Medicinska fiziologija, Seminar No.

1, 2010/11

PRITISAK U FLUIDIMA
Vesna Vuksanovi
Institut za biofiziku, Medicinski fakultet

CILJ
Razumeti pojam pritiska u fluidima Statiki Dinamiki
Prefiks hidro ili aero koristi se u zavisnosti da li se govori o tenostima ili gasovima

ZATO?
40% ukupne mase naeg tela ine intracelularni fluidi 20% ukupne mase ine ekstracelularni fluidi Fluidi u mirovanju pritiskaju zidove suda u kome se nalaze Kretanje fluida, na makroskopskom nivou, postoji usled PRITISKA Pritisak takoe pokree fluide i na mikroskopskom nivou

PRITISAK (p)
SILA PRITISAK = POVRINA
ili:

F p= S

Jedinica za pritisak je jedinica za silu (Njutn - N) podeljena sa jedinicom za povrinu (m2) i oznaava se kao Paskal Pa Koriste se i jo neke jedinice koje nisu SI npr. mmHg

PRITISAK U VRSTIM TELIMA

Ako ista osoba nosi cipele sa tankom i debelom tiklom u kom sluaju e pritisak koji ona vri na podlogu na kojoj stoji biti vei?

ZATO SE PRITISAK IZRAAVA JO I U mmHg STUBA?

U-cev ispunjena ivom (ili nekom drugom tenosti)
Atmosferski pritisak Atmosferski pritisak

HIDROSTATIKI PRITISAK
Zavisi od teine fluida iznad (visine)

Koji ronilac
e oseati vei pritisak zbog teine vode iznad njega?

HIDROSTATIKI PRITISAK
Hidrostatiki pritisak zavisi od teine fluida iznad, a teina fluida iznad zavisi od:
Visine (dubine) h Gustine - Ubrzanja usled gravitacije - g

Pretvoreno u formulu ovo se moe zapisati kao:

p = gh

HIDROSTATIKI PRITISAK
Vaan u razmatranju krvnog pritiska! Zamislite da srce ne proizvodi nikakav krvni pritisak. U kom delu tela bi postojao
najvei krvni pritisak u tom sluaju? Zato?

HIDROSTATIKI PRITISAK
Zato se krvni pritisak obino meri na nadlaktici ruke?

HIDROSTATIKI PRITISAK
Tenost u naim oima nalazi se pod odreenim pritiskom oni pritisak Normalan oni pritisak ima vrednosti od 10 do 21 mmHg Ona hipertenzija nastaje kada je pritisak u oku vei od 21 mmHg

PASKALOV PRINCIP
Pritisak primenjen na tenost u zatvorenom sudu prenosi se jednako u svim pravcima kroz tenost i na zidove suda
Uvean pritisak se prenosi na suprotnu stranu oka i moe da dovede do oteenja onog nerva

Oni Nerv

PASKALOV PRINCIP
Tumor koji raste PRITISKA okolno tkivo
Tumor

Povean pritisak se prenosi dalje kroz kimenu modinu Pritisak u kimenoj modini se moe detektovati na manje invazivan nain u odnosu na detekciju u mozgu.

Povean pritisak se prenosi u kimenu modinu

 Koliki je pritisak u fluidu na drugoj strani cevi?

Povrina Povrina

Vei od 10 000 Pa Manji od 10 000 Pa Jednak 10 000 Pa

ATMOSFERSKI PRITISAK
Pritisak vazduha na nae telo (i sva ostala tela na Zemlji) ivimo na dnu atmosfere Kao i iva bia koja ive na dnu okeana pod pritiskom vode iznad njih, i mi oseamo pritisak atmosfere iznad nas Atmosferski pritisak se prenosi i na vodu! Atmosferski pritisak na svaki deo naeg tela iznosi oko 10 N na 1 cm2 (to odgovara masi od 1 kg na 1 cm2)
Pritisak od 1 atm Tezina vazduha stub vazduha osnove 1m2 ima masu oko 10 tona

ATMOSFERSKI PRITISAK
Kako je mogue da nas ovako visok atmosferski pritisak ne zguva?

Vazduh se takoe nalazi i u unutranjosti naeg tela tako da su ti pritisci uravnoteeni!

PRITISAK U ALVEOLAMA

UDAH

IZDAH

Kada je pritisak u alveolama negativan (nii od atmosferskog), vazduh struji iz usta (gde je pritisak vii) prema pluima

Kada je pritisak u alveolama pozitivan (vii od atmosferskog), vazduh struji napolje

ATMOSFERSKI PRITISAK
Od ega zavisi? Da li je atmosferski pritisak isti na planini i na nivou mora? Ako se nalazite na planini da li e atmosferski pritisak na vae telo biti vei nego sada u vebaonici? Zato nae ui pucketaju i zato diemo bre ako se nalazimo na planini? Nivo mora
Gustina vazduha u zavisnosti od nadmorske visine
Vrh atm.

ATMOSFERSKI PRITISAK
Barometar

Teina ive

760 mmHg = 101,3 kPa standardni atmosferski pritisak na nivou mora

Atmosferski

pritisak

 Ako je normalan krvni pritisak izmeu 120 i 80 mmHg zasto krv istie kada se poseemo? (iako je atmosferski pritisak 760 mmHg)

HIDRODINAMIKI PRITISAK
Uzrok kretanja fluida razlika pritiska!

1. Kako se fluidi kreu kroz cevi? 2. ta je intenzitet protok fluida?

RAZLIITI TIPOVI STRUJANJA FLUIDA

LAMINARNO PRELAZNO TURBULENTNO

 Slojevi fluida se kreu razliitim brzinama.

(Take simuliraju kretanje razliitiha slojeva.)

Fluid se kree bre u sredini a sporije prema zidovima cevi.

Ovaj tip kretanja fluida zove se laminarno strujanje (tok), jer se fluid kree u paralelnim slojevima

 ta se dogaa sa strujanjem ako se fluid pumpa u cev pod veim pritiskom? Brzina se poveava i kretanje slojeva postaje nestabilno

Ovaj tip kretanja fluida zove se prelazno strujanje

 Kako se brzina fluida poveava slojevi se vie ne kreu laminarno, nastupa turbulentno strujanje

Turbulentno strujanje nije tako efikasano kao laminarano. Deo energije se gubi, npr. kao zvuk

STRUJANJE VAZDUHA TOKOM DISANJA

Tokom normalnog disanja laminarno strujanje vazduha postoji od nivoa bronhija (srednje veliine) do bronhiola Prelazno strujanje postoji od mesta grananja do bronhija Turbulentno strujanje postoji u duniku
Turblentno strujanje Prelazno Laminarno

INTENZITET PROTOKA FLUIDA

Zapremina fluida koja u jedinici vremena istekne kroz popreni presek cevi

zapremina intenzitet protoka = vreme

moe i ovako:
intenzitet protoka = popreni presek * brzina kretanja

INTENZITET PROTOKA
Koja od sledeih jedinica se moe koristiti za intenzitet protoka:
m3/s m2s

m/s

ml/s

INTENZITET PROTOKA FLUIDA

S1V1

V1<V2

S2V2

INTENZITET PROTOKA (SV) kroz cev mora ostati isti. Tenost protie bre u uem delu cevi!

Intenzitet protoka:

1= 2+3

PROTOK KRVI
Kod osobe koja miruje intenzitet protoka krvi u aorti je oko 90 ml/s

(Ukupan)

Posledica zakona kontinuiteta protoka fluida: ukupan protok mora biti isti kroz povezane arterije, kapilare i vene!

PROTOK KRVI
Prosean intenzitet protoka krvi kod osobe koja lei iznosi 90 ml/s ovom protoku odgovara prosean arterijski krvni pritisak od 13,3 kPa (ili oko 100 mmHg) Koliki je intenzitet protoka krvi osobe koja miruje izraen u l/min?

PRITISAK U FLUIDIMA KOJI SE KREU

Vai BERNULIJEV PRINCIP: pritisak u fluidima koje se kreu opada sa poveanjem brzine fluida.

1 2 v + gh + p = const 2

BERNULIJEVA JEDNAINA
Deo A Deo B

1 1 2 Av A + p A = B vB 2 + pB 2 2
1. Da li e brzina kretanja fluida biti vea u A ili B? 2. Da li je pritisak koji ovaj fluid vri na zidove suda vei u A ili B delu cevi?

1. Izraunajte prosean arterijski pritisak u glavi osobe koja stoji. Pretpostaviti da je glava 50 cm iznad srca.
(gustina krvi je 1.05 g/cm3 a prosean arterijski pritisak na nivou srca je 13.3 kPa)

2. Izraunajte prosean arterijski pritisak u nogama, na rastojanju od 130 cm od srca osobe koja stoji.

3. Izraunati prosenu brzinu krvi u aorti, iji je poluprenik 1 cm, kod osobe koja miruje. 4. Kako se promeni brzina krvi u aorti ako ovek tri? Intenzitet protoka krvi tada moe biti i 25 l/min.