Euskal Herriko

Kirolak
Euskal Herriko kirol gehienen jatorria
nekazaritzan, baserrietako lanetan eta
laborantzan datza, nagusiek lan egiten
zutenean haurrek ikusten zuten, eta baserri-
lan horietatik joko eta jolasak ateratzen
zituzten eta. Ondoren, nagusiek jolas horiek
kirol bihurtzen zituzten.

Herri Kirolen zerrenda:

• Aizkora proba
• Sega jokoa
• Harri jasotzea
• Sokatira
• Giza-Abere Probak:
 o Giza probak
o Zaldi probak.
o Idi probak.
o Asto probak
• Lasto altxatzea
o Lasto botatzea
• Lokotx biltzea
• Trontza
• Zaku eramatea
• Orga joko
• Ingude altxatzea
• Txinga-Ontzi eramatea:
o Txinga eramatea.
o Ontzi eramatea
• Ahari jokoa
• Artzain-txakur lehiaketak
• Bola jokoa
• Estropadak
• Palanka jaurtiketa
• Toka
• Harri zulaketa
Hemen jarri ditut ezagutzen diren herri kirol
gehienen zerrenda, nik hemen agertzen diren
batzuetaz hitz egingo dut.

Estropadak:
Kirol honek herri kirol gehienak bezala
aintzinako laboreetan du jatorria, oraingo
honetan arrantzan.
Estropadak XVI.
Mendean dute
jatorria, garai
horretan arrantza
garrantzi handia
baitzuen eguneroko
elikaduran. Euskal
Herria basoz estalirik
zegoen eta oso lur landu gutxi zeudenez, Ipar
Atlantikora abiatzen ziren elikagai bila. Lehen
bakailaoa eta baleak arrantzatzaen zituzten
baina pixkanaka beste espezie batzuk jaten
hasi ziren, hala nola; atuna, hegaluzea ,
sardinak, antxoak, legatza….Horretarako,
itsasontzi azkarrak behar izaten zituzten eta
erresuminak egoten ziren azkarrena izateko
eta hortik kirol bihurtu zen.

Gaur egun, lau trainera arraunlari kopuru jakin

batekin lasterketa baten irabazle izatea da,
eta irabazleari bandera bat ematen zaio
garaikur gisa.

Eskupilota / Euskal pilota

Kirol honi buruz esan liteke Euskal Herriko

kirolik garrantsitzuena edo ospetsuena dela.
Mundu osoan zehar ezaguna da eta beste
herrialde batzuetan kirol honetako modalitate
ezberdinak asmatu dira, hala nola Cuban,
Argentinan edo Mexicon. Jatorria ez da oso
ezaguna baina kristo jaio baino lehenagokoa
dela estaten da, Euskal Herriko kondaira
askotan (jentilak,
mitologietako
pertsonaiak…)
pertsonaiak harrizko
pilotekin jolasten
baitzuten. Amerikako
estatu batuetan oso
ezaguna da jolas hau
eta leku askotan “Jai-
Alai” izenezko frontoiak eraiki dira. Aintzinean,
euskal pilotariak bertara joaten ziren dirua
irabaztera eskupilotara jolasten.
Bi hormatako frontoi batean jolasten da eta
helburua txandaka pilota aurreko hormara
(frontisa) kolpekatzea aurkakoa huts egin arte
da. Normalean 22 tantora jolasten da. Hainbat
modalitate daude baina garrantsi handiena
dutenak honako haue dira: Eskuz, palaz,
erremonte, zesta-punta eta joko-garbia.

Artzai txakurrak:
Euskal Herrian oso garrantsi handia izan dute
beti animaliak, hala nola, txakurrak. Kirol
honek bertan du jatorria, artzainek artaldea
leku batetik bestera eramaten zutenean.
Leku jakin bat zehaztatzen da eta txakur batek
bertara eraman behar du artaldea, artzainaren
irakaspenak jarraituz, epaile batzuen aurrean
egiten da eta haiek dira artzainnik hoberena
zein den erabakitzen dutenak.

Baserri – kirolak
 Sokatira
Kirol honek baserriko lanetan du jatorria,
gauzak alde batetik bestera eramateko
erabiltzen zuten txirriketan. 8 pertsonatako
taldeak izaten dira eta sokari bakoitzak bere
aldera tira egin behar du. Helburua beste
taldea adierazitako marka
batetik pasaratzea da.
 Harri jasoketa
Harri jasoketa baserriko
laboretan oinarrituta
dagoen adibide
ikusgarrienetariko bat da,
harrijasotzaileak harri
batzuk altxatzea ahalik eta
aldi gehienetan da
helburua.
Lehen era guztietako harriak balio ziren baina
orain arau batzuk jarraitu
behar dute: pisua, lodiera,
materialak eta formak.

 Lasto altxaketa
Lasto altxaketa lasto fardel bat
ahalik eta denbora gutxiagotan
eta altuera jakin batean jasotzea helburua
duen herri-kirola da.
Lehendabiziko altxaketa sokaren bidez egiten
da baina hurrengoak, gorputza jaisterakoan
eragiten duen indarrez.

Harri Zulaketa
Kirol honen helburua harri batean ahalik eta
zulo gehien egitean datza, denbora jakin
batean.Zulo gehien egiten duen taldea
aterako da garaile. Kirol honen jatorria
aintziniako meategietan dugu , harrietan
zuloak egiten baitziren lehergailuak sartzeko.

Trontza jokoa
Herri-kirol hau aizkolaritzarekin antz handa du,
baina honetan lehen adierazitako mozketa
jakin batzuetan zuhaitz enbor bat moztea
dugu helburu. Tron tza bat erabiltzen da, eta
horren muturretan bi trontzalari jartzen dira,
enborra moztu ahal izateko.

Aizkolaritza
Aizkolaritzak Erdi aroan jatorria duen kirol
ezaguna da.
Helburua zuhaitz
edo enbor bat
ahalik eta
denbora gutxien
moztea da,
banaka edo
taldeka jolastu
ahal da.
Aintzinean, burdinola eta untzigintza ugari
zeuden Euskal Herrian, horren ondorioz, ikatz
asko behar zen eta basoetan zuhaitzen
enborrak mozterakoan apustuak egiten hasi
ziren. Gero, jai gehienetan egiten ziren
horrelakoak, azkenik kirol bihurtu zen arte.
Kirol honen sinboloa pagoa da, Erdi Aroan
pago ugari baitzeuden Euskal Herrian.