Elazýð Barosu Dergisi

Cilt: 1 Yýl: 1 Sayý: 2 Bahar 2008

Elazýð Barosu Dergisi 1

2 Elazýð Barosu Dergisi
 3 Editörden

Elazýð Barosu Dergisi 5 Başkan'ın Mesajı

7 Söyleşi
Elazığ Eski Baro Başkanı Şahabettin Ayden
Elazýð Barosu Yayýn Organý
Bahar 2008
10 Kamulaştırma ve Yargıtayın 'Değişebilir' Kararları

14 Hangi Sınırlarda Avukatlık?

20 Hayalin Derinliklerinde Yolculuk / Amak-ı Hayal

Elazýð Barosu adýna Sahibi
Av. Rüstem Kadri Septioðlu 30 Hırçın, Yorgun ve Unutulmuş...

Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü 32 Semasındaki Tek Yıldıza

Av. Bülent Kayalı
36 Aydın
Editör
Av. Mehmet Polatoðlu 37 Hukuk-Yazın (Edebiyat) İlişkisi
Yayýn Kurulu 43 Gecenin İçindeki Adam
Av. Bülent Kayalı
Av. Murat Bal
Av. M. Salih Demirdað 47 Kül Rengi Hikayeler 2 / Gece Meseli
Av. M. Okan Yılmaz
Av. Reþat Yaratan 52 Mizah
Av. Mehmet Polatoðlu
Av. Ahmet Türegün 54 Salkım Güzelim
Av. Ýlhan Karadað
56 Yaşadıkça ve Yara Aldıkça
Tasarým
IHB Reklam Ajansý 58 Namlu Namlu Ölüm Çığlık Çığlık Sevda
Lamartin Cad. Granit Apt. No: 48 D: 14
Taksim - Beyoðlu / Ýstanbul
60 Yeni Anayasa Çalışmaları
www.ihb.com.tr

Kapak Tasarým 74 Anayasa Mahkemesi Kararları

Esfel Hannan
Ýbrahim Halil Baran 84 5728 Sayılı Yasa ile İlgili Adalet Bakanlığı
Açıklaması
Baský
Berdan Matbaasý 95 Avukatlık Kanunu Değişiklikleri
Ýstanbul

Yazýþma Adresi
Elazýð Adliye Sarayý Kat: 2 Elazýð
Tel: (0424) 218 19 71
(0 424) 236 87 10
Faks: (0424) 236 58 45
http//:www.elazigbarosu.org.tr

*Dört ayda bir yayýmlanýr.

Dergimizde yayýnlanan yazýların
sorumluluðu yazarlarına, yayým haklarý
Elazýð Barosu Dergisi'ne aittir. Kaynak
gösterilerek alıntı yapılabilir.

Elazýð Barosu Dergisi 3


“Herkesin bir mesleği, bir de meşgalesi olmalı…”
Baromuzun “başlangıç” anlamındaki Bahar
sayısı ulaştığı kesimlerin teveccühünü kazandı.
Belki de ilk sayıyı çıkarmış olmanın keyfiyle
biraz da rehavetle ikinci sayımız gecikti. Geçen
sayıda dergimizde hukukçu arkadaşlarımızın
hukuk ve diğer ilgi alanları ile ilgili çalışmala-
rına; meslekten hukukçu olmayanların ise
hukukla ilintili çalışmalarına yer vereceğimizi
ifade etmiştik.
Bu sayımızda hukukçu arkadaşlarımızın
farklı türlerden, özellikle edebiyatla ilgili
çalışmalarına geniş yer verildi. Bu durum kimi
okurları şaşırtabilir. Bana kalırsa sevindirici bir
durum bu. Hem bir doktor hem de iyi bir kültür
tarihçisi olan Süheyl Ünver'in “Herkesin bir
mesleği, bir de meşgalesi olmalı…” şeklindeki
sözünü hatırlamanın yeridir.
Bütün meşgalesi mesleğinden ibaret olan bir
kişinin, anlamlı ve mutlu bir hayat yaşadığını
düşünebilir miyiz? Oysa insanoğlu, hayatını
anlamlı kılmak için mesleği dışında bir takım
uğraşılar edinir. Her insanın bilgisi ve görgüsü
oranında edineceği bu uğraşılar içerinde edebiyat
4 Elazýð Barosu Dergisi
editörden
ve sanat önemli bir yer tutar. Tabiî ki nitelikli
edebi ürünlerin ortaya çıkarılması çok ciddi bir
birikim ve kabiliyetle mümkündür. Ancak
edebiyatçının muhakkak meslekten olması
gerekmiyor. Cem Bayındır'ın hukuk-edebiyat
ilişkisini Türk ve Dünya edebiyatlarındaki önem-
li edebi kişiliklerden yola çıkarak serimlemeye
çalıştığı yazısında da göreceğimiz gibi eserleri ile
tarihe iz bırakan pek çok hukukçuya sahibiz.
Gerçekten hukuk formasyonuna sahip edebiyat-
çıların ortaya koydukları ürünler bambaşka zen-
gin çağrışımlar taşımaktadır.
Her hukukçudan edebi ürün ortaya koymak
gibi bir gayret içinde olmasını bekleyemeyiz.
Ancak her hukukçunun edebiyata muhakkak ilgi
duyması gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü hukuk
uygulayıcılarının edebi duyarlılıktan yoksun
olması hukukun amacı olan adaletin tesisini de
zorlaştıracaktır. Herkes için adaleti hedefleme-
yen bir hukuk düzeninde ise hukuka olan güven
kaçınılmaz olarak sarsılacaktır. Edebiyatı
yitirmemiş bir hukuk dünyası dileğiyle…
Baþkan’ýn Mesajý
Değerli Meslektaşlarım;
Elazığ Barosu Dergisinin 2. sayısını yayınla-
manın mutluluğu ve gururu ile sizlere merhaba
diyorum.
Öncelikle; dergimizin hazırlanmasında emeği
geçen tüm meslektaşlarıma teşekkür ediyorum.
Ülkemiz ve dünyada “hukuk” ve “adalet”
kavramlarının giderek daha da sık telaffuz edil-
diği bir süreç yaşanmaktadır. Adalet duygusunun,
adalet isteğinin ve hukukun herkes için ve
koşulsuz / eksiksiz olarak sağlanması temennile-
Av. Rüstem Kadri Septioðlu
rinin yaşadığımız çağ ve dünya koşulları muva-
cehesinde gün geçtikçe önem kazandığı hepini-
zin malumudur.
Tarih muhakkak ki; Guantanamo, Irak'ın
İşgali, Petrol ve Güç Savaşlarında paramparça
olan ülkeler/hayatlar/toplumlar, İkiz Kulelerin
Yıkılması, Filistin Meselesi, Çeçenistan Mesele-
si, gibi uluslararası olayları ile ilgili hükmünü za-
manı gelince verecektir. Bizler evleviyetle
Hukukçu ve tabii ki Avukat olarak tüm bu mese-
lelerde temel olarak Hukuk perspektifinden bakı-
yoruz. İnsanlığın var olduğu zamanlardan günü-
Elazýð Barosu Dergisi 5
 müze kadar insanların “adalet” ve “hukuk” isteği/
beklentisi vardır. İnsanlığın ve toplumların
ileriye doğru devam eden gelişimi çerçevesinde
her geçen zamanda dünyayı insanlar için daha
yaşanılabilir daha müreffeh ve daha huzurlu hale
getirme düşüncesi de gelişmektedir. 1900'lü
yıllarda yaşayan insanlara göre 2000'li yıllarda
yaşayan insanların daha fazla hak sahibi olduğu
izahtan varestedir. Gün geçtikçe insanlarda
hukuk bilinci, hak arama düşüncesi ve hak talebi
de artmaktadır.
Hukuk; hiçbir istisna kabul edilmeksizin tüm
insanların ve toplumların hakkıdır. Yerkürede
yaşayan tüm insanların daha mutlu daha huzurlu
bir hayat yaşamaları için ulusal ve uluslar arası
tüm iktidar sahiplerinin çaba göstermesi gerekli-
dir. Bizler Türkiyeli hukukçular olarak soylu ve
kadim bir adalet geleneğinin mirasçısıyız. Ne
Bosna'ya yabancı kalabiliriz ne Filistin'e ne
Guantanamo'ya ne de dünyanın başkaca bir
coğrafyasına… Dünyamız iletişim olanaklarının
olağanüstü artmasıyla, artık modern deyimle bir
köy halini alacak kadar küçük hale gelmiştir.
Dolayısıyla dünyanın herhangi bir yerinde bir
hukuksuzluk varsa buna bigane kalmak bundan
haberdar olmamak mümkün değildir. Hukuk-
çular olarak vazifemiz memleketimizde ve dün-
yamızda yapılan tüm hukuksuzluklara salt hukuk
ve adalet perspektifleriyle karşı durmaktır.
Hukuk; herkes için… Hukuku kim çiğnerse
çiğnesin, hukukçu olarak kimin hukukunun
çiğnendiği ya da kimin hukuku yok saydığına
bakmaksızın karşı durmak mesleğimizin gere-
ğidir.
Bu düşüncelerle; tüm meslektaşlarıma saygı
ve sevgi dileklerimi sunuyor, meslek hayatların-
da başarılar diliyorum.

Avukat Rüstem Kadri SEPTİOĞLU

Elazığ Barosu Başkanı

6 Elazýð Barosu Dergisi

Söyleþi
Elazýð Eski Baro Baþkaný
Þahabettin Ayden
Murat Bal - Başkanım, bize kendinizden kısaca
bahseder misiniz?
Şahabettin Ayden - 1954 te Ankara Hukuk Fa-
kültesinden mezun oldum, 1957 de Avukatlığa
başladım.1957 den sonra Elazığ' da avukatlığa
devam ettim. 2 oğlum var birisi avukat , diğeri ise
beyin cerrahı .
Şu anda da yaz ve kış aylarını köyde geçiriyorum,
şehir hayatından uzak duruyorum birkaç yıldır.
Köyüm Dallıca, köyümü çok seviyorum ama
köyde de pek fazla insan kalmadı.
Şehir hayatı beni sıkmaya başlamıştı. Elazığ'da
avukatlık yaparken, bazen kendime diyordum ki
“keşke, bir suç işlesem de devlet beni köyüme
sürgün etse…” Sonra emekliliğimde bu isteğim
kendiliğinden gerçekleşmiş oldu. Köydeki bu hu-
zurlu hayat, benim istediğim bir hayattı. Evim
köy merkezinde, köye 1.5 km uzaklıkta da bah-
Av. Murat Bal
Av. M. Okan Yýlmaz
Bir mesleğin geçmişini bilmek,
geleceğine yön vermek için önemlidir
kanaatindeyiz. Tecrübe parayla satın
alınamayacak ve teorik bilgilerle tam
olarak kazanılamayacak bir hazinedir.
Avukatlık mesleğini uzun yıllar icra etmiş,
mesleğe emek vermiş ve hukuk
dünyasına katkı sunmuş büyüklerimizi
ziyaret ederek, onlarla yapacağımız
sohbetleri metin halinde sizlere ulaştırmak
maksadıyla bu çalışmayı başlattık.
Gerek fiilen avukatlık yapan ve gerekse
emekli olmuş meslek büyüklerimizi ziyaret
ederek söyleşiler yapmaya devam edeceğiz.
Meslek büyüklerimizle yapacağımız
söyleşilerden ilkini, 23 Kasım 2007 günü,
Avukat Şahabettin AYDEN Bey'le gerçekleştirdik.
Malumunuz, Avukat Şahabettin AYDEN;
Baromuzun birkaç dönem başkanlığını
üstlenmiş, eski başkanlarından…
Birkaç yıl önce emekliye ayrıldı ve Elazığ
Merkeze bağlı Dallıca KÖYÜ'nde yaşıyor.
Şahabettin Bey'le yaptığımız söyleşiden
önce kendisini sadece ismen tanıyorduk.
Bu söyleşi için randevu talep ettiğimizde bizi
kırmayıp kabul ettiler, bu vesileyle
teşekkürlerimizi yineliyoruz.
çem var, yazın bahçedeki evimde, kışın da
köydeki evimde yaşıyorum. Sessizlik, temiz
hava, bol oksijen beni dinlendiriyor.
Murat Bal - İlk dava dosyasınız hatırlıyor musu-
nuz?
Şehabettin Ayden - Mürüdü'den bir kadının na-
faka davasıydı.
Murat Bal - Eskiden bu kadar boşanma davası
var mıydı?
Şahabettin Ayden - Yok, eskiden bu kadar
boşanma davası açılmazdı, insanlar daha idare-
ciydi, daha hoşgörülüydü. Zaman değiştikçe ka-
dınlar da değişiyor, erkekler de. Eskiden bu kadar
boşanma yoktu.
Elazýð Barosu Dergisi 7
 Murat Bal - Mesleğe nasıl başladınız, büronuz
neredeydi, yalnız mı çalışıyordunuz?
Şahabettin Ayden - Mesleğin başında büro
bulmak sıkıntılıydı, o zamanlar avukat büroları
zemin katta olurdu, çok fazla büro da yoktu. Ben
bir arkadaşımla Kapalı Çarşının arkasındaki so-
kakta 3. katta bir büroda başladım, sonradan
zemin katta bir büro bulduk oraya taşındık.
Mehmet Okan Yılmaz - Boş vakitlerinizi nasıl
geçiriyorsunuz?
Şahabettin Ayden - Aslında pek boş zamanım
olmuyor, bana insanlar soruyor “nasıl yalnız va-
kit geçiriyorsun” diye, ama benim boş vaktim çok
olmaz, kitap okuyorum, yazılar yazıyorum, ro-
man çalışmam var… Bunlarla meşgul oluyorum.
Mehmet Okan Yılmaz - Neler okuyorsunuz?
Şahabettin Ayden- Son zamanlarda Osmanlı Ta-
rihini okuyorum, Hammer'den ve Enver Ziya
8 Elazýð Barosu Dergisi
Karal'dan. Bunun dışında yazılar yazıyorum,
anılarımı, gerçek olayları roman şeklinde
yazıyorum.
Mehmet Okan Yılmaz - En sevdiğiniz yazar
kimdir?
Şahabettin Ayden - İnsanın sevdiği yazarlar za-
manla değişiyor, eskiden en sevdiğim yazar Çetin
Altan'dı, şimdilerde pek fazla onu okumuyorum.
Zaman geçtikçe insanın okudukları da değişiyor.
Murat Bal - Hangi müzikleri dinliyorsunuz?
Şahabettin Ayden - Müzikle ilgili özel bir ter-
cihim yok, genelde radyo dinliyorum. Televizyon
programlarını pek izlemiyorum, Televizyonlar
boş tartışmalarla dolu, o yüzden genelde radyo
dinliyorum, radyodan dinlendirici müzikler din-
liyorum.
Mehmet Okan Yılmaz - Avukatlık mesleğinin
zor yanları nelerdir?
Şahabettin Ayden - Avukatlığın zor yanı yoktur
bence, dürüst çalışırsa bir de okuyan avukat olur-
sa avukatlık zor bir meslek olmaz. Biz avukatlığa
başladığımızda sürekli okurduk, şimdi pek fazla
hevesi yok insanların okumaya. Bahçedeki evim-
de pek çok kitabım ve Yargıtay Kararları dergisi
var. Bu kitap ve dergileri de sakladım, kimse
benden bunları istemedi şimdiye kadar…
Murat Bal - Peki kitaplarınızı ve dergilerinizi
baromuzun kütüphanesine bağışlamayı düşünür
müsünüz?
Şahabettin Ayden - Elbette, düşünürüm.
Şahabettin Ayden'in
Baro Albümündeki
Fotoğrafı
Mehmet Okan Yılmaz - Avukatlık mesleğinin
temeli, olmazsa olmaz kuralları nedir size göre?
Yeni başlayan meslektaşlara tavsiyeleriniz neler
olacak?
Şahabettin Ayden - Biz üniversitede son sınıf
öğrencisiyken Amerika'dan gelen bir profesör bi-
ze konferans vermişti, konferansa “merhaba,
talebe arkadaşlarım” sözüyle başladı ve “Hukuk-
çu daima talebedir, öğrenmeye çalışandır” dedi.
Benim meslektaşlarıma tavsiyelerim; dürüstlük,
okumak ve çok çalışmaktır. Avukatlık nankör bir
meslektir; sürekli değişen mevzuatı takip etmez-
seniz öğrendikleriniz bir işe yaramaz hale gelir.
Temyiz kararları değişir; takip etmek gerekir.
Sadece karşı tarafın söylediklerinin tersini söy-
lemekle avukatlık olmaz, avukat sürekli çalışmak
ve kendisini yenilemek zorundadır.
Avukatlık çok zevkli bir meslektir; ben Elazığ'da
İşçi Partisi İl Başkanlığı yaparken bazı meslek-
taşlarım beni uyarıyordu “Tüccarlar veya büyük
toprak sahipleri sana dava vermezler” şeklinde.
Ama benim Partimin ismine, fikrime bakmaksı-
zın sadece dürüstlüğümden, çalışkanlığımdan
dolayı insanlar davalarını getiriyorlardı. Mezhe-
biniz, fikriniz, inancınız ne olursa olsun yeter ki
dürüst ve çalışkan olun, insanlar işlerinin düz-
günce yürütülmesine bakarlar.
En önemli şey dürüst olmak ve çalışmaktır. Bun-
ları yaparsa genç meslektaşlarımız başarılı ola-
caktır ben buna inanıyorum.
Murat Bal - Peki, aklınıza gelen anılarınızı bi-
zimle paylaşır mısınız?
Şahabettin Ayden - Tabii ki pek çok anı var. Şu
anda aklıma gelenlerden bir kaçını anlatayım.
Ağır Ceza Mahkemesindeki bir duruşmada sanık
vekiliyim, savunma yapacağım, gayet iyi hazır-
lanmıştım, uzunca bir savunma yaptım, bir ara
gözüm ilişti, Ağır Ceza Reisi uyumaya başla-
mıştı. Ben durdum, Ağır Ceza Mahkemesi Üye-
leri de “Siz devam edin, O uyurken de dinler..”
deyince hep beraber gülmeye başladık.
Yine bir Ağır Ceza duruşmasında bu sefer tahliye
hususunda Savcı Bey mütalaa verecek, bu Sav-
cının özelliği uzunca mütalaalar vermesiydi, mü-
talaasını yazılı vermiyor, duruşmada uzun uzun
yazdırıyordu. O yazdırmaya başladı, bayağı u-
zunca bir süre geçti, duruşmayı idare eden Ağır
Ceza Reisi birden düşüp bayıldı…
Mehmet Okan Yılmaz - Biz Baro Dergisi adına
size, vakit ayırdığınız için, çok teşekkür ediyo-
ruz.
Şahabettin Ayden - Ben de sizlere ziyaretiniz
için teşekkür ediyorum. Genç meslektaşlarım bil-
sinler ki; Avukatlık iyi bir meslektir, zevkli bir
meslektir, çalışacaksınız, kanun maddeleriyle sa-
vunma yapacaksınız, beyanlarınızı kanun mad-
deleriyle bildireceksiniz, sürekli değişiklikleri ta-
kip edeceksiniz. Bunları yaparsanız başarılı olur-
sunuz. Tüm meslektaşlarıma başarılar diliyorum.
Elazýð Barosu Dergisi 9

Kamulaþtýrma ve
Yargýtayýn "Deðiþebilir"
Kararlarý
Bilindiği üzere, İnsan Haklarını ve Ana
Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşme (Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi) ile bu sözleşmenin bir
parçası olan İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri
Korumaya Dair Sözleşmeye Ek 1 Nolu Protokol,
İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Koruma Söz-
leşmesi ve Buna Ek Protokolün Tasdiki Hakkın-
da Kanun ile onaylanarak 18 Mayıs 1954 tarihin-
de yürürlüğe girmiştir.1
Gerek Sözleşmenin adına gerekse düzen-
leme getirdiği konulara bakıldığında, Avrupa İn-
san Hakları Sözleşmesinin “temel hak ve özgür-
lüklere ilişkin milletlerarası andlaşma” olduğu
noktasında tereddüt bulunmamaktadır. Dolayı-
sıyla 07.05.2004 tarih ve 5170 sayılı Kanunun 7
inci maddesi ile Türkiye Cumhuriyeti Anayasası-
nın 90 ıncı maddesine eklenen “Usulüne göre
yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere
ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların
aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle
çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası and-
laşma hükümleri esas alınır” fıkrası ile Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi ile Türkiye Cumhuri-
yeti kanunlarının çelişmesi durumunda, tereddüt-
süz Sözleşme hükümlerinin uygulanması zorun-
luluğu getirilmiştir.
Anılan fıkra hükmü Anayasanın 90. mad-
desine eklenmemiş olsa dahi “Usulüne göre yü-
rürlüğe konulmuş Milletlerarası andlaşmalar
kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya
aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine
başvurulamaz” hükmü gereğince, Avrupa İnsan
Hakları Sözleşmesi ulusal hukukun bir parçası
olup, birey lehine getirmiş olduğu koruma meka-
nizmasının her durumda uygulanması gerekir. Ne
10 Elazýð Barosu Dergisi
Av. Kazým Ölmez
yazık ki, bütün ulusal ve uluslararası düzenleme-
lere rağmen bireyle Devletin karşı karşıya geldiği
alanlarda Yüksek Yargıtay Yasayı olabildiğince
Devlet lehine yorumlamış ve ona göre içtihat
oluşturmuştur. Bu yanlış uygulama, neredeyse
bütün davaların bidayet mahkemesi gibi Avrupa
İnsan Hakları Mahkemesine taşınmasına neden
olmuştur. Hak arayışındaki bireyler, Türk Yargı-
sından talep ettiklerinin onlarca katını Avrupa İn-
san Hakları Mahkemesinde hak etmiştir.
Ek 1 Nolu Protokolün 1 inci maddesinde2
mülkiyet hakkı koruma altına alınmış olup, gerek
kamulaştırma bedellerinin geç ödenmesi gerekse
fiili kamulaştırmalarda mülkiyet bedelinin düşük
tesbit edilmesi nedeniyle Türkiye büyük tazmi-
natlar ödemek durumunda kalmıştır. Avrupa İn-
san Hakları Mahkemesinin bu kararlarında, piya-
sa koşulları, Borçlar Kanununun munzam zarara
ilişkin 105 inci maddesi ve Devletin kendi ala-
cağına uyguladığı yüksek faiz gibi olgular dik-
kate alınarak, Türkiye'nin ödemesi gereken taz-
minat bedeli saptanmıştır. Örneğin MEHMET
ÖNEL v. TÜRKİYE3 davasında, Baskil Asliye
Hukuk Mahkemesi, toprakların sular altında
kaldığı 17 Ekim 1986 tarihinden itibaren hesapla-
nacak yıllık % 30'luk bir gecikme faizini de içe-
ren 680.325.000 TL kamulaştırma ek tazmina-
1- 19.03.1954 tarih ve 8662 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan
10.03.1954 tarih ve 6366 sayılı Kanun.
2- Her hakiki veya hükmi şahıs mallarının masuniyetine riayet
edilmesi hakkına maliktir. Herhangi bir kimse ancak âmme
menfaati icabı olarak ve kanunun derpiş eylediği şartlar ve devletler
hukukunun umumi prensipleri dâhilinde mülkünden mahrum
edilebilir.
3- Başvuru No: 30948, Karar Tarihi: 25.02.1993
tının başvuru sahibine ödenmesine hükmetmiştir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararına
konu anlaşmazlıkta, 4 Kasım 1993 tarihinde
Yargıtay bidayet mahkemesinin kararını onamış-
tır. Devlet Su İşleri, kesinleşmiş mahkeme kara-
rından yaklaşık 21 ay sonra 28 Ağustos 1995 tari-
hinde ek tazminatı başvuru sahibine ödemiştir.
Tazminat 2.489.422.000 TL'na ulaşmaktadır. Hal
böyleyken Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 1
Nolu Protokolün 1 inci maddesinin ihlal edil-
diğine, sorumlu Devletin başvuru sahibine,
Sözleşmenin 44/2 inci maddesine uygun olarak
kararın kesinleşeceği günden itibaren üç ay için-
de karar tarihinde uygulanan oranda Türk lirasına
çevrilerek maddi zarar olarak 95.000 Euro, ma-
nevi zarar olarak 1.100 Euro ödenmesine, sözko-
nusu miktarların yukarıda belirtilen sürenin biti-
minden itibaren ve ödenmesine kadar yıllık %
4,26 basit faiz oranında artırılmasına karar ver-
miştir. Aynı gün karara çıkmış dört adet mahkû-
miyet kararı4 daha bulunmaktadır. İlk açılan
davalardan olan AKKUŞ v. TÜRKİYE5 ve AKA
v. TÜRKİYE6 kararlarındaki tazminatlar çok
yüksek olmasa dahi aynı mahiyette olup,
mahkûmi-yetle sonuçlanmıştır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, mül-
kiyet hakkının ihlali davalarında, her defasında
Akkuş v. Türkiye ve Aka v. Türkiye kararları ile
aşağıdaki temel kararlara atıfta bulunmaktadır:7
1- James ve diğerleri v. Birleşik Krallık,
21 Şubat 1986, seri A, no 98
2- Iatridis v. Yunanistan, (GC), no 31107,
1999-11
3- Sporrong ve Lönnroth v. İsveç, 23
Eylül 1982, seri A, no 52
4- Les saints monasteres v. Yunanistan, 9
Aralık 1994, seri A, no 301
5- Malama v. Yunanistan, no 43622/98,
2001-H
6- Platakou v. Yunanistan, no 38460/97,
2001-1
7- Jokela v. Finlandiya, no 28856/95,
2002-IV
Burada vurgulamak istediğimiz nokta,
8 8-Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 1995/18-633 Esas, 1995/826
yasal kamulaştırma ile fiili kamulaştırma (kamu-
laştırmasız elatma), ki bu tanımlama Yargıtay 18.
Hukuk Dairesi ile Hukuk Genel Kurulu tarafın-
dan yapılmıştır, arasında herhangi bir farkın bu-
lunmadığıdır. İkisinde de, tam bir bedel karşılığı
mülkiyet Devlete geçmekte, bilirkişiler kurulu-
nun oluşumundan tutun da değer tesbit yöntemi-
ne kadar her şey Kamulaştırma Kanunu hüküm-
lerine göre yapılmaktadır. Ancak her şeye rağmen
yasal kamulaştırmalarda, Kamulaştırma Kanunu
hükümlerine saygı gösterilmekte, fiili kamulaş-
tırmalarda ise böyle bir kanun yokmuşçasına
hareket edilmektedir. Bir bakıma, yasalara uy-
makla yükümlü olan İdare “zorbalıkla” özel mül-
kiyete el atmaktadır. Bu anlatılanlar, Anayasası
bulunan, sosyal hukuk devleti iddiasında olan
Türkiye'de sıkça rastlanır bir durumdur. Peki,
İdarenin sıkça başvurduğu bu yasadışı tutumun
özel bir nedeni olabilir mi? Kesinlikle evet:
Gerek Yargıtay 5. Hukuk Dairesi'nin
değişiklik gösteren, gerekse 12. Hukuk Daire-
si'nin yeniden oluşturduğu içtihatları,9 İdareyi
res-men yasadışı davranmaya sevk etmiştir.
Mülküne yasadışı olarak elkonulan vatandaş,
açtığı davada Anayasanın 46/son maddesini
gerekçe göstere-rek kamu alacakları için ön
görülen en yüksek fai-zi talep ettiğinde, Yüksek
Yargıtay'ımızın cevabı aynen “sen kamu
alacakları için öngörülen faizi kesinlikle
alamazsın, sana ancak yıllık %9 (bu-gün için)
oranındaki faizi verebiliriz. Çünkü ida-re
yasadışı hareket etmiştir. Eğer Devlet senin
mülkünü Anayasa ve Kamulaştırma Kanununa
uygun olarak kamulaştırmış olsaydı, o zaman sa-
na yıllık %30 (bugün için) oranında faiz vere-
bilirdik. Kusura bakma!” Bize göre bu cümlenin
devamına “istersen Avrupa İnsan Hakları Mah-
kemesinde dava açabilirsin” ifadesini de ekleye-
biliriz. Yüksek Yargıtay'ın bu yaklaşımı bir bakı-
ma Kamulaştırma Kanununda öngörülen tebligat
4- Hacı Özel (düşük faiz uygulanarak kendisine 26 ay sonra ödenen
2.481.814.000 TL'ye karşılık toplam 127.100 Euro tazminat
kazanmıştır), Ahmet Önel (düşük faiz uygulanarak kendisine 22 ay
sonra ödenen 2.481.814.000 TL'ye karşılık toplam 96.100 Euro
tazminat kazanmıştır), Temur Önel (düşük faiz uygulanarak
kendisine 22 ay sonra ödenen 2.481.814.000 TL'ye karşılık toplam
88.800 Euro tazminat kazanmıştır), Hacı Osman Özel (düşük faiz
uygulanarak kendisine 26 ay sonra ödenen 2.516.753.000 TL'ye
karşılık toplam 104.100 Euro tazminat kazanmıştır).
5- Başvuru No: 19263/92, Karar Tarihi: 09.07.1997
6- Başvuru No: 107/1997/891/1103, Karar Tarihi: 23.09.1998
7- Yıltaş Yıldız Turistik Tesisleri A.Ş. v. Türkiye, Başvuru No:
30502/96, Karar Tarihi: 24.04.2003
Karar, 18.10.1995 Tarih, 1996/18-235 Esas, 1996/790 Karar,
20.11.1996 Tarih, Yargıtay 18. Hukuk Dairesi, 1995/4578 Esas,
1995/5177 Karar, 25.04.1995 Tarih, 1995/8655 Esas, 1995/8340
Karar, 08.09.1995 Tarih, 1995/1278 Esas, 1995/2869 Karar,
07.03.1995 Tarih ve Yargıtay'ın aynı doğrultudaki birçok kararı.
9- Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2004/4217 Esas, 2004/8662 Karar,
09.04.2004 Tarih, 2004/4617 Esas, 2004/9615 Karar, 19.04.2004
Tarih.
Elazýð Barosu Dergisi 11
 yapma yükümlülüğünü de ortadan kaldırmak-
tadır. Çünkü yasadışı davranan İdare daha düşük
faiz ödemek adına da olsa tebligat çıkarmadan
taşınmaza elkoyma kolaycılığına kaçacaktır.
Şu sorunun hukukun evrensel ilkeleri,
Medeni Kanunun 2 ve 3 üncü maddeleri ile hukuk
mantığı çerçevesinde cevaplanmasını bekli-
yoruz: Kamulaştırmasız elatma ile kamulaştır-
manın farklı olaylar olduğu kabul edilse dahi İda-
renin yasadışı uygulamasına, yasal uygulamasın-
dan daha düşük faiz uygulanabilir mi? Yüksek
Yargıtay'ın cevabı evet olacaksa, dayanağı da
gösterilmek suretiyle, hukuk âlemine cevap ve-
rilmesini bekliyoruz.
Elazığ ili Baskil ilçesinde Karakaya
Barajı için kamulaştırma yapılmış ve kamulaştı-
rılan arazilerin tamamı 1986 yılından beri sular
altında kalmıştır. Ancak, Kamulaştırma Kanunu-
nun 13 üncü maddesinde (4650 sayılı Kanunun
yürürlüğe girmesinden sonra 10 uncu madde)
belirtilen bilgi ve belgeleri içeren tebligatın çıka-
rılmamış veya tebligat çıkarılmakla beraber ge-
çersiz kılınmış veya usulüne uygun (Tebligat Ka-
nunu hükümlerine göre) yapılmamışsa, açılan
dava gecikmiş bedel artırım davası olarak kabul
görmüştür. Bu saptama, Yargıtay Hukuk Genel
Kurulu ile 18. Hukuk Dairesinin 1994'ten
10
itibaren oluşturduğu içtihatlardan alınmıştır.
Buna göre, kamulaştırması biten ve sular altında
kaldığı için mülkiyeti her halükarda Devlete
geçen taşınmazlara yönelik olarak açılan
davaların adı ister tezyidi bedel, isterse kamulaş-
tırmasız elatma olsun, aslında dava kamulaştırma
olgusundan ve dolayısıyla Anayasanın 46 ncı
maddesi ile Kamulaştırma Kanunundan kaynak-
lanmaktadır. O halde, bu davaların faizi doğrudan
doğruya (Anayasanın 46/son maddesine göre)
kamu alacakları için öngörülen faiz oranında
olmalıdır.
1982 Anayasasının 46/son maddesinde
“herhangi bir sebeple ödenmemiş kamulaştırma
bedellerinde kamu alacakları için öngörülen en
yüksek faiz uygulanır” hükmüne yer verilmiştir.
Yüksek Yargıtay ise kamulaştırmasız elatma, ke-
sin hükme bağlanan artırım bedeli ve kamulaştır-
ma bedeli gibi yapay bir ayrıma giderek, bu olgu-
ların birbirinden farklı olduğunu ispatlama çaba-
sına girmiştir. Hiçbir hukukçu kamulaştırmasız
elatmanın Kamulaştırma Kanunu dışındaki bir
yasa hükmüne dayandıramaz. Aksine, Yargıtay 5.
Hukuk Dairesinin 1990'lı yıllardan itibaren geliş-
12 Elazýð Barosu Dergisi
tirmiş olduğu kararlarda “kamulaştırmasız
elatma davaları da kamulaştırma bedelinin artı-
rılması davaları gibi idareler ile kişiler arasında
idarece elatılan taşınmaz malın bedelinin tesbiti
ile alınması istemine ilişkindir. Bu bakımdan de-
ğer biçme yönteminin de birbirine uygun olması
gerekir. O halde, değer takdiri için 2942 sayılı
Kanunun 15 inci maddesinin öngördüğü biçimde
üç kişilik bilirkişi kurulu oluşturulması, taşınmaz
mal elkoyma gününde arazi niteliğinde bulun-
duğuna göre olduğu gibi kullanılması halinde
getireceği net geliri üzerinden bilimsel yolla
değerinin biçilmesi, varsa arta kalan kısımda
değer değişikliği olup olmadığının incelenmesi
gerekir”11 ve “tapulama mahkemesi kararı
23.06.1989 tarihinde kesinleşmiş, davacılar
21.05.1990 günü bu tapuya dayanarak kamu-
laştırmasız elatmadan tazminat istemişlerdir.
Oysaki ortada bir kamulaştırma vardır.
Kamulaştırmadan sonraki taşınmazın maliki tes-
bit edilmiştir. Bu durumda, 2942 sayılı Kamulaş-
tırma Kanunun 15/14 üncü maddesi gereğince
taşınmaz malın kamulaştırma tarihindeki kıymeti
esas tutulması gerekirken dava tarihindeki değe-
ri hükmedilmesi doğru görülmemiştir”12 görüş-
lerine yer verilmiştir. Bu görüşler olmasa dahi en
azından Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi içtihatları ile evrensel hukuk
anlayışı bunu emretmektedir. Az evvel ifade edil-
diği üzere, Yüksek Yargıtay 2004 yılında herhan-
gi bir hukuki görüş belirtmeden aksini iddia etmiş
ve başta Anayasa olmak üzere önceki kararları
görmezden gelme yolunu seçmiştir. Kamulaştır-
malarda; bireye karşı Devletin korunması adına
hukuk yara almıştır.
Yüksek Yargıtay, o dönemde sıkça tartışı-
lan “kamulaştırmalarda faizin başlangıç tarihi”
meselesinde mümkün mertebe faizin başlangıç
tarihini dava tarihine çekmek adına “yasal kamu-
laştırma” ve “fiili kamulaştırma” ayrımı yapmış-
tır. O tarihlerde verilen kararlarda, Yargıtay'a gö-
re fiili kamulaştırmanın, bize göre ise yasadışı
elatmanın “haksız fiil” olmadığının kanıtlanması
10- Dipnot 7'de belirtilen kararlar.
11- Yargıtay 5. Hukuk Dairesi, 1991/35747 Esas, 1992/3339 Karar,
24.02.1992 Tarih, 1992/3527 Esas, 1992/7700 Karar, 11.03.1992
Tarih.
12-Yargıtay 5. Hukuk Dairesi, 1994/14010 Esas, 1994/17595 Karar,
26.09.1994 Tarih.
için zorlama gerekçeler yazılmıştır. Çünkü yasa-
dışı kamulaştırmanın haksız fiil olduğu kabul
edilecek olsaydı; ilgili İdare, fiilen elatma tari-
hinden itibaren faiz ödemek zorunda kalacaktı.
Bu durum, Devlete büyük bir maddi külfet getire-
cekti. Devletin menfaatleri için hukukun çiğnen-
mesinin ne önemi olabilir ki! Üniversitelerin,
Türkiye Barolar Birliği'nin ve Baroların bu duru-
mu suskunlukla geçirmeleri hukuk adına acınası
bir durumdur. Avukatlar ise sadece dava bazında
ve bir yere kadar olaya ilgi duymuşlardır.
Sonuç itibarıyla “yanlışın neresinden
dönülürse kardır” hesabıyla, Yüksek Yargıtay'ın
bu yanlış uygulamadan bir an evvel dönmesini
veya daha açık Yasa metinlerinin hazırlanmasını
diliyoruz. Özellikle, Yüksek Yargıtay'ın, Yargıtay
12. Hukuk Dairesinin 2004 Mart'ına kadar huku-
ka ve hakkaniyete uygun olarak vermiş olduğu
13
kararlara dönüş yapmasını bekliyoruz.
Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 204 yılına
kadar vermiş olduğu kararların tamamının gerek-
çesinde “takip dayanağı ilamın konusu
kamulaştırmasız elatma nedeniyle tazminata
ilişkin olup, mahiyeti itibarıyla Kamulaştırma
Kanunundan kaynaklanmaktadır. Anayasamızca
belirtildiği üzere bu alacak ödenmemiş
kamulaştırma bedelidir” saptaması yapılmıştır.
Bu saptama, hem Avrupa İnsan Hakları Sözleş-
mesi, hem de 2001 yılında yapılan Anayasa deği-
şikliğine uygun olup, Yargıtay'ın bir an evvel ver-
diği yanlış kararlardan dönmesini, aksi halde Av-
rupa İnsan Hakları Mahkemesi hakkaniyete uy-
gun tazminatları ile zaten doğruyu gösterecektir.
Ancak, aleyhe çıkan her karar Türkiye Cumhu-
riyeti'nin insan hakları siciline işlenecek ve bu
olumsuz sicil Yargıtay Üyeleri de dâhil hepimizi
bir adım daha geriye götürecektir.

NOT: Yüksek Yargıtay'ın bazı kararlarında gönderme

yaptığı Kamulaştırma Kanununun 38 inci maddesi, Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi ile Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesi kararlarına da değinilmek suretiyle Anayasa
Mahkemesinin 10.04.2003 tarih, 2002/112 Esas ve 2003/33
Karar sayılı kararıyla iptal edilmiştir.

13- Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2002/17791 Esas, 2002/19081

Karar, 30.09.2002 Tarih, 2002/29727 Esas, 2003/2924 Karar,
20.02.2003 Tarih, 2003/16862 Esas, 2003/20753 Karar, 24.10.2003
Tarih, 2004/1661 Esas, 2004/6652 Karar, 23.02.2004 Tarih,
2004/4534 Esas, 2004/5317 Karar, 08.03.2004 Tarih, 2004/2945
Esas, 2004/7399 Karar, 29.03.2004 Tarih.

Elazýð Barosu Dergisi 13


Bazý örnekler ve haberler ýþýðýnda, avukatýn baðýmsýzlýðý ve
mesleðin icrasý üzerine bir deðerlendirme
Hangi Sýnýrlarda Avukatlýk?
Avukat kelimesi etimoloji (kökenbilim)
bakımından, Fransızca “Avocat” kelimesinden
türetilmiştir. İngilizcede ise kelime “Advocate”
olarak yer almıştır.
TDK Sözlüğünde Avukat, sade olarak :
“Hak ve yasa işlerinde isteyenlere yol göster-
meyi, mahkemelerde, devlet dairelerinde başka-
larının hakkını aramayı, korumayı meslek edi-
nen ve bunun için yasanın gerektirdiği şartları
taşıyan kimse” olarak tanımlanmıştır.
Advocate, Défenseur, Lawyer, Avocat
kelimelerinin tam anlamıyla Türkçe karşılığı
“Savunucu”, “Savunan” kelimeleriyle buluna-
bilir.
Avukatlık, başkalarının haklarını,
hukuk kuralları çerçevesinde gerek yargı or-
ganları ve gerekse de diğer merciler önünde “sa-
vunma” işini ifade eder.
Avukatlık mesleğinin temel nitelikleri;
“bağımsızlık” , “özgürlük”, “başkasına ait bir
hakkı, başkasının hukukunu savunmak” ola-
rak ifade edilebilir. Avukatların savundukları me-
seleye, hak ilişkisine taraf olmamak mecburi-
yetleri söz konusudur. “Bağımsızlık” , herkese ve
her kuruma karşı korunması gereken bir nitelik-
tir. Dolayısıyla Bağımsızlık evleviyetle “mü-
vekkil”e karşı da korunması gereken bir nite-
liktir.
Avukatlık; ülkemiz yakın dönem pratiği-
ne bakıldığında salt “vekillik” niteliğinden
“vekalet ilişkisi” nden gittikçe uzaklaşan, “fark-
lılaşan” bir “hal” e bürünmüştür.
Bilinmelidir ki; avukatlık, vekâlet akdi
ile vekilliği üstlenilen kişinin “hukuk” un sağla-
dığı / sağlamayı vaad/taahhüt ettiği sınırlar çerçe-
vesinde haklarının savunulması, uğranılmış hak-
sızlıkların giderilmesi, hakkın teslimi için “hu-
kuk” un elverdiği çerçevede temsili ifade eder.
14 Elazýð Barosu Dergisi
Av. Mehmet Okan Yýlmaz
Bunun dışında yapılanların avukatlık mesleği ile
ilgisi yoktur.
Pek çok meslektaşın da gözlemlediği,
farkında olduğu bazı olumsuzluklara işaret etmek
ve avukatlık mesleğinin içeriği, sahip olması ge-
rekli temel nitelikleri, meslek kuralları bakımın-
dan “olması gereken” ile “olan” lar üzerine dü-
şüncelerimizi, tesbitlerimizi paylaşacağız bu
yazımızda.
Örnek - 1 -
Avukat; bir ceza davası duruşmasın-
dan sonra müdahil / mağdur müvekkilini, cüppeli
haliyle, adliye çıkışına doğru uğurlarken, taraf
yakınları arasında çıkan tartışma / arbede / kav-
ga başlar. Cüppesiz bir kavga edenler topluluğu
arasında kalan siyah ve heybetli cüppesi ile bir
avukat figürü…
Avukat; asla “koruma” değildir… Avu-
kat; “refakatçi” ya da “mihmandar” da değildir.
Avukatın vekâlet ilişkisi kurduğu kişileri adli-
yeden sağ salim uğurlama vazifesi yoktur.
Avukat; müvekkili ya da müvekkilinin yakınla-
rının karıştığı “kavgayı ayırmak, aralamak,
tarafları sakinleştirmek” le de mesul değildir...
Sakinleşmek ya da sakinleşmemek tamamen o
kişilerin ve adliyenin sükûnetinden mesul olan
kamu görevlilerinin işidir. Adliye koridorların-
daki tartışma ve kavgalarda avukatın vekâlet iliş-
kisinden mütevellit hiçbir rolü yoktur / olmamalı-
dır. Rol almaya başlayan kişi “vekalet” kavramı
ile, mesleğin temel nitelikleri ile ilgili yanılgılar,
çelişkiler yaşamaktadır. Ülkemizin çeşitli adliye-
lerinde, çok defa karşılaşılabilecek örneklerden
olan bu durumlarda müvekkilleri ile yan yana du-
ran / yanyanalıktan vazgeçmeyen meslektaşlar,
en büyük zararı kendilerinden çok sair meslektaş-
larına vermektedir. Avukat; duruşma öncesi
bürosunda hazırlanarak ve duruşma sırasında
salonda mesleki tüm maharetini kullanarak
müvekkili adına hak savunuculuğu yapan kişidir;
müvekkili kavgalardan uzak tutmak, sükûnete
davet etmek ya da müvekkilin karıştığı kavgayı
ayırmak vekilliğin kavramının dışındadır.
Avukatın duruşma sonrasında müvekki-
line ya da müvekkilinin yakınlarına adliye çıkışı-
na kadar refakat etmesi vekalet ilişkisinin gereği
olmadığı gibi, bu şekilde refakatçi tavrın son
tahlilde, sair tüm meslektaşlar bakımından mey-
dana getirdiği/getireceği tahribat uzun vadede
daha hissedilir olacaktır.
Avukatın, bürosuna gelen ziyaretçisini
ya da müvekkilini günlük kıyafetiyle kapıya ka-
dar uğurlaması yalnızca bireysel bir nezaket / ya-
kınlık kavramı kapsamındadır ve bireysel bir ter-
cih olarak sadece o kişiyi ilgilendirir. Bir avuka-
tın elinde çantası, sırtında cüppesiyle adliye çıkı-
şına kadar müvekkiline refakat etmesi ise tüm
avukatlara şamil sonuçları beraberinde getiren
bir davranıştır; üzerinde cüppe taşıyan kişi, o
cüppeyi giyen sair tüm meslektaşlarını temsil
etmekle, bu mesuliyetin farkında olmak ve bu
mesuliyet hassasiyeti ile hareketle mükelleftir.
Örnek - 2 -
Avukat; Boşanma davası duruşması için
duruşma salonu kapısında, adliye koridorun-
da sırasını beklerken: müvekkili / karşı taraf ve
ya da tanıklarla adliye koridorunda dava dosyası
ile ilgili hararetli konuşmalar yaparken…
Avukat; Boşanma davası duruşması için
duruşma salonu kapısında sırasını beklerken:
karşı tarafla ya da karşı tarafın aile büyükleri
ile “BOŞANMANIN ERDEMLERİ” ya da
“AİLE BİRLİĞİNİN KUTSALLIĞI” üzerine
bir monolog ya da diyalog içerisinde… Üzerin-
de cüppesiyle arz-ı endam etmiş iken…
Duruşma beklerken yaşanan bu sah-
nelerde erkek avukatlar; genelde aile büyükle-
rinden yaşlı erkekler ile evlilik müessesesinin
temelleri, sevgi ve çocuk kavramlarının aile
birliğindeki rolü gibi felsefi, sosyolojik, psiko-
lojik tiradları dinlerken ya da söylerken görülür.
Bu örneğin bir başka şeklinde ise bayan avukat-
lar genelde kendilerine sarılarak ağlayan mü-
vekkil kadınları teselli ederken görülebilir.
Hiçbir meslektaşın boşanma ve türevle-
rine ilişkin davalarda psikolojik, sosyolojik bir
analizi adliye koridorlarında icrayla/dinlemeyle
mükellef olmadığı, bilakis bunun yapılmasına
müsaade eden ya da bunu yapan kişinin diğer
meslektaşlarının haklarını zedelediği aşikârdır.
Avukat ne tirad söyleyen ne de tirad dinleyen
değildir; yalnızca “savunan” kişidir. Gerisi
psikologların, sosyologların ya da başka meslek
mensuplarının işidir. Avukat olarak müvek-
kilimizi “teselli” vazifemiz asla yoktur… Mü-
vekkillerimizi; çocukları ya da aile birlikleri-
nin devamı ya da bitirilmesi konusunda “ik-
na”, “bilgilendirme” vazifemiz değildir. “Bo-
şanmanın erdemleri” ya da “evliliğin faziletleri,
çocuğun aile hayatındaki yeri ve önemi” gibi
meseleler edebiyatçıların, psikologların ya da
sosyologların konusudur; avukat olarak adliye
koridorunda bu tür konuları konuşmak, dinlemek
mesleğin icrası ile ilgili, mesleğin temelleri ile
ilgili sıkıntıları işaret eder.
Haber - 1 -
“… Bey herhangi bir kanalda aşkını Türk
toplumuna haykırmamış…”
Geçtiğimiz haftalarda, … 'nin, eşinden 1
milyon YTL tazminat almadan boşanmayacağına
dair haberler çıkmış, … bu haberleri yalanlamış-
tı. … 'nin avukatı… ise, "Bizim elimize herhangi
bir tazminat talebi bilgisi gelmedi" dedi. Avu-
kat… "…. Bey herhangi bir kanalda aşkını
Türk toplumuna haykırmamıştır. …. Hanım
boşanmamakta ne kadar ısrar ederse etsin, bir
taraf bu evliliği istemiyorsa, mahkeme de bu
evliliğin olmayacağına hüküm getirirse, ayrılık
kaçınılmazdır" dedi.
Bu örneğimizde meslektaşımız,
müvekkili adına “AŞK” kavramı temelinde bir
açıklamada bulunmaktadır. Bilinmelidir ki,
“Aşk” ; “Hukuk” la ilgili bir olgu değildir. Yani
hukukçu olarak, devam eden bir dava ile ilgili
“aşk” temelinde bir açıklama yapılması kabul
edilemez. Aşkın haykırılması gibi bir konuyla
ilgili açıklama yapılması halinde ortada “avukat”
lık kavramı kalmamıştır.
Haber - 2 -
“.…'nin avukatı duruşma çıkışı yaptı-
ğı açıklamada müvekkilinin toplumsal değerle-
Elazýð Barosu Dergisi 15
 re ve aile kurumuna büyük önem verdiğini, med-
yaya yansıtıldığı gibi agresif değil sevecen biri
olduğunu anlattı. Müvekkilinin yaşanılan talih-
siz olaylara rağmen eşine derin bir sevgiyle bağ-
lı olduğunu söyleyen Avukat …, "… hanımın
ailesine sahip çıkmasından daha makul ve doğal
bir şey olamaz. Herkesin meseleye bu perspektif-
ten bakması gerekmektedir" dedi…”
Bu örneğimizde de SEVECEN kişilik ve
DERİN SEVGİ kavramlarını gözlemleme im-
kânına sahip oluyoruz. Meslektaşımız, müvekki-
linin SEVGİSİNİN DERECESİ ve KİŞİLİĞİN-
DEKİ SEVECENLİK ORANI üzerine açıklama-
larla basın mensuplarını bilgilendirmektedir.
Haber - 3 -
''…. hanım şöhret gömleği giymiş bir
insan olduğu için cezaevine ilk konulduğunda bir
şok yaşamış ancak şimdi durumu iyi ve sağlık-
lı….” ...'ın tutuklu bulunduğu ... Tutukevi'ne öğ-
le saatlerine gelerek yaklaşık 2,5 saat burada ka-
lan avukat …, ….'la görüşmesinin ardından
basın mensuplarına açıklama yaptı. .... , ….'ın
cezaevine ilk konulduğu sırada bazı psikolojik
sorunlar yaşadığını ve bir süre yemek yiyeme-
diğini belirterek, ''… hanım şöhret gömleği giy-
miş bir insan olduğu için cezaevine ilk konuldu-
ğunda bir şok yaşamış ancak şimdi durumu iyi ve
sağlıklı. Şartlara alışmaya çalışıyor''dedi. Avukat
…. , ''.. …. cezaevine ilk konulduğu gün ağlayıp
bayıldı'' şeklinde çıkan haberlerin doğru olduğu-
nu dile getirerek, şöyle konuştu: ''O dönemler
geçti ve şimdi alıştı. Gayet sağlıklı. Şöhret göm-
leğini taşıyan bir insan. Böyle bir insan ve bu gibi
şeyler her insanın başına gelebilir. Ayrıca, birkaç
gün yemek yiyemediği için üzerinde biraz kır-
gınlık ve yorgunluk belirtileri var. Bu da çok
doğal sanırım. Bugün en azından görüştüğümüz
için biraz daha rahatlamıştır, bundan sonra da
dikkat edecektir. Dışarıdan özel bir isteği yoktur.
İçeride de herhangi bir sıkıntısı yok. …. 'nın başı-
na gelen birkaç şanssız olay, bunları da atlatır. Ai-
lesi ile yarın görüşecek. … …. şöhret olmanın
bir bedelini ödüyor.''
Bu örneğimizde “şöhret gömleği” kav-
ramıyla tanışmış bulunuyoruz, umuyoruz ki
Hukuk Fakültelerinde gelecekte “şöhret göm-
leği” , “aşk” , “derin sevgi” gibi kavramları ko-
nu edinen dersler de olsun. Belki böylelikle
16 Elazýð Barosu Dergisi
“şöhret gömleği giyen” , “aşkını haykıran”, “de-
rin sevgi besleyen” müvekkilleri olan avukatların
hareket tarzlarını belki böylelikle öğrenme imka-
nına kavuşur genç meslektaş adayları.
Haber - 4 -
“… Gereğini bilgilerinize sunarız. Sevgi
ve saygılarımızla.”
….'ın avukatından gelen yazılı
açıklamayı aynen yayınlıyoruz.
BASIN ve MEDYA KURULUŞLARI-
NIN DİKKATİNE
Bilindiği üzere şarkıcı …, …. 'ı ve …. 'ın
söz ve beste verdiği …'i (özellikle … 'ın müzik
tarzını) hedef alarak seviyesiz biçimde “Bakkal
Müziği” nitelendirmesi ile haddini aşan söz ve
beyanlarda bulunmuştur. Bu güne kadar yapmış
olduğu albümlerin toplam satış adedi … 'ın tek
bir albümünün satış adedine dahi ulaşamamış
olan, herhangi bir müzik eğitimi ve şarkı yazar-
lığı gibi vasıf ve niteliği olmayan; sadece şarkıcı
olarak sektörde yer alan …' in … ve …. tarzı mü-
zik yapanlara yönelik bu tür aşağılayıcı söz ve be-
yanda bulunması hadsizlik ve seviyesizlikten
başka bir şey değildir.Meslektaşlarına yönelik
eleştiri, işinin ehli olan, işinde tartışmasız başarılı
olanların -terbiye sınırlarını aşmadan- hakkı-
dır… Kaldı ki; başkalarını “Bakkal müziği yap-
makla” suçlayan, aşağılayan …. 'in bu güne kadar
yaptığı albümler incelenirse; kendi şarkılarının
ve müzik biçiminin de farklı olmadığı görülecek-
tir… Maalesef, ülkemiz, birkaç aykırı kıyafet
giyerek, yurtdışında klip çekerek ve şarkıları-
nın altyapısına-batı pop müziğinden taklit-
birkaç ritm ve argüman ilave ederek, kendini
“Türkiye'nin üzerinde müzik yapan, Batıya
açıldım sanan, saflarla doludur….” …. de
böyle bir ruh hali içinde; etrafa saldırmakta,
aslında kendini gülünç duruma düşürmek-
tedir… Şarkıcı …. , terbiye dışı söz ve tutumunu
daha da ileri götürerek, …. hakkında …. çirkin
bir hakaret yöneltmiştir. … 'in bu çirkin beyanı ile
ilgili olarak … adına gerekli yasal işlemler başla-
tılmış, … hakkında Cumhuriyet Başsavcılığı'na
suç duyurusunda bulunulmuş ve ayrıca 500.000
YTL'lik tazminat davası için gerekli işlemler baş-
latılmıştır. Gereğini bilgilerinize sunarız. Sevgi
ve saygılarımızla.
Avukat …
…. Vekili
Bu örneğimizde ise meslektaşımız;
vekili bulunduğu kişi adına gazetelere gönderdiği
açık-lamada, temel olarak müzik türleri ve şarkı
ya-pan kişilerin mesleki ehliyetleri üzerine bir
değerlendirme arz ettikten sonra SEVGİ ve SAY-
GI lar sunarak bitirmekte sözlerini… Sanıyorum
ki Hukuk Fakültelerinde okutulması gerekli ders-
lere yenileri eklenmiştir: Müzik, Müziğin temel
kuralları, Batı/Pop Müziği, Ritm Bilgisi…
Haber - 5 -
“Yağmur altında ıslanmak…”
Cezaevinden tahliye olduktan sonra "sır-
ra kadem basan" …. 'nın, serbest kaldıktan sonra
ilk olarak yapmak istediği şey, yağmur altında
Kadıköy Sahili'nde yürümek olmuş. Arkasındaki
yüzlerce kişiyi atlatan …., bu isteğini yerine
getirmiş. Tahliyesinin ardından en son … … 'da
görülen …'yla ilgili son bilgileri avukatı ….
verdi. …, önceki gün cezaevinden tahliye olan
…nın, …'nden ayrıldıktan sonra ilk isteğini ger-
çekleştirdiğini söyledi. …'nın, Haydarpaşa ve
Kadıköy burnunda bir süre yürüyerek yağmur
altında ıslanmak istediğini anlatan… , bu arzu-
sunu yerine getirdiğini söyledi.”
Kabul etmeliyiz ki İstanbul'da okuyan
meslektaşların Kadıköy Sahilinde yürümek ve bu
yürüyüşün insan ruhunda meydana getireceği ro-
mantik ve rahatlatıcı etki üzerinde bilgisi olduğu
malum…Ama unutmamak gerek sahili olmayan
yerlerde de okuyan meslektaşlar ve meslektaş
adayları olabilir.. Hukuk Fakülteleri ve Baroların
Yağmur Altında Yürümek konusu üzerine bir
şeyler düşünmesi gerekli değil mi sizce de ?...
Haber - 6 -
“Avukat …, eşinden ve çocuklarından
katil zanlılarını savunduğu için tepki almadığını;
ancak bırakma kararına ailesinin sevindiğini
ve destek verdiklerini ifade etti…"Biz Anado-
lu insanıyız. Aynı duyguları paylaşıyoruz. İnan-
madığım bir davaydı ve sürdürmemin anlamı ol-
madığını gördüm." dedi. Avukat … , eşinden ve
çocuklarından katil zanlılarını savunduğu
için tepki almadığını; ancak bırakma kara-
rına ailesinin sevindiğini ve destek verdikle-
rini ifade etti. Avukat …, "Biz Anadolu insa-
nıyız. Aynı duyguları paylaşıyoruz. İnanmadığım
bir davaydı ve sürdürmemin anlamı olmadığını
gördüm." dedi. Avukat …, bu kararından, daha
sonra zanlıları savunacak avukatların vicdan-
sız olacağı anlamının çıkarılmaması gerekti-
ğini sözlerine ekledi. Türkiye'de eşine az rastla-
nır bir katliamı gerçekleştiren zanlılarla uzun sü-
re zaman geçirdiğini ve psikolojilerini iyice tanı-
ma fırsatı bulduğunu aktaran avukat …., olayla--
rın arkasında ve başlangıcında çok büyük
olasılıkla …. 'nin olduğunu kaydetti. Avukat…
, "Şunu söylemeliyim ki; … 'in bu işi zorla yaptığı
ortada. … ama bariz bir korku ve pişmanlık
seziliyor. Tabii ben … 'i korumuyorum. Nihaye-
tinde savunmalarını yapmayacağım. … diye
konuştu. … 'nin kameralara 'Suçsuzum, kimseyi
öldürmedim!' diye bağırmasının inandırıcı ola-
mayacağını belirten Avukat…, … 'nin her şeyi
hiç teklemeden soğukkanlılıkla anlattığını belirt-
ti. "Bu az çok iki zanlının psikolojisini ortaya
koyuyor." diyen Avukat… , ….. 'ın annesini ara-
yamadığını, bu isteği kendisinin yerine
getirdiğini belirtti. …”
Bu örneğimizde CMK gereğince zorunlu
müdafi olarak vazife yapan ve daha sonra bu
görevinden çekilen meslektaşımız basın mensup-
ları ile “ANADOLU İNSANI OLMASI”, “eşin-
den ve çocuklarından katil zanlılarını savunduğu
için tepki almadığını; ancak bırakma kararına
ailesinin sevindiğini ve destek verdiklerini..”
paylaşarak Hukuk Dünyamıza katkılarını sun--
maktadır.
Haber - 7 -
…. ile nişanlandığı öne sürülen …..,
avukatı aracılığıyla yaptığı açıklamada, … ile
hiçbir duygusal bağının olmadığını belirterek,
`O bana duygusallık beslediyse onu bilemem.`
dedi. Avukatı ile birlikte …. `de basın toplantısı
düzenleyen … , toplantıda kendisi konuşmazken,
onun adına avukatı …. açıklama yaptı. Avukat
…., müvekkilinin daha fazla yıpranmaması için
böyle bir toplantı yapma gereği duyduklarını be-
lirtti. …, `İşlediği iddia edilen suçların cezasını
çeken ve tahliye olan …. `nın tahliyesi, müvekki-
lime göre yerinde bir karardır. Ancak kamunun
vicdanında aklanması meselesine kamuoyu karar
verecektir.` dedi. …. `ın şimdiye kadar hiçbir ba-
sın kuruluşuna … ile nişanlandıkları ya da
Elazýð Barosu Dergisi 17
 nişanın bozulduğu yönünde bir açıklama yap-
madığını ileri süren Avukat … , …. ile ilk
görüşmesinin gazetecilik dürtüsüyle yapıl-
dığını, daha sonra münasebetin devam ettiğini
söyledi. .
Kesin olan bir şey var ki, Hukuk Fakülte-
lerinde GÖNÜL MESELELERİ ile ilgili teorik
derslerin zarureti açık! Duygusal bağlar, derin
sevgiler, sevecen kişilikler, aşkı haykırmalar…ve
saire … Elbette ki Nişanlanmanın ve Nişanın
Bozulmasının hukuki neticelerini anlatsın hoca-
larımız ama şu gönül işlerine dair de birkaç kav-
ramı bilmek gerek…
Haber - 8 -
Davadan çekilip, çıkışta basın men-
suplarının karşısına çıkan Avukat… ve bazı
avukatlar açıklama yaptı. … Avukat … şunları
söyledi: 'Aleniyet adı altında AB komiserleri
salona alındı. Bu adil yargılamayı etkilemeye te-
şebbüstür. Mahkemenin hükümet ve AB'nin etki-
si altında kaldığını düşünüyoruz. Bu dava bitmez'
…. 'a destek vermek için orada bulunan bir kişi
'Şov yapmayın faşistler' diye bağırınca, avu-
katlardan biri de 'Komünist köpek' diye cevap
verdi ve arbede çıktı. Bazı basın mensupları
tartaklanırken iki kişi de gözaltına alındı. Po-
lis, olay yatıştıktan sonra …. ve diğer avukat-
ları adliye bahçesinin dışına çıkardı, onları
destekleyen grubun dağılmasını bekledi.
Haber - 9
“…Magazin programı yapımcısı,
sunucu …. ve avukatı ile boşanmak istediği eşi
ve kayınpederi arasında adliye önünde kavga
çıktı. Sunucu …. ve boşanmak istediği eşi ….,
aralarındaki davanın görüldüğü Kadıköy 4. Aile
Mahkemesindeki duruşmaya katıldı. Duruşma
çıkışı adliye önünde karşılaşan sunucu …. ve
avukatı …. ile eşi … ve kayınpederi ….
arasında tartışma çıktı. Kavgaya dönüşen
olayda avukat … ile … ve … birbirlerini darp
etti.…...”
Avukatın duruşma sonrasında , adliye
kapısında (çoğunlukla cüppeli) yanına müvek-
kilini alarak açıklamalar yapması, televizyonlara
ya da gazeteler dava dosyaları ya da müvekkilleri
18 Elazýð Barosu Dergisi
ile ilgili açıklamalar yapması mesleğin itibarını
ağır şekilde zedeleyen bir durumdur.
Avukat , bürosunda ve duruşma salonun-
da “çalışmak” la mesleğini icrayla mükelleftir.
Duruşma çıkışında , adliye kapısında , cüppesiyle
dosyasını tartışan, yargılama ile ilgili açıklamalar
yapan,televizyonlara ya da gazeteler dava dosya-
ları ya da müvekkilleri ile ilgili açıklamalar ya-
pan avukatın tavrının “kahvehane” de kahve
sakinlerine dosyasını toplu sunumla anlatan
“figür”e eş olduğu açıktır.
Avukat duruşma sırasında, yazılı/sözlü
olarak mesleki hünerini göstermekle ve bununla
yetinmekle mesuldür. Başkaca bir eksiklik,
yanlışlık varsa hukukun elverdiği sınırlarla müra-
caatlarını yapması da doğaldır. Duruşma bittikten
sonra müvekkili hakkında , dava dosyası hak-
kında adliye dışında yapılan açıklama “şov” a gi-
rer, “ciddiyetten/vakar dan uzak bir tavrı” ifade e-
der, bu davranışlar mesleğin toplam itibarını ze-
deler.
Bir doktorun gerçekleştirdiği ameliyat/
tedavi ya da hastası ile ilgili gazetelere açıklama
göndermesi , bir marangozun imal ettiği bir masa
hakkında basına açıklama yapması , bir terzinin
diktiği ceketle ilgili gazetelere beyanat gönder-
mesi ne kadar mantık dışı/ kabul edilemez bir du-
rum ise , bir boşanma davasından sora vekilin
(müvekkilinin özel hayatı, huyları, hayata bakışı
ya da davanın seyri ile ilgili olarak) gazetecilere
açıklama yapması da o kadar mantık dışıdır.
Alıntı yaptığımız olaylar ve haberler son
yıllarda karşılaştıklarımızdan sadece birkaçı-dır.
Bu olanlarda özne olan avukatlardan ya da olay-
ların içerik farklılıklarından daha önemli olan ka-
naatimizce avukatlık mesleğinin icrasında yaşa-
nan “bozulma” , “değişim” olgusudur.
Avukatlık mesleğinin icra şekli / avukat
duruşu; öncelikle Hukuk Fakültelerinde alınacak
formasyonla, daha sonra ise Barolar nezdinde
yapılan Staj ile öğrenilir. Avukatlık mesleğini
icraya başlayan kişi artık sadece kendisinden de-
ğil avukatlık mesleğini icra eden tüm meslektaş-
ların toplam itibarını muhafazadan ve mesleği,
meslek kurallarına uygun şekilde icradan mesul
olmalı, bu mesuliyet duygusuyla hareket etmeli-
dir.
Barolar (ve evleviyetle avukatlar); tüm
meslektaşların haklarını korumak, mesleğin
itibarını, ciddiyetini, vakarını muhafaza ile
mükelleftir.
 Yukarıda alıntı yapılan olay ve haber ör-
neklerinde temel olarak 2 noktada meslek duruşu
ile ilgili sorunlar görülmektedir:
Birincisi: Avukatların müvekkilleri ile
aralarında olması gereken mesafenin korunama-
ması, avukatların adına hareket ettikleri kişilerle
ya da vekâlete konu meselelerle “taraf” mış gibi
davranması.
İkincisi: Avukatların (genelde büyük
şehirlerde, medyatik dava ya da konularda) avu-
katların “basın danışmanı” , “basın sözcüsü” gibi
roller üstlenmeleri, basına vekillik icra ettikleri
meselelerle ilgili “hukuki olmayan” açıklamalar-
da bulunması.
Bu çerçevede bazı meslek kurallarını ha-
tırlamakta fayda görüyoruz:
“Mesleki çalışmasında avukat, bağım-
sızlığını korur; bu bağımsızlığını zedeleyecek iş
kabulünden kaçınır.”
“Avukat mesleğin itibarını zedeleyecek
her türlü tutum ve davranıştan kaçınmak zorun-
dadır.”
“Avukat yazarken de, konuşurken de
düşüncelerini olgun ve nesnel bir biçimde açıkla-
malıdır. Mesleki çalışmasında hukukla ve
yasalarla ilgisiz açıklamalardan kaçınmalı-
dır.”
“Avukat kesin olarak zorunlu bulun-
madıkça müvekkili adına basına açıklamada
bulunamaz. Açıklamalarda adalete etkili olmak
amacı güdemez.”
“Avukat iddia ve savunmasının huku-
ki yönü ile ilgilidir. Taraflar arasında anlaşmaz-
lığın doğurduğu düşmanlıkların dışında kal-
malıdır.”
“Avukat, hasım tarafın ancak avukatı
ile görüşebilir. Hasım tarafın avukatı yok ise,
avukatın hasım tarafla teması zorunlu sınırlar
içinde kalır. Hasım tarafla her temasından sonra
avukat, müvekkiline bilgi verir.”
Bir TBB Disiplin Kurulu Kararında ba-
ğımsızlık ve vakar meseleleri çok sade bir şekilde
ifade edilmiştir: “Avukatların, müvekkilleri ile
ve yazıhaneleri ile teması olan kimselerle itinalı
bir mesafe bırakarak münasebette bulunması
avukatlık mesleğinin telkin ettiği vakarlı tu-
tum ve davranışının tabii bir neticesi olmak gere-
kir.”(TBB Disiplin Kurulu Kararı,26.6.
1976,25611)
Sözümüzü kıymetli üstadımız Avukat
Faruk EREM in bir cümlesiyle tamamlıyoruz :
“Bazı mesleklerin gerçekten varlığı,
belli bir 'vakar' ın varlığına bağlıdır. Meslek
vakarı 'ortak', 'manevi mamalek' dir.”
(Avukat Faruk EREM, Meslek Kuralları, Ankara
Barosu Yayınları, 2006 Basımı, sayfa 81.)
Elazýð Barosu Dergisi 19
 Av. Muhsin Þeker

Hayalin Derinliklerinde Yolculuk

Amak-ý Hayal

Ünlü Yönetmen Akira Kurosawa, Dreams (Düşler) filminin senaryosunu yazmadan,

özet hikâyeler sunarak tanıtmaya çalıştığımız bu kitaptan haberdar olmuş olsaydı,
her halde bu kitabı senaryoya uyarlayıp filmini çeker ve çekilen film; Dreams filminden de
evrensel öğeler içeren, daha etkileyici bir eser olurdu.
Yazarımız 1865 yılında Filibe'de dünyaya gelmiş ve İlköğrenime burada başlayıp,
sonra İstanbul'a gelerek Galatasaray Lisesini bitirmiş ve kısa bir zaman memuriyet
yapmıştır. Adı Jön Türkler arasında geçtiği için İstanbul'dan ayrılmak durumunda kalmış,
bir süre Mısır ve Libya'da yaşamıştır. 1908'de Meşrutiyetin ilan edilmesi üzerine İstanbul'a
dönerek bir gazete çıkarmışsa da bu gazete kapatılmıştır. Bu dönemde “İkdam“ ve “
Tasvir-i Efkâr“ gazetelerinde yazılar yazmıştır. 40 kadar eser yazan yazarımız
1913 yılında vefat etmiştir.
Kitap iki bölüm halinde yazılmış yirmiden fazla küçük hikâyeden oluşmaktadır. Kitapta
“Aynalı Baba” diye tesmiye edilen şahıs ile bu şahıstan, hakikati öğrenme çabasındaki
“Raci” adındaki gencin diyaloglarına bağlı olarak gelişen hikâyelerde; belli bir kişi,
zaman ve mekân söz konusu değilse de; hikâyelerdeki değer, kavram, mesaj ve
semboller, beşeri realitenin yaşandığı tüm coğrafyada karşılığı bulunabilecek ve
yazarımızın konuya hâkimiyeti bu hususları ilgiye değer görenlerce de takdir
edilebilecek mahiyettedir.

Yazarın sunuşu: AYNALI BABA İLE KONUŞMA

Bu kitabı hakikat aşkıyla yanan, akılla (…) şehri Türkiye'nin en büyük ve güzel
kavranamayacak konuları merak eden insanların şehirlerinden biridir. Ben uzun süre bu şehirde,
zevkle okuyacağı kanaatindeyim. Bu millet şehrin ortasında bulunan bir mahallede oturdum.
geçmişte birçok Raciler yetiştirmiştir, gelecekte Köhne evler, her biri perişanlık ve yoksulluk
de yetiştirmeye devam edecektir. Okuyucu- yuvası olan bir sürü virane, yürümeyecek halde
larımıza sunduğumuz bu hikâyeler (bunların sokaklar… Fakat hepsinden ilginç olan evime
hikâye olup olmadığı iyi düşünülmelidir) eğer yakın eski bir mezarlıktı. Uzun zamandan beri
beğenilirse kendimizi bahtiyar sayacağız. Zira terkedilmiş olan mezarlık, esrarengiz bir
bu kitaba rağbet edilmesi, insanların ciddi mese- güzelliğe sahipti. Ben her gün bu mezarlığın
lelerle ilgilendiğini göstermesi bakımından ö- önünden geçiyor, her geçişimde burayı ziyaret
nemlidir. Ben böyle okurların bulunduğuna ina- etmek istiyordum. Fakat bizim gibi gençlerin
nıyorum. Zira bu millet, hakikat endişesiyle mü- mezarlıkla uğraşmaya hiç vakti olur mu? İyi bir
teessir hassas bir kalbe sahiptir ve bunu birçok öğrenim gördüm, zahirî ve batini konularda bilgi
defa ispat etmiştir. sahibi oldum. İşte bu bilgi yığının altında bir gün
Ahmet Hilmi kalbimin durumunu incelediğim zaman, acayip
karmaşa içinde olduğumu hayretle gördüm. Kü-
für ile iman, inkâr ile ikrar, tasdik ile şüphe

20 Elazýð Barosu Dergisi

arasında bir durumdaydım. Kısacası şüphe
denilen ejderha tüm bedenimi sarmıştı. Zavallı
beynimin içi harp alanı gibiydi.
Yine bir gün mezarlığın önünden
geçiyordum. Her zamankinin aksine kapısı
açıktı, mezarlığa girdim. Birkaç yüz yıllık
ağaçların gölgesinde yürümeye ve terkedilmiş
kabirlerde biten, ölü kokusu yayan iri, iri otları
çiğnemeye başladım. Mezarlığın ortasında dai-
revi bir şekilde dizilmiş bir takım ağaçlar dik-
katimi çekti. Biraz oturmak için o yöne doğru
yürüdüm. O sırada ağacın birine dayandırılmış
yarısı hasırdan, yarısı tahta parçalarından yapıl-
mış bir kulübe gözüme ilişti. Kimse yok zannet-
tim. Tam kapısını açacağım sırada içinden eski
püskü şeyler giymiş biri çıktı. Elli yaşlarında
olan adamın başında yeşil bir takke vardı. Bu
takke, kırk elli kadar ayna parçası yapıştırılarak
süslenmişti. Kıyafetiyle tam bir tezat teşkil eden
bir ciddiyetle, yavaş ve hoş bir sesle:
- Hoş geldiniz nurum! Buyurun! Dedi.
Sonra da kulübesinden çıkardığı bir hasır par-
çasını yere serdi. Oturdum. Kulübenin sahibi bir
kez daha içeri girdi ve mangal görevi gören bir
çömlek getirdi. Bir kere daha içeri girdi. Eski bir
kahve kutusu, bir cezve, iki fincan, bir ibrik, bir-
kaç teneke kutu çıkardı. Kuru ot ve çöplerle yak-
tığı ateşe cezveyi sürdü. Tekrar:
- Hoş geldiniz nurum! Nasılsınız, iyi
misiniz? Dedi.
- Elhamdülillah, dedim.
O sırada aklıma birdenbire parlak bir
fikir geldi. Deli kıyafetine bürünmüş bir filozof
olma ihtimali bulunan Aynalı Baba ile ciddi
meseleler konuşmak istedim ve dedim ki:
- Sultanım! Sen viranede gömülü bir
hazinesin. Ben ise felsefeye susamış bir ava-
reyim. Lütfen ilminizden istifade etmeme izin
verin. Verin elinizi öpeyim.
Büyük bir şaşkınlıkla:
- El öpmek? … Niçin? Dedi. İstersen
konuşalım. Fakat konuşmaktan ne çıkar ki! Akıl
yoluyla hakkı bulmak mümkündür. Fakat bilmek
anlamak mümkün mü? Ne konuşalım? Harfleri
bir araya getirerek hikmet bilinebilir mi?
O anda kendimi tuhaf bir halde
hissediyordum. Ağzımı açmaya gücüm yetmedi.
Aynalı Baba ile birer kahve daha içtik…
YOKLUK TEPESİ
Kahveleri içtikten sonra Aynalı Baba
kulübeden bir ney çıkardı. Hafif hafif hoş bir ses-
le üflemeye başladı. Aynalı Baba ney taksimini
bitirdikten sonra hafif ve davudî bir sesle gazel
okumaya başladı.
Bu fena mülküne ibretle nazar kıl, ey can,
Gafleti eyle heba, halî değildir meydan.
Hani Sultan Süleyman, hani İskender han?
Sat hezar ömrü sürür ile geçirsen bir an.
Ne güle, bülbüle bakî a gözüm bağ-ı cihan,
Kime yâr oldu, muradınca felek-i devr-i zaman.
Zevk-i dünyaya firib olmadılar ehl-i kemal,
Bildiler hâsılı hep zill-ü heva lü'b-ü hayal.(*)
Kulağım çok ağır işitiyordu. Ses sanki
çok uzaklardan geliyordu. Yavaş, yavaş duygula-
rımdan, daha doğrusu dış âlemden sıyrılmaya
başladım. Bir süre uykuyla uyanıklık arasında
öylece kaldım. Hayalin derinliklerine dalmıştım.
Kendimi yaşadığım memlekete benzemeyen bir
ovada görüyordum. Ara sıra bana bir şeyler söy-
leyen bir arkadaşım vardı yanımda. Fakat cismi-
ni göremiyordum. Bir şey sormak isteyince soru-
yor ve cevabını alıyordum. Saatlerce yürüdük.
Görünmeyen yol arkadaşıma nerede bulunduğu-
muzu ve nereye gittiğimizi sordum. “Hindis-
tan'dayız. Yokluk Tepesine gidiyoruz.” dedi.
Ona uyarak yoluma devam ettim. Bir
süre sonra karşımıza bir dağ çıktı. Bir müddet
yürüdükten sonra dağa ulaştık. O sırada gümüş
gibi parlayan bir dereciğin kenarında bir kulübe
göründü. Arkadaşım oraya doğru gitmemi
söyledi. Kulübeye gittim. İçinde genç bir adam
vardı:
-Ne istiyorsun, dedi. Fakat ben ne
istediğimi bilmiyordum. Arkadaşım cevap verdi:
-Yokluk Tepesini görmesi için getirdim
efendim. Lütfen ona kılavuz olun!
(*) Ey can! Yok olacak bu aleme ibretle bak. Gafletten
kurtul. Meydan boş değildir. Sultan Süleyman ve İskender han
neredeler? Yüz bin senelik ömrü neşe içinde geçirsen de, aslında
hepsi “bir andan ibarettir. A gözüm! Cihan denen bu bahçe ne güle,
ne bülbüle kalacaktır. Zaten felek, kime isteğine göre yar olmuştur.
Kamil kimseler dünya zevkine kapılmadı. Sonuçta dünyanın bir
gölge, boş bir arzu, bir oyuncak ve hayal olduğunu bildiler.
Elazýð Barosu Dergisi 21
 Genç adam memnun bir ifadeyle bana
baktı. Elimden tuttu ve: “Gel” dedi. Bir ağacın
gölgesinde oturduğumuzda:
- Yokluk Tepesine insanların binde biri,
yüz binde biri çıkabilir. Zira ona ulaşmak için
insanın kendine hâkim olması lâzımdır. Bir kim-
senin kalbinde arzu ve istek olursa yarı yolda ka-
lır. Sen kendinde böyle bir güç hissediyor mu-
sun? Dedi.
Dayanıksız sabırsız fakat iyi niyetli bir
insan olduğumu söyledim.
- Yazık, dedi. Zaten insanların çoğu böy-
ledir. Hele bir girişimde bulunalım. Belki başarı-
rız. Beni tekrar elimden tutarak kulübeye götür-
dü ve:
- Bu gün misafirimsin. Yarın sabah yola
çıkarız dedi. İsmimi sordu:
- Raci, dedim. Bu insana büyük bir saygı
duymaya başladım. Ben de sıkıla, sıkıla ismini
sordum.
- Buddha Gotama Sakyamuni, diye ce-
vap verdi.
Ertesi sabah erkenden yola çıktık. Bud-
ha elimden tutuyordu. Yokluk tepesinin etekleri,
dünyada görülmesi mümkün olmayan bir güzel-
liğe sahipti. Dağa tırmandıkça güzellik artmak-
taydı. Sonunda bir köşke vardık. Ortaya bir sofra
kurulmuştu. Altın tabakların içinde insanoğlu-
nun sanatkârca yaptığı ne kadar yemek varsa
hepsi bulunuyordu. Bana kalsa hemen sofraya
kurulup karnımı doyuracaktım. Fakat Buddha
elimden çekerek, kulağıma:
- Yokluk tepesine tırmanıyoruz. Bu
yemeklerden yediğin takdirde buradan geri
dönmen ve benden ayrılman gerekir, diyordu.
Bir kurt gibi acıkmama rağmen bu emre itaat et-
tim. Ertesi gün sabah erkenden tekrar yola koyul-
duk. Öğle üzeri karşımıza bir saray çıktı. Bundan
daha güzel, daha mükemmel, daha gösterişli bir
yapı hayal etmek imkânsızdı. Oraya doğru yö-
neldik. Aramızda beş on adımlık mesafe kaldı-
ğında kapısı kendiliğinden açıldı. O sırada Budd-
ha söyle dedi:
- Bu saray insanların ayağını kaydıran
yerdir. Bu saray imtihan yeridir. Doğruluk ve
sebatın sağlam ipine sımsıkı yapışanlar bu yeri
geçebilir. İlerisinde Yokluk Tepesi vardır. Fakat
buradaki gösterişe ve gönül alıcı şeylere kapılan-
lar, keder dolu cehennem çukuruna düşerler.
Burası arzu cenneti, ilerisi ezeli bir yokluk mey-
danıdır. Burası göz boyayan şeylerle dolu bir
22 Elazýð Barosu Dergisi
saray, tüm konuklarını işkence ederek öldüren
bir misafirhanedir; ilerisi zevk ve hürriyet mey-
danı, mutlak âlemdir, birlik yeridir. Burada kalan
arzu ve isteğe, hırs ve emele esirdir. İleri gidenin
tahtı, sonsuz bir meydan ve mana âlemidir. Akıllı
ol aldanma! Sebat et! Ben seni burada bekliyo-
rum. Haydi, içeri gir!
Hava serindi ve mis gibi kokular
kaplamıştı etrafı. Zümrüt gibi çimenleri, parla-
yan çiçekleri, mücevherlerle döşenmiş bahçeyi
geçerek sarayın kapısına ulaştım. Beni kapıda
hizmetçiler karşıladı. Bir süre dinlendim, daha
sonra bir sofra kuruldu. Dünyadaki yemeklerin
hiç birisi ile kıyaslanmayacak kadar lezzetli ye-
mekler getirildi. Sonra içeriye bir hizmetçi girdi.
Ellerini göğsüne kavuşturarak karşımda durdu:
- Efendim, Peri size kavuşmaya ve sizin-
le muhabbet etmeye can atmaktadır. Kaç gündür
gözyaşları içinde gelmenizi bekliyordu. Buyu-
run!… Dedi.
Sonra koluma girerek beni sarayın ikinci
katına çıkardı. Güzellik perisinin yüzünü görün-
ce hayrete düştüm. Gözlerim kamaştı. Dizleri-
min bağı çözüldü. Bu kavuşma sadece bir an
sürdü, bir an…
O sırada gök gürültüsünü andıran bir ses
yeri göğü inletti. Korkunç bir zelzele sanki dün-
yayı alt üst etti. Düşen bir yıldırım sarayı sarstı.
O kocaman bina bir avuç toprak gibi yığıldı. Sa-
ray bir çöplüğe dönüşmüştü. Etrafıma bakındım.
O zümrüt gibi çimenlerin yerinde dikenler, altın
kumların yerinde siyah sivri çakıllar vardı.
Önceden her biri birer huriye benzeyen hizmet-
çiler şimdi birer cadı olmuştu. Beni kovalamaya
başladılar. Ellerine düşmemek için ardıma
bakmadan koşuyordum, daha doğrusu uçuyor-
dum. Nihayet yorgunluktan bitkin düştüm. Cadı-
lar beni takip etmekten vazgeçmişlerdi.
O an aklıma Buddha geldi. Beni kapının
önünde bekleyecekti. Fakat ortalıkta ne kapı ne
de Buddha vardı. Ağır ağır dağdan inmeye başla-
dım. Sonunda bir meydana vardım. Meydanın
doğusunda, başında altın bir taç, elinde kıymetli
taşlarla süslenmiş bir asa, üstünde kıymetli elbi-
selerle Buddha bir tahtın üstünde oturuyordu. İki
kişi kollarımdan tutup beni onun huzuruna götür-
dü. Buddha büyük bir heybetle ayağa kalktı. Ko-
lunu bana doğru uzattı. Şahadet parmağıyla işa-
ret ederek:
- Ey, sözünde durmayan insan! Yazık
sana! Sözünde duramadın. İstenilen noktaya
varamadın. Mutlak birliğe ulaşamadın. Yokluk
Tepesine çıkamadın. Ey gafil adam! Git bu yer-
lerden, git! Önünde diz çöküp, bedenini ve ruhu-
nu teslim ettiğin cadıya, dünyaya git! Sen seçkin
bir insan değilsin. Sen bu meclisin eri değilsin.
Git! Git ki arzu ejderhası ciğerlerini yesin. Git ki
hırs akrebi Nemrut'un beynini kemirdiği gibi
seninkini de kemirsin. Git ki mert insanların gül
bahçesi dolmasın. Git namert! Git! Git! … Dedi.
Sonra eliyle, taşlara emir verir gibi bir
işaret yaptı. Bulunduğum yerdeki taş, toprak, ot,
kısacası her şey aşağı doğru kaymaya başladı.
Nihayet karanlık bir uçuruma yuvarlandım. Bir
ıstırap çığlığı ciğerlerimi parçalayarak ve titre-
yen dudaklarımı hırpalayarak çıktı. Gözlerimi
açtım.
Aynalı Baba'nın güleç ve yumuşak yüzü,
hüzünlü gözleri gözlerime ilişti. Elindeki maşra-
payı bana verdi. İçtim. Sonra, yeni pişirdiği kah-
veyi ikram etti:
- Evlâdım! Yokluk tepesine varmak ko-
lay değildir, kolay değil dedi.
Elimde olmayarak ayaklarına kapan-
dım. Ertesi gün yanına gelmek üzere izin iste-
dim.
- Bu memlekette bulunduğum müddet-
çe, aramızda geçen şeyleri kimseye söylemeye-
ceğine söz ver, dedi.
Ben de söz verdim.
İzin verdi.
TEMAŞA BAYRAMI

Ertesi sabah çarşıya gittim. Birkaç

Şehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi Efendi.
küçük tencere, tabak, sahan, kaşık ve mangal gi-
bi eşyaların yanı sıra yağ, pirinç, kahve gibi şey-
ler aldım. Ve mezarlığa gittim. Aynalı Baba kulü-
besinin önünde oturuyordu. Aldığım hediyeleri
reddetmedi. Kahve pişirdi. Bir süre sohbet ettik.
Sonra yemek yedik kahve içtik. Aynalı Baba
neyini eline aldı. O güzel sesiyle gazel okuyarak
neyi üflemeye başladı.

Bu şuun, âlem
Bîsebat-u bîkıdem
Nerde Havva, Adem?
Varsa aklın ey dedem.

Dem bu demdir, dem bu dem!

Dem bu demdir, dem bu dem!

Yâd-ı mazi bahşeder

Hayf-ü âlâm-ü keder
Olma meşgul-i kader
Kimse kalmaz hep gider.

Dem bu demdir, dem bu dem!

Dem bu demdir, dem bu dem!

Sen gibi bir saile

Heyf değil mi gaile?
Olma meşgul hâl ile
Derd-i istikbal ile.

Dem bu demdir, dem bu dem!

Dem bu demdir, dem bu dem!...(**)

Elazýð Barosu Dergisi 23

 Kısa süre sonra neyin sesi hafif ve hoş
bir inilti halini aldı. O sırada dalmışım. Yeni bir
yer görmeye başladım. Belh şehrinde bir evde
bulunuyordum. Yatağımdan yeni kalkmıştım.
Odama bir kadın girdi. Kadın dedi ki:
- Geç kalıyorsunuz. Artık elbisenizi
giyin ki Temaşa Bayramını seyredebilesiniz.
Karnımı güzelce doyurduktan sonra
elbiselerimi giydim. Başıma sivri bir külah
geçirip sokağa çıktım. Telaş içinde yürüyen kala-
balık gördüm onların içine katıldım. Sokaklar-
dan geçerek büyük bir meydana vardık. Binlerce
insan orada toplanmıştı. Ortaya büyük bir çadır
kurulmuştu. Buraya niye geldiğimi ve ne olaca-
ğını bilmediğim için yanımda bulunan adamlar-
dan birisine ne olup bittiğini sormak zorunda kal-
dım. Cevaben şöyle dedi:
- Bu günden itibaren kırk gün Temaşa
Bayramı yapılacak. Şimdi tellallar ortaya çıkıp
herkesi imtihana davet edecek. Herkes birer birer
Zerdüşt'ün huzuruna çıkacak. Her kim “hak sö-
zü” söylerse hakikatleri temaşa etmesine izin
verilecek.
Tellallar bağırınca herkes birer birer, dü-
zenli olarak çadıra yürümeye başladı. Bulundu-
ğum yer çadıra çok uzak değildi. Sıra bana geldi
içeri girdim. Zerdüşt büyük bir tahta oturmuştu.
Etrafında kırk kadar ihtiyar, saygı ifadesi olarak
ellerini göğsüne bağlamış, ayakta duruyorlardı.
Meclisin azameti karşısında şaşırıp kaldım.
Cahillik kusurundan dolayı utanç verici
bir duru-ma düşmemek ve kınanmamak için,
içimden dua etmeye başladım.
Zerdüşt sordu:
- Nereden geldin?
Kalbime ilham edilen şu cevabı verdim:
- Sebep ve hikmetinden sual olunmayan
Allah'tan…
- Niçin geldin?
- Allah, aydınlık ile karanlıkları
ayırmak, aydınlık ile âdil, karanlıklar ile kahhar
olmayı istedi. Aydınlığa “ben”, karanlıklara da
“benden başkası” dedi.
- Aydınlığı nedir, karanlıkları ne?
(**) Bu olaylar ve bu âlem ezeli ve ebedi değildir. Havva ve âdem
nerede? Ey dedem! Aklın varsa an bu andır, an bu an. Geçmişi
hatırlamak korku, ıstırap ve keder verir. Kaderle uğraşma. Çünkü
kimse kalıcı değildir, herkes gidicidir. An bu andır, an bu an. Senin
gibi bir dilencinin dert ve sıkıntı ile uğraşması yazık değil mi?
Şimdinin ve geleceğin derdiyle uğraşma! An bu andır, an bu an.
24 Elazýð Barosu Dergisi
-Aydınlığı Hürmüz, karanlıkları Ehri-
men'dir.
- Hangisi üstündür?
- Şu anda ikisi de eşittir. Ne Hürmüz
Ehrimen'e, ne de Ehrimen Hürmüz'e üstünlük
sağlayabilir.
- Bu keşmekeşlik nedir, sonu ne olacak?
- En sonunda Hürmüz Ehrimen'e üstün
gelecek. Böylece âlem hep aydınlık olacak.
- Sen kimsin, kiminsin?
- Ben aydınlıkçıyım, Hürmüz'e aidim.
Zerdüşt ellerini kaldırdı:
- Allah seni aydınlık kılsın! Dedi.
Alnımda iki kaşımın ortasına kadar inen
yemyeşil bir çizgi belirdi. Zerdüşt'ün etrafındaki
ulu ihtiyarlar:
- Allah mübarek etsin, Allah mübarek
etsin! Dediler.
Huzurdan çıktım. Alnımdaki yeşil
çizgiyi gören kalabalık büyük bir hürmetle
safları açıp bana yol vermekteydi. Çadırın kapı-
sında, yanıma refakatçi olarak verilen rehberin
yardımıyla, meydanda hazır bekleyen atlara bin-
dik. Birkaç saatlik yolculuktan sonra bir kervan-
saraya ulaştık. Günün kalan kısmını orada geçir-
dik ertesi sabah uyandırıldık. Rehberim beni bir
odaya götürerek dedi ki:
- Çok büyük bir savaşa girmek üzeresin.
Kılıç, kalkan, gürz gibi savaş aletlerini kullan-
makta maharetin var mı? Bir deneyelim.
Bu oda her türlü silahlarla doluydu. Reh-
berim bana zırh giydirdi. Elime bir gürz almamı
işaret etti. Gürz ve kılıç kullanmada rehberimin
takdirini kazandım. Orada bulunan silahların en
iyilerinden birer takım aldıktan sonra kanatlı
atlarımıza bindik. Akşama kadar uçtuktan sonra
yüksek bir dağın eteklerine vardık. Rehberime
bu dağın adını sordum.
- Fark dağı, dedi.
O geceyi dağın eteklerinde geçirdik.
Güneşin doğuşuyla birlikte atlarımıza bindik.
Dağın tepesine doğru uçuyorduk. Sonunda dağın
tepesindeki meydana vardık. Meydan dünya
kadar genişti.
Bu meydanın sol tarafında bulunanlar,
karanlık gecelere aydınlık denecek kadar
karanlıktı. Sağda bulunanlar ise ışığı sönük bıra-
kacak kadar karanlıktı. Meydanın ortası boştu.
Bu boşluğun iki ucunda iki taht kurulmuştu.
Aydınlık taraftaki tahtın üstünde Hürmüz otur-
maktaydı. Karanlık tarafta bulunanın üzerinde
Ehrimen oturmaktaydı.
Biz meydana vardığımız vakit doğruca
Hürmüz tarafına geçtik. Biraz sonra meydanda
müthiş bir gürültü patlak verdi. Her ağızdan:
- Bakın Allah'ın emri yere indi, sözleri
çıkıyordu.
Gökyüzünde asılı duran tahtın üstünde,
insanın hayal edebileceği bütün güzellikleri
kendinde toplamış bir peri (İzid) ayakta duruyor
ve elinde bir küre tutuyordu. Bu kürenin doğusu
aydınlık, batısı karanlıktı. Aydınlık ile karanlık
arasında öyle bir denge vardı ki, ne aydınlık
karanlığa, ne de karanlık aydınlığa karışıyordu.
Mucizevî bir şekilde, uzak ve yakın her kulağa
gelebilen tatlı bir sesle nur yüzlü peri şöyle dedi:
- Bu meydan, adalet ve imtihan meyda-
nıdır.
Bunun üzerine herkes derin bir sessiz-
liğe gömüldü. Her iki taraf da kendinden geçer-
cesine dua etmeye başladı. Her iki tarafa da bü-
yük bir sessizlik hâkim olmuştu. O sırada Hür-
müz ayağa kalkıp şöyle bir konuşma yaptı:
- Ey insanoğlu! Allah sizi kendi gibi nur
olasınız diye yarattı. Sizi bütün yaratıklara üstün
kıldı. Kin, kıskançlık, nifak, hiddet, düşmanlık,
hırs ve haset gibi karanlığa özgü sıfatlardan
kurtulun. Her durumda Allah'a şükredin…
Hürmüz oturdu. Ehrimen ayağa kalktı.
Şöyle bir konuşma yaptı:
- Ey insanoğlu! Uyanık olun. Yaratılışı-
nızın gereklerini iyice düşünün. Şairane sözlere
uyup da ömrünüzü heba etmeyin. Gülün eğlenin,
hayattan zevk alın. Benliğinizden başka varlık,
zevkinizden başka amaç tanımayın…
Her ikisi de birbirini yalanmaya devam
etti. Sonunda birbirine saldıracak kadar ileri
gittiler. O sırada onların üstündeki tahtta oturan
peri elindeki küreyi uzatarak:
- Henüz size sıra gelmedi. Boşuna
uğraşmayın. Çarpışma size tâbi olanlar arasında
olacaktır.
Bunun üzerine Hürmüz:
- Beni seven meydana çıksın, dedi.
Aynı sözü Ehrimen de söyledi. Bu
şekilde on gün boyunca iki taraftan yirmi kadar
savaşçı ortaya çıkıp birbirleriyle savaştı. Bazen
Ehrimen tarafı, bazen de bizim taraf kazanıyor-
du. Çarpışma her gün devam ediyordu. Yedinci
gün bizim taraftan çıkan bir savaşçı akşama ka-
dar karşısına kim çıktıysa yendi. O gece bizim
tarafın casusları ertesi gün, bu güne kadar hiç
yenilmemiş bir savaşçının meydana çıkacağını
haber verdi. Herkes telaş içindeydi. Casuslarla
uzun uzadıya sohbet ettik. Ertesi gün meydana
çıkacak Ehrimen taraftarı savaşçının adının “Ni-
fak” olduğunu öğrendik. Ertesi sabah Nifak
meydana çıktı. Heybetli bir görünüşü vardı. Bu-
na rağmen Hürmüz'e bağlı bir savaşçı ortaya çık-
tı. Bir saniye sonra yere serildi. Daha sonra otuz
kişi sırayla ortaya çıktı. Otuzu da öldürüldü. Ni-
fak üç gün meydanda kaldı. Dördüncü gece bi-
zim tarafta büyük hazırlıklar görülüyordu. Her-
kesin yüzünde hüzün gitmiş, yerine ümit ışığı
gelmişti.
Rehberime bunun sebebini sordum.
Bana:
- Yarın Hürmüz'ün en gözde kullarından
ve en çok sevdiklerinden biri olan muhabbet adlı
yiğit çıkacak meydana. Bu lanetli Nifak'a ondan
başkasının galip gelmeyeceği anlaşıldı.
Ertesi sabah Muhabbet meydana çıktı.
Sonra her ikisi de birbirine hücum etti. Üçüncü
günün akşamında muhabbet bir aslan gibi ileri
atılıp bir vuruşta Nifak'ı yere serdi. O gün
Muhabbet yiğit otuz kişiyi daha tepeledi. Tam
yedi gün cenk meydanında karşısına kim çıktıysa
anasını ağlattı. Yedinci günün gecesi, casusla-
rımızdan, ertesi gün Ehrimen tarafından, çok
meşhur bir savaşçının meydana çıkarılacağını
öğrendik. Güneşin doğuşuyla birlikte sol taraftan
bir gürültü koptu. Bu kez meydana çıkan Ehri-
menli, çok uzun boylu, çok heybetli, dev gibi
birisiydi. Meydanda bir tur attı.
-Ey Hürmüz Taraftarları! Hanginiz kar-
şıma çıkacak? Bana Gazap pehlivan derler.
Şimdiye kadar, karşıma çıkıp da canlı kalan çok
azdır. Dedi.
O gün karşısına Muhabbet çıktı.
Kahramanca savaştı. Fakat üçüncü gün, ikindi
vaktinde Gazap Pehlivan bir gürz darbesiyle onu
yere serdi. Ehrimen taraftarları sevinçten uçu-
yordu.
Temaşa Bayramı denilen bu garip
bayram başlayalı tam otuz sekiz gün olmuştu.
Gazap'ı henüz bizim taraftan mağlup eden olma-
mış, Hürmüz ile Ehrimen'in tahtının üstündeki
tahtta bulunan meçhul kişinin elindeki kürenin
sağ tarafını karanlık kaplamaya başlamıştı. Ehri-
men tarafı galip gelmek üzereydi. Hürmüz'ün
veziri Salah yanımıza geldi. Gazap'ı ancak Hik-
met Pehlivan'ın öldürebileceğini söyledi. Çadırı-
mıza döndüğümüzde rehberim gayet ciddi bir
Elazýð Barosu Dergisi 25
 tavırla:
-Hikmet Pehlivan'ın kim olduğunu bili-
yor musun? Dedi.
- Hayır.
- O sensin. Bu gece uyku zamanı değil-
dir. Yarın Gazap ile çarpışacaksın. Geceyi iba-
detle ve kılıç talimiyle geçireceğiz.
Hayretten donakaldım. Bana bu kadar
önemli bir görev verileceğini aklımın ucundan
bile geçirmemiştim. Güneşin doğuşuyla birlikte
atama bindim. Gazap ortaya çıktı. Ben de karşısı-
na dikildim. İsmimi sordu:
- Hikmet Pehlivan, dedim.
Bu heybetli devin öldürücü darbele-
rinden kurtulmak için çok çevik olmak zorun-
daydım. O kadar azimliydim ki sanki uçuyor-
dum. Akşama kadar uğraştık. Bana bir darbe bile
isabet ettiremedi. Ancak ben de ona bir şey yapa-
madım. Akşamleyin biraz dinlendikten sonra
rehberim bana bazı talimatlar verdi. Güneşin do-
ğuşuyla birlikte meydana çıktım. Gazap öfkeden
köpürüyordu. Etrafımda fırıldak gibi dönerek:
- Dün elimden kurtuldun. Fakat bu gün
kurtulamayacaksın dedi.
Saldırma pozisyonu aldı. O sırada ben
rehberimin öğrettiği taktik icabı:
- Aman Allah'ım! Kafandaki de ne?
Dedim.
Bunun üzerine elini başına götürdü. Ben
o an zırhsız olan koltuğunun altından kalbine
doğru kılıcımı sapladım. Gazap korkunç bir çığ-
lık atarak yere düştü. Ehrimen taraftarlarının öf-
keli çığlıkları göklere çıkıyordu.
- Hikmet Gazap'ı hileyle öldürdü, diyor-
lardı.
Meçhul perinin elindeki küre baştanbaşa
nurla dolmaya başladı. Bizimkilerin sevinç çığ-
lıkları dünyayı kapladı. O gün öğleye kadar bir-
çok Ehrimenliyi tepeledim. Fakat öğle üzeri kar-
şıma peçeli bir pehlivan çıktı.
Beyaz file binmiş olan bu pehlivanın
ortaya çıkmasıyla Ehrimen'in yüzünde hınzırca
bir gülümseme belirdi. Hürmüz buna son derece
üzüldü. Meçhul periye seslenerek:
- Efendim! Amacınız nuru yok etmek
mi? Merhamet!... Merhamet! Dedi.
- Meçhul peri:
- Bu Ehrimen'in hakkıdır. Ne yapalım.
İstediğini çıkarır, cevabını verdi.
Ehrimen gülüyordu. Hürmüz üzüntüyle
boynunu büktü:
26 Elazýð Barosu Dergisi
- Emir senindir, dedi.
Yenileceğime işaret eden bu konuşmayı
herkes gibi ben de duymuştum. File binmiş peh-
livan mağrur bir şekilde meydanı dolaştı. Gök
gürültüsünü andıran bir nara attı.
- Ey benim gücümü inkâr eden gafiller!
İyi bilin ki ben yiğitler yiğidi Nefs-i Emma-
re'yim. Şimdiye kadar yenemediğim hiç kimse
olmadı. Beş bin değişik şekle girerim. Bin türlü
silahım vardır. (Bana dönerek) Ey miskin Hik-
met! Sen aciz bir mahlûksun. Gel kendi rızanla
teslim ol da kurtul! Dedi.
Cesaretimi toplayarak bu teklifi kabul
etmedim. Bunun üzerine:
- Ey Hikmet! Bendeki şu silahlara bak.
Rehberinin sana öğrettiği alçakgönüllülük, ilim,
kanaat, itiyat, ağırbaşlılık, sabır ve hile numara-
larını ben yutmam. Onların her birine karşı kin,
hiddet, düşmanlık, nefret, şehvet gibi bir sürü nu-
mara var bende. Gel kendine yazık etme! Dedi.
Yine yanaşmadım.
Bunun üzerine çarpışma başladı. Bildi-
ğim bütün numaraları yaptım. Hiçbirisi etkili ol-
madı. Nefs-i Emmare beni adam yerine koymu-
yor, halime gülüyordu. Nihayet “Güçlü Azim”
adındaki bildiğim en son öldürücü vuruşu yap-
maya karar verdim. Vurmaya uygun bir pozisyon
aramaya başladım. Emmare durumu fark etti.
- Ya! Demek beni öldürmek istiyorsun.
Dur öyleyse! Dedi.
Tam kılıcı böğrüne saplayacağım sırada
yüzündeki perdeyi kaldırdı. Hayal bile edileme-
yecek bir güzellik gözlerimi kamaştırdı. Kılıç
elimden düştü. Emmare beni esir aldı.
Ehrimen tarafı galip gelmişti. Hür-
müz'ün gözlerinden yaşlar boşalıyordu. Kürede-
ki nur yavaş yavaş yok olmakta, her tarafı karan-
lık kaplamaktaydı. O sırada uzaklardan bir ses
duyulmaya başlandı. Sonunda karanlıklar ara-
sından, yüzündeki nurla etrafı aydınlatan bir sü-
vari göründü. Şarkı söylüyordu, biz de o ilahi se-
si dinliyorduk:
Ben oyum ki satvetimden kâinat lerzandır,
Ben oyum ki zûr-i bâzum hakim-i hercandır.
Ben oyum ki mizan-ı adlimde müsavi cümle halk.
Şehinşahlarla gedalar bence hep yeksandır…
Hasılı şimşir-i izz-ü kudretiyim İyzid'in,
Aşkım ben, satvetimden kâinat lerzandır.(***)
 Bu güzel ses, bu tatlı nağmeler her iki
tarafı da mest etmişti. Emmare ona karşı büyük
bir hürmet göstererek filden inip önünde diz
çöktü. “Aşk” adındaki bu süvari meydanın
ortasına doğru yürüdü. Ellerini semaya doğru
kaldırdı. O sırada kürenin yarısı aydınlık, yarısı
karanlık oldu. Âlem eski haline döndü. Bu arada
her iki tarafta bağlı bulunduğu efendinin elini öp-
mekteydi. Ben de Hürmüz'ün elini öptüm.
Yüzüne baktım. Bir de ne göreyim! …
Hayretimden bir çığlık kopardım. Göz-
lerimi açtığımda Aynalı Baba'nın gülümseyen
çehresini gördüm.
ARİFLER MECLİSİ
Daha önceki günlerdeki gibi Aynalı Ba-
ba'nın kulübesine gidip günlük gıdamı almıştım.
Aynalı Baba beni, mezarlığın ücra bir köşesine
götürdü. Büyük bir mezar taşını göstererek:
- Git, şu mezarın üstüne uzan. Adamın
başındaki kavuğun büyüklüğüne bakılırsa büyük
bir âlim olmalı. Git o yüce âlimin ruhaniyetinden
feyiz al! Dedi.
Gidip mezarın üstüne uzandım, birkaç
dakika kavuk hayalimde bin bir türlü şekil
aldıktan sonra, Aynalı Baba'nın çaldığı neyin
hazin nağmeleriyle hayallere daldım. Kendimi
zifiri karanlık bir odada, yatakta yatıyor gördüm.
Nerede bulunduğumu kestirmeye çalış-
tığım sırada odanın kapısı açıldı. Bir adam içeri
girdi:
- Kalktın mı oğlum? Dedi.
Karanlıktan içeri giren adamı seçemi-
yordum, daha doğrusu bildiğimiz şekilde göre-
miyordum. Babam öleli uzun zaman olduğu için
bu adamın bana “oğlum” demesine şaşırıyor-
dum. Adam tekrar:
- Oğlum kalktın mı? Dedi.
- Evet, dedim. Ancak sen benim babam
mısın?
Adam hayretle:
- Oğlum sen kafayı mı üşüttün? Dedi.
- Hayır! Fakat babam öleli…
-Vah, vah! Oğlumu cinler çarpmış! Za-
vallı saçmalıyor.
(***) Ben o kimseyim ki gücümden kâinat titrer. Ben o kimseyim ki
bileğimin gücü her canlıya hükmeder. Ben o kimseyim ki adalet
terazimde herkes eşittir. Bence, cihana hükmeden padişahlar ve
fakirler aynı derecededir. Kısacası ben, İzid'in kuvvet ve kudret
kılıcıyım. Ben aşkım gücümden kâinat titrer.
Kısa bir süre içinde kendime geldim.
Delilere her yerde iyi davranılmadığını hatırla-
yarak, yaptığım gafı düzeltmeye çalıştım.
-Şaka yapıyorum baba! Fakat bir lamba
yahut mum emretseniz. İçerisi çok karanlık da…
Adam ağlamaklı bir sesle:
-Aman Allah'ım! Oğlum çıldırıyor.
Sonsuz güneş doğmuş, âlem nura boğulmuşken
o içerisinin karanlık olduğunu söylüyor. Aman
oğlum! Fenalaşmaya başladım, dedi.
Adamın cevabı karşısında bir tımarha-
nede olduğumu düşünmeye başladım. Biraz son-
ra içeriye annem olduğunu söyleyen bir kadın,
amcalar, dayılar ve bir sürü akrabam girdi. Ba-
bam onlara yana yakıla çıldırmış olduğumu söy-
lüyordu. Bunun üzerine akrabalarım başıma üşü-
şerek bana saçma sapan sorular sormaya başla-
dılar. Söylediğim her kelimenin aleyhimde kul-
lanılıp, deli olduğuma hükmedeceklerini bildi-
ğim için susmayı yeğledim.
Babam yanıma oturmuş, kederinden
ağlıyordu. Bense ne yapacağımı, ne diyeceğimi
bilemez bir haldeydim. O sırada cebimde bir kib-
rit olduğu aklıma geldi. Hemen çıkarıp bir tane-
sini yaktım. Karşılaştığım manzara o kadar tu-
haftı ki uzun kahkahalar atarak iki yanıma yuvar-
lanıyordum. Babam olduğunu iddia eden ada-
mın, annemin, amcalarımın, dayılarımın gözleri-
nin yerinde birer arpacık soğanı ya da ona benzer
bir şey vardı. Yani bu zavallıların hepsi en önemli
duyu organından, gözden yoksundular. O esnada
odadakilerin manzarası o kadar garipti ki kahka-
halarım büsbütün arttı ve neredeyse hastalık bo-
yutuna ulaştı. Babalık, analık ve diğer akrabalar
dörder ayağa sahipti ve olanca kuvvetleriyle zıp-
lıyorlardı.
Bir süre bu zıplama devam ettikten son-
ra babalığım yanıma geldi. Elimi tuttu ve öptü:
- Ey Beyaz İfritin Sarı Şeytanı! Saltana-
tın mübarek olsun. Bin senedir bütün âlem seni
beklemekteydi. Sonunda büyük bir mucize eseri
olarak benim soyumdan dünyaya geldin. Bin
senedir beklemekte olduğumuz sesi çıkardın.
Şimdi bütün kızıl şeytanlara haber vereyim de
gelip elini öpsünler. Her yere bu durumu bildir-
sinler, dedi.
Yakınımda bulduğum zeytinyağı ile bir
kandil yaptım. Sonra biraz atıştırmaya niyet
ettim. O sırada memleketin padişahları, vezirleri,
âlimleri eve akın etti. Hepsi bana “Sarı Şeytan
Hazretleri” gibi acayip bir unvan vererek, son
Elazýð Barosu Dergisi 27
 derece büyük hürmet göstermekteydiler.
Memleketin en büyük sarayını bana tahsis ettiler.
Sokaklarda dolaşarak insanlara Sarı Şeytan'ın
geldiğini müjdeliyorlardı. Ben yavaş yavaş bu
acayip halkı incelemeye koyuldum. Bunlar
tamamen kör değildi. Sürekli karanlıkta bulun-
malarına rağmen kendilerine özgü bir görme
şekilleri vardı. Şehirleri oldukça güzel inşa edil-
miş olup ilim ve sanatta da hayli ilerlemişlerdi.
Özellikle edebiyat, teoloji ve felsefeye büyük
önem veriliyordu, sayısız üniversiteleri, meşhur
âlimleri ve hocaları bulunuyordu. Bir gün İlahi-
yat Fakültelerinin final imtihanına gittim. Öğret-
menler ve öğrenciler ne yapacaklarını şaşırmıştı.
Üniversite Dekanı; ilim, kemal ve hakikat bilgi-
sinin yalnızca Sarı Şeytan'da bulunduğunu açık-
ladıktan sonra imtihana başladı. Birinci sırada
oturan “Bibi” isimli zeki bir öğrenciye sordular.
Bibi âlemin yaratılışı hususundaki soruya şöyle
cevap verdi:
- Bundan seneler önce yaşamış “Tata”
adlı âlimin söylediğine göre, on beş bin yıl önce
Beyaz İfrit altın semada mor şeytanlarla beraber
oturuyormuş…
Konuşmasına devam edecekti ki
dinleyicilerden bulunanlardan biri itiraz etti:
- Üç bin yıldır bu yanlış fikirde ısrar edi-
yorsunuz. Beyaz İfrit'in beraberindeki şeytanlar
mor değil, açık maviydi.
Üniversite Dekanı:
- Efendi, şu anda imtihandayız, itiraz et-
meyin. Başka bir zaman Sarı Şeytan Hazret-
lerinin huzurunda, âlimlerimizle bu konuyu
tartışabilirsiniz, dedi.
Meğer itiraz eden, çoğunluğun fikrine
aykırı bir takım düşüncelere sahip olduğu için
yönetim tarafından baskıya maruz kalan
“Tantan” isimli bir âlimmiş. Benim orada
bulunmamı fırsat bilerek itiraz etmeye cesaret
etmişti.
Öğrenci konuşmasına devam etti:
- Mor Şeytanlar, Beyaz İfrit'e karşı son
derece itaatkâr olmalarına rağmen çok akıllı
olmadıklarından, Beyaz İfrit daha akıllı bir
mahlûk yaratmaya niyet etti. Gökyüzünün süp-
rüntüleri ile sekiz köşeli bir meydan yaptı.
Fezaya tükürdü, bu tükürükten bir deniz mey-
dana geldi. Meydanı denizin ortasına koydu. İşte
bu bizim yaşadığımız âlemdir. Yalnız deniz suyu
dondu. Âlem buzlarla doldu. Bunun üzerine bir
kazan yapıp üstüne yerleştirdi. Onu tükürüğü ile
28 Elazýð Barosu Dergisi
doldurup nefesi ile kaynattı. Böylece âlem ısındı.
Daha sonra mor şeytanlardan bir ikisini yontarak
küçülttü. Sonra nefesiyle onu şişirdi. Bunları
ortalığa salıverdi. İşte bunlar bizim atalarımızdır.
Bunun üzerine itiraz eden âlimin sesi
yine yükseldi:
- Kazan, kazan! Bir kazan patırtısı aldı
başını gidiyor. Ancak bu kazanın kaç kulpu
olduğunu, nereye asıldığını, ne ile asıldığını
bilen, bu sırra eren bir Allah'ın kulu yok.
Etraftan gürültüler yükselmeye başladı.
Padişahın onayıyla imtihan ertelendi ve bir hafta
sonra bütün meşhur âlimlerin bir araya gelip
fikirlerini belirtmeleri kararlaştırıldı. Ben hangi
fikri onaylarsam, doğru ve gerçek bilgi o
olacaktı.
Bir hafta sonra şehrin en büyük mey-
danında büyük bir meclis kuruldu. Âlimler iki
kısma ayrılmıştı. Bir kısmı Tantan'ın başkanlı-
ğında toplanmış olan, ilahiyatta reformu savunan
kimselerdi. Diğerleri Tonton adlı bir âlimin
etrafında toplanmışlardı. Sonunda Tantan ve
Tonton karşıma geldiler. Tonton dedi ki:
- Ey Tantan! Binlerce yıllık bir araştırma
ve inceleme neticesinde elde edilen bilgilere
fuzulî yere itiraz etmek caiz değildir. Artık
şarlatanlık devri sora erdi. Haydi bakalım Sarı
Şeytan Hazretlerinin huzurunda tüm itirazlarını
dile getir. Tantan cevap verdi:
- Ey Tonton! Ben size her konuda karşı
çıkmıyorum. Fakat siz ilerlemeye düşmansınız.
Araştırmıyorsunuz. Bilgilerinizi genişletmiyor-
sunuz. Örneğin, hâlâ Beyaz İfrit'in yanındaki
şeytanların mor olduğunu iddia ediyorsunuz.
- Bize ulaşan bilgiler böyle.
- Evet ama bu yanlış. Zira binlerce yıl
Beyaz İfrit'in huzurunda bulunan şeytanların
rengi aslen mor olsa bile, onun ışığının etkisiyle
renklerinin açılıp, maviye dönmesi gerekmez
mi? Ey Tonton birazcık insaflı ol!
- Dediğin doğru olabilir, ancak bu
hususta elimizde her hangi bir delil yok.
- Nasıl yok! Bir ateşin bile karşısına
konan katı cisim zamanla yumuşuyor, hatta
bazıları eriyor. Öyleyse mor şeytanlarında mavi
olmaları gerekir.
- Dedim ya, olabilir.
- Âlemin üstünde asılan kazandan bize
ısı geldiğine inanıyorsunuz.
- Bize gök kazanından ısı geldiği; gece
ile gündüz sıcaklıklarının farklı olması ve de
mevsimlerin durumuyla sabittir. Tantan'ın keşfine benzer. Bu, kıyamete kadar da
- Peki, gök kazanının kaç kulpu vardır? böyle olacaktır. Çünkü insanların gözü, hakikati
Bu önemli soruya Tonton cevap görme noktasında arpacık soğanına benzer, dedi.
veremedi. Tantan dedi ki: Filibeli Ahmet Hilmi'nin A'mak-ı Hayal
- Susuyorsunuz. İşte ben; sizin kitabından sunmaya çalıştığımız hikâye özet-
bilmediğiniz sırrı keşfettim. Gök kazanının tam lerini burada bitirirken, konuya ilgi duyanlara
yedi yüz altmış sekiz buçuk kulpu vardır. kitabın tamamını ve özellikle Kaknüs Yayınları
Artık sabrım tükenmişti. Kendimi tarafından neşredilen baskısını okumalarını tav-
tutamadım. Güneşe “Gök Kazanı” adını verip, siye ederek; yazıyı, kitaptaki “Leyla'sız Mecnun-
onu nefesle kaynatmak, ona yedi yüz altmış lar” hikâyesinde geçen bir dörtlükle noktala-
sekiz buçuk kulp takmak ve bunları ilim saymak yalım.
gibi saçmalıklara dayanamayıp kahkahayı
patlattım. Fakat bu kahkaha onların binlerce “ Ve körün unvanını arif koyarak,
yıldır beklediği semavî ses hükmünde olduğun- Görenin ismine divane denildi,
dan, bu kahkaha Tantan'ın haklı ve ilminin Nice efsaneleri saydırmış ilim,
gerçek olduğuna işaret sayıldı. Başta Tantan İlm-ü irfanına efsane denildi.”
olmak üzere hepsi dört ayaklı olup zıplamaya
başladılar. Kahkahalarla uyandım. Karşımda Ay-
nalı Baba'nın güleç yüzünü gördüm.
- Bu kâmil kişilerin mukayesesine ve bu
âlimlerin fikirlerinin tazeliğine ne diyorsun? İşte
eşyanın hakikatine nispetle, insanların ilmi,

Şehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi Efendi'nin de bir dönem çıkarıcıları arasında olduğu Hikmet Gazetesi'nin 1910 tarihli bir nüshası.

Elazýð Barosu Dergisi 29


Hýrçýn, Yorgun ve Unutulmuþ...
Üç buçuk yıl aradan sonra Elazığ a yapmış
olduğum kısa ancak bende hatırası ve anlamı olan
bir geziden sonra aziz kentimiz ile ilgili gözlem-
lerimi bu yazıda bulacaksınız. Yazının amacı sa-
dece bir kentin talıhsizliğinin beş güne sığan an-
cak temelde on yılların verdiği bir birikimin hü-
zünlü ancak gerçek yönlerine dikkati çekmektir.
Elazığ sevgisi kıtaları aşacak bir mağrur sevgidir.
Elazığla ilgili gözlemlerime öncelikle
havaalanı ile başlamak istiyorum. Çünkü Elazığ
seyahatim Malatya havaalanında başladı. Ne ya-
zık ki havaalanı sorunu halen daha çözülmemiş.
Öğrendiğim kadarıyla üç yıl içinde ancak çözü-
me kavuşturulacakmış. Buruk bir sevinç yaşatan
bir bilgiydi bu. Türkiyenin ilk havaalanlarından
birinin hali üzüntü vericiydi. Yılların ihmali ve
unutulmuşluğu bir kez daha acısını Elazığ sevda-
lılarından çıkartırıyordu.
İkinci önemli gözlem ise Elazığ'ın kirlilik
sorunu. Bu konuyu Çimento Fabrikası' nın kent
30 Elazýð Barosu Dergisi
Av. Turgut Yaþar
içinde olmasından ayrı olarak değerlendirmek
mümkün değildir. Ne yazık ki Çimento Fabrikası
kentin ortasında bir utanç ve çirkinlik sembolü
olarak durmaktadır. Kentin batı tarafı gelişmiş-
liğin bir dışavurumu olduğu kadar, kentin doğu
tarafı ise toz esareti altında kalan bir bakımsızlı-
ğın örneğidir. Çimento Fabrikası yetmezmiş gibi
yeni YİMPAŞ binası ise inşaat halinde bırakıla-
rak bir başka geri kalmışlık resmi olarak kent mi-
marisini olumsuz yönde etkilemektedir. Elazığ
kent merkezinde Çimento Fabrikasının kent dışı-
na çıkarılması için bir kamuoyu oluşturulması ve
milletvekillerinin bu konuda çalışmalarının
sağlanması, kentin doğu kesiminde yaşayanlar
için bir zorunluluktur. Harput'tan Elazığ'a bakıl-
dığında kentin kalbine saplanmış bir çirkinlik a-
bidesi olmaktan başka herhangi bir anlamı olma-
yan fabrikanın ısrarla olduğu yerde tutulmasının
bir izahı yoktur. Cimento Fabrikasının kente kat-
kısı nedir? İş imkanı sağladığı 100 küsür işçi
dışında kent için ne yapmaktadırlar? Bir öğretim
yardımları var mıdır? Hiç okul yaptırmışlar
mıdır? Belediyeye herhangi bir bağışları mevcut
mudur? Kente herhangi bir kültürel katkıları
mevcut mudur? Sadece toz üretmekten başka bir
yararı olmayan bu fabrikanın kent içinde tutul-
ması ne kadar doğrudur? Bu konuda derhal ulusal
ve yurtdışında yaşayanların da katkısıyla bir
kampanya başlatılmalı ve kent bu çirkin
konumdan kurtarılmalıdır. Çimento Fabrikasının
olumsuz etkisiyle birlikte genelde kent çok kirli.
Yollar toz toprak içinde. Kızılay mahallesi ile
kentin bağlantısını sağlayan Çimento Fabrikası
girişindeki köprünün yenilenmesi ve perişan
görüntüsünden kurtarılmasını, yine Doğukent
Mahallesi ile Salıbaba Mahallesi ve dolayısıyla
Doğukent Mahallesini Elazığ-Bingöl-Diyar-
bakır Karayoluna bağlayan yolun asfaltlanması
gerekmektedir. Kent merkezindeki kaldırımların
yenilenmesi, yol tamiratlarının süratli bir şekilde
bitirilmesi gerekmektedir. Elazığ'ın çevre düzen-
lenmesi Çevre Karayolunun etrafına dikilecek üç
beş ağaçla halledilecek bir sorun değildir. Bele-
diye yetkililerin Ankara Büyükşehir Belediyesi
Dış Mimari ve Çevre Düzenleme birimleri ile
doğrudan ilişkiye geçmeleri ve Elazığ için kap-
samlı çevre düzenleme planı yapılması gerek-
lidir. Ankara Havaalanı yolu projesi bir belediye-
cilik örneğidir. Ancak kent için kavşaklarda yeni
yapılan heykellerin kentin görünümüne katkısını
inkar etmemek gerekir.
Üçüncü önemli sorun ise park sorunu.
Kent gelecek bir kaç yıl içinde yaşanılmayacak,
merkezine girilmeyecek hale gelecektir. Özel-
likle İzzetpaşa, Yenimahalle, Nailbey Mahallesi
içine girilmeyecek haldedir. Trafik bir karmaşa
durumu arz etmektedir. Olasılıktır ki 250 bin kişi-
nin yaşadığı bir başka kent yoktur ki üç ana
caddesinde bir saatte dört trafik kazası olsun. Tra-
fik ışıkları çalışmamaktadır. Bu , bilinçli olarak
yapılan ancak sorumsuz bir düzenlemedir. Özel-
likle İzzetpaşanın Bankalar caddesine inen köşe-
si, PTT önü, Saat Kulesi önündeki ışıkların çalış-
maması yayalar ve araçlar için bir kap kaç görün-
tüsü vermektedir. Ha keza Karayolları önü Üni--
versite Kavşağı aynı şekildedir. Bir sorumsuzluk
ve aymazlık , kenti yaşanılmaz kılmaktadır. İz--
zetpaşa Mahallesindeki park sorunu eski kilise--
nin yıkılarak yerine 7 katlı çok katlı otopark yapı-
larak giderilebilir. Bu otopark büyüklüğü ile tüm
kent merkezinin kısa ve uzun sureli park sorunu-
nunu çözebilecek büyüklüktedir. Ancak buraya
rant gözüyle bakılmaması gerekir. Böylelikle;
gerçekten gereksinim amacıyla yapılacak otopa--
rk ile vatandaşların cüzi miktarda ödeyeceği üc-
ret ile hem belediyeye gelir sağlanmış olur hem
de bu sokaklarda vatandaşlar rahatça hareket et--
me fırsatı bulmuş olur. Ancak burada Kilisenin
konumu ön plana çıkartılacaktır. Sit alanı olması
vs. Bu konuda ise görev milletvekillerine düş-
mektedir. Elazığ Barosunun hazırlayacağı huku-
ki rapor ve milletvekillerinin çabasıyla hiç bir
tarihi değeri olmayan, sadece duvarlardan ibaret
olan bir harabeden şehir kurtulmuş olur. Elazığ'
da yaşayan Hristiyanlar için Süryani Kadim Kili-
sesi ve Harput' taki Meryem Ana kilisesi yeter-
lidir. Bu konuda da gerekli kamuoyu oluşturul-
malıdır. Gerekirse Belediyenin Süryani Kadim
Kilisesinin yeniden yapılmasını üzerine alması
ile Hristiyan vatandaşlardan destek bile bulu-
nabilir.
Dördüncü nokta ise Belediye Binası. Yeni
belediye binasının bir rant olarak düşünülerek
yeniden yaplması ise talihsizlikten başka bir şey
değildir. Belediye binası yenilenerek sadece
belediye hizmetlerine ayrılabilirdi. Belediye nin
kaynakları yeterli değilse Hükümetten kaynak ta-
lep edilerek, bu şekilde finansman sorunu çö-
zümlenebilirdi. Ancak yarısı ticari dükkan, yarısı
iskan ve öteki yarısı belediye hizmeti olarak dü-
şünülen yeni bina bir talihsizlik örneğidir.
Beşinci nokta ise Harput. Harput'a ne ka-
dar yatırım yapılsa azdır. Yapılanlar güzel ancak
yeterli değildir. Harput' un en önemli yeri olan
Kale yine içler acısı. Kale içinde kazı yapılan yer-
ler çevrelenmiş ancak sanırım Kale iç yolu unu-
tulmuş. Yıllardır Kale içinde yürümek için cam-
baz olmak gerekiyordu bu durum halen daha
değişmemş. Kale karşısına yapılan Kültür evi -ki
bir çevre ve tarih katliamıdır- için para harcana-
cağına Kale içinde yürünülebilecek bir yol yapı-
labilirdi. Elazığ Belediyesinin ve kent sevdalıla-
rının bu konuda hareket etmeleri gerekmektedir.
Sonuç olarak beş gün içinde Elazığ'la ilgili
olarak gözlemlerim ana hatlarıyla yukarıdaki
başlıklarla özetlenebilir. Başlarken de belirttiğim
gibi her şey aziz kentimiz içindir. Bu kente ne
yapılırsa azdır; çünkü bu kent her şeyin en güze-
lini hak etmektedir. Amerika Birleşik Devlet-
lerinden sevgilerle .
Elazýð Barosu Dergisi 31
 Av. Suat Bulut

Semasýndaki Tek Yýldýza

“Kimi başında taçla doğar, kimi elinde kılıçla...
Ben kalemle doğmuşum. İnsanlar kıyıcıydılar, kitaplara kaçtım.”

İki cümlede özetlenen bir hayat. Misyo-

nunu ifada eden kısa bir otobiyografi olarak da
anlaşılabilecek olan bu tespit, belki defalarca
yazılmış, her kalem kendince “Kelimeler
Sultanı”nı anlatmaya çalışmıştır. Değişik zaman
ve yerlerde yazılan bu yazılar, yazarlarının uz-
manlık alanları,bakış açıları veya dünya görüşleri
doğrultusunda her seferinde yeniden kurgulanan
ve oldukça çeşitlilik gösteren “Cemil Meriç”
portrelerinin doğuşuna sebep olmuştur. Böyle-
sine komplike bir aydın için kaçınılmaz olan bu
durum, elbette ki Cemil Meriç'in etki sahasının
genişliği ve bir entelektüel olarak kapasitesiyle
ilgilidir.
Bu yazı da, bahsedilen çeşitliliğe mütevazı
bir katkıda bulunmak ve O' nu tekrar yad etmek
amacıyla kaleme alınmıştır.
“ .....Ben kalemle doğmuşum.” diye başlı-
yor ve ilave ediyor “Muhteşem bir maziyi , daha
muhteşem bir istikbale bağlayan köprü olmak
isterdim.” Bu ne demektir.? Bu istek toplumsal
yapımızın bam teline basmak ve asırlardır içinde
boğulduğumuz açmazların halline dair ilk yol
gösteriştir. Bir başka ifadeyle son üç yüz yıllık
modernleşme çabalarının oturması gereken
zeminin mantalitesidir. Bu muhteşem iddianın
ardından dervişane bir yaklaşımla kendisini
“Türk irfanına adamış mütevazı bir fikir işçisi”
olarak tanımlıyorsa da O'nun büyüklüğünün far-
kında olmamak için insanın, kör, sağır ya da
günümüz toplumunda yaşıyor olması gerekir.
Türk fikir hayatındaki seviyesizliğin ve
kaosun kurbanı olan ve hakkıyla değerlendirile-
Cemil Meriç
meyen; adını pek çoğumuzun bilmediği, akade-

32 Elazýð Barosu Dergisi

misyenlerin doğru dürüst anlayıp değerlendire-
mediği, belki de Cumhuriyet tarihimizin yetiştir-
diği en büyük denemeci ve entelektüeli Cemil
Meriç 'ten bahsediyorum.
Cemil Meriç; yaşadığı zaman diliminde,
aydın olmanın sanıldığı kadar kolay olmadığını,
bu yoldaki çabaların, çilelerin ağırlığını bizzat
yaşayarak herkese anlatmış ve ispatlamıştır.
Aydını; “başkasının kafasıyla düşünme-
yen, yeni, hiç olmazsa kaba mitleri ve misti-
fikasyonları yutmayan” kişi olarak tanımlamıştır.
Bunu başarmak ne kadar mümkün ayrıca
tartışılması gereken bir konu, hele günümüz
toplumunda, önyargılardan arınmış, kendi
kafasıyla düşünebilecek donanıma sahip, içinde
yaşadığı çevrenin anlamsız ve sığ, insani olma-
yan düşünce, davranış ve tutumlarına, her şeye
rağmen karşı koyabilecek entelektüel cesaret ve
dürüstlüğe sahip kaç aydın vardır ve bunun bede-
lini ödemeye kim cesaret edebilir.?
Türk insanının muhtaç olduğu zihni dona-
nım ve şuurlanmanın temel ilkelerini ömrü bo-
yunca anlattı. Zaten kendisi de “şuurlara mızrak
gibi saplanan” bir ifade biçimi ya da üslup oluş-
turmak istediğini eserlerinde ısrarla vurgula-
mıştır.
Değerleri alt üst olmuş, ne istediğini ve ne
yaptığını bilmeyen toplumumuzun, dünyayı
tanımasında ve kendisini anlamasında bir kutup
yıldızı olabilir Cemil Meriç.
Üniversitelerimizde, J.J. Rousseau, Mon-
tesquieu, Machiavelli... gibi düşünürlerin
gördüğü abartılı itibar her nedense Üstat'dan
esirgenmekte ve Batı karşısında süregelen komp-
leks burada da kendisini göstermektedir.
Söz konusu yazar ve düşünürlerin hiç biri-
sinden geri kalmayan Cemil Meriç, edebiyattan
psikolojiye, sosyolojide tarihe kadar sosyal
bilimlerin hemen hemen her alanında can alıcı
tespitleri ve metodik düşüncesiyle birçok konu-
da öncülük yapmakta ve yol göstermektedir.
Değerlendiremezsek büyük kayıp olur.
İdeolojik hiçbir saplantısı olmayan, önyar-
gılardan arınmış, sağıyla soluyla Türk insanını
kucaklayan, doğrunun hakikatin ve güzelin ya-
nında yer alan bir zihniyete sahiptir.
Cemil Meriç'in fikirleri tartışılabilir belki;
ancak doğruyu aramadaki samimiyeti tartışma
götürmez. Fikri gelişim süreci bunun teminatıdır.
Nasıl mı?
Biyografik bir yapı gösterecek olsa da
Cemil Meriç 'in fikri macerası birçoğumuza ör-
nek olması bakımından öğrenmeye değer.
Cemil Meriç 1916 yılında Hatay'ın Rey-
hanlı kasabasında doğmuştur. O zamanlar Hatay
Fransızlarındır. İlk dönemlerinde kendi deyi-
miyle “inanmış bir sosyalist”tir. Yine kendi ifade-
siyle Marksizm'den dolayı mahkemede yargılan-
dığında, o zamana kadar haklarını savunduğu iş-
çilerden birinin bile elini sıkmış değildir.
Dinleyelim;
"En küçük bir pırıltı yoktu hayatımda. Bir
sığınaktı Marksizm, bir kaçıştı, bir yaşama
gerekçesiydi. Belki de inanıyordu Marksizm'e.
Eziliyordu ve ezilenlerin yanındaydı. Ama kimdi
bu ezilenler? Bilmiyordu. Kitaplardan tanımıştı
sosyalizmi. (Mağaradakiler, s. 445447)”
Yukarıdaki cümlelerde Marksist Cemil
Meriç, kendisini anlatır.
Sonraları , “Comte'un, Durkheim'in,
Marx'ın hocası” diye nitelendirdiği Saint-Simon
hakkındaki eserini yayınlayacaktır. Eserin adı
“İlk Sosyalist, İlk Sosyolog; Saint-Simon” dur.
Çalışmaları devam eder. Sürekli okumak-
tadır. İnsanlar kıyıcı oldukları için kitaplara kaç-
mıştır. Bu kaçış ölene kadar devam edecektir.
Öğrencilerine sahaflardan çuvallar dolusu kitap
taşıtmaktadır. Konya'ya yaptığı bir tren yolculu-
ğu sırasında başından geçen bir olay Cemil
Meriç' in hayatında büyük değişikliklere yol aça-
caktır. Bu olayı “Mağaradakiler” isimli eserinde
şöyle anlatır.
“Konya yolculuklarımda ilk defa başkasıy-
la temas ettim. Başkası yani kendi insanım.
Kaderin karşıma çıkardığı genç üniversiteli “sen
bizden değilsin” dedi. Sen bizden değilsin…!
Uçurumun kenarında uyanıyordum. Bu hüküm
hakikatin ta kendisi, Tanzimat'tan bu yana Türk
aydınının alın yazısı iki kelimede düğümleniyor-
du; aldanmak ve aldatmak. (s.447449, a.g.e.)”
Genç üniversiteli , “sen bizden değilsin” diyerek,
bir aydının toplumuna yabancılaşmış olmasına
tepki göstermiştir. Öğrenci, Cemil Meriç' in çalış-
malarını biraz yabancı bulur, toplumu adına.
Oysa Cemil Meriç samimidir. Yaptığı
Elazýð Barosu Dergisi 33
 çalışmaların toplumu adına faydalı olduğuna
inanır. Belki de o zamana kadar çalışmalarını bu
yönüyle değerlendirmemiştir. Bu olaydan sonra
içinde yaşadığı toplumu geçmişi ve şimdiki
haliyle değerlendirme gereği duyar. Kendi ifade-
siyle 'Bizi' ararken 'hakikat' e teslim olur.
Batı karşısında bir Doğu medeniyeti bulun-
duğunu ve hiç de Batı'dan geri kalmadığını, hatta
Batı'yı Batı yapanın Asya olduğunu anlar. Bu
hükmünü “Bir Dünyanın Eşiğinde” adlı kitabıy-
la, Batı karşısında komplekse girmiş kitlelere du-
yurmaya çalışır. Bu kitabında Hint'i inceler ve
Hint'e hayran olur. O'na göre “Hint'de felsefe,
din, edebiyat bir bütündür.” ve can alıcı tespitler
peş peşe gelir “Batıyı Batı yapan Asya, Asya'yı
Asya yapan Hint... İnsanlığın düşünce sarayına
Hint kapısından girilir” der.
Bu arada hastalığı dolayısıyla (gözlerinden
rahatsızdır.) Fransa'ya tedavi olmaya gider.
Paris'te bir göz doktorundan mükemmel bir 18
y.y Fransızca'sı ile randevu ister. Fransız doktor
“dilimizi böylesine güzel konuşan bir yabancıya
on beş gün sonrasına randevu vermeye utanırım.”
diyerek hemen muayeneye alır. Dikkat çeken en
önemli nokta ise bir Fransız aydını olarak dokto-
run dili için göstermiş olduğu hassasiyettir.
Darısı Türk aydınlarının başına...
Yabancı dil bilmenin aydın olmak için ö-
nemli bir unsur olduğunu “ Bu Ülke” de “Yabancı
dilsiz bir irfan, sığ bir irfandır.” diyerek vurgula-
mıştır. Kendisi Fransızca'yı çok iyi bilmekte,
İngilizce'yi anlamakta ve Arapça'yı ise 'sökebil-
mekte'dir. Balzac'tan ve Victor Hugo'dan çevi-
riler yapmıştır. Bir süre de Elazığ Lisesinde
Fransızca öğretmenliği yapmıştır.
“Bu Ülke” , Cemil Meriç' 'in en önemli
eseridir. Kendisi “Ben, Bu Ülke'yi yazmak için
doğdum” der. Denemelerden oluşan, her satırı
estetik ve felsefi bir yapıya sahip olan bu kitap
bir edebi tür olarak denemenin zirvesidir. Klasik-
ler arasında sayılan Montaigne, Cemil Meriç'in
“Bu Ülke” yi yazacağını bilseydi, her halde “De-
nemeler” ini yazmazdı. Çok mu iddialı bir hü-
küm? Hodri meydan, biraz edebi zevki ve bilgisi
olan herkes, eğer önyargılı değilse ve kompleks-
siz ise haklıya hakkını vermekte bir an bile tered-
düt etmeyecektir.
Kitap hem bir şaheser, hem de kendisinin
34 Elazýð Barosu Dergisi
ifadesiyle “entelektüel bir otobiyografi” dir. Da-
ha sonra “Umrandan Uygarlığa” adlı eseri gelir.
Kendisinden dinleyelim;
“Umrandan Uygarlığa, Bu Ülke'nin deva-
mı. Zamanla çiçekleşen tomurcuk düşünceler.
Değer hükmü; yazar biraz fazla ukala, kitap biraz
fazla dağınık” Bu eserin ardından “Mağarada-
kiler” adını taşıyan eseri Türk okuruna sunulur.
Türk ve dünya aydınları, aydınların misyonu,
görevi kaderi..... gibi konuları içerir. Farklı
zamanlardan ve coğrafyalardan aydınları seçer
ve bunları analitik bir biçimde inceler. Kitap Efla-
tun'un mağara mitosu ile başlar. Entelektüel,
entelijansiya, aydın, münevver gibi kavramları
etimolojik olarak inceler. Uzun analiz ve izahlar-
dan sonra aydınlar hakkındaki hükmünü verir.”
Aydının kaderi orospulaşmak ve yalnız kalmak”
tır. Kendisiyle yapılan bir röportajda “Mağarada-
kiler” için şunları söyler;
“Bu Ülke tohum Mağaradakiler ağaç...
Mağaradakiler bir çağın muhasebesi, bir nevi öz
eleştiri, başka bir deyişle aydın denen mahlûkun
monografisi. Zaman zaman insafsız, fakat daima
samimi”
Fikir hayatına girmek ve oralarda at koştur-
mak isteyenler için “ Bu Ülke ve Mağaradakiler”
olmazsa olmaz şartlardan biridir.
Cemil Meriç, bu günkü Türk toplumuna
izafeten,“Bir Facianın Hikâyesi” adlı kitabıyla
günümüz problemlerinin kökenine inmekte, 18.
ve 19. yüzyıllardaki olaylarda irtibatını sağla-
makta ve bir başka ifadeyle tarih felsefesi yap-
maktadır.
Bu yüzyıllardaki toplumsal olayların siya-
set sosyolojisi planındaki tahlili, bu kitabın temel
eksenidir. Amaç yine aynıdır. Yapılmak istenen
“kalabalıkların tekmeyle uyandırılmaya çalışıl-
ması” dır.
“Büyük adamlar kalabalıkları tekmeyle
uyandırır” der. Kendisini de yaptığı bir anlamda
budur. “Şuurlara mızrak gibi saplana bir üslupla”
kalabalıkları uyarmaya ve uyandırmaya azmet-
miştir.
Bir başka eseri olan “Kırk Ambar” bir çeşit
ansiklopedi olarak tanımlanabilir. Metot yine
aynıdır. Kelimelerin açıklığa kavuşturulması ve
kavramların sorgulanması... Kişiler, eserler,
konular, kavramalar her şey sil baştan incelenir.
 “Işık Doğudan Gelir” bir başka eserdir. Bir
aydının evrenselliğinin zirvesidir bu kitap.
Doğu'yu ve Batı'yı bu derece vukufla incele-
yebilen ve çokluktan tekliğe gidişin tablosunu
böylesine güzel çizebilen pek az insan vardır.
Kitabın felsefesi Einstein'ın izafiyet teorisinin
sosyal bilimlerdeki tezahürü gibidir. “Dünyayı
tanımanın insana öğrettiği ilk hakikat; her şeyin
izafi olduğudur” hükmü bu kitapta tecessüm
eder. Cemil Meriç' in son kitabı vefatından yakla-
şık bir yıl evvel basılan “Kültürden İrfana” adlı
müthiş eseridir. Kitap, kültür ve medeniyet kav-
ramlarının sorgulanması ile başlar. Bunu yapar-
ken taramadık sözlük, ansiklopedi, kitap, konuş-
turmadık düşünür, yazar bırakmaz. Bütün bu
çabaların tek amacı kavram kargaşası içinde
boğulmak üzere olan Türk Düşünce dünyasını,
anlaşma imkânı olan bir zemine oturtmaktır.
Büyük bir iddia! Olsun, iddianın sahibi de
büyüktür. Kitabın devamında değişik yazarlar,
düşünürler incelenir ve çok keskin hükümlere
varılır.
Edward Said 'in “Oryantalizm”inden Car-
layl'ın “Kahramanlar” ına kadar herkes bu kitapta
konuşur. Okuyucuyla adeta sohbet ederler. Biraz-
dan Balzac konuşacaktır. Ardından İbn Haldun il-
ginç tenkitleriyle sizi kendisine hayran bıraka-
caktır. Tolstoy, Dostoyevsky, Necip Fazıl, Ziya
Gökalp, Said-i Nursi .... gibi düşünce devleri de
bu kitabın, daha doğru bir ifadeyle Cemil Meriç
sarayının konukları olurlar. Kimi yatıya kalır,
kimi bir bardak su içip gider. Ancak gelmesi gere-
ken herkes bu saraya buyur edilir.
Ama O'nun gönlü Balzac'tan yanadır.
“Balzac'ı tanımasaydım romancı olur-
dum.”der. Zaten ilk çalışması da seksen sayfalık
bir “Balzac” araştırmasıdır. Şöyle der; “Dünya-
nın en büyük romancısı Balzac'tır. Balzac Türk-
çe'ye kazandırılmasaydı, ülkemizde gerçek ro-
man boy atmazdı kolay kolay” Dostoyevsky'nin
“Suç ve Ceza” sı için “ Suç ve Ceza” yı okumak
bilerek, isteyerek hasta olmaktır.” ifadesini kulla-
nır. Telif eserlerinin dışında çevirileri de vardır.
Bunlardan en önemlileri Thorton Wilder'den
“Köprüden Düşenler” , Urel Heyd'den “Türk
Milliyetçiliği” ve Balzac ile Victor Hugo'dan
değişik romanlardır.
13 Haziran 1987 tarihinde vefat eden
Cemil Meriç'in, sağlığında tutmuş olduğu notlar,
jurnaller ve özel mektuplarını içeren Jurnal 1 ve
Jurnal 2 adlı iki kitabı daha sonra basılmıştır. Bü-
yük denemecinin iç dünyasına, acılarına, aşkla-
rına ve ıstıraplarına dair oldukça geniş bilgiler
ihtiva eden Jurnal'ler O'nun anlaşılmasına olduk-
ça büyük katkı sağlayacak önemli kaynaklardır
ve her biri özel çalışmayı gerektirecek nitelik ve
yoğunluktadırlar.
Mükemmel bir Türkçe mi görmek istiyor-
sunuz? Türkçe'nin güzelliği “Bu Ülke” de…
Amaç günümüz Türkiye'sini ve Dünyayı
mı anlamak? İlk basamak Cemil Meriç.
En önemlisi, okumanın, yazmanın, düşün-
menin metodunu mu istiyorsunuz? Hiç uzağa
gitmeyin O, yanı başınızda.
Cemil Meriç gibi bir şahsiyeti anlatmanın
zorluğu içinde, amacımız bir vefa borcu ödemek,
bir hatırlatma yapmak, bu hazinenin kabataslak
bir planını çizmeye çalışmaktı. Unutulmasın iste-
dik. Mekânı cennet olsun.
Elazýð Barosu Dergisi 35
 Aydýn
İkinci dünya savaşı yılları. Kıtlık her yer-
de kol geziyor. Adam Paris' in en lüks lokanta-
larından birine gider. Menüye bakar ve tavşan
yahnisi yemek ister. Ancak siparişini vermeden
önce garsona yemeğin içindeki gerçekten tavşan
eti midir sorar. Garsonun cevabı şüpheye yer
bırakmayacak kadar kesindir:
-Evet efendim. Yemeğin içinde kesinlikle
tavşan eti vardır.
Yemek önüne gelip de yemeye başladı-
ğında tadında bir tuhaflık sezerek tekrar garsonu
çağırıp sorar:
-Bu yemeğin içindekinin tavşan eti
olduğundan emin misiniz?
Garson açıklama yapmaya başlar:
-Efendim malumunuz savaş var ve dola-
yısıyla malzeme temininde güçlük çekiyoruz. Bu
durumda tavşan yahnisine bir miktar at eti ekle-
mek zorunda kalıyoruz.
-Peki ne oranda katıyorsunuz at etini?
Diye sorar adam memnuniyetsizliğini ortaya
koyan bir ses tonuyla.
-Yarı yarıya efendim, tam yarıya. Bir tav-
şan, bir at.
İnsanlığın sahip olduğu bilgi birikimi
birkaç günde ya da birkaç yılda oluşmamıştır. Ne
bunun kısa sürede oluştuğunu düşünmek ne de
geçmişi reddederek tamamen yeni ve eskiden
hiçbir iz taşımayan bilgiye ulaşmak mümkün ol-
madığı gibi tamamen yeni ve eskiye ait hiçbir izi
barındırmayan bir sistem oluşturmak imkân dâhi-
linde değildir. Böyle bir durum eskilerin çok sev-
diği tabirle “eşyanın tabiatına aykırıdır”.
İnsanlığın tanıdığı bilimin ve felsefenin
ve dinlerin tarihinde adını hatırladığımız ilk bilge
Hermes' ten (Bu kişinin İdris peygamber olduğu
rivayet edilmektedir) bu yana yaklaşık on sekiz
bin yıl geçti.
36 Elazýð Barosu Dergisi
Vahap Demir
Sosyolog
Hala ulaştığımız her yeni bilgi en az bu
on sekiz bin yıllık birikimin üstünde oturmakta-
dır. Kurduğumuz her sistemin de temelinde
insanoğlunun en azından on sekiz bin yıllık
tecrübesi vardır.
Cumhuriyetin sıfırdan bir günde kurul-
duğu, her şeyiyle tamamen yeni olduğu ve içinde
eskiden kalma hiçbir şeyi barındırmadığı bilgisi
ilkokul çocuklarına öğretildiğinde hem çocuğa
ne versen sorgusuz onu aldığından hem de öğret-
menlerin işlerini yapış tarzından mütevellit anor-
mal karşılanmayabilir ancak aydın olma iddiasın-
da olanların bilim felsefesinin temel ve ilk kural-
larından olan “bilginin kümülatif” olması ilkesin-
den bi haber olmaları ne derece normal karşılana-
bilir?
Ancak bizde aydınların hem tahayyülü
hem de bilgisi “aydınlanma” döneminin ilerisine
geçemediğinden ne aydınlanma sonrası yaklaşık
iki yüz elli yıllık süreçte düşüncenin geldiği yer-
den haberdardırlar ne de cumhuriyetin pek çok
kurumunu aslında Osmanlıdan miras aldığından
haberdardırlar. Sosyolojik okumalarını feodalite,
din gibi aydınlanma çağının kavramlarıyla
yaptıklarından anakronik kalmakta ve hiçbir
derde deva olamamaktadırlar.
Evrenin en değişmez yasası olan değişi-
me bile ortaya çıkardığı yeni durumu kavramakta
zorlandıklarından ve ülkeyi kafalarındaki ideal
düzenden uzaklaştırdığı gerekçesiyle düşman
olmaktadırlar. Zannetmektedirler ki değişime
düşman olmakla ve direnç göstermekle işler
yolunda gidecektir.
Bu topraklarda bir takım zorluklar aydı-
nın ortaya çıkışını güçleştirmektedir. Bu yüzden
bizde aydın yarı aydın yarı avamdır.
Tam yarı yarıya…

Hukuk - Yazýn (Edebiyat) Ýliþkisi
Hukuk öğrenimi görmüş yazar ve ozan
sayısının çokluğu öteden beri bilinen bir
gerçektir. Gerçi ülkemizde, özellikle, yüksek
öğrenim görenlerin, okullarını bilinçli seçtiğini
söylemek güç olsa da yine de, üniversiteye giriş
sınavlarında sözel bilginin de gerektiği hukuk
fakültelerine giriş için yazına ilgi duyan kişilerin
bu bölümü seçmeleri rastlantı olmasa gerek.
Av. Cem Bayýndýr
Yazın için sözel eğitim koşul olmasa da,
doktor, mühendis gibi mesleklerden gelen ya da
yaşamında hiç eğitim almamış ya da eğitimi ya-
rım kalmış çok önemli yazın sanatçılarının yetiş-
tiğini de bilmekteyiz.
Yazın ve hukuk arasındaki yakın ilişkiye
yaygın bir inanış vardır. Bu ilişki, düzgün bir da-
va dilekçesi yazmaktan öte “söz” ile ilintili olsa
gerek. Hukukun içinde olan 'yazın' gibi , 'yazın'ın
içindeki hukuk da gördüğümüz durumlar. Söz-
gelimi, sözü uzatan, gereksiz yere süsleyen, evi-
rip çeviren kişilere “Edebiyat yapıyor” dediğimiz
gibi, yine benzer çok konuşan, söz üretenlere
“avukat gibi” benzetmesi yapanlar da az değildir.
Yerleşmiş önyargılarla, avukatlar söz cambazı,
yasal yalancılık mesleği ile uğraşan hukukçu ola-
rak görülür. Bu önyargılarla, romanlarda, öykü-
lerde, dizi ve filmlerde iyi kahramanlar olarak
gösterilmekten çok kötü kahraman olarak aktarı-
lan avukat tiplerine daha sık rastlarız. Toplumun
kabul edilmez bu önyargısı, yine yaratılan roman
kahramanları bir yargıç ve savcı olduğunda tersi-
ne yağcılığa bürünür. Bir öykü ya da romandaki
yargıç ya da savcı her zaman “babacan”, “çok
adil”, “hep iyiniyetli”, “hata yapmayan” kahra-
manlar olarak anlatılır. Bir avukata yönelik, “Bir
suçluyu nasıl savunabiliyorsunuz”, “nasıl yalan
söyleyebiliyorsunuz” sorusunu soran kimseye
yanıtımız; “kuşkulu ile suçlunun” ayrımını anla-
yan kimsenin çıktığını da görmüşlüğümüz yok-
tur. Ancak şunu söyleyelim ki, yazın sanatçısının
da, hukukçunun da anlatım sırasında sözden baş-
ka gereci yoktur.
Yanlışlık yapmıyorsam, “Edebiyat”
“edep” sözcüğünden Yazar Şinasi'nin türettiği
yeni bir sözcüktür. “Edep” sözcüğü içinde
Elazýð Barosu Dergisi 37
 “ahlak” anlamını da taşır, hukukun da ahlakla
bağı bulunmaktadır.
Suç ve Ceza'nýn yazarý Fyodor Mihayloviç Dostoyevski
Hukuk eğitimi, yalnız yasaların öğretil-
mesi demek olmamakla birlikte, hukukun bireyi
genel ve soyut kurallar içinde değerlendirdiği,
yasaların genel olduğu, herkes için aynı uygu-
landığı, edebiyatta ise insanın genelden uzak-
laştığı durumlar önem taşır. Hukuk neden (saik)
ile değil eylem ile ilgilenir, neyi ve neden yaptığı-
mız değil, ne yaptığımız ve nasıl bir sonuç
çıktığının yanıtını arar. Yazın, insanı yargılama
yerine anlamaya çalışır. Dostoyevski'nin Suç ve
Ceza'daki kahramanı Raskolnikov'un, edebiyat
için ilginç kişiliği ve yaşamı önem taşır, Yapıtta,
Raskolnikov değil toplum sorgulanır ve
yargılanır.
Çağdaş hukukta, yasa uygulayıcıya (yar-
gıca) bazı esneklikler tanınmıştır. İnsanı, insan
boyutunda düşünebilmek için, eylemin yanı sıra,
kışkırtma araştırması, akıl sağlığı incelemesi,
bilirkişilik yolu gibi araçlar, insansal özelliklerin
de göz önüne alınabilmesi için oluşturulmuştur.
Hukuk, çok kişi için teknik, suçluları ya da
çekişmeli konulara girip çıkan kişileri ilgilen-
diren, ürkütücülük ve yabancılık duyulan bir
olgudur. Yazın ise, toplumda daha bilinen ve
benimsenen bir daldır. Oysa, bizler, yaşam için-
de, yazından çok hukuk ile iç içeyiz. Her gün hu-
38 Elazýð Barosu Dergisi
kuk tarafından tanımlanmış yaptırımlarla karşıla-
şır, hukukça belirlenmiş sınırlar içinde, arada da
dışında dolanırız. Anlatım özgürlüğü ve öteki
hakların işleyişi, ceza hukuku açısından yazın
yapıtlarıyla ilgili sınırlar ve yaptırımlar, yapıtın
yasalar karşısındaki konumu, yasalarda “suç”
olarak tanımlanmış öğeler taşıyıp taşımaması,
yazın yapıtlarının niteliği, düşünsel haklar, yapıt
sahipliğinin sağladığı haklar, basın hukuku ve
yaptırımları, borçlar hukukunda tanımlanmış ki-
mi sözleşmeler, suç bilimi ve yazın ilişkileri, ya-
zın yapıtlarının suçbilim açısından incelenmesi,
hukukçuluk mesleğini yapan şair ve yazarlar,
hukukçuluk mesleğinin edebiyatçılık üzerindeki
etkileri ve yazınsal dallara yayılma düzeyi, yazı-
nın bir “konu” alanı olarak hukuka bakışı, adliye
ve infaz kurumlarının yazın diliyle anlatımı, ce-
zaevlerinde ve tutukevlerinde üretilen yazın
yapıtları, sürgün yazını ve sürgün yazarları, yazar
ve ozanların, yönetsel erk ile olan çelişkileri ve
karşılaştıkları yasa içi ya da yasadışı uygula-
malar... Görüldüğü gibi, hukukun yazına bakışı
da, yazının hukuka bakışı uzun uzadıya karışık
konular.
Victor Hugo
Victor Hugo'nun “Sefiller”i, Dosto-
yevski'nin “Suç ve Ceza”sı, Tolstoy'un “Diriliş”i,
“suç”u kamusal mahkemelerden önce kişilerin iç
dünyasında yargılarlar. John Steinbeck'in
“Fareler ve İnsanlar” ı.. Bir çiftçi olan ama en güç
anlaşılır yapıtların yazarı William Faulkner'ın
romanlarının çoğu kişiyi yargılamadan önce,
savcılık araştırması yapar gibi sürer ve sonuçta
suçun oluşmadığına (takipsizlik) karar verir. Bir
avukat olan Franz Kafka'nın “Dava” ve “Duruş-
ma” adlarıyla çevrilmiş romanı ise ne kovuşturur,
ne de takipsizlik kararı verir; adliye işleyişine bo-
yun eğse de gerçekte, tepki tohumları eker, ken-
disi duyduğu güçsüzlükten olsa gerek, sizi o
tohumla yeşermeye çağırır.
Ülkemiz koşullarında yazarlığı ya da ozan-
lığı, tek başına bir meslek olarak götürebilmek
olanağı çok olmadığından, ozan ve yazarlarımı-
zın büyük bölümü geçimlerini, yazın dışı meslek-
lerden sağlamak zorunluluğu içindedir. Bu tür
meslekler arasında hukukçuluğun, çok sayıda
yazar ya da ozanı, kendisine çekmiş olduğunu
görüyoruz. Gerek hukuk eğitiminin, gerek mesle-
ğin “serbest” çalışmaya yatkınlığı, toplumsal
bilime ilişkin meslekler arasında hukukçuluğun
en önde olması, hak ve hukuk arama savaşımının,
amaçlarıyla aynı eksende olması , ozan ve yazar-
ları çeken etkenler olsa gerek. Hukukun yazınla
ters düşen yanları; hukukçuluk mesleğinin ede-
biyatın da çok gerek duyduğu “zihinsel çaba” ya
dayanması ve “okuma gücü” nü ve zamanı tüket-
mesi, insanları hukuk önünde gerçek yüzleriyle
tanıması, hak hukuk savaşımının hukuk düzeni
içinde ne denli göreceli kaldığının ayrımı, siyasal
güç ve güç odakları karşısında hukukun düştüğü
kimi çözümsüzlüklerin yaşattığı düş kırıklıkları
olarak göze çarpmakta.
Bir zaman, romanlarda, özellikle de “acıklı
olay” (dramatik) işlemenin gözde olduğu dönem-
lerde, hukukçuluk mesleğinin yazarlara gözlem
ve konu sağlayacağına inanılırdı. Dava dosyala-
rından konular çıkaran hukukçu yazarlar oldu.
Ancak, hukukçu yazarların önemli bir bölümün-
de yapıtlarını doğrudan mesleksel gözlemden
çıkartmak ve konularını oradan devşirmek eğili-
mi yerine, genelleyici anlatıma eklemleme özel-
liği daha ağır basmakta.
Hukukçular yapıtlarında, mesleksel bakışı
önemli bir yoğunlukta kullanmaz. Hukuk mesle-
ğini sürdüren öykücü ve romancılar, örneğin İl-
han Tarus'un ve Demir Özlü'nün yapıtlarında ol-
duğu gibi, başkişisi hukukçular olan yapıtlar ya-
zılmışsa da, yazarı da, başkişisi de hukukçu olan
birçok yapıtta, onların hukuk uygulamasından
çok, ağırlıklı biçimde bir insan ve bir aydın olarak
yaşadıklarını okuruz Yıllar önce TRT'de dizi ola-
rak gösterilmiş, Mithat Cemal'in “Üç İstanbul”
romanında “Avukat Adnan”ın hukukçuluğa,
hukukçulara ilişkin gözlemleri karşımıza çıksa
da, romanın değeri ve önemi dönemin aynası ol-
ma özelliğinden ileri gelir. Yazar Mithat Cemal'in
hukukçuluğunun önemli bir bölümü noterlik
görevi ile geçmiştir. Noterlik mesleğinden gelen
yazar ve ozanların az olması, bu meslekte çalışan
kişilerin sınırlı sayıda oluşuyla ve yargıçlık,
savcılık, avukatlık gibi öteki dallara göre daha az
yeğlenir oluşuyla ilgili. Yine, yargıçlık ve savcı-
lık yapmış ozan ve yazarların sayısı avukatlık ya-
pan ozan ve yazarlardan daha az. Bunda hem
meslekte görev alan hukukçu sayısı azlığı hem de
“devlet görevlisi” olmanın getirdiği kimi sınırla-
malar etkili. Aynı durum, hukuk eğitimi görüp,
hukukla ilintili ya da ilintisiz diğer kamu görevle-
rinde çalışanlar için de söz konusu. Avukat ozan
ve yazarlarımız ise çok sayıda. Arada, hukuk
eğitimi görüp de hukukla büsbütün ilgisiz işler
tutmuş yazar ve ozanlarımızı da saymamız gere-
kiyor. Örneğin Tarık Buğra, Tıp, Hukuk, Edebi-
yat eğitimi almışsa da hiçbirini tamamlayama-
mıştır. Oktay Akbal da böyledir.
Tarihsel sürece baktığımızda ise, Divan
Şiirinin en büyük ozanlarından bir din adamının
oğlu olan Mahmud Abdulbaki ya da bilinen adı
ile Baki bir kazaskerlik ve kadılık yapmış bir
büyük ozandır. Gerek kadılık görevi ve gerekse
de aile yapısından, yaşamında hiç içki içmeyen
Baki'nin şaraplı ya da meyhaneli şiirleri sayıla-
mayacak denli çoktur. Bu yüzden, yazdığı bu tür
şiirlerinde sıkça, divan şiirinin geleneğinin içinde
özel anlam taşıyan (mazmun) ve gerçeği dışında
anlam taşıyan (mecaz) sözcük ya da tümceleri
kullanan Baki'nin bu dizeleri büyük sorunlara yol
açmış ve Tanrıya inançsızlıkla (kâfirlik) suçlan-
masına ve çok istediği şeyhülislamlığa yüksele-
memesine yol açmıştır. Çağdaşı olan ve yine ba-
bası kadı Ataullah olan ve artık bir atasözü olmuş
“yanlış hesap Bağdat'tan döner” sözünü de yara-
tan ozan Nev'î de Bağdat kadılığına atanmış ama
Elazýð Barosu Dergisi 39
 şehzade hocalığı görevini terk etmemiş ve bu
Orhan Kemal
önemli görevi kabul etmemiştir. Lale Devrinin
önemli şairi Nedim, Sünbülzâde Vehbi gibi bir-
çok kişi Osmanlılarda kadılık yapan şairlerdir.
Asıl adı, Kemalpaşaoğlu Şemsettin Ahmet olan
İbni Kemal de şeyhülislamlık yapmış bir hukuk-
çu ozandır.
Batıda da çok eski tarihlerden bu yana
hukuk yazın ilişkilerine değinildiğini söylemeli-
yiz. Hatta Platon, Aristotales gibi eski Yunan filo-
zoflarının yapıtlarında da hem yazınsal hem de
hukuksal çok söylemlere rastlamaktayız.
Cumhuriyet dönemiyle sınırlı tutarak
yazınımızda hukukçularını andığımızda ise
anımsayabildiklerimiz uzun bir liste olmuş du-
rumda: Fuat Köprülü, İbrahim Alaettin Gövsa, İs-
mail Habib Sevük, Mehmet Behçet Yazar, Mithat
Cemal, Burhan Felek, Samet Ağaoğlu, Orhan
Seyfi Orhon, Hamit Macit Selekler, Aka Gündüz,
Şevket Rado, Ümran Nazif, İlhan Tarus, Oktay
Rifat, Niyazi Akıncıoğlu, Necati Cumalı, Gülten
Akın, Demir Özlü, Necip Alsan, Vüs'at O. Bener,
Erhan Bener, Tektaş Ağaoğlu, Orhan Hançer-
lioğlu, Muvaffak Sami Onat, Ziya Osman Saba,
Asaf Halet Çelebi, Çetin Altan, İlhan Selçuk,
Özellikle yirminci yüzyılın başlarında
Uğur Mumcu, Zeyyat Selimoğlu, Ercüment Uça-
hukuk eğitimini tamamlayan kimi adların, sözge-
rı, Turhan Oğuzbaş, Şemsi Belli, Nüzhet Erman,
limi Fuat Köprülü'nün, Mehmet Behçet Yazar'ın,
Aysel Alpsal, Ayhan Bozfırat, Berin Taşan, Ke-
İsmail Habib Sevük'ün, edebiyat öğretimi alanın-
mal Burkay, Ferit Öngören, Şinasi Özdenoğlu,
da çalışmayı seçmeleri de hayli ilginç. Bazen ge-
Celal Çumrah, Halil Kocagöz, Mustafa Necati
çim şartları gereği, bazen uyumsuzluktan, bazen
Karaer, Rasim Özdenören, İsmet Kemal Kara-
düş kırıklığından “hukuktan terk” çok sayıda ya-
dayı, Çetin Yetkin, Subutay Hikmet Kara-
zar ve ozan da var.
hasanoğlu, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Erdal
Öz, Selçuk Baran, Müştak Erenus, Faruk Sayılan adların edebi emekleri akıldan
Ergöktaş, Ceyhun Can, Onay Sözer, Yiğit Okur, geçirildiğinde, hukukçuluk mesleğinin öykü ve
Necati Haksun, Ebubekir Eroğlu, Metin Önal romanı daha çok etkilediği, şiiri ise daha dolaylı
Mengüşoğlu, Tahir Abacı, Turgay Fişekçi, Akif biçimde etkilediği söylenebilir. Bu da anlaşılır bir
Kurtuluş, Behçet Çelik, Taner Ay, Teoman Ergül, durum; çünkü şiir doğrudan bir “sorunsal” üstüne
Adil Giray Çelik, Veysel Gültaş, Sabri Kuşkon- kurulmaz, bir “konu”yu eksen almaz, imgelerle
maz, İrfan Yıldız, Adalet Bakanlığı da yapmış yol alır. Yine de kimi şair hukukçuların metinle-
Hikmet Sami Türk, Faruk Erem, Yargıtay Baş- rinde meslekleriyle ilintili doğrudan ya da dolaylı
kanı Sami Selçuk, Mebuse Tekay... Bu adların bir öğelere rastlamak mümkün.
bölümünün hukuk eğitimi görmekle birlikte, hu- Hukukçu şairlerin şiirlerini toplayan
kuk dışı alanlarda çalışmayı yeğlediklerini de antolojiler de zaman zaman düzenlenmiştir. Son
eklemek gerek. yıllarda Adil Giray Çelik ve Veysel Gültaş adlı
yazarlar bu tip antolojiler yayımladılar.

40 Elazýð Barosu Dergisi

 Şunu da özellikle anmalıyız ki, hukukçu
olmayan şair ve yazarların yapıtlarında da,
hukukla ilgili bölümleri görmek mümkün. Yazın-
da suçbilimi ile ilgili konular, okurun ilgi göstere-
ceği türden oldukları için öteki konulardan bir
adım öndedirler. Yazın sanatçılarının, hukuka ilgi
göstermesi, anlatım, yapıt oluşturma, olay
örgüsünün kolay ve çekiciliği nedeniyle hep var-
dır. Hele de, aydınlarının, ozanlarının, yazarları-
nın önemli bir bölümünün yazıp çizdikleri ve
söylediklerinden dolayı adliye ile, infaz kurum-
larıyla iç içe yaşamış oldukları anımsarsak. Bu
durum hem onları sıkı bir “hukuk işleyişi göz-
lemcisi” kılmış, hem sadece yapıtlarını değil,
doğrudan yaşantılarını “hukuksal inceleme ko-
nusu” yapmıştır… Yapıtlarında, özellikle cezaevi
ortamını içeren sayısız görüntü öğesi bulabilece-
ğimiz Nâzım Hikmet, şiirlerindeki gücü, cezaev-
lerinde tanıdığı sıradan insanların yaşamlarından
almıştır ; cezaevinde ve dışarıda baskı içinde
geçirdiği yaşamıyla, yalnız yazın tarihçilerinin
ve eleştirmenlerin değil, uğradığı kovuşturma-
larla ayrıca hukukçuların da “konu”su olmuştur.
Davaları; Mehmet Ali Sebük ve Atilla Coşkun
gibi iki hukukçunun kitaplarında da ele alındı.
Halikarnas Balıkçısı, Sabahattin Ali, Aziz Nesin,
Rıfat Ilgaz, Orhan Kemal, Kemal Tahir, Yaşar
Kemal, Kerim Korcan, Çetin Altan gibi hukukla
ilgili anlatıları geniş ölçüde cezaevi ortamı içinde
oluşturmuş yazarlarımız da var. Sözgelimi, bir
kişiyi öldüren Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın yaşa-
mında hukukun ve davaların “yazgı belirleyici”
düzeye yükseldiğini görmek mümkün. Kendisi
bu suçtan idamla yargılandığı gibi, cezaevinde
idam cezasına çarptırılmış köylü askerlerin dra-
mını anlatan yazısından dolayı da ayrıca İstiklâl
Mahkemesi'ne gönderilmiş, bir kez daha idam
korkusuyla yargılanmış ve sonunda onu “Mavi
Sürgün” ve adını “Halikarnas Balıkçısı” yapan
Bodrum serüveni böyle başlamıştır. Kemal Ta-
hir'in romanlarında ise, “avukat kâtipliği” yaptığı
gençlik yıllarından ilginç gözlemler buluruz.
Sözgelimi “Yol Ayrımı” romanındaki Avukat tipi,
onun yazıhanesinin betimlendiği bölümler çok
güzel anlatılır. Daha çok cezaevi anıları niteliğin-
deki “Karılar Koğuşu” romanında yazdığı dilek-
çelerle ve uyguladığı yöntemlerle idamlık Ha-
nım'ı kurtarmaya çalışan bir gazetecinin, bize
aktarılmasında yazarın hukuk dünyasına
yakınlığının izleri görülür. Yaşar Kemal'in anla-
tım gücünün Kadirli'de arzuhalcilik yaptığı gün-
lerden geldiğini kendisinin bir söyleşisinden
işitmiştik. Yine, Sait Faik'in “adliye muhabirliği”
yaptığı dönemdeki yazılarını toplayan “Mah-
keme Kapısı”, bugün de keyifle okunan bir
hukuk-yazın buluşması örneği olarak anılabilir.
Orhan Kemal'in işçi ve işveren konulu önemli
yapıtlarının içerisinde de, çoğu kez bir avukat
kişilik yarattığını görmüşüzdür. Kaldı ki yapıtla-
rında avukat tiplemesine sık yer veren hatta “El
Kızı” adlı romanındaki başkişiliklerden biri de
bir avukat olan yazar Mehmet Raşit Öğütçü ya da
bilinen adıyla Orhan Kemal'in köken olarak Ela-
zığlı olan babası Abdülkadir Kemali Bey de çok
tanınmış bir avukat olup ilk mecliste milletvekil-
liği hatta kısa süre Adalet Bakanlığı da yapmışsa
da, Cumhuriyete karşı görüşleri nedeniyle, İstik-
lal Mahkemelerinde yargılanmış ve ne nedenle
ailesiyle gittiği Suriye'de yokluklar içerisinde öl-
müştür. Yine, Ahmet Hamdi Tanpınar'ın roman-
larından “Mahur Beste”nin kişiliklerinden biri,
aileye kalan mirası araştırırken "hukuk hasta-
lığı"na tutulur, kitaplar devirir, dilekçeler döktür-
meye başlar.
Yaþar Kemal
Elazýð Barosu Dergisi 41

Romaný da yazýlan Sacco ve Vanzetti davasý protestolarýndan bir görüntü.
Ozan ve yazarların hukukla ilişkisi sade-ce
“konu” düzlemiyle sınırlı değil kuşkusuz; on-lar
aynı zamanda “aydın” olmanın gereği doğrul-
tusunda, pek çok kez duruşlarıyla hukuksal so-
nuçlar doğuran ya da hukuksal işlemler üzerinde
etkili olan etkinliklerde bulundular. Nâzım Hik-
met'in yasal dayanaksız hükümlülüğüne, 12
Mart'ın yasalar zorlanarak verilmiş idam kararla-
rına, 12 Eylül'ün yasaya aykırı yönlerine direnen
aydınlar arasında yazar ve ozanların sayısı az
değildir. Dünya yazınında da, konuyla ilgili eser
vererek, bazen katılımsal etkinlikler yaparak bel-
li bir davayı etkilemiş edebiyatçılar var: Emile
Zola'nın el atmasıyla ünlenen “Dreyfuss Davası”,
uluslararası bir dayanışmaya dönüşen, bu arada
Howard Fast'ın romanına konu olan “Sacco ve
Vanzetti Davası”, Melih Cevdet Anday'a ünlü
şiiri “Anı”'yı da yazdırmış olan “Rosenbergler
Davası”, bu bağlamda anımsanabilir.
Ozan ve yazarlarımızın yaşadıkları hu-
kuksal sorunlar, gerek “anlatım (ifade) özgür-
lüğü” sorunları çevresinde, gerek yapıt yaratma
(telif) hakları sorunu çevresinde uzmanlaşan ki-
mi hukukçuların tanınmasını da sağladı.
Yine kimi hukukçular makale ve deneme
türü yazılarında sanat ve edebiyatla kesişmenin
ilginç örneklerini verdiler. Ayrıca davalarını
kitaplaştıran hukukçular da oldu…
Yazın; düşünceleri, duyguları ve insana
42 Elazýð Barosu Dergisi
özgü düş ve gerçeklikleri, doğadaki her varlığı ve
her şeyi algılamak ve sanatsal duyarlılıkla betim-
lemek ve şiirde olduğu gibi imgelerle anlatmak
ve aktarmak olarak tanımlanabilir. Yazınla uğraşanlar
da bir ressam, bir oyuncu gibi sanatçıdır. Yazının söz
ve yazı çizgisi ayrı olmakla birlikte, nitelik olarak ise
aynıdır. Hukukta da dili güzel kullanmak, dile ege-
menlik temel bir ilkedir. Bu nedenle hukukçuların ya-
zına büyük ilgisi belki de bundandır. Bir de insan iliş-
kilerinde, avukatın ya da hukukçunun zengin bir göz-
lem kaynağı vardır. Yazınımızda pek çok kez, yoğun
para kazanma, hırs, hile, iftira, suç üstlenme, kıskanç-
lık, öç alma, adam öldürme, cinsel suçlar gibi binlerce
tür duygu ve ilişkiden yararlanılarak yaratılmış başya-
pıtlar vardır.
Elazığ'da Fikret Memişoğlu, Kemal Bur-kay
gibi avukatlar yazınla yakından ilgilenmiş tanınmış
adlardır. Son slarak, hukuk ile yazın arasındaki bu
içiçelik nedeniyle hem hukukun yazınla olan ilgisi,
hem de yazının hukuka, hukuksal olaylara ilgisi
tükenecek gibi değildir. Tüm hukukçular, bu
nedenlerle yazınla ilişkili sayılmalı ve bu ilişki
sağlıklı, ilkeli, çağdaş, akla ve bilime inanan toplum
yapısına ulaşabilmemiz için kullanılan önemli
araçlardan biri olmalıdır.
1) Berna Moran- Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış
2) Mme De Stael- Edebiyata Dair
3) Tahir Abacı-Hukuk Edebiyat Davası
4) Hüseyin Öntaş-Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisinin Alt
Dallarından Biri Olarak Hukuk ve Edebiyat
5)Varlık Ocak 2006 Sayısı
Öykü
Gecenin Ýçindeki Adam
I.
Yalnızlık kadar, yalnızlığı anlatmak da o denli
zor. Biliyorum, bir başlangıcı vardır onun da, ama
başlangıcı yakalandığında zaten sonu gelecek
demek değil midir?
İşte o son; o son gibi uzanan gecenin, koyu
kopkoyu karanlığına bakıp, burada ben; üç katlı
bir evin en alt katında, olup biten birçok şeyi
anlamaya çalışıyorum.
Sigaradan çıkan dumanın kıvrımlarında, gi-
derek morlaşa morlaşa Zeynel Abidin'in hayaleti
yükseliyor. Ve Zeynel Abidin o mor dumanın ar-
kasında daha bir morlaşarak, bir gülün kuruyan
yaprakları gibi, boyun vurmuş bekliyor pence-
resinin önünde,
şafakla birlik
şafak kadar temiz
şafak kadar erken.
Sahiden, adı Zeynel Abidin miydi, yoksa tu-
tup da ona yakıştırdığım bir ad mıydı Zeynel
Abidin? Çok önemli değildi. Zaten hep yanıtsız
kalan soru yok muydu tüm yaşadıklarımızın ar-
dında? O sorulardan herhangi bir soruydu Zeynel
Abidin de.
Doğrusu, o günlerde her şeyde bir kavranıl-
mazlık vardı. Gördüğüm en küçük ayrıntıya tutup
bir takım anlamlar yüklüyor ve onu bir olayın
etrafında dolandırıp duruyordum kafamda. Önce,
her şey öylesine başlıyor, sonra büyüyor ve o
büyüdükçe, ben küçülüp kalıyorum karşısında.
Sanki bir düşlemin ortasındaydım.
Geceydi.
Karların, karanlığın içinden beyaz pulcuklar
gibi düşüşüne uzun uzun bakmıştım. Doğrusu bir
şeyler yazmış olmak için masanın başına otur-
muştum. Tek, ama tek düşündüğüm birkaç
Av. Ömer Serdar
sözcüğü bir araya getirebilmek. O denli zor ki,
yazacaklarımın derli toplu olmasını bile artık
düşünmüyorum.
Pencereden dışarısı çok farklı bir dünyaydı;
ve o dünyanın içerisinde önce bir ses, kendini
hissettirmeyecek kadar bayağı olan; sonra yük-
selen yükselen, kulak zarlarımı patlatacak kadar
yükselen o ses, Zeynel Abidin Zeynel Abidin di-
ye; büyüyen bir görüntü sonra, hayalet gibi, ama
korkutmayan, sevimli bir dost kadar cana yakın;
işte o, böylesine bir sesin çağrışımıyla gelip, yine
bir sesle yok olup giden, hem de tam yakalayaca-
ğımı sandığım anda... Tutup görüntüsünü resmet-
meye çabalarken, kâğıt üzerinde çiziktirip bırak-
tığım karalamalar karalamalar karalamalar...
Zeynel Abidin, her gün yolumu tıkayan bir
varlık mıydı, yoksa yaşadığımız dünyanın
yalnızca küçük bir ayrıntısı mıydı? Ya da, tüm
bunların ötesinde yalnızlığıma eşlik eden biri-
lerini beklerken ben, tutup da Zeynel Abidin'i mi
yaratmıştım kafamda? Doğrusu da bu belki. Çok
beklemiştim. Her gün bir sonraki güne
ulanıyordu bu beklentilerle. Ama değişmeyen
şuydu: Her an son kez yaşanıyordu, geride ise
sadece soluk renkli fotoğraflar kalıyordu.
Deminden beri bunca uğraşıma rağmen hala
yakalayabilmiş değilim, bir sözcük dizisi.
Masamda dağınık halde duran kitaplardan birinin
sayfalarını karıştırıyorum. İşte o an, sanki bütün
ışıkların aydınlattığı yüzler birden kararıyor ve
karşımda Zeynel Abidin beliriyor; bu kez
görmeyen gözlerini boşluğa dikmiş "Yavrum
Ayşe... Yavrum Ayşe... Yavrum Ayşe…” diye
figan koparan sesiyle bağırıyor. Susunca, ses-
sizlik birden her şeyi kucağına alıyor. Sonra ilk
ses yine ondan çıkıyor ve seslerimiz boşlukta
Elazýð Barosu Dergisi 43
 çakışıyor.
İşte böyle, her şey bir anda olup bitiyor;
umulmadık, serinkanlı ve kendini hissettirme-
yecek kadar bayağı. Oysa günler geçiyor, oysa
her an biraz daha eskiyoruz, oysa tik tak diye
yaklaşıyor ölüm de, ve tik tak diye yaklaşıyorken
ölüm de, kulaklarımı tırmalayan Zeynel Abidin,
Zeynel Abidin sesleriyle kavranılmaz oluyor
ölüm de, ama şimdi gerçek olan yaklaşan saat, ve
gerçekten şimdi masamda tik tak derken saat.
Derken saatler de değişmişti birden. Eski tik
takların yerini, bir hristiyan mahallesinin sakin-
lerini sabahın mahmur uykusundan uyandıran o
taciz edici kilise gonglarının sesine bırakmıştı. Ve
insanlar
Derken insanlar da değişmişti birden. Tik tak
diye uygun adım ve birbirlerine tutkulu yürüyor-
larken, şimdi bir gong sesiyle dağılmış kalabalık-
lar kalabalıklar kalabalıklar...
Kuşkusuz, bunlar değildi anlatmak istediğim.
Dün erken saatlerde eve döndüğümde, rüzgar
bıçağın çıplak bir vücuda işlemesi kadar hırçın-
dı. Güneş o ölümcül ısısını dünyadan çekmişti.
Kış başlamıştı. Oturup karın yağışına bakmıştım
uzun uzun.
II.
Gün ağarmaya başlayınca, ilgiler hep başka
yöne dağıldığı için pek farkedilmez. Kent, düşler
çukurunda kaybolmuş insanların altında dönüp
dururken, neden sonra bir çığlık gibi yükselen va-
pur seslerine, insan sesleri, koşuşturmalar eşlik
edecek; o bakire havanın sessizliği bozulurken,
bir çocuk uykusunu bölecek belki de; saksıda
açılmış bir gül, üzerine konan ilk tozu ilk öpücük
bilip, artık ben de bozuldum, artık ben de bozul-
dum diyerek, rengini çalan o kalın dudakları kıs-
kandıracak. İşte yine öyle bir sabah, müşfik bir
anne gibi kollarını açmış bekleyen.
Ama yaşlı adam, sabah, namazını kılıp sec-
cadesini sandalyesinin üzerine koyduktan sonra,
pencere kenarına oturmuş, günü bir bıçak gibi
kesen o çok sesli koraya kulak kabartmış bek-
44 Elazýð Barosu Dergisi
liyor, Sümbülçıkmazı Sokağı'nın yıkılmaya yüz
tutmuş üç katlı evinde.
Yaşlı adam, İstiklal Harbi'nde gözlerini
kaybetmiş; geç evlendiğinden dolayı ancak iki
kızı olabilmiş, (Biri henüz onsekizinde Ayşe,
diğeri ise yirmiikisinde Asiye.) çok isteyip de,
Allah'ın bir türlü nasip etmediği bir oğlan çocu-
ğuna hasretken, biricik koltuk değneği eşini de
kaybetmiş; göremediği için sadece dokunabildiği
her nesnede ondan izler arayan ve her çağrışım
halkasında kendisini, evliliğin ilk günlerindeki
gibi bıçkın ve güçlü erkek gören biriydi. Annenin
ölümünden sonra, Ayşe ve Asiye'nin babalarıyla
bağlantıları, sadece aynı evi paylaşmaktan öteye
geçmiyordu. Kızların sağlıksız yapılarının gize-
mi bu ölümle başlamıştı.
Her gün olduğu gibi, çıkmalı evin pencere ke-
narında oturuyordu ihtiyar. Günlerdir görmeyen
gözlerini belli bir noktaya dikmiş, bildik bir sesi
yakalamaya çalışıyordu. Sanki, mukadder bir
felaketin kendisini çok yakın bir zamanda gelip
yakalayacağını biliyor gibi uzun uzun düşünce-
lere dalıyordu.
Sabahtı. Radyoda kısa haberler başlamıştı.
Yaşlı adamın dış dünya ile tek bağlantı aracı bu
radyoydu. Bir an öylece haberlere takılıp kaldı.
Sonra ellerinin duyarlılığını kullanarak radyoyu
kapattı. Küçük kız Ayşe, hâlâ dönmemişti. Asiye
ise deminden beri öteki odaya kapanmış çıkma-
mıştı. Oysa ihtiyar, biraz önce bir kaç kez Asiye
Asiye diye seslenip durmuştu. Asiye duyma-
dığından mı, yoksa sürekli tekrarlana tekrarlana
artık kanıksamış olduğundan mı, bir türlü karşılık
vermemişti. Babası tekrar seslenmişti:
Asiye... Asiye, kızım.
Ne var? Ne oluyor yine?
Bir şey yok, şey... şeyi soracaktım.
Neyi soracaktın?
Ayşe'yi kızım. Ayşe'den haber yok mu?
Yeter artık, usandım. İkinizin de canı cehen-
neme.
Öyle konuşma kızım, n'olursun.
Kızın kadar taş düşsün kafana, senin kızın
değilim ben.
 Tamam, tamam. Bir daha sormam artık, bir
daha sormam.
………
Buraya gelsene. Ne yapıyorsun içerde?
Ölümünü bekliyorum, ölümünü.
Ahh kızım, zaten bu halimle ölüyüm ben.
Geberirsin inşaallah.
Allah'ım Allah'ım diye yalvarıyordu ihtiyar,
naylon doksandokuzluğunu tek tek çekerek. Ka-
fasına vurulup gözlerinin kapandığı güne lanetler
yağdırmıştı içinden.
Az önce banliyö treni çığlık gibi bir ses çıka-
rıp geçmişti.
Dün, İbrahim'e inmişti ihtiyar. Daha kaç ay
olmuştu İbrahim bu evin alt katına taşınalı. Ama
bir anda, ev sahibi baba ve kızlarıyla yakın aile
dostu olmuşlardı sanki. Bu yakınlıktan cesaret
alan ihtiyar, sık sık iner olmuştu alt kata. İbrahim
gittikçe artan bu ziyaretlerden sıkılıyordu ama
sonuçta o da, ihtiyar kadar yalnızdı bu evde.
İşte, dün de öyle yapmıştı; gelip saatlerce
oturup anlatmıştı. İbrahim sıkkınlığını bir kaç
kez ima etmeye çalışmıştıysa da, bir türlü ihtiyarı
susturmayı becerememişti. Sonra, içinden ona
acımış ve çay yaparak birlikte içmişlerdi. Ayşe
bugün de dönmedi demişti İbrahim'e. İbrahim
zavallı ihtiyarın yüzündeki burulan anlatımı gör-
memek için sürekli bakışlarını ondan kaçırmıştı.
Oysa o sürekli konuşmak istemişti; saatlerce
anlatmıştı, radyoda dinlediği haberlere yorumlar
getirmişti yanlış anlamalarına bir çok yanlışlıklar
da katarak; sanki öfkesini göremediği karşı du-
varlara haykırırcasına, n'olacak sonumuz İbra-
him n'olacak sonumuz demişti; İbrahim susup
dinlemişti, biraz da ihtiyardaki değişikliği
farkederek, arada bir ya ya demişti; yalnızca bunu
ama, yalnızca bunu demişti hiç bir yanlışı dü-
zeltmeden içerisini korkunç bir kasvet kaplamış-
tı. Sonra sessizliği bozan yine ihtiyar olmuştu.
Ondokuz yaşındayken kaçmıştım o gavu-
relinden, diye başlamıştı.
Nereden, nereden amca, demişti İbrahim.
Şey ... oradan. Daha bıyıkları yeni bitmiş toy
bir delikanlıydım.
Peki sonra, sonra demişti İbrahim.
Kaçtım. Kaçtığım gibi geldim.
Niçin ama, nasıl? demişti İbrahim.
Kalsam, onlara köle olurdum evlat köle. Peki
sonra -demişti İbrahim.
Geldim. Sonra savaş, o cephe, bu cephe.
Hangi savaş, ne cephesi, -demişti İbrahim.
Uzun, çok uzun bir savaştı.
Hiç bir şey anlamadım, ama ... -demişti
İbrahim.
Kuvva evlat. Kuvva-i Milliye yani. Biz
ordayken ...
Demek sen.de, Kuvva haa ... -demişti
İbrahim.
Ya ya, hem' de kırk yaşına kadar.
Sonra amca, sonra -demişti İbrahim.
Sonrası kötü evlat. Savaş bitti, Mahkeme ...
Ama savaş doğu cephesi -demişti İbrahim.
İstiklal Mahkemesi ...
Bir dakika, kafam karıştı -demişti İbrahim.
Gözlerim kapandı. Kör oldum. Şimdiki gibi.
M……………………………
Sopalarla kafama vurdular. Kör oldum.
Bunu söyledikten sonra ihtiyar susmuştu.
İbrahim, yaşlı adamın düzensiz çağrışımlarla an-
lattığı çok şeyi anlamamasına karşın ona acı-
mıştı.
İşte böyle... Pencere pervazı, yaşlı adam ve acı
bir üçgendi. Pencere dünyaya açılmış geniş bir
çerçeveydi. Ama ihtiyar için bu çerçeve, sadece
seslerle algılanılıp ve o seslerin çağrıştırdığı an-
lamlarla imgelemde kurulan bir dünyaydı. Bir
gün, çok gürültülü bir sesle yığılıp kalacağına
inandırmıştı kendisini.
Sarı doksandokuzluğunda bir tur yine döndü
ihtiyar. Oysa defalarca, Asiye Asiye, yalnız
bırakma küçük Ayşe'yi, yalnız yapamaz demişti.
Asiye ise onsekizine gelmiş bir kızın, artık özgür
ve bireysel kararlar verebileceğine inandırmıştı
kendisini.
Asiye yirmiikisinde genç bir kızdı. Güzeldi.
Sarı, sapsarı saçlarının altında bir boncuk gibi
duran mavi gözleri vardı. Birçok bakışı bir anda
büyülemeye yeterdi gözleri. Gazetelerin en çok,
magazin ve cemiyet haberleri sayfalarını okurdu.
Bir türlü çok paraları olmamıştı. Kimileyin
Elazýð Barosu Dergisi 45
 saatlerce başını yastığa dayayıp içerlemişti bu dosuzluğunu cebine koyup yerinden kalktı. Kapı-
hallerine ve ağlamıştı sesli, seslice. Babası ya doğru yürürken, gören göz kadar iyi bilmesine
yanına gelince, etrafına lanetler yağdırıp odayı karşın, yine de ayakları basacağı yeri güvenle
terk etmişti. Birçok kenar mahalle kızı gibi, nice bulmuyordu.
sabahlar pencere kenarlarında, peri masallarında
karanlığın içinden çıkıp gelen o eşsiz prensi o da III.
bekleyip durmuştu. Beklediği o eşsiz prens gel-
memişti ama, bir kaç defa hiç tanımadığı erkek- Geceydi.
lere çöpçatanlık yapan kadınlar gelip gitmişlerdi Karların yağışına uzun uzun bakmıştım.
evlerine. Asiye ise, inadına allanıp pullanıp kendi
İstanbul'un bunaltan karmaşasından kaçıp
prensini kendi aramıştı caddelerde. Ama her
kurtulmaya çalıştığım zamanlarda, İstanbul için-
akşam eve umarsız dönünce, aynalara bakamaz,
de, taşra kültürüyle biçimlenmiş o kenar mahalle-
geçip karşısında saçlarını dağıtamaz olmuştu.
lere giderdim. Sokakları öylesine dardı ki, karşı-
Şimdi Asiye, öteki odada tozlanmış fotoro- lıklı dirilmiş evlerin pencerelerinden elini uzat-
manları ayıklayıp bir kenara atıyordu. san ötekine değecek gibiydi. O dar sokaklarda ço-
Asiye, Asiye kızım, İbrahim diyor ki... cuklar akşama kadar oyun oynarlardı. Gittikçe
Başlama yine n'olursun. örneği tükenen bu yerlere, sanki beni çeken gi-
Ama kızım, Ayşe... zemli bir güç vardı.
Yeter, yeter artık; bıktım ikinizden de. Her defasında, o çıkmalı evlerden birinin pen-
İbrahim diyor ki, karakola haber... cere kenarında, yaşlı bir adam görürdüm. Göz-
Kurtuldu işte, kurtuldu, bırak peşini. leri, sanki çakılıp kalmışçasına belli bir noktaya
Kurtulmadı kızım, kurtulmadı o... bakardı. Bilmiyorum, belki, gerçekten görmü-
Bırak onu da, sen kendi haline bak. yordu gözleri. Ama kırışan yüz hatlarında yılların
… birikimi bir acıyı görürdüm ben. Sanki o pence-
Asiye, babasının bulunduğu odaya gelmişti. renin kenarında, sürekli ertelenen bir ölümü bek-
İhtiyar kızının sesini, şimdi daha yakından duyu- liyordu.
yordu. Ve bir gün, terler içerisinde yatakta o ihtiyarın
Kurtulmadı kızım, kurtulmadı o, biliyorum. gür sesiyle uyandım. Pencereden, ellerini iki
Biliyorsan, niye bana soruyorsun. yana açmış avazı çıktığı kadar bağırıyordu. Boş-
luğa doğru yükselen sesi sanki birilerini çağırıyor
Ama ben babayım kızım...
gibiydi. Günlerce, sesi çınlayıp durdu kulakla-
Keşke olmasaydın, bu rezilliği de çekmezdik
rımda.
biz.
İşte böyle…
Ne var halimizde; n'olmuşki...
Önce, adına Zeynel Abidin dedim.
Sus Allah aşkına, yeter yeter yeter...
Sonra, onu bir takım olayların etrafında do-
Bu ses, bir kaç kez yankılandı ihtiyarın kulak-
landırıp durdum.
larında. Bir türlü kavrayamıyordu, kendi canın-
dan bir parça olan bu insanların kendisine asi ol-
masını. Bu günleri yaşamaktansa, bir an önce,
ölümün kendisini alıp götürmesini diliyordu
Allah'dan. .
İhtiyar hiç bir şey söylemeden öylece bekledi.
Bir şeylerin geri dönmemecesine geçip gitti-
ğini düşündü.
Dışarıdan çocuk sesleri gelmeye başlamıştı.
Belli ki, vakit epey ilerlemişti. Sonra sarı doksan-

46 Elazýð Barosu Dergisi

Öykü
Kül Rengi Hikâyeler - 2
Gece Meseli
“Anımsayabildiğim kadarıyla bütün zorlu
çabalarım Mieza'da bir bahçede başladı.” dedi
seyyah. “Geceler boyu hangi karabasanlarla içli
dışlı oldum ki, güneşe düşman olarak uyanıyo-
rum! Kelimeler bütün kırılganlıklarına rağmen
merhametlidirler her zaman, nahif gerçeklikle-
riyle bizi kandırır ve teselli ederler.” dedi. “Tiren
Denizi'nin sularında, düşüşlerin ve hayatın sezgi-
sine kapalı şefkatli bir ada arayan yitik bir gemi-
nin öyküsüyle, Golgota'da kendi ölümünü hızlan-
dırmak uğruna kendi gammazıyla anlaşan bir
kralın öyküsünü henüz dinlemiştim. Kediler
çömleklere ve sepetlerine gizleri keşfetmenin
hep aynı masumluğu ve merakıyla giriyorlardı.
Gerçek, daha az gösterişliydi belki ama düşleri
oluşturan o seyrek maddeyi işlemenin insanın
üstlenebileceği en güç iş olduğunu da az çok kes-
tiriyordum o zamanlar. Dünyanın sınırını, okya-
nusun dalgalarını hayal ediyordum. Gün doğu-
munun ve gün batımının arkasında ne olduğunu
bilmek; iyinin ve kötünün ötesini, bahçenin öbür
yanını görmek istiyordum.” dedi. “O sessiz saat-
lerin nahifliği ve gizliliğinde, daha derin bir düşe
girmek için uyanmıştım. Düşümde tonozlu bir
odadaydım ve odanın tepesi karanlıktı, sonunda
karabasan denen o yılgının içinde buldum kendi-
mi. Kabil baltasıyla ortalıkta geziniyordu. Masal-
Av. Ýlhan Karadað
Ve açıkça ağır ve acılı yeryüzüne adadım yüreğimi
ve kutsal gecede, sık sık, kendisini ölünceye dek
bağlılıkla, korkusuzca, ağır yazgı yüküyle seveceğime,
gizemlerinin hiçbirini küçümsemeyeceğime söz verdim.
Böylece, ölümlü bir bağla bağlandım ona.
Empedokles'in Ölümü - HÖLDERLİN
Meryem K. ve Selahattin Ü:'ye
ların esrarlı ve sakınımlı dünyasından, yasaların
akılcı ve soğuk dünyasına böylece geçmiştim.
Etin yumuşak balçığı, Kabil'in safir baltasının
gölgesiyle tarazlanmıştı artık. Tamamlanmamış-
lığın ikliminde, kanlı şakalar, zamanın mezbaha-
ları, insanlığın en aşağı katmanlarıyla yüzleş-
mem böylelikle başladı.” dedi.
Akelia şehri, tecimenler ve gezginlerle dolup
taşan, envai malın alınıp satıldığı bir kentti ama
savaşın yılgılarına yakıştırılmıştı nedense. Li-
man, Etrüsk ve İber topraklarında satılacak olan
kumaşları, baharatı ve kokuları yüklemekte olan
gemilerle doluydu. Coşkulu çalışmaların uğultu-
su ve köle satıcılarının bağırışları, hüzünlü bir
yazgıya sahip güçlü adamların açık artırmayla
satıldığını gösteriyordu. “Ve ben sesin büyüsünü
bozan bir atlıyım yalnızca ve geçmişimle ilgili
pek çok şeyi anımsamıyorum.” dedi seyyah. Ka-
file, köleler, teşrifatçılar, çengiler, flütçüler, kâ-
hinlerle yürüyen bir kenti andırıyordu. Ulu
Lübnan sedirleri ve düğümlü dallarıyla yüzyıllık
incir ağaçları ardındaki yoldan şehre girdi. Yaz
dönencesinin sabahını kutlamak için insanlar
geceden hazırlığa başlamışlardı. Şehrin iç
tarafları, eskil yangınlarla yok olmuş, yoğun,
akışkan ve donuk bir ateş tapınağını andırıyordu.
Sabahki infazın coşkusu şehrin iç bölgelerinde
Elazýð Barosu Dergisi 47
 daha fazla hissediliyordu. Anibal hükümdarı
Berenice'de yargılanmıştı fakat cezası Akelia'da
infaz edilmişti bu sabah. Seyyah, benlikten
arınmış bir sofuluğun verdiği sarhoşlukla,
sokaklar boyunca yürüyordu. Daha az dehlizleri
ve kapıları olan bir yere götürüleceğini ümit
ediyordu ama Musevi tecimenler onu, ahşap
kaplamaları boyalı bir yapıya götürdü. Yapı
dışardan daha çok üst üste dizilmiş sıra sıra
bölmelerden, balkonlardan oluşan bir tek odayı
andırıyordu. Taraçalarda lavta ve timpani çalı-
nıyordu. Bahçe kapısından sonra birisi kırmızı
taş döşeli diğeri toprak iki avlu ayrılıyordu.
Avlulardan birindeki gömütün iki yanında,
içlerinden alevler yükselen üç ayaklı sehpalar
vardı. Sönük avlu sönük renklerle boyanmıştı,
diğeri gibi göz alıcı renklerle değil. Yapının
girişindeki koridor çatallanıyor, daha dar başka
koridorlara açılıyordu Görmüş geçirmiş melek-
lere yakışır boş ve mülksüz dehlizler, ürkünçle
maskarayı, sevgiyle kini birleştiren resimlerle
doluydu. Koridor bir salona açılıyordu ve kadim
salonun duvarlarını ısıtan meşe kütüklerinin
arkasında kutsal sarıklarını sarmış, yüz çizgileri
şaşılacak siliklikteki rahipler, ellerinde buhur-
danlarla bekliyorlardı. Bu tuhaf yapı başka bir
bahçeye başka bir yapıya açılıyordu. Bu bahçe,
porsuk ağaçlarıyla dolu ve bir dizi sütunla
çevrelenmişti. Bahçe tılsımlı göründü ona, daha
çok kurban kanının akıtıldığı bir sunakta gibi his-
setti kendini. Şehir sarhoş ve yabanıl bir ordunun
ayakları altında kalmıştı bir zamanlar ve akşam
yemeği kösnül bir eğlenceye dönüşmeden önce,
yengiden sonra, utkunun bozgun kadar dehşet
verici olduğunu duyumsayan Susa Satrabının,
gerçekliğin görünümü kendisini ayartmasın diye
gözlerini oyduğu bahçeydi bu. Bu basit seremo-
niden sonra, gizemli bir ödevden, hayatın baştan
çıkarıcı taşkınlığından kendini özgür kıldığını
duyumsamış olmalıydı. İnsanların, varolmak ve
harekete geçmek için sarıldıkları nedenleri ken-
dinde ortadan kaldırmak istemiş olmalıydı belki
de. Çamurun kutsalla birleşmesinin insanı ezen
karanlığına ve tanrısal korkuya sığınmaktan çok,
körlerin gözlerine görünen o ışıltılı sisle dünyayı
yıldırmak istemiş de olabilirdi. Girişimlerinin
48 Elazýð Barosu Dergisi
tümünün boşunalığını kavrayıp bundan böyle
düşün dünyasında yararsız ve katışıksız hülyalar
ardında yaşamaya da karar vermiş olabilirdi.
“Dünya ne kadar şaşırtıcı, her şey birbirine ne ka-
dar bağlı!” diye düşündü seyyah. “Ama bazı ey-
lemler vardır ki, biter ama sona ermez, bu yüzden
de bağlantısızdır.”
Nayıf, dik duruşlu ve ölçülü, handiyse çalışıl-
mış tavırları olan biriydi kral. Bu özellikler,
özümsediği gerçeği kırıp değiştiren, sonra zih-
ninde yeniden yaratan, gerçekliğe ancak böylece
tahammül edebilen yoğun düşünceli bir kişi
halesi kazandırıyordu ona. Yüzünde bir sıkın-
tının, bir hastalığın, belki de bir suçun izleri oku-
nuyordu her zaman. Muhaliflerinin, kendinden
önceki hükümdarları yüceltmek için kullan-
dıkları kitaplığı yaktırıp, özgürlükçü annesini
sürgüne göndermiş; devasa bir kule inşa edilmesi
ve tarihin kendisinden başlaması emrini verip,
ölümden söz edilmesini yasaklamış; bütün
doyumsuzların ebedi özgürlük ülkesinde, ihmal
edilmişlerin sığınağında, kitapların tehlikeli
dünyasında, bir yılın içindeki günlerin sayısı
kadar odası olan tasviri bir sarayda halvet olmuş-
tu Anibal hükümdarı.
Kralın doğaçlama konuşma yeteneği
olmadığı biliniyordu, bu nedenle yargılama
sırasında konuşmasına başlamadan önce buruşuk
giysisinin kıvrımları arasından kaba ve solgun
kâğıtlar çıkarmasına kimse şaşırmamıştı. Ama
hiçbir şey söylememişti neredeyse. Ağdalı ve
alaycı bir dil kullanıp, kendisini yargılamalarına
göz yummuştu, yargıçlarını onaylayıp onlarla
anlaşmıştı aslında.
Yargılama sırasında davranışı garipti kralın,
eylemini bir kez olsun gerçekten savunmadı.
Eyleminin anlamı üstüne yalan söylemenin gizli
utancını kabullendi. İnsan güçsüz, zayıf ve hasta-
dır; varlığını yadsısın ya da yadsımasın, ilk güna-
hının külçeler yüklü ağırlığını taşır; bu yüzden,
baş döndürücü kokudaki bazı çiçekleri koklan-
masında nasıl bir fayda umabilir ki diyemedi.
Göklerin hükümranlığını tehdit edip, yıkıma bir
tapınak inşa ettiğini söyleyemedi. Atalarının ve
çağdaşlarının olmadığını, olsa olsa ardıllarının
olabileceğini, zamanın başlangıcını yeniden
yaratmaya yeltendiğini, ölümsüzlük iksirini ara-
dığını, kitap yakmak, istihkâmlar kurmak ve
yıkımı kutsamak için tapınaklar inşa etmenin
hükümdarların sıradan uğraşları olduğunu bir kez
olsun zikretmedi. Gerçeği, hiçbir varlık yasasının
korumadığını, fakat gerçeği ve gerçeği biliyor
olmanın utancını örtüp gizleyen gerçekliğin
görünümlerine verilen en küçük bir zarardan
dolayı yasaların bizi cezalandırdığına değinmedi.
Tarih, yalnızların intikamıyla, doğumdan önceki
gize ihanet edip yalnızlığı bozulmuş mutsuz
yığınların taşkınlıklarından; önce savunduğunu
sonra yok eden hayal kırıklığına uğramış
hükümdarların zorbalığıyla, zavallı fetişlerimi-
zin ve gevşek tutkularımızın, kısaca düşkünlük-
lerimizin kanlı arşivinden başka nedir ki diye-
medi. Geçmişe hayranlık duyanları, geçmişin
kendisi kadar boş ve yararsız olan bir işe, devasa
bir kulenin inşasına mahkûm ettiğini bir kez ol-
sun açıklamaya kalkmadı. Her şeyin çözülüp
başka biçimlerde yeniden oluştuğunu, tarihin
bitimsiz bir döngü, güneşin altındaysa yeni hiçbir
şey olmadığını, bütün bilginin anımsama, bütün
yazının anonim bir aklın ürünü olduğunu, her
şeyin pekala yeniden yazılabilir olduğunu zikret-
medi; kötülüğü yalnızca esrikliğiyle değil, aynı
zamanda sefih ve utanç verici yanlarıyla resme-
den kitapların, yalnızlığın ürpertisiyle yazılmış
kitapların, bahçelerin alacakaranlığı ve tanyeri
kadar güzel ve suçsuz kitapların, talihsizlik ve
onursuzlukların eksik olmadığı bir yazgının
derinliklerinden bize ulaşan kitapların, dua ya da
sayıklama biçiminde, gizemli ev içlerinin doku-
nulmazlığında, olabildiğince kısık sesle yazılan,
kendimize ihanet edip kalbimizi teşhir ettiğimiz,
ruhlarımızı ufalttığımız kitapların, dile gelmeye-
nin içine garkolup oradan çıkarılmış sözcüklerle
yazılmış kitapların, dünyadan daha engin bir
ruhun anormalliğinden çıkmış kitapların, bütün
evreni ya da tek bir kişinin vicdanını bize öğreten
kitapların… her şeyin ama her şeyin yeniden
yazılabilir ve yazılacak olduğunu konuşmasında
anıştırmadı bile.
Dünyayı, çavdar tarlalarının uğultulu
tuncunu, kötü bir düşten henüz uyanmış kentleri,
onların küçük balkonlu kibar evlerini ve gürbüz
sabahlarını düşündü halk yargıcı; aktar dük-
kânlarının kokusunu, kurşuni bir kış denizinde,
çürümüş taş ve çiçek yüklü mavnalardan yayılan
ölümcül kokuyu düşledi. “Yazgı sarsak ve güçlü,
suçsuz ve insanlık dışıdır, tek bir olguyu bile yok
saymak ya da lanetlemek evrenin adına kara
çalmaktır.” dedi. Sonsuz bir zaman dilimi içinde,
her insanın başına her şey gelebilir diye düşündü.
Geçmişteki ve gelecekteki erdemlerinden ötürü
her insan iyilikten payını alacaktır ama geçmiş-
teki yada gelecekteki lekesinden ötürü kötülük-
ten de alacaktır payını diye düşündü. Hoşgörü-
nün ve kayıtsızlığın kısık sesli kusursuzluğuna
erişmişti ki, eylemlerimizin en esrarlısına,
uykuya sığındı sonunda. Kendi cenaze ateşinde
yanan çıplak bir adam gördü düşünde. Adamın
yüzünde kayıtsız bir ifade vardı yalnızca. Ağır ve
sıcak hava, balçıklı sular arasından geçip tarla-
ların köy mezarlıklarıyla bitiştiği yerlerde gezin-
di düşünde. Acı otlar ve cenaze yemekleriyle dolu
sofralara oturdu. “Yeryüzünde gizemli olmayan
hiçbir şey yok, ama gizem yaşlıların gözlerinde
diğerlerinden daha belirgin.” dedi. Sonra, yazgı-
sının yalnızlık olduğunu bildiği için bu kadar acı-
masız olduğunu düşündü. İnsan yazgısının uçu-
culuğunu ve değişkenliğini düşündü sonra. “Do-
ğumdan ölüme kadar hepimiz hayatın birer paro-
disiyiz.” dedi, “alyuvarlarla tıka basa doldurul-
muş kuklalar!” Kıyıcı bitimsizliğin, katışıksız
boşluğun ürküsü, mistik bir ölüm korkusu sardı
bedenini; önce dünyadan, sonrasında kendinden
dehşet duydu, kalbindeki kaostan dolayı ürk-
meye başladı, sonsuz kumun ortasında ya da bir
boğuntu hücresinde olmak istedi o an.
Ölümün izleri insanları kırılgan ve acıklı kılar.
Tanrı, bize yoksunluğunu duymadığımız şeyleri
sunmaz her zaman. Ressam, portresini çizmeye
gittiğinde, krala karşı hüznü soytarılaştıran hiçbir
acıma ya da sevecenlik gösterisine girişmedi. Bir
gölge gibi, işini yaptı ve çıktı. Kral ona içinden
minnet duydu. Toplumdışına itilmişlerin duru,
serinkanlı sezgilerinden yola çıktığını kestirebili-
yordu çünkü. Tan alacasında askerler kralı hücre-
sinden çıkardılar. Hücreye bitişik açıklığın önün-
deki taş zeminde, gümüşü karartan bir
ayaktakımı hüznüyle önünde diz çöktüler ve
Elazýð Barosu Dergisi 49
 kutsanmak istediler önce, ona küfrettiler sonra,
yüzüne tükürdüler ve avluya dek sürüklediler
onu. Kral kapının dışında kendisini neyin bekle-
diğini anlamıştı. Şöyle düşündü; “yenilgiden
hoşnutum, çünkü bu bir sondur ve ben çok yorgu-
num, ölü gövdelerimize vaat edilen şaşaaya alda-
namayacak kadar yorgunum hem de! Düşkünlü-
ğümüzü unutmak için yaşarız ama kim olduğu-
muzu kanıksadığımızda sahiden özgürleşiriz.
Tenim korkabilir ama ben korkmuyorum!” Elini
sallayarak beklemelerini söyledi onlara, morlara
bürünmüş bir kral gibi odun yığınına doğru
kederle yürüdü, sonra sanki süregiden düşünü
sürdürmek için başını sağa çevirdi. Bunu merha-
met duygusu uyandırmak için mi yapmıştı yoksa
ürkünç sonu beklemekten daha kolay bir yol mu
seçmişti? Görkemli bir el hareketiyle, kendisini
baştan beri tutsak eden o mutantan sanrıyı savuş-
turabileceğini düşündü belki de. Daha önce de
ölümle burun buruna gelmiştim defalarca, seçe-
bilsem ya da düşleyebilseydim bu ölümü seçer-
dim diye düşündü. Bunu olayların ardı ardına
işleyişinin akışında değil de anın sonsuzluğu
içinde aklından geçirdi. Tam bu büyüyü sürdüre-
cekken parlayan alevler yuttu onu. Havada Peria
güllerinin ve ölü yaseminlerin baygın kokusunu
duydu.
Seyyah, çıplak toprağın üzerinde sıvasız tuğla
evler görüyordu, toprak yolda gölgeler, su biri-
kintileri, sonsuz otlaklar üzerinde yalnız bir at.
Bunlar düşlerindekiler gibi dağınık ve rastgeley-
diler. Karanlık, ovayı kaplamıştı, toprağın koku-
su pencerenin demir parmaklıklarından içeri
giriyordu. Kendisine verilen 30 gümüş sikkeden
biri kafasını karıştırmıştı onun. Sikkeyi eline aldı,
tekrar tekrar parmaklarının arasında ovuşturdu ve
şöyle dedi: “Anlaşılan iyice kocamışım. Bu sikke
ben Makedonya Kralı İskender iken Erbil Za-
ferinden sonra bastırdığım para! Daha çocuk
denilecek yaştayken, dünyanın sonunda ne oldu-
ğunu görmek istiyordum, ülkemdeki haritacılar-
dan bir yeryüzü haritası hazırlamalarını emret-
miştim ve yeryüzü haritası önüme konulduğunda
dünyanın küçüklüğü karşısında gözlerim kederle
perdelenmişti. Sonra ardımızda dost ve düşman
mezarlığı bırakarak dağlar ve çöller aştık,
50 Elazýð Barosu Dergisi
Asya'nın çorak, ıssız ve ürpertici iç bölgelerinden
sonra denize ulaştık. Yıllar süren uğraşımdan, kı-
rık dökük görüntülerden sonra, hayal kırıklığına
uğramıştım! Anılmaya değer her insanla ilgili
söylenceler uydurulur ya, işte yıllar süren uğraşı-
mın sonunda hayal kırıklığına uğrayıp, aşkı, dost-
luğu, yenilgiyi, yalnızlığı, intiharın ayartıcılığını
ve kendi ağlama bahçemi keşfettiğim, dünyanın
gerçekliğini silmeye yeltenmiş bütün bayındır şe-
hirleri bile gölgeye indirgeyen, diğer şehirlerin
aksine kendinin farkında bile olmayan Babil şeh-
rindeki ıssız tepelerde yer yer yükselen sessizlik
kulelerinin birinde, kibirden ve öfkeden, toprağı
ve ateşi kirletmemek için, unutuluşa, evreni do-
kuyan o seyrek cevhere karıştığım söylendi.”
Zorlu bir savaşın ortasındaydık. Humma ve
büyü pek çok adamın kanına girmişti. Tan ağar-
madan kesik kesik uyudum. Ay sonsuz kumun
rengindeydi ve ona bakan savaşçıları, onların ol-
mayan bir yüzü yansıtmanın dehşetiyle tehdit
ediyordu. Asya'yı sonsuz bir otlağa çevirmeye
çabaladıktan sonra, yerle bir etmeye düşledikleri
kentlere yerleşip mutsuz melez kuşaklar yaratan
atlılar, yüzleri aya dönük uyudular; humma kasıp
kavurdu onları; sarnıçların çürümüş ve bungun
suyundan ölüm içti kimileri de. Gizemli bir
hastalığa yakalandı kimileri ve göğsünden kara
bir pıhtı fışkırdı bazılarının. Bir gece ayın, zama-
nın aynasının kırılganlığının ve sonsuzluğunun
ayırdına vardım, ayla birlikte yıldızların bitimsiz
şenliğinin, diğer mevsimleri kahreden bir
sonbahar düşleten gevşekliğin simyasının. İkindi
saatlerinin bitimsiz tuncunda bize kendini öptü-
ren şeyin, sarnıçların yüz çevirdiği ilk insanın
yüzünü paraladığını, içimizde yaşayan ve bizi bir
anda ürkünç canavarlara çeviren kuyruklu ve çift
toynaklı satire dönüştüğünü gördüm. İyinin ve
kötünün yüzü aynıdır anladım. Yangılı yer, et ya
da çıplak yara, gülünç bir sanrı belki de.
Dünyanın kahkaha ve harabelere yukardan bakan
sırıtma sandığı şey, çarmıhtan çıkardığım inilti-
lerdi aslında. Çevresi kuşatılmış yaralı bir hay-
vandım sanki ve unutuluşa terk edileceğim bir
yerin özlemini çekiyordum. Çeşitli yaralar almış-
tım, kanayan tabanlarımla tapınaklara koştum.
Çöller ve ormanlar aştım. Tan ağarırken uzak-
lıklar kulelerle tarazlandı. Soğuk bir hafızayla geç kalmışızdır. Yeşil bir sonsuzluktan mahrum
zarif bir ihanetin kumarına bıraktım zavallı yaz- bir can çekişmeye mahkûm edilmiş olan bizler,
gımın sonucunu. İklimlerin olmadığı bir dünya ne aşırılıklarımızın yaratıcısı ne de vedalarımızın
düşledim; zamanın, sevincin, bahtsızlıkların belirleyicisiyiz, asasız halesiz, aylasız… Bere-
uğramadığı uyuşturucu eczayı aramaya koyul- ketli ışığın rezaletinde, bütün yolları mubah gö-
dum. Bir zamanlar benim olan bir şeyi yeniden renlerle yan yana yürümek mi! Karanlıkta başla-
ele geçirmiştim sanki ve çok özel bir anının eşiği- yan hikâyeler karanlıkta biter her zaman ve yal-
ne yaklaştığımı sezdim. Belki de o tılsım yüzüme nızca Tanrı son ödülü verebilir. İşte bu yüzden
kazınacaktı sonunda, belki de arayışımın bitimi burada, bu karanlıkta yatarak günlerin unutuşa
kendimdim diye düşündüm. gömmesine bırakıyorum kendimi. Bundan sonra-
O soluk imgeler, bitkin hayal gücümüzün an- sı geceye ait.
cak rastgele çoğaltabildiği kırık ve kutsal imge-
ler, sözcüklerin kavrayışının ötesinde olan her Agustos-Kasım-Aralık 2007
şey, kokular, sesler, yıldızların simyası, düşüşler Ankara-Olympos-Elazıg
ve hayatın sezgisi yok olunca geriye bütün kırıl-
ganlıklarıyla yalnızca sözcükler kalır. Hep kulla-
nılagelmiş, sakatlanmış, iğdiş edilmiş, artık hiç
bir şey anlatmayan sözcükler…
Savaş ve yengi kolaylıktır; oysa Diyojen'in
yeltendiği iş benimkinden daha zorluydu. Her
yere kötücüllüğün sahici kalkanıyla gidiyordum,
kişiyi kendi kalkanının ezebileceğini hiç düşün-
meden. Gizlice en çok korkulan şeyin sonunda
gerçekleşmesi ne tuhaf! Doğuyu, kokuların, gün-
lük otunun, sarısabırın, zamkın vatanını düşleyen
çocuk geride kaldı, hikayeleri seven yaşlı bilge
de. İnsanlar tohumu kanla sulanmış meyvelere
düşkün oldu her zaman ve hayatla dolup taşan bir
dünyada bir tek uğraşsızlar ve yararsızlar kan
dökmediler. Kana doyunca müşfikleşen tiran-
ların çalımıyla değil de, ölüm kapıya dayanma-
dan, krallıktan ve iktidardan vazgeçmiş olmak,
işte tek övüncüm bu! Çağıma, kendi yüklerini
taşımaktan bile aciz, sığ, donuk ve iğdiş edilmiş,
kendi iskeletinden değil de kendi derisinden ür-
perti duyan ilkel ve korkunç çağıma ihanet ettim;
onun tutkularını ve hırslarını sömürdüm belki de.
Ama ondan daha soyluyum, çünkü artık ölmek
zorunda olduğumu biliyorum. Bitimsiz yolculuk-
larımla Grek tarzı aşka gönül borcumu ödediğimi
sanıyorum. Dünyanın içini okuduğuma göre,
onun yüzüne bakmaktan neden korkayım ki! Ev-
renin örtüsü paçavraya dönmüş, ilikleri kurtlan-
mıştır ve yırtıklar arasından maskeler ve hortlak-
lar görünüyor yalnızca. Kutsal suyla dolu okya-
nusları düşlesek bile, artık oraya dalmak için çok

Elazýð Barosu Dergisi 51

 Mizah
Mizahýn Hukukçasý
Amcam ile mahkeme arasındaki ger-
çek diyalog'tan: Muhtar olan amcam,
bir gurup köylü tarafından rüşvet
aldığı iddiasıyla şikayet edilir. Dava
açılır ve amcama duruşma için celp
gelir. Duruşma günü bütün şikayetçi-
ler ve amcam kasabaya giderler.
Duruşma başlar ve Hakim amcama
iddianameyi okuduktan sonra, şika-
yetçileri eliyle göstererek "Bak,
Muhtar rüşvet aldı diyorlar ne
diyeceksin..!" der. Söz alan amcam
"Hakim bey bana da hep zaman
zaman Hakimler rüşvet alıyor derler
amma ben inanmam..!" der. Bunu
duyan Hakim öfkeyle ve hiddetle
müştekilere döner ve "çıkın dışarı
BERAAT" der.
52 Elazýð Barosu Dergisi
Av. Mustafa Þahin
u Karadenizli Hâkimin karşısına Doğulu sanığı getirirler,
Hâkim, suçu nasıl işlediğini sanığa sorar, sanık da "vallahül azim,
Hâkim Begim, ben kırkuzluk yapmadım, kimsenin malını
çalmadum" der. Hâkim de "ula evladum, kırkuz değil hirsuzluk
yapmadum, kimsenun malunu çalmadum diyeceksun, kırkuz olur
mu, bunun doğrusu hirsuzdur" der.
v K.Çekmece 3. Asliye Hukuk Mahkemesindeki duruşmamı
beklerken, hâkim başka bir davaya geçti. Dava BOŞANMA
davasıydı. Davacı vekili hâkime dönerek "Efendim şimdi
dinleteceğimiz tanık, TARAFLARIN MÜŞTEREK ÇOCUK-
LARIDIR." açıklamasını yaptı. Hâkim "Tamam anladım" dedi.
Tanık çağrıldı, hâkim tanığa dönerek sordu :"TARAFLARI
TANIR MISIN? AKRABALIK VAR MI?
w Fatih Adliyesinde, bir Asliye Ceza Davası için sıramı
bekliyordum. Hâkim, başka bir davanın duruşmasına geçti. Bu
davada "Müşteki" olduğunu söyleyen bir vatandaş geldi ve hâkim
kendisine sordu: Şikâyetçi misin? -Evet şikâyetçiyim Hâkim Bey.
-Tanığın var mı? (Kendinden son derece emin bir şekilde) -
VARDIR Hâkim Bey. -İsmini söyle de çağırıp dinleyelim.-
CENABI ALLAH'TIR Hakim Bey.
xBir meslektaşımın başından geçen gerçek bir olay: Mahkemede
görülen boşanma davasında davacının Avukatı karşı tarafın
getirdiği yalancı şahitlerin beyanlarından bıkmıştır. Davacı aile
dostu olduğundan dolayı, olayların iç yüzünü bilmektedir ve
yalancı şahitlerin beyanlarından dolayı çok kızmıştır. Zira bu
beyanlardan dolayı davayı kaybetmek üzeredir. Hâkimden söz
alır ve "Hâkim Bey, keşke tarafları ve tanıkları bir yalan
makinesine bağlama imkânı olsa, o zaman bütün hakikat
çıplaklığı ile ortaya çıkacaktır" der. Hakim bey gereği düşünüldü
der ve ekler: Davacı vekilinin yalan makinesine bağlanma
talebinin reddine.."
y Kars Adliyesi'nde Ağır Ceza'nın Azeri kökenli reisi davanın
sonunda kararı okur: "Oy balam, sana beş yıl ağır hapis cezası
verdik." Sanık şaşkınlıkla sorar; "Ee, balam şimdi ben ne
yapacam?" Reis yine Azeri lehçesiyle sanığa cevap verir: "Şimdi
temyiz eylersin" Başkanın ne demek istediğini tam olarak
anlayamayan sanık, Azeri şivesiyle cevap verir: "Ben ne
temizleyecem? Nasıl pislettiysen öyle temizle."
 Askerli
ği bitirip İpsala'da
hazine Avukatı olarak göreve
başlamıştım. Heyecanlıydım. İlk
duruşmama girecektim. Vatani görevim
sırasında stajda edindiğim yarum yurum bilgiler de
kafamdan gitmişti. Duruşmaya girdim, Hakim,
nezaketle oturmamı işaret etti. Daha sonra "keşif
yapacağız ne diyorsun" diye sordu, ben de oturduğum
yerden "ben keşif istemiyorum" siz taleple bağlısınız, bu
dosyaya derhal karar verin diyerek hakime karşılık verdim.
Hakim bu cevabım karşısında epeyce hiddetlenmişti, babacan
tavırları bırakıp hiddetle bir iç çektikten sonra, sert bir sesle
"gereği düşünüldü" dedi, ben oturduğum yerde istifimi hiç Türkiye 1: İki ineğiniz varsa ikisini
bozmadan duruyordum. Hakim, aynı şiddetti bir defa daha de satar, parayı repoya yatırırsınız.
"gereği düşünüldü" diyerek tekrar etti, ben de "düşünün hakim Gelen faizle de süpermarketten
bey, ben de düşünüyorum" diyerek istifimi hiç bozmadan pastörize süt alırsınız...
karşılık verdim. Hakim, patlayacak vaziyete gelmişti,
"Avukat bey, Avukat bey, karar veriyorum, gereği T ü r k i y e 2 : D e v l e t
düşünüldü dendiği zaman ayağa kalkılır" diye memurusunuzdur, haliyle ineğiniz
şiddetle bağırdı. Ben de askerden alıştığım bir yoktur... Hep inek alma hayaliyle
çeviklikle esas duruşta ayağa kalkıp çalışırsınız. Emekli ikramiyenizle,
"emredersiniz komutanım" parasını repoya yatırmak üzere
diyerek bağırdım. ineklerini satan birinin ineklerinden
ancak birisini satın alabilirsiniz.
İnek bir ay sonra ölür.
Amerikan :Hey dostum burda bir problem mi var ?
Türk :Noluyo lan burda? T ü r k i y e 3 : D e v l e t
memurusunuzdur, haliyle ineğiniz
Amerikan :Hey Jerry gel pizza ye dostum... yoktur... Hep inek alma hayaliyle
Türk :Sülo gel lan buraya mis gibi menemen yaptık... çalışırsınız. Emekli ikramiyenizle,
parasını repoya yatırmak üzere
Amerikan :Nasıl gidiyor mike? ineklerini satan birinin ineklerinden
Türk :Nörüyon la? ancak birisini alabilirsiniz. Siz
ineğin sütünü satarak bir inek daha
Amerikan :Korkarım seni öldüreceğim! almak için yırtınırken, parasını ona
Türk :Salavat getir ulan ... katlayan repo sever, süt çiftliği
kurar. Ve ineğinizi yarı fiyatına satın
Amerikan :Hey steve, neden kendine bir içki koymuyosun? almak ister. Siz satmazsınız. O da
Türk :La Süleyman, kap iki bira gel bakim hemen! ineğinizi bir bacağından vurdurur.
İneğinizden sosis yapar..
Amerikan :Lanet olsun sana christine!
Türk :Allah cezanı versin nurcan! T ü r k i y e 4 : D e v l e t
memurusunuzdur, haliyle ineğiniz
Amerikan :Tanrı aşkına brad kes sesini artık! yoktur... Hep inek alma hayaliyle
Türk :Allah'ım sabır ver, sus lan yeter! çalışırsınız. Emekli ikramiyenizle,
parasını repoya yatırmak üzere
Amerikan :Aman tanrım şimdi ne yapıcaz?!? ineklerini satan birinin ineklerinden
Türk :Ayvayı yedik. ancak birisini satın alabilirsiniz. Siz
ineğin sütünü satarak bir inek daha
Amerikan :Help me please... almak için yırtınırken, parasını ona
Türk :Hadi abi tut bi ucundan da itelim şu arabayı!!! katlayan repo sever, süt çiftliği
kurar. İneğinizi yarı fiyatına satın
Amerikan :Ne derler bilirsin jack, hayat beklenmedik almak ister. Siz satmazsınız.
sürprizlerle doludur... İneğinizi bir bacağından vurdurur.
Türk :Valla oğlum bir söz var hani, kaderde varsa Reha Muhtar sizi ve topal ineğinizi
üzülmek neye yarar süzülmek... 3 gün birer saat haber yapar. Siz
Amerikan :FBI... bir kac soru sorabilir miyim? gazinolarda Kahtalı Mıçı ile şarkı
Türk :Polisim ben! nerdeydin lan dün? söyler, köşe olur, kazandığınız
paralarla inek alırsınız, topal inek
Amerikan :Gidebilirsiniz arkadaşlar. de repo severin boğasına kaçar..
Türk :Toz olun!!

Elazýð Barosu Dergisi 53

 Þiir Ýlhami Bulut*
*Elazýð 2. Ýcra Müdürü

Salkým Güzelim

İster misin! Uzun bir dizide, uzak bir aşkı seviştirmek,

İster misin! Biraz beride durup; nüanslarını ve rakslarını izlemek.
Kim kime; nasıl; niye böyle! Kitlendi diyeceksin;
Uzak bir aşka düşersen; o zaman göreceksin.

O zaman göreceksin: Irmakların vadilere nasıl aktığını,

O zaman göreceksin: Şimşeklerin ufukta nasıl çaktığını,
O zaman göreceksin: Bir çift gözün, cihanı nasıl değdiğini,
O zaman göreceksin: Salkım söğüdün suya saçlarını niye eğdiğini.

Salkım güzelim; duymuştum; her kıvrımında bir aşk olduğunu,

Her aşkta da; sonsuz kıvrım bulunduğunu;
İlk defa gördüm; sen de bu kadar yaprak,
Her yaprağında da; bu kadar kıvrım olduğunu,

Sen hep kendini dinlemişsin be oğul;

Gel biraz da beni dinle hey oğul,

Boynuna astığın hamaylı gibi; az mı asıldım aşklara,

Az mı süpürge çaldım, akıp giden bu suya,
Şimdi hepsi olmuş buz gibi;
Bir tek damlası, dönmez bu kıyıya.

Beni de şikâyet ettirdin en sevdiğime,

Madem geldin baltasız; gel uzan biraz serinime.

Derdin nedir! Kimdir bu sevdiğin! Gel kulağıma söyle;

Her yaprağımda bin kulak var; fısılda birine;
Tamam; anladım oğul anladım, bunların soyu böyle;
Mecnun'da; gitti-geldi, yalan oldu öyle;

54 Elazýð Barosu Dergisi

Yiğit olan sevdiğinin ismini söylemez oğul.
Nice âşıklar geldi can verdi burada.
Biri bir tek isim söylemedi oğul.

Aşkı; kabağın-kavağa sarılması mı sandın oğul.

Güz gelince sıyrılıp; böğürtlen öpüşüne gidesin.
Arada bir ayvaya yaprak sallar.
Karşıda gördüğün; çınar...
Ama aşkı tam yaşar Oğul.

Nereye sarf ettin aşkın gücünü, oğul.

Bir dudaklarda mı! Sanırsın sonsuz cevheri.
Vicdanından, kalbinden, gözlerinden, ruhundan, sesinden;
Bir ışık hızıyla gir içeri.
Git aşkın özüne,
Son hecenin bittiği yerden de öteye; Girersin içeriden de içeri.

Salkım güzelim; ben hiç görmedim ama,

Ölüyorum kahrımdan.

Sen çok görseydin eğer;

Belki ayrılırlar yanından;

Çok can atma gitmek için yanına.

Saçları uzun mu kısa mı, bilemezsin.
Belki onun da bir sevdiği vardır.
O zaman bu ateşten gömleği hiç giyemezsin.

Uzaktan uzağa türkü söyle yeter Oğul.

Uzaklar ki aşkı tatlandırır,
Baldan da beter Oğul.

Gider görürsen eğer.

Belki de
Senin aşkın biter Oğul.

Elazýð Barosu Dergisi 55

 Þiir Emre Cengiz

Yaþadýkça ve Yara Aldýkça

Derin bir yara,sargısız

Ya da acıtan bir söz kadar yavaş geçerken saatler
Nasıl da önemsiz bir sıyrık
Üşütmeyen yaz esintisi gibi geçiveriyor
Öylesine hızlı
Öylesine hızla geçiyor yaşananlar
Ardında gözyaşı bırakarak
Ve hüzünler,acılar,umutlar...
Bir kentte yaşanan ve öylece bırakılanlar
Yıllarca sürdürülen veya birkaç dakikada
Birkaç cümleyle tüketilen dostluklar
Aşkı içinde bir ömür yaşayanlar
Başladığı gecenin ertesinde son bulan aşklar

Nefes aldıkça değil,yara aldıkça varız biz bu hayatta

Ve yaşadıkça derinleşir gitgide,kapanır ya da
Kanayan yaralar da

Unutmak...
Unutmak diye birşey yok aslında
İnsanoğlunun binlerce yalanından biri sadece
Küçük,önemsiz bir palavra
Yaşananların ağırlığını hissetmediğimizde eskisi kadar
Bir acı yüreğimize daha az dokunduğunda
İiçimizdeki sağanak azalıp fırtınamız birazcık durulduğunda
Unutmakla kandırırız kendimizi
Unutmak avutmaz,avutamaz ağlayan yüreğimizi
Kabuk bağlar her derin yara hayatta
Ve kanar yeniden kaşıdıkça
Acıtır canımızı onlar da

56 Elazýð Barosu Dergisi

Unuttukça değil umudu büyüttükçe varız biz bu hayatta
Ve yaşadıkça gömülür kalbe
Yeşerir belki zamanla

Günler böylesine kirli

Yıllar böylesine sabıkalıyken
Yaşanan mı yoksa
Hiç yaşanmamış olan mı yaralar insanı
Kirletirken hayat masum gülüşlerimizi
Aldatırken yaşamak yüreğimizi
Söyleyin!Kim tutar
Kim sarar günahkar ellerimizi

Yaralar sevdamız olur,sevdalarımız hep bir yara

Anladım ki yaşadıkça yara aldıkça
Daha bir anlam kazanıyoruz biz bu hayatta.

Elazýð Barosu Dergisi 57

 Þiir Emre Cengiz

Namlu Namlu Ölüm

Çýðlýk Çýðlýk Sevda
Damlamış yine yıldızlar geceme
Ve ben hoyrat,soğuk tetiklerde
Aklımda solgun bir yazdan arta kalan anılarla
Namlu namlu ölüm
Çığlık çığlık sevda
Bedenim meyilli organize intiharlara
Yüreğimse kendini terkedilmiş sevdalara vurmakta
Yılgın,küskün sabahlarda

Uyanırım ansızın
Yüzümde tepeden inme korkuların belirtisi
Yüreğimde (d)ağlanmış sevdalar
Vücudumda bıçak izleri
Hücum eder burnuma
Yeni kesilmiş bir organın taze,sıcak kokusu
Bacamda hasretin tüter
Penceremde ayrılığın uğultusu
Ürkütüyor beni
Hasreti bu denli sertken
Ellerinin bu kadar narin oluşu

58 Elazýð Barosu Dergisi

Kavuşur geceler
Tutuşur el ele sabahlarla
Sense hala
Vücudunun kadavramsı katılığıyla
Nemli ve yapışkan sevişiyorsun hayatla
Vuruyorum kendimi
Karanlık,soğuk mezarlıklara
Aşkın gömülü olduğu ıssızlara
Dudaklarımda yaşamın kirletemediği bir yakarışla
Namlu namlu ölüm
Çığlık çığlık sevda
Kesiklerimden kan damlıyor
Seni soruyor simsiyah ölümler
Oysa ölmedi henüz aşk
Ölmedi diyorum ve bakıyorum ardıma
Susuyorsun sen,
Susuyorsun bir daha

Namlu namlu ölüm

Çığlık çığlık sevda
Aktı nehirlerce aşk
Karıştı kanıma
Sense hala
Tertemiz yataklarda kirli uykularda...

Elazýð Barosu Dergisi 59

 Yeni Anayasa Çalýþmalarý
Av. Vedat Pehlivan

60 Elazýð Barosu Dergisi

 Ýlk Türk anayasasý Kanun-i Esasî'nin ilaný (23 Aralýk 1876).
Türkiye gündemini işgal eden yeni anayasa
hazırlıklarına ilişkin çalışmalarda birçok taslak
metin kamuoyunda tartışmaya açılmış ve
açılmaktadır.
Anayasa metninin hazırlanması elbette ki bir
zorunluluk arz etmektedir. Ancak Sorun metin
hazırlığından önce gerçekleştirilmeyenlere
ilişkindir. En son yapılması gereken iş en başta
yapılınca sağlıklı bir sonuç elde etmek mümkün
olmamaktadır.
Bu usul sorununun mutlaka aşılması gerekir.
Anayasa hazırlanmasında izlenecek yöntem
belirlenmeden sadece anayasa metninin taslağına
odaklanmak suretiyle Türkiye toplumunun
ihtiyacı olan anayasayı ortaya çıkarmak mümkün
değildir.
Anayasa hazırlığından birçok bilimsel
çalışmalardan istifade edilmesi elbette ki
önemlidir. Ortaya çıkacak metnin bir, hukuk
metni olması nedeni ile yeni anayasanın
ihtiyaca cevap verebilmesi için:
Hukuk Tarihi, hukuk felsefesi, hukuk
sosyolojisi, ülkenin sosyopsikolojik durumu
nazara alınmalıdır.
Türkiye'nin etnik, dini ve kültürel yapısının,
anayasanın hazırlandığı dönemdeki konjonk-
türün, içinde bulunulan sosyopsikolojik halin,
tarihsel sürecin, uluslar arası ilişkilerin, temsil
sorununun, sosyo ekonomik durumun, ülkedeki
gelecek vizyonunun, güvenliğin, özgürlüğün…
vs. sağlıklı bir şekilde analizi yapılmadan mad-
delerden müteşekkil taslak metin oluşturmak
sure-tiyle anayasa hazırlamak sadece var olan
anayasa metnini değiştirir başka bir şeyi değiştir-
mez.
Anayasa hükümlerini toplumsal gerçeklik-
lerimizle örtüştürmek için mümkün olduğu ölçü-
de teorik düzlemden uzaklaştırmak gerekir. Çün-
kü o, ülkede yaşayan insanların bir toplum
sözleşmesidir.
Anayasa hazırlanırken bu mantaliteden uzak
durulmaması gerekir. Ülkemizde yaşayan bütün
insanları bağlayacak bu toplum sözleşmesinin
oluşumuna katkı ne kadar yüksek olursa, yaşadı-
ğımız ve yaşayacağımız sorunları çözümünde de
o derece iyi bir hukuk metninin ortaya çıkacağı
Elazýð Barosu Dergisi 61
 kanaatindeyim.
Özellikle hukukçular olarak bulunduğumuz
noktadan görebildiğimiz kadarı ile anayasa met-
ninin oluşumuna yapacağımız katkıların çok
önemli olduğunu düşünüyorum.
Bu çerçevede gelişmiş ülkelerin yüzyıllardır
geçirdikleri siyasal, kültürel sosyal ve ekonomik
süreçlerin sonucunda oluşturdukları anayasaların
daha çok evrensel nitelikteki hükümlerini de
kendi anayasamızın hazırlanmasında esin
kaynağı yapmak faydalı olacaktır. Bu bağlamda
yedi ülkenin anayasası incelenerek değerlendiril-
mesi düşünülen maddelerden alıntı yapılmıştır.
Aşağıda zikredilen hükümler özellikle Türkiye
gündeminde de tartışma konusu yapılan alanlara İSPANYA ANAYASASI
ilişkin olup, bu hükümlerin incelenmesi ile aslın-
da birçok ülkelerin anayasalarının da mukayeseli Madde 1
olarak geniş bir toplumsal zeminde tartışılması İspanya, hukuk düzeninin üstün değerleri
ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. olarak hürriyet, adalet, eşitlik ve siyasi
Anayasa hâkim olan temel felsefe, odaklan- çoğulculuğu savunan sosyal ve demokratik bir
dıkları alanlar öncelikler açısından çok genel bir hukuk devletidir.
kanaat oluşması açısından ülkelere ait anayasa-
ların aşağıdaki hükümlerinin değerlendirilmesi Madde 9
yararlı olacaktır. Belki de aşağıdaki hükümler bi- Bireyin ve bireyin katıldığı grupların hürriyet
zi birçok ülkenin anayasa metinlerinin tamamı- ve eşitliğin gerçek ve işe yara olması için gerekli
nın incelenmesinin faydalı olacağı düşüncesine şartları hazırlamak; bunların tam olarak uygu-
götürerek böyle bir çalışmada derinleşmemize lanmasına mani olan veya zorlaştıran engelleri
sebep olacaktır. kaldırmak ve bütün vatandaşların siyesi, ekono-
Bu küçük çalışmamızın elbette ki birçok mik, kültürel ve sosyal hayata katılımını
eksiklikleri vardır. Daha çok esaslı bir çalışmanın kolaylaştırmak kamu mercilerinin sorumlu-
başlangıcına vesile olması amacıyla yaptığımız luğudur.
çalışmanın sürece katkı sağlamasını temenni ede-
rim Madde 16
Hiçbir din, devlet dini özelliğini haiz değildir.
Kamu mercileri İspanyol toplumunun dini inanç-
larını göz önünde bulundurur ve Katolik Kilisesi
ve diğer mezheplerle uygun işbirliği ilişkilerini
devam ettirir.

Madde 27
Kamu mercileri, ebeveynlerin çocuklarına
kendi itikatlarına uygun dini ve ahlaki eğitim
almalarını sağlama hakkını güvence altına alır.

62 Elazýð Barosu Dergisi

 Madde 76
1-Kongre ve Senato, gerektiğinde ikisi
birlikte, kamu çıkarını ilgilendiren herhangi bir
konuda araştırma komisyonları atayabilir.
2-Talep edildiğinde komisyonların huzuruna
çıkmak zorunludur, bu yükümlülüğün yerine
getirilmemesi durumunda uygulanacak yaptırım-
lar kanunla düzenlenir.
Madde 102
Yüksek Mahkemenin Ceza Dairesi, Başbaka-
nın ve diğer Hükümet üyelerinin cezai sorumlu-
luk hallerinde yetkilidir.
Madde 103
Kamu Yönetimi objektif bir şekilde genel
çıkara hizmet eder ve adalet ve hukuka tam bağlı-
lık içinde verimlilik, hiyerarşi, adem-i merkezi-
yet, adem-i temerküz ve koordinasyon ilkelerine
uygun olarak hareket eder.
Madde 117
Adalet kaynağını halktan alır ve bağımsız,
azlolunamaz ve yalnızca hukuk devletine karşı
sorumlu ve ona tabi olan Hükümler ve Yüksek
Hükümler tarafından uygulanır.
Madde 120
Hükümler daima gerekçeli olacak ve kamuo-
yuna açıklanacaktır.
Madde 122
1-Genel Yargı Meclisi Yargı Kuvvetlerinin
yönetim organıdır. Organik kanun bu organın
statüsünü, üyelerin statüleriyle bağdaşmayan
işlerinin ve fonksiyonlarını, özelliklede tayin,
terfi, denetleme ve disiplin rejimi konularındaki
fonksiyonlarını tayin eder
2-Genel Yargı Meclisi başkanlığını Yüksek
Mahkemem Başkanını yapacağı, beş yıllık bir
süre için Kral tarafından atana yirmi üyeden olu-
şur. Bunlardan on ikisi, Organik kanunda öngörü-
len şartlar altında bütün hukuk kategorilerinden
hâkimler ve yüksek hâkimler olup; dördü Kong-
re, dördü de Senato tarafından, üyelerin beşte üç
çoğunluğunun kararıyla, avukatlar ve meslekle-
rinde on beş yıldan fazla tecrübeleri bulunan
tanınmış hukukçular arasından teklif edilir.
Madde 124
Cumhuriyet Başsavcısı Genel Yargı Meclisi-
nin görüşü alındıktan sonra Hükümetin teklifi
üzerine Kral tarafından atanır.
Madde 159
1-Anayasa Mahkemesi Kral tarafından atanan
on iki üyeden oluşur. Bunlardan dördü, üyeleri-
nin beşte üçünün çoğunluğuyla Kongre tarafın-
dan, dördü aynı çoğunlukla senato tarafından,
ikisi hükümet tarafından ve ikisi de Genel Yargı
Meclisi tarafından tayin edilir.
2-Anayasa Mahkemesi üyeleri dokuz yıllık
bir süre için atanır ve her üç yılda bir üyelerin üçte
biri ile yenilenir.
Madde 160
Anayasa Mahkemesi Başkanı, üyelerin hepsi-
nin katıldığı birleşimin tavsiyesi üzerine, üyeleri
arasından Kral tarafından atanır.
Madde 161
Kanunla belirlenecek durum ve şekillerde, bu
anayasanın 53 üncü maddesinin ikinci fıkrasında
belirtilen hak ve hürriyetlerin ihlaline karşı açılan
bireysel korunma başvuruları da anayasa mah-
kemesince değerlendirilir.
Elazýð Barosu Dergisi 63

FEDARAL ALMANYA ANAYASASI
Başlangıç
Allah ve insanlar önünde sorumluluk bilinciy-
le milli ve siyasal korumak ve birleşmiş bir Avru-
pa'nın eşit haklara sahip bir üyesi olarak dünya
barışına hizmet etmek arzusu ile
Madde 1
1-İnsanın şeref ve haysiyeti mukaddestir.
Devlet otoritesini kullanma yetkisine sahip bütün
görevliler onu korumak ve ona hürmet etmekle
yükümlüdürler.
2-Alman halkı bu sebeple dokunulma ve dev-
redilemez insan haklarını, dünyadaki her insan
topluluğunun, barışın ve adaletin temeli olarak
tanır.
3-Aşağıdaki temel haklar, doğrudan doğruya
geçerli hukuk olarak; yasama, yürütme ve yargı
organlarını bağlar.
Madde4
1-Din ve vicdan hürriyeti ile dini ve dünyevi
inanç hürriyetine dokunulamaz.
2-Dinin serbestçe icrası teminat altına alınır.
3-Hiç kimse, harp zamanında vicdanına aykırı
olarak silahlı hizmete zorlanamaz. Konunun
64 Elazýð Barosu Dergisi
ayrıntılarını federal bir kanunla düzenler.
Madde 5
1-Herkes, fikrini, söz, yazı ve resimle açık-
layıp yazmak, herkese açık olan kaynaklardan
hiçbir engele uğramadan bilgi edinmek hakkına
sahiptir. Basın hürriyetiyle radyo ve film vasıta-
sıyla haber vermek hürriyeti teminat altına alınır.
Sansür konulamaz.
2-Bu haklar, genel kanunların hükümlerinin
gençliğin himayesini gözeten kanun maddeleri
ve kişisel şeref hakkı ile sınırlıdır.
Madde 7
1-Eğitim bütünü ile devletin denetimi altında-
dır.
2-Çocuğun din dersine katılmasını kolaylaş-
tırmak, terbiye hakkına sahip olanların hakkıdır.
3-Din dersi laik okullar dışındaki resmi okul-
lar da mecburidir. Din dersi devletin denetim hak-
kına halel gelmeyecek şekilde kiliselerin temel
ilkelerde anlaşması suretiyle verilir. Hiç bir
öğretmen arzusu hilafına din dersi vermeye
zorlanamaz.
4-Özel okullar açmak hakkı teminat altına
alınır. Resim okulların yerine kaim olmak üzeri-
ne özel okullar, devletin izniyle kurulurlar ve
eyaletler kanunlarına tabidirler. Öğrenim amaç
ve araçları ve öğretici kadronun bilimsel yeterli-
liği bakımından resmi okullardan geri olmadıkça
ve öğrencilerine ebeveynlerinin mali durumla-
rına göre ayrı muamele yapılmadıkça özel okul-
lar açılmasına izin verilir. Öğretmen-lerin iktisa-
di ve hukuki durumlarını kâfi derecede teminat
altına alınmamış olunması halinde izin verilmez.
5-Özel bir ilkokul açılmasına ancak, eğitim
idaresince bunda özel bir pedagojik fayda
bulunduğunun belirtilmesi veya terbiye hakkında
sahip olanların talebi üzerine bölge okulu, dini
veya dünyevi bir okul olarak o belediye sınırları
içinde bu çeşit bir okul bulunmaması halinde izin
verilebilir.
 Madde 9
Amaç ve faaliyetleri ceza kanuna aykırı olan,
Anayasal düzene veya milletlerin anlaşması
düşüncelerine karşı olan topluluklar yasaktır.
Madde 18
(Temel hakların kaybedilmesi):
Her kim, hür demokratik temel düzene karşı
mücadele amacıyla fikir, özellikle basın hürri-
yetin (Madde 15 fıkra 1) eğitim hürriyetini
(Madde 5 fıkra 3) toplanma hürriyetini (madde 8)
topluluk kurma hürriyetini (madde 9) mektup,
posta ve haberleşmenin gizliliğini (madde 10)
mülkiyet hakkını (madde 14) veya sığınma hak-
kını (madde 16 fıkra 2) kötüye kullanırsa, bu te-
mel hakları kaybeder. Hakkın kaybına ve bunun
ölçüsüne Federal Anayasa Mahkemesi karar
verir.
Madde 20
1-Yasama anayasal düzene, yürütme ve yargı
erkleri ve hukuka bağlıdırlar.
2-Bu düzeni ortadan kaldırmak isteyen herke-
se karşı, başka bir olanağın mevcut olması ha-
linde, bütün Almanların direnme hakları vardır.
Madde 24
(Kolektif emniyet sistemine katılma)
1-Federasyon, egemenlik haklarını kanunla
devletlerarası kuruluşlara devredebilir.
2-Federasyon, barışın korunması için, karşı-
lıklı kolektif emniyeti sağlayan bir kuruluşa katı-
-labilirler. Bu halde, Avrupa'da ve dünya mil-
letleri arsından devamlı barış düzenini sağlamak
ve teminat altına almak için, egemenlik hakları--
nın sınırlanmasına razı olur.
Madde 34
(Kamu görevinden doğan yükümlülüklerin
ihlalinde tazminat):
Kamu hizmeti ile görevlendirilmiş bir kimse-
nin üçüncü bir şahsa karşı görevinden doğan
vecibeleri ihlal etmesi halinde, sorumluluk pren-
sip olarak devlete veya hizmetinde bulunduğu
kuruluşa aittir. Kast ve ağır ihmal hallerinde rücu
hakkı saklıdır. Tazminat iddiası ve rücu hakkı için
genel mahkemelerce müracaata engel olunamaz.
Madde 44
(Soruşturma Komisyonları)
1-Mahkemeler ve idari makamlar, hukuki ve
idari yardımla yükümlüdürler.
2-Soruşturma komisyonlarının karalan
Hâkim tarafından tartışılamaz. Mahkemeler so-
ruşturmaya konu teşkil eden olayın değerlen-
dirilmesinde ve hüküm tesisinde serbesttirler.
Madde 46
1-Bir milletvekili aleyhine hiçbir zaman reyi
veya federal Millet Meclisi dolayısı ile adli veya
idari yönden kovuşturma yapılamaz ve kendisi
Federal Millet Meclisi veya onun bir komisyo-
nunda açıkladığı fikri dolayısı ile adli yönden
kovuşturma yapılamaz ve kendisi Federal Millet
Meclisi dışında hesap vermeye çağırılamaz. Bu
hüküm hakaret ve sövmeler için geçerli değildir.
2-Bir milletvekili suçüstü halinde veya ertesi
gün tutuklanmış olmadıkça cezayı müstelzim bir
fiilden dolayı ancak Federal Millet Meclisinin iz-
niyle hesap vermeye çağrılabilir veya tutuklana-
bilir.
3-Bir milletvekili hakkındaki her türlü ceza
davası, 18 inci maddeye göre aleyhinde yapılan
her çeşit işlem ve sair tutuklama ve kişisel özgür-
lüğünün sınırlandırılması halleri, Federal Millet
Meclisinin talebi üzerine kaldırılır.
Madde 48
Milletvekillerinin bağımsızlıklarını sağlaya-
cak uygun bir ödenek talebine hakları vardır.
Kendileri devletin bütün ulaştırma vasıtalarından
serbestçe faydalanmak hakkına sahiptirler.
Elazýð Barosu Dergisi 65
 Madde 56
(Görev andı)
Gücümü Alman halkını saadetine adayacağı-
ma, onun refahını artıracağıma, ona vuku bulacak
zararları önleyeceğime, anayasayı ve federasyo-
nun kanunlarını koruyup savunacağıma, yüküm-
lülüklerimi vicdani olarak yerine getireceğime ve
herkese karşı adil olacağıma ant içerim. Allah
yardımcı olsun.
Madde 65
(Silahlı Kuvvetler Kumanda Yetkisi)
Federal Savunma Bakanı Silahlı Kuvvetler
üzerinde emir ve kumanda yetkisine haizdir.
Madde 93
(Federal Anayasa Mahkemesi, yetki):
Madde 94
Anayasa Mahkemesi üyeleri yan yarıya Fe-
deral Millet Meclisi ve Federal Senato tarafından
seçilirler.
Madde 95
(Federasyonun en yüksek mahkemeleri-müş-
terek Senato)
Federal Temyiz Mahkemesi Federal İdare
Mahkemesi, Federal Maliye Mahkemesi, Federal
İş Mahkemesi ve Federal Sosyal Mahkemeyi ku-
rar.
Madde 98
Federal bir hâkimin görevde veya görev
dışında, Anayasanın temel ilkelerine veya bir
eyaletin anayasal düzenini aykırı hareket etmesi
halinde, Federal Millet Meclisinin talebi üzerine,
Anayasa Mahkemesi üçte iki çoğunlukla onun
başka bir göreve atanmasına veya emekliğe
66 Elazýð Barosu Dergisi
sevkine karar verilebilir.
Madde 104
(Hürriyetin kısıtlanmasında hakları teminatı):
Derhal bir hâkim kararı alınmalıdır. Polis ken-
di yetkisine dayanarak hiç kimseyi yakaladığı gü-
nün bitiminden sonra gözaltında tutulamaz. Ko-
nunun ayrıntıları kanunen düzenlenir.
Madde 140
(Weimar Anayasası maddelerinin geçerliliği):
11 Ağustos 1919 tarihli Alman Anayasanın
136, 137, 138, 139 ve 141 inci maddeleri hüküm-
leri, bu Anayasanın ayrılmaz parçasıdır.
11 AĞUSTOS 1919 TARİHLİ ALMANYA
ANAYASASI Weimar Anayasası (AB sürecinde
değişmiş olabilir.)
Madde 136
Medeni ve siyasal haklar ve yükümlülükler
din hürriyetinin icrası dolayısı ile ne ortadan kal-
dırılabilir ne de kısıtlanabilir. Medeni ve siyasal
haklardan yararlanma ve kamu memuriyetine
giriş dini inanca bağlı değildir. Hiç kimse dini
inancını açıklamakla yükümlü değildir. Resmi
makamlar ancak kişi içine hak ve yükümlülükler
doğurması veya kanunla düzenlenen istatistik-
lerin gerektirdiği ölçüde dini bir topluluğa men-
subiyet konusunda soru sorma hakkına sahiptir-
ler. Hiç kimse dini bir merasim veya ibadete katıl-
ma kendilerine görev edinmiş ya veya dini bir ye-
min şeklini kullanmaya zorlanamaz
Madde 137
Dini topluluklar kurma hakkı teminat altına
alınır. Dini toplulukların birleşmeleri, devlet ül-
kesinde hiçbir sınırlamaya tabi değildir.
Her dini topluluk kendi işlerini herkes için
geçerli olan kanunların sınırları çerçevesinde
bağımsız olarak düzenler ve yönetir;
Dini topluluklar medeni hukukun genel
hükümlerine göre tüzel kişilik kazanırlar.
Halen kamu hukuku kuruluşu niteliğinde olan
dini topluluklar bu hüviyetlerini muhafaza eder-
ler.
Kamu hukuku kuruluşu niteliğindeki bu
toplulukların birlik kurmaları halinde, bu birlik
dahi kamu hukuku kuruluşu sayılır. Kamu huku-
ku kuruluşu niteliğindeki dini topluluklar, bölge-
sel vergi listeleri üzerinden eyalet kanunlarındaki
AMERİKAN ANAYASASI
hükümler ölçüsünde vergi toplamak yetkisine
sahiptirler. Belirli bir dünya görüşünü ortaklaşa
takip etmeyi kendilerine görev edinmiş dernek- Başlangıç
lere ve dini topluluklar gibi muamele olunur. Biz birleşik devletler halkı daha mükemmel
Dini topluluk ve derneklerimin mülkiyet ve birlik yaratmak adaleti sağlamak ülke içinde hu-
diğer hakları, onların ibadet öğretim ve toplum ve zuru güvence altına almak, ortak savunmayı ger-
toplum yararına öğretim hizmet eden kuruluş ve çekleştirmek, genel refahı arttırmak ve özgürlü-
vakıflara ve diğer servetleri teminat altına alınır. ğün nimetlerini kendimiz ve gelecek kuşaklara
sağlamak için bu Amerika Birleşik Devletleri
Anayasasını takdir ve tesis ediyoruz.
Madde 138
Madde 1
Dini topluluk ve derneklerin mülkiyet ve di-
ğer hakları onların ibadet öğretim ve toplum ya-
rarına hizmet eden kuruluş ve vakıfları ve diğer Bu yasanın sağladığı bütün yasama yetkileri,
servetleri teminat altına alınır. bir senato ve temsilciler meclisinden oluşan Bir-
leşik devletler Kongresine ait olacaktır
Madde 141
Madde 2
Orduda, hastanelerde ceza evlerinde ve diğer
kamu hukuku kuruluşlarında ibadet ve maneviyat Yürütme yetkisi Amerika Birleşik Devletleri
takviyesinde ihtiyaç mevcut olduğu sürece dini başkanına verilecektir
topluluklara gerekli dini işlemlerin yapılması
hususunda izin verilmelidir. Bu meydanda her Madde 3
türlü zorlanmadan kaçınılmalıdır.
Birleşik devletlerin yargı yetkisi bir yüksek
mahkemeye ve kongrenin zaman zaman ataya-
cağı ve kuracağı alt mahkemelere verilecektir.
Yüksek mahkeme ve alt mahkeme yargıçları iyi
halleri sürdüğü sürece görevde kalacaklar ve hiz-
metleri karşılığında belli zamanlarda ve görev-
lerde bulundukları sürece azaltılamayacak bir
maaş alacaklardır.

1. Değişikilik

Kongre dini bir kuruma saygı gösteren, ya da

Elazýð Barosu Dergisi 67

 serbest ibadeti yasaklayan; ya da söz özgürlüğü-
nü, basın özgürlüğünü; ya da halkın sükûnet için-
de toplanma ve şikâyete neden olan bir halin dü-
zeltilmesi için hükümete dilekçe verme hakkını
kısıtlayan bir yasa yapmayacaktır.
4. Değişiklik
Kişilerin üstlerinin, evlerinin belgelerin ve
eşyasının gereksiz aranması ve bunlara elkonul-
masına karşı bağışıklıkları ihlal edilmeyecek ve
yemin ve beyanla desteklenen muhtemel bir ne-
dene dayanan ve özellikle aranacak yeri ve tutuk-
lanacak kişi ile el konulacak eşyaları belirle-
meyen bir müzekkere çıkarılmayacaktır.
6. Değişiklik
Bütün ceza davalarında sanık suçun işlendiği
eyalet ve daha önce yasaca saptanacak bölgenin
tarafsız bir jürisi tarafından hızlı ve kamuya açık
yargılanarak, suçlamanın turu ve nedeni konu-
sunda bilgi sahibi olmak, kendi aleyhindeki ta-
nıklarla yüzleştirilmek, kendi lehinde tanıklar
sağlamak için tanıkların zorla mahkemeye
getirilmesi ve savunma için bir avukat tutma hak-
kına sahip olacaktır.
7. Değişiklik
Anlaşmazlık konusu miktarın 20 doları aştığı
genel örf ve adet hukuku davalarında bir jüri tara-
fından yargılanma hakkı saklı kalacak ve bir jüri
tarafından yargılanan bir olay Birleşik Devletle-
rin herhangi bir mahkemesinde örf ve adet huku-
ku kuralları dışında yeniden görülmeyecektir.
8. Değişiklik
Çok yüksek kefalet istenmeyecek, aşırı para
cezaları konmayacak, insafsız ve olağandışı ce-
zalar verilmeyecektir.
68 Elazýð Barosu Dergisi
9. Değişiklik
Bazı hakların anayasada sıralanmış olması
halkın diğer haklarının reddedilmesi ya da kü-
çümsenmesi olarak yorumlanmayacaktır.
10. Değşiklik
Anayasa tarafından birleşik devletlere veril-
meyen ya da anayasa tarafından eyaletlere yasak-
lanmayan yetkiler eyaletlere ya da halka aittir.
BELÇİKA ANAYASASI
Madde 24
Kamu görevlilerine karşı idari işlemlerinden
dolayı kovuşturma yapmak için bakanlar hakkın-
da tespit edilen hüküm saklı kalmak üzere hiçbir
ön izin gerekmez.
Madde 25
Bütün yetkilerin kaynağı millettir.
Bu yetkiler Anayasa ile tespit edilen şekilde
kullanılırlar.
Madde 44
Meclislerden birini veya diğerinin hiçbir
üyesi görevlerinin kullanılması sırasında
açıkladığı fikirler ve verdiği oylar dolayısı ile
kovuşturulamaz veya izlenemez,
 Madde 98
Bütün ağır suç halleri ile siyaset ve basın suç-
ları için jüri kurulur.
Madde 100
Yargıçlar kaydı hayat şartı ile atanırlar.
Hiçbir yargıç bir karar ile yerinden alınamaz
veya askıda tutulamazlar.
Bir yargıcın yer değiştirmesi ancak yeni bir
atama ve kendi rızası ile gerçekleştirilebilir.
Madde 117
Din görevlilerinin aylık ve emeklileri Devlet
tarafından ödenir. Bunları karşılayacak gerekli
meblağlar her yıl bütçeye konur.
İTALYAN CUMHURİYETİ ANAYASASI
Madde 1
İtalya çalışma üzerine kurulmuş Demokratik
bir cumhuriyettir. Hâkimiyet halka ait olup Ana-
yasa tarafından tespit edilen sınır ve şekiller altın-
da halk tarafından kullanılır.
Madde6
Cumhuriyet dil bakımından azınlık teşkil
edenleri hususi tedbirlerle korur.
Madde 19
Ahlaka ve adaba aykırı olmamak şartı ile her-
kes kendi dini itikadını serbestçe ferden veya
müştereken ilan etmek, propagandasını yapmak
ve bu itikadına ait ibadetini hususi veya umumi
surette icra etmek hakkına sahiptir.
Madde24
Fakirlerin adalete başvurma ve her hangi bir
yargı mercii önünde kendilerini müdafaa imkân
ve vasıtaları hususi müesseselerle sağlanır.
Kanun adli hataların düzeltilmesi imkân ve
vasıtaları belli eder.
Madde 44
Topraktan makul surette istifadeyi sağlamak
ve adil içtimai münasebetler tesis etmek gayesiy-
le, kanun hususi gayrimenkul mülkiye-tine teh-
ditler koyar ve vazifeler yükler; ziraat bölge ve
alanlarına göre genişletilmesini tehdit eder; top-
rağın ıslahını; büyük gayrimenkul mül-kiyetinin
istihsalini ve istihsal birimlerini bir elde birleş-
mesini kolaylaştırır ve emreder; orta ve küçük
mülkiyeti destekler. Kanun dağlık bölgeler lehine
tedbirler alır.
Madde 68
Birleşik Meclis üyelerinin hiç biri görevini
yapması dolayısıyla açıkladığı görüş ve oy sebe-
biyle kovuşturulamaz.
Mecburi tutuklamayı veya yakalamayı gerek-
tiren bir meşhut suç hali dışında, yasama Meclisi
üyelerinden hiçbiri mensup olduğu meclisçe
karalaştırılmış olmadıkça ne cezai bakımdan ta-
kip, nede tevkif veya sair surette şahsi hürriyetin-
den yoksun kılınabilir, ne üzerinde veya ikamet-
gâhında arama yapabilir. Kesin bir mahkûmi-
yetin infazı dolayısıyla infazı dolayısıyla de olsa
Yasama Meclisi üyelerinden birinin tutuklanması
veya yakalanması için aynı şekilde mensup ol-
duğu meclisçe kara verilmesi gereklidir.
Madde 87
Cumhurbaşkanı yüksek hâkimler kuruluna
 başkanlık eder. lıklara Devletin muhtelif kuvvetleri, Devlet kuv-
vetleriyle eyalet kuvvetleri ve eyaletlerin muhte-
Madde 98 lif kuvvetleri arsında çıkacak salahiyet uyuşmaz-
lıklarına;
Memurlar münhasıran millet hizmetinde- Anayasa gereğince Cumhurbaşkanına veya
dirler. Bakanlara karşı yapılan ithamlara bakar
Anayasa mahkemesi hâkimleri faal hizmette olan
Madde 104 veya emekliye ayrılan yüksek, umumi ve idari
kaza hâkimleri tarafından, Üniversitede hukuk
öğretimi yapan profesörler ve 20 senden fazla
Hâkimler devletin diğer kuvvetleri karşısında
mesleğini icra eden avukatlar arasından seçilir.
müstakil ve muhtar bir heyet teşkil ederler.
Hâkimler Yüksek Kuruluna Cumhurbaşkanı
başkanlık eder.
Yargıtay Birinci başkanı ile Başsavcısı bu
kurulan tabi üyeleridir.
Bu kurulun diğer üyelerinden ve üçte biri
Meclis tarafından Üniversite hukuk profesörleri
ile 15 seneden beri mesleki faaliyette bulunan
avukatlar arasından seçilir. Kurul, Meclis tarafın-
dan seçilen üyelerden birini Başkan vekilliğine
seçer. Kurula seçilen üyelerin vazifesi 4 yıl de-
vam eder ve bunlar bu süre sonunda yeniden seçi- FRANSIZ ANAYASASI
lemezler.
Madde 3
Madde 106
Ne halkın bir kısmı, ne hiçbir fen milli ege-
Hâkimler Yüksek Kurulunun inhası üzerine menliğin kullanılmasını kendisine mal edemez.
üniversitede hukuk öğretimi yapan profesörlerle
yüksek mahkemede avukatlık yapmaya yetkili Madde 20
olup 15 seneden beri mesleki faaliyette bulunan
avukatlar, istisnai liyakat payesi mahiyetinde 1 -Hükümet milli politikayı tayin ve idare
olmak üzere, Yargıtay üyeliğine tayin edilebilir- eder.
ler.
2-İdare ve silahlı kuvvetler Hükümetin emrin-
dedir.
Madde 110 3-Hükümet 49. ve 5ü.maddelerde belirtilmiş
şartlara ve usullere göre parlamento karşısında
Adalet Bakanı, Hâkimler Yüksek Kurulunu sorumludur.
salahiyetine giren meseleler dışında olmak şartı
ile Adalet Teşkilatına ve faaliyetine mazeret eder. Madde 24
Parlamento, Milli Meclis ve senatodan oluşur.
Madde 134
Madde 56
Devletçe veya eyaletlerce kabul edilen kanun-
ların veya kanun değerinde olan tasarrufların
Anayasa Konseyi dokuz yıl süreyle görev
anayasaya uygunluğu hususundaki uyuşmaz-

70 Elazýð Barosu Dergisi

yapan dokuz üyeden teşekkül eder.
Anayasa Konseyinin üçte biri her üç yılda bir
yenilenir. Anayasa Konseyi üyelerinin üçü
Cumhurbaşkanı, üçü Milli Meclis Başkanı ve üçü
de Senato Başkanı tarafından tayin olunur.

Madde 64

Cumhurbaşkanı adli otoritenin bağımsızlığı-

nın kefilidir.
Hâkimler Yüksek Konseyi, Cumhurbaşkanı- RUSYA FEDARASYONU ANAYASASI
nın yardımcısıdır. ANAYASAL DÜZENİN ESASLARI
Organik bir kanun hâkimlerin statüsünü
düzenler.
Madde 2
Bilfiil yargı yetkisini kullanan hüküm hâkim-
leri azlolunamazlar.
İnsan, onun hak ve özgürlükleri yüce değer-
leridir. İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerini
Madde 65 tanımak uymak ve korumak devletin görevidir.

Hâkimler Yüksek Konseyinin organik bir Madde 3

kanunla tespit edilmiş şartlara göre, Cumhur-baş-
kanının yerine başkanlık edebilirler.
1-Rusya Federasyonunda egemenliğin taşıyı-
Hâkimler Yüksek Konseyinin organik bir
cısı ve hâkimiyetin tak kaynağı onun çok uluslu
kanunla tespit edilmiş şartlara göre, Cumhur-baş-
halkıdır.
kanı tarafından tayin edilmiş dokuz üyesi daha
2-Halk, kendi hâkimiyetini doğrudan, ayrıca
vardır.
devlet hâkimiyet organları ve yerel yönetim
Hâkimler Yüksek Konseyi hüküm hakimleri-
organları aracılığı ile gerçekleştirir.
nin Yargıtay üyeliğine tayin tekliflerini yapar;
3-Halk hâkimiyetinin doğrudan yüksek ifa-
diğer hüküm hâkimlerin tayinleriyle ilgili olarak
desi, referandum ve serbest seçimlerdir.
Adalet Bakanı tarafından yapılan teklifler hak-
kında organik bir kanunla tespit edilmiş şartlara 4-Rusya Federasyonunda hiç kimse hâkimi-
göre mütalaasını bildirir; organik bir kanunla tes- yete el koyamaz. Hâkimiyetin gasp edilmesi veya
pit edilmiş şartlara göre, af konusunda istişare hâkimiyet yetkisine el koyma federal kanunla
mütalaada bulunur. cezalandırılır.
Hâkimler Yüksek Konseyi, bilfiil yargı yetki-
sini kullanan hüküm hâkimlerin disiplin konseyi Madde 7
olarak karar verir. Bu takdirde, Yargıtay Birinci
Başkanı Hâkimler Yüksek Konseyinde başkanlık 1-Rusya Federasyonu; politikası, insanın
eder. onurlu yaşamını ve özgürce gelişmesini sağlayan
ortam oluşturmaya yönelmiş sosyal devlettir.
Madde 89
Madde 9
Anayasanın değiştirilmesi teşebbüsü Başba-
kanın teklifi üzerine Cumhurbaşkanına ve Parla- 1-Rusya Federasyonunda toprak ve diğer do-
mento üyelerine aittir. ğal zenginlikler, ilgili bölgede yaşayan halkların

Elazýð Barosu Dergisi 71

 yaşan ve faaliyet temeli olarak kullanılır ve koru-
nur.
Madde 10
Rusya Federasyonunda devlet hâkimiyeti;
yasama, yürütme ve yargı ayrılığı esasında ger-
çekleştirilir.
Yasama, yürütmeye yargı hâkimiyet organları
serbesttir.
Madde 11
1-Rusya Federasyonunda devlet hâkimiyeti;
Rusya Federasyonu Cumhurbaşkanı (Federal
Meclisi, federasyon Konseyi ve Devlet Duması ),
Rusya Federasyonu Hükümeti ve Rusya Federas-
yonu mahkemeleri tarafından gerçekleştirilir.
2-Rusya Federasyonu unsurlarında devlet
hâkimiyeti bu unsurlar tarafından oluşturulan
devlet organlarınca gerçekleştirilir.
Madde 13
1-Rusya Federasyonunda ideolojik çoğul-
culuk kabul edilir.
2-Hiçbir ideoloji, devlet ideolojisi veya zo-
runlu ideoloji olarak belirlenemez.
3-Rusya Federasyonunda siyasal çoğunluk-
lar, çok partililik tanınır.
4-Toplumsal birlikler kanun önünde eşittir.
5-Amaç ve faaliyetleri; Rusya Federasyonun
anayasal düzeninin temellerini zorla değiştir-
meye ve ülke bütünlüğünü ihlal etmeye, devlet
güvenliğini sarsmaya, silahlı oluşumlar oluştur-
maya, sosyal, ırki, milli ve din ayrımcılığı körük-
lemeye yönelik toplumsal birliklerin oluşturul-
ması ve faaliyeti yasaktır.
Madde 14
1-Rusya Federasyonu dünyevi devlettir. Hiç-
bir din, devlet dini veya zorunlu din olarak
belirlenemez.
2-Dini birlikler devletten ayrılmıştır ve
72 Elazýð Barosu Dergisi
kanunlar önünde eşittir.
İNSAN VE VATANDAŞ HAK VE
ÖZGÜRLÜKLERİ
Madde 17
1-Rusya Federasyonunda, uluslararası huku-
kun evrensel ilke ve normları doğrultusunda ve
bu anayasaya uygun olarak, insan ve vatandaş
hak ve özgürlükleri tanınır ve güvence altına
alınır.
2-İnsanın temel hak ve özgürlükleri ayrılmaz
ve doğuştandır.
3-İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin
gerçekleştirilmesi diğer kişilerin hak ve özgür-
lüklerini ihlal edemez.
Madde 18
İnsan ve vatandaş hak ve özgürlükleri doğru-
dan yürürlüktedir. Bunlar kanunların ruhunu, sö-
zünü ve uygulamasını, yasama ve yürütme hâki-
miyetini ve yerel yönetimlerin faaliyetini belirler
ve yargı tarafından güvence altına alınır.
Madde 26
1-Herkes kendi milli kökenini belirleme ve
bildirme hakkına sahiptir. Hiç kimse kendi milli
kökenini belirlemeye veya bildirmeye zorlana-
maz.
2-Herkes, ana dilini kullanma, iletişim, eği-
tim, öğrenim ve yaratıcılık dilini serbestçe seçme
hakkına sahiptir.
Madde 28
Herkesin vicdan özgürlüğü, tek başına veya
başkalarıyla birlikte her hangi bir dine inanma
veya inanmama hakkı dâhil, ibadet özgürlüğü,
dini ve diğer görüşleri seçme, onlara sahip olma,
yayma ve onlara uygun şekilde hareket etme
özgürlüğü güvence altına alınır.
 Madde29
1-Herkesin düşünce ve ifade ve özgürlüğü gü-
vence altına alınır.
2-Sosyal, ırki, milli veya dini veya dini km ve
düşmanlığı uyandıracak propaganda yapma veya
teşvik etmesi yasaktır. Sosyal, ırk, milliyet, din
veya dil üstünlüğünün propagandası yasaktır
3-Hiç kimse görüş ve inançlarını açıklamaya
veya onlardan vazgeçmeye zorlanamaz.
4-Herkes; her türlü yasal yöntemle bilgiyi
serbestçe arama, edinme, aktarma, üretme ve
yayma hakkına sahiptir. Devlet sırrını oluşturan
bilgilerin listesi federal kanunla belirlenir
5-Kitlesel iletişim özgürlüğü temin edilir.
Sansür yasaktır.
Madde 49
1-Sanık kendi suçsuzluğunu ispat etmekle
yükümlü değildir.
2-Suçluluğa ilişkin esaslı şüpheler sanığın
lehine yorumlanır.
Madde 50
Federal kanunu ihlal ederek elde edilmiş
deliller geçersizdir.
Madde 59
Rusya Federasyonu vatandaşın görüşü veya
dini itikadı askeri hizmetin yapılmasına aykırıy-
sa, ayrıca kanunla belirlenen diğer durumlarda
alternatif sivil hizmet yapma hakkı vardır.
FEDERAL MECLİS
Madde 97
21 yaşına ulaşmış ve seçimlere katılma hakkı-
na sahip her Rusya Federasyonu vatandaşı Devlet
Dumasını milletvekili seçebilir.
YARGI HÂKİMİYETİ
Madde 119
25 yaşına ulaşmış, hukuk alanında yüksek
öğrenim görmüş ve hukuk alanında en az beş yıl
deneyime sahip Rusya Federasyonu vatandaşları
hâkim olabilirler. Federal kanunla Rusya Fede-
rasyonu hâkimlerinde aranan ilave özellikler
belirlenebilir.
Madde 120
Hâkimler bağımsızdırlar ve sadece Rusya Fe-
derasyonu Anayasasına ve federal kanunlara ta-
bidirler.
Madde 122
1 -Hâkimler dokunulmazlardır.
2-Hâkimler hakkında federal kanunla belirle-
nen şekil dışında ceza kovuşturulması yapılamaz.
Madde 123
Federal kanunla öngörülen durumlarda, jüri-
nin katılımı ile gerçekleştirilir.
Madde 125
Rusya Federasyonu Anayasa Mahkemesi;
vatandaşları anayasal hak ve özgürlüklerinin
ihlaline ilişkin şikâyetler ve mahkemelerin baş-
vurusu üzerine somut davada uygulanan veya uy-
gulanmaya konan kanunun anayasallığını federal
kanunla öngörülmüş şekilde denetler.
Madde 128
Rusya Federasyonu Anayasa Mahkemesi,
Rusya Federasyonu Yüksek Mahkemesi, Rusya
Federasyonu Yüksek Hakem Mahkemesi hâkim-
leri, Rusya Federasyonu Cumhurbaşkanının
önerisiyle Federasyon Konseyi tarafından atanır.
Elazýð Barosu Dergisi 73
 Anayasa Mahkemesi Kararlarý
Anayasa Mahkemesi, mal beyaný vermeyene 10 günlük hapsi kaldýrdý
Mal beyanında bulunmayanların 10 gün ha-
pisle cezalandırılması uygulaması da tarihe karış-
tı. Anayasa Mahkemesi İcra İflas Yasası´nın
(İİY) söz konusu cezayı düzenleyen 337/1 mad-
desini Anayasa´ya aykırı bularak iptal etti. Bu
madde yüzünden onbinlerce kişi aranıyordu.
İki yıldan az hapis cezası gerektiren bazı suç-
larda cezaların ertelenmesini sağlayan ´mini af´-
fın ardından, af niteliğinde ikinci karar da Anaya-
sa Mahkemesi´nden geldi. Anayasa Mahkemesi
İcra İflas Yasası´nın 337´nci maddesini iptal etti.
Konuyu Anayasa Mahkemesi´ne getiren
avukat, ´Hiç kimseye ekonomik suçtan ötürü hür-
riyetini bağlayıcı ceza verilemeyeceğini´; icra ta-
kibi sırasında mal beyanında bulunmayanlara ha-
pis cezası verilmesinin Anayasa´nın temel ilkele-
rine aykırı olduğunu savunmuştu.
Konu Hayrettin Çokcan hakkında İstanbul
10´uncu İcra Ceza Mahkemesi´nde bir bankaya
borcunu zamanında ödemediği ve mal beyanında
bulunmadığı için açılan davayla gündeme geldi.
Çokcan hakkında İcra İflas Yasası´nın 337/1
maddesi uyarınca 10 gün hapis cezası verildi.
Çokcan´ın avukatı Mehmet Bülent Bilen bu yasa
maddesinin Anayasa´nın temel ilkelerine aykırı
olduğunu iddia etti. Hâkim Mehmet Uysal, itirazı
yerinde bularak Anayasa Mahkemesi´ne başvur-
du. Yüksek mahkeme geçen cuma günü 337/1´i
iptal etti.
14 bin kişi için uygulama başladı bile
Anayasa Mahkemesi´nin kararının ardından
İzmir Adalet Sarayı´ndaki icra mahkemeleri, mal
beyanıyla ilgili olarak hapis cezası vermeyi bı-
raktı. Ayrıca İnfaz Savcılığı´nda, icra takibi sıra-
sında mal beyanda bulunmayanlarla ilgili arama
74 Elazýð Barosu Dergisi
kararlarının da durdurulduğu öğrenildi. İzmir
Adalet Sarayı´ndaki Cumhuriyet Savcılığı İnfaz
Bürosu´ndaki 14 bin kişinin aranması durduru-
lurken cezaevinde bu suçtan yatan yaklaşık 300
kişinin de tahliye işlemlerine başlandı. İstanbul
İcra Ceza Mahkemelerince geçen yıl ´mal beya-
nında bulunmamak´tan verilen 10 günlük disiplin
hapis cezası kararları uyarınca 13 bin kişi aranı-
yor.
Hukukçular ne diyor?
Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Öğretim Görevlisi Dr. Mustafa Ruhan Erdem ka-
rarı olumlu buldu, ancak uyardı: "Ekonomik suç-
lardan dolayı insanlara hürriyeti bağlayıcı ceza
verilmesi hukuka aykırıdır. İsabetli bir karardır.
Anayasa Mahkemesi´nin iptal kararının yürür-
lüğe girmesini bir yıl ertelediğini dikkate alırsak
aslında şu an uygulanmaması gerek. Zira Anaya-
sa Mahkemesi, bu kararla yasal düzenlemenin
hazırlanması için Meclis´e süre tanıyor" dedi.
Avukat Algan Kayaalp ise Anayasa Mahke-
mesi´nin iptal kararıyla borçlulara gün doğdu-
ğunu, alacaklıların alacaklarını tahsil etme güç-
lerinin ellerinden alındığını söyledi.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve
2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun disiplin hap-
si cezası, mal beyanında bulunmayanlara uygula-
nacak yaptırım ve icra cezalarında uygulanan
yargılama usulüyle ilgili itiraz konusu kuralların
Anayasa'ya aykırı olduğu kanısına varan Mah-
kemeler iptalleri için başvurmuşlardır.
 16 Nisan 2008 ÇARŞAMBA
Resmî Gazete
Sayı : 26849

ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:

Esas Sayısı : 2006/71
Karar Sayısı : 2008/69
Karar Günü : 28.2.2008

İTİRAZ YOLUNA BAŞVURANLAR :

1- İstanbul 10. İcra Ceza Mahkemesi Esas Sayısı: 2006/71
2- Zonguldak İcra Ceza Mahkemesi Esas Sayısı: 2006/137
3- Üsküdar 1. İcra Ceza Mahkemesi Esas Sayısı: 2008/2
4- Lüleburgaz İcra Ceza Mahkemesi Esas Sayısı: 2008/10

İTİRAZLARIN KONUSU :
A- 4.12.2004 günlü, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 2. maddesinin (1) numaralı
fıkrasının (l) bendinin,
B- 9.6.1932 günlü, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun;
1- 31.5.2005 günlü, 5358 sayılı İcra ve İflas Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 7.
maddesiyle değiştirilen 337. maddesinin,
2- 5358 sayılı Yasa'nın 18. maddesiyle değiştirilen 346. maddesinin başlığının ve birinci fıkrasının,
3- 349. maddesinin birinci fıkrasının ve beşinci fıkrasının ikinci tümcesinin,
4- 5358 sayılı Yasanın 21. maddesiyle değiştirilen 353. maddesinin,
Anayasa'nın 2., 10., 19., 36., 38. ve 138. maddelerine aykırılığı savıyla iptalleri istemidir.

I - OLAY
Bakılmakta olan davalarda, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve 2004 sayılı İcra ve İflas
Kanunu'nun disiplin hapsi cezası, mal beyanında bulunmayanlara uygulanacak yaptırım ve icra
cezalarında uygulanan yargılama usûlüyle ilgili itiraz konusu kuralların Anayasa'ya aykırı olduğu
kanısına varan Mahkemeler iptalleri için başvurmuşlardır.

II - İTİRAZLARIN GEREKÇELERİ
İtiraz yoluna başvuran Mahkemelerin gerekçelerinde özetle, Türk Ceza Kanunu'nda disiplin
hapsine göre daha ağır yaptırım olan bir yıla kadar hapis cezasının para ya da seçenek yaptırımlara
çevrilebildiği, iki yıla kadar olan hapis cezalarının ertelenmesi, dava zamanaşımı süresinin belli olması
ve koşullu salıvermeden yararlanma olanaklı iken, disiplin hapsinde sınırsız dava zamanaşımı öngörül-
düğü, buna yasal ve takdiri indirim hükümleri önödeme ve uzlaşma gibi ceza hukuku müesseselerinin
uygulanamadığı, borçludan alacağını rızasıyla alamayan alacaklının devlet kurumlarının yardımıyla
alacağını zorla tahsil etme olanağına sahip olduğu, cebri icranın dışında borçlunun ayrıca hapisle ceza-

Elazýð Barosu Dergisi 75

 landırılmasının evrensel hukuk kuralları ile bağdaşmayacağı, özel hukuktan doğan alacaklarda taraf-
ların birbirlerinin ödeme gücünü bilebilecek durumda oldukları ve basiretli tacir öngörüsüyle hareket
etmeleri gerektiği, Avrupa Birliği ülkelerine gönderilen ve hapis cezasını içeren icra ve ödeme emirleri
ile ilgili adli yardımlaşma taleplerinin kendi hukuklarında benzer suç bulunmaması nedeniyle kabul
görmediği, mal beyanında bulunmama suçunu işleyen kimselere disiplin hapsi cezası verilerek seçe-
nek yaptırımlardan yararlandırılmadıkları, bu durumun eşitsizliğe yol açtığı, mal beyanında bulunma-
ma eylemi nedeniyle borçlu hakkında ayrı ayrı veya aynı anda birlikte tazyik ve disiplin hapsi olmak ü-
zere iki defa aynı veya farklı zamanlarda özgürlüğü kısıtlayıcı ceza uygulanabileceği, böylece tek bir
eylem için iki ayrı özgürlüğü bağlayıcı cezanın öngörülmüş olduğu, yeni Ceza Muhakemesi Kanu-
nu'nda şahsi davaya yer verilmediği ve şahsi davaların kamu davasına dönüştürüldüğü, bu nedenle İcra
ve İflas Kanunu'na göre açılacak davaların da Cumhuriyet Savcılığı tarafından açılması gerektiği, fark-
lı uygulamaların eşitsizlik doğurduğu, disiplin hapsi suçları ve bunların dışındaki suçlar hakkında ceza
verecek makamların farklı öngörüldüğü, idari yaptırımların nitelikleri ve amaçları yönünden kamusal
cezalardan farklı olduğu, idari yaptırımların bizzat idari organlar tarafından verilmesi gerektiği, kamu
cezalarının toplum düzenini bozan ağır ihlallerin karşılığı olarak getirildiği, disiplin cezasının bir ceza
hukuku normu olmadığı, disiplin hapsi cezasının asliye ceza mahkemesi sıfatı ile icra ceza mahke-
meleri tarafından verilmesinin eşitlik ilkesine uymadığı, Anayasa'ya göre herkesin adil yargılanma
hakkına sahip olduğu, bunun içinde savunma hakkının da bulunduğu, oysa İcra ve İflas Kanunu'nun
349. maddesinin sanık gelmese bile duruşma yapılmasını öngördüğü ve bu durumun adil yargılanma
hakkının ihlali anlamına geldiği, bu nedenlerle itiraz konusu kuralların Anayasa'nın 2., 10., 19., 36., 38.
ve 138. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

III - YASA METİNLERİ

A - İtiraz Konusu Yasa Kuralları
1 - 4.12.2004 günlü, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun itiraz konusu kuralı da içeren 2.
maddesi şöyledir:
“(1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Şüpheli: Soruşturma evresinde, suç şüphesi altında bulunan kişiyi,
b) Sanık: Kovuşturmanın başlamasından itibaren hükmün kesinleşmesine kadar, suç şüphesi
altında bulunan kişiyi,
c) Müdafi: Şüpheli veya sanığın ceza muhakemesinde savunmasını yapan avukatı,
d) Vekil: Katılan, suçtan zarar gören veya malen sorumlu kişiyi ceza muhakemesinde temsil eden
avukatı,
e) Soruşturma: Kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin
kabulüne kadar geçen evreyi,
f) Kovuşturma: İddianamenin kabulüyle başlayıp, hükmün kesinleşmesine kadar geçen evreyi,
g) İfade alma: Şüphelinin kolluk görevlileri veya Cumhuriyet savcısı tarafından soruşturma konusu
suçla ilgili olarak dinlenmesini,
h) Sorgu: Şüpheli veya sanığın hâkim veya mahkeme tarafından soruşturma veya kovuşturma
konusu suçla ilgili olarak dinlenmesini,
i) Malen sorumlu: Yargılama konusu işin hükme bağlanması ve bunun kesinleşmesinden sonra,
maddî ve malî sorumluluk taşıyarak hükmün sonuçlarından etkilenecek veya bunlara katlanacak kişiyi,
j) Suçüstü:
1. İşlenmekte olan suçu,
2. Henüz işlenmiş olan fiil ile fiilin işlenmesinden hemen sonra kolluk, suçtan zarar gören veya

76 Elazýð Barosu Dergisi

başkaları tarafından takip edilerek yakalanan kişinin işlediği suçu,
3. Fiilin pek az önce işlendiğini gösteren eşya veya delille yakalanan kimsenin işlediği suçu,
k) Toplu suç: Aralarında iştirak iradesi bulunmasa da üç veya daha fazla kişi tarafından işlenen suçu,
l) Disiplin hapsi: Kısmî bir düzeni korumak amacıyla yaptırım altına alınmış olan fiil dolayısıyla
verilen, seçenek yaptırımlara çevrilemeyen, önödeme uygulanamayan, tekerrüre esas olmayan, şartla
salıverilme hükümleri uygulanamayan, ertelenemeyen ve adlî sicil kayıtlarına geçirilmeyen hapsi,
İfade eder.”
2- 9.6.1932 günlü, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 31.5.2005 günlü, 5358 sayılı İcra ve İflas
Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 7. maddesiyle değiştirilen 337. maddesi şöyledir:
“Müddeti içinde beyanda bulunmak üzere mazereti olmaksızın icra dairesine gelmeyen veya yazılı
beyanda bulunmayan borçlu, alacaklının şikâyeti üzerine, on gün disiplin hapsi ile cezalandırılır.
Alacaklının alacağını karşılayacak miktarda malın haczedilmesi veya borcun ödenmesi hâlinde, bu
ceza düşer.
162, 209 ve 216 ncı maddeler hükümlerine muhalefet edenler hakkında da iflas idaresinin vereceği
müzekkere üzerine, aynı ceza verilir. Bu maddelerde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi
hâlinde, verilen ceza düşer.”
3- 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 5358 sayılı Yasa'nın 18. maddesiyle değiştirilen 346.
maddesinin başlığı ve birinci fıkrası şöyledir:
“Görev ve birleştirilme yasağı:
Bu Kanun hükümlerine göre disiplin veya tazyik hapsine icra mahkemesi karar verir.”
4 - 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun itiraz konusu kuralları da içeren 349. maddesi şöyledir:
“Şikâyet dilekçe ile veya şifahi beyanla yapılır. Dilekçeyi veya dava beyanını alan tetkik mercii
duruşma için hemen bir gün tayin edip şikâyetçinin imzasını alır ve maznuna celpname gönderir. Şahit
gösterilmişse o da celbolunur.
İki taraf tayin olunan gün ve saatte tetkik merciinin huzuruna gelmeğe veya vekil göndermeğe
mecburdurlar.
İcabında merci, tarafların bizzat hazır bulunmasını emredebilir.
Maznun başka yerde ikamet ediyorsa istinabe yoliyle sorguya çekilir.
Maznun, şikayeti alan veya istinabe edilen tetkik merciinin huzuruna gelmez veya müdafi
göndermezse yahut bizzat bulunmasına lüzum görülürse zabıta marifetiyle getirilir. Bu suretle de
bulundurulamazsa muhakeme gıyabında görülür.
Şikâyetçi muayyen zamanda gelmez ve vekil de göndermezse şikâyet hakkı düşer.
Gelmeyen şahitlere yapılacak muamele ile borçlunun gıyabında verilen karara karşı eski hale
getirme talebi hakkında Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda yazılı hükümler tatbik olunur.”
5- 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 353. maddesi şöyledir:
“İcra mahkemesinin bu Bap hükümlerine göre verdiği tazyik ve disiplin hapsine ilişkin kararlara
karşı, tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde, yargı çevresinde bulunduğu ağır ceza
mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen karar kesindir.
İcra mahkemesinin bu Bapta yer alan suçlardan dolayı verdiği hükümlerle ilgili olarak 4.12.2004
tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun kanun yollarına ilişkin hükümleri uygulanır.”
B - Dayanılan Anayasa Kuralları
Başvuru kararlarında, Anayasa'nın 2., 10., 19., 36., 38. ve 138. maddelerine dayanılmıştır.

Elazýð Barosu Dergisi 77

 IV - İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 8. maddesi uyarınca, E.2006/71 sayılı dosyada 30.5.2006
gününde, E.2008/10 sayılı dosyada ise 12.2.2008 gününde yapılan ilk inceleme toplantılarında
dosyalarda eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine oybirliğiyle karar verilmiştir.
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 8. maddesi uyarınca E.2006/137 sayılı dosyada 20.10.2006
gününde, E.2008/2 sayılı dosyada ise 17.1.2008 gününde yapılan ilk inceleme toplantılarında öncelikle
uygulanacak kural sorunu üzerinde durulmuştur:
Anayasa'nın 152. ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında
Kanun'un 28. maddelerine göre, mahkemeler, bakmakta oldukları davalarda uygulayacakları kanun ya
da kanun hükmünde kararname kurallarını Anayasa'ya aykırı görürler veya taraflardan birinin ileri
sürdüğü aykırılık savının ciddi olduğu kanısına varırlarsa, o hükmün iptali için Anayasa Mahkemesi'ne
başvurmaya yetkilidirler. Ancak, bu kurallar uyarınca bir mahkemenin Anayasa Mahkemesi'ne
başvurabilmesi için elinde yöntemince açılmış ve mahkemenin görevine giren bir davanın bulunması
ve iptali istenen kuralların da o davada uygulanacak olması gerekmektedir. Uygulanacak yasa
kuralları, davanın değişik evrelerinde ortaya çıkan sorunların çözümünde veya davayı
sonuçlandırmada olumlu ya da olumsuz yönde etki yapacak nitelikte bulunan kurallardır.
İcra ve İflas Kanunu'nun 337. maddesinin ikinci fıkrasında bu Yasa'nın 162., 209. ve 216.
maddelerine muhalefet edenler hakkında da iflas idaresinin vereceği müzekkere üzerine aynı cezanın
verileceği ve bu maddelerde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi hâlinde verilen cezanın
düşeceği belirtilmiştir.
E.2008/2 sayılı başvuruda, itiraz isteminde bulunan mahkemenin bakmakta olduğu dava, mal
beyanında bulunmama nedeniyle borçlunun disiplin hapsi ile cezalandırılmasına ilişkindir. Bu dava
İcra ve İflas Kanunu'nun 162., 209., ve 216. maddelerine aykırı davrananlarla ilgili olmadığından
anılan Yasa'nın 337. maddesinin ikinci fıkrası davada uygulanacak kural değildir.
Bu nedenle, 17.1.2008 gününde yapılan toplantıda, İcra ve İflas Kanunu'nun 337. maddesinin ikinci
fıkrasının, itiraz başvurusunda bulunan Mahkemenin bakmakta olduğu davada uygulanma olanağı
bulunmadığından bu fıkraya ilişkin başvurunun mahkemenin yetkisizliği nedeniyle reddine, 337.
maddenin birinci fıkrasının esasının incelenmesine oybirliği ile karar verilmiştir.
E.2006/137 sayılı dosya uygulanacak kural açısından incelenmiştir. İcra ve İflas Kanunu'nun 353.
maddesinde, icra mahkemesinin verdiği tazyik ve disiplin hapsine ilişkin kararlara karşı, ağır ceza
mahkemesine itiraz edilebileceği, itiraz üzerine verilen kararın kesin olduğu ve bu konularda 5271
sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun kanun yollarına ilişkin hükümlerinin uygulanacağı
belirtilmektedir. İtiraz yoluna başvuran Mahkeme'nin elindeki davada henüz ağır ceza mahkemesine
itiraz edilmemiş olduğu görüldüğünden 353. madde de davada uygulanacak kural değildir.
Bu nedenle, 20.10.2006 gününde yapılan toplantıda, İcra ve İflas Kanunu'nun 353. maddesinin
itiraz başvurusunda bulunan Mahkemenin bakmakta olduğu davada uygulanma olanağı
bulunmadığından bu maddeye ilişkin başvurunun mahkemenin yetkisizliği nedeniyle reddine oybirliği
ile karar verilmiştir.

V - BİRLEŞTİRME KARARI
E.2006/137, E.2008/2 ve E.2008/10 sayılı davaların aralarındaki hukuki irtibat nedeniyle
E.2006/71 sayılı dava ile birleştirilmesine, birleştirilen davaların esaslarının kapatılmasına, esas
incelemenin E.2006/71 sayılı dosya üzerinden yürütülmesine 28.2.2008 gününde oybirliğiyle karar
verilmiştir.
 VI - ESASIN İNCELENMESİ
Başvuru kararları ve ekleri, işin esasına ilişkin raporlar, itiraz konusu Yasa kuralları, dayanılan
Anayasa kuralları ve bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği
görüşülüp düşünüldü:

A - Anayasa'ya Aykırılık Sorunu

1 - 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 2. Maddesinin (1) Numaralı Fıkrasının (l) Bendinin
İncelenmesi
Başvuru kararında, Türk Ceza Kanunu'nda disiplin hapsine göre daha ağır yaptırım olan bir yıla
kadar hapis cezasının para ya da seçenek yaptırımlara çevrilebildiği, iki yıla kadar olan hapis
cezalarının ertelenmesi, dava zamanaşımı süresinin belli olması ve koşullu salıvermeden
yararlanılması olanaklı iken, disiplin hapsinde ceza hukuku kurumlarının uygulanmayacağının
düzenlendiği ve sınırsız dava zamanaşımı öngörüldüğü, buna yasal ve takdiri indirim hükümleri ile
önödeme ve uzlaşma kurumunun da dâhil olduğu, bu durumun ise Anayasa'nın 10. maddesine aykırı
olduğu ileri sürülmüştür.
İtiraz konusu kuralda, disiplin hapsi cezası, kısmî bir düzeni korumak amacıyla yaptırım altına
alınmış olan fiil dolayısıyla verilen, seçenek yaptırımlara çevrilemeyen, önödeme uygulanamayan,
tekerrüre esas olmayan, şartla salıverilme hükümleri uygulanamayan, ertelenemeyen ve adlî sicil
kayıtlarına geçirilmeyen hapis olarak tanımlanmıştır.
Anayasa'nın 10. maddesinin birinci fıkrasında herkesin, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce,
felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu
belirtilmiştir.
Anayasa'nın 10. maddesinde yer verilen eşitlik ilkesi ile eylemli değil, hukuksal eşitlik
öngörülmektedir. Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumda bulunan kişilerin yasalarca aynı işleme bağlı
tutulmalarını sağlamak ve kişilere yasalar karşısında ayırım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını
önlemektir. Bu ilkeyle, aynı durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara ayrı kurallar uygulanarak yasa
karşısında eşitliğin çiğnenmesi yasaklanmıştır. Durum ve konumlardaki özellikler, kimi kişiler ya da
topluluklar için değişik kuralları gerekli kılabilir. Aynı hukuksal durumlar aynı, ayrı hukuksal durumlar
farklı kurallara bağlı tutulursa Anayasa'nın öngördüğü eşitlik ilkesi çiğnenmiş olmaz. Nitelikleri ve
durumları özdeş olanlar için yasalarla değişik kurallar konulamaz.
Öte yandan, Anayasa'nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti'nin, toplumun huzuru, millî
dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta
belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devleti olduğu belirtilmiştir.
Hukuk Devletinde hangi eylemlerin suç sayılacağı ve bu suçları işleyenlere ne tür ve miktarda ceza
verileceği yasakoyucunun belirleyeceği bir alandır. İnfaz hukukunun maddi ceza hukukunu
tamamladığı ve onun ayrılmaz parçası olduğu gözetildiğinde, hangi cezaların ertelenip ertelenme-
yeceğinin, seçenek yaptırımlara çevrilip çevrilemeyeceğinin, önödeme uygulanıp uygulanmaya-
cağının, tekerrüre esas olup olmayacağının, şartla salıverilme hükümlerinin uygulanıp uygulanmaya-
cağının veya adli sicil kayıtlarına geçirilip geçirilmeyeceği konusunun Anayasa'ya ve Ceza Hukuku-
nun genel ilkelerine aykırı olmamak koşuluyla yasakoyucunun takdir yetkisi içinde olduğunun kabulü
gerekir.
Buna göre cezanın ertelenmesi, seçenek yaptırımlara çevrilebilmesi, önödeme uygulanabilmesi ya
da şartla salıverilme hükümlerinin uygulanması, mahkûm için bir hak değildir. Ertelemenin hükümlü
için yasal bir hak olmayıp, bir lütuf ve atıfet, toplum bakımından da yararlı bir uygulama olduğu kabul
edilmektedir. Ancak, suçun ağırlığı genellikle toplumdaki olumsuz sonuçları ile yarattığı endişe ve

Elazýð Barosu Dergisi 79

 huzursuzlukla orantılı bulunduğuna göre, suçu, cezayı ve ertelemeyi takdir ve tayin etmek yasama
meclisinin yetkisinde olup, toplumda değişen koşullar gözetildiğinde, sınırlarının genişletilmesi ve
cezalarının artırılıp erteleme dışı bırakılması da doğaldır. Bu nedenle, cezası erteleme dışı bırakılan
suçlarla diğerlerinin doğurduğu sonuçların aynı olduğu kabul edilemeyeceği gibi, onlara verilen
cezalarla korunmak istenen hukuki yararın da farklı olduğu açıktır.
İtiraza konu yasa kuralı ile disiplin hapsi gerektiren eylemleri işleyenler arasında herhangi bir
ayırım yapılmaması ve suç olduğu kabul edilen eylemleri işleyenlerin aynı durumda bulunmamaları
nedenleriyle, disiplin hapsi cezası için genel kurallardan ayrı olarak farklı özelliklerin öngörülmesi
Anayasa'nın eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmaz.
Açıklanan nedenlerle itirazın reddi gerekir.
2 - İcra ve İflas Kanunu'nun 5358 sayılı Yasa'nın 7. Maddesiyle Değiştirilen 337. Maddesinin
Birinci Fıkrasının İncelenmesi
Başvuru kararlarında, borçludan alacağını rızasıyla alamayan alacaklının Devlet kurumlarının
yardımıyla alacağını zorla tahsil etme olanağına sahip olduğu, cebri icranın dışında borçlunun ayrıca
hapisle cezalandırılmasının evrensel hukuk kuralları ile bağdaşmayacağı, özel hukuktan doğan
alacaklarda tarafların birbirlerinin ödeme gücünü bilebilecek durumda oldukları ve basiretli tacir
öngörüsüyle hareket etmeleri gerektiği, Avrupa Birliği ülkelerine gönderilen ve hapis cezasını içeren
icra ve ödeme emirleri ile ilgili adli yardımlaşma taleplerinin kendi hukuklarında benzer suç
bulunmaması nedeniyle kabul görmediği, mal beyanında bulunmama suçunu işleyen kimselere
disiplin hapsi cezası verilerek seçenek yaptırımlardan yararlandırılmadıkları, bu durumun eşitsizliğe
yol açtığı, yeni Ceza Muhakemesi Kanunu'nda şahsi davaya yer verilmediği ve şahsi davaların kamu
davasına dönüştürüldüğü, bu nedenle İcra ve İflas Kanunu'na göre açılacak davaların da Cumhuriyet
Savcılığı tarafından açılması gerektiği, mal beyanında bulunmama nedeniyle İcra ve İflas Kanunu'nda
iki ayrı özgürlüğü bağlayıcı ceza öngörüldüğü, farklı uygulamaların eşitsizlik doğurduğu, bu
nedenlerle de kuralın Anayasa'nın 2., 10., 11., 13., 38. ve 138. maddelerine aykırı olduğu ileri
sürülmüştür.
İtiraz konusu kuralda, müddeti içinde beyanda bulunmak üzere mazereti olmaksızın icra dairesine
gelmeyen veya yazılı beyanda bulunmayan borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine on gün disiplin
hapsi ile cezalandırılacağı, alacaklının alacağını karşılayacak miktarda malın haczedilmesi veya
borcun ödenmesi halinde, bu cezanın düşeceği öngörülmüştür.
Öte yandan, İcra ve İflas Kanunu'nun 51 sayılı Yasa ile değiştirilen 76. maddesinde mal beyanında
bulunmayan borçlunun, alacaklının talebi üzerine beyanda bulununcaya kadar icra mahkemesi hâkimi
tarafından bir defaya mahsus olmak üzere hapisle tazyik olunacağı, ancak bu hapsin üç ayı
geçemeyeceği belirtilmiştir.
Anayasa'nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti'nin toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet
anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel
ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devleti olduğu belirtilmiştir.
Hukuk devleti, eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan haklarına saygı gösteren, bu hak ve
özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek
sürdüren, Anayasa'ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukuku tüm devlet organlarına egemen
kılan, Anayasa ve hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık, yasaların
üstünde Anayasa ve yasa koyucunun da bozamayacağı temel hukuk ilkeleri bulunduğu bilincinde olan
devlettir.
İcra ve İflas Kanunu'nun 337. maddesinin birinci fıkrasında ve 76. maddesinde borçlunun
özgürlüğü bağlayıcı ceza ile cezalandırılmasını gerektiren eylem, mal beyanında bulunmama
eylemidir. Yukarıda belirtildiği gibi hukuk devleti ve ceza hukuku ilkeleri gereği kişi aynı eylem

80 Elazýð Barosu Dergisi

nedeniyle birden fazla yargılanmaz ve cezalandırılmaz. İtiraz konusu kural uyarınca, müddeti içinde
mazereti olmaksızın icra dairesine gelmeyen veya yazılı olarak mal beyanında bulunmayan kimse
disiplin hapsi cezası ile cezalandırılmasının yanı sıra, İcra ve İflas Kanunu'nun 76. maddesine göre de
mal beyanında bulunmama eylemi nedeniyle tazyik hapsi cezası ile cezalandırılabilecektir. Böyle bir
olasılığın varlığı İcra ve İflas Kanunu'nun 337. maddesinde öngörülen disiplin hapsi cezasını,
Anayasa'nın hukuk devleti ilkesinin düzenlendiği 2. maddesine aykırı hale getirmektedir.
Bu nedenle, 337. maddenin birinci fıkrası Anayasa'nın 2. maddesine aykırıdır. İptali gerekir.
Kural iptal edildiğinden Anayasa'nın 10. ve 38. maddeleri yönünden ayrıca incelenmesine gerek
görülmemiştir.
Kuralın Anayasa'nın 11., 13. ve 138. maddeleri ile ilgisi bulunmamaktadır.
3 - İcra ve İflas Kanunu'nun 5358 sayılı Yasa'nın 18. Maddesiyle Değiştirilen 346. Maddesinin
Başlığının ve Birinci Fıkrasının İncelenmesi
Başvuru kararında, disiplin suçları ve disiplin suçu dışındaki suçlar hakkında ceza verip
uygulayacak makamların farklı öngörüldüğü, idari yaptırımların nitelikleri ve amaçları yönünden
kamusal cezalardan farklı olduğu, idari yaptırımların bizzat idari organlar tarafından verilmesi
gerektiği, kamu cezalarının toplum düzenini bozan ağır ihlallerin karşılığı olarak getirildiği, disiplin
cezasının bir ceza hukuku normu olmadığı, asliye ceza mahkemesi sıfatı ile icra ceza mahkemeleri
tarafından verilmesinin eşitlik ilkesine uymadığı, bu nedenle Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine aykırı
olduğu ileri sürülmüştür.
İtiraz konusu maddenin birinci fıkrasına göre, İcra ve İflas Kanunu'nda öngörülen disiplin veya
tazyik hapsine icra mahkemesi karar verecektir. Yasakoyucu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi
Kanunu'nun 2. maddesi ile disiplin hapsi cezası adı altında bir ceza yaptırımı getirmiş ve İcra ve İflas
Kanunu uyarınca verilen disiplin ve tazyik hapsi cezalarının da icra mahkemeleri tarafından
verilmesini öngörmüştür.
Anayasa'ya ve hukukun temel ilkelerine aykırı olmamak koşuluyla toplum düzeninde yaptırım
altına alınması gereken eylemlerin hangisinin idari, hangisinin ceza yaptırımına bağlı tutulacağı
yasakoyucunun takdir alanı içindedir. İcra ceza mahkemesince uygulanan yaptırımlar idari nitelikte
olmayıp, yargısal işlemlerdir. Dolayısıyla bunların hangi yargı merciince verileceği yukarıdaki
sınırlamalar içinde yasakoyucunun takdir alanı içindedir.
Disiplin veya tazyik hapsi cezalarının mahiyeti itibarıyla idari bir ceza olmadığı açık olduğundan
eşitlik karşılaştırılması yapılamaz.
Bu nedenle, Kural Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine aykırı değildir.
İptal isteminin reddi gerekir.
4 - İcra ve İflas Kanunu'nun 349. Maddesinin Birinci Fıkrasının ve Beşinci Fıkrasının İkinci
Tümcesinin İncelenmesi
Başvuru kararında, 349. maddenin birinci fıkrası ile kişisel dava öngörüldüğü, oysa 5271 sayılı
Ceza Muhakemesi Kanunu'nda şahsi davaya yer verilmediği, 5230 sayılı Ceza Muhakemesi
Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanun'un 9. maddesi ile diğer kanunlardaki
şahsi davaların kamu davasına dönüştürüldüğü, kamu davasının sadece Cumhuriyet savcısı tarafından
açılabileceği, suçun tespit edilmesi ve ceza verilmesi yetkisinin Devlete ait olduğu, farklı
uygulamaların eşitsizlik oluşturacağı, sanık gelmese bile duruşma yapılmasının adil yargılanma
hakkının ihlali anlamına geldiği, bu nedenle öngörülen düzenlemenin Anayasa'nın 10., 36. ve 38.
maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
İcra ve İflas Kanunu'nun 349. maddesinin birinci fıkrasında, icra mahkemesine şikâyetin dilekçe ile
veya şifahi beyanla yapılacağı, dilekçeyi veya dava beyanını alan icra mahkemesinin duruşma için

Elazýð Barosu Dergisi 81

 hemen bir gün tayin edip şikâyetçinin imzasını alacağı ve sanığa celpname gönderileceği, tanık
gösterilmişse onun da celp edileceği kurala bağlanmıştır.
Anayasa Mahkemesi'nin eşitlik ilkesi ile ilgili olarak verdiği birçok kararda belirtildiği üzere, aynı
durumda olanlara aynı kuralların uygulanması halinde eşitlik ilkesine aykırılıktan söz edilemez. İcra ve
İflas Kanunu'nda belirtilen suçları işleyenler ile başka yasalarda belirtilen suçları işleyenler
eylemlerinin farklılığı nedeniyle aynı durumda değildirler. Bundan dolayı yasakoyucunun İcra ve İflas
Kanunu'nda bazı suçlar için farklı usul getirmesi, Anayasa'nın eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmaz.
Öte yandan, itiraz konusu kural ile dilekçeyi alan mahkemenin duruşma için hemen gün tayin edip
şikâyetçinin imzasını alması, sanığa celpname göndermesi ve tanık gösterilmiş ise onun da
mahkemeye getirilmesi yasakoyucunun takdirinde olan usul kuralları olup Anayasa'ya aykırı bir yönü
bulunmamaktadır.
Başvuran Mahkeme, maddenin beşinci fıkrasının son tümcesi olan “Bu suretle de
bulundurulamazsa muhakeme gıyabında görülür” biçimindeki kuralın da Anayasa'ya aykırı olduğunu
ileri sürmüştür.
İcra ve İflas Kanunu'nun 349. maddesinde, şikâyetçi ile sanığın mahkeme tarafından belirlenen gün
ve saatte mahkemeye gelmek veya vekil göndermek zorunda oldukları, hâkimin gerektiğinde tarafların
bizzat hazır olmasını isteyebileceği, sanığın başka yerde ikamet etmesi durumunda istinabe yoluyla
sorguya çekileceği, sanığın, şikâyeti alanın veya istinabe edilenin hâkim huzuruna gelmemesi veya
müdafi göndermemesi durumunda ve gerekli görülmesi halinde zabıta aracılığı ile getirileceği
belirtilmiştir.
Anayasa'nın 36. maddesinin birinci fıkrasında herkesin meşru vasıta ve yollardan faydalanmak
suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma
hakkına sahip olduğu vurgulanmıştır.
Savunma hakkı adil yargılanmanın esaslı unsurlarındandır. Yargının temel görevi ve yargılama
süreci sonucunda beklenen sonuç adaletin sağlanmasıdır. Bu sonuç, haklı ve haksızın ayırt edilmesi,
sakat işlemin ortadan kaldırılması, uğranılan zararın giderimi veya sanığın cezalandırılması
şekillerinde ortaya çıkabilir. Usulüne uygun biçimde yapılan tebligata karşın, kendini savunmak için
mahkemeye gelmeyen kişinin savunma hakkından vazgeçtiğinin kabulü gerekeceği gibi, duruşmaya
fiilen gelmemek suretiyle yargılamanın devamının ve beklenen adalet ve yargısal sonucun elde
edilmesine mani olunmaması gerektiği de hukuk devleti ilkelerindendir.
İtiraz konusu kural, yargılamanın sanığın gıyabında görülmesini çeşitli koşullara bağlamıştır.
Öncelikle, sanığa celpname gönderilmesi, tanık gösterilmiş ise onun da mahkemeye getirilmesi
gerekmektedir. Yasa her iki tarafın da belirlenen gün ve saatte mahkemeye gelmelerini zorunlu tutmuş,
İcra Mahkemesine tarafların vekil aracılığı ile değil, bizzat hazır bulunmalarını da isteyebilme yetkisi
vermiş, sanığın başka bir yerde ikamet etmesi halinde de istinabe yolu ile sorguya çekilmesini
öngörmüştür. Sanık bildirimlere karşın icra mahkemesinin huzuruna gelmez veya müdafi göndermez
ise mahkeme zabıta aracılığı ile de sanığı getirtebilecektir. Yargılamanın sanığın yokluğunda
görülmesi tüm bu aşamalardan geçildikten sonra gerçekleştirilebilecektir. Sanığın usulüne uygun
olarak yapılan bildirimlere karşın mahkemeye gelmemesi veya avukat göndermemesi, duruşmada
hazır bulunma hakkından vazgeçtiği anlamına gelir. Bu nedenle, itiraz konusu kural Anayasa'ya aykırı
görülmemiştir.
Kural, Anayasa'nın 10. ve 36. maddelerine aykırı değildir. İptal isteminin reddi gerekir.
Kuralın Anayasa'nın 38. maddesi ile ilgisi görülmemiştir.

82 Elazýð Barosu Dergisi

 B - İptal Kararının Yürürlüğe Gireceği Gün Sorunu
Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü fıkrasında, “Kanun, kanun hükmünde kararname veya
Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede
yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün
yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî Gazetede yayımlandığı
günden başlayarak bir yılı geçemez” denilmekte, Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama
Usulleri Hakkında Kanun'un 53. maddesinin dördüncü fıkrasında da bu kural tekrarlanmaktadır.
Maddenin beşinci fıkrasında ise Anayasa Mahkemesi'nin, iptal halinde meydana gelecek hukuksal
boşluğu kamu düzenini tehdit veya kamu yararını ihlâl edici mahiyette görmesi halinde yukarıdaki
fıkra hükmünü uygulayacağı belirtilmiştir.
İcra ve İflas Kanunu'nun 31.5.2005 günlü, 5358 sayılı Yasa ile değiştirilen 337. maddesinin birinci
fıkrasının iptaline karar verilmesinin doğuracağı hukuksal boşluk, kamu yararını ihlal edici nitelikte
olduğundan gerekli düzenlemelerin yapılması amacıyla iptal kararının, Resmî Gazete'de
yayımlanmasından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girmesi uygun görülmüştür.

VII - SONUÇ

A- 4.12.2004 günlü, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 2. maddesinin (1) numaralı
fıkrasının (L) bendinin Anayasa'ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİNE,
B- 9.6.1932 günlü, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun;
1- 31.5.2005 günlü, 5358 sayılı İcra ve İflas Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 7.
maddesiyle değiştirilen 337. maddesinin birinci fıkrasının Anayasa'ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE,
2- 5358 sayılı Yasa'nın 18. maddesiyle değiştirilen 346. maddesinin, başlığının ve birinci fıkrasının
Anayasa'ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİNE,
3- 349. maddesinin birinci fıkrasının ve beşinci fıkrasının ikinci tümcesinin Anayasa'ya aykırı
olmadığına ve itirazın REDDİNE,
C- İptal edilen fıkranın doğuracağı hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edici nitelikte
görüldüğünden, Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü fıkrasıyla 2949 sayılı Yasa'nın 53. maddesinin
dördüncü ve beşinci fıkraları gereğince iptal hükmünün, KARARIN RESMÎ GAZETEDE
YAYIMLANMASINDAN BAŞLAYARAK BİR YIL SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE,
28.2.2008 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.

Haşim KILIÇ Osman Alifeyyaz PAKSÜT

Başkan Başkanvekili

Sacit ADALI Fulya KANTARCIOĞLU Ahmet AKYALÇIN Mehmet ERTEN

Üye Üye Üye Üye

Mustafa YILDIRIM Serdar ÖZGÜLDÜR Şevket APALAK Serruh KALELİ

Üye Üye Üye Üye

Zehra Ayla PERKTAŞ

Üye

Elazýð Barosu Dergisi 83

 Açýklama
5728 Sayýlý Yasa ile ilgili Adalet Bakanlýðý açýklamasý
Çeşitli görsel ve yazılı yayın organlarında son
zamanlarda çıkan haberlerde, 23/01/2008 tarihli
ve 5728 sayılı Kanunla, 5271 sayılı Ceza Muha-
kemesi Kanunun 231 inci maddesinde yapılan
değişikliğin bir af niteliğini taşıdığının yaygın
olarak değerlendirilmesi sebebiyle aşağıda belir-
tilen açıklamanın yapılmasında fayda ve zaruret
görülmüştür.
I. GENEL OLARAK
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun
bilim komisyonunca hazırlanan Tasarısının
konuya ilişkin maddesinin gerekçesinde de ifade
edildiği üzere; bugün hemen bütün Batı ülkeleri-
nin ceza mevzuatında "hükmün açıklanmasının
geri bırakılması" kurumu yer almaktadır. Özel-
likle 1950'li yıllardan sonra Kara Avrupası ceza
hukukuna girmiş ve bugün gerek Batı ve gerek
Doğu Avrupa ülkeleri ceza sistemlerindeki yerini
almış olan bu kurum, önce Anglo-Sakson huku-
kunda ortaya çıkmış ve daha sonra Kara Avrupası
hukukunu etkileyerek ceza kanunlarına girmiştir.
Nitekim Fransız hukukunda bu kurum, ilk önce
2/2/1945 tarihli Kanunla çocuk suçlular hakkında
uygulanmaya başlanmış, daha sonra 1975 yılında
yapılan değişiklikle yetişkinleri de kapsamına al-
mıştır. Belçika'da aynı kurum 29/6/1964 tarihli
bir Kanunla hukuk sistemine getirilmiştir. Bu ör-
neği, Hollanda, Japonya, Polonya, İsviçre gibi ül-
kelerde de görmek mümkündür.
Söz konusu kurum, mevzuatımıza ilk kez
03/07/2005 tarihli ve 5395 sayılı Çocuk Koruma
Kanunu ile girmiştir, 06/12/2006 tarihli ve 5560
sayılı Kanunla da 5271 sayılı Ceza Muhakemesi
Kanununun 231 inci maddesine eklenen fıkra-
larla, bu kurum, genel bir usul hukuku müessesi
olarak kabul edilmiştir. 23/01/2008 tarihli ve
84 Elazýð Barosu Dergisi
5728 sayılı Temel Ceza Kanunlarına Uyum Ama-
cıyla Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanun-
larda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla da bu
hükümde kısmi değişiklikler yapılmıştır.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması,
adından da anlaşılacağı üzere öncelikli olarak,
kovuşturma evresinde mahkemece bir hüküm ku-
rulmasını gerektirmektedir. Ancak bu hüküm, ka-
nundaki düzenlemeye göre hukuki bir sonuç do-
ğurmamaktadır. Başka bir anlatımla, kurulan
hükmün hukuki sonuç doğurup doğurmaması
belli bir süreye ve bazı ek şartlara bağlı kılın-
mıştır.
II. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ
BIRAKILMASININ KOŞULLARI
Ceza koşulu
Sanık hakkında yapılan yargılama sonucunda
hükmolunan ceza;
1. İki yıl veya daha az süreli hapis cezası veya
2. Adli para cezası
olmalıdır. Ancak burada uzlaşmaya ilişkin
hükümler saklı tutulmuştur. (CMK 231/5)
Sanığa ilişkin koşullar
Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına
karar verilebilmesi için;
Sanığın daha önceden kasıtlı bir suçtan mah-
kum olmamış bulunması,
Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile du-
ruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bu-
lundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususun-
da kanaate varılması ve
Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun
uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale
getirme veya tazmin suretiyle tamamen
giderilmesi gerekir. (CMK 231/6)
Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun
uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale
getirme veya tazmin suretiyle tamamen gideril-
memesi halinde, sanık hakkında, mağdura veya
kamuya verdiği zararı denetim süresince aylık
taksitler halinde ödemek suretiyle tamamen
gidermesi koşuluyla da hükmün açıklanmasının
geri bırakılması kararı verilebilir. (CMK 231/9)
III. HÜKMÜN AÇIKLANMASI KARA-
RINDAN SONRA UYGULANACAK HUKU-
Kİ REJİM
Ceza Muhakemesi Kanunun 231. maddesiyle
getirilen bu müessesenin en önemli özelliği
hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar
verilmesi halinde, sanık beş yıl süreyle denetimli
serbestlik tedbirine tâbi tutulacaktır. Bu süre,
mahkeme tarafından bir yıldan fazla olmamak
üzere belirlenecektir. Denetimli serbestlik tedbiri
uygulanan sanık hakkında denetimli serbestlik
türü olarak nelerin tatbik olunacağı ise sekizinci
fıkranın (a) ilâ (c) bentlerinde belirtilmiştir.
IV. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GE-
Rİ BIRAKILMASI KARARININ SONUÇ-
LARI
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ha-
linde mahkum olunan ceza ertelenemez ve kısa
süreli olması hâlinde seçenek yaptırımlara çevri-
lemez. (CMK 231/7)
Denetimli süresi içinde dava zaman aşımı
durur. (CMK 231/8)
Denetim süresi içinde hükümlünün kasten
yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik
tedbirinde belirtilen yükümlülüklere aykırı hare-
ket etmesi halinde mahkeme geri bıraktığı hükmü
açıklar. Ancak yine mahkeme, denetimli serbest-
lik süresi içerisindeki yükümlülükleri yerine ge-
tirmeyen sanığın denetim süresi içerisindeki hâl
ve davranışlarını göz önünde tutarak, cezanın
yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz
edilmesine, seçenek yaptırımlara çevrilmesine
veya hapis cezasının ertelenmesine karar verebi-
lir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına
ilişkin kararlar bunlara mahsus bir sisteme
kaydedilir. Bu kararlar, ancak bir soruşturma ve
kovuşturmayla bağlantılı olarak Cumhuriyet
savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından isten-
mesi hâlinde Ceza Muhakemesi Kanununun 231.
maddesinde belirtilen amaç için kullanılabilir.
(CMK 231/13)
V. SONUÇ
Türk Ceza Kanunun 65 inci maddesinde
düzenlenen af müessesesi, kamu davasını düşü-
ren, hükmolunan cezaları bütün neticeleriyle
ortadan kaldıran "genel af"; hapis cezasının infaz
kurumunda çektirilmesine son veren veya infaz
kurumunda çektirilecek süreyi kısaltan ya da adlî
para cezasına çeviren "özel af" olmak üzere ikiye
ayrılır. Yukarıda ayrıntılı bir şekilde açıklandığı
üzere hükmün açıklanmasının geri bırakılması
müessesesi bir af değil, usul hukuku müessese-
sidir. Öte yandan, af niteliği itibariyle uygulama
bakımından hâkimin takdirine bırakılmamıştır.
Oysa ki hükmün açıklanmasının geri bırakıl-
masında kanunda belirtilen objektif ve sübjektif
koşullar tam olarak gerçekleşse bile bunun uygu-
lanması hakimin takdirine bırakılmıştır. Kaldı ki,
hükmün açıklanmasının geri bırakılması mües-
sesinin uygulanabileceği hâllerde hâkimin bu
müesseseye başvurmayıp vermiş olduğu cezayı
Türk Ceza Kanunu'nun 51 inci maddesine göre
ertelemesi de imkân dahilindedir.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur. 15/02/2008
Adalet Bakanlığı
Elazýð Barosu Dergisi 85
 86
Temel Ceza Kanunlar›na Uyum Amac›yla Çeşitli Kanunlarda Ve Diğer Baz› Kanunlarda Değişiklik Yap›lmas›na Dair Kanun
Kanun No: 5728 - Kabul Tarihi: 23.01.2008

S›ra 5728 md.si Kanun tarih ve say› Kanun Ad› (Alfabetik S›ral›) Md.578 ile kald›r›lan hükümler
1. 1, 2 1 Şubat 1329; 18 Ameliyat› İskaiye İşletme Kanunu Muvakkat› 34 ve 36 nc› maddeleri

Elazýð Barosu Dergisi

Rebiülevvel 1332 tarihli
2. 160, 161, 162, 163, 21/7/1953 tarihli ve 6183 say›l› Amme Alacaklar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanun 107 nci maddesinin ikinci f›kras›
164, 165, 166
3. 152 10/7/1953 tarihli ve 6132 say›l› At Yar›şlar› Hakk›nda Kanun
4. 153, 154, 155, 156, 10/7/1953 tarihli ve 6136 say›l› Ateşli Silahlar ve B›çaklar ile Diğer Aletler Hakk›nda Kanun 11 inci maddesinin beşinci f›kras› ile ek 2
157, 158, 159 nci maddesi
5. 375, 376, 377 11/9/1981 tarihli ve 2521 say›l› Avda ve Sporda Kullan›lan Tüfekler, Nişan Tabancalar› ve Av B›çaklar›n›n
Yap›m›, Al›m›, Sat›m› ve Bulundurulmas›na Dair Kanun
6. 326, 327, 328, 329, 19/3/1969 tarihli ve 1136 say›l› Avukatl›k Kanunu
330, 331, 332, 333,
334, 335, 336
7. 147, 148, 149, 150, 13/6/1952 tarihli ve 5953 say›l› Bas›n Mesleğinde Çal›şanlarla Çal›şt›ranlar Aras›ndaki Münasebetlerin Tan-
151 zimi Hakk›nda Kanun
8. 81 21/6/1934 tarihli ve 2527 say›l› Basma Yaz› ve Resimleri Derleme Kanununu
9. 93 17/12/1937 tarihli ve 3284 say›l› Baz› Maden Hurdalar›n›n D›şar› Ç›kar›lmas›n›n Yasak Edilmesi ve Sat›n
Al›nmas› Hakk›nda Kanunu
10. 268 12/9/1960 tarihli ve 1580 say›l› Belediye Kanununun 15 inci Maddesinin 58 inci Bendine Tevfikan Belediye-
lerce Kurulan Toptanc › Hal’lerinin Sureti İdaresi Hakk›nda Kanun
11. 485, 486, 487, 488 28/3/2001 tarihli ve 4632 say›l› Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yat ›r›m Sistemi Kanunu
12. 562 4/12/2004 tarihli ve 5271 say›l› Ceza Muhakemesi Kanunu
13. 438 4/12/1984 tarihli ve 3092 say›l› Çay Kanunu
14. 83, 84, 85, 86, 87, 11/6/1936 tarihli ve 3039 say›l› Çeltik Ekimi Kanununu
88, 89, 90
15. 109, 110, 111, 112 2/7/1941 tarihli ve 4081 say›l› Çiftçi Mallar›n›n Korunmas› Hakk›nda Kanun 17 nci maddesi
16. 319, 320, 321, 322, 20/4/1967 tarihli ve 854 say›l› Deniz İş Kanunu 53 üncü maddesinin üçüncü f›kras›
323
17. 120, 121, 122, 123, 10/6/1946 tarihli ve 4922 say›l› Denizde Can ve Mal Koruma Hakk›nda Kanun
123
18. 557, 558, 559 4/11/2004 tarihli ve 5253 say›l› Dernekler Kanunu 18 inci maddesinin ikinci f›kras› ve 33 üncü
maddesinin dördüncü ve beşinci f›kralar›
19. 317 14/7/1965 tarihli ve 657 say›l› Devlet Memurlar› Kanunu

Sayfa 1 / 9
 Temel Ceza Kanunlar›na Uyum Amac›yla Çeşitli Kanunlarda Ve Diğer Baz› Kanunlarda Değişiklik Yap›lmas›na Dair Kanun
Kanun No: 5728 - Kabul Tarihi: 23.01.2008

S›ra 5728 md.si Kanun tarih ve say› Kanun Ad› (Alfabetik S›ral›) Md.578 ile kald›r›lan hükümler
20. 491, 492, 493 18/4/2001 tarihli ve 4646 say›l› Doğal Gaz Piyasas› Kanunu
21. 7 2/3/1927 tarihli ve 984 say›l› Ecza Ticarethaneleriyle Sanat ve Ziraat İşlerinde Kullan›lan Zehirli ve Mües-
sir Kimyevi Maddelerin Sat›ld›ğ› Dükkanlara Mahsus Kanun
22. 167, 168, 169, 170, 18/12/1953 tarihli ve 6197 say›l› Eczac›lar ve Eczaneler Hakk›nda Kanunun
171, 172, 173
23. 479 20/2/2001 tarihli ve 4628 say›l› Elektrik Piyasas› Kanunu 11 inci maddesinin yedi ilâ onikinci f›kralar›
ve 15 inci maddesinin (e) f›kras›
24. 525, 526, 527, 528 15/1/2004 tarihli ve 5070 say›l› Elektronik İmza Kanunu
25. 530 22/4/2004 tarihli ve 5147 say›l› Entegre Devre Topo ğrafyalar›n›n Korunmas› Hakk›nda Kanun 40 ›nc› maddesi
26. 358 6/6/1972 tarihli ve 1593 say›l› Erişme Kontrollu Karayollar› Kanunu
27. 573, 574 7/6/2005 tarihli ve 5362 say›l› Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşlar› Kanunu
28. 344 2/9/1971 tarihli ve 1479 say›l› Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağ›ms›z Çal›şanlar Sosyal Sigortalar
Kurumu Kanunu
29. 405 16/6/1983 tarihli ve 2844 say›l› F›nd›k Üretiminin Planlanmas› ve Dikim Alanlar›n›n Belirlenmesi Hakk›nda
Kanunu
30. 137, 138, 139, 140, 5/12/1951 tarihli ve 5846 say›l› Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 73, 74 ve 79 uncu maddeleri ile 80 inci
141, 142, 143, 144, maddesinin onuncu f›kras› ve ek 4 üncü
145, 146 maddesinin dördüncü f›kras›
31. 444 10/6/1985 tarihli ve 3226 say›l› Finansal Kiralama Kanunu
32. 256 29/4/1959 tarihli ve 7258 say›l› Futbol ve Diğer Spor Müsabakalar›nda Bahis ve Şans Oyunlar›
Düzenlenmesi Hakk›nda Kanun
33. 318 20/7/1966 tarihli ve 775 say›l› Gecekondu Kanunu 38 inci maddesi
34. 379 6/11/1981 tarihli ve 2548 say›l› Gemi Sağl›k Resmi Kanunu
35. 542, 543 27/5/2004 tarihli ve 5179 say›l› G›dalar›n Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde
Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakk›nda Kanun
36. 4 2/1/1924 tarihli ve 394 say›l› Hafta Tatili Hakk ›nda Kanun 11 inci maddesi
37. 269 12/12/1960 tarihli ve 155 say›l› Harita ve Planlara Ait İşaretlerin Korunmas› Hakk›nda Kanunun
38. 481, 482, 483, 484 28/2/2001 tarihli ve 4631 say›l› Hayvan Islah› Kanunu
39. 445, 446, 447, 448, 8/5/1986 tarihli ve 3285 say›l› Hayvan Sağl›ğ› ve Zab›tas› Kanunu
449, 450, 451, 452,
453, 454, 455, 456
40. 553 24/6/2004 tarihli ve 5199 say›l› Hayvanlar› Koruma Kanunu 26, 27 ve 29 uncu maddeleri
Sayfa 2 / 9

Elazýð Barosu Dergisi

87
 88
Temel Ceza Kanunlar›na Uyum Amac›yla Çeşitli Kanunlarda Ve Diğer Baz› Kanunlarda Değişiklik Yap›lmas›na Dair Kanun
Kanun No: 5728 - Kabul Tarihi: 23.01.2008

S›ra 5728 md.si Kanun tarih ve say› Kanun Ad› (Alfabetik S›ral›) Md.578 ile kald›r›lan hükümler
41. 175 25/2/1954 tarihli ve 6283 say›l› Hemşirelik Kanunu

Elazýð Barosu Dergisi

42. 10, 11, 12, 13, 14, 18/6/1927 tarihli ve 1086 say›l› Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu 36 nc› maddesinin alt›nc› f›kras› ile 454
15, 16, 17, 18, 19, üncü maddesi
20, 21
43. 70, 71, 72, 73, 74, 24/5/1933 tarihli ve 2219 say›l› Hususi Hastaneler Kanununu 46 nc› maddesi
75, 76
44. 5 10/4/1926 tarihli ve 805 say›l› İktisadi Müesseselerde Mecburi Türkçe Kullan›lmas› Hakk›nda Kanun
45. 125 10/6/1949 tarihli ve 5442 say›l› İl İdaresi Kanunu 10 uncu maddesinin (C) ve (E) f›kralar› ile
14 ve 45 inci maddeleri
46. 565, 566, 567, 568 22/2/2005 tarihli ve 5302 say›l› İl Özel İdaresi Kanunu 59 uncu maddesi
47. 282, 283, 284 5/1/1961 tarihli ve 222 say›l› İlköğretim ve Eğitim Kanunu 59 uncu maddesinin beşinci f›kras›
48. 42, 43, 44, 45, 46 14/5/1928 tarihli ve 1262 say›l› İspençiyari ve T›bbi Müstahzarlar Kanunu ek 5 inci maddesi
49. 500 22/5/2003 tarihli ve 4857 say›l› İş Kanunu 108 inci maddesinin ikinci f›kras›
50. 478 25/8/1999 tarihli ve 4447 say›l› İşsizlik Sigortas› Kanunu 54 üncü maddesinin ikinci f›kras›
51. 459, 460 21/6/1987 tarihli ve 3402 say›l› Kadastro Kanunu
52. 378 2/11/1981 tarihli ve 2531 say›l› Kamu Görevlerinden Ayr›lanlar›n Yapamayacaklar › İşler Hakk›nda Kanun
53. 494 25/6/2001 tarihli ve 4688 say›l› Kamu Görevlileri Sendikalar› Kanunu
54. 436 20/11/1984 tarihli ve 3082 say ›l› Kamu Yarar›n›n Zorunlu K›ld›ğ› Hallerde, Kamu Hizmeti Niteliği Taş›yan
Özel Te şebbüslerin Devletleştirilebilmesi Usul ve Esaslar› Hakk›nda Kanunu
55. 505, 506, 507, 508, 1/7/2003 tarihli ve 4915 say›l› Kara Avc›l›ğ› Kanunu 27 ve 31 inci maddeleri ile 30 uncu
509, 510, 511, 512, maddesinin ikinci ve üçüncü f›kralar›
513, 514, 515
56. 126 11/2/1950 tarihli ve 5539 say›l› Karayollar› Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakk›nda Kanun 21 inci maddesinin ikinci ve beşinci
f›kralar›
57. 516, 517, 518, 519, 10/7/2003 tarihli ve 4925 say›l› Karayolu Taş›ma Kanunu 28 ve 29 uncu maddeleri
520, 521
58. 466 4/4/1990 tarihli ve 3621 say›l› K›y› Kanunu
59. 363, 364, 365, 366 26/6/1973 tarihli ve 1774 say›l› Kimlik Bildirme Kanunu
60. 174 15/2/1954 tarihli ve 6269 say›l› Kimyagerlik ve Kimya Mühendisliği Hakk›nda Kanun
61. 337, 338, 339, 340 24/4/1969 tarihli ve 1163 say›l› Kooperatifler Kanunu
62. 572 24/3/2005 tarihli ve 5324 say›l› Kozmetik Kanunu
63. 267 9/5/1960 tarihli ve 7478 say›l› Köy İçme Sular› Hakk›nda Kanun
Sayfa 3 / 9
 Temel Ceza Kanunlar›na Uyum Amac›yla Çeşitli Kanunlarda Ve Diğer Baz› Kanunlarda Değişiklik Yap›lmas›na Dair Kanun
Kanun No: 5728 - Kabul Tarihi: 23.01.2008

S›ra 5728 md.si Kanun tarih ve say› Kanun Ad› (Alfabetik S›ral›) Md.578 ile kald›r›lan hükümler
64. 408, 409, 410, 411, 21/7/1983 tarihli ve 2863 say›l› Kültür ve Tabiat Varl ›klar›n› Koruma Kanunu
412, 413, 414, 415,
416, 417
65. 556 14/7/2004 tarihli ve 5225 say›l› Kültür Yat›r›mlar› ve Girişimlerini Teşvik Kanun
66. 3 14/4/1341 tarihli ve 618 say›l› Limanlar Kanunu 14, 15 ve 16 nc› maddeleri
67. 575, 576 16/6/2005 tarihli ve 5368 say›l› Lisansl› Harita Kadastro Mühendisleri ve Bürolar› Hakk›nda Kanunu
68. 342 28/5/1970 tarihli ve 1264 say›l› Madeni Ufakl›k ve Hat›ra Para Bast›r›lmas› Hakk›nda Kanunu
69. 132, 133 15/7/1950 tarihli ve 5681 say›l› Matbaalar Kanunu
70. 118, 119 7/8/1944 tarihli ve 4654 say›l› Memleket İçi Düşmana Karş› Silahl› Müdafaa Mükellefiyeti Kanununu 11 inci maddesi
71. 458 5/6/1986 tarihli ve 3308 say›l› Mesleki Eğitim Kanunu
72. 101, 102, 103, 104, 7/6/1939 tarihli ve 3634 say›l› Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanunu
105, 106, 107
73. 419, 420 9/8/1983 tarihli ve 2873 say›l› Milli Parklar Kanunu
74. 108 5/7/1939 tarihli ve 3670 say›l› Milli Piyango Teşkiline Dair Kanunu
75. 94 17/6/1938 tarihli ve 3458 say›l› Mühendislik ve Mimarl›k Hakk›nda Kanunu
76. 345, 346, 347, 348, 18/1/1972 tarihli ve 1512 say›l› Noterlik Kanunu 159 uncu maddesinin (III) numaral› f›kras›
349, 350, 351, 352,
353, 354, 355, 356,
357
77. 400, 401 24/5/1983 tarihli ve 2827 say›l› Nüfus Planlamas› Hakk›nda Kanunu
78. 551, 552 22/6/2004 tarihli ve 5193 say›l› Optisyenlik Hakk›nda Kanun
79. 560, 561 1/12/2004 tarihli ve 5262 say›l› Organik Tar ›m Kanunu
80. 190, 191, 192, 193, 31/8/1956 tarihli ve 6831 say›l› Orman Kanunu 80 ve ek 7 nci maddeleri
194, 195, 196, 197,
198, 199, 200, 201,
202, 203, 204, 205,
206, 207, 208, 209,
210, 211, 212, 213,
214, 215, 216, 217,
218, 219, 220, 221,
222
81. 176 2/3/1954 tarihli ve 6301 say›l› Öğle Dinlenmesi Kanunu

Sayfa 4 / 9

Elazýð Barosu Dergisi

89
 90
Temel Ceza Kanunlar›na Uyum Amac›yla Çeşitli Kanunlarda Ve Diğer Baz› Kanunlarda Değişiklik Yap›lmas›na Dair Kanun
Kanun No: 5728 - Kabul Tarihi: 23.01.2008

S›ra 5728 md.si Kanun tarih ve say› Kanun Ad› (Alfabetik S›ral›) Md.578 ile kald›r›lan hükümler
82. 418 25/7/1983 tarihli ve 2866 say›l› Öğrencilerle İlgili Baz› Bas›l› Evrak›n Milli Eğitim Bakanl›ğ›nca Haz›rlanmas›,

Elazýð Barosu Dergisi

Bast›r›lmas› ve Sat›lmas› Hakk›nda Kanun
83. 461, 462 11/1/1989 tarihli ve 3516 say›l› Ölçüler ve Ayar Kanunu
84. 544, 545, 546, 547, 10/6/2004 tarihli ve 5188 say›l› Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun 10 uncu maddesinin birinci f›kras›n›n (e)
548, 549, 550 bendi
85. 471 24/11/1994 tarihli ve 4046 say ›l› Özelleştirme Uygulamalar› Hakk›nda Kanunu
86. 82 27/1/1936 tarihli ve 2903 say›l› Pamuk Islah› Kanununu 7 nci maddesinin dördüncü f›kras›
87. 177, 178, 179, 180 7/3/1954 tarihli ve 6326 say›l› Petrol Kanunu
88. 522, 523 4/12/2003 tarihli ve 5015 say›l› Petrol Piyasas› Kanunu
89. 127, 128, 129, 130, 2/3/1950 tarihli ve 5584 say›l› Posta Kanunu 61 inci maddesinin üçüncü f›kras›
131,
90. 95, 96 20/6/1938 tarihli ve 3468 say›l› Pul ve K›ymetli Kağ›tlar›n Bayiler ve Memurlar Vas›tasiyle Satt›r›lmas›na ve
Bunlara Sat›ş Aidat› Verilmesine Dair Kanun
91. 91, 92, 19/4/1937 tarihli ve 3153 say›l› Radiyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Di ğer Fizyoterapi Müesseseleri 14 üncü maddesi
Hakk›nda Kanunu
92. 467, 468, 469, 470 13/4/1994 tarihli ve 3984 say›l› Radyo ve Televizyonlar ›n Kuruluş ve Yay›nlar› Hakk›nda Kanun 10 uncu maddesinin beşinci f›kras› ile ek 2
nci maddesi
93. 472, 472, 473, 474, 7/12/1994 tarihli ve 4054 say›l› Rekabetin Korunmas› Hakk›nda Kanun 18 ve 19 uncu maddeleri
475
94. 324, 325 13/12/1968 tarihli ve 1072 say›l› Rulet, Tilt, Lang›rt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinalar› Hakk›nda Kanunu 3 ve 4 üncü maddeleri
95. 223, 224, 225, 226 17/4/1957 tarihli ve 6948 say›l› Sanayi Sicili Kanunu
96. 286, 287, 288, 289, 26/4/1961 tarihli ve 298 say›l› Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakk ›nda Kanun 139 ve 178 inci maddeleri
290, 291, 292, 293,
294, 295, 296, 297,
298, 299, 300, 301,
302, 303, 304, 305,
306, 307, 308, 309,
310, 311, 312, 313,
314, 315, 316
97. 384, 385, 386 5/5/1983 tarihli ve 2821 say›l› Sendikalar Kanunu
98. 463, 464, 465 1/6/1989 tarihli ve 3568 say›l› Serbest Muhasebecilik Serbest Muhasebeci, Malî Müşavirlik ve Yeminli Malî
Müşavirlik Kanunu

Sayfa 5 / 9
 Temel Ceza Kanunlar›na Uyum Amac›yla Çeşitli Kanunlarda Ve Diğer Baz› Kanunlarda Değişiklik Yap›lmas›na Dair Kanun
Kanun No: 5728 - Kabul Tarihi: 23.01.2008

S›ra 5728 md.si Kanun tarih ve say› Kanun Ad› (Alfabetik S›ral›) Md.578 ile kald›r›lan hükümler
99. 8, 9 19/3/1927 tarihli ve 992 say›l› Seriri Taharriyat ve Tahlilat Yap ›lan ve Masli Teamüller Aran ›lan Umuma
Mahsus Bakteriyoloji ve Kimya Laboratuvarlar› Kanunu
100. 359 14/9/1972 tarihli ve 1618 say›l› Seyahat Acentalar› ve Seyahat Acentalar› Birliği Kanunu
101. 258, 258, 259, 260, 4/1/1960 tarihli ve 7402 say›l› S›tman›n İmhas› Hakk›nda Kanun 21 inci maddesi
261, 262, 263, 264
102. 569, 570, 571 2/3/2005 tarihli ve 5307 say›l› S›v›laşt›r›lm›ş Petrol Gazlar› (LPG) Piyasas› Kanunu ve Elektrik Piyasas›
Kanununda Değişiklik Yap›lmas›na Dair Kanunu
103. 555 14/7/2004 tarihli ve 5224 say›l› Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve S›n›fland›r›lmas› ile Desteklenmesi
Hakk›nda Kanun
104. 242, 243, 244, 245, 9/6/1958 tarihli ve 7126 say›l› Sivil Savunma Kanunu 58 inci maddesi
246, 247, 248, 249,
250
105. 531, 532, 533, 534, 28/4/2004 tarihli ve 5149 say›l› Spor Müsabakalar›nda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanunu 27 ve 29 uncu maddeleri
535, 536, 537
106. 489 4/4/2001 tarihli ve 4634 say›l› Şeker Kanunu 11 inci maddesinin dokuzuncu ve onbirinci
f›kralar›
107. 22, 23, 24, 25, 26, 11/4/1928 tarihli ve 1219 say›l› Tababet ve Şuabat› San’atlar›n›n Tarz › İcras›na Dair Kanunu 80 ve ek 9 uncu maddeleri
27, 28, 29, 30, 31,
32, 33, 34, 35, 36,
37, 38, 39, 40, 41,
108. 367, 368, 369, 370, 20/6/1977 tarihli ve 2090 say›l› Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yap ›lacak Yard›mlar Hakk›nda
371, 372, 373, 374 Kanun
109. 563, 564 10/2/2005 tarihli ve 5300 say›l› Tar›m Ürünleri Lisansl› Depoculuk Kanunu
110. 554 29/6/2004 tarihli ve 5200 say›l› Tar›msal Üretici Birlikleri Kanunu
111. 437 4/12/1984 tarihli ve 3091 say›l› Taş›nmaz Mal Zilyedliğine Yap›lan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakk ›nda 142, 144 ve 145 inci maddeleri
Kanunu
112. 285 5/1/1961 tarihli ve 237 say›l› Taş›t Kanunu
113. 113 14/1/1943 tarihli ve 4373 say›l› Taşk›n Sulara ve Su Bask›nlar›na Karş› Korunma Kanununu
114. 251, 252, 253, 254, 11/2/1959 tarihli ve 7201 say›l› Tebligat Kanunu 57 nci maddesi
255
115. 68, 69 10/6/1930 tarihli ve 1705 say›l› Ticarette Ta ğşişin Men’i ve İhracat›n Murakabesi ve Korunmas› Hakk›nda 7 nci maddesi
Kanun

Sayfa 6 / 9

Elazýð Barosu Dergisi

91
 92
Temel Ceza Kanunlar›na Uyum Amac›yla Çeşitli Kanunlarda Ve Diğer Baz› Kanunlarda Değişiklik Yap›lmas›na Dair Kanun
Kanun No: 5728 - Kabul Tarihi: 23.01.2008

S›ra 5728 md.si Kanun tarih ve say› Kanun Ad› (Alfabetik S›ral›) Md.578 ile kald›r›lan hükümler
116. 343 21/7/1971 tarihli ve 1447 say›l› Ticari İşletme Rehni Kanunu

Elazýð Barosu Dergisi

117. 422, 423, 424, 425, 6/10/1983 tarihli ve 2911 say›l› Toplant› ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu 35 inci maddesi
426
118. 387, 388, 389, 390, 5/5/1983 tarihli ve 2822 say›l› Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu 81 inci maddesi
391, 392, 393, 394,
395, 396, 397, 398,
399
119. 577 3/7/2005 tarihli ve 5403 say›l› Toprak Koruma ve Arazi Kullan ›m› Kanunu
120. 380, 281, 282 12/3/1982 tarihli ve 2634 say›l› Turizmi Te şvik Kanunu 35 inci maddesi
121. 476, 477 23/2/1995 tarihli ve 4077 say›l› Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda Kanun
122. 421 22/9/1983 tarihli ve 2893 say›l› Türk Bayrağ› Kanunu
123. 440, 441, 442, 443 7/6/1985 tarihli ve 3224 say›l› Türk Diş Hekimleri Birliği Kanunu 33 üncü maddesinin birinci f›kras›n›n (c)
ve (d) bentleri
124. 427, 428, 429, 430, 14/10/1983 tarihli ve 2920 say›l› Türk Sivil Havac›l›k Kanunu
431, 432, 433, 434,
435
125. 341 14/1/1970 tarihli ve 1211 say›l› Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas› Kanunu
126. 529 28/1/2004 tarihli ve 5083 say›l› Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakk›nda Kanun
127. 501, 502, 503, 504 25/6/2003 tarihli ve 4904 say›l› Türkiye İş Kurumu Kanunu
128. 538, 538, 540, 541 18/5/2004 tarihli ve 5174 say›l› Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu 74 üncü maddesinin birinci f›kras›n›n (b)
bendi ve 83 üncü maddesinin ikinci
f›kras›n›n (e) bendi
129. 439 4/12/1984 tarihli ve 3093 say›l› Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu
130. 6 19/4/1926 tarihli ve 815 say›l› Türkiye Sahillerinde Nakliyat› Bahriye (Kabotaj) ve Limanlarla Kara Sular›
Dahilinde İcray› San’at ve Ticaret Hakk›nda Kanun
131. 498 3/1/2002 tarihli ve 4733 say›l› Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün 3 üncü maddesinin birinci f›kras›n›n (b)
Yeniden Yap ›land›r›lmas› ile Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine, İç ve bendi
D›ş Al›m ve Sat›m›na, 4046 say›l› Kanunda ve 233 say›l› Kanun Hükmünde
Kararnamede Değişiklik Yap›lmas›na Dair Kanun
132. 257 15/5/1959 tarihli ve 7269 say›l› Umumi Hayata Müessir Afetler Dolay›siyle Al›nacak Tedbirlerle Yap ›lacak 48 ve 49 uncu maddeleri
Yard›mlara Dair Kanun
133. 47, 48, 49, 50, 51, 24/4/1930 tarihli ve 1593 say›l› Umumi H›fz›ss›hha Kanunu
53, 54, 55, 56, 57,
Sayfa 7 / 9
 Temel Ceza Kanunlar›na Uyum Amac›yla Çeşitli Kanunlarda Ve Diğer Baz› Kanunlarda Değişiklik Yap›lmas›na Dair Kanun
Kanun No: 5728 - Kabul Tarihi: 23.01.2008

S›ra 5728 md.si Kanun tarih ve say› Kanun Ad› (Alfabetik S›ral›) Md.578 ile kald›r›lan hükümler
58, 59, 60, 61, 62,
63, 64, 65
134. 383 11/8/1982 tarihli ve 2699 say›l› Umumi Mağazalar Kanunu
135. 66, 67 15/5/1930 tarihli ve 1608 say›l› Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâm› Cezaiye Hakk›nda 16 Nisan 1340 Ta- 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, ek 1 ve ek 2 nci
rih ve 486 Numaral› Kanunun Baz› Maddelerini Muaddil Kanunu maddeleri
136. 77, 78, 79, 80, 12/6/1933 tarihli ve 2313 say›l› Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakk›nda Kanunu 27 ve 29 uncu maddeleri
137. 457 3/6/1986 tarihli ve 3298 say›l› Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanunu
138. 495, 496 29/6/2001 tarihli ve 4703 say›l› Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuat›n Haz›rlanmas› ve Uygulanmas›na Dair
Kanun
139. 271, 272, 273, 274, 4/1/1961 tarihli ve 213 say›l› Vergi Usul Kanunu
275, 276, 277, 278,
279, 280, 281
140. 181, 182, 183, 184, 9/3/1954 tarihli ve 6343 say›l› Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcras›na, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile 69 ve 73 üncü maddeleri
185, 186, 187, 188, Odalar›n›n Te şekkül Tarz ›na ve Göreceği İşlere Dair Kanun
189
141. 499 27/2/2003 tarihli ve 4817 say›l› Yabanc›lar›n Çal›şma İzinleri Hakk›nda Kanun
142. 134, 135, 136 15/7/1950 tarihli ve 5683 say›l› Yabanc›lar›n Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakk›nda Kanun 27 nci maddesi
143. 114, 115, 116, 117 16/7/1943 tarihli ve 4473 say›l› Yang›n, Yersars›nt›s›, Seylap veya Heyelan Sebebiyle Mahkeme ve Adlîye 37 ve 42 nci maddeleri
Dairelerinde Ziyaa Uğrayan Dosyalar Hakk›nda Yap›lacak Muamelelere Da-
ir Kanun
144. 497 29/6/2001 tarihli ve 4708 say›l› Yap› Denetimi Hakk›nda Kanun
145. 406, 407 23/6/1983 tarihli ve 2860 say›l› Yard›m Toplama Kanunu
146. 360, 361, 362 29/5/1973 tarihli ve 1734 say›l› Yem Kanunu
147. 524 8/1/2004 tarihli ve 5042 say›l› Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahç› Haklar›n›n Korunmas›na İlişkin Kanun 67 nci maddesi
148. 270 16/12/1960 tarihli ve 167 say›l› Yeralt› Sular› Hakk›nda Kanun
149. 97, 98, 99, 100 26/1/1939 tarihli ve 3573 say›l› Zeytinciliğin Islah› ve Yabanilerinin A ş›latt›r›lmas› Hakk›nda Kanunu
150. 265, 266 6/5/1960 tarihli ve 7472 say›l› Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakk›nda Kanun
151. 227, 228, 229, 230, 15/5/1957 tarihli ve 6968 say›l› Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu
231, 232, 233, 234,
235, 236, 237, 238,
239, 240, 241
152. 402, 403, 404 16/6/1983 tarihli ve 2841 say›l› Zorunlu İlköğrenim Çağ› D›ş›nda Kalm›ş OkumaYazma Bilmeyen

Sayfa 8 / 9

Elazýð Barosu Dergisi

93
 94
Temel Ceza Kanunlar›na Uyum Amac›yla Çeşitli Kanunlarda Ve Diğer Baz› Kanunlarda Değişiklik Yap›lmas›na Dair Kanun
Kanun No: 5728 - Kabul Tarihi: 23.01.2008

S›ra 5728 md.si Kanun tarih ve say› Kanun Ad› (Alfabetik S›ral›) Md.578 ile kald›r›lan hükümler
Vatandaşlar›n, Okur Yazar Duruma Getirilmesi veya Bunlara İlkokul

Elazýð Barosu Dergisi

Düzeyinde Eğitim Öğretim Yapt›r›lmas› Hakk›nda Kanun
578- Aşağ›daki kanun hükümleri yürürlükten kald›r›lm›şt›r.
a) 30 May›s 1283; 8 Sefer 1284 tarihli Demiryollar›n›n Usulü Zab›tas›na Dair Nizamname,
Sonrakiler yukar›daki tabloya işlenmiştir.
GEÇİCİ MADDE 1- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Yarg›tay ilgili ceza dairesinde bulunan dosyalar hakk›nda bu Kanunun lehe hükümlerinin derhal uygulanabilece ği hallerde,
usule ayk›r›l›k bulunmad›ğ› takdirde, dosya esastan incelenmek, acele işlerden say›lmak ve Türk Ceza Kanununun 7 nci maddesi dikkate al›nmak suretiyle karar verilir.
Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten önce kesinleşmiş ve infaz edilmekte olan mahkûmiyet kararlar› hakk›nda, lehe kanun hükümleri, hükmü veren mahkemece 13/12/2004 tarihli ve
5275 say›l› + Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfaz› Hakk›nda Kanunun 98 ilâ 101 inci maddeleri dikkate al›nmak ve dosya üzerinden incelenmek suretiyle belirlenir. Ancak, hükmün
konusunun herhangi bir inceleme, araşt›rma, delil tart›şmas› ve takdir hakk›n›n kullan›lmas›n› gerektirmesi halinde inceleme, duruşma aç›lmak suretiyle yap›labilir.
Bu Kanunun yürürlüğ e girdiğ i tarihten önce kesin hükümle sonuçlanm›ş olan davalarda lehe hükmün belirlenmesi ve uygulanmas› amac›yla, yap›lan yarg›lama bak›m›ndan dava
zamanaş›m› hükümleri uygulanmaz.
İşbu Kanun yürürlüğe girdiği tarih itibar›yla kesinleşmemiş olmakla beraber hükme bağlanm›ş olan dosyalarda uzlaşma kapsam›n›n genişlediğinden bahisle bozma karar› verilemez.
GEÇİCİ MADDE 2- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kovuşturma evresinde bulunan dava dosyalar› hakk›nda:
a) Mahkemenin görevli olmamas› hâlinde, dosya üzerinde yap›lacak inceleme sonucunda verilecek görevsizlik karar›yla dosya, görevli mahkemeye gönderilir.
b) Daha önce soruşturma ve kovuşturma evrelerinde yap›lm›ş olan işlem ve kararlar hukukî geçerliliklerini sürdürürler.
GEÇİCİ MADDE 3- Bu Kanun hükümlerine göre suç karş›l›ğ› uygulanan yapt›r›m› idarî yapt›r›ma dönüşen fiiller nedeniyle;
a) Soruşturma evresinde Cumhuriyet başsavc›l›ğ›nca,
b) Kovuşturma evresinde mahkemece,
idarî yapt›r›m karar› verilir.
Birinci f›kra kapsam›na giren fiillerden, Yarg›tay Cumhuriyet Başsavc›l›ğ›nda bulunan işlerde Yarg›tay Cumhuriyet Başsavc›l›ğ›nca, Yarg›tay›n ilgili dairesinde bulunan işlerde ise ilgili
dairece, bu Kanuna göre işlem yap›lmak üzere gelişlerindeki usule uygun olarak dava dosyas› hükmü veren mahkemeye gönderilir.
579- Bu Kanun yay›m› tarihinde yürürlüğe girer.
580- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Sayfa 9 / 9
Avukatlýk Kanunu Deðiþiklikleri
Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amac ıyla Çeşitli Kanunlarda Ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Kanun No. 5728 - Kabul Tarihi: 23/1/2008 1136 sayılı Avukatlık Kanunu Değişiklikleri Karşılaştırması
Önceki 1136 sayılı kanun maddeleri
a) (Değişik : 2/5/2001 - 4667/5 md.) Taksirli
suçlar hariç kesinleşmiş bir kararla iki yıldan
fazla hapis veya bir yıldan fazla ağır hapis ceza-
sıyla veya basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüş-
vet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kö-
tüye kullanmak ve dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı
suçlarla istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç ka-
çakçılık, ihaleye fesat karıştırmak suçlarından
biri ile hüküm giymiş olmak.
(Değişikliği Md. 154 ile karşılaştırmak için bkz
T.C. Anayasa Mahkemesi Karar õE.1984/12, K.1985/6
http://www.anayasa.gov.tr/e skisite/KARARLAR/IPTALITIRAZ/K1985/K1985-06.htm
3003 sayılı kanun http://www.inisiyatif.net/avtarih/tarihte_mevzuat/k3003.htm)
(İptal edilen fıkra) Emeklilik veya istifa gibi se-
beplerle görevlerinden ayrılan adlî, idarî ve as-
kerî yargı hâkim ve savcılarının son beş yıl için-
de hizmet gördükleri mahkeme veya dairelerin
yargõçevresinde, görevden ayrılma tarihinden
itibaren iki yıll süre ile avukatlık yapmaları ya-
saktır
Bkz. Anayasa Mahkemesi Kararı
http://www.anayasa.gov.tr/e skisite/KARARLAR/IPTALITIRAZ/K2002/K2002-91.htm
(Ek: 22/1/1986 - 3256/5 md.) Staj isteminde
bulunan tarafından verilen bildiri kağıdının hilafı
ortaya çıktığı takdirde; aday hakkında Türk Ce-
za Kanununun 528 inci maddesine göre ceza ta-
yin olunur.
5728 ile değiştirilmiş hali
MADDE 326- 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayõlõ
Avukatlık Kanununun 5 inci maddesinin birinci
fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştiril-
miştir.
a) Türk Ceza Kanununun 53 üncü madde-
sinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile;
kasten işlenen bir suçtan dolayı iki yıldan
fazla süreyle hapis cezasına ya da Devletin
güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene
ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli
savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına
karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp,
rüşvet, hırsızl k, dolandırıcılık, sahtecilik,
güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye
fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karış-
tırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı de-
ğerlerini aklama veya kaçakçılık suçların-
dan mahkûm olmak,
MADDE 327- 1136 sayılı Kanunun 14 üncü
maddesinin Anayasa Mahkemesi tarafından iptal
edilen birinci fıkrası aşağıdaki şekilde yeniden
düzenlenmiştir.
Emeklilik ve istifa gibi sebeplerle görevle-
rinden ayrılan adlî, idarî ve askerî yargı
hâkim ve savcıların son beş yıl içinde hiz-
met gördükleri mahkeme veya dairelerin
yargı çevresinde görevden ayrılma tarihin-
den itibaren iki yıl süre ile avukatlık yap-
maları yasaktır. Yüksek yargı ve bölge
mahkemeleri hâkim ve savcıları ile rapor-
törlerinin son beş yıl içinde münhasıran
hizmet gördükleri mahkeme veya daireler-
de, buralardan ayrılma tarihinden itibaren
iki yıl süre ile avukatlık yapmaları yasaktõr.
MADDE 328- 1136 sayılı Kanunun 17 nci mad-
desinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değişti-
rilmiştir.
Staj isteminde bulunan tarafından verilen bildiri
kağıdının hilafı ortaya çıktığı takdirde adaya
Cumhuriyet savcısı tarafından ikiyüz Türk Lirası
idarî para cezası verilir.
MADDE 329- 1136 sayılı Kanunun 35 inci mad-
desinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değişti-
rilmiştir.
Elazýð Barosu Dergisi 95
 Dava açmaya yeteneği olan herkes kendi dava-
sına ait evrakı düzenliyebilir, davas ını bizzat
açabilir ve işini takip edebilir. (Ek hüküm :
2/5/2001 - 4667/22 md.) Ancak, 29.6.1956 ta-
rihli ve 6762 say ılı Türk Ticaret Kanununun
272 nci maddesinde ön görülen esas sermaye
miktarının beş katı veya daha fazla esas ser-
mayesi bulunan anonim şirketler ile üye say ısı
yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri
sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorunda-
dır.Bu f ıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşla-
ra mahallin en büyük mülkî idare amiri tarafın-
dan sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay
için, sanayi sektöründe çalışan onaltı yaşından
büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulu-
nan, asgarî ücretin bir aylık brüt tutarı kadar
para cezası verilir. Verilen para cezalar ına dair
kararlar ilgililere Tebligat Kanunu hükümlerine
göre tebliğ edilir. Bu cezalara kar şı tebliğ tari-
hinden itibaren en geç yedi gün içinde yetkili
sulh ceza mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz
üzerine verilen karar kesindir. Bu cezalar
21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacakla-
rının Tahsil Usulü Hakk ında Kanuna göre tahsil
edilir ve Hazineye gelir kaydedilir.
Aslı olmayan vekaletname veya diğer kağıt ve
belgelerin örneğini onaylıyan yahut aslına aykırı
örnek veren avukat üç yıldan altı yıla kadar ağır
hapis cezası ile cezalandırılır.
Madde 58 (Değişik birinci fıkra : 2/5/2001 -
4667/37 md.) Avukatların avukatlık veya Türki-
ye Barolar Birliği ya da baroların organlarındaki
görevlerinden doğan veya görev sırasında işle-
dikleri suçlardan dolayı haklarında soruşturma,
Adalet Bakanlığının vereceği izin üzerine, suçun
işlendiği yer Cumhuriyet savcısı tarafından yapı-
lır. Avukat yaz ıhaneleri ve konutları ancak mah-
keme kararı ile ve kararda belirtilen olayla ilgili
olarak Cumhuriyet savcısı denetiminde ve baro
temsilcisinin katılımı ile aranabilir. A ğır cezayı
gerektiren suçüstü halleri dışında avukatın üzeri
aranamaz.
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile Ceza
Muhakemeleri Usulü Kanununun duruşmanın in-
zibatına ilişkin hükümleri saklıdır. Şu kadar ki,
bu hükümlere göre avukatlar tutuklanamıyacağı
gibi, haklarında hafif hapis veya hafif para ceza-
sõda verilemez,
96 Elazýð Barosu Dergisi
Dava açmaya yeteneği olan herkes kendi dava-
sına ait evrak düzenleyebilir, davas ını bizzat
açabilir ve işini takip edebilir. Ancak, Türk Tica-
ret Kanununun 272 nci maddesinde ön görülen
esas sermaye miktarının beş katı veya daha faz-
la esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile
üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı koope-
ratifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zo-
rundadır. Bu f ıkra hükmüne aykıırı davranan ku-
ruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleş-
meli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi
sektöründe çalışan onaltı yaşından büyük işçiler
için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî üc-
retin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası
verilir.
MADDE 330- 1136 sayılı Kanunun 56 ncı mad-
desinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değişti-
rilmiştir.
Aslı olmayan vekaletname veya diğer kağıt ve
belgelerin örneğini onaylayan yahut aslına aykırı
örnek veren avukat, üç yıldan altı yıla kadar ha-
pis cezası ile cezalandırılır.
MADDE 331- 1136 sayılı Kanunun 58 inci mad-
desi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
MADDE 58- Avukatlar ın avukatlı k veya Türkiye
Barolar Birliği ya da baroların organlarındaki gö-
revlerinden doğan veya görev sırasında işledik-
leri suçlardan dolayı haklarında soruşturma,
Adalet Bakanlığının vereceği izin üzerine, suçun
işlendiği yer Cumhuriyet savcısı tarafından yapı-
lır. Avukat yaz ıhaneleri ve konutları ancak mah-
keme kararı ile ve kararda belirtilen olayla ilgili
olarak Cumhuriyet savcısı denetiminde ve baro
temsilcisinin katılımı ile aranabilir. Ağır ceza
mahkemesinin görev alanına giren bir suç-
tan dolayı suçüstü hali dışında avukatın
üzeri aranamaz.
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile Ceza
Muhakemesi Kanununun duruşmanın inzibatına
ilişkin hükümleri saklıdır. Şu kadar ki, bu hü-
kümlere göre avukatlar tutuklanamayacağõgibi,
haklarında disiplin hapsi veya para cezasõda ve-
rilemez.
MADDE 332- 1136 sayılı Kanunun 61 inci mad-
desi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değişti-
rilmiştir.
Ağõr cezayõgerektiren suçüstü hali :
Madde 61 (Değişik : 2/5/2001 - 4667/39 md.)
Ağır cezayı gerektiren suçüstü halinde hazırlık
soruşturması, bizzat Cumhuriyet savcısı tarafın-
dan genel hükümlere göre yapılır.
Görevi savsaklama ve kötüye kullanma:
Madde 62 Türk Ceza Kanununun 294 ve 295
inci maddelerinde yazılı hallerden başka (Her ne
şekilde olursa olsun) bu kanun ve diğer kanun-
lar gereğince avukat sıfatı ile veya Türkiye Ba-
rolar Birliğinin yahut baroların organlarında gö-
revli olarak kendisine verilmiş bulunan görev ve
yetkiyi ihmal veya kötüye kullanan avukat Türk
Ceza Kanunun 230 ve 240 ıncı maddeleri gere-
ğince cezalandırılır.
(Değişik: 22/1/1986 - 3256/7 md.) Birinci fıkra
hükmüne aykırı eylemde bulunanlar yüzbin lira-
dan birmilyon liraya kadar ağır para cezasına ve
altı aydan bir yıla kadar hapis cezasına mahkum
edilirler.
(Değişik: 22/1/1986 - 3256/7 md.) Avukatlık
yapmak yetkisini taşımadıkları halde muvazalı
yoldan alacak devralarak ve kanunların tanıdığı
başka hakları kötüye kullanarak avukatlara ait
yetkileri kullananlar bir yıldan üç yıla kadar ha-
pis ve beş yüzbin liradan beşmilyon liraya kadar
ağır para cezasiyle cezalandırılırlar.
Madde 150 Tanıklar ve bilirkişiler Tebligat Ka-
nunu hükümlerine göre çağrılır.
Usulüne göre çağrılıp da gelmiyen veya kanuni
bir sebep olmaksızın tanıklık yahut bilirkişilikten
veya yemin etmekten çekinen kimsenin gider-
lerden başka, 20 liradan 200 liraya kadar hafif
para cezasına çarptırılması, bu kimsenin ikamet
ettiği yer sulh ceza hakiminden istenebilir. Ayr ı-
ca istek üzerine, tanığın zorla getirilmesine, Ba-
ronun bulunduğu il merkezindeki sulh ceza ha-
kimi karar verir.
Yukarıki fıkra hükmüne göre cezalandırılan ve
zorla getirilmesi istenmeyip yeniden çağrılan ta-
nık ve cezalandırıldıktan sonra yeniden çağrılan
bilirkişi yine gelmezse tekrar cezalandırılır.
Seçimler sırasında sandık kurulu başkanı ve
üyelerine karşı işlenen suçlar Devlet memurları-
na karşı işlenmiş gibi cezalandırılır.
Suçüstü hali:
MADDE 61- Ağır ceza mahkemesinin görev ala-
nına giren bir suçtan dolayı suçüstü halinde so-
ruşturma, bizzat Cumhuriyet savcısı tarafından
genel hükümlere göre yapılır.
MADDE 333- 1136 sayılı Kanunun 62 nci mad-
desi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değişti-
rilmiştir.
Görevi kötüye kullanma:
MADDE 62- Bu Kanun ve diğer kanunlar gere-
ğince avukat sıfatı ile veya Türkiye Barolar Birli-
ğinin yahut baroların organlarında görevli olarak
kendisine verilmiş bulunan görev ve yetkiyi kö-
tüye kullanan avukat Türk Ceza Kanununun 257
nci maddesi hükümlerine göre cezalandırılır.
MADDE 334- 1136 sayılı Kanunun 63 üncü
maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
“ Birinci fıra hükmüne aykırı eylemde bulunan-
lara Cumhuriyet savcısı tarafından beşyüz Türk
Lirasından ikibin Türk Lirasına kadar idarî para
cezası verilir.
Avukatlık yapmak yetkisini taşımadıkları halde
muvazaalı yoldan alacak devralarak ve kanunla-
rın tanıdığı başka hakları kötüye kullanarak
avukatlara ait yetkileri kullananlar bir yıldan üç
yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para ce-
zası ile cezalandırılırlar.
MADDE 335- 1136 sayılı Kanunun 150 nci
maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
MADDE 150- Tanıklar ve bilirkişiler Tebligat
Kanunu hükümlerine göre çağrılır.
Usulüne göre çağırılıp da hukuken geçerli bir
mazereti olmaksızın gelmeyen veya kanuni bir
sebep olmaksızın tanıklık yahut bilirkişilikten
veya yemin etmekten çekinen kimseler hakkın-
da Ceza Muhakemesi Kanununun tanıklıkla ilgili
hükümleri uygulanır. Bu f ıkra hükmüne göre ge-
rekli kararları vermeye Baronun bulunduğu il
merkezindeki sulh ceza hâkimi yetkilidir. Sulh
ceza hâkimi bu kararları disiplin kurulunun tuta-
nak örneği üzerinden verir.
MADDE 336- 1136 sayılı Kanunun ek 3 üncü
maddesinin ondördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
Seçimler sırasında sandık kurulu başkanı ve
üyelerine karşı görevleriyle bağlantılı olarak iş-
lenen suçlar kamu görevlilerine karşı işlenmiş
gibi cezalandırılır.
Elazýð Barosu Dergisi 97
98 Elazýð Barosu Dergisi