j kui o n a je neprestana o p a s n o s t od o l u j e . M u d r e ene d r a g o c j e n i j e s u o d n a j d r a g o c j e n i j i h d i j a m a n a t a . O n e s u m i r o l j u b i v e , uravnoteene, d o b r o u d n e , b o g a t e d u h o m i p r i r o e n o m dosjetljivosti, p u n e p r e d a n o s t i i ljubavi. O n e m o g u m n o g o podnijeti i oprostiti. S i g u r n a su l u k a u u z b u r k a n o m svijetu. O s l o n a c m u u , d o m djeci, utjeha b o l e s n o m e i p a t n i k u . B u d i m u d r a ena velikoga srca, i tvoja e k u a biti nebeski d o m .

S v a k i d a n s e m o e uti: N e m a m v r e m e n a . J o n i k a d a nije bilo toliko uurbanih ljudi. Svi i m a m o strano m n o g o posla. J o n i k a d a nije bilo tako m n o g o ljudi koji n e m a j u v r e m e n a , i j o n i k a d a tako m n o g o u s a m l j e n o s t i . O e v i i m a j k e esto b e s k r a j n o d u g o ekaju posjet s v o j e djece: O n a n e m a j u v r e m e n a . B o l e s n i i stari g l e d a j u zdrave i m l a d e k a k o u u r b a n o prolaze: u r i i m se. Brani d r u g o v i j e d n o d r u g o m e p o s t a j u stranci: N e m a j u vremena jedno za drugo. Z a t o i m a m o tako m a l o v r e m e n a ? U v i j e k m i s l i m o n a t o to sve j o e l i m o imati, to sve jo t r e b a m o uiniti, t o sve jo m o r a m o ostvariti. T a k o j e sav na ivot isplaniran d o sitnica. Predlaem stoga: O s l o b o d i s e t o g pritiska. N a p r a v i p a u z u , nadi v r e m e n a . S v j e s n o p o n e k a d ne radi nita! S m i r i se, predaj se tiini! Iz tiine izrastaju m a l e panje, za k o j e je p o t r e b n o m n o g o manje vremena nego to mislimo: d o b r a rije, sluanje p u n o r a z u m i j e v a n j a , zahvalni p o l j u b a c , mali dar, gesta. U k l o n i i z s v o g ivota t o s m r t o n o s n o N e m a m v r e m e n a . Prestani s tim u b i t a n i m t e m p o m . N a d i v r e m e n a d a b u d e ovjek, d o b a r ovjek za svoje blinje.

310

311

17.

listopada

18.

listopada

LJUBAV V E L I K O G FORMATA

NEPOVREDIV

Sve ti m o e n e d o s t a j a t i , ali ne i ljubavi. D e v e d e s e t p o s t o tvoje s v a k o d n e v n e ljutnje ieznut e bude li kod kue ljubazan prema svakome, b u d e li na p o s l u b l a g o n a k l o n i srdaan, a k o nisi g u n a l o , p e s i m i s t , a k o ne pili ivce. B u d i t e j e d n i p r e m a d r u g i m a d o b r i ! O t o m e j e rije. Ne o n o v c u i tituli. Ne o t o m e k o l i k o i m a i k o l i k o si v i s o k o rangiran. Sretni ete biti a k o i s a m i usreujete i d r u g e . O p e t j e d o l o j e d n o takvo p i s m o : T o vie nije ivot. Sva ljubav p r e m a m u u j e nestala. B o e m o j , n e z n a m vie k a k o dalje. K a k o d a ikada p o s t a n e m o p e t sretna? U m n o g i m b r a k o v i m a i m a m n o g o s k r i v e n o g trpljenja. J e d a n o d g l a v n i h u z r o k a o v e m o d e r n e krize jest pretjerano seksualiziranje j a v n o s t i . N e k i m l a d i ljudi ulaze u p r i s n e veze a p r i t o m razmiljaju m a n j e n e g o k a d k u p u j u rabljeni a u t o m o b i l . T a k o i m n o g i brakovi p o s t a j u rabljeni brakovi i nakon nekoliko g o d i n a doivljuju lom. Z a sretan b r a k n e o p h o d n a j e l j u b a v velikog f o r m a t a : ponizna ljubav koja uvida uskratu, priznaje p o g r e k e , z a b o r a v l j a zlo, i koja ivot m u a i ene, prije negoli b u d e p r e k a s n o , s m n o g o strpljivosti o p e t u z a j a m n o p r o i m a i spaja.

i v o t j e velika tajna. Postavljaju se teka pitanja, i n i j e d a n o v j e k n e z n a k o n a n i o d g o v o r n a o n o zato. Z n a n o s t m o e d o d u e dati m n o g a t u m a e n j a za bioloki razvoj ivota, ali za s a m temelj l j u d s k o g a ivota istraivanje ne nalazi o d g o v o r a . J e d i n o primjereni stav jest silno s t r a h o p o t o v a n j e pred l j u d s k i m i v o t o m o d s a m o g p o e t k a sve d o n j e g o v a zavretka. Pravo s v a k o g ovjeka na ivot m o r a ostati n e p o v r e d i v o . Z l o i n j e na bilo koji n a i n , na p o e t k u ili na k r a j u l j u d s k o g a ivota, zahvaati unitavajui g a . Z a t o ljudi ovih d a n a u v e l i k o m b r o j u , h r p i m i c e , o d l a z e na groblje s c v i j e e m , alosni z b o g ivota koji je preao u smrt? S m r t je t a k o e r velika tajna k a o i ivot. G r o b l j e je s a d a n e k o l i k o sati u sreditu. A l i m i s l i m da se g r o b l j e stalno sve vie iri. G r o b l j e j e p o s v u d a g d j e u s a m l j e n e , b o l e s n e , stare r a v n o d u n o o s t a v l j a m o d a lee k a o d a s u z a nas ve m r t v i . G r o b l j e se protee i u n a e klinike i d o m o v e k a d g o d p o n e s t a n e privrenosti p r e m a b e s p o m o n o m ivotu. G r o b l j e se k o n a n o prostire i u z a k o n o d a v s t v o k a d se legaliziraju p o b a a j i eutanazija.

312

313

79.

listopada

20.

listopada

OHOLOST

DRATI RIJE

J e d n a o d najveih bolesti naeg v r e m e n a jest prastara ovjekova o h o l o s t . S a m o d o p a d n o s t , uznositost, umiljenost ne d o p u t a j u da se p r e p o z n a j u vlastite g r a n i c e i slabosti, da se o n e prihvate i da se s n j i m a ivi. o v j e k p o t i s k u j e i prikriva svoju m a l e n o s t iza fasade preuzetnosti, iza d e m o n s t r a c i j e m o i , iza raskoi izloene s v a k o m e na uvid. Iz s v o j e slabosti i nevjernosti stvara teoriju, ideologiju, itav j e d a n svjetonazor. K a k o nije u s t a n j u ivjeti o n a k o k a k o misli, p o d v r g a v a se ideji da misli o n a k o k a k o ivi. Oholost se opravdava laima. P u n o d r i m d o ljudi koji p o z n a j u svoje slabosti i g r a n i c e i znaju s n j i m a strpljivo ivjeti. J a k o c i j e n i m l j u d e koji znaju da ne z n a j u sve i to priznaju. Ne volim ohole ljude, jer to n i k a d a nisu dobri ljudi, i o n i z a s i g u r n o nikad nee biti d o b r i prijatelji.

R a z o a r a n si i o j a e n a k o n e t k o ne odri z a d a n u rije. N e shvaa k a k o n e t k o m o e rei: Sutra u s i g u r n o platiti, a m j e s e c i m a te z a t i m ostavi ekati. Smatra podmuklim ako netko sveano obea: J a s n o , p o m o i u ri, b u d i p o s v e m i r a n , neu te n i p o t o ostaviti na c j e d i l u , a z a t i m n e t r a g o m nestane. I m a pravo k a d t o s m a t r a s t r a n i m . K a m o e m o doi a k o s e vie ne m o e m o p o u z d a t i u z a d a n u rije, a k o se i prisega t a k o lako prekri. S j e a li se jo t o si t a d a , na dan svoga v j e n a n j a , o b e a o ? A to je od t o g a ostalo? Pogledaj svoj vjenani prsten, znak ljubavi i neraskidive vjernosti. Ne pee li taj prsten na t v o m p r s t u a k o si nevjeran? Ta rekao si da. I nisi tada l a g a o , zar ne?

314

315

21,

listopada

22.

listopada

OPHOENJE S LJUDIMA

ZATO ON, A NE JA

S a s t v a r i m a moe p o s t u p a t i n e l j u b a z n o . D r v o moe sruiti, g r m raskriti, au razbiti, svoje stvati baciti u kut. Iako boli kad n e t k o gazi po cvijeu! Sa s t v a r i m a se m o e p o s t u p a t i na vrlo razliite naine. Ali s l j u d i m a se moe o p h o d i t i j e d i n o a k o ih voli. Inae e ih m o r a t i ostaviti na m i r u . Za suivot s l j u d i m a ti bi bio nesrea. M o d a radi u n e k o j upravi pa vidi s a m o p a p i r e i ne nasluuje n i k a d a iza njih n e k o l j u d s k o lice. K a d u p o d u z e u otvori usta, to se u j e k a o g u n a n j e i rezanje protiv p o t i n j e n i h . Sjedi u u r e d u , stoji u koli ili u trgovini i po itav d a n nisi k a d a t otkriti l j u d e , n e g o s a m o beivotne lutke k o j e eli iskoristiti za svoju p r e d n o s t . T r a i ovjeka iza s v a k o g lica. Voli l j u d e , m a l e i velike, lijepe i rune, duhovite i one bez duhovitosti, spretne i nespretne, u s p j e n e i n e u s p j e n e . T v o j a ljubav e i m d o b r o d o i . Ta i s a m to opaa k a d te voli n e t k o s k i m e si ti vezi. K a d se n e t k o s r d a n o za tebe p o b r i n e , sve je o d m a h d r u g a i j e . Isto tako d o g a a se i d r u g i m a koji su povezani s t o b o m .

N a to s e ali? M o r a teko raditi ili p u n o uiti? Boli li te t o g o d ? Ne nalazi posla? P r e m a l o se moe ostvariti? I m a briga s n o v c e m ? Na t o se ali? D a n a s s a m vidio j e d n o g ovjeka: etrdeset mu je g o d i n a , a neizljeivo je bolestan. Ve tri t j e d n a u s t r a n i m je b o l o v i m a . o v j e k to ne m o e gledati. U z krevet m u b e s p o m o n o sjedi ena, a k o d k u e eka p e t o r o djece. T a j m e ovjek p o g l e d a i u p i t a : Z a t o ? T o m e j e proelo d o sri. D a , zato? Z a t o o n ? Z a t o ne ja? Z a t o ne ti? Ni j e d a n uenjak, ni j e d a n j e d i n i z n a n s t v e n i k ne m o e mi na to o d g o v o r i t i , n i t k o . I m a m j e d i n o B o g a , koji s v a k o m ivotu, k r o z trpljenje i s m r t , d a j e s m i s a o i cilj, i koji me i z n e n a d a p i t a z a t o n i s a m zahvalan i sretan sa s v o j i m z d r a v l j e m .

316

317

23.

listopada

24.

listopada

OSTAVLJEN

SAM

RAT 1 MIR

V e l i k a je bol i d u b o k jad a k o se osjea o s t a v l j e n i m i u s a m l j e n i m , a k o nitko na tebe ne misli, a k o te nitko ne treba. i v o t ti se t a d a ini b e s m i s l e n i m i n e p r a v e d n i m . S a n j a o si o s r e t n o m ivotu, 0 d o m u p u n o m ljubavi i topline. S a d a je sve o k o tebe h l a d n o , ti si sasvim s a m . S a m u svojoj s o b i , g d j e te nitko ne eka, s a m u svojoj k u i , u k o j o j te n i t k o ne r a z u m i j e . O s j e a se n a p u t e n i m , ne vrijedi vie ni za t o , suvian si. 1 z b o g t o g a si o j a e n i o g o r e n . Z a r zaista nije m o g u e probiti tu tvoju s a m o u ? Z a r zidovi o k o t v o g a srca m o r a j u postajati sve vei? Gradi mostove! M o s t do nekog bolesnika m o e za tebe biti m o s t do svjetla. Most do nekog dragog usamljenog ovjeka m o e z a v a s o b o j e biti o s l o b o e n j e . M o s t do n e k e obitelji u potrebi m o e otvoriti n o v e vidike. A most prema Bogu most je prema o n o m e koji eli biti O t a c svim u s a m l j e n i m a , O t a c sa zlatnim srcem.

O p e t s m o vidjeli uasne ratne slike. S l i k e m r t v i h i ranjenih, razaranje i p r o g a n j a n j e . Izvjestitelji g o v o r e koliko je raketa i s p a l j e n o , k o l i k o z r a k o p l o v a stavljeno u p o g o n , k o l i k o o k l o p n i h vozila u n i t e n o . R i j e t k o se ree k o j a rije o l j u d i m a koji su sjedili u o k l o p n i m v o z i l i m a . Ali zrakoplov, o k l o p n o vozilo, raketa - u ratu su o i t o m n o g o vrjedniji o d ovjeka. N e j a k i ljudi p u z e p o tlu o d straha. U s v a k o m ratu p o s t o j e uvijek iste rtve: ene i d j e c a , stari i bolesni. Prije n e g o izbije neki rat, on je ve z a p o e o m n o g o ranije u m o z g o v i m a o n i h koji su o p s j e d n u t i vlau. Z a p o i n j e se tragati za neprijateljima. Z a l j u d i m a koji s u drugaiji, koji d r u g a i j e izgledaju, d r u g a i j e g o v o r e , d r u g a i j e m i s l e , d r u g a i j e vjeruju. N j i h s e proglaava neprijateljima. O n i s u s v e m u krivi. Slike o neprijatelju slikaju se n a j c r n j i m b o j a m a . Tako ih ljudi m o g u mrziti, a i m o r a j u ih mrziti. e l i li mir, ni j e d a n ovjek na svijetu ne s m i j e biti tvoj neprijatelj. Izbrii rije neprijatelj. N e m o j je vie rabiti. Z n a m , velike ratove ne m o e m o u trenu ukloniti iz svijeta. Ali s e m o e m o p o b r i n u t i z a t o d a p r e s t a n u mali ratovi u n a e m m a l o m svijetu: k o d kue, u obitelji, u p o d u z e u , u s u s j e d s t v u . M a l o m j e s t o mira n a o v o m e svijetu jest k a o o a z a g d j e ivot p o n o v n o m o e postati b l a g d a n o m .

318

319

25.

listopada

26.

listopada

AKO SE ODVAI POGLEDATI JE

BEZ

UZBUIVANJA

O s u e n i k si na s m r t . J e d i n o j o ne zna k a d a e p r e s u d a biti izvrena. S m r t ide u k o r a k s t o b o m : s v a k o g a d a n a , svake n o i , n a s v i m p u t o v i m a . Ali sve d o k je ne osjeti na v l a s t i t o m e tijelu ili je ne p o g l e d a izbliza k o d n e k o g d r a g o g ovjeka, eli ivjeti k a o da smrti i n e m a .

N e pravi l o m , n e u z b u u j s e a k o tvoja r o d b i n a , d r u g o v i , k o l e g e , tvoji pretpostavljeni ili p a k tvoji p o t i n j e n i i m a j u p o g r e a k a i slabosti. S v a a i ljutnja, p r o b l e m i i razmirice nastaju najeee iz vlastite k r a t k o v i d n o s t i . Svi p o z n a j e m o s a m o j e d a n mali d i o istine. N e k o l i k o n e p r o m i l j e n i h rijei, nesrea, p r o p u s t , zatajenje -

P a ipak s v a k o g a j u t r a tvoje novine d o n o s e nov p o p i s m r t v i h . I z m e u redaka p o j e d i n i h l a n a k a nalazi b e z i m e n e , rtve rata i nasilja, p r i r o d n i h nesrea, sruenih z r a k o p l o v a . M n o g i koji g u b e svoj ivot n a n a i m u l i c a m a . L j u d i o k o j i m a tisak iscrpno izvjeuje jer su postali r t v a m a zloina. M o d a i s a m nosi cvijee na g r o b . Pa ipak bjei, i ne p o m i l j a j u i na vlastitu s m r t . S m r t j e injenica. Z a t v o t i t i oi n e p o m a e . a k m o e biti vrlo s p a s o n o s n o misliti n a svoju s m r t . Imajui vlastitu s m r t pred o i m a , ti vidi b o l j e pravu m j e r u , s t v a r n u vrijednost svih stvari. Vidi b o l j e k a k o si m a l e n i koliko o g r a n i e n . Postaje u v i a v n i j i , d o b r o h o t n i j i p r e m a d r u g i m a i moe vie uivati m a l e s v a k o d n e v n e radosti. Sretnije e ivjeti a k o p o t i s n u t u s m r t izvue iz podsvijesti i odvai se p o g l e d a t i je - k a o s m i s l e n o i s p u n j e n j e p l o d n o g a ivota i k a o k o n a n o p r i h v a a n j e u b e s m r t n u ljubav.

tvoja m a t o v i t o s t n a p u e to u stranu katastrofu. A u z b u d i v a n j e m se o b i n o ne rijeava nita, najee teta p o s t a j e s a m o j o vea. S v l a d a j svoj bijes, ostani m i r a n i p r a v e d a n . Sjeti se i svojih vlastitih p o g r e a k a i slabosti. M i s l i li da si idealan ovjek, o n d a je to ne s a m o s a m o o b m a n a , nego i znak neumjerene oholosti. I m a j r a z u m i j e v a n j a z a p o g r e k e d r u g i h . Pokuaj m n o g o t o g a p o d n i j e t i i ne pravi l o m . M n o g a u z b u e n j a su s a m o n e p o t r e b n o g u b l j e n j e v r e m e n a , p o g u b n a z a srce, p o g u b n a z a p r o b a v u i krvni tlak. Z a u s t a v i li na p o e t k u tu k o b n u n i z b r d i c u l o m a i izljeva g n j e v a , uvijek si d o b r o proien i d o b r o raspoloen.

320

321

27.

listopada

28.

listopada

TADA Z A P O I N J E N O V O VRIJEME

OPREZ

U s v a k o m b r a k u prije ili kasnije d o d e do kriza. Put je dug, zapoinje dosada. V i ve d o b r o p o z n a j e t e j e d n o d r u g o i s v a k o g a se d a n a d o g a a isto. T a k o poelite p o n e k a d i neto d r u g o . Postajete n e r a s p o l o e n i i r a v n o d u n i . Sve v a m se ini p r a z n o , b e z v r i j e d n o i h l a d n o . Upadate u pustinju, u jednolinu, stranu pustinju. O n i divni n e k a d a n j i osjeaji pritajili s u se, izgubili su svoj sjaj. A k o t a d a u z m o g n e t e m a l o priekati i ne m i s l i t e : S v e je g o t o v o , ili: B i l a je to kriva o d l u k a A k o u z m o g n e t e biti m a l o strpljivi, u m j e s t o d a s e osvrete z a d r u g i m p a r t n e r o m ili traite u t j e h u u t a b l e t a m a i a l k o h o l u A k o t a d a priekate i o s t a n e t e vjerni i srce v a m o s t a n e o t v o r e n o i p r i v l a n o , ako barem budete domiljati i d o p u s t i t e p a r t n e r u da o p e t zaivi T a d a e jednoga dana, sasvim neoekivano, n e g d j e provrijeti izvor, i u v a e m e ivotu z a p o e t i n o v o v r i j e m e , vrijeme oaze n a k o n p u s t i n j s k o g v r e m e n a .

B u d i krajnje o p r e z a n s l j u d i m a koji g o v o r e loe o d r u g i m a . Izvana t o m o g u biti v i s o k o uvaena g o s p o d a ili vrlo n j e g o v a n e d a m e , ali iznutra su neiskreni i nesavjesni. Specijalizirali su se za p o g r e k e d r u g i h . I za tvoje p o g r e k e ! K a o strunjaci oni t o n o z n a j u k a k o s e t o radi, k a k o m o r a j u ocrniti s v o j e rtve da im ljudi sve p o v j e r u j u . U t v o j o j prisutnosti oni govore o nekom poznaniku, prijatelju ili ak o n e k o m l a n u obitelji. N e m o j i m vjerovati! O n i n a m j e r a v a j u u tvoje prijateljstvo ubaciti crva s u m n j e , ak ele unijeti nesreu i u tvoj brak. D a n a s m o d a pristaje u z n j i h o v o g o v o r e n j e , m o d a i s u r a u j e s n j i m a , ali sutra, s u t r a si ti s a m njihova rtva. I sam budi jako oprezan u svojem govorenju! Prvi u d a r a c koji n e t k o z a d a j e najee je rije. Z a u z d a j svoj zli jezik, j o b i t i m o g a o koristiti z a d o b r o . a k je i tvoj s u s j e d bolji n e g o t o misli. Z a t o : O d r u g i m a n i k a d a ne g o v o r i nita loe!

322

323

29.

listopada

30.

listopada

TVOJI POKOJNICI IVE

MISLI NA TO DA E UMRIJETI

O v i h d a n a viaju s e p o s v u d a ljudi kako na grobljima ureduju grobove. D o b r o j e d a s e ovih d a n a u ljubavi s j e a m o svojih p o k o j n i k a . Ali d a n Svih svetih i D u n i d a n p o s t a j u k a t k a d prava t r g o v i n a , n a t j e c a n j e za najljepi g t o b , k a d ivi j o na g r o b l j u ele n a d m a i t i j e d n i d r u g e . N e m o j nositi cvijee n a g t o b s a m o z a t o jer to ini i tvoja s u s j e d a , jer t o s v a t k o ini. Boravi svojim srcem, svojom duom n a g r o b u svojih p o k o j n i k a , u r a z m i l j a n j u i tiho. V j e r u j d a tvoji p o k o j n i c i ive! T a d a moe s n j i m a razgovarati. T a d a nee stajati p r e d m r a n i m z i d o m srca p u n o g alosti, m o d a o a j a n , u n i j e m o j srdbi. T v o j i p o k o j n i c i ive p r e d B o g o m ! O n i e k a j u n a tvoj d o l a z a k . J e r i ti si ve na p u t u do s v o g g r o b a . S a m o n e z n a k o l i k o j e taj p u t j o dalek. Razmiljaj o t o m e neko vrijeme i naui na g r o b u svojih p o k o j n i k a ivjeti l j u b a z n i j e !

Z i v i o d l a z e s cvijeem k m r t v i m a . M j e s e c s t u d e n i p o s e b n o je p o v e z a n s m i l j u o smrti. N o , m a l o njih m o e p o d n i j e t i t e misli. O n i h o e ivjeti, ivjeti p u n i m p l u i m a , iskoristiti i uivati ivot. Ali t o je ivot a k o si ve sutra mrtav? N e m o j biti k a o klaun koji zatvori oi i ne eli ita vidjeti niti ita znati. M i s l i j o d a n a s n a vlastitu s m r t , m o d a i p r v i p u t u s v o j e m ivotu; sjeti se da e j e d n o m i s a m , s a m s a m c a t , m o r a t i ui u n o . U m i r a n j e j e jezivo, u a s n o a k o slijepo o d l a z i u z e m l j u n a k o j u n i k a d prije nisi m i s l i o , o k o j o j jo n i k a d a nisi s a n j a o . U m i r a n j e se d a d e lake prihvatiti a k o si n a u i o n a p u t a t i , a k o si se o t v o r i o tajni k o j a te eka poslije s m r t i . A k o m o e vjerovati d a p o s t o j i B o g koji te ljubi, ne s a m o k a d ivi, n e g o jo vie k a d u m r e , tada umiranje znai: vratiti se k O c u , k a o dijete, vratiti se u z e m l j u g d j e je sve d o b r o .

324

325

31.

listopada

O T V O R E N A VRATA

M i s l i na svoje p o k o j n e i sluaj ih! N e m o j s e s a d a baviti s a m o bijelim k r i z a n t e m a m a . Ovih dana govore pokojnici. T u j e n e t k o u a o u j e d a n drugi svijet, n e t k o k o g a si h t i o zadrati o b j e m a r u k a m a . Z a k l i n j a o si, p l a k a o , m o l i o , ali nita nije p o m o g l o . M o d a si s a s v i m o g o r e n ? Ali taj dragi p o k o j n i k , ta d r a g a p o k o j n i c a m o l e te: Predaj se, smiri s e , p o i n i ! Posluaj n a s , m r t v e ! M o d a s c v i j e e m u r u k a m a stoji na g r o b u n e k o g a tko j e u m r o p r e r a n o , s l o m l j e n o d briga. I m a m a j k i k o j e o d u p r e r a n o jer s u i m o d r a s l a djeca zagorila i v o t n e z a h v a l n o u i b e z d u n o u . M i r n o s e isplai n a g r o b u a k o s i p r e k a s n o d o a o s cvijeem i s m a l o ljubavi. Ali u j ! I ovi p o k o j n i c i g o v o r e o pratanju i miru! Z a sve koji vjeruju i ljube g r o b nije z a t v o r e n a r u p a , n e g o o t v o r e n a vrata u novi i ljepi ivot.

326

7.

studenog

2.

studenog

NADA U POSLJEDNJU SIGURNOST

S M R T N I J E KRAJ

S t u d e n i . N u t a r n j e nas s m i r u j e , tjera na r a z m i l j a n j e . Pronali s m o m n o g o t o d a s p a s i m o n a s m r t b o l e s n e . Uljepavamo svoje stanove i z n a m o j a k o d o b r o jesti. U ivotu se o s j e a m o t a k o sigurni kao da nikada nee doi kraj. N o , t o j e velika s a m o o b m a n a . Svaki dan sluamo o smrtnim nezgodama. U n a o j okolini i m a prijatelja, d o b r i h p o z n a n i k a koji su teko bolesni i u m i r u . O d s m r t i , k o j a n i k o g a n e tedi, m o r a m o nauiti ivjeti. S t o i m a svoju v r i j e d n o s t p r i l i k o m u m i r a n j a , i m a svoju v r i j e d n o s t i u ivotu. Na primjer, prijateljstvo i ljubav. T k o j e b i o voljen, tko je d o i v i o istinsko prijateljstvo, taj m o e z a h v a l n o u m r i j e t i , jer m u j e ivot b i o lijep. T k o vjeruje, t k o z n a d a g a B o g ljubi, tko sebe shvaa B o j i m p r i j a t e l j e m , m o e ivjeti i umrijeti p u n n a d e u posljednju sigurnost.

G r o b l j e u s t u d e n o m . Svjee okieni g r o b o v i . M r t v i i ivi z a k r a t k o z a j e d n o na i s t o m e m j e s t u . J e d n i d r u g e trae, ali j e d n i d r u g e n e m o g u dohvatiti. T o j e o k r u t n a d i o b a i strana n e m o . O d j e d n o m , potiten i alostan, p o m i s l i na vlastitu s m r t . S t r a h od s m r t i toliko je srasla s r a d o u n a d i v o t o m . S m r t - nadmoni smutljivac. U u l j a se u svaki uitak, potkopava svaku sigurnost, gui o r g a n k o j i m udie radost ivota. N i t k o n e izlazi n a kraj s a s m r u . O n a s e p r e u u j e , p o t i s k u j e , zaboravlja. S v e s e svodi n a p i t a n j e : Je li s m r t kraj ili nije? A k o j e s m r t k r a j , tvoje u m i r a n j e d o b i v a t a d a karakter s t r a n o g s a k a e n j a . A k o p a k nije kraj, tvoja s m r t d o b i v a t a d a zadivljujue novu dimenziju. S t o j i p r e d a l t e r n a t i v o m : Sve ili nita, s m i s a o ili b e s m i s a o ivota, B o g ili n e i z m j e r n a praznina. T a j n a ivota i s m r t i ovisi o tajni B o g a . B i o ti vjernik ili ne b i o , elim ti s a m o j e d n o : n a d u . N a d u koja e ti do tvog posljednjeg daha pruati r a d o s t n a d i v o t o m d a moe biti sretan.

328

329

3.

studenog

4.

studenog

DRI SE NADE

POSTOJI ZA RADOST

S v a k i d a n , svaki sat, po s e l i m a i g r a d o v i m a , u k l i n i k a m a ili n e g d j e uz r u b o v e ulica, p o s v u d a na svijetu: ljudi koji u n a j d u b l j o j nevolji r u k a m a zakriljuju s v o j e lice, p a d a j u u jecaj z b o g tako n e s n o s n o g trpljenja, preneraeno plau zbog neumoljive smrti.

T v o j e oi p o s t o j e za svjetlo, za bjelinu snijega, za zelenilo proljea, za sivilo o b l a k a i za p l a v e t n i l o n e b a , za zvijezde u noi i za n e v j e r o j a t n o u d o d a j e o k o tebe toliko d i v n i h ljudi. Tvoja usta p o s t o j e za rije,

Z a t o tolika b o l , z a t o toliko trpljenja? Z a t o rak? Z a t o p r o m e t n e nesree? Zato hendikepiranost? Z a t o o v j e k m o r a umrijeti u proljee ivota? Z a t o ? K o g a eli pitati? Z n a n o s t ? O n a e t i m o d a m o i u t a n i n e p r o t u m a i t i u z r o k e bolesti i s m r t i . Ali t o e s t a k v i m o d g o v o r o m ? K a d razmilja o p o k o j n i m a , o svojoj vlastitoj s m r t i , o trpljenju nevinih, nailazi na t a j n u . Moe p o k u a t i ne misliti na n j u , zaboraviti. Pa ipak e za s v a k o g a od nas doi trenutak k a d e m o m o r a t i u n o . K a d bih se b a r e m u o n a j as m o g a o p o m o l i t i B o g u . K a d bih m u m o g a o d o v i k n u t i : Z a t o gasi s u n c a k o j a s i s a m zapalio? T a d a b i h , n a d a m s e , s r c e m k u a o stvari koje r a z u m o m n e m o g u d o k u i t i .

za svaku d o b r u rije na koju n e t k o drugi eka. I v o j e u s n e p o s t o j e za p o l j u b a c , a tvoje ruke za njenost i utjehu i z a t o da s i r o m a h u d a d n u kruha. T v o j e n o g e p o s t o j e za p u t koji v o d i k o n i m a koji trpe. T v o j e srce p o s t o j i z a ljubav, z a t o p l i n u , za o n e koji su u s a m l j e n i , n a p u t e n i , koji ive u h l a d n o i . T v o j e tijelo p o s t o j i d a s e priblii d r u g i m a . Bez tijela ti nisi n i g d j e . S v e i m a s v o j d u b o k i s m i s a o . Zato onda nisi sretan? Z a r su ti oi zatvorene? Z a r su ti usta p u n a gorine? Z a r tvoje ruke m o g u s a m o u z i m a t i ? Ili ti se srce osuilo? Stvoren si za radost.

B o g j e ljubav. O n ljubi tebe i o n e k o j e t i voli. Sjeti se t o g a na g r o b u svojih p o k o j n i k a . Dri se n a d e da e i ti umrijeti da zauvijek ivi u ljubavi.

Ne postoji zato da hoda okolo m r z o v o l j a s t a lica i p o v r i j e e n a srca, k o j e ne prata. S t v o r e n si za radost.

330

331

5.

studenog

6.

studenog

SASVIM J E D N O S T A V N E STVARI IVOTA

NITA NE INITI, SAMO PUSTITI

P r e m a l o p a z i m o n a s a s v i m j e d n o s t a v n e stvari ivota, n a s a s v i m o b i n e injenice s v a k o g a d a n a . O n e n e izgledaju velike u p r a v o z a t o jer s u t a k o o b i n e : u j u t r o ustati i uveer p o i s p a v a t i ; zajedniki jesti, biti z a j e d n o s r o d b i n o m , prijateljima; uiniti n e t o e m u e se d r u g i veseliti. Sve to, s a m o a k o s e m a l o vie n a t o pazi, m o e postati doivljaj koji usreuje. M o r a m o imati vie s m i s l a z a t e j e d n o s t a v n e stvari, k o j e s u z a p r a v o p o sebi razumljive: za srdanost, za naklonost prema blinjemu, z a b r i g u o k o ljudi koji nas t r e b a j u . Panja za m a l e stvari m o e biti tako vana z a t o t o se u n j u m o e uloiti toliko ljubavi. Z a t o n e moe biti o d u e v l j e n d j e c o m k o j a s e igraju? D j e c a m o g u m u d r i j a e izbaciti i z takta i pokazati da u i v o t u ne m o r a sve biti p r o b l e m . J e d n o s t a v n e stvari - to je taj o b i n i ivot s v a k o g a d a n a , ivot s r a d o s t i m a i z a s i e n o u , s n a d a m a i r a z o a r a n j i m a , k a k o ih s v a t k o doivljava. J e d n o s t a v n e stvari predavati dalje - to su j e d n o s t a v n i znakovi privrenosti l j u d i m a u naoj blizini. M o d a n e z n a t n e , ali j a k o d j e l o t v o r n e geste koje ine d a s u n c e sja svaki d a n iznova.

M o d a s i u stisci, i m a j a k o p u n o posla. M o d a t i j e ivot j u r n j a v a , p u n u z b u e n j a . A m o d a i n e m a toliko p o s l a , a g l a v a ti je i p a k p u n a briga. P o g l e d a j m o k a k o bi to b i l o lake. D o p u s t i da ti se r e k n e n e k o l i k o stvari k o j e d o n o s e u n u t a r n j i m i r i d u e v n o zdravlje, a p r i t o m ti ne m o r a nita initi, n e g o s a m o pustiti d a s e z b u d e . N e m o r a n e p r e s t a n o kritizirati stvari k o d k o j i h n i t a n e m o e izmijeniti. N e m o r a z b o g svake sitnice n a p u t a t i k u u ili koristiti d r u g e k a o g r o m o b r a n za s v o j u l j u t n j u . N i k a d a n i k o g a ne s m i j e ozloglaavati i povrijediti, p o g o t o v o ne u p r i s u t n o s t i treega. N e s m i j e n e p r e s t a n o govoriti o s v o j i m b o l e s t i m a , o svojim brigama i svojim tegobama. N e m o r a j u svi o d m a h osjetiti da si loe r a s p o l o e n . N e s m i j e ostavljati u p a l j e n televizor a k o n e t k o eli s t o b o m razgovarati. A k o d o p u t a d a s e sve t o z b u d e , opazit e: Preostaje ti j a k o m n o g o v r e m e n a da k r u p n e tvari u t v o m srcu p o s t a n u t a k o u s i t n j e n e d a s e t u o p e t u z m o g n e zasaditi n e k o l i k o cvjetova.

332

333

7. studenog
LJUBAVJE VINO IVOTA N A D M E T A N J E Z A PRVA M J E S T A

8. studenog

Ako n e k o m e n e t o daje, daj s ljubavlju. A k o daje bez ljubavi - s a m o z a t o jer to tako s p a d a , jer d r u g a i j e ne z n a ili se ne u s u u j e d a v a n j e t a d a n e d o n o s i radosti, n e d o v o d i d o slavlja. u o s a m j e d n u lijepu kinesku p r i s p o d o b u , no k o j a bi isto t a k o d o b r o m o g l a potjecati i iz nae s r e d i n e . N e t k o je h t i o slaviti s v a d b u pa je z a m o l i o sve prijatelje da d o d u na slavlje i sa s o b o m p o n e s u vina. To v i n o trebalo je izliti u veliku p o s u d u , d a b i s v a t k o p i o o d svaijega vina. K a d j e slavlje z a p o e l o , nastade m u n a tiina. U s t a n o v l j e n o j e : U p o s u d i nije b i l o nita d r u g o o s i m v o d e . S v a t k o j e m i s l i o k a k o s a m o o n ulijeva v o d u u v i n o i k a k o t o , p o r e d t o l i k o g vina, n i t k o nee ni primijetiti. U p r a v o t a k o ni ivot, k a d netko ne d a j e s ljubavlju, n e m o e p o s t a t i b l a g d a n o m . Egoisti n e m o g u slaviti. O n i m o g u p o s v u d a izvui s a m o neto z a sebe. Moe d a t i o n o n a j b o l j e i najfinije, ali a k o daje bez ljubavi, to ne d o n o s i nikakve radosti. To n e e biti slavlje i nee te pribliiti d r u g i m a . V i n o , d a n o bez ljubavi, p o s t a t e z a d r u g e v o d a . A t k o iz ljubavi d a j e , m a k a r i s a m o a u v o d e , uvijek d a j e vie od v o d e , on d a j e i ljubav. L j u b a v j e v i n o ivota. Po ljubavi on m o e postati b l a g d a n o m .

e l i li u d r u t v u o b n a a t i vanu s l u b u , ini to u d u h u sluenja. eli li preuzeti o d g o v o r n o s t u j a v n o m ivotu i politici, ini to iz ljubavi p r e m a l j u d i m a , prije svega p r e m a s l a b i m a . Z n a m : A k o i m a m n o g o n o v a c a i visok p o l o a j , p o z n a t si i u v e n i sjedi u p r v o m e redu. M n o g i se za tebe z a n i m a j u i natjeu se da p r i d o b i j u tvoju n a k l o n o s t . Ali a k o n e m a n o v a c a niti si na ikakvu poloaju, nisi ni vaan, ne vrijedi, ti si nitica. Ne v i d e te, ostavljat e te da stoji - z n a m . Tu je u naem drutvu neto temeljito naopako. O v o n a d m e t a n j e z a p r v a m j e s t a , z a najvei d o h o d a k i n a j b o l j e pozicije u d r u t v u dolazi u o s n o v i od o v j e k o v a poriva za o n i m vie, od nezasitne tenje da i m a vie, pa i vie utjecaja i vlasti n a d d r u g i m a , o d j e d n o g p r i k r i v e n o g o b l i k a agresije. e l i m o li da ovo drutvo postane drugaije, m o r a m o se p o b r i n u t i da u veliki m e h a n i z a m z u p a n i k a k o n a n o z a s a d i m o srce. Politiki izbori trebaju uvijek biti p o k u a j d a s e d o b i j e vie ljudi z a o d g o v o r n e j a v n e z a d a t k e , ljudi s p o s o b n i h , estitih, nekoristoljubivih. L j u d i s a s r c e m . Ali m o d a to ve i s a m m o e uiniti za nae b o l e s n o d r u t v o : unijeti u nj s v o j e srce.

334

335

9.

studenog

10.

studenog

IDEALNA SLIKA I RAZOARANJE

NIKAKVO JAMSTVO

I m a j a k o m n o g o d o b r i h lijenika, B o g u hvala. L j u d i koji z n a j u da je n j i h o v o zvanje poziv, koji su svjesni da svaki p u t i m a j u p o s l a s posve k o n k r e t n i m o v j e k o m u potrebi, s b o l e s n i m koji k o d njih o a j a n trai p o m o . M n o g i i m a j u o d o k t o r u vrlo v i s o k o miljenje. No ta se idealna slika razbija i p o s t a j e s t r a n o razoaranje a k o ljudi p r i m i j e t e : D o k t o r koji stoji u z b o l e s n i k a s a m o je o v j e k koji misli prije svega na vlastite interese, ovjek koji se eli u s a m o n e k o l i k o g o d i n a j a k o o b o g a t i t i , koji i m a d o d u e r u k e za istraivanje i lijeenje i za p r i m a n j e h o n o r a r a k a o n a k n a d u za to, ali n e m a srca za p a t n i k e u nevolji. D o k t o r o v e vrste p o s t a j e krivac za najjadniji o b l i k pljake koji postoji, a to je: iskoristiti nevolju blinjega.

I m a neoenjenih koji misle: d a s a m oenjen, b i o bih m n o g o sretniji. I m a oenjenih koji misle: da se barem nisam nikad oenio, b i o b i h p o t e e n svega t o g g n j e v a . S r e a nije m o n o p o l j e d n o g a ili d r u g o g a stanja u i v o t u . V j e n a n i list nije n i k a k v o j a m s t v o z a o v j e k o v u sreu. A k o si neoenjen, ne m o r a misliti da e ti srea na d a n v j e n a n j a biti p r e d a n a u n e k o m p a k e t i u . A a k o si oenjen, ne m o r a misliti d a b i o p e t b i o n a s u n a n o j strani tek o n d a k a d bi se liio v j e n a n o g prstena. e l i li, b i o oenjen ili ne,

S t o g a p o t u j d o b r a lijenika, nosi ga na r u k a m a . I m a jo m n o g o d o b r i h lijenika, m l a d i h i starih. N j i m a zaista nije lako. O n i te nee ostaviti na c j e d i l u . N e m o j ni ti njih ostaviti na cjedilu.

biti istinski sretan, p o g l e d a j s v a k o g a j u t r a t o i m a u ruci, reci za to hvala, a z a t i m usrei n e k o g o v j e k a . B u d i sretan z b o g sree d r u g o g a . S t v a r n o nesretan bit e j e d i n o a k o se b u d e vie b r i n u o za jelo, za n o v a c , z a o n o z a i m e p o u d n o tei n e g o za svoj d u h i za svoje srce.

336

337

11.

studenog

12.

studenog

PRSTEN

KAKO J E T O M O G U E

P o g l e d a j malo s v o j vjenani prsten. Ili si ga i z g u b i o , bacio? Sjeti se o n o g p r v o g d a n a . N i j e li ti srce l u p a l o , n i j e li ti glas p o d r h t a v a o k a d si stavljao prsten na prst s v o g a i v o t n o g partnera i g o v o r i o : Primi ovaj prsten u z n a k m o j e ljubavi i vjernosti? S j e a li se jo tih osjeaja? Ili se sve ve s a s v i m ugasilo? Z a r od ljubavi i vjernosti nije ostalo vie nita? Z a r nije p r e o s t a l o n i t a d r u g o o s i m pepela razoaranja? N a d i v r e m e n a , razmisli jo j e d n o m o s v e m u . Ne stavljaj glavu u pijesak, postavi si p i t a n j e : K a k o je s m o j o m ljubavi i vjernosti? L j u d i m o g u zatajiti. L j u b a v i vjernost m o g u zapasti u o l u j u . A k o je zbog ludog ponaanja slomljeno jedinstvo i u va je ivot ula n o , postoji s a m o j e d a n izlaz d o svjetla: O p r o t e n j e ! A k o sve nije n e p o p r a v l j i v o razoreno, t a d a j e d n o d r u g o m e stavite p o n o v n o prsten s o n i m istim r i j e i m a k a o i prvi put. Pravi ivotni partner moe biti j e d i n o t a d a a k o si vjeran partner u ljubavi.

Z a j e d n o ivjeti nije t a k o lako ni o n d a k a d se d v o j e u z a j a m n o voli. Ne stvaraj iluzije. S e b e i d r u g o g a n i k a d a nee s a s v i m shvatiti. D r u g i e initi stvari za k o j e ti kae: Kako je to mogue! K a t k a d e s a m o m e sebi biti z a g o n e t k a i misliti: K a k o s a m s a m o m o g a o uiniti t a k o neto! U p o e t k u j e d n o d r u g o nosi na r u k a m a , puni o d u e v l j e n j a i bez briga. T a d a biva d a d v o j e p o d n e s e j e d n o d r u g o , a na k r a j u se m o r a boriti za ljubav. N a k o n s v a k o g razilaenja doivljava se o n o htjeti a ipak ne moi, n e m o i bol. H t j e t i razgovarati - a rije ne navire na u s n e . H t j e t i p o m i l o v a t i - a ruka je u k o e n a . H t j e t i se o s m j e h n u t i - a lice se pretvara u g r i m a s u . H t j e t i zagrliti - a sjedi tu k a o k o m a d drveta. H t j e t i o p r o s t i t i - a jo g o v o r i : Z a t o si to uinio? N a u i se ivjeti sa s o b o m i s d r u g i m a i prihvaati m n o g e stvari i ne s h v a a j u i . N a u i se ivjeti sa s r e o m , k o j a s e sastoji o d m n o g o dijelova, a j e d a n je uvijek prekratak.

338

339

73.

studenog

14.

studenog

J E D N O S T A V N O BITI O V J E K

REZULTAT ISTRAIVANJA

T o j e d i v n o : Bici ovjek, ivjeti! Biti j e d n o s t a v a n ovjek, gledati uvis, diviti se o b l a c i m a , p r o m a t r a t i cvijet, m o t r i t i zvijezde u n o i . Biti p o p u t d j e c e , smijati se, igrati, sanjati. R a d i t i , voljeti, biti z a d o v o l j a n : svaki d a n b l a g d a n . J e d n o s t a v n o ivjeti, biti d o b a r , ne htjeti sve i m a t i . Ne biti z a v i d a n , suraivati, ne jadati se ni k u k a t i . P o m a g a t i , tjeiti, biti tu k a d me n e t k o treba. J e d n o s t a v n o jer si ovjek, blinji, jer ivi. Z n a li za o p a s n o s t koja d a n a s prijeti? Sve m o r a d o b r o funkcionirati, sve s e m o r a isplatiti. K o l i k o to stoji, e m u to koristi, to to d o n o s i ? P r o r a u n a v a se o s t v a r e n j e , cijene, uinak, p r o d u k t i v n o s t . R a u n a se, sve m o r a ii brzo, n e m a v r e m e n a . A z a b o r a v l j a se da se ljepota ivota m o e nai u t r e n u c i m a k a d se ne rauna, k a d si j e d n o s t a v n o ovjek, sretan t o ivi. L j u d i ive sve d u e , ali ne uvijek i r a d o s n i j e . O n i j o uvijek m i s l e k a k o j e o v j e k o v a srea: m n o g o i m a t i , sve uivati, t o j e m o g u e d u e ivjeti. K a k o j e m o g u e biti t a k o g l u p ! o v j e e , o d u p r i se o v o m u ! Ti nisi stroj, ti si vie o d s v o j e funkcije, s v o g z v a n j a , s v o g p o s l a , s v o g ostvarenja. T i s i p o n a j p r i j e ovjek, d a ivi, d a s e s m i j e , d a ljubi, d a j e d n o s t a v n o b u d e d o b a r ovjek, b l a g d a n z a d r u g e .

e l i li biti sretan, r a d o ostatjeti? 0 t o m e ti elim n e t o ispriati. N e k i u e n j a k istraivao ivot stotinu p e d e s e t o r o ljudi koji su ivjeli vie od stotinu g o d i n a . H t i o je znati razloge za t o , te je p r o n a a o : ovi ljudi ivjeli su t a k o d u g o i z a d o v o l j n o jer su r a d o radili; jer su u m j e r e n o pili i jeli; jer su se p u n o smijali; jer su ili r a n o spavati i r a n o ustajali; jer nisu m n o g o m o z g a l i , p o s j e d o v a l i s u j a k o o p u t e n u narav 1 veliko povjerenje u B o g a . Od t o g a m o e m o i mi uiti! R a d i li rado? Jesi li u m j e r e n u jelu i piu? Da li se r a d o smije ili si n e p r e s t a n o zabrinut? V j e r u j e li u B o g a ? T r e b a o bi p o n o v n o stei o d v a n o s t m i r o m i sreom one crnkinje, Afrikanke k o j a ree: K a d radim, radim naporno; kad sjedim, sjedim udobno; kad razmiljam, zaspim! N e m o j svoju sreu traiti p r e d a l e k o .

340

341

15.

studenog

16.

studenog

POBRINI SE ZA NJIH

STARI RODITELJI

Stoljeima je strahopotovanje pred o c e m i m a j k o m bio z n a k kulture. Moe izvana biti vrlo kultiviran, u svojem odijevanju, u nastupu, u govorenju, ali a k o s v o j e roditelje ostavi na cjedilu, ti si u biti - b a r b a r i n . A k o jo i m a o c a i m a j k u , b u d i p r e m a n j i m a d o b a r , pobrini se za njih! P o g o t o v o a k o su stari i i m a j u p o t e k o a sa s v o j i m z d r a v l j e m . O n i su te nosili k r o z j u t r o ivota. T i m o r a njih, s ljubavlju, k o l i k o j e t o g o d m o g u e , nositi k r o z veer ivota. A k o ti o t a c i m a j k a p o s t a n u preteki, o n d a i m a j hrabrosti izraunati. K o l i k o si d u g o ivio na njihov raun, koliko su ti p u t a dali jesti, o b u k l i te, i k o l i k o su noi z b o g tebe p r o b d j e l i . S a d a j e j o uvijek v r i j e m e da im pokae svoju ljubav. N e m o j d u g o ekati, inae e kasnije na njihovu g r o b u praviti kazalite.

Sjea li se j o o c a i majke?
Poznaje li j o to d v o j e ljudi koji su te postavili u ovaj n e o b i n i svijet? M o d a s u ve o d a v n o u m r l i . M o d a ti je p o m a l o teko t o s u p o s l j e d n j i h g o d i n a s v o g a ivota imali o d tebe t a k o m a l o . M o d a jo uvijek ive. T a d a bih te z a p i t a o : K o j e m j e s t o o n i s t v a r n o z a u z i m a j u k o d tebe? Ne u tvojoj k u i , n e g o u t v o j e m srcu? Razgovara li vie o n j i m a n e g o s n j i m a ? O njihovim bolestima, njihovim s t a r o m o d n i m pogledima, 0 n j i h o v o j penziji, s t a n u i o s i g u r a n j u ? Postupa li prema njima kao prema ljudima koji vie ne idu u k o r a k , koji su o t p i s a n i ? M o d a misli d a s u d o b r o z b r i n u t i 1 da za svaki b l a g d a n d o b i j u po s t r u a k cvijea? P a ipak, n j i m a n e d o s t a j e sve a k o n e osjete tvoju l j u b a v i tvoju z a h v a l n o s t . A k o i m n e d o s t a j e tvoje srce, tvoje prijateljstvo. Z a svoje stare roditelje m o r a prije s v e g a imati srca. O n i m o d a vie d o b r o n e v i d e i n e u j u , ali j a k o d o b r o osjeaju tvoje srce. N j i h o v a je srea u t v o j i m r u k a m a .

342

343

17.

studenog

18.

studenog

BLAGOSLOV J E D N O G STARCA

G D J E JE SLUENJE VANIJE OD ZARADE

K a d g l e d a m tolike stare l j u d e , poelim i m da osjete m n o g o prijateljstva i da s r c e m m o g u izgovarati ovaj B l a g o s l o v j e d n o g s t a t c a (Esther M a r y Walker): B l a g o s l o v l j e n i koji r a z u m i j u d a m i n o g e n e m o g u vie koraati d o b r o i da su mi ruke postale d r h t a v e . Blagoslovljeni koji s h v a a j u da mi ui s m u k o m razabiru rijei. Blagoslovljeni koji k a o d a prihvaaju m o j oslabljeni v i d i t r o m i d u h . Blagoslovljeni koji su odvratili oi k a d a s a m j u t r o s p r e v r n u o svoju k a v u . B l a g o s l o v l j e n i koji se sa s m i j e k o m zaustavljaju d a b i t r e n u t a k proavrljali s a m n o m . Blagoslovljeni koji n i k a d a ne kau: ' D a n a s ste to ve d v a p u t ispriali.' B l a g o s l o v l j e n i koji g l e d a j u u m e n i bie d o s t o j n o ljubavi i p o t o v a n j a , a ne n a p u t e n o g starca. Blagoslovljeni koji p o g a a j u d a n e m a m vie s n a g e nositi svoj kri. Blagoslovljeni koji s v o j o m ljubavlju z a s l a d u j u d a n e t o m i j o preostaju n a o v o m p o s l j e d n j e m p u t u k O e v o j kui. (AJfons D e e k e n , Lijepo je biti star, str. 7 ) .

K a d d o e m o u dodir s ljudima i njihovim nevoljama, esto i m a m o osjeaj d a s m o upali u d u n g l u , g d j e s e ljudi l o m e , g d j e s e j e d n o s t a v n o g n j e e . M o d e r n i barbari m o g u sjediti u finim u r e d i m a . O n i p o t p i s u j u , ruke i m nisu u p r l j a n e . O n i i m a j u svoje oruje u trezoru. U p o s l o v n o m svijetu i svijetu financija i m a u p r a v o g a n g s t e r a koji n e m i l o s r d n o o t i m a j u o d n e u k i h , n e j a k i h , slabih. U svijetu b o l e s n i h , h e n d i k e p i r a n i h , o n i h koji su p o t r e b n i n j e g e , u svijetu ljudi koji su uinili neki krivi k o r a k , u svijetu ljudi koji s a m i sebi ne m o g u p o m o i i p o t p u n o su izloeni d r u g i m a , i u t o m se svijetu m o e d o g o d i t i pljaka, k o j a je isto t a k o o d v r a t n a k a o i o n a u svijetu g o s p o d a r s t v a . L j u d i koji su u velikoj b e s p o m o n o s t i k r a j n j e su osjetljivi. Z a t o je p o h l e p a u o d n o s u na njih p o s e b n o o d v r a t n a stvar. B o g a t i t i se na nevolji d r u g i h n e o v j e n o je. K a d doe u odnos s nekim slabim, p r e d n o s t m o r a imati ljubav, a ne n o v a c . A k o j e tvoje zvanje briga z a blinje koji trpe, m o r a n a j p r i j e vidjeti n j i h o v o trpljenje i n j i h o v u nevolju, te ih voljeti. S l u e n j e j e o v d j e m n o g o vanije o d z a r a d e . T k o t u misli iskljuivo n a z a r a d u , p o s t a t e krivac z a o s o b i t o s r a m o t a n o b l i k pljake.

344

345

19.

studenog

20.

studenog

VRATA U N E B O

STARO I B U D U N O S T

U s t u d e n o m e m i s l i m o na s v o j e p o k o j n i k e . A jesi li i k a d a razmiljao o svojoj vlastitoj smrti? Je li s m r t za tebe utvara pred k o j o m n a j r a d i j e zatvara oi? N e t o u a s n o , h o r o r - m i s a o od k o j e ti se jei koa? N e umire r a d o - n i ja. P a ipak m o e p o m i s a o n a s m r t biti za n a s vrlo s p a s o n o s n a . Z a m i s l i , r e c i m o , da e za etvrt sata umrijeti i sada mora posljednji put p o g l e d a t i na svoj ivot. Polazei o d smrti sve vidi m n o g o jasnije. O t k r i v a d a s u m n o g e stvari, o k o k o j i h si se j o juer i d a n a s s p o r i o , bile prilino nevane ili s a s v i m b e s m i s l e n e . Mislei na s m r t , ti e ivjeti m n o g o m i r n i j e , m n o g o b o l j e , s m a n j e briga i - t o je n e o b i n o - m n o g o r a d o s n i j e . Ali a k o si se s a s v i m p r e d a o svijetu n o v c a i uitka, s m r t j e t a d a , d a k a k o , katastrofa. ivi r a d o i ivi d o b r o , p r o v o d i d o b a r ivot. S m r t e tada za tebe biti vrata u n e b o .

R i j e i t i se starih stvari k o j e vie ne slue n i e m u . O s l o b o d i t i se tereta s t a r o g a koji pritie novi ivot i ne da razviti se. B u d i n a p r e d a n , o v j e k koji ivi i misli na b u d u n o s t , koji nije zalijepljen na s t a r o i ne raznjeuje se o n i m t o je p r o l o . To treba otkloniti i oistiti plijesan. A l i ne ini to, m o l i m te, k a o m o d e r n i fanatici koji su najprije sve poruili. N j i m a n e d o s t a j e svaki p r o m i l j e n i s u d , svaki osjeaj o d g o v o r n o s t i . N j i h o v a kritika nije nita d r u g o n e g o d u h protivljenja. N j i m a i nije stalo d o r e f o r m e , n e g o d o n j i h o v e o s o b e . O n i p o d s v a k u c i j e n u ele biti zapaeni i p o b u d i t i u g l e d , d o i u n o v i n e i na televiziju. G o s p o d i n e , o s l o b o d i nas r e f o r m a t o r a zaljubljenih u svoje ego, koji su se zapleti u z a m r e n i splet svojih m o d a n i h v i j u g a te n a m ele ugrabiti radost n a d i v o t o m . D a j n a m ljudi koji sebe n e e s m a t r a t i t a k o v a n i m a , koji znaju d o l d e b i s m o stigli da nai preci ve n i s u izmislili k o t a , i koji r a u n a j u s t i m e da je i j u e r cvalo cvijee d o b r o t e i l j e p o t e . G o s p o d i n e , daj n a m pouzdane, drage ljude, koji e ii pred n a m a ostavljajui za s o b o m trag svjetla i radosti.

346

347

21.

studenog

22.

studenog

KAD JE VRIJEME H L A D N O

NEKA TVOJE CVIJEE SADA CVATE

U s t u d e n o m e m o e vani biti j a k o h l a d n o i n e u g o d n o . M n o g i ljudi se na to svaki d a n ale. A to ini ti? K a d j e v r i j e m e h l a d n o , pokai svoje t o p l o srce! Ne daj da ljudi s t o j e u h l a d n o i . I m a li alicu tople kave ili aja za ljude koji o d v o z e s m e e ? Lee li k o d tebe d o b r e tople stvari u o r m a r u , pokrivai, puloveri, odijela k o j a vie ne oblai a k o j a bi l j u d i m a u potrebi i te k a k o d o b r o dola? Pogledaj m a l o u o k o l o , m o d a tu n e g d j e u tvojoj blizini sjedi neki starac u svojoj s o b i i zebe od h l a d n o e i s a m o e ?

M e d u n a m a i m a j a k o m n o g o blinjih koji su bolesni, u s a m l j e n i , stari i naputeni i koji ekaju na neki z n a k n a k l o n o s t i i l j u b a v i , zahvalnosti i prijateljstva. Z a takve d i v n e l j u d s k e o s j e a j e cvijee m o e biti idealan t u m a . D o k neki ljudi d o b i j u cvijee, m o r a j u n a d a s v e d u g o ekati - d o s v o j e s m r t i . Cvijea ima za mrtve, dok za m n o g e , d o k su jo bili ivi, nije n i k a d p r e o s t a o ni cvijetak. N e k e ljude nije bilo m o g u e d o v o l j n o b r z o staviti u g r o b , jer su s m a t r a n i n e v r i j e d n i m a , s u v i n i m a , i to g d j e k a d u kui vlastite djece. J e d n o m sam negdje proitao

K a d j e v r i j e m e h l a d n o , p o k a i svoje t o p l o srce! Ali da pokae t o p l o srce, m o r a i m a t i t o p l o srce. Jer a k o u t v o j e m srcu ne gori ljubav, o n d a ti je stce k a o i vrijeme: jako neugodno i hladno. Pobrini se dakle za t o p l i n u najprije u v l a s t i t o m srcu.

k a k o mrtva m a j k a g o v o r i s v o j e m djetetu: Leala s a m p o k o p a n a i ula k a k o dolazi. I m a o si uza se n e k o l i k o rua. S t a v i o si ih na rub m o j e g a g r o b a , a ja s a m p o m i s l i l a : da si mi b a r e m d o k s a m bila iva d o n i o n e k a d ruu, j e d n u j e d i n u ruu, ili n e k o l i k o cvjetova s livade, k a k o b i h bila sretna! Z a t o n e ekaj s cvijeem d o p o k o p a . D a j da cvijee tvoje privrenosti i ljubavi, tvoje zahvalnosti i prijateljstva cvate sada.

348

349

23.

studenog

24.

studenog

ZATO NIJE POTRAO K NEKOM OVJEKU

U B U D U E VIE UTJETI

R a n o u j u t r o . N e k o g a p o g a z i o vlak. V l a k o v o d a kae d a j e ovjek, s a s v i m n e n a d a n o , stao na tranice i b a c i o se p o d vlak. Z a t o je taj ovjek poelio umrijeti? Z a r mu je ivot b i o tolik teret da ga se je elio o s l o b o d i t i bacajui se p o d vlak? B o e , za tebe su d a n i i noi m o d a puni takvih g o s t i j u koji na sve m o g u e naine ele p o b j e i o d m u k e ivota. B u d i d o b a r p r e m a n j i m a . i v o t im je n a n i o previe bola. D a j s v i m a n j i m a , o v o m ovjeku takoer, istinski, p o t p u n i ivot. Taj ovjek bijae n e p o z n a t , b e z i m e n , bez papira. N i t k o nije z n a o o d a k l e je. Ali ti, Boe, ti ga m o r a poznavati, jer je u tvoj dlan u p i s a n o i n j e g o v o i m e . B r u t a l n i , jak u d a r a c vlaka t o jurei nailazi ini se k a t k a d o v j e k u k a o eljeno o t k u p l j e n j e o d ivota koji je iz d a n a u d a n p o s t a j a o n e s n o s n o m m u k o m . Z a t o j e j u r i o p o d vlak, zato nije p o t r a o k n e k o m ovjeku?

I m a velika usta? R a d o govori? B r z si na o s u d i drugih? U z n e m i r u j e s e z b o g t u i h posrtaja? D a , m o d a p o z n a j e sve s k a n d a l e u okolici. Z n a tko j e p o k r a o trgovinu. Z n a gdje je u braku dolo do loma, tko j e p o b j e g a o o d k u e i tko se o p e t o n a k o svojski n a p i o . T a d a , k a d je rije o d r u g i m a , g o v o r i p o m a l o s v e t a k i m licem: O h , p a t o j e strano! A l i k a d bi d r u g i znali sve o tebi, sve, i tvoje misli, tvoje p o t a j n e elje, tvoju p o h l e p u i svu tvoju prolost! M o d a bi zacrvenio do vrha uiju. Ali, B o g u hvala, tko o tebi ita znade? O s i m j e d n o g a koji z n a sve: B o g a . A on uti. On eli da i ti uti o d r u g i m a . R a z m i s l i m a l o o t o m e i reci s a m o m e sebi: U b u d u e u o d r u g i m a utjeti! K a d bi drugi o m e n i sve znali i s v i m a to rastrubili, ne b i h se ba za tim p o s e b n o p o l a k o m i o .

350

351

25.

studenog

26.

studenog

I KOD KUE

SUDAKE STOLICE

S a m o n e m o j misliti d a s i izvanredan, krasan tip, n e o d o l j i v m u k a r a c ili a r o b n a ena jer u d r u t v u p r i l i k o m s v e a n o g o b j e d a , uz k a v u , na veseloj rundi uz au v i n a znade s j a j n o razgovarati s i s t o m i l j e n i c i m a . N e m o j misliti d a s i o s o b i t o uspjean jer z n a d e biti tako s r d a a n i a r m a n t a n k a d si s k o l e g a m a ili m u t e r i j a m a .

I z d a n a u d a n p o s t a v l j a m o p i t a n j e : T k o j e kriv? I uvijek isti o d g o v o r : Krivi su d r u g i . D r u g i , koji d r u g a i j e m i s l e , d r u g a i j e vjeruju, d r u g a i j e ive. S v a t k o za s e b e z n a da je bolji i da z n a b o l j e . S j e d a m o n a v i s o k u s u d a k u stolicu i s visoka s u d i m o : Krivi su d r u g i . T a k a v stav truje suivot l j u d i ,

U p o z n a j s a m o g a sebe! D o b a r s i ovjek tek o n d a k a d si i k o d k u e , i to p o n a j p r i j e k o d k u e , srdaan p r e m a s v i m a koji s t o b o m stalno ive, ljubazan p r e m a n j i m a i s p r e m a n im p o m o i . N e zavaravaj se! A k o te tvoj m u , tvoja ena, tvoja djeca, i oni s k o j i m a ivi smatraju nepodnoljivim i nesnosnim, n e m o j tada rei: T o ovisi o njima! Pogledaj d u b o k o u sebe. A k o si dobrodoao vani, kod drugih, tada se pitaj sasvim iskreno: J e s a m li i k o d k u e t a k o s i m p a t i a n ?

u iroj j a v n o s t i k a o i u m a l o m e d o m u . N a l a z i m o ga k o d m u k a r a c a i ena, k o d djece i uitelja, k o d politiara i n o v i n a r a , u s i n d i k a t i m a i s t r a n k a m a , k o d p o j e d i n a c a i itavih n a r o d a . N e budi tako strog prema drugima. P o k u a j sebi zamisliti da bi se i k o d njih m o g l o nai t o g o d d o b r a . Iznenadit e se k o l i k o se d o b r a tu nalazi, d o b r a o k o j e m nisi i m a o p o j m a , i da su i d r u g i d o b r i b a r e m toliko k o l i k o i ti, m o d a jo i bolji.

N a j v i e s u d a k i h stolica, s k o j i h s v i s o k a s u d i m o , ima klimave noge: oholost, glupost, osvetoljubivost i nemilosrdna bezdunost. Pravi nai suci bit e ljudi koji su se m o t a l i z b o g nas najvie odricati, k o j i m a s m o najvie uskraivali, o n i m e d u n a m a koji u m i r u o d gladi i p o m a n j k a n j a ljubavi. O n i imaju p r a v o suditi nas.

352

353

27.

studenog

28.

studenog

TOI.IKOJPTRPIJENJA

U TVOJOJ RUCI

o v j e k mi se javi telefonom i ree: J u t r o s m e j e m o j a ena napustila. S t o d a r a d i m ? I m a m o d v o j e djece, tree je na p u t u . e l i m o p e t imati svoju enu. To isto i k o d j e d n e ene, otprilike etrdesetih g o d i n a . O s a m n a e s t g o d i n a u braku, ve m j e s e c i m a n a p u t e n a . Svi p o k u a j i da privoli m u a na p o v r a t a k u z a l u d n i . N e m o e dalje, n a kraju j e s n a g a . 1 a k o se d o g a a m u e v i m a , tako se d o g a a i e n a m a . T o l i k o se t o g a l o m i , neizrecivo se trpi. B l a g o s t a n j e je ublailo materijalnu b i j e d u , ali u m j e s t o t o g a nastala je m o r a l n a bijeda, koju j e j o m n o g o tee p o d n i j e t i . U s e k s u a l n o u p r e z a s i e n o m ozraju m a s - m e d i j a d o b i v a se d o j a m da je seksualni o d n o s sve i j e d i n o u ljubavi. O v d j e se stvarnost postavlja naglavce, jer: N i j e seksualni o d n o s temelj ljubavi, n e g o j e ljubav temelj s e k s u a l n o g o d n o s a . L j u b a v , istinska ljubav jest s n a g a koja ti p o m a e d a n a d v l a d a s a m o g a sebe d a b i d r u g o m e bilo d o b r o . O s t a n e li vjeran u ljubavi, nita nee izgubiti m a k a r m o r a o proi k r o z m r a n i tunel. Ne ostane li vjeran u ljubavi, m o d a nade p r o l a z n o zadovoljstvo, ali na kraju g u b i sve.

S t v o r e n si za sreu svojih blinjih, prijatelja i p o z n a n i k a . O n i t e trebaju. T r e b a j u tvoju d o b r o t u , tvoj o s m i j e h , tvoje srce. A k o si egoistian i misli s a m o na sebe, o n d a si z a p r a v o suvian. e m u ivi a k o si na teret d r u g i m a , i a k o n i p o t o ne bi m o r a l o t a k o biti? A k o m o d a postaje teret i s a m o m e sebi? N e m o g u e j e d a egoist p o s t a n e sretan. B u d i k a o dijete, j e d n o s t a v a n , s p o n t a n , veseo i z a d o v o l j a n . N e b u d i bava p u n a p r o b l e m a , nego se rado smij. Z r a i svjeinu i o t v o r e n o s t k a o cvijet koji zasja na s u n c u . P o k u a j svaki d a n iznova voljeti ljude o k o sebe i vrlo paljivo lijeiti rane o n i h koji p l a u i koji su o a j n i , pa i rane o n i h koji s v o j e trpljenje skrivaju iza m a s k e s m i j e k a . P o d a r i m a l o ljubavi o n i m a koji su m a l o voljeni. D i v n o j e to. Srea d r u g i h je u tvojoj ruci.

354

355

29.

studenog

30.

studenog

PRIJE S V E G A N E G U B I T I H R A B R O S T I

K O L A LJUBAVI

K a k o je? D o b r o ili loe? Izvrsno ili katastrofalno? I m a n e k o l i k o misli koje b i rrebalo j a k o d o b r o z a p a m t i t i . K a d j e d o b r o , n e m o j svoje d o b r e d a n e kvariti k o p k a n j e m , b r i g a m a i s t r a h o v i m a k a k o e biti sutra. K a d je loe, tada prije svega nemoj gubiti odvanosti. Inae e biti j o g o r e , i ti e p o t p u n o p r o p a s t i . Hrabro samo! H r a b r o u e sve nadvladati. K a k o ? N i t k o to ne m o e rei u n a p r i j e d , ali uspjet e. Razmiljaj o o n o j ne ba tako g l u p o j prii 0 dva m i a u kanti mlijeka. Jedan je izgubio odvanost, prestao se gibati i u g u i o se. D t u g i nije prestao, h r a b r o se p r a a k a o i k o p r c a o d o k nije n a s t a o k o m a d i m a s l a c a . T a k o se s p a s i o . U najbezizlaznijim, n a j c r n j i m s i t u a c i j a m a m o r a d o b r o tragati za z r a k a m a svjetla. 1 nai e ih!

1 voje je tijelo divan dar. S v o j i m si tijelom p r i s u t a n : vidljiv, d o h v a d j i v . S v o j i m o i m a moe se smijati i plakati. S v o j o m g l a v o m moe misliti, sanjati, sjeati se. S v o j i m u s t i m a moe jesti, razgovarati i pjevati. S v o j i m r u k a m a m o e m i l o v a t i , raditi, pisati. S v o j i m s r c e m moe voljeti, biti njean, tjeiti. T v o j e tijelo j e tvoja k u a n a zemlji. T v o j e oi su tvoji p t o z o r i u svijet. Ti si vie od svoga tijela, ali ga se ne moe odrei. M o r a se za n j e g a d o b r o brinuti i ne razmaziti ga. N e d a j s e prisiljavati n a b e s m i s l e n e u d o b n o s t i , da ti n o g e na kraju slue j o j e d i n o za g a s - p e d a l u , a ruke za e l e k t r o n s k e t i p k e i d u g m a d . T v o j e j e tijelo p o p u t k o l a ljubavi. D o b r a rije j e m o g u a jer i m a usta. B l a g a gesta jer i m a r u k e . L j u b a z a n p o g l e d jer i m a oi. T v o j e je tijelo nosilac njenosti. N j e m u treba topline. Lei li previe d u g o u h l a d n j a k u , p o s t a t e u k o e n o i h l a d n o . Postat e stroj za jelo, za rad i s p a v a n j e . i v o t to pulsira o d u m r i j e t e , veze p r e m a d r u g i m a prestati, i o v j e k e se m r t a v sruiti na s v o j e vlastito ja.

356

357

Vrosinac

1.

prosinca

DAVNO POKOPAN

PUT SJEMENA

ovjek s t a n u j e u g r a d u . Ploica s i m e n o m . M n o g o ploica s i m e n o m , m n o g o s t a n o v a , m n o g o k u a . Sve p u n o ljudi, ljudi koje n i t k o ne p o z n a j e . V i a j u se, stoje z a j e d n o u dizalu. S v a t k o pilji p r e d a se. Z n a se: tu je n e t k o , kao t o se z n a da je tu n e g d j e kolac na koji se ne s m i j e natrati. o v j e k s t a n u j e u g r a d u . Ali grad vie nije p r o s t o r za s t a n o v a n j e g d j e bi se ljudi druili. On ne nudi t o p l i n u i s i g u r n o s t . J e d n o g d a n a u m r e o v j e k n a ulici. Vreva radoznalih k o j a zaustavlja p r o m e t . B o l n i k a k o l a o d v o z e m r t v a c a n a groblje. O s t a v l j e n je u m r t v a n i c i da se prieka n e t k o o d r o d b i n e , prijatelja, p o z n a n i k a . Prolaze tri d a n a , prolazi errnaest d a n a . N i t k o ne dolazi. ovjek bijae posve s a m u g r a d u , drugi ljudi su ga o d a v n o pokopali. Z n a m , k a d uvene p o s l j e d n j e cvijee na groblju, veina mrtvih je v e d a v n o z a b o r a v l j e n a . Ali t e m o l i m : N e m o j biti r a v n o d u a n b a r e m p r e m a i v i m a , prije svega o n i m a koji ive tu s a s v i m blizu tebe. A k o za te ljude vie n e m a o k a , o n d a n e m a srca.

S j e m e . Velika tajna ivota i u m i r a n j a , tiine i skrovitosti. O n o s e p r e p u r a tami z e m l j e , o n o o s j e a t o p l i n u s u n c a , b l a g o s l o v kie O n o ne vidi ldasa, ali vjeruje u etvu. P u t s j e m e n a jest p u t s v a k o g ovjeka do p l o d n o s t i i zrelosti. M o r a m o ii n o v i m p u t o v i m a : putem sjemena. M o r a m o napustiti p u t nasilja, p u t krvi i s u z a , p u t vjere u m o , u i m e t a k , u p r a v o jaega. M o r a m o poi d u g i m putovima, p u t e m d o ovjenosti m e d u l j u d i m a , p u t e m d o svjetla k r o z n o , d u g i m p u t e m d o ljubavi, da bi p r o c v a l a radost n a d i v o t o m k a o arena d u g a n a n e b u naega sela koje se zove Zemlja. R i j e k a zapoinje izvorom, o l u j a u t a n j e m lia, vatra i s k r o m , i t n o p o l j e nevidljivim s j e m e n o m .

360

3.

prosinca

4.

prosinca

DIVNI TERAPEUT

T O L I K O KAZALITA

V o l i m k l a u n a : cvijee z a e i r o m , g o m o l j a s t i nos na licu, hlae prevelike, k a p u t p r e d u g a k o u l j a u p a d l j i v o arena. K l a u n tri i vesla r u k a m a , a da n i k a d a pravo ne z n a k a m o . O d u e v l j e n o z a p o i n j e , a svaki p u t uradi neto krivo. To je njegovo u m i j e e : U s v e m u to p r o m a i o n nalazi k o m a d i raja i presretan je tim m a l i m u l o m k o m . V o l i m k l a u n a , o n j e d i v a n ovjek. On nikad ne postoji s a m o za s e b e , jer t a d a vie i nije k l a u n . On izlazi iz sebe da bi p r i p a o l j u d i m a . Ulazi u ljudsku l u d o s t i d o v o d i ljude da se s m i j u s a m i m a sebi. K l a u n je pravi u m j e t n i k ivota. S a m o s e o n m o e smijati kad plae. A k a d on plae, ljudi se s m i j u . S m i j u s e d o suza. S v o j i m h u m o r o m klaun je divan terapeut. H u m o r nosi ljude k r o z p u s t i n j e ivota. K a d je sve j a k o alosno, da se n i t k o vie ne m o e smijati i sve tako b e z i z g l e d n o , da se vie n e m a e m u s m i j a t i , h u m o r m o e jo uvijek i z m a m i t i smijeak.

K a d neki ljudi n a p u s t e svoja etiri z i d a i p o d u m e d u l j u d e , oni se u s p i n j u n a v i s o k o p o s t o l j e , n a nevidljivu p o z o r n i c u . M i s l e : S a d a e se upaliti reflektori, stajat u o b a s j a n s v j e t l o m , svi e u m e n e gledati. I d o k sve d r u g o pred n j i m a t o n e u m r a k , oni uivaju s j a j n o svjetlo: Pogledajte, o v o s a m ja, o v d j e je moje ja. L j u d i o p i n j e n i s a m i m s o b o m dre sebe v e l i a n s t v e n i m a . Ne m o g u ni zamisliti da bi o s i m njih bilo u o p e to d r u g o v r i j e d n o panje. N j i h o v o j e m i l j e n j e uvijek n a j p a m e t n i j e , njihov p o s a o najvaniji, njihov doivljaj n a j n a p e t i j i , njihova bolest n a j g o r a . K o l i k o esto t i j e k o m d a n a k a e m o : ja? t o misli? V j e r u j e m , j a k o b i s m o s e zaudili n a b r a j a n j e m naega t i s u u s t r u k o p o n a v l j a n o g ja. K a k o brzo s t a v l j a m o sebe u prvi plan k a d se o p h o d i m o s l j u d i m a . K a k o rado u s m j e r u j e m o reflektore n a sebe kad razgovaramo s drugima. T o l i k o kazalita - nije li to s m i j e n o ? N i j e li m n o g o j e d n o s t a v n i j e sii s te p o z o r n i c e i ugasiti reflektore? Sretni e m o biti tek kad se o s l o b o d i m o te smijene j a g m e za umiljenom veliinom, te o s t a n e m o j e d n o s t a v n o ovjek, s a s v i m n o r m a l a n ovjek.

362

5.

prosinca

6.

prosinca

OTKRITI D O B R O KOD DRUGIH

N A O A L E BISKUPA N I K O L E

N i k o l a : sveti o v j e k koji na d i v a n nain sprema ljudima neto dobro, i z n e n a u j u u radost za veliko i m a l o , ali p o s e b n o za m a l e n e . Vjerovati u N i k o l u znai: vjerovati u d o b r o u d r u g i m a . V j e r u j e li j o u d o b r o , ili sve o e k u j e od svojeg s t r o g o g lica, od krutih rijei, od prijeteega prsta? i v o t je t a k o lijep a k o moe vjerovati: M o j a ena j e b o l j a n e g o to m i s l i m ; m o j m u u o p e n e misli t a k o , iako je p o n e k a d teak; m o j i s u s j e d i , m o j e k o l e g i c e i k o l e g e , m o j i pretpostavljeni i m a j u t a k o e r m n o g o d o b r i h strana. A k o o v o vie n e vidi, onda zamoli svetoga Nikolu to hitnije za n a o a l e d a p o n o v n o m o e otkriti d o b r o . I jo n e t o : P o m o z i s v e t o m N i k o l i d a sve m a l o bolje podijeli. N i k o l a eli dati n e t o i s i r o m a n i m l j u d i m a , s i r o m a n o j djeci. Ali za to treba - u p r a v o tebe!

Vjerujem u biskupa Nikolu. Ne u S v e t o g N i k o l u r o b n i h k u a i p r o d a v a o n i c a , u D j e d a B o i n j a k a sa svjetleim r e k l a m a m a , koji slui s a m o z a t o d a p o v e a p r o m e t . Pravi N i k o l a je u najveoj o p a s n o s t i da bude dokrajen reklamom. J e r reklama ubija u d o s p o n t a n e d o b r o t e p r e m a svoj djeci na svijetu na u p r a v o brutalan nain. Vjerujem u biskupa Nikolu, koji ve s t o l j e i m a iri m e d u l j u d i m a d u h d o b r o t e i ljubavi. estoga prosinca je dan uda. M a l e n i kliu i pleu od r a d o s t i , a veliki uivaju u radosti djece. O v o se udo moe dogoditi svakoga dana, i ne s a m o za d j e c u . Z a t o molim biskupa Nikolu n a o a l e za velike l j u d e , p o s e b n e naoale, d a b i gledali m a l o m a n j e na v l a s t i t o g , a m a l o vie na d r u g e : k o d k u e , na r a d n o m m j e s t u , u javnosti, p o s v u d a . M o l i m ga za vas za d a r d o b r o g a srca.

364

365

7.

prosinca

8.

prosinca

DOBRA N O

LJUDI DOBIVAJU KRILA

M n o g i s e ale: N a kraju s a m ivaca. i v i m o u prevelikoj jurnjavi i strci. Izgubili s m o s m i s a o za o p u t e n o s t i tiinu, s m i s a o z a no, k o j u n a m j e B o g d a o z a o d m o r . N o i bez s n a razdrauju, a nervoza stvara n o v e p r o b l e m e . L j u t n j a sjeda na eludac. O g o r e n o s t ide na u. Pesimizam se odraava na osjeaje. O v i se otrovi p r e k o noi ire dalje sve d o k ovjek ne p o s t a n e sasvim kiseo, nepodnoljiv, neizdriv. A okrepljujui san je p r o p a o . P o k u a j j e d n o m priekati d o sljedeeg d a n a da se uzruja. V i d j e t e koliko uskipjeli bijes m a l o vrijedi. Jednu no d o b r o odspavati, to rjeava p o n e k i p r o b l e m . N e m o j ii spavati s o t r o v o m u srcu. Misli na lijepe stvari d a n a . Ispuni svoje srce p o v j e r e n j e m , razumijevanjem, dobrotom i opratanjem. Ne lijei u krevet loe raspoloen. Idi spavati s r c e m koje i sutra m o e o p e t ljubiti.

N e k i ljudi n i k a d a n e d o b i j u rije priznanja, s r d a n u p o h v a l u . R a d e najtee poslove i svatko s m a t r a to po sebi r a z u m l j i v i m . S a s v i m tiho rade tisuu m a l i h stvari u kui, u uredu, u poduzeu, u udruzi. I n i k o g a n e m a da to vidi. A l i a k o uine s a m o j e d a n krivi k o r a k , t a d a to s v a t k o vidi. N a b r a j a j u im se p o g r e k e i vjeaju na plea. Z a t o m n o g i ljudi idu t a k o z g r b l j e n o u d r u t v u koje ne pita za p o u z d a n o s t i vjernost. Z a t o se toliko ljudi osjea p o t i t e n o , iskoriteno, o t p i s a n o . N i k a k a v ih p o s a o vie ne veseli, oni vie n e m a j u ivotne radosti. P o t i t e n i ljudi m o r a j u dobiti krila. S k r i l i m a ivot p o s t a j e laki. S k r i l i m a sve p o s t a j e p o l e t n i j e . J e d n a rije p r i z n a n j a m o e dati krila. Pohvala j e k a o p o l u g a . Pohvala o d v r e m e n a d o v r e m e n a , i ljudi d o b i v a j u krila.

366

367

9.

prosinca

10.

prosinca

UVIJEK PRIPRAVAN NA P O M I R E N J E

PRAVA I D U N O S T I

Z n a li za o n u p o s l o v i n u f o r m u l u 70 x 7? Stoji u E v a n e l j u , a znai: O p r o s t i etiri s t o t i n e i devedeset p u t a ! N e m o j rei: T o j e g l u p o s t . J a o p r o s t i m j e d n o m , i to je vie n e g o d o v o l j n o . T v o j a ljubav p r e m a blinjemu najljepa je u o p r a t a n j u . L j u b a v p r e m a b l i n j e m u znai dati i oprostiti. Daj od dobrote koju posjeduje. O p r o s t i zlo k o j e ti d r u g i n a n e s e . A k o trai osvetu i n a p l a t u , m o d a e na t r e n u t a k biti z a d o v o l j e n . Ali eli li u s v o m srcu i u svojoj okolici trajnu r a d o s t i trajni mir, tada o p r o s t i , o p r o s t i o b i l n o , o p r o s t i etiri s t o t i n e i devedeset puta. M r n j a i osveta s m j e t a j u te u m r a k . Po n j i m a krljavi d u e v n o i tjelesno i moe o t u p j e t i do b r u t a l n o s t i . To je tlo iz k o j e g izrastaju zloini. t o bre o p r o s t i , u t o l i k o j e d n o s t a v n i j e . Z a t o ne oklijevaj: oprosti! To ti m o e utedjeti m n o g o v r e m e n a i ljutnje. 70 x 7! B u d i uvijek p r i p r a v a n na p o m i r e n j e .

D u n o s t i s u stvari k o j e m o r a initi da bi drugi dobili svoje p r a v o . A k o n i t k o n e izvri s v o j u d u n o s t , n i t k o nee d o b i t i s v o j e pravo. I m a s a m o o n o l i k o p r a v a k o l i k o i m a i dunosti. M o e se j o toliko govoriti o l j u d s k i m p r a v i m a , n o d o k l e g o d s e p r e u u j u l j u d s k e dunosti, velianstvena Povelja o l j u d s k i m p r a v i m a za m i l i j u n e s i r o m a n i h , slabih i b e s p o m o n i h n e e ostati nita d r u g o doli k o m a d i papira. K a k v u vrijednost i m a j u sva t a lijepo f o r m u l i r a n a p r a v a za l j u d e koji u m i r u od gladi z a t o t o drugi ne ele dijeliti? S t o z n a e o v a prava z a d j e c u k o j a s u z a n e m a r e n a , z a p u t e n a , k o j u prisiljavaju na p o s a o , p r o s t i t u c i j u , nasilje d o k drava i d r u t v o , obitelji i k o l e ne vre svoju d u n o s t i ne tite p r a v a te djece? I raiti p r a v a lake je n e g o ispunjavati d u n o s t i . O s j e a j dunosti k o d m n o g i h j e nerazvijen. M n o g i ljudi u nas ne sluaju i ne z n a j u nita o t o m e . Ali p r a v a i d u n o s t i m e u s o b n o su isprepleteni. O d v o j e n i j e d n i o d d r u g i h o n i n e m o g u egzistirati. Prava i dunosti p o i n j u se drati p o d ruku t a m o g d j e ljudi j e d n i d r u g i m a p o s t a j u blinji, g d j e ljubav p o s t a j e n o r m o m svih ljudskih o d n o s a . Tu nastaje m i r i raste prijateljstvo. Tu svatko r a d o vri svoju d u n o s t . T u svatko d o b i v a svoje pravo.

368

369

11.

prosinca

12.

prosinca

TETA VREMENA

NE M O E SE KUPITI

Bojaljivi ljudi n a g i n j u k o p k a n j u . G u b e se u n a s l u i v a n j i m a . M o r a j u sebe uvijek braniti. C i n e s a m i sebe n e s r e t n i m a . eznu za suvinim brigama, u z i m a j u ih na ruke, m a z e ih i m i l u j u . U o p e n e vjeruju d a b i s u n c e m o g l o sjati i skrivaju se s m r z a v a j u i se u sjeni. A l i ivot n e postoji radi k o p k a n j a . Z a t o j e teta v r e m e n a . o v j e k nije za to stvoren. S t r a h o d sutra dolazi uvijek j e d a n d a n p r e r a n o . S t r a h i m a m n o g o lica: strah da e biti n a p u t e n i u s a m l j e n ; strah da e zatajiti i izgubiti; strah o d nesigurne b u d u n o s t i ; strah od lijeva i d e s n a ; strah od nasilja, nesree i bolesti. Svaki strah u ivotu svodi se na kraju krajeva n a strah o d smrti. Jer ovjek t a k o vrsto visi o i v o t u , n a p u t a n j e u z r o k u j e toliku bol. S a m o o n a j tko naui: davati u m j e s t o u z i m a t i , napustiti u m j e s t o vrsto drati, s a m o taj m o e ivjeti s l o b o d n o , sretno i o p u t e n o , b e z straha.

Trai drutvenost, ugodan d o m . eli o p u t e n o s t u o p u t e n o j a t m o s f e r i , da b u d e veseo i sretan. A z a p o i n j e k u p o v a t i , jer g d j e k a d i m a vie na s v o m r a u n u , u s v o m n o v a n i k u n e g o u s v o m e srcu. K u p u j e lijep n a m j e t a j i k a o p a p e r j e m e k a n e s a g o v e . K u p u j e najnoviji televizor i stereo-uredaje. Postavlja b l a g u , i n d i r e k t n u rasvjetu. N a m j e t a g a r n i t u r u za s j e d e n j e i b l a g o v a n j e i svoj k u n i bar, sve j a k o u g o d n o . S i r o m a n o dijete b l a g o s t a n j a , a zato ne izgleda sretnije? Z a t o s e tako m a l o s m i j e , z a t o si tako brzo na k r a j u sa i v c i m a ? Z a t o te sve to b l a g o s t a n j e ostavlja na kraju tako p r a z n i m i n e i s p u n j e n i m ? Z a t o jer s u sve t o s a m o m r t v e stvari. M o d a vrlo p r a k t i n e i k o r i s n e , ali n j i m a ne d o b i v a ni j e d a n g r a m ljubavi O n o to b e z u v j e t n o treba z a ivot jest ljubav. Ali ljubav n e moe k u p i t i . K a d bi se l j u b a v m o g l a k u p i t i , o n a vie ne bi bila ljubav. L j u b a v nastaje t a k o d a d a j e , d a daje sebe i t a v i m s v o j i m s r c e m . T o j e klju svih tvojih p r o b l e m a , s i r o m a n o dijete b l a g o s t a n j a .

370

371

13.

prosinca

14.

prosinca

OPROSTITI

P R E D N O S T PRAZNIH JASLICA

N i t a n e o p t e r e u j e toliko k o l i k o n e m o i oprostiti. N i t a nije tako strano k a o d a n i n o morati ivjeti s o t r i m k a m e n o m bijesa i mrnje u srcu. N e t k o , a m o d a i m n o g i ljudi, nanijeli su ti n e k o zlo. T v o j a n a j d u b l j a n u t r i n a ukoila s e p o s t u p n o o d h l a d n o e . Ti vie nisi o n a j isti. u d i se s a m o m e sebi. N i s i vie tako srdaan, tako blag. T v o j a s i m p a t i j a pretvorila se u antipatiju. G d j e j e vladala p o v e z a n o s t , s a d a nastaje l o m . Iz prijateljstva je nastalo neprijateljstvo, iz ljubavi mrnja. Ti z b o g t o g a trpi. O s j e a se k a o u zatvoru. R o l e t e su s p u t e n e , sve je z a t v o r e n o . S u n c e ostaje vani. i v o t postaje o l o v n o teak. Ti u n a j d u b l j o j d u b i n i svojega stca ezne za o s l o b o e n j e m , eli prije svega biti s l o b o d a n u svojoj nutrini. Postoji s a m o j e d a n jedini p u t , vjeruj m i : o p r o t e n j e ! O p r o s t i ! To stoji j a k o p u n o , ali se isplati. O p r o s t i t i - to je neto stvarateljsko. O p r o s t i t i znaci p r o b u d i t i novi ivot i n o v u radost. O p r o t e n j e ini n o v o m o g u i m , u tebi i u d r u g i m a . O p r o t e n j e je najljepi d a r sada za B o i . M o r a esto oprostiti i ne smije n i k a d a brojiti k o l i k o . O p r o s t i s e d a m d e s e t p u t a s e d a m , t o znai n e b r o j e n o p u t a , uvijek, jer i sam treba u p r a v o toliko o p r o t e n j a .

P o s l o v n i svijet n a d o m j e s t i o je D i j e t e Isusa u j a s l i c a m a B o i n j a k o m koji je sav o k r u e n d a r o v i m a . I m p o r t i r a n je u nae p r e b o g a t o d r u t v o b l a g o s t a n j a , jer o v d j e D i j e t e Isus vie nije k o d k u e . D i j e t e Isus d o l o je u s i r o m a t v o i n e i m a t i n u . K o d ljudi u svratitu nije b i l o m j e s t a . Ali tu bijae zvijezda, i tu b i j a h u jasle, koje su imale p r e d n o s t t o su p r a z n e ; tako u n j i m a bijae m j e s t a za D i j e t e . B i l o je tu i n e k o l i k o pastira, m r a n i h e l e m e n a t a , k o j e ljudi u g r a d u nisu u o p e r a d o viali. A bijae tu i p o r u k a , p o r u k a m i r a , n a d e i ljubavi za ljude d o b r e volje. B o i n j a k m o e p r i p o m o i d a s e napravi d o b a r p o s a o , nakiti b o i n o drvce, da se priskrbi slasno jelo i n e o b i a n dar. Vie od toga B o i n j a k ne m o e . D i j e t e Isus i m a p o r u k u k o j a nas tjera poraditi za bolji svijet, p o r u k u k o j a n a m srce i s p u n j a naklonou prema siromanima, malenima, odbaenima. O v i h boinih d a n a s a m alostan jer j e toliko d a r o v a a t a k o m a l o r a z u m i j e v a n j a j e d n i h za d r u g e . L j u d i u svijetu su tako kruti j e d n i p r e m a d r u g i m a , toliko j e p r i g u e n a r a d o s t n a d o t a j s t v o m Boia. e l i m d a nade p u t d o t o g otajstva, to je tajna n a d e , vjere i l j u b a v i , tajna svjetla u naoj tami.

372

373

15.

prosinca

16.

prosinca

U M I J E E PRIHVATITI

SMISAO SVIH DAROVA

O v o j e vrijeme k a d jedni d r u g i m a izriemo n a j b o l j e elje i pripremamo darove. Z n a k a k o j e d o b r o darovati n e t o n e k o m e tko s e o d srca m o e radovati t o m d a r u . V e l i k o j e u m i j e e i s p r a v n o darivati, a j o vee u m i j e e ispravno prihvatiti dar. Moda je o n o to dobiva dragocjenost, a m o d a tek m a l a sitnica. B u d i u s v a k o m sluaju svjestan da je p r i t o m n e t k o mislio o sebi d r a g o m o v j e k u , da je neto brino izabrao i s p a k i r a o u n a d i da e te t i m e iznenaditi i razveseliti. Ti nisi z a b o r a v l j e n . S t o t i n e d r u g i h bit e zaboravljeni, o n i n i k a d a nee nita d o b i t i , na njih n i t k o nee misliti. B u d i dalde r a d o s t a n a k o te n e t k o voli i na tebe misli. B u d i zahvalan. A z a t i m d a j do z n a n j a d a t o zna cijeniti, m a k a r se radilo o sitnici.

Prijateljstvo je najljepi i n a j d r a g o c j e n i j i dar, s m i s a o svih d a r o v a to ih ljudi d a j u jedni d r u g i m a . A k o j e tvoj d a r z n a k prijateljstva, t a d a ga moe u m o t a t i u v e d r o o b o j e n e papire i povezati a r e n o m v r p c o m . Ali prijateljstvo ostavi s l o b o d n i m k a o leptira koji lakih krila leti o d j e d n o g srca d o d r u g o g a . A k o leptira spakira, on vie ne m o e letjeti. A k o spakira prijateljstvo, o n o vie nee imati zraka i u g u i t e se. Prijateljstvo m o r a biti s l o b o d n o , b e z primisli. A k o misli d a e ljude d a r o v i m a prikloniti ili uiniti p o s l u n i m a , prijateljstvo t a d a u m i r e . A k o darovi postanu trgovina, s o b a v e z o m da se na njih uzvrati d a r o m , prijateljstvo p r o p a d a . D a r prijateljstva n i k a d a nije velik i nikada teak. N e o p t e r e u j e jer g a nosi s t r u j a s i m p a t i j e k o j a se prelijeva iz j e d n o g srca u d r u g o . D a r o v e moe u m o t a t i i povezati v r p c o m , prijateljstvo n i k a d a .

374

375

7 7. prosinca

18.

prosinca

NAJLJEPI B O I N I DAR

DOBAR OVJEK

i v i li u m i r u , i m a li m i r s i t a v o m s v o j o m obitelji, sa svim ljudima? Ili si m o d a u svai? I m a li ljudi koji su te uvrijedili, zadali ti rane, koji su te j a k o d u b o k o povrijedili? M o d a tvoj vlastiti m u , tvoja vlastita ena? M o d a tvoj vlastiti sin, vlastita ki? M o d a n e t k o od tvojih bliih u k u a n a , n e t k o od sasvim bliskih prijatelja? T a d a je d u b o k o u tvojoj nutrini o t v o r e n a rana k o j a boli i p e e . Z a m o l i t u t e s a d a n e t o j a k o teko. Skoro e Boi, z a t o to i m o g u rei: Podari o p r o t e n j e ! N e m o j o d m a h rei: T o j e n e m o g u e . Sve s a m za njega, sve s a m za nju uinio, sve d a o . A t o je on uinio, to je o n a uinila? O p r o t e n j e - ne, to n i k a k o . A h , nisi d a o sve, j o ne. Sve e dati tek k a d p o d a r i o p r o t e n j e . O p r o t e n j e je najljepi boini dar. O n o j e boanski dar. A i s a m treba o p r o t e n j e . O p r o t e n j e m se zatvaraju sve rane, tada ljubav m o e p o n o v n o procvasti.

B i t i ovjek, biti d o b a r ovjek, j e d i n o je vano na svijetu. Ali k o g a to jo z a n i m a ? T k o je osjetljiv za to? Biti d o b a r , to p r e t p o s t a v l j a stvari k o j e vie nisu u t r e n d u : jednostavnost, srdanost, dragovoljnost, dobrotu, p r i p r a v n o s t zaloiti se, n e s e b i n o s t . U v i j e k s e iznova poziva n a n e t o n o v o , na nov gospodatstveni poredak, na n o v socijalni sustav, ali rijetko u j e m n e t o o t e m e l j i m a l j u d s k o g suivota. Veliki svijet i m a oi s a m o za velike stvari, za stvari k o j e u p a d a j u u oi, za stvari k o j e n a ljestvici vrijednosti k o d m n o g i h kotiraju j a k o v i s o k o : karijera, ast, srea, n o v a c . Trae se titule, d i p l o m e , ostvarenja, pregalatvo. Trai se tehniki, znanstveni ovjek. P o m o g u n o s t i i m u n o d ljudskih osjeaja, i m u n u o d n o s u na srce. R a u n a l o ne rauna s r c e m . Z a t o je u svijetu toliko stranih nevolja? D o b r i ljudi n e m a j u nikakve vlasti, a o n i koji je i m a j u esto se p o n a a j u t a k o k a o d a s u d o b r a z e m l j e p r i v a t n o vlasnitvo. N e daj s e obeshrabriti! Postani d o b a r ovjek, posve d o b a r ovjek. T a d a e o n a j mali djeli svijeta, t a m o g d j e ivi i radi, i p a k o d m a h postati i bolji d i o svijeta.

376

377

79.

prosinca

20.

prosinca

POZVATI K SEBI U S A M L J E N O G A

ZAHVALNOST

P o z o v i k sebi u s a m l j e n o g a . U i n i t o s a m , n e p r e k o n e k e organizacije. U i n i to o s o b n o , j e d n o s r a v n o kontaktiraj s n e k i m u s a m l j e n i m , n a j b o l j e iz tvoje o k o l i n e . N e m o j t o initi s a s t a v o m : e l i m o v o g B o i a uiniti neto d o b r o . Pozvati u s a m l j e n o g a nije j e d n o s t a v n o . N i s u svi s a m c i u s a m l j e n i . M o r a razviti fin osjeaj d a otkrije istinski u s a m l j e n o g a i da ga ne rani ve pri p r v o m k o n t a k t u . N i t k o ne bi h t i o da se s n j i m p o s t u p a k a o s u s a m l j e n i m , k a o s n e k i m p r e m a k o m e m o r a imati samilosti.

P o s t o j i sjeanje k o j e je p o v e z a n o s g l a v o m . N e t k o lake p a m t i , d r u g i bre zaboravlja. A p o s t o j i i sjeanje k o j e i m a m n o g o d u b l j e korijenje. Korijeni t o g sjeanja nalaze se u srcu. L j u d i su p r e m a m e n i bili d o b r i . Brinuli s u s e z a m e n e d o k s a m jo bio m a l e n . Pratili m e d o k s a m o d r a s t a o . Hrabrili m e k a d m i nije bilo d o b r o . R a d o v a l i s e kad s a m bio r a d o s t a n . Sve m i j e t o priinjalo d o b r o . M o j e srce t o g a n e zaboravlja. S j e a n j e s r c a zove se zahvalnost. R e c i hvala, mali ovjee, za rijeku ljubavi

Pozovi usamljenoga. U i n i t o s a m , svim s r c e m , s p o n t a n o i p u n prijateljstva. Taj pozvani m o e biti n e t k o k o g a j e ivot teko p o g o d i o te se zbog toga ne moe snai. Pozvani m o e biti n e t k o ve j a k o star ili j o sasvim m l a d a ve b e s p o m o a n . Pozovi u s a m l j e n o g a , ali se prije svega s v o j o m p a n j o m i n a k l o n o u pobrini da u tvojoj blizini n i t k o ne b u d e u s a m l j e n .

k o j a tiho tee s v i j e t o m . Zahvaliti znai shvatiti t o ti je sve d o b r a u i n j e n o . Z a r si s a m sebi d a o oinji vid? Z a r si s a m n a i n i o svoje prste i ruke? N e g d j e j e u g r a e n a tajna ljubavi. N e g d j e t e n e t k o nevjerojatno voli. Z a h v a l i t i znai sjetiti se o n o g a t o su drugi za tebe uinili. N e m o r a biti b o g a t d a b i bio zahvalan. J e d v a to boli toliko k o l i k o nezahvalnost. O n a je najee izraz bezosjeajnosti i krutosti. N e z a h v a l n i o v j e k s m a t r a sve n o r m a l n i m i po sebi razumljivim. Zahvalan ovjek pokazuje d a n j e g o v o srce i m a d o b r o p a m e n j e .

378

379

21.

prosinca

22.

prosinca

UDO

P L O D RADOSTI

B o g je ljubav za tebe i za m e n e , s v a k o g a d a n a i svih g o d i n a . B o g je ljubav u tebi i u m e n i . I d a n a s o n a treba postati v i d l j i v o m i d o h v a t l j i v o m u d o b r u djelu, u srdanosti i d o b r o t i , u r a z u m i j e v a n j u za d r u g e , u p r a t a n j u , u utjesi k o j u d o n s o i m o .

B o i e. Z a b o r a v i s a d a svaku s r d b u i s v a k u l j u t n j u , sva razoaranja i p o t e k o e sa s v o j i m blinjima. Misli na m i r u t v o j e m u d o m u i u t v o j e m u srcu. P o n o v n o podari o p r o t e n j e !

N e ivi s a m o z a sebe. S v a t k o za sebe to su vrata u p a k a o . T v o j a z a d a a s v a k o g a d a n a jest ostvarivati ljubav, ljubavi dati lice, b i o ti ministar ili p o m e t a ulica. Svijet m o r a p o tebi postati b o l j i m . I s p u n i zato svoj d u h , svoje srce i svoje ruke ljubavlju. N e m o j ostati u hladnoi r a v n o d u n o s t i , mrnje, o d m a z d e i osvete. I s k o r a k u i jedan k o r a k iza tih tvojih z i d o v a i B o g e za tebe uiniti u d o . N i t k o t o nee znati, ali tvoje e srce na B o i biti p r e p u n o radosti.

J o j e d n o m zaboravi bol k o j a ti je n a n e s e n a . D a j d a k o d k u e sve o p e t b u d e d o b r o . N e m o j rei: T o j e n e m o g u e . N e m o j rei: O s j e a m s e n e m o a n , tako s i r o m a a n , t a k o prazan i h l a d a n . D o b r o zapamti: A k o si otvoren k a o to su o t v o r e n e s i r o m a n e h l a d n e b o i n e jaslice, B o g e tada d o i i u tvojem srcu uiniti u d o . B o g e s t v o j o m d o b r o m v o l j o m zasaditi u k o r i j e n u t v o g a srca d o b r o t u i ljubav. T i e t a d a brati d i v n e p l o d o v e , p l o d o v e m i r a i radosti. A u p r a v o te oni usreuju ovih boinih d a n a .

380

381

23.

prosinca

24.

prosinca

SVJETLO I TOPLINA

MIRI ZA TEBE

D a z a B o i b u d e sretan, ne treba b o i n u p u r u , ni p r e b o g a t o jelo i pie, ni s k u p i , ve ranije narueni jelovnik u restoranu, da bi zatim d o b i o bolove u elucu i srani udar. Svjetlo, mir, radost ne vise k a o kuglice na b o i n o m drvcu. Niti d o l a z e k tebi s p o m a l o s e n t i m e n t a l n o m g l a z b o m . B o i n e p r o d a v a o n i c e , velike elje u p o k l o n - p a k e t i m a ne m o g u o b l a g d a n u ispuniti s r e o m ni j e d n o j e d i n o p r a z n o srce. D a ovih boinih d a n a bude sretan, p o t r e b n o ti je svjetlo i toplina, ne h l a d n o n e o n s k o svjetlo ni toplina elektrine grijalice, a k o funkcionira. P o t r e b n o ti je svjetlo u srcu da vidi s m i s a o ivota i toplina d r a g i h ljudi koji te vole. U s i r o m a t v u i hladnoi i u krajnjoj n a p u t c n o s t i d o a o je u svijet k svim l j u d i m a N e t k o tko je s v i m s v o j i m ivotom elio biti svjetlo i toplina. O n j e svijet p o n o v n o n a p u s t i o n a kriu. A k o si o t v o r e n za t a j n u tog o v j e k a , o t v o r e n p o p u t djeteta, i ti e p r i m i t i s v j e d o i osjetiti toplinu. M o d a ne osjea nita, m o d a jo ovisi o m n o g i m m a t e r i j a l n i m stvarima. S v a k o mjesto g d j e si privezan lancem djeluje k a o kratki s p o j . e l i m ti ovih d a n a m n o g o svjetla u srcu, da u s v o m e m r a k u zapali n e k o l i k o zvijezda, i m n o g o topline u tebi da izvede ljude iz h l a d n o e .

B o i ! M i r svim l j u d i m a d o b r e volje! M i r i tebi, tko g o d ti b i o , t o g o d mislio i vjerovao! M i r ! Jer i ti nosi u d u b i n i s v o j e g a srca, m o d a sasvim nesvjesno, n e i z m j e r n u enju za i z g u b l j e n i m rajem, enju za m i r o m , d o b r o t o m i ljubavlju. A k o n a Boi n e trai nita d r u g o o s i m stola s j e l o m i p i e m , u g o d n u gostionicu, malo razonode i opijenosti, t a d a nee nai mira. N e z a d o v o l j e n , uvijek e eznuti za n o v i m l o k a l o m , za novim blagdanskim jelom, za novim uitkom, za n o v o m r a z o n o d o m . I uvijek e ostati n e z a d o v o l j e n . U v i j e k ista bol, uvijek ista glad. T a k o n i k a d a nee nai mira. Boi: Oslobodi se pritiska i prisile sebinosti. Potrai mir u d o b r o t i i ljubavi p r e m a d r u g i m a i nai e mir. B o i : B o j a ljubav neka p o s t a n e v i d l j i v o m u t v o j e m srcu i u s v e m u t v o j e m ivotu. B o i : nita o s i m mira, nita o s i m d o b r o t e i ljubavi s v i m l j u d i m a na s v e m u svijetu!

382

383

25.

prosinca

26.

prosinca

GDJE BOG STANUJE

BOG SE DADE UPOZNATI

Boi je proboj Boga, p r o b o j ljubavi u ovaj svijet koji je tako m r a a n i hladan sve do tvoga srca. T o j e neto silno! O v i h boinih d a n a m o e s v a t k o primiti d o b r o t u i ljubav. T a k o i ti. Pa bio ne z n a m k a k o s i r o m a a n , prazan i h l a d a n . T a k v e su bile i jasle. O n e s u i m a l e s a m o j e d n u p r e d n o s t : bile s u o t v o r e n e . I upravo je to sve t o se od tebe trai ovih boinih d a n a : biti otvoren! S v a k a zatvorenost jest o d r e e n i o b l i k mrnje, oblik za o n o da n e t k o ne eli primiti. B o g ne dolazi u mrnji, ni u p o r o c i m a , ni u z a d j e v i c a m a i svai, ni u angrizavosti, ni u zavisti i o g o r e n o s t i . B o g stanuje jedino u d o b r o t i o v j e k a p r e m a ovjeku, u pratanju, u pomirenju, u uzajamnom razumijevanju, u srdanosti i b l a g o s t i . B o g je ljubav. B o g - s t a n u j e li u tebi?

B o i . B o g j e p o s t a o vidljiv n a zemlji u s v a k o j srdanosti i ljubavi m e d u l j u d i m a . Ali m n o g i ne razmiljaju o B o g u i B o g a d a n a s nerijetko p r o g l a a v a j u m r t v i m . N a s t a l a je k l i m a u k o j o j vie n e m a p o t r e b e pitati o B o g u . B o g vie nije u p o n u d i . B o g j e m r t a v z a o n e koji nisu p r i p r a v n i ili nisu u s t a n j u ljubiti g a . Z a o n e koji m o g u ljubiti s a m o s e b e , svoj r a z u m , vlastito miljenje, vlastiti i m e t a k , s v o j e g . B o g nije mrtav. O n ivi, ali g a nije l a k o prepoznati i p o v j e r a v a se s a m o o n i m a koji g a h o e ljubiti. O n nije B o g f i l o z o f a i uenih, koji s v a k o g stoljea m i j e n j a j u o n j e m u s v o j e m i l j e n j e . B o g se dade upoznati: jednostavni, maleni, s i r o m a n i , grenici m o g u g a susresti, svi koji nisu u m i l j e n i i koji ele sa s v o g a lica skinuti m a s k u o h o l o s t i . Z a t o , d r a g i ovjee, skini s a sebe svaki teret o h o l o s t i i s a m o o p r a v d a n o s t i . O t v o r i s v o j e srce i svoje ruke pa bile i tvrde p o p u t jasala, s a m o neka su o t v o r e n e i udi u tajnu b o i n e ljubavi.

384

385

27.

prosinca

VRIJEME N O V I H ANSI

RAZMISLITI NA KRAJU G O D I N E

Je li protekla g o d i n a bila za tebe d o b r a g o d i n a ? Jesi li p o s t a o vie ovjek, bolji ovjek? Imao si za to 3 6 5 dana vremena! O s v r n i s e m a l o u n a t r a g , t o s i o d toga uinio? Jesi li d o n o s i o s u n c e i r a d o s t ili alost i bol? Jesi li se b r i n u o za d r u g e ili si s l a m a o njihovu sreu? Tvoj ivot o v e protekle g o d i n e sada j e , evo, n e i z m j e n j i v o tu, k a o d o k u m e n t za vjenost, a z a p o i n j e nova n o v a g o d i n a , nova ansa. 3 6 5 d a n a d a b u d e d o b a r , s r d a a n i pripravan p o m a g a t i . 3 6 5 d a n a d a ljubi, d a ije sreu z a d r u g e . Z a N o v u g o d i n u s e alju i p r i m a j u estitke. K a d b i s m o misli m n o g i h ljudi mogli n e k a k o obasjati e k s t r a - z r a k a m a , doli b i s m o vjerojatno do rezultata: N o v a g o d i n a - v r i j e m e m n o g o g pretvaranja! S a m o ljubav m o e ovih d a n a uiniti sve p r a v i m i n o v i m . N e povlai se, d a k l e , u svoje m a l e , s v a k o d n e v n e , s a m o l j u b i v e interese. U i n i n o v u g o d i n u g o d i n o m p u n o m ansi, p u n o m sree za sve tvoje blinje i poeli i m : S r e t n u N o v u g o d i n u !

J e d n a g o d i n a j e pri kraju. t o j e o d nje ostalo? M o d a razoaranja i neuspjesi, g o m i l a ljutnje i sijeda k o s a . M o d a tiha bol u srcu jer je sve tako brzo prolo? J e r je srea k o j u si naao bila tako kratka i tako krhka? J e r ti nitko nije m o g a o p o m o i da p r o d u l j i lijepe d a n e i skrati loe? J e s i li u m o r a n ? O s j e a li m o d a p o prvi p u t d a svaka g o d i n a odsijeca k o m a d i tvojega ivota? Razmiljaj mirno o tome. N e e koditi a k o s e o s l o b o d i p o n e k e iluzije. Ali bila bi katastrofa da izgubi o d v a n o s t i vjeru u g o d i n u k o j a dolazi. I dalje tragaj za m i r o m . Trai n e o p t e r e e n u p o v e z a n o s t s B o g o m . On ti m o e ispuniti prazne ruke i p r a z n o srce d o b r o t o m i ljubavlju.

386

29.

prosinca

30.

prosinca

MOJA OAZA

UDISANJE

Z n a m da u oazi sve ovisi o v o d i i da p u s t i n j a m o e procvasti i ploditi j e d i n o a k o i m a v o d e . B e z v o d e se sve sui, sve u m i r e . A k o n e g d j e u pustinji naide n a v o d u , m o r a ii za n j o m da n a d e izvor, o a z u . Z n a m da je o v j e k o v a o a z a u ljubavi i da je ljubav izvor svake oaze m e d u l j u d i m a , i vjerujem da je B o g - Ljubav. V o d a j e ivot. L j u b a v j e iva v o d a . A k o u pustinji ivota naide n e g d j e na ljubav, pravu ljubav, tada p o d i s t o m ljubavi, i d o i e do izvora svake ljubavi, do B o g a , velike o a z e v r e m e n a i vjenosti. B o g j e m o j a oaza. O n m e poziva d a izidem i z p u s t i n j e i eli mi dati da k u a m u d a u njegovu vrtu, eli dati d a r o v e svojega srca, p l o d o v e svojega D u h a . Ja t r e b a m biti mali v o d o n o a u velikoj pustinji. B o g j e pravi d o m g d j e n a l a z i m s i g u r n o s t . U B o g u moe ivjeti i kretati se. U B o g u se moe nastaniti. U n j e m u moe d u b o k o disati. Sve je svjee, sve je n o v o . M o e ulaziti i izlaziti i nalaziti h r a n u i ivu v o d u . O s j e a t e se s i g u r n i m . V i e nee ivjeti u praznini. N e e o a j a n visjeti n a d p o n o r o m nitavila.

S t o j e molitva? Z a m e n e j e m o l i t v a p i t a n j e l j u b a v i , povjerenja, predanja, vjernikog, gotovo slijepog predanja Bogu, neshvatljivom b i u u k o j e m se o s j e a m s i g u r n i m . O s j e a m se unesen u m a g n e t s k o polje b e s k r a j n o d r a g o g B o g a koji me sve vie k sebi privlai. M o l i t v a j e tako neto p o sebi r a z u m l j i v o , neto s a s v i m p r i r o d n o , neka vrsta u d i s a n j a . Molitva zapoinje posve d u b o k o u ovjeku. I z a t o m i s l i m da je m o l i t v a n e t o toliko o s o b n o , razliito toliko k o l i k o su razliiti i ljudi. S t o j e molitva? Svim svojim biem odgovoriti na n e d o k u i v u , neshvatljivu tajnu ljubavi k o j a ne prolazi, k o j a ti g o v o r i u i t a v o m e svijetu i p r e k o svih u d a k o j a te o k r u u j u . D a t i da se tebi obrati i o d g o v o r i t i na to, zahvaliti, radovati se, pitati, izjadati se, kriknuti, utjeti, poi z a j e d n o , rei da rijeima, z n a k o v i m a , d j e l i m a i svim svojim ivotom. M o l i t v a nije d a l e k o o d ivota. M o l i t v a j e temeljni in t v o g l j u d s k o g bitka. T k o m o l i - m o e ivjeti, i u o v o m v r e m e n u . P t i c a je ptica k a d leti. C v i j e t je cvijet k a d cvate. o v j e k j e ovjek k a d m o l i .

388

389

31.

prosinca

MOJA MOLITVA

K a d sam umoran od puta k zvijezdama da l j u d i m a u noi d o n e s e m m a l o svjetla, s j e d n e m u tiini i n a l a z i m tebe, m o j Boe! T a d a o s l u k u j e m izvor i u j e m tebe. Posve d u b o k o u sebi s a m o m i u s v e m u o k o sebe o s j e a m veliku tajnu. B o z e , za m e n e si p o s v e blizu; za m e n e si tu, osjetljivo, d o h v a t l j i v o p r i s u t a n . Prisutan u m e n i vie n e g o zrak u m o j i m p l u i m a , vie n e g o krv u m o j i m ilama. B o e , Boe m o j , v j e r u j e m u tebe. K a o t o slijepac vjeruje u s u n c e , ne z a t o t o ga vidi, n e g o z a t o to ga osjea. D r a g i Boe, u Isusu si mi d a o osjetiti k o l i k o d o m e n e dri. K o l i k o m e ljubi! S v o j u l j u b a v p r e m a m e n i stavio si u svu p r i r o d u i u ljude o k o m e n e . T i s i B o g ljubavi. M i l u j e m e t i s u a m a ruku. L j u b i s tisuu usana. Hrani tisuama plodova. Sve si mi d a o , sve t o i m a m i sve t o j e s a m . N o s i m e t i s u a m a krila. K o d tebe s a m k o d k u e p o p u t djeteta.

390