"Bilgeler gerei zihinde arar Buda 'da deil, gerei zihinde deil de Buda'da arayanlar budaladrlar.

"

te size klasik Zen metinleri ierisinde ok nemli bir yere sahip olan ve Tang dne minde yaad dnlen Zen ustas Hui Hai'nin kaleme ald ve Zen retisinin

ruhunu anlatan yetkin bir kitap.

Kendi zdoasn, kendi i varln derin lemesine tanmak isteyip de yola km yol cular iin...

 John Blofeld, 1962 Okyanus Yaynclk ve Yapmclk Ltd. ti. stanbul, 2001 1. Basm - Adet 1000 Editr: Ltf Bozkurt Trkesi: Korhan Gler Dzelti; Esra Bilal Kapak Tasarm: Nare ztrk ISBN - 975 - 7200 - 78 - 6 Ofset Hazrlk Bask ve Cilt: izge Tantm ve Matbaaclk Ltd. ti. Tel: (0212) 482 56 28 OKYANUS YAYINCILIK VE YAPIMCILIK LTD. T. Ankara Cad. Konak Han. 34410 Caalolu - stanbul Tel + Fax: (0212) 513 42 59

ZEN KTAPLIl'nn
dier kitaplar

A. Meutes J. Bossert GNDELK YAAMDA ZEN Thich Nhat Hanh TAZE BLM MEN KOKUSU Sheng Yen BUDA ZHNN KAZANMAK Thich Nhat Hanh HUZURUN KENDS OLMAK Red Pine BODHDHARMANIN ZEN RETS (Hazrlanyor)

Hui Hai'nin Zen retileri

ngilizceye eviren John Blofeld (Chu Chan)

Trkesi Korhan Gler

OKYANUS

EVRMENN SUNUU

DUA
Hocalarma hrmet! Kymetli BirlieBuda, Dharma ve Sangha'ya - hrmet! Hepi mizin iinde varolan O'na hrmet!

NGLZCE TERCMENN DOUU

Byk nci olarak sevgi ile anlan Zen Ustas Hui Hai'nin retilerini ngilizce'ye evirme gre vine, yllar nce ayn almann tamamlanmam bir evirisini yaptmdan ok daha alakgnll lkle yaklatm. Geen yllar bu retilerin paha biilmez deerini daha derin bir anlayla kavra mam getirirken, bir yandan da giderek benim ke limelerin tercman ve anlamlarn yorumlaycs olarak yetersizliklerimin farkna varmam sala d. Aslnda Budac metinlerde kullanlan ince hakknda bir Batlnn sahip olmas gereken bilgi ye ve Mahayana Budacln in'deki biimleriyle uzun bir tanklm olmasna ramen bunlar bu grev iin zayf saylabilecek vasflard. deal ola rak, bir evirmen Zen (Chan) retilerinin ince liklerine yle derinlemesine nfuz etmi biri ol 5

maldr ki, metnin en derindeki anlamlarn sezgi sel olarak kavrayabilsin. Benim bu almay ze rime almamn tek mazereti, 'zamann kanatl sa va arabalarn ileriye doru frlatan artlara olan artc duyarllmd. u an Budaclk inde rrken ve Tibette kknden sklrken, modern yaamn cafcafl cazibeleri geride kalan Budist lkelerdeki inananlarn akllarna tehlikeli aknlar dzenlerken, geleneksel balarn ou k rlmadan, veya tamiri imkansz bir hale gelmeden, Bat iin Budacln zn korumak isteyenler asgari vasflara bile sahip olsalar hzla harekete gemelidirler. ngilizcede hali hazrda Budaclk hakknda birok kitap mevcuttur, fakat bu kitap larn ou benim gibi konunun etrafnda dolanp durmay bilen yazarlar tarafndan yazlmlardr; bu yzden en acil ihtiya Ustalar tarafndan yazl m zgn Sanskrit, in, Tibet ve Japon metinleri nin evirileridir, nk fray katla bulutur madan onlar oktan Budizm'in yreine nfuz et milerdir. te bunlar beni bu ksa fakat ok zor greve tayan sebepler ve kuvvetlerdir. 1959-60 kn Himalayalarn eteklerinde iek lerle evrelenmi bir kasaba olan Kalimpong'da geirirken, Tibet'teki tapnaklarndan Budann retisini (Dharma) kstlamasz ve korkusuzca vazedebilecekleri bir liman arayyla son zaman larda kap gelen evliya gibi keilerden birinin ayann dibinde hergn birka saat geirir dim. Yazk ki, Tibete bilmemem, beni, bana c mert bir ekilde vaktini harcayan kibar ve sabrl bir Tibet aratrmacs ve dilbilimcisi olan John 6

Drivern hizmetlerine ackl bir biimde baml yapt. Buna ramen, yle kymetli bilgiler bildiren bu keilere bu kadar yakn olmak ancak bir o ka dar da ayr olmann bana verdii hzn hibir e kilde uzaklatramyordum. Sonra birgn, kederli bir ekilde Kanchen jungann heybetli kar manza rasn izlerken, bana olduu kadar bakalar iin de gereksiz olan pimanlklarla deerli zaman harcadm dncesi geldi. Tibet veya Sanskrit dilinde hibirey bilmesem de, en azndan in Budist metinleri hakknda bireyler biliyordum. Bir eviri bayapt olmaktan uzak olmasna ra men evirdiim Huang Po'nun Zen retileri*, o zaman bile aydnlanm bir zihnin olaanst i leyii hakknda kimi insanlara bir anlay sunu yordu. Bunun zerine, kinci Dnya Sava srasnda hastalmn iyilemesi iin Chungkingteki by keliliimizin karakolundan in'in batsnda uzun ve derin bir vadide tecrit edilmi bir tapna a gidiim aklma geldi. Bugn tapnan ismini bile hatrlamyorum, fakat orada bama gelenleri kolay kolay unutamam. En nefis zevklerin bile bu kadar abuk yavanlamas tuhaftr (ve hi kuku suz Byk ncinin kitaplar gibi olan kitaplara olan ihtiyacmzn bir gstergesidir). Bu huzurlu tapnakta yaarken, btn gn arkada canls keilerle ay iip, kitap okuyup, bu verimli vadi nin iki yanna doru uzanan gzel am ormanla rna bakmaktan baka yapacak hibir iim olma
* Yay. Notu: kacaktr. Huang Po'nun Zen retileri yaynlarmz arasnda

dndan, kendimi sklm buldum! Yllarca ar almamn ve bir aylk hastalmn btn kal bimle istememe neden olduu gzellik ve aylaklk ok abuk cazibesini yitirmiti. Yal ktphaneci kei, keskin gzleriyle ilgimin baka tarafa ekil mesini istediimi farketmi ve onunla birlikte sa bah ktphanede- tapnan kutsal salonu kadar byk bir adr- geirmeye gtrmt. erisi ounlukla kitaplarla deil, eskiden in metinleri nin yazlmas iin kullanlan narince kaznm tahtalardan binlercesiyle doluydu. Bir ou asr larca nce yazlmt, ve zerlerinde bulunan di key sralar halindeki harfler yle zarife ekillen dirilmilerdi ki, onlara dokunarak ve takdir ede rek bir ka mutlu saat geirebiliyordum; fakat salk durumum beni zayf brakmt ve imdilik kutsal salonun dna alan avlunun dier tara fndaki yatak odama dnmem gerekiyordu. Tam gitmek iin dnmken, yal kei glmseyerek incelemi olduum tahtaya baslm kadim metin lerden bir tanesinin kopyasn elime tututurdu. Odama dndkten sonra, ki len olmasna ramen nispeten karanlkt, krmz adak mumla rndan bir tane yaktm ve aylaka yal beyefendi nin hediyesinin sayfalarna gz gezdirdim. Bu Chan (Zen) ustas Hai Hui tarafndan oluturul mu, talebeleriyle yapt diyaloglardan derlenen bir sekizinci yzyl (T'ang hanedanl) metninin yeni basksyd. Neredeyse annda beni kendine eken etkileyici bir cmleyle karlatm, bilgeler

gerei zihinde arar Buda'da deil; oysa zihinde de il Budada arayanlar budaladrlar! Bu iddetli bir
8

ekilde benim merakm uyandrd, nk inanl bir Budist yazarn Tanrlarn ve nsanlarn ret meninden bir eyler arayanlar bu ekilde kna mas ok srad gzkyordu. Bu szleri kafirce bulan herhangi bir kimse kolayca affedilebilir- ki ben kitabn tmn okuyana ve anlamann o ilk zerresini deneyimleyene dek byle hissettim. O an orada bu artc kitab evirmeyi denemeye ka rar verdim. Bu kararn ilk meyvas, Ani Aydnlanma Yolu adndaki bu metnin ilk yarsnn evirisi olan k k bir kitapt ve Londra'daki Buddhist Society ta rafndan baslmt. u an onun bir kopyas elim de yok fakat hi pheniz olmasn tercmann tecrbesizlii yznden hatalarla dopdoluydu. Sadece Byk ncinin bilgeliine ok byk bir adaletsizlik yapmam olduumu mit ederim; eminim ki ifadesindeki akln byk bir bl m kaybolmutu.imdi onalt sene sonra, eserin tamamn evirdim, ilk ksmn yeniden evirisi iin zgn metne geri dndm ve Tsung Ching Kaytlarn ise ilk defa evirdim.

EVR YNTEM
Bu grevde durumun byk yardmn gr dm- henz ok derin olmamasna karn eskisi ne kyasla giderek byyen bir Chan (Zen) Budiz mi bilgisi; eski arkadam rahmetli I.T. Pun'n ba na ilk evirim hakknda brakt notlar; ve ok byk bir Zen alimi olan Charles Luktan edindi im paha biilmez yardm. Bu sonuncu ve iyi tali 9

himin en byk paras iin duyduum kran ve takdiri ifade edebilecek hibir kelime bulamyo rum. evirimde, biraz da olsa yorum yaptm. yle ki bazen zgn ince metinde geen veciz szleri zorla ima ederek yazmaya tereddt etmedim; nk ok titiz bir kelime kelime eviri telgraf di linden daha fazla anlalr olmayacakt. stne stlk, kimi yerlerde belirli bir ince karakter kullanldnda onu her zaman ngilizceye ayn kelime yada tabir olarak evirmedim. Alimler bu nu kusurlu bulabilirler, fakat in dzyazs dier dillerin iiriyle ortak bir noktaya sahiptir ki bu onu derinlik ykl ve evirisini fevkalade zor ya par- neredeyse her nemli kelime birok anlama geldiinden, evirmen szn geliine en uygun olan bu anlamlardan bir tanesini semek ve ayr ca ayn anda belirtilen bu anlamlar atlamak ya da yenilerini eklemek zorunda kalr. Hsin (zihin, y rek, vb.) gibi bir kelimenin mulakl takdire a yandr, nk Budizmde senin zihnin, benim zih nim, onun zihni, ve yaratlmam lmsz ZHN gerekte bir olarak bilindii gibi, zihin, dn len ey ve dnme eylemi de tek ve ayn ey ola rak alnr. ngilizcenin kesinlii ou zaman bir avantaj olsa da bu mmkn olan en iyi evirinin bile mkemmelliini kstlayan bir faktr olarak karmza kar. Arkadaki szlkte byle evirisi zor olan birtakm kelimelerin bir listesini bulabi lirsiniz. Okuyucu kimi yerde metnin tarzn fazlaca tek rar zerine kurulmu bulabilir, bence, Byk nci bize tm hediyelerden daha te bir hediye olan 10

deerli Gerei sunmaktadr- lmsz bilgelii ve onunla iek aan huzuru. Bu yzden szlerinin yerine ulamas iin byk bir aba harcamakta dr; ve bu tekrarlar delinmez bir ivinin tepesine aklan eki darbeleri gibi yrei deerek en giz li yerlerinde parlayabilir. Kitapta her alt blmn banda bulunan nu maralar kitabn orijinalinde bulunmamaktadr, nk bunlar ince metinde ok yakn basl olan paragraflar belirtmektedir, ve kitabn belirli bir blmne dnlmek istendiinde zellikle fayda ldr.

BYK NC'NN RETSNN EVRENSELL

Daha nce yaptm kitabn ilk yarsna ait ter cmenin bir kopyasna halen sahip deilim, fakat giri ksmnda veya bir notta Zen ve Hristiyan, Sfi, Hindu gizemcilii arasnda ok az ortak nokta olduuna dair bir fikre sahip olduumu ha trlar gibiyim. Eer gerekten byle bir ey yaz dysam bunun iin zgnm, nk uzunca bir sredir btn dinlerin gerek gizemcilerinin birer Gerek-Grcler olduklarna dair bir kanaate sa hibim. Zenin Bat iin olan allmam nemi, stad Ekhart, Hal Aziz John ve onlarn meslek dalar olan dier baz gizemcilerin kendilerinin deneyimledikleri, fakat adalar tarafndan ge nel olarak kabul gren bir dinsel sembolizm kis vesiyle rttkleri gerei ak ve tanr tabirleri kullanmadan ifade edebilmesinden dolaydr. Ha kikaten, onlarn fazla seenei yoktu. nk Asl 11

Gerek Asl Gr, alglayann ve alglanann al d bir alg olduu iin ve alglanan ey uzaktan bile tarif edilemedii iin, baarl bir ustann nnde alternatif kalmaktadr- sessiz kalmak, bylelikle Hedefe doru bakalarn ynlendirme ye dair tm abalar terketmek; Grnmez Gere i o an hakim olan dinin giysileriyle giydirmek; ya da tm dnce snflandrmalarn, yani renk, bi im, boyut, Varlk, yokluk, uzay, zaman ve benzer leri gibi, sistemli bir ekilde tahrip ederek yola iaret etmektir. Bu son yaklam, Sanskritede Dhyana, incede Chan veya Ch'an-na ve Batda da Japonca ismiyle Zen olarak anlan Budaclk okulunun domasna neden olmutur.

BUDACILIIN KAINILMAZ KARMAIKLII

Bundan iki buuk bin yl nce, Gautama ad da verilen Sakyamuni Buda yce retisini vaazede rek bilinli kimselerin kendilerini Samsara (gre celilik, geicilik ve yanlsamalar diyar)nn son suz doma, ac ekme, lm ve yeniden doma dngsnden kurtarmasn salarken, Kutsal Varln ana vatan olan Hindistandan uzaklarda ki ine, Moolistan'a, Tibet'e ve Orta Asyaya; Ko re'ye, Japonya'ya ve Vietnam'a; Kamboya, Laos, Tayland, Burma ve Seylana; ve Budacln ok tan kaybolduu Afganistan, Malaya ve Endonezya gibi nice lkelere zamann rzgarlaryla tohumlar ekmiti. Kanlmaz olarak tohumlar bu kadar deiik topraklara ekilen bitkiler temel olarak bir 12

birlerine grnte

ok

benzer

remi

olmalarna ve doal

ramen, olarak,

olduka

farklydlar,

deiik iklimler, topraklar, sular, gbreler ve dei ik bitki yetitirme teknikleri iki bin yldan fazla bir sre zarfnda bu d grn farkn daha da arttrmt. zamanda nayanaclar) Budizm tarihinde ve Kutsal olduka Varln erken bir (Hi Mahayanaclar arasnda Theravadaclar

retisinin

doru yorumlanna dair bir blnme olutu; ve o gnden bu yana iki ana okulun birok alt b lmleri de meydana kt. Sonu olarak Budaclk yzeyde artc bir ekilde karmak gzkr; ilk defa konuya yaklaan yabanclar birok dilde va rolan kitaplarn bolluu ve sk sk karlkl olarak birbirleriyle elimeleri yznden aknla u rarlar. Bu yzden zellikle alimlerin ve mantk larn kafalarn sallayp i geirmeleri artc ol masa gerektir. Baka bir benzetme uygulayacak olursak, Bu daclk birok kaps olan yksek duvarl bir ken te benzer, bir yle yabanc ki uzak ierdeki memleketlerden kaleyi bulana gelmi kadar olan

mitsizlie kaplr. D duvarlarn ierisinde, yerel dili ve gelenekleri bilmediinden ok karmak bir sokaklar labirenti ierisinde kendini sonsuza de in kaybedeceinden korkar- ne kentin kalbine gi rebilir, ne de muazzam byklkteki kaplardan birine geri dnme yolunu bulabilir. Ancak, cesur bir ekilde bu kaplardan admn atarsa, btn yollarn dmdz merkeze gittiini grecek ve ora da ortada birleen kaleyi bulabilecektir. 13

BUDACILIIN TEMEL RETS

Yukardaki benzetmede kale Budacln temel retisini ifade eder, ve bu biraz basit bir ekilde yle zetlenebilir: Bildiimiz hayat, gkkua renkleriyle keyifli anlar ierse de aslnda vahidir. Doum, annenin ve de tahminen ocuun ac ek mesini gerektirir. ocuklar zihinsel aclarla yz yzedirler ve her ne kadar bunlarn sebepleri bize nemsiz gzkse de, bunlara dayanmalar hayat larnda daha sonra karlaacaklar gerek fela ketlerden daha da gtr. Yetikin erkek ve ka dnlar hastalk, kayp veya lmle her an karla abilecekleri gereini veya yalln getirecei acizlii gzard edemezler; stne stlk sayla mayacak kadar ok insan iin tatsz bir meakkat bir gerekliliktir ve souk, alk hatta alktan l menin acs hemen hemen her an yandalarnda dr; ve gerekten insanlarn en ansls bile eer drste mutluluk anlarnn toplam ektii ac, keder, sknt, ve mutsuzluk anlarnn toplamn dan fazladr diyebiliyorsa gerekten olaanst dr. ou Budist olmayanlar gelecek cennetimsi bir durumda keyiflerini sreceklerine inandklar sonsuz bir mutluluk dncesine snrlar; fakat evrende bizim tarafmzdan gzlemlenebilir her ey geici olduundan ve ne ebedi varolmaya ne de yokolmaya, sadece sonsuz bir dnme gebe olduklarndan kolayca gzlemlenemeyenin de ay n evrensel sabit deiim kanununa uyacan n grmek akllca olur. Her ekilde, Budistler bu aslsz evrede yetmi seneden sonsuzca fazla za man harcayacamza ikna olmulardr nk do um ve lm birbirini sonsuz bir olu ierisinde 14

takip eder, ok ok uzun bir mddet sonra bile; nk biz ayr, kendi bana varolan oluumlar olma fikrine yanllkla aslrz. Bu korkun dn gden hi k olmasayd, duyarl ve hayal gle ri olan insanlar dehetle geri ekilebilir veya kade rin dolanan Museviye oynad oyundan bile son suzca beter bir cilvesiyle delirebilirlerdi! Hakika ten, u sralar daha da fazla insan dinin tesellisine srt evirirken, her geen gn delilie ve ciddi bu nalmlara artan sayda kurban oluyorlar. nsanla rn yapt daha ok ilerleme, lkenin daha 'me deni' olmasn salyor, daha yksek yzdelerde insan zihinsel ve ruhsal hastalklar yznden te daviye ihtiya duyuyor. te yandan Budaclk bu ac dngden nispeten abuk k umudu sunar. Cahiller tarafndan ktmserlerin dini olarak pay lanr, fakat izdeilerini sakin ve glmseyen bir iyimserlikle doldurur. Tm aclarmzn ve yeniden domalarmzn nedeni- eer bunu tek kelimeyle snrl bir ekilde ifade etmeye mecbur olsaydk- arzudur, ki dier birok Budist tabirleri gibi, hem kendini hem de zddn akla getirir ve bu da nefrettir. Bu byle olur nk cahilliimiz yznden biz kimi eyle re balanr kimilerini hor grrz, ki bu da bizi Samsarann emberinde sonsuza dein dnd rr. Arzularmz ve nefretlerimiz bizi ikilik pren sibiyle oluturduumuz snflandrmalarla, yani kendi ve dieri, varlk ve yokluk, iyilik ve ktlk, arzulanan ve itici gibi dnmemize yol aarlar. Bu engin evrenin, gzellikleri ve korkunluklary la bizim kendi zihnimizin yarats olduunu - ger ekte bizim zihnimizin o her an var olan Zihin'le 15

zde olduunu gremeyiz. Bununla beraber en azndan bunu alma hipotezi olarak kabul etme ye gnll isek; eer her trl arzudan, her trl tutkudan ve nefretten ve buna benzer dier btn ikilik yaratan dnce ve davrantan kendimizi ekmeye eitiyorsak; eer grntler diyarndan kendimizi ekip kalbin gizli yerlerinin iine at yorsak ve nceden aziz tuttuumuz ve kendimiz dediimizin sakinliine teslim oluyorsak, o za man aklmzda yarattklarmz bizi memnun veya rahatsz etme glerini giderek kaybedecektir. Zihnimiz cilalanm aynalar gibi olduka, n mzden geen oyunun her detayn yanstacak fa kat hi lekelenmeyecektir, nesnelerin, ister gzel ister iren olsunlar, yansmalarndan kusursuzca etkilenmeyecektir. Giderek mutlak dinginlie ve huzura ulaacaz; grntlere istek, arzu, tutku veya nefretle tepki vermeyi keseceiz; nesneler nmzde grndke onlar aynaya benzeyen farkndalmzla yanstacaz; geip gittikleri za man hibir leke brakmayacaklar ve bizden en ufak bir tepki bile temin edemeyecekler. nk bir ayna Marann ehvet dkn kzlarnn p lak bedenlerinin heyecan uyandran akn da, eytanlarn aalk yzlerinin tutkuyla arplm halini de en byk netlikle yanstabilir ve ehvet ten ve kusursuzca etkilenmeden kalabilir; nesne leri alkoymak veya onlardan uzaklamak iin hi bir hareket yapmaz; ve bunlar kendi havalarna gre ayrldklarnda da en ufak bir leke brakmak szn canl ve parlak, lekelenmemi ve kirletilme mi bir halde kalr. Budaclk bize grnglerin oyununa verdii 16

miz tepkilerin sonucu olarak Samsarann embe rine yakalandmz retir; Yaam Tekerlei, kurbann cahilliiyle, ona sonsuza dek inkar edi len daimi lme dua ettirtecek, kemiklerini teker teker kran ve bedenini yrtarak delen bir ikence tekerlei. Budalalk ve aptallmzla baland mz bu tekerlekle, yaam ve lm aleminde bir aa bir yukar srkleniriz; her grng iimiz de bir tepki oluturur, bu ise zihnimizden bu g rnglere bir eit akm meydana getirir ve onla rn bize tekrar ve tekrar bir etkide bulunmalaryla sonsuzca srer ta ki bilgelie strapl bir ekilde ulaana kadar. Zihnimizi kontrol etmeyi renene kadar alglanan en basit ey bile bilincimizi veya bilinaltmz etkiler, tpk aynada grlen nesne lerin her birinin ayna zerinde kendilerine has bir leke braksayd aynann yzeyinin bundan etki lenmesi gibi! Bu yzeyinse 'iyi' veya 'kt eyler tarafndan lekelenmi olmas ise nemsiz olurdu, nk bunlarn toplam kanlmaz olarak boya kutusundaki btn boyalar kartrarak elde etti imiz o youn, amursu renkten bir karmaa oluturacakt. Bunlara ilaveten alg nesnelerinin sebep olduu zihnimizde oluan izler darya doru ynlenen ehvet, kzgnlk, agzllk, ar zu, nefret, ak ve tiksintilere sebep olur ve sonsuz bir zincir eklinde uzanan etki, tepki ve karlkl etkileim srecine yol aarlar. Elverili olmas ba kmndan Budistlerin tek bir kelimeyle btn ac larn sebebinin arzu olduunu sylemelerinin ar kasnda yatan budur. Eletirmenler sk sk Budizmin hayattan geri ekilmeyi vaazeden bir inan olduunu ne srer

ler, ancak gerekte bize herhangi bireye tutun mamay ve de geri ekilmemeyi, kendimizi eitir sek hereyle sakin bir serinkanllkla ve leke brak mas korkusunu tamadan yzleebileceimizi retir. Dahas, btn bilinli varlklarn kurtul mas ve refah iin onlara ynelik gayretli bir se vecenlik almas ise grevimizdir- bu zorluklar karsnda geri ekilen insanlarla baarlamaz. Budacln temel Amacna gelirsek o da udur: Tam bir tarafszlk durumuna gelmeyi rendii mizde, (ya da retildiimizde), her eyi temel birlik durumunda grebildiimizde, herhangi bir nesne artlar ne olursa olsun bizden darya do ru bir akm alacak ekilde bizi ayarlamad sre ce, zihinlerimizde en ufak leke bile kalmaynca; o zaman grngler bizi srkleme glerini kay bederler, ve biz zihinlerimizin doutan gelen saf lyla huzurlu yaarz. Hem de bu zihinlerin bi zim bile olmadn, fakat yaratlmam, her za man varolan ZHN olduunu kefederek.

MAHAYANA
Geen yzyl ierisinde, Budacln cazibesine ilk defa kaplan Batl aratrmaclar, Mahayana hakknda henz ok fazla bilgileri yokken, bir ta km farkl durumlarn biraraya gelmesi sayesinde Theravada (Hinayana) kaynaklaryla yakn temas haline gelmilerdi. Gerekte Mahayana hakknda almalara girimi ve Mool ve Tibetli baz ke ilerle iletiime gemi kimi Rus aratrmaclar vard, fakat onlarn almalar Rusayd ve kendi lkeleri dnda pek bilinmiyorlard. Geriye kalan 18

Batl aratrmaclar da bilgisizlikleri yznden gneydou Asya ve Seylan'daki Budacln en saf eklinin' koruyucularnn sadece onlar olduunu iddia eden Theravadac keilere inanmaya ok hazrdlar. Bu yzden Bat Theravada Budacl n uygun, ortodoks Budaclk olarak kabul etmi ti ve Mahayana izdeilerinin Budacln ortak amacna ulamak iin uyguladklar trl trl uygulamalara gzlerinin ucuyla yan yan bakmak taydlar. Batl aratrmaclar Mahayana'y, Kut sal Varln retilerinin bozulmam saflndan uzaklatran, sonradan oluan bir karmaa olarak alyorlard; ve onun retilerine Budacln ruhu na tamamen zt Batya zg olan s bir mezhep ilik anlayyla saldryorlard; o gn bu gndr kimi insanlarn zihninde hala sregelen bir pein hkm olutu. Bu tpk Asyal aratrmaclarn, Hristiyanln Rusyadaki ortodoks ekliyle tema sa getikten sonra Roma kilisesini ve daha Batda ki Protestan kiliselerini dince kabul grm d ncelere aykr olduklar gerekesiyle almaya layk bulmamas gibidir! Her eye ramen, gnmz aratrmalarndan ayr tutulmak zere, Batl aratrmaclar bir yan da, in, Tibet ve Japon keileri te yanda, yaptk lar ikili yakn temaslarla Hinayana veya Mahaya na'nn hangisinin daha ortodoks' olduunu kesin likle belirlemenin ne kadar imkansz olduunu or taya koymulardr, ki bu dar grlln buda lal Kutsal Varln kendi z szleriyle de aikar olmaktadr; nk Theravadaclar iin bile Buda, her ne bilinli insanlarn iyi haline vesile oluyorsa 19

o doru retidir, ve her ne onlara zararl ise bu gerek Buda-Dharma olamaz diye beyan etmitir. Mahayana iindeki kimi okullarn ve mezheplerin kklerinin gerek Theravadacla gerekse de ka dim Mahayana mezheplerine kyasla daha sonra meydana geldikleri bir gerektir, ayn ekilde ger ek olan bir dier ey ise bu okullarn asla Ama asndan deil, yntem asndan farkl olmalar dr; bu yzden bunlar ortodoks, yani doru kabul etmemek, neredeyse tm Hristiyanlarn dini inanlarnn salam olmadn, nk onlarn Aziz Peter ve Aziz John adalar gibi dua etme yip, yaamadklarn, onlar gibi gelenekleri uygu lamadklarn iddia etmeye benzer! Kutsal Buda deiimin ve geiciliin bu dnyadaki hibir ey den ayr olamayacan ilan ettii zaman, Budac lk uygulamasnn bu basit kanuna bir istisna oluturacan (oluturabileceini) kastetmemiti. Tam aksine, ona evrensel olarak atfedilen ou sznde, insan, mekan ve zaman farkllklarna uyum gsterebilecek yntem deiikliklerini ye ledii grlebilir. Ona gre Ama- btn bilinli yaratklarn doum ve lm emberinden kurtul mas- tek nemli olan eydi. Buna ulamak iin ina edilmesi gereken sallar ise ihtiyac karlama nn yoluydu ve kullanldktan sonra savrulup atl malyd.

MAHAYANA ETLER
Birka sebep yznden Budaclk dnyasnn daha kuzeydeki lkeleri Sanskrite metinlere da yanan Mahayana geleneini benimsemilerdi, g 20

neydou Asya lkeleriyse Pali metinlerine daya nan Theravada (Hinavana) geleneine balydlar. u ana kadar Mahavana iinde deiik okul ve mezhepler byyp serpildi; fakat bunlar Batl anlamda mezhepler deillerdi nk nadiren kar lkl bir antipati vard ve gnmze dein, sk sk bir mezhebin rencileri, dier mezhebin ho casnn ayaklar dibine memnuniyetle otururdu. Her Mahayana izdeisi, iinde doup byd mezhebe balanmakta veya gcne ya da mizac na daha uygun bulduu baka bir mezhebe katl makta zgrdr. Bu mutlu durum, bir bakma Budistlerin sevecenlik ve karlkl hrmet gibi zellikleri vurgulamalarndan, dier bakmdan da Uzak-dou insannn istisna durumlar dnda normal olarak sergiledii hogrllk ruhundan kaynaklanmaktadr. rnein inde sk sk yle evler kefettim ki, ailenin ierisinde birbirinden gayet farkl dinsel inanlara sahip insanlar dosta ne bir ekilde beraber yayorlard- belki baba bir Konfys; anne Budist; gelin dinini bir misyo ner okuluna ya da niversitesine gittii iin dei tirmi bir Hristiyan. Dahas iinde bir sre yaa dm in tapnaklarnn bazlarnda ounlukla kiisel ballklar, meditasyonlar ve almalar kendi setikleri bir mezhebin retileri olan kei ler vard ki bunlar hereye ramen tapnan res mi olarak bal bulunduu mezhepten istenen her trl toplu hizmetleri btn kalpleriyle yerine ge tiriyorlard. Onlara bu tavr konusunda sorular ynelttiimde, davranlarnda bir uyumsuzluk imasnda bulunmama aryorlard. Mahayana ierisinde yeralan okul ve mezhep 21

lere mensup insanlar arasnda uyumsuzluk olma masnn bir dier canalc sebebi ise her birinin esas olarak ilgilendikleri, karlkl olarak farkl olan ve ortak kabul gren bir veya daha ok ba mszlk yntemlerine verdikleri nemdi. Saf Toprak (Ark lke) mezhebi manevi durumu nemsiyor (dinibtn insanlar tarafndan her yer de kabul edilen), ki buna ounlukla inan denirdurmadan deien ekiller dnyasnn tesinde olan Mutlak Kusursuzluun varlna ve eriilebi lirliine olan sarslmaz bir gven duymakta. Vaj rayana Okulu (Lamaizm), Samsara ve Nirva na'nn altnda yatan birlie iaret ederek, ok te mel fakat bazen gzden kaan bir gerei, bam szln birinden dierine bir ka olmadn, an cak bak asnn kknden bir deiimiyle mut lak kimliin farkedileceini, ayrlklarn doas nn da saf bir grecelilik olduunu gsterir. Vajra

yana, Usta Hui Hainin de ait olduu Ch'an (Zen) okulu gibi, Nirvanann imdi ve burada-bu hayat ta- ulalabileceinde (yani tannabileceinde veya gerekletirilebileceinde) srarcdr. Tien T'ai Oku
lu (Japonca Tendai), her bir olayn (fenomenin) dier btn olaylarla olan etkileimine dikkat e ker, ve bu etkileim yle fevkaladedir ki, en kk ksm bile uzay- zaman boyutunun stnden ba kldnda btn kapsamaktadr. Kaybolmaya yz tutmu L Tsung (Vinaya mezhebi) ise zihni, safln bulandran tutkulardan kurtarmann yo lu olarak ikiyzelli kat davran biiminin uygu lanmas gerektiine byk nem verir. Ve nice di erleri....

22

DHAYANA OKULUNUN DOUU

Mahayana iindeki son ana blnme binbe yz yl nce inde meydana geldi. inliler tara fndan Chan veya Chan-na, Japonlar ve ou ba tllar tarafndan ise Zen olarak adlandrld- bu kelime de Sanskrite Dhyanann bozulmu ha lidir, ve Budist meditasyon ve younlama uygu lamalarnn en yksek eklini, ve onlarla ulalan zihin durumunu akla getirir. Bu okulun retisi ine Hintli misyoner -Mahakasyapann (ki re ti sessizce ve sezgisel bir ekilde Sakyamuni Buda tarafndan kendisine aktarlmt) dorudan Yir misekizinci kuak torunu -Bodhidharma tarafn dan tantrlmt (ya da ounun syledii gibi, ilk nce inde vaazedilmiti). Bodhidharma ine .S.520 (kimilerine gre 420) ylnda gelmi ve al tncs ve sonuncusu- Batda Wei Lang olarak bi linen, Kantonca Wei Nang'n bozulmu hali- Hui Neng olan bir dizi atadan oula geen pirlik siste mi kurmutu. Birok dile evrilen, btn Chan (Zen) Budistleri iin temel bir metin olan Altnc Pirin Sutrasnda geen olaanst retiyi arze den kiidir.

BYK NC VEYA ZEN USTASI HU HA

Pirlik, Hui Nengin lmnden sonra yolun dan saptysa da, bundan byle Chan (Zen) diye anacamz, Dhyana okulu gnmze kadar s ren canlln srdrd. Hui Nengi takiben nce in'de ve sonra hem in hem de Japonyada re tileri halen gayretle okunup uygulanan birka Us ta daha kt. Bu Ustalar arasnda- Zen okulunun 23

'Erken Ustalar- tapna Kiangsi eyaletinde olan Ma Tsu (-.S 788de ld) adnda biri vard. Ona inin geni arazisinin her tarafndan dindar renciler gelirdi, bunlarn arasnda bu metnin ya zar Hui Hai de vard. Ne yazk ki Usta Hui Hainin yaad tarihleri tayin edebileceimiz en yakn olay onun Ma Tsu'nun rencisi olmas ve tahminen Ma Tsunun ondan baya yal olmas, ve Ma Tsu'nun da .S. 1 mart 788'de,Tang Hane danlnda Chen Yuann hkmnn drdnc y lnn ikinci aynn drdnde lmesidir. Chekiang eyaletinde Yeh Chou'da, bugn her halde Ning Po yaknlarndaki Shao Hsing kentin de doan Usta Hui Hai, kei olmadan Chu soya dn tayordu. Genliinde bir zaman, onun t rensel kafa tran da gerekletiren, Muhterem Tao Chihin hocalnda, yaad kentteki Yce Bulut Tapnana girdi. Sonra, hi phesiz b yk Ma Tsunun hretinden etkilenerek Kiang siye gitti ve kendini hocann rencileri arasna kabul ettirdi; ve Ma Tsuyla gerekletirdikleri bir diyalog srasnda zihninin farkna vard, byle likle aydnlanm oldu. Diyaloglardan grlebile cei gibi, orada alt sene kald, sonra yalanan Tao Chihe gz kulak olmak iin, bunu doal bir vazifesi gibi grerek, geri dnd. Yeh Chouda, nl Sastrasn meydana getirdi, ve bundan bir el yazmas daha sonra baka bir kei tarafndan Ma Tsuya tanarak gsterildi. Ma Tsu yle ok etkilenmiti ki yle bir beyanatta bulundu: Yeh Chouda u an byk bir inci var; onun parlakl heryere zgrce ve engelsizce ileyecek'. Hui Hai bundan byle Byk nci olarak anlmaya bala

d; bu iltifat yle ok hakediyordu ki, nceden halk snfna aitken tad soyad olan Chu, in ce inci kelimesiyle sesteti, ve ikisinin yazl e killeri de ok benzerdi. O gnden sonra bu lakap onunla kald, ve ilk hocas tarafndan verilmi olan manevi ismi Hui Hai ( Bilgelik Okyanusu) ol duu halde, ona Ma Tsu tarafndan ihsan edilmi bu daha etkili lakapla anld. Byk ncinin ilerideki Sastra (astra) ve Di yaloglarnn zel niteliklerinden bahsetmeden, Ch'an (Zen) okulu retileri hakknda genel birta km eyler sylemek gereklidir.

ZEN'N AMACI
Byk ncinin kendi szlerinden de grlebi lecei gibi, O, her ekilde altnc Pirlik zamann dan sonra bile Zen retisinin temelinde olan Ani Aydnlanma retisinin gerek bir temsilcisiydi; nk bu okul, izdeileri tarafndan hissedilen, Budacln gcn zayflatan dinselletirmeye kar bir tepki akm olarak n plana kmtr. Grne gre, o zamanlar birok insan iyi ile rin, imann, sembolik trenlerin ve devaml al mann ve kutsal kitaplar okumann Aydnlanma yolunda izdeileri ilerletecei inancna kendileri ni kaptrmtr. Bu yzden bu insanlar byk bir kargaa iinde Amac gremez hale gelmiler, yanllkla sallarn kar kydaki aalar yerine koymulardr. Artk iyi ilerin, anlk sonular ne kadar takdire ayan olursa olsun, yapana, eer vazgeme, brakma retisini sadece paraya, za mana, enerjiye ve mlke deil, ayn zaman da 25

kendi 'znn' ve kiiliinin de en aziz tuttuu k smlarna bilinli bir ekilde uygulamazsa srege len bir fayda salamayacan anlamyorlard. nancn da kendi kavramnn sklp atlmasna doru ynlenmedike gerekten ok az bir fayda s olduunu, ya da inanl kimsenin kendi tatmin duygularn, manevi kibirini ve bunun gibi kav ramlarn destekledike dpedz zararl olduu nu hatrlamyorlard. Sembolik trenlerin, bilge lik ve sevecenliin bymesine sebep olacak nite likleri uyarabilecek, bylelikle btn bencilliin bertaraf edilmesine yolaacak ekilde bir uygun lukla kullanlmadklar srece anlamsz olduunu unutmulard; ve kutsal kitaplarn allmasnn, eer ilerinde bulunan retiler doutan gelen beden, ruh ve zihin btnselliine uygulanmazsa, kullanan iin keder verici bir zaman kayb oldu unu grmyorlard.

ZEN'N TEMEL RETS

Zen Ustalar etkileyici bir ekilde derler ki: 'eylerin kkne inelim. Budizmin ne olduunu duyup, alp ya da sezgisel bir ekilde kefedin ce, zihinlerimizi youn bir abayla gerek olana odaklayp dier hereyden vazgeelim. Zihinleri miz gerei kaybettii mddete, duyularmzn nesneleri, sebep olduklar duygularla ve bu duy gularn birikmi sonularyla bize arparak son suz bir etki tepki zinciri kuracaktr. Bu yanl oda

veya hatal gr dzeltme sreci ou insan iin uzun ve dikkatli bir hazrlk dnemi gerektirdi inden ancak aama aama olabilir; fakat gerek al
26

g, ona nasl hazr olacamz rendiimizde, bir anda zihnimizde, ruhumuzda patlayacak. Zihinle
rimiz odandan bir milimin milyonda biri kadar oynam olduu halde, dikkatlice hazrlanm ol mamza ramen, herey hala nceden grndk lerine ok yakn grnecek; ancak doru odakla nabildiimizde Gerek stmzde parldayacak, evrendeki btn olgular gerekten olduklar gibi gzkecek; bize engel olan ve kendine mptela eden gc annda yokolacak, geride kalm karma birikintileri o parltyla yanacak, ve bize, bakala rnn da bizim gibi o Mutlak Gre, Almaz Ay dnlanmaya ulamalarn salamak iin yol gs terme grevinden baka hibirey kalmayacak. O nihai sezgi kr edici bir kla zerimizde parlda d zaman, zihinlerimizin ii dnda hibireyin varolmadn ve varolmam olduunu kefede ceiz; ve hakikaten zihinlerimiz gerekte bizim zi hinlerimiz deil, ZHNN kendisidir, bu Zihin mkemmel bir skunettir, mkemmel bir dingin liktir, iinde mutlak olarak ekil, zellik, ztlk, o ulluk, zne, nesne barndrmayan saf bir boluk tur; ancak kesinlikle bo deildir nk bizim Va rolu dediimiz hi durmayan akma an be an katkda bulunan tm grnglerin balangsz balangc ve sonsuz sonudur. Bu boluk hem kap, hem de kaba konulandr, bir ve oktur, hibi ri ya da hepsidir, talihsiz olan ve lmsz olandr, grecelilik ve mutlak dorudur, Samsara ve Nir vanadr, ve btn bunlarn ve dier iftlerin ara snda bir sa teli byklnde bile fark olmama sdr. Bunu alglayarak sanki bakalarnn gzn de, byk aama kaydetmi gibi gzkebiliriz, sanki bir yerden hibir yere gitmiiz gibi. Hakika

ten, 'ani srama, tam olmamakla beraber, sreci tanmlamakta kullanlabilecek belki de en iyi keli medir; ancak gerekte biz hibir yerden hibir ye re sram olacaz; bu yzden hi sramam olacaz; zaten sramay yapacak olan veya yap m olan bir biz de olmayacak! 'Bizim' bak a mzdan baka hibirey deimemi olacak. Bi zim kk egomuzun altnda nceleri yanl bir ekilde alglananlar, 'biz' egosuzluumuzun, benliksizliimizin muhteem altnda imdi doru bir ekilde alglayacaz. Bundan byle 'bi zim' etrafmz- evremizdeki ak- andan ana n cesi gibi dnmn srdrrken, 'biz' btn bu grnglerin oyununu deiimsizliin yze yindeki ufak damlalar olarak grebilmeye mukte dir olacaz- Deiimin deimezliini ak bir e kilde tanyacaz! Bir ayna nasl yeili, krmzy, siyah ve beyaz, bunlarn hibirinden en ufak l de etkilenmeden tarafszca yanstrsa; elalenin sular gkkuann tm renklerini nasl renksiz safln yitirmeden yanstrsa; rya grenler nasl ellerini bile kprdatmadan ak ve iddet eylemle rini gzlemlerlerse, Aydnlanm Birinin zihni de durmakszn sren fenomenlerin oyununa yle tepki verir. Btn bunlar aa yukar en derin manevi, en derin tinsel anlamnda olacaktr; fakat biz gene de bu ayna, elale ve rya benzetmeleri ni ok somut bir ekilde almaktan kanmalyz, nk ayna bile yanstcnn okluunu ima eder, oysa bu gerekte birbirlerinden farkl deil lerdir; o yzden bir noktadan sonra ayna bile sa dece bir benzetme, savrulacak baka bir saldan baka birey deildir.

28

BYK NC NN SASTRA (ASTRA) VE DYALOGLARI

Sastrann kendisinde ve onu takip eden Diya loglardaki genel ekilsel benzerlik Byk ncinin tercihinden dolaydr, zaten Zen okulunun t mnde bu diyalog sistemiyle aklama karakteris tiktir. Sastra'y yazd zamanda henz hi ren cisi yoktu, o yzden sorular kendisinin olutur duu aktr. Dier ifade biimlerinin ihtiya duy duu szel balamalar ve biem sslerine gerek duymaktan kendisini kurtarm olarak, batan so na konunun damarnda kuvvetli bir vecize ula mtr- yle bir tarz ki bizi sanki ona yaknlatr yor, onunla kar karya oturuyormuuz gibi kal binden dorudan bizi hedef alyor. Fakat ayn za manda, Sastra, birok baka Zen Ustasnn, Hu ang Po gibi, retilerinin barnd kitaplardan daha avantajldr, nk Byk nci onu kendi oluturmu, sahip olduu malzemeyi istedii gibi seip dzenlemitir, Huang Po'nun ve dierlerinin retilerinden bize kalan ise rencilerinin kay detmeyi setikleriyle snrldr. Bir bakma, bu kitap, Huang Ponun Zen re tilerini tamamlayc niteliktedir, nk iki usta da bizi konunun zne tadklar halde, Huang Po daha deimez bir ekilde nesneyle uram, fakat Byk nci aklamasnn her ksmn zel likle Mahayanann tmnde ortak olan birtakm farkl prensiplerle ilikilendirmi, veya u ya da bu okulun, hatta Taoculuun belli retilerini vurgulamtr. Bana gre Huang Po, Amaca ula tran yollarn batanbaa berrak bir resmini ver mitir, ve Byk nci ise ayn berraklkla ancak 29

daha kesin bir ekilde tabi olunan ayr ayr zor luklarn ouyla ilgilenmitir. Bu sebepten dolay, sradan bir okuyucu iin bu kitap Huang Ponun kitabndan daha az ilgin deildir, hatta gelenek sel Budist retisinin belli ynleri hakknda de tayl bir bilgiye sahip olanlar iin zel bir ekicili i olacaktr. inli ya da Batl olsun, kimi aratrmaclarda Zen Budizmini, Mahayana Budist retisinin ve uygulamasnn genel izgisinden daha farklym gibi alglama eilimi vard. Elinizdeki kitap bu ei limi dzeltmeye yaramaldr, nk kkle dallar yle bir balyor ki, ikisi arasndaki tek gerek far kn vurgulama olduunu bariz bir ekilde gryo ruz. Byk ncinin Mahayana Sutralarna sk sk yapt gndermeler gsteriyor ki, aama aama deilde ani Aydnlanmaya salamca inanmasna ramen, 'byk sraya yeltenmeden nce, re tinin iyi bir tabana oturtulmas gerekliliini ok iyi anlamt. Gerekte, ani ve aamal Aydnlanma temsilcileri arasndaki fark ilk bakta farkedilen den daha ince, daha gizlidir; bazen sadece byk lde szel bir ayrm olabilir; nk, kusurlu bir alglamann (ne kadar az kusurlu olursa olsun) Mutlakn ve Gerekin kendisini alglamas mm kn deildir, bu yzden AN gereklemenin son anna kadar biz karanlk tarafta kalyoruz, ancak bu son an, ou varlk iin, olaanst bir AA MALI hazrlanmann sonucu olmaldr. Diyebiliriz ki bir damla su aniden kaynar, fakat ss kaynama derecesinden yarm derece bile azsa hi kayna maz; ya da kaynama ilemi aamal bir ilemdir nk bir damla suyun kaynayaca sya ulama 30

s iin belli bir sre gemelidir. Usta Hui Hai, ani ve mkemmel Aydnlanmann iimizde ve bu ha yatta gerekleebileceini syledii zaman, bunu EER BZ NASIL BAARACAIMIZI BLYOR SAK olacaktr biiminde anlamamz gerekir. Nasl olacan renmek genellikle aamal bir sretir, fakat Byk nci'nin retisinin yardmyla, nere ye bakacamz ve nasl yapacamz renirsek, bu sre epey ksaltlabilir. Byk nci'nin onun Sastra'sn zmsedikten birka dakika veya gn sonra kendi Buda-Doa mz gerekletirebileceimizi dndn zan netmiyorum. Onun aniden olma konusundaki vurgusu baka bir anlama gelebilir ve tam olma yan bir ekilde yle denilebilir: 'Ben' ve 'benden bakas', nesne ve zne, Aydn lanacak nesnel varlklar ve Aydnlanma diye nes nel bir eye tutunmalar, 'bu olmak ve 'baka ol mak gibi kavramlara tutunduumuz mddete Amatan ok ok uzak kalacaz; bu gibi durum larda, ok ok uzun bir mddet boyunca bile ha yrsever ilerle megul olsak, sutralarn (Budann gerek retisinin bulunduu cilt) teorik bilgisini edinsek, ve dier iman dolu uygulamalar yapsak ta bunlar bizi bir santim bile yaknlatrmayacak. Halbuki, eer hereyden vazgeersek, buna Ay dnlanacak bir 'ben' kavram, hereyden ayr ve farkl bir Aydnlanma kavram da dahil olmak zere, gerekte kavrayan, kavranan ve kavrama diye bir ey olmadn anlarsak ancak o zaman bir bak as (balangta teorik) oluturabilir ve bize ve dier hereye Gerek Doamz gsteren 31

Aydnlanmann ani parltsna hazr bir hale gele biliriz. Bu bak as skca oturduktan ve evre mizin sonsuzluunu ayna misali bir lekelenme milikle alglayp yanstma yeteneini yava yava edindikten sonra, Aydnlanmann o ani parltsn ok yaknda elde etmeyi mit edebiliriz- hatta bel ki de bu hayatta. Tabii stesinden gelinmesi gere ken dehetli zorluklar var, bunlarn en sonuncusu ve en by udur; Aydnlanma tam da parlaya ca srada, biz bir kvan ve baarma duygusu hissedebiliriz ve bu bizi aynen baladmz yere geri frlatr; nk baarma duygusu baaran bir 'ben', baarma ve baarlan ey ierir-ve biz de iki lik, okluk diyarna geri frlatlrz, btn abala rmz da boa gider. Bir dier byk engel de, zt lklarn boluu, hepimizde ortak olan Zihin 'maddesinin' birlii zerine durmakszn d nrken, boluk (hilik) kavramna baml olabili riz ki bu da bizi ikiliin boynuzlarna doru frla tabilir, nk boluk kavram onun zdd olan bo-olmama kavram olmadan manaszdr. Bu yzden, baarl olmak istiyorsak, zihinlerimizi tamamen her kavramdan zgrleecek ekilde eitmeliyiz; ermek ya da ermemek, boluk veya boluk olmama diye bir dnce olmamal; nk birlik te en az ikilik kadar dik bir uurumdur. Da has zihinlerimizi o ykseltilmi, kavramsz duru ma doru eitirken, sevdiklerimize ve sevmedikle rimize tabi olmaktan kanmaya durmakszn zen gstermeliyiz; iren ve korkun, nefis ve se vilebilir olan hereyi tanmay renmeli, ve, nasl frtnadan sonra sahile arpan parlak byk siyah dalgalar ve danseden saf beyaz dalgalarn zirvesi 32

ni denizden ayr tutamyorsak bunlar da birbirin den ayr tutmamalyz. Ktye olan ballklarmzn stesinden gel dikten sonra bile geride kalma eiliminde olan 'iyiye olan ballmzdan kurtarmak iin Byk nci, Budizmin baz temel prensiplerini bile tah rip edecek kadar ileri gider, tpk karya gemek iin kullandmz sallar daha teye tamak ap tallk olaca iin tahrip edip bamzdan att mz gibi. rnein, Mahayana Budizmi Yol'da iler lerken alt Paramita'nn (kar kyya gemenin ve Nirvanaya ulamann yollar) yerine getirilmesi nin en temel olduunu retir- hakikaten ileri bir seviyeye gelene kadar bu byledir; ama o nokta dan sonra, bilinli bir ekilde yaplan erdemli dav ranlardan bile dier btn hereyle beraber vaz geilmelidir. Silaparamita (retinin ilkelerini yerine getirmek), ksantiparamita (Yetkin bir bi imde sabr gstermek), viryaparamita (sk bir gayretle bkmadan usanmadan tekrar etmek), dhyanaparamita (zihnin tekliini salayacak d nce younlamas, meditasyon uygulamas), prajnaparamita (isel bilgelik), hepsi danapara mita (vazgemek, balanmamak) ierisinde yutul maldr, yle ki bir anlamda bu yollarn kendile rinden bile vazgeene kadar. Aksi halde onlara tu tunarak, bir eit davranla dieri arasnda bir ayrm yaparak zihinlerimizin megul olmasna izin vermi oluruz. (Doal olarak bu paramitalar dan topyekn vazgemenin mmkn olaca saf haya gelininceye kadar vazgeilmemelidir; tutku larmza ve ehvetimize boyun edirmeden vaz gemek Budist davrann tam tersi olur). 33

Mahayana iinde evrensel olarak kabul gren bir baka ilke de Boddhisattvann yolunda ilerle menin e zamanl olarak Sila (ahlak ve disiplin), Dhvana (meditasyon, younlama ve dilimizin ke lime bulamad birtakm zihinsel almalar) ve Prajna'ya (bilgelik ve renme) ihtiya duymas dr. Bunlar da tamamen bir noktaya kadar gerek lidir; o noktadan sonra bunlardan da vazgeilme lidir. Benzer ekilde Trikava (Budann l vcu du- beden, konuma, ve zihin) retisinden de vazgeilmelidir. Bu prensibe gre, Buda'lar (bura dan anlalaca gibi tm duyarl varlklar eit bi rer Buda dr, ancak nce Buda-Doalarn ger ekletirmeleri gerekir) Beden sahibidir- Dhar makayada Mutlakn iinde blnemez bir ekil de bulunurlar, Sambhogakayada dnyasal ba lardan kendilerini kurtarm olmann mkafatla rnn keyfini srerken, dier varlklara da hayali bir ekilde gzkebilirler, Nirmanakaya'da ise s radan insanlarn fiziksel zelliklerini tarlar. s tne stlk, Sastra'da grlebilecei gibi, Dhar makaya'nn ara sra be ayr zellie sahip olduu dnlr. Bu ayrmlarn gereklii birok ola yn meydana geldii yzeyle olan ilikisinden olsa da, aralarnda en ufak bir fark bile olamaz, nk grngler kresinin iinde veya dndaki herey dier btn hereyle beraber tek bir 'maddeyi ya da Gerek Doay paylar. Bu yzden Budalar Triloka yani Dnyayla beraberdirler- Kamad hatu (bizimki gibi dnyalarda seks, yemek gibi eylere duyulan duygusal arzu), rupadhatu (duy gusal arzunun bulunmad, ancak varlklarn ve nesnelerin ekillerinin sakin ryalardaki gibi ayrt 34

edilebildii dnyalar veya cennetler) ve arupadha tu (saf ruhun ve saf tefekkrn ekilsiz diyar); ni hayet, bunlardan ve dier btn ikilii ve okluu artran retilerden vazgemeliyiz. Ancak bunlar yaptktan sonra, Mahayana prensibi olan, hereyin bo olmasnn ima ettii sade bir hilik veya hereyin tam bir durma olmasn, Sunyata (Mutlakn mkemmel bir boluk olarak dnl mesi) ile Garbhadhatu'nun (Mutlak'n tm grn glerin rahmi olarak dnlmesi) zdelii ola rak almaya dikkat etmeliyiz. Btn ayrmlar bo olarak grndnde, ve boluun kendisi de boaltldnda geriye kalan bizim Aydnlanmamzn zamann bekleyen tarif siz bir esrardr. Byk nci onu tanmlamaya a lmaz, nk bu gereksiz olurdu. Aktan, nefret ten ve dierlerinden kanarak onun ynlendirme lerini kusursuz bir ekilde takip ettiimizde, bizi ikiliin boynuzlarna oturtabilecek tm kavramla r reddettiimizde, var kuvvetle abalarsak ta ki abalama, abalayan ve abalanan diye kavram lardan tamamen vazgeene kadar, bu tarifi mm kn olmayan esrar hi phesiz kendimiz kefe deceiz. Bu arada onun bize tekrar tekrar ver
dii t, bir an bile nesnel herhangi bir ey el de etme kavram olmakszn abalamak, aba lamak ve de abalamaktr. Byk nciye benze

meyen o gizemciler Mutlaka kelimeler giydirmeye kalkarak ou zaman sadece bulankln arttrp saklam, grmemizi engellemeyi baarmlardr.

DHYANA UYGULAMASININ TEKN

Mkemmel bir zihin kontrol teknii ile baar

masz baary baarmay amalayan dhyana, zih nin kendi iine dndrlmesi ve varlmzn en i girintilerinin aratrlmasyla ne sizin ne benim olan ne de bir bakasnn olan ancak hepimizde kefedilebilecek olan o lekelenmemi Zihin'le yz yze gelmemizi salar. Bu tr kitaplarn okurlar, bu zor tekniin yerine getirilmesi iin ok az de tayl talimatla karlatklarnda doal olarak ha yal krklna urarlar, bu talimatlar eskiden Zen Ustalar szl olarak iletirlerdi. Teknii aklama s gtr, tatmin edici kelimeler yoktur ve icap eden tler her rencinin kiiliine ve dier et kenlere baldr. Bu sebeplerden dolay, eskiden Ustann dorudan denetimi altndaki rencilere bildirilirdi. Ancak, imdi Zen Batda nlenirken, bir retmen olmakszn uygulama yapma yasa yerine getirilmesi imkansz hale gelmitir, nk vasfl adaylar Asyada bile zor bulunurken, dier ktalarda ok daha nadirdir. Bu yzden biz eli mizden geldii kadar, Byk nci gibi Zen Ustala rnn zgn eserlerini dikkatlice almal ve sez gisel bir yorumlamay aramalyz. Dikkatli bir okumayla kendimize sk bir temel kurmann yansra, Zen uygulamasna ncl ola rak unlar da katmalyz- ayakta dururken, y rrken, otururken veya uzanrken etrafmzda ve ya iimizdeki grnglerin oyununa daimi bir dikkat; rendiimiz dorular nda bu oyunu grmek iin srekli bir aba; akli ve fiziksel olgu larn yanlsama olduklarn tanyarak ve onlar ta rafndan lekelenmeyi redderek davurumlarmz aamal olarak azaltmak; (kolayca lekelenen) du yarl film makaras gibi bir zihinden ziyade ayna 36

benzeri tepkiler gsteren zihin retmek; btn canl varlklara giderek artan bir sevecenlik duy mak; ve en azndan meditasyonun daha usule uy gun eitlerini yapmak. Bu sonuncu iin niyetle nen kendine temiz ve sessiz bir yer semeli, ve eer grltl bir ehirde yayorsa gnn ve ge cenin erken saatlerini tercih etmelidir. deal ola rak, bir yer yastnn zerinde dik ve bacaklar kvrk olacak ekilde oturularak yaplmal, genel olarak Lotus tarznda bacaklarn kvramayan yallar bir sandalyede dik oturarak yapmaldr. Bir usta retmenin nezareti altnda olmakszn uzun saatler gerektiren youn meditasyon ve ba sit uygulamalar dndaki dier btn nefes tek nikleri son derece tehlikelidir. Balang uygulamalarnn tesine gemeye hemen cesaret edemememiz mitsizlie kaplma mz iin bir sebep deildir. Aydnlanmaya bu ha yatta ulamak iin tam kararllkla Ksa Yolu bu lup geen in, Japon, Tibet ve Mool uzmanlar bile, birka sene boyunca, gece gndz demeden yaptklar balang alma ve egzersizlerinden vazgemeyi ryalarnda bile gremezler. stne stlk, eer Zen uyguluyorsak, bu kesinlikle onun ana retilerini kabul ettiimiz iin olmaldr; ve eer bunlar kabul ediyorsak, bizim imdiki hayat srecimizin sonsuzluk ierisinde tek bir an oldu unun farkna varrz, balangsz zamana uza nan zincirin tek bir halkas, ki bu zaman eer onu patlatp paralamazsak gelecek ok ok uzun mddetler boyunca da uzanacak. Doru bak a sn edindikten sonra, fazla sabrsz olmamalyz, emin olabiliriz ki zellikle bu hayatmzda gayret 37

le yaplm balang egzersizlerinden sonra, im di ve burda tam baary elde edemesekte, bunlar bizi yle olgunlatracak ki daha derine gitmek iin bir ok frsat ele geireceiz ve bir sonraki ya ammzda zgrle ulaacaz. Kimi insanlarn nceki hayatlarnda, olduka artlanm olmalar yznden tahmin ettiklerinden ok daha hzl bir gelime gterebileceklerini de unutmamalyz, ve belki de Byk ncinin kendisi gibi bu hayatta z grle kavuabilirler. Fakat kendimizi kandr mamaya dikkat etmeliyiz. Bizim tandk-yoldala rmz bizim eskisine oranla ok ilerlemi olduu muzu varsaymaya ok yatkn olabilirler, fakat on larn takdirlerinin, bizi bunun hakedilmi olduu na ikna etmesine izin vermemeliyiz. Bunun yan sra, biz kendimiz de gerek Aydnlanma iin uy guladklarmzn ilk safhalarnda ortaya kan k k mutluluklar da, zellikle Zihnin maddesi bir olduu iin ilikili olduklarndan, kolayca yanl alabiliriz. Gerek Aydnlanma geldiinde, bir dal gcn suya atladndan phe etmemesi gibi hi phelenmeyeceiz. nk Aydnlanm insanlar iin tm evren sonsuza dein dnmtr! Bu olana kadar Byk ncinin tavsiyesini sadakatle takip etmeliyiz- ABALA! ABALA!' TM VARLIKLAR KURTULUA ULASIN! JOHN BLOFELD

38

BRNC BLM

HU HA NN AN AYDINLANMA ZERNE ZEN RETLER

Ch'an (Zen) Ustas Hui Hai'nin kendi Sast

rasndan (kutsal tez) eviri, Tun Wu Ju Tao Yao Men Lun veya Anszn Uyan Yoluyla Geree Alan Temel Kap zerine Tez. 1. Bodhisattvann mkemmel refakati ve On

eyrein (1) Budalarnn nnde alakgnllce ayaklarna kapanyorum. Bu tezi hazrlarken, Kutsal Zihini doru yorumlayamam olacam dan endieliyim. Eer yleyse, pimanlk iin ve yenileyip daha iyi hale koymak iin bir ans daha verilsin. Ancak, Kutsal Gerei bildirmeyi baarr sam, elde edilen yararll bir dahaki hayatlarn da Buda durumuna ulamalar midiyle tm can l varlklara adyorum.

2. Soru: Kurtulua ulamak iin hangi yntemi uygulamalyz? (2)

39

Cevap: Sadece ani Aydnlanma ile ulalabilir. (3) S: Ani Aydnlanma nedir? C: Ani demek aldatan dncelerden (4) ans zn kendinizi kurtarmanzdr. Aydnlanma demek Aydnlanmann ulalacak birey olmadn far ketmenizdir. S: Bu uygulamaya nerden balarz?

C: Tam kknden balamalsnz. S: Ve bu nedir?

C: Zihin kktr.

S: Bu nasl bilinebilir?
C: Lankavatara Sutra (Buda'nn gerek reti lerini kapsayan cilt) der ki: 'Zihinsel ilemler olu tuunda, btn dharmalar (olgular) ortaya kar; ve zihinsel ilemler durduunda, btn dharma larda durur. Vimalakirti Sutra der ki: Saf lkeye

(5) ulamay arzulayanlar, ilk bata kendi zihinleri ni saflatrmaldrlar, nk zihnin safl Buda l ke'sinin safldr. Budann vasiyet ettii reti Sutras derki: Sadece zihin kontrol ile herey bi ze mmkn hale gelir'. Baka bir sutrada denir ki: Bilgeler zihinde arar, Buda'da deil; ahmaklar ise zihin yerine Buda'da ararlar. Akll insanlar ahsi yetleri yerine zihinlerini dzenlerler; ahmaklar ise zihinleri yerine ahsiyetlerini dzenlerler. Budann simleri Sutras beyan eder ki: Ktlk zihinden
40

kaynaklanr, ktln stesinden de zihin gelir.'

Hal byleyken tm iyinin ve ktnn zihinde meydana geldiini ve bu yzden zihnin kk oldu unu bilebiliriz. Kurtuluu arzuluyorsan, ilkin kk hakknda hereyi bilmelisin. Bu geree de rinlemesine nfuz edemezsen, btn abalarn bouna olacaktr; nk hala kendiniz dndaki ekillerden bireyler aradnz iin, hibir zaman ulaamayacaksnz. Dhyanaparamita Sutra der ki:

Araynz etrafnzdaki ekillere ynelttiiniz sre ce hedefinize ok uzun bir mddet sonra bile ulaa mayacaksnz; oysa i farkndalnz zerinde d nrseniz, Buda durumuna tek bir dnce parl tsyla ulaabilirsiniz. S: Hangi yolla kk-egzersizi yaplmaldr?
C: Sadece meditasyona oturarak, nk dhyana (hatal dncelerin giremeyecei derin soyutlama) ve samadhi (zihnin evresinden tam bir ekilii, mkemmel uygulanm meditasyo nun meyvas, zgn doamzn veya zihnimizin saf olarak dnlmesi) ile elde edilebilir. Dhya naparamita Sutra der ki: Dhyana ve Samadhi Bu dalarn kutsal bilgisini arayta esastr; nk bun

larsz, dnceler kargaa halinde kalr ve iyiliin kkleri zarar grr. S: Dhyana ve Samadhi'yi ltfen akla.
C: Yanl dnme durduunda, bu dhya nadr; gerek doan zerinde oturup dnd nde (6) bu Samadhi'dir, nk gerekten ger

ek doan senin ebedi zihnindir. Samadhi saye sinde zihni etrafndakilerden ekip alr, ve sekiz rzgarn tesir edemeyecei, yani kazan ve kayp, iftira ve methiye, vme ve sulama, keder ve mut luluk nfuz edemeyen bir hale getirirsiniz. Bu e kilde younlaarak, sradan insanlar bile Buda ol ma durumuna girebilirler. Bu nasl byle olabilir? Boddhisattva-Talimatlar Sutras derki: Buda- ta

limatlarn yerine getiren tm varlklar Buda olma durumuna girerler'. Bunun dier adlar kurtulu,
uzak sahile varmak, lml varlklarn (7) alt du rumunu amak, dnyay kesitirmek (8), veya kudretli bir Boddhisattva olmak, hereye gc ka dir bir bilge, bir Fatih olmak. ***

3. S: Zihin nerede yerleip ikamet etmelidir?

C: kamet etmemeye yerleip orada ikamet et melidir. S: Bu ikamet etmeme nedir? C: Zihnin hibirey zerinde ikamet etmesine izin vermemek demektir. S: Bunun anlam nedir? C: Hibireyde ikamet etmemek demek zihnin iyi veya ktye, varla ya da yoklua, ie veya d a ya da ikisinin arasnda bir yere, bolua veya bo olmamaya, younlua veya ilginin dalmas 42

na takl kalmamas demektir. Bu hibiryerde ika met etmeme durumunda ikamet etmelidir; buna ulaabilenler ikamet etmeyen zihinlere sahiptirler denir, baka bir deyile, onlarda Buda-zihni var dr! S: Zihin neye benzer? C: Zihnin sar veya yeil gibi, krmz veya be yaz gibi bir rengi yoktur; uzun veya ksa deildir; yokolmaz ve olumaz; saflktan ve saf olmamak tan eit oranda zgrdr; ve sresi ebedidir. Mut lak duraanlktr. Bu, o zaman, gerek zihnimizin ekli ve biimidir, ayn zamanda gerek bedeni mizdir de-Buddhakaya! (9)

S: Bu beden ve zihin hangi yolla alglar? Gzler, kulaklar, burun, dokunma duyusu ve bilinle alg layabilirler mi?
C: Hayr, algnn byle birka yolu yoktur.

S: O zaman, bahsedilenlere benzemediine gre, nasl bir alg sz konusudur?

C: Kendi doanla edinilen algdr. Nasl m? nk doan temelde saf ve mutlak olarak dur gun olduu iin, onun maddi olmayan ve hareket siz 'z bu alglamaya yeteneklidir. (10) S: Ancak, bu saf 'z' bulunamad iin, bu alg nereden geliyor?

43

C: Bunu, bir ekil ihtiva etmedii halde, yine de btn ekilleri alglayan' parlak bir aynaya benze tebiliriz. Neden? Zihinsel eylem olmad iin. Eer siz Yolun rencileri lekelenmemi zihinle re sahip olsaydnz (11) bunlar yanlln doma masna ve znel egonun ve nesnel dsallarn yo kolmasna yol aar, sonra saflk kendiliinden kar ve bylelikle siz de o algya muktedir olurdu nuz. Dharmapada Sutra der ki: Kendimizi m kemmel hiliin ortasnda tek bir parltyla varede

bilmek gerekten muhteem bir bilgeliktir!

***

4. S: Mahaparinirvana Sutra'nn Vajra (elmas)Beden blmne gre (yokedilemeyen) elmas-be den alglanamaz (12), ancak o ak bir ekilde alg lar; ayrt etmekten kurtulmutur ve anlamad hi birey yoktur'. Bu ne demek? C: Alglanamaz, nk doas gerei ekilsiz,
maddi olmayan ve dokunulamazdr; bu yzden alglanamaz denir; ve dokunulamaz olduu iin, bu 'madde' derin bir ekilde durgundur, ne kaybo lan ne oluan olarak gzlemlenebilir. Dnyamz dan ayr olmasa da, dnyasal akmdan etkilene mez; kendi kendinin sahibidir ve bamszdr, ki bu da niye aka algladnn sebebidir. Doas ekilsiz ve ayrlamaz olduu iin ayrt etmekten kurtulmutur. Hereyi idrak etmesi demek bu ay rlamaz madde'nin Ganj nehrindeki kumlar ka dar ok fonksiyonla bahedilmi olmasndandr; ve eer tm olgular ayn anda ayrt edilebilseydi, 44

istisnasz hepsini de idrak edebilirdi. Prajna Gat hada yazld gibi:

Prajna, bilinemeyen, hereyi bilir; Prajna, grnemeyen, hereyi grr.

5. S: Hibireyi olmak veya olmamak olarak al glamamak doru kurtulutur diyen bir Sutra var. Bu ne demektir?
C: Zihnin saflna ulatmzda, bu varolduu sylenebilecek bir eydir. Bu olduunda, baarma dncelerinden bamsz kalabilmemiz, hibir eyi varolan olarak alglamamak demektir; hibir dncenin ortaya kmad veya daim olmad duruma ularken, ancak onlarn yokluunun bi lincinde olmazsak, bu herhangi bir eyi varolma yan olarak alglamamaktr. O yzden yle yazl mtr: 'Hi bireyi olmak ya da olmamak olarak alglamamak, vb. Surangama Sutra der ki: 'Olum

lu kavramlarn oluturulmasnda bir taban olarak kullanlan alglar tm cahilliklerin kaynadr (13); alglanacak hibirey olmadn alglamak- bu Nir vanadr, kurtulu olarak da bilinir.
k:k k

6. S: Alglanacak hibirey olmamas ne anla ma gelir?

C: Erkekleri, kadnlar, ve tm deiik grn leri gzlemleyebilmek, fakat sevgiden ve nefretten 45

onlar aslnda grnmyormu gibi serbest olmak'alglanacak hibirey olmamas' bu demektir. S: Tm ekil ve trlerle karlatmzda oluan eye alg denir. Hibireyle karlamadmz za man bir algdan sz edebilir miyiz? C: Evet.

S: Bir eyle karlatmzda, bunu alglarz, fa kat hibireyle karlamadmzda nasl alg ola bilir?
C: imdi bir nesnenin var olup olmadndan bamsz bir algdan bahsediyoruz. Bu nasl ola bilir? Alg tabiat gerei ebedi olduundan, biz nesneler olsa da olmasa da alglamaya devam ede riz. (14) Buradan anlalyor ki, nesneler doal olarak grnp kaybolsalar da, algnn doas bunlarn hibirini yapmaz, ve bu btn dier du yularnz iin geerlidir.

S: Bireye baktmzda, baktmz ey alglama kresi ierisinde nesnel olarak var olur mu, olmaz m ?
C: Hayr, olmaz.

S: (Etrafa bakp da) bir ey gremediimizde, al glama kremizin ierisinde nesnel bireyin yoklu u mu sz konusudur?
C: Hayr, deildir. 46

7. S: Sesler olduunda, duyma gerekleir. Sesler

olmadnda duyma devam eder mi, etmez, mi?

C: Eder.

S: Sesler varken, onlar duyarz, fakat nasl olur da ses yokken duyma gerekleir?
C: u anda seslerin olup olmamasndan bam sz olan bir duymadan bahsediyoruz. Bu nasl olur? Duymann doas ebedi olduundan, sesler varolsa da olmasa da duymaya devam ederiz. S: Byleyse, duyan kim veya nedir? C: Kendi doan duyandr, ve iindeki kavrayan da bilendir.(15) S: Ani Aydnlanmann geidine dair olarak, re

tisi, amac, z ve grevi nedir? (16)

C: retisi dnmeyi zaptetmektir; yanl d ncelerin ortaya kmasna izin vermemek ama cdr, saflk z, bilgelik te grevidir.

S: retisi dnmeyi zaptetmektir dedik, fakat bu tabirin anlamn henz incelemedik. Ne hakkn da dnmekten kendimizi zaptedeceiz?
C: Yanl dnmekten saknmalyz, doru dnmekten deil demek. fakat

S: Doru ve yanl dnmek nedir?

C: Varolmak veya varolmamak eklinde dn meye yanl dnmek, bu ekilde dn memeye ise doru dnmek denir. Buna benzer olarak, iyi ve ktye dayanarak dnmek yanl, byle dnmemek dorudur. Bu dier btn ztlk s nflandrmalar iin de uygulanr- keder ve mutlu luk, balang ve son, kabul edilme ve reddedilme, holanlan ve holanlmayan, ak ve nefret, btn bunlara yanl dnmek denir, bu snflandrma lardan kanarak dnmeye ise doru dnmek denir.

S: Ltfen doru dnmeyi tanmla (daha olum lu).

C: Sadece Bodhiyi (Aydnlanma) dnmek

demektir.

S: Bodhi somut birey midir?

C: Deildir. S: Fakat somut deilse nasl sadece Bodhi'yi d

nebiliriz?
C: Bodhi bireye uyarlanm bir isimdir sadece ve hakikaten soyut olduu iin, hibir zaman ula lamam veya ulalamayacak olan bireydir. Soyut olduundan, zerinde dnlemez, ve tam da bu zerinde dnmemeye, Bodhiyi do ru dnmek hakknda dnecek birey olma mas denir- nk bu zihninizin ne olursa olsun hibiryerde ikamet etmediini belirtir. 'Hakknda 48

dnlmemesi' tabiri, daha nce sz geen bir takm dnmeme trleri gibidir, hepsi de belli durumlarda kullanlmaya msait olan isimlerdir yalnzca- hepsi de iinde fark veya bakalk barn drmayan tek bir maddedendir. Dncesiz ol mak, basit olarak, her art altnda zihnin hibire ye taklp kalmadnn bilincinde olmaktr; ve her kim bu duruma eriirse doal olarak kurtulur.

8. S: Buda'larn davrand gibi davranmann anlam nedir?

C: Hareketten, ayn zamanda doru veya kutsal hareket denir, tam olarak ekinme demektir (17). Daha nce konutuklarmza ok benzer, eyler gerekten varm veya yokmu gibi davranma mak, nefret, ak ve dier gdlerden yola karak davranmamak. Tapnak Kanunlarnn Yce Gl lesi der ki: Bilgeler dier varlklar gibi davranmaz

lar, dier varlklar da Bilgeler gibi davranmazlar.

***

9. S: Doru alglama ne demektir?

C: Alglanacak demektir. hibirey olmadn alglamak

S: Ve bu ne anlama gelir? C: Her eit ekli grmek, fakat zihinde ak ve 49

nefret dnceleri uyandrmadklarndan onlar tarafndan lekelenmemek demektir. Bu duruma ulamaya Buda- Gzne sahip olmak denir, ki gerekten sadece bu demektir. Oysa, deiik ekil lerin grn sizde ak veya nefret retiyorsa, buna gerekten nesnel olarak varlklar varm gi bi alglamak denir, ki bu da sradan bir insann gzne sahip olmay ima eder, nk hakikaten sradan insanlarn baka bir tr gz yoktur. Bu dier tm alg organlar ile de byledir. ***

10.S: Bilgelik grevidir dediinde, bilgelik der ken neyi kastettin?

C: Tm ztlklarn boluunu farketmek sure tiyle, kurtuluun nceden belli olduunun bilgisi ve de bu farketme yaanmadan kurtulua ulala mayacan. Biz buna bilgelik, ya da doruyu yan l bilme diyoruz. Bir baka ismi de madde'nin grevini bilmektir. Ztlklarn gerekdlyla il gili olarak, 'maddenin tabiatnda varolan bilgelik bilinmesini salar, ki onlarn boluunun farke dilmesi zgrlk demektir ve bunun hakknda ar tk hibir phe bulunmamaktadr. Grev derken bunu kastediyoruz. Bu yzden ztlklarn gerek dln konuurken, yledir ve deildir, iyi ve kt, ak ve nefret, ve benzerleri gibi grecelilik lerin var-olmamasn iaret ediyoruz. S: Bizim okulun geidinden hangi yolla girilebilir?

50

C: Danaparamita (vazgeme, terketme, brak ma) yoluyla. S: Budaya gre, Bodhisattva-Yol'u alt parami tadan (te kyya geip Nirvana'ya ulamann yolla r) oluur. Neden yleyse sadece birinden bahsetti niz.? Ltfen neden sadece bunun girmemiz iin ye terli bir yol olduunu aklar msnz? C: Aldanm insanlar dier beinin de danapa ramitadan geldiini, ve onun uygulanmasyla di erlerinin de tatmin edildiini anlamay baara mazlar.

S: Neden danaparamita olarak adlandrlr? C: Dana terketmek demektir.

S: Neyin terkedilmesi? C: Ztlklarn ikiliinin terkedilmesi.

S: Bu da ne demek?
C: yinin ve ktnn, olmann ve olmamann, akn ve nefretin, boluun ve bo olmamann, yo unlamann ve dalmann, safln ve kirliliin ikiliki (dalist) tabiatna dair fikirlerin tamamn dan vazgemek. Hepsini terkedersek, tm ztlkla rn bo grnd bir duruma ularz. Danapa ramitann gerek uygulan, bu duruma ' imdi

ztlklarn bo olduunu gryorum veya imdi hepsinden vazgetim' gibi dnceler olmadan ula
51

lmasn ierir. Biz bunu ayn zaman iinde vuku

bulan eitli sebeplerin ayn zamanda kesilmesi olarak adlandryoruz; nk ancak bunlar kesil diinde tm Dharma (fenomenler)-Doas bo olur; Dharma-Doas'nn bu boluu ise zihnin herhangi bir zamanda hibirey zerinde otur mamas demektir. Bu duruma ulaldnda, tek bir ekil bile ayrtedilmez. Niin? nk kendi doamz maddi deildir, ve hibirey ihtiva etmez (kendine yabanc olan). Hibirey iermeyen do ru Gerektir, Tathagata'nn (Buda'y kastetmek iin kullanlan bir tabir-olgularn ylelii) olaa nst ekli. Elmas Sutrasnda denir ki: Tm e killerden vazgeenler Buda dr (Aydnlanm Kii)'. S: Ancak Buda alt paramita'dan bahsetmiti, neden imdi hepsi bir tanesiyle yerine getirilir diyor sun? Ltfen bunun sebebini anlat. C: Brahma'nn Sorular Sutras der ki: Jalavid ya, htiyar, Brahma'ya konutu ve dedi ki: " Bodhi sattvalar, btn kirlenmelerini terkederek danapa

ramitay, dier bir deyile tam vazgemeyi yerine getirmi olurlar; akllarn hibireyin elmemesiyle slaparamita'y (talimatlar, Budistlerin uyguladk lar ahlak kurallar) tamamlam olurlar; hibirey den yaralanmayarak, sabr egzersizini, yani ksanti paramita'y yerine getirmi olurlar; hibireye ba lanmayarak viryaparamitay, yani evk almasn tamamlarlar; hibireyde ikamet etmeyerek dhyana paramita'y, yani dhyana ve samadhi uygulamasn yerine getirirler; hibirey hakknda bo konuma yapmayarak prajnaparamita 'y yani bilgelik egzersi

zini tamamlam olurlar. Hepsi beraber alt dstur diye anlrlar. imdi bu alt dstur hakknda tam
olarak ayn anlama gelecek ekilde konuacambirincisi vazgemeyi gerektirir; ikincisi (alg, du yu, vs vs vs )'nin meydana gelmemesini; ncs dnmemeyi; drdncs ekillerden uzak dur may; beincisi zihnin yerlememesini; akncs bo, nemsiz konumamay gerektirir. Sadece ge ici ihtiyalarmzla baa kmaya msait olduu iin bu alt dstura deiik isimler veririz; nk, hepsinin ierdii olaanst ilkeye geldiimizde, hibir fark bulamayz. Bunun iin, tek bir vazge me davranyla hereyden vazgeildiini anlama nz gerekir sadece; meydana gelmemek demek hibireyin hibir art altnda meydana gelmeme si demektir. Yolunu kaybetmi olanlar bunun sez gisel anlayna sahip deillerdir; o yzden sanki dsturlar birbirinden farklym gibi onlardan ko nuup dururlar. Bu yntemlerin ounu deneyip te baarsz olan ahmaklar bir hayattan dierine dner dururlar. Siz rencilerimi ikaz ediyorum ki vazgeme yolunu uygulayn, baka hibireyi deil, nk bu yalnz dier be paramitaya deil saysz baka yntemlere de mkemmellik getirir.
i<k k

11. S: Ayn seviyede uygulanacak eitim yn temi nedir, ve ayn seviyede uygulamak ne anlama gelir?
C: Disiplin (vinaya), zihni bir noktaya toplama (dhyana), ve akl, bilgelik( prajna).(18) 53

S: Teker teker akla ltfen.

C: Disiplin lekesiz safl iine alr.(19) Youn lama, zihni bir noktaya toplama, zihni temizleye rek sizi evreleyen olgulara tamamen kaytsz ka labilmenizi gerektirir. Bilgelik demek, zihninizin dinginliini sizin o dinginlii dnmenizle ra hatsz olmamasdr, saflnzn saflk zerine d ncelerinizle zarar grmemesidir, ve iyi ve kt gibi ztlk iftlerinin tmnn arasnda onlar ta rafndan lekelenmeyerek onlar ayrtedebilmektir, ve bu yolla tm ballklardan kurtulmak ve m kemmel bir huzur durumuna ulamaktr. Bunla rn tesinde, disiplin, younlama ve bilgeliin hepsinin benzer olduklarn, yani maddelerinin soyut olduunu, ve bu yzden blnmez ve bir ol duklarn farkederseniz- bu ayn seviyede uygula nan eitim yntemi ile kastedilendir. ***

12. S: Zihin bir saflk durumunda rahatladn da, bu safla kar bir bamllk oluturmaz m?
C: Eer, saflk durumuna eritikten sonra, 'imdi benim zihnim saflkta dinleniyor' diye d nmekten kanrsanz, bir bamllk olmaz. S: Zihin bir boluk durumunda dinlenirken, bu bolua bir bamllk icap ettirmez mi?

C: Eer zihnini boluk durumunda dinlenirken dnrsen, o zaman bir bamllk olur.
54

S: Zihin hibiryerde ikamet etmeme durumuna geldiinde ve bu duruma devam ettiinde, bu hi biryerde ikamet etmeme bir bamllk yaratmaz m?
C: Zihniniz yalnzca bolua taklysa, balana bileceiniz hibirey olmaz. Eer bir yerde ikamet etmeyen zihni aka anlamak istiyorsanz, medi tasyona oturduunuzda, sadece zihninizi idrak et meli ve yarglamalarda bulunmanza izin verme melisiniz- yani, iyi, kt ve dier birtakm deer lendirmelerden saknmalsnz. Gemi gemitir, o yzden oturup onu yarglamayn; nk ge mile megul olmak kendiliinden durduunda, denebilir ki artk gemi kalmamtr. Gelecekteki her neyse henz burada deildir, o yzden umut larnz ve arzularnz ona ynlendirmeyin; n k gelecekle megul olmak kendiliinden durdu unda, denebilir ki gelecek yoktur. (20) Her ne varsa u an eldedir; sadece hereye kar olan ba mszlnzn bilincinde olun- herhangi bir ey iin ak veya nefret duygularnn zihninize girme sine izin vermemek anlamnda bamszlk; n k u anla megul olmak kendiliinden durdu unda, denebilir ki imdi yoktur. Bu devreye bir tutunma olmadnda, onlar yoktur denebilir. Zihniniz gezinmeye baladnda, takip etme yin, kendine gre dolaan zihniniz nerede durur sa dursun. Zihniniz bir yeri kolay kolay geemedi inde, onu takip etmeyin ve orada yaamayn, ta ki zihninizin ikamet edecek bir yer aray kendi liinden durana kadar. Bylelikle, ikamet etme yen bir zihne sahip olacaksnz- ikamet etmeme 55

durumunda kalan bir zihin. inizde ikamet etme yen zihnin tam olarak farkndaysanz, sadece ika met etme diye bir olgunun varolduunu kefede ceksiniz, ikamet edilecek veya edilmeyecek birey olmakszn. inizdeki bu hibireyde ikamet et meyen zihnin tam farkndal, kendi zihninizin ak bir alglanmas olarak bilinir veya baka bir deyile kendi tabiatnzn aka alglanmas ola rak bilinir. Hibireyde ikamet etmeyen zihin Bu da-Zihni'dir, oktan kurtulmu olann zihni, Bod hi-Zihin, Yaratlmam- Zihin; btn grntle rin doasnn hayali olduunu farketmek de de nir. Sutralarn bahsettii 'Yaratlmamn sabrla gerekletirilmesi' (21) ite budur. Henz gerek letiremediyseniz, abalamal ve abalamalsnz, gayretlerinizi artrmalsnz. Ondan sonra, gay retleriniz baaryla talannca, kendi iinizden bir anlaya ulam olacaksnz- hibiryerde yerle memi bir zihinden , bununla hayal ve gerekten ayn ekilde zgrlemi bir zihni kastediyoruz, kk salm bir anlay. Ak ve nefretle karm bir zihin aldanmtr; bu ikisinden zgr olan bir zi hin gerektir; byle zgrletirilmi bir zihin zt lklarn bo olarak grnd bir duruma ular, buradan da zgrlk ve kurtulu ele geirilir. ***

13. S: Bu abay sadece meditasyona oturduu muzda m gstermeliyiz, yoksa gezinirken de yapa bilir miyiz?
C: Bir aba gsterilmesi gerektiini sylediim
56

zaman, sadece meditasyonda otururken gsteri len abay kastetmedim; nk, yrrken, ayakta dururken, otururken, yatarken veya ne yapyorsa nz onu yaparken, kesintisiz bir ekilde o anda ol maya abalayn. Bu sabit durmak (bir durumda) dediimiz eydir.

14. S: Vaipula Sutra der ki: be eit Dharma kayadan (22), birincisi Mutlakn Dhamakayas dr, ikincisi Yararllkn Dharmakayas, ncs Dharma-Doasnn Dharmakayas (23); drdnc s Sonsuz Tezahrlerin Dharmakayas; beincisi ise Boluun Dharmakayas. Hangisi bizim kendi bedenimizdir?
C: Zihnin yokolamayacan kavrayabilmek Dharma-Doas Dharmakayasna sahip olmak de mektir. Zihnin btn eitli ekilleri kapsadn kavramak Yararllk Dharmakayasna sahip ol maktr. Zihnin zihin olmadn kavramak Here yin Gerek Doas'nn Dharmakayasna sahip ol maktr. Canl varlklara deiim iin bireysel ka pasitelerine gre retmek Sonsuz Tezahrlerin Dharmakayasna sahip olmaktr. Zihnin ekilsiz ve soyut olduunu kavramak Boluun Dharma kayasna sahip olmaktr. Btn bunlarn anlam n anlarsanz, bu baarlacak hibirey olmadn bildiinize iaret eder. Somut, baarlabilecek hibireyin olmadn farketmek- bu Buda-Dhar ma Dharmakayasn baarmaktr.(24) Bir eye tu tunarak veya kavrayarak buna ulaabileceini 57

zannedenler- sapkn dnceleri olan kibirli bir kimse (25), kabul edilmi dini inanlara aykr inanlara sahip bir adam-tamamen kendilerini kandrmaktadrlar. Vimalakirti Nirdesa Sutras der ki: Sariputra Devakanya'ya (bir eit ikincil di i tanra) sordu (26) Kazandnz, nedir? Bu ko numa gleri size ne baarlar getirdi? Devakan

ya yle yantlad: Hibirey kazanp baarma mam beni bu duruma ulamam salad. BudaDharma'ya gre, bireyler kazanp baaran kimse kendini kandran bir kimsedir."

15. S: Sutralar sadece Samyak-Sambodhi(27) (Tam Aydnlanma)'dan deil, ayn zamanda onun da tesinde Olaanst Aydnlanmadan(28) bahse diyorlar. Ltfen bu tabirleri akla.
C: Samyak-Sambodhi, ekil ve boluun zde liinin farkedilmesidir. Olaanst Aydnlanma ztlklarn yokluunun farkedilmesidir, ne Aydn lanma ne de Aydnlanmama durumuna denir di yebiliriz. S: Bu Aydnlanma trleri arasnda gerekten bir

fark var m, yok mu ?

C: Bu adlar uygun olarak geici bir elverililik uruna kullanlmtr, fakat maddede hepsi bir dir, ne ifttirler, ne de farkl. Bu birlik ve aynlk her ne eitten olursa olsun TM olgular tanm lar. 58

16. S: Elmas sutrasnda belirtilen kelimelerle mutlak olarak tarif edilebilecek hibirey olmama sna Dharmay vaazetmek denir' blmnn anla m nedir? C: Prajna (bilgelik) tutunaca bir tek ey bile
ihtiva etmeyen mutlak saf bir maddedir. Bu keli melerle tarif edilebilecek hibirey olmamasnn anlamdr. Ancak bu maddi olmayan ve hareket siz Prajna, msait olan tm grevlere muktedir dir- Ganjn kumlar kadar ok sayda grev- bu yzden anlayamayaca hibireyde yoktur; ve bu 'Dharmay vaazetmek' kelimeleriyle ima edilen dir. O yzden yazlmtr ki: 'kelimelerle mutlak olarak tarif edilebilecek hibirey olmamasna Dharmay vaazetmek denir'. S: (Gene Elmas Sutrasna gre) ' Erdemli bir er

kek ya da kadn, bu sutraya tutunup, alp, ezber den naklederse, ve bakalar tarafndan kmse nirse, bu kimse gemi gnahlarnn karl ola rak kt bir kaderin cefasn ekmek zorunda kal msa ve bu karma gnahlar bakalarnn hor gr mesiyle imdi kknden sklp atlrsa, Anuttara Samyak-Sambodhi ye ular. Ltfen bunu akla.
C: Onlarn vakas, aydnlanm bir Hocayla ta nmam, bu yzden de kendine kt karma ya ratmaya devam eden, ve bu yzden saf, gerek zihni, en bata mevcut olan cahillikten kaynakla nan zehirle (29) bulandrld iin aa ka mayan ve bizim de ona alak dememize sebep olan bir adamnkine benzer. Ondan sonra, srf bu
59

hayatta kmsendii iin, Budalarn Yolunu ge cikmeden aramaya karar verir; ve bylelikle cahil lik yenilerek, zehirin retimi durdurulur ve z gn zihni parl parl parldamava balar. Dn celerinin karmaas bundan byle durgunlatrl m, temizlenmi olur, nk iindeki tm ey tanlar yokedilmitir. Adi birisi olmas yznden, bu cahilliini zaptetmeye, akli kargaasn dur durmaya ve- bunun doal bir sonucu olarak- kur tuluuna ynelmitir. O yzden, baarmak iin karar verdiimiz anda Bodhi'ye ulalabilir diye yazlmtr- yani, bu hayatta, dier baka gelecek hayatlarda deil. S: Tathagata (Buda)nn be ayr Gr olduu

da yazlm. Bunlar nedir?

C: Tm grnlerin saf olduu algsna (rne in gerek) Dnyevi Gr denir. Onlarn madde lerinin saf (gerek) olduu algsna Semavi Gr denir. evremizi tekil eden grnlerin arasn daki en ufak farkllklar , hatta iyi ve ktnn en kk katmanlarn bile ayrt etme yeteneine sa hip olmak, ancak tm bunlarn ortasnda onlar tarafndan etkilenmeyerek kusursuz bir huzurla kalabilmek (30)- buna Bilgelik Gr denir. Alg lanacak hibirey olmadn alglamaya Dharma Gr denir. Alg yok, ancak alglanmam hi birey yok, buna Buda Gr denir.

S: Bir Byk Tat (Mahayana) ve bir Yce Ta t olduu yazlmtr. Bunlar nedir?

60

C: nceki Bodhisattvalarn, sonraki Budalarn dr. 5: Ne yapmak suretiyle eriilebilirler? C: Mahavana'nn yollar araclyla Bodhisatt vann Tatn elde ederiz. Ona erierek, ve ondan sonra bir yerden dierine atlayan dncelerden zgr kalarak ta ki arac' diye bir kavram bizim iin varolmayana kadar- ylesine mutlak bir s kunet (31) ki zerine birey eklenemez, ondan hibirey alnamaz, buna da Yce Tata erimek denir ve bu ise Budalarndr!

17. S: Mahaparinirvana Sutras der ki: ' Bilgelik ten fazla dhyana (hatal dncelerin giremeyecei derin soyutlama), en batan beri varolan cahillik ten kmak iin bir yol retmez, dhyanadan fazla bilgelik te yanl grlerin ylmasna neden olur; fakat dhyana ve bilgelik ayn seviyede i grrlerse, buna biz kurtulu deriz. Tm bunlar ne demek? C: Bilgelik her trl iyi ve kty ayrtetme ye tenei demektir; dhyana ise, tm bu ayrmlar yaptmz halde onlara ynelmi ak veya nefret ten btn olarak etkilenmeden kalabilmek de mektir (32). Bu dhyana ve bilgeliin ayn seviyede i grmesinin aklamasdr. ***

18.S: Ayn Sutra unu da der: 'Kelime yok, sy leyecek birey yok- buna dhyana denir. Fakat ko numayla megul iken de dhyanada olmaktan bah sedebilir miyiz?
C: Benim dhyana tanmm, konuma veya ses sizlikten etkilenmeyen o daimi dhyana'ya gnder me yapar. Niin? nk dhyanann Doas, biz konumakla veya ayrm yapmakla megul iken de i grd iin, bizim konumalarmz ve ay rmlarmz da dhyana'ya mahsustur. Buna benzer olarak, zihinlerimiz boluk durumundayken ekil lerin zerinde dndmzde, bu ekilleri gz leme davran srasndaki boluk, hem konutu umuz hem de herhangi baka bir tr bir yerden dierine atlayan eylem yaptmzdaki kadar da im olur. Ayns grme, duyma, hissetme ve bilin ce de uygulanr. Nasl? nk, kendi Doamz bo olduu iin, tm durumlarda yle kalr; bo olarak, ballktan kurtulmutur, ve bu baszlk dhyana ve bilgeliin ayn zamanda ve ayn seviye de i grmesini mmkn klar. Boluu evrensel letirme yntemini tm Bodhisattvalar uygular, bu onlarn son Amalarna ulamalarn salar. O yzden dhyana ve bilgelik ayn seviyede i grrler

se, buna biz kurtulu deriz diye yazlmtr. imdi

bunu akla kavuturmak, anlaynz uyandr mak ve phelerinize bir son vermek amacyla bir rnek daha vereceim. Parlak bir ayna rneini alalm. Birey yansttnda, parlakl kararsz mdr? Hayr, deildir. Birey yanstmadnda, parlakl kararsz mdr? Hayr. Fakat niin bu byledir? Kararldr nk bir nesne olsun olma
62

sn, bir duyu deneyimlemeden yanstma zellii ne sahiptir. Ve? Duyunun olmad yerde, ne ha reket ne de hareketsizlik olabilir. Gne r neini alalm. Gne nlar dnyay parlatrken titrerler mi? Hayr! Ya da dnyayla karlamasa lar titrerler mi? Hayr, titremezler. Niin? nk duyumsamadan yoksundurlar. Herhangi bireyle karlasalar veya karlamasalarda kararszlk gstermemelerini bir duyu deneyimlemeden par lama zelliklerine balayabiliriz. Yanstabilirle (ya da parlayabilme) (33) zellii bilgelie mah sustur, mkemmel bir amazlk, sabitlik ise dhyanaya aittir. Bodhisattvalarn uyguladklar dhyana ve bilgelii eitleme yntemi onlarn Sam bodhi'ye (Yce Aydnlanma) ulamasn salar. O yzden yazlmtr ki: dhyana ve bilgelik ayn sevi

yede i grrlerse, buna biz kurtulu deriz.' Ancak,

ben u anda duyumsamann yokluundan konu urken, sradan duyulardan zgrlemeyi kastedi yordum, kutsal duyulardan deil. S: Nasl bir farklar var? C: Hislerin ikiliini ierenler sradan duyular dr; kutsal duyular ztlklarn boluunun farke dilmesiyle ilgilidir. ***

19. S: Sutra der ki: ' Kelimelerin ve konumann yolu kesik, zihnin faaliyetleri durmu. Bu ne de mektir?

63

C: Kelimeler ve konuma Dharmann anlamn aa vurmak iindir; fakat anlam anlaldnda, konuma atlr. Anlam maddi deildir; maddi ol mayan Taodur (Gerek), ve Tao ifade edilemez dir. O yzden 'kelimelerin ve konumann yolu ke sik. 'Zihnin faaliyetleri durmu ksm da, Dhar mann manasnn asl farkndal ile daha fazla dnmeye ihtiya duyulmamasn anlatyor. Bi zim tefekkrmzn, dnmemizin ardnda ya tan Yaratlmamtr. Yaratlmam olarak, tm grnlerin doas botur. Doalar bo (grn d) olduu iin, ayn zamanda varolmu tm nedenler de kknden sklp atlmtr, ve bu kknden skp at zihnin faaliyetlerinin dur masn ierir.

***

20. S: Bylelik nedir (Ju-Ju, Bhutatathata)?

C: Bylelik deimezlii iaret eder. Zihin de imez (jen-ju, mutlak) olduundan, Bylelik diye adlandrrz. Bu yzden gemiin Aydnlanmaya ulam tm Budalarnn bu deimezlie uyum lu davrandklar bilinmelidir. imdinin Budalar iin ve gelecein Budalar iin de bu geerlidir. Tm uygulamalar, ister gemi, imdi veya gele cekte olsun Aydnlanmaya ulaldnda sona er diine gre, buna Bylelie ulama denir. Vimala kirti Nirdesa Sutras der ki: Bu yzden tm Buda

lada birlikte olmutur; Maitreya (34) ile birlikte olacaktr, ve dier btn bilgili varlklarla da bera berdir. ' Niin acaba? nk Buda-Doas sonsuza
64

dein ve kesintisiz olarak kendiliinden vardr.

21.S: Maddenin ve madde olmayann (bo), s radan ve kutsaln zdelii (retisine dair olarak), ani Aydnlanma retisine mi zgdr?
C: Evet. S: Maddenin ve boluun, sradan ve kutsaln zdeliinden ne kastediyorsun? C: Zihin bamllkla lekelendiinde, maddesel lik oradadr; lekelenmemise, maddi olmama ora dadr. Lekeli bir zihin sradandr ve lekesiz zihin kutsaldr. Mutlak kendiliinden vardr, bu mad deyle maddesel olmayann zdeliini ima eder; ancak, maddesel olmayan kefedilemez olduun dan hakikaten maddi olmayandr. Burada, eklin doasnn boluuna bir gnderme yapyoruz maddi olmayan' kelimesini kullanarak, yoksa eklin imha edilmesinin sonucu olan (bir tr) boluu kastetmiyoruz.(35) Benzer olarak 'mad deyi, maddi olmayann doasyla ilgili olarak, kendiliinden varolan olarak kullanyoruz, yoksa maddi olan ey madde olabilir (normalde anlald gibi). *** anlamnda deil

22.S: Sutrada bahsi geen tkenir ve tkenmez ler nelerdir?

65

C: Tm ikiliklerin bo doasna dair olarak, grme ve duyma artk olmad zaman, bu tken medir- tutkularn sonu anlamnda (asravaksaya). Tkenmez ise Ganj'n kumlar kadar ok sayda olaanst grevlerle tamamlanm yaratlmam maddeyi akla getirir. Bu grevler maddenin azal masna en ufak bir frsat bile vermeden (bilgili varlklarn) tm ihtiyalarna yant verir. Bunlar, o zaman, sutrada bahsedilen tkenir ve tken mezlerdir.(36) S: Tkenir ve tkenmezler gerekten zde midir ler, yoksa farkllar mdr? C: Madde olarak birdirler, fakat ayr ayr bah sedilirler. S: Ancak, madem madde olarak birdirler, niye ayr ayr bahsedilmelidirler? C: 'Bir' konumann maddesini belirtir, ve ko numa o maddenin bir grevidir; durumun icap ettirdii ekilde kullanlr. Bu yzden ayn madde den olduklar sylenir fakat ayr ayr bahsedilir ler. Bunu u duruma benzetebiliriz, gkte yalnz bir gne grnmesine ramen, yansmalar, bir ok deiik kap iindeki su tarafndan yakalanr, ve bu kaplarn herbiri 'bir gnei iine alr ve her 'gne' hem kendi iinde tamdr hem de gkteki gnele zdetir. Bu yzden, gneler ayn mad deden olmalarna ramen, deiik kaplarla m nasebetleri yznden farkllarm gibi sylenirler. Bundan dolay, ayn maddeden olan eyler deiik 66

sylenirler. Dahas, aada aka gzken g nelerin her biri mkemmel ve tam olduklar hal de, gkteki gnei bir nebze olsun azaltmazlar- bu yzden tkenmez tabiri vardr.

S: Bir sutra varolua katlmamak, varolmay durdurmamak' tan bahsediyor. Bu kelimeler ne e it Dharma (fenomen, olgu) lara uygulanr?
C: Shhatsiz fenomenlerin varolua katlmama sn, shhatli fenomenlerin de varolmay durdur madklarn kastediyor. (37) S: Shhatli ve shhatsiz fenomenler nelerdir? C: Bamllklarla lekelenmi ve szdran (38) bir zihin shhatsiz; bu zelliklerden kurtulmu bir zihin shhatlidir. Sadece leke ve szdrma olmad nda shhatsizlik domaz; ve szdrma ve lekeler den kurtulua erince orada saflk, mkemmellik ve parlaklk vardr- derin, sonsuz ve titremeyen kararl bir durgunluk. Bu shhatli fenomenlerin varolmay durdurmamas demektir; bu, varolua katlmamak, varolmay durdurmamak tabirini aklar. ***

23. S: Bodhisattvalarn Talimatlar der ki: Du yarl varlklar Budann retisini yerine getirdikle rinde, Budalk statsn alrlar-Tam Aydnlanma ya edeer bir stat- ve bylelikle Budalarn gerek oullar olurlar. Bu ne demektir?
67

C: Budann retisi zihnin mkemmel safl n (39) belirtir. Eer bir kimse saflk uygulamas n zerine alr ve bylelikle duyusal alglardan et kilenmeyen bir zilline ularsa, Buda'nn retile rini yerine getiren biri olarak anlr. Bu gne ka darki tm Budalar duyusal alglardan etkilenme yen safl uyguladlar ve bu yolla Budala ulat lar. Bu gnlerde, eer birisi bu uygulamay yapar sa, yarar Budalarnkine eittir ve hibir fark yok tur; o yzden denir ki Budalk statsne girmitir. Byle edinilmi bir Aydnlanma, tam olarak Bu dann Aydnlanmasdr, o yzden de byle bir adamn stats Tam Aydnlanma ile zdetir de nir. Gerekten Budalarn oludur ve saf zihni bil gelii vcuda getirir. Bilgelii saf olan biri Buda larn oludur veya 'Buda oul' dur. ***

24. S: Budalara (40) veya Dharma'ya dair ola rak, hangisi dierinden nce gelmitir? Eer Dhar ma nce geldiyse, Onu vaazedebilecek bir Buda na sl olabildi; fakat, eer bir Buda nce geldiyse, Kur tuluu hangi retiye baldr?
C: Budalar bir anlamda Dharma'dan nce gel diler, fakat baka bir anlamda sonra geldiler.

S: Bu nasl mmkn olabilir?

C: Hareketsiz Dharma'y kastediyorsan, o za man Dharma Budalardan nce gelmitir; fakat eer yazl veya szl Dharma'dan bahsediyorsan, 68

o zaman Budalar nce gelmi, Dharma onlar ta kip etmitir. Nasl? nk, her bir Buda Budala Hareketsiz Dharma araclyla ulamtr- bu an lamda, Dharma onlardan ncedir. Sutrada geen Tm Budalarn retmeni' Dharmadr; Budala ulatktan sonradr ki duyarl varlklar dntr mek amacyla Sutralarn Oniki Blmnn detay l bir aklamasna ilk olarak girimilerdir. Bu du varl varlklar nceki Budalar tarafndan vaazedilen Dharmay takip edip uyguladklarnda ve by lelikle Budala ulatklarnda, bu da Dharmann Buda'dan nce geldii bir baka durumdur. ***

25. S: letmede deilde retmede yeterlilik ne anlama gelir? (41)

C: Kelimeleri eylemleriyle rtmeyen kimsele re bir gndermedir. S: letmede ve de retmede yeterlilik ne anla ma gelir? C: Kelimeleri eylemleriyle onaylanan kimseleri ima eder. ***

26. S: 'Ulalabilir ulalamad' ve Ulalamaz ulald ile ne demek isteniyor?

C: 'Ulalabilir ulalamad ile kelimelerin ey 69

lem tarafndan desteklenmediini anlarz; Ula lamaz ulald ile konumann varmay baara madn eylemin yerine getirdiini anlarz; ve, hem konuma hem de eylem Amaca ulatnda, bu 'tam varma veya 'ift varma' dr.
***

27. S: Bu iki ifadeyi ltfen akla: ' Buda-Dhar ma ne dnyeviyi (yu wei) yokeder, ne de akn (wu wei) olanda bataa saplanr.' (42) C: Birincisi, Budann arayna ilk karar verdi i andan Bodhi aacnn altnda Aydnlanmay baard ana kadar, oradan da ikiz sala aalar nn (43) dibinde Parinirvanaya ulancaya kadar hibir zaman olgusal hibireyi reddetmedii an lamna gelir. Bu dnyevinin yok edilmemesidir. Dier ifade ise, dnce yokluunu baarmasna ramen, bunu hibir zaman ulama olarak gr memitir anlamna gelir; ve maddi olmayana ve hareketsiz Bodhiye ve Nirvanaya eritii halde, hibir zaman bu durumlar bir ulama olarak al mamtr. Bu 'akn olanda bataa saplanmamak ile kastedilendir. ***

28. S: Gerekten cehennem var m? (44)

C: Var ve yok. S: Nasl yani? 70

C: yle ki zihinlerimiz ok eitli kt karma retmitir, cehennem vardr; fakat, herkesin ken di (z)-doas bo olduundan, bamllklarn le kesinden kurtulmu zihinlere sahip olanlar iin cehennem olamaz.

S: Ktlk yapanlar Buda-Doasna sahip mi dirler?

C: Evet, onlarda da vardr. S: O zaman, bu Doaya onlar da sahipse, onlar la beraber cehenneme girer mi, girmez mi? C: Onlarla beraber girmez. S: Fakat, cehenneme girdiklerinde, Buda-Doas

nerededir?
C: O da cehenneme girer. (45) S: Bu byle ise, orada ceza grrlerken, Buda-

Doalar da bu cezay paylar m?

C: Hayr. Buda-Doalar bu insanlarla beraber cehennemde olduu halde, bu bireylerin kendile ri ac eker; Buda-Doas temel olarak cezann tesindedir. S: Ancak, beraber giriyorlarsa, nasl olur da Bu da-Doalar ac ekmez? C: Duyarl varlklar ekillere sahiptir, ve ekle sahip herey ekil verme ve yok etmeye maruzdur; 71

(46) oysa Buda-Doas ekilsizdir, ve, ekilsiz ola rak, maddi deildir, ve bu yzden tam da bolu un kendisinin doasdr ve yok edilemez. Biri uzayda bir demet odun yapsayd, odunlarn ken disine zarar gelirdi, ama uzaya birey olmazd. Bu benzetmede, uzay Buda-Doasn ve odun demeti duyarl varlklar simgeler. O yzden yazlmtr ki: Beraber girerler, fakat beraber ac ekmezler'.

29. S: Sekiz bilin (parijnana) (47) durumunu drt Buda-Bilgeliine (48) dntr ve drt Buda- Bilgeliini balayarak Trikayay (49) olutur aln ts hakknda, sekiz bilin durumunun hangileri birletirilerek bir Buda- Bilgeliine dntrlr ve hangileri kendi iinde bir Buda- Bilgelii olur?
C: Grme, duyma, koku alma, tat alma ve do kunma Mkemmelletiren Bilgelii oluturan be bilin durumudur. Akl veya altnc bilin durumu tek bana Derin Gzlemleyen Bilgelii oluturur. Ayrtedici farkndalk ya da yedinci bilin durumu tek bana Evrensel Bilgelii oluturur. Bilincin deposu ya da sekizinci durum tek bana Byk Ayna Bilgeliini oluturur. S: Bu drt Bilgelik gerekten farkl mdr? C: Madde olarak ayndrlar, fakat deiik isim lendirilmilerdir. S: Ancak, madde olarak birseler, niin isimleri

deiiktir? Veya, isimlerinin durumlara gre veril mesine izin verirsek, (dierleriyle birlikte) bir mad 72

de olduu halde (yine de) Byk Ayna Bilgelii ad verilen nedir? C: Aka bo ve durgun olan, parlak ve souk kanl olan Byk Ayna Bilgeliidir. Kirlenmelerle ak ve nefret domadan yzleebilen ve bylelikle tm buna benzer ikiliklerin var olmayan doasn gzler nne seren Evrensel Bilgeliktir. nne geilemez bir nesneleri ayrtetme yeteneiyle du yularn alanlarn dzenleyebilen, fakat kargaa karan dncelerin domasna engel olan, by lelikle tam olarak bamsz ve huzurlu olan Derin Gzlemleyen Bilgeliktir.
S: Drt Buda-Bilgeliini balayarak Trikayay olutur a dair olarak, hangileri birleerek bir Beden oluturur ve hangileri kendi iinde bir Beden olur? C: Byk Ayna Bilgelii tek bana Dharmaka yay oluturur. Evrensel Bilgelik tek bana Sambhogakayay oluturur. Derin Gzlemleyen Bilgelik ve Mkemmelletiren Bilgelik birleerek Nirmanakaya'y olutururlar. Bu Beden sadece aydnlanmam insanlarn daha aka grmeleri ni salamak iin farkl adlandrlmlardr. Pren sip bir kere anlaldnda, farkl ihtiyalara yant veren grevlere sahip Beden olmayacak. Ne den? Doalar itibaryla maddesel olarak ekilsiz olduklar halde srekli olmayan, kendilerinin (gerek temeli) olmayan ierisine basit bir ekilde yerletirildikleri iin. ***

30. S: Gerek Budakaya'y (52) alglamakla ne kastediliyor?

C: Hibireyi artk var veya yok diye alglama mak demektir.

S: Fakat bu tanmn gerek anlam nedir?

C: Varlk, var olmamann aksi olarak kullan lan bir tabirdir, ve sonraki ncekinin kart ola rak kullanlr. Birinci kavramn geerli olduunu kabul etmekle balamazsanz, dier kavram tutu namaz. Benzer olarak, var olmama kavram olma dan, varlk nasl anlam sahibi olabilir? Bu ikisi varlklarn karlkl ballklarna borludurlar ve doum ve lm alemine aittirler. Bu ikili algy engelleyerek gerek Budakaya'y (53) gzlemleye biliriz.

S: Eer varlk ve yokluk kavramlar hile geerli deilse, gerek bir Budakayann nasl geerlilii olabilir? C: Yalnzca hakknda soruturduun iin! By le sorular sorulmadnda, Budakaya kavram ge erli deildir. Niye? Ayna rneini alalm; nesne lerle karlatnda, onlar yanstr; karlama ynca, hibirey yanstmaz. 31. S: Buda'dan hi ayr olmamak' ne anlama gelir?
C: Kavramlarn gidip
74

gelmesinden

kurtulmu

bir zihne sahip olmak, onun evresel ekillerden etkilenmeyen durgunluuyla sonsuza dek boluk ve hareketsizlikte kalmak- bu Budadan hi ayr olmamak anlamna gelir.

32. S: Akn (wu wei, koulsuz, asamskrta) ne demektir?

C: Dnyevidir (yu wei, koullu, samskrta). (55) S: Akn hakknda sormutum. Neden dnyevi

dir dediniz?
C: Dnyevi tabiri ancak aknn aksi olarak ge erlidir. Sonraki anlamn ncekinden alr. Eer birini geerli bir kavram olarak kabul etmezseniz, dieri tutulamaz. Fakat eer GEREK Akndan konuuyorsanz, o, ne dnyeviye ne de akna mahsustur. Evet, Gerek Akn byledir. Niin? Elmas Sutras der ki: Eer zihinleri Dharma'y

kavrarsa, ego (bir varlk ve bir yaam) kavramna tutunurlar hala. Bu yzden, Dharma ve Dharma deil kavramlarn yakalamamal ve bunlara tutun mamalyz- Bu gerek Dharma'ya tutunmaktr.
Eer bu retiyi anlarsanz, bu gerek kurtulu tur- bu, hakikaten, birlik geidine varmaktr. 33. S: Orta yol' terimi neyi simgeler? C: Ular simgeler.

75

S: Orta yol hakknda sormutum; niye ular simgeler dediniz.?

C: Ular sadece orta yolun aksi olarak geerli dir. Eer ilk bata ularn varolduunu varsay mazsanz, orta yol kavramn neye dayanarak karsayacaksnz? Bu bahsettiiniz orta ilk defa ularla ilintili olarak kullanld. Bunun iin, orta nn ve ularn varlklarn karlkl ballklarna borlu olduklarn, ve hepsinin geici olduklarn farketmemiz gerekir. Ayn kural eit olarak tm skandhalara (kiiliin paralar, be tane vardr) uygulanr- ekil, duyu, alglar, drtler (ya da ira de) ve bilin. (56)

34. S: Be skandha dediklerimiz nelerdir?

C: Karlatmz ekillerin izlerini zerimize brakmalarna izin verme eilimi, ve bylece zih nimizde ekillerin olumasna ekil skandhas de riz. Bu da sekiz rzgarn (57) alnmasna yol at iin, ki bunlar da yanl fikir ve duyularn yl masn (58) saladklar iin buna duyu skandha s ad verilir. Oradan, yanl yoldaki bir zihin (her bir duyuyu) alglayarak, alg dourur ki buna da alg skandhas denir. Bu ise gdlerin (sevilen ve sevilmeyenlere dayanarak) ynlamasna sebep olur ve gd (ya da irade) skandhas adn alr. Bunlara uygun olarak, ayrmlanmam madde ierisinde, hatal bir okluk kavramnn domas na yol aar ve saysz bamllklar oluur, buna 76

da bilin skandhas denir. Bylece be skandhay tanmlam olduk.

35. S: Bir sutraya gre varoluun yirmibe ayr faktr varm. Nedir bunlar? C: Bu terim bizim gelecekte beden bulma zo runluluumuza gnderme yapyor- ya da alt alem iinde vuku bulan yeniden doumlarmza (59). imdiki hayatta zihinlerimizi dolduran alda tc dnceler sayesinde, biz duyarl varlklar tm karma eitleri tarafndan sk skya snrlan mz ve de karmik durumumuza tam uygunluk gsterecek ekilde yeniden doum kazanacaz. Bu yzden genedoum (yeniden beden bulma) denir. Ancak, eer bir varlk esnasnda, kurtulua erimek iin yapabileceklerinin en ounu yap maya kararl insanlar varsa, ve bylelikle bir daha domama durumuna ulamlarsa, dnyay ebediyen terkedecekler ve bir daha hi yeniden domak zorunda kalmayacaklar. Bu Budaka ya'nn mutlak anlam ile Dharmakayaya ulama y ima eder. S: Bu yirmibe varolu faktr birbirinden nasl

farklar gsterirler?
C: Ana maddeleri birdir. Ancak, farkl farkl g revlerine gre adlandrldklarnda, yirmibe tane olduklar gzkr. Bu say, on gnah, on erdem ve be skandhadan oluur. 77

S: On gnah ve on erdem nelerdir?

C: On gnah; ldrmek, almak, ahlakszlk, yalan sylemek, ehvetli konuma, iftira, kaba dil kullanma, agzllk, fke ve yanl grlerdir. (60)On erdem ise basit olarak bu on gnahn yok luu olarak tanmlanabilir.(61) ***

36.S: Biraz nce, dnceden saknmaktan (ni en) bahsediyordun fakat aklaman yarm kald. (62)
C: Zihninizi hibir yerde hibir ey zerine yer letirmeden, birey arama dncesi (szu) bile kalmayana dek tamamen evrenizdeki olgulardan geri ekmek demektir; zihninizin, tm o evrenizi oluturan ekillerle karlatnda sakin ve hare ketsiz kalabilmesi demektir. Bu btn dnce lerden saknmaya GEREK dnce denir; d nmeye devam etmek aldanm dnmedir ve kesinlikle doru bir dnme yolu deildir. Niin bu? Bir sutra der ki: Eer insanlara alt deerli d

nceyle megul olmalarn retirseniz, (63) buna onlara yanl dnmeyi retmek denir. Yani, bu
alt dnceyle megul olmak bile aldatc dn me olarak adlandrlr, oysa bunlardan kanmak gerek dnce olarak bilinir. Bir sutra der ki: 'Er

demli Olan, Dnce Yok Dharmasna uymak su retiyle tm evreni delip geen, k saan bir parlak lk yayan bu altn rengini ve Budaln bu otuziki bedensel izini elde ettik. ' Bylesine aklalmaz yara
78

lar Budalar bile tam olarak tarif edemezler; dier Tatlarn adanmlar kimbilir ne kadar daha az bilirler! Dnceden kanmay baaranlar (64) doal olarak Buda-Algsna girebilirler, nk on larn alt duyusu zihinlerini lekelememektedir ar tk. Bu erimeye Budalarn Hzinesine girmek de nir, ayn zamanda Dharma'nn Hzinesi olarak ta bilinir, ve btn Budalarn Dharmalarn uygula yabilmenizi salar. Bu nasl olabilir? Dnceden kanmakla. Ayn sutra der ki: Btn Budalar bu

sutra tarafndan retilmitir.' S: Eer dncenin yokluuna itibar gsterirsek, nasl olur da Buda-Algsna girmek' kavram geer lilik kazanr?
C: Geerlilii dncenin yokluundan kay naklanr. Nasl yani? Bir sutra der ki: Herey bir yerde kalmamak temeliyle ayakta durur. Gene der ki: Parlak bir ayna rneini alalm; ekil ihtiva et medii halde, sryle ekli gsterebilir.' Niye bu byledir? nk parlakl (lekelenmemi berrak lk) sayesinde hepsini yanstabilir. Siz renciler, eer zihinleriniz lekesiz ise, hatal dncelerle megul olmaktan kurtulacaksnz; kendi ve baka lar kavramlaryla zihninizin karmas ortadan kalkacak; saflk (lekesizlik) sayesinde edinecei niz snrsz alglama yetenei dnda hibirey ol mayacak. Ani Aydnlanma demek HALA BU HA YATTA KEN kurtulmak demektir. Bunu anlama nz iin ne yapabilirim? Doduklar andan itiba ren hakiki birer aslan olan aslan yavrularyla k yaslanabilirsiniz (65); nk anszn Aydnlanan 79

lar iin, bu aynen byledir. Uyguladklar anda Buda- Safhasna girerler, tpk ilkbaharda filizle nen bambularn daha ilkbahar bitmeden onlarn ebeveyni olan bambulara en ufak bir farklarnn kalmayaca lde benzemeleri gibi. Niin by le? nk bu insanlarn zihni botur. Bunun gibi, ani Aydnlanmay yerine getirenler hatal dn celeri tek bir darbede keserler, bylelikle kendilik ve bakalk ikiliini atarlar ve mkemmel boluk ve durgunluk bunu izler- bylece bir zerre fark kalmakszn Budalarla eitlik baarlm olur. Bu yzden yazlmtr ki en sradan varlklar derin den kutsaldrlar. (66) Ani Aydnlanmay zerine alanlar varoluun alemini bu hayatta aarlar! Bir sutrann dedii gibi: Dnyay onun tam da or

tasndan an; Samsarann kargaasndan kurtul madan evvel Nirvanaya girin.' (67) Bu ani Aydn
lanma yntemini kullanmazsanz, aslan takip ve taklit eden fakat ok ok uzun bir mddet sonra bile aslan olamayan bir akal gibi olursunuz. S: Mutlak'n (Chen-ju) tabiat gerek bir boluk mu, yoksa gerekten bo deil mi? Bo olmayan olarak tanmlamak onun bir ekli olduunu ima eder; ancak bo olarak bahsetmek te ortadan kalk masn (srf hilik) ima eder ve geriye duyarl varlk lar iin kurtulua ulamak iin uygulamalarnda gvenebilecekleri ne kalyor? C: Mutlakn doas botur ancak bo deildir. Nasl yani? Mutlak'n fevkalade 'maddesi', ne ek le ne de emale sahiptir, ve bunun iin kefedile mez; bu yzden botur. Bununla birlikte, o mad di olmayan ekilsiz 'madde' Ganj'n kumlarnn 80

says kadar ok grev ierir, bu grevler durum lara amaz bir ekilde yant verir, bu yzden de bo deil olarak tarif edilir. (69) Bir sutra der ki:

Bir noktay anla ve bin tane bakas da buna uy gun olarak aklk kazanacak; onu yanl anla ve on bin tane aldatmaca etrafn kuatacak. O bire tutunann zecek daha fazla problemi yoktur. Bu
Yola (Gerek) muhteem uyantr. Sutralarn bi rinde denildii gibi: Youn ve yakn saysz ekiller tek bir Dharma'nn damgasn tar. Nasl olur da tek bir Dharmadan bunca deiik bak doar? Tm bu karma gleri hareketten kk salarlar.
Eer, mek sal alm zihinlerimizi yerine, Yazlara temizlemek, dinginletir iin Kut zerimize Aydnlanmay gvenirsek, baarmak imkansz

oluruz. Kendimiz kandrlm, bakalarn kandrarak, ortak dmz nceden bellidir. abalayn! abalayn! Bu retiyi en kapsamlca kefedin! Hi tepki vermeden brakn eyler olsun, ve zihinlerinizi ne olursa olsun hibirey zerinde ikamet ettirmeyin; nk bunu yapan Nirvana'ya girer. Ulaldktan sonra yeniden domama duru mu vardr, bir baka deyile ikilik olmamaya ge it, mcadelenin sonu, evrenselliin samadhisi. (70) Niin? nk bu mutlak saflktr. Kendilik ve bakalk ikiliinden serbest kalarak, aka ve nefre te artk yol amaz. Tm grecelilikler var olma yan olarak grndnde, geriye alglanacak hi birey kalmaz. (71) Bu kefedilemeyen Bhutatat hatann aa kmasdr. Benim bu tezim phe ciler iin deildir, fakat ayn gr paylaanlar ve ayn izgide davrananlar iindir. Anlamna uyanmas iin ona izah etmeden nce, bir adamn

8!

inancnn samimi olduunu, doru yoldan sap mayacak bir ekilde uygulama iin yetkin olduu nu kefetmeliyiz. Bu tezi karmik bir eilimi olan lar uruna yazdm. Ne hret ne de zenginlik ara yndaym. Tek arzum binlerce sutray ve saysz sastray sadece bu yaamn aldatmacas ierisinde kaybolmu duyarl varlklar uruna vaazeden Bu dalar taklit etmektir. Zihinsel faaliyetleri farkl lklar gsterdiinden, her bireyin sapkn grne uyacak uygun retiler verilmitir; retilerdeki ok deiiklilik bu yzdendir. Btnyle kurtulu prensibini ortaya koymak iin bilmelisiniz ki u yeterlidir: EYLER OLDUUNDA, TEPK VER ME. ZHNN NE OLURSA OLSUN HBREY ZERNDE KAMET ETTRME. BOLUK GB SONSUZA KADAR DURGUN VE TAM OLARAK SAF TUT (LEKESZ). VE BYLELKLE KEND KENDNE KURTULUA ULA. Bo hret pe
inde Mutlak ma komayn, hakknda eylemle beter maymunlarnki hatiplik gibi bu zihinlerle Konu kendini neden pa taslamayn!

elikili

olduunda,

kandrma olarak bilinir; kafa st yeniden do umun lecek hasna safhalarna dmenize ac olur. Bu hayat sresinde aydnlanmama ve ge uzun mddetler ve boyunca ekme hret mutluluk aramayn. abala

yn! abalayn! Duyarl varlklar kendilerini kur

tarmaldrlar; Budalar onlar iin yapamaz bunu. imdiye kadar zaten toz paralar kadar ok (72) varolmu Budalar yapabilselerdi, herbir varlk oktan kurtulmu olurdu; o zaman nasl olur da Buda olmak yerine siz ve ben hala yaam ve l mn dalgalar arasnda alkalanmaya devam edi
82

yoruz? Duyarl varlklarn kendilerini kurtarmala r gerektiini ve Budalarn bunu onlar iin yapa mayacan ltfen idrak edin. abalayn! abala yn! Kendiniz iin yapn. Baka Budalarn gcne gvenmeyin. (73) Sutrann dedii gibi: Dharmay

arayanlar yalnzca Budaya tutunarak onu bula mazlar.

37. S: Gelecek nesilde, kark inanlar takip eden biroklar olacak; onlarla yanyana nasl yaa malyz?
Onlarla paylan, fakat onlarn karma paylamayn. Onlarla kaldnz halde, zih onlarnki ile ayn yerde ikamet etmesin. Bir der ki: Durumlarn akmn takip etmesine ramen, doas deimezdir.' Yolun dier renci lerine dair olarak, siz hepiniz Yolu o byk ama uruna alyorsunuzkurtulu; bunun iin, Dharma'y almam olanlar hibir zaman k msemeyerek, alanlara da Budaya duyduu nuz saygy gstermelisiniz. Ne erdemlerinizle vnn, ne de bakalarnn yeteneklerini kska nn. Hareketlerinizi inceleyin; bakalarnn yan llarn engellemeyin. Bylece hibir yerde engel le karlamayacaksnz, ve doal olarak mutlulu u tadacaksnz. Btn bunlar bir gatha eklinde zetleyeceim: C: larn niniz sutra

Tahamml yollarn en iyisidir; Fakat nce kendini ve bakas n brak

83

eyler olduunda, tepki vermeVe gerek Bodhikaya'y baar. (74)

Elmas Sutras der ki: Eer bir Bodhisattva, ego

nun ve tm dharmalarn (eylerin) gerekdl retisinde bsbtn hnerli ise, Tathagata onu gerek Bodhisattva olarak arr. yle de sylen mitir: hibir eyi kabul etmeyenin reddedecek bir eyi de yoktur; Samsara'dan sonsuza dein kurtul mutur. Her ne art altnda olursa olsun zihni hi biryerde ikamet etmeyene ise Buda'nn olu denir.' Mahaparinirvana Sutras derki: Tathagata Nirva na'ya erdiinde, kendini Samsara'dan sonsuza ka dar kurtard.' te birka gatha daha: imdiki zihin durumum tam olarak yle iyi ki O adamn svmesi bende fke uyandramaz Dudaklarmdan doru ve yanl' kelimeleri kmayacak Nirvana ve Samsara bir Yolu olutururnk bendeki zihne ulamay rendim Doru ve yanl temelden aan. Hatal, ayrmc dnceler Dnyalnn hala renecek olduunu anlatr Kaliyug'un maceraperest halkna srar ederim (75) Herbir lzumsuz zerreden zihinlerini kurtarmalar iin. imdiki zihin durumum ne kadar geni gerektenKelimesiz kaytszlm sakinliini salar Huzurlu ve zgr, kurtuluum kazand, steimce gezerim bir mani olmadan
84

Kelimesiz sessizlikte geer tm gnlerim, Her dncem Hissedilemeyen'e yerleir. Yolda baknrken, huzurluyum Ve Samsarann emberinden etkilenmiyorum. imdiki zihin durumum yle muhteem ki, Artk zorla dnyann iine girmeye ihtiyacm yok, htiamn bir yanlsama ve hile olduu; En basit giysiler ve en kaba yiyecekler yeter. Dnyallarla karlatmda, ancak konuabiliyorum, Ve zekadan yoksun olduumu sylyorlar. Dtan, bir ahman baklar varm gya; eriden, zihnimin kristal berrakl Rahul'n gizli yolunu sessizce iaret eder (76) Siz dnyallarn hala renmesi gereken.
Sizin hala gerek kurtulu prensibini anlaya mam olmanzdan korkarak, size onu bir kez da ha izah edeceim. ***

38. S: Vimalakirti Nirdesa Sutras der ki: 'Her kim Saf Topraklara erimeyi arzularsa ncelikle zihnini saflatrmaldr'. Bu zihni saflatrmann anlam nedir?
C: Nihai saflk derecesine ulaana kadar safla trmaktr. S: Fakat bu ne demektir?

85

C: Saflk ve saf olmamann tesinde bir durum dur. S: Daha fazla akla ltfen. C: Saflk, hibirey zerinde ne olursa olsun ikamet etmeyen zihne mahsustur. Buna saflk d nceleri domadan ulamaya safln yokluu denir; bunu dnmeden baarmak ise safln yokluundan kurtulmak demektir. ***

39. S: Yolun takipileri iin, Amacn gerekle mesini ne tekil eder? C. Gerekleme nihai gerekleme olmaldr.
S: Ve bu nedir? C: Nihai gerekleme, gerekleme ve gerek lemenin yokluundan kurtulmak demektir. (77)

S: Bu ne anlama gelir?
C: Gerekleme demek dtan gelen grntler den, seslerden ve dier duyusal alglardan lekelen meden kalmak ve ieride de hatal dnmenin yer almad zihinlere sahip olmaktr. Buna d nmeden ulamaya gereklemenin yokluu ad verilir; ve gereklemenin yokluuna dnme den ulamaya da gereklemenin yokluundan kurtulma denir. 86

40. S: Kurtulmu bir zihin ne demektir?

C: Kurtulmu ve kurtulmam gibi kavramlar dan serbest kalan bir zihne sahip olmaya gerek kurtulu denir. Elmas Sutrasnn kelimelerle ifade ettii ey de budur: Dharma bile bir yana brakl

maldr, Dharma-olmayansa ne kadar daha ok!

Burada, Dharma varl ve Dharma-olmayan da yokluu ima eder- iki sonutan da ilikiyi kesme doru kurtulula sonulanr. ***

41. S: Doruluk (Tao)nun gereklemesi ne de mektir?

C: Nihai gerekleme demektir. S: Bu nedir? C: Nihai gerekleme, gereklemenin ve ger eklememenin tesindedir. S: Ve mutlak boluk nedir? C: Mutlak boluk, boluun ve bo olmamann tesindedir. (78) S: Duraan Bhutatathata (Mutlak) nedir? C: Bhutatathata'nn duraanl ne duraandr de duraan deildir. Elmas Sutras der ki:

ne

Anuttara-Samyak-Sambodhi (Yce Aydnlanma)

87

denilen duraan bir Dharma yoktur ve Tathaga ta'nn izah edilebilecei duraan bir Dharma yok tur. Bu baka bir sutrann demek istediidir: Bolukta meditasyon yaparken, boluun alglan mas gerekleme olarak alnmamaldr. Bu boluk
dncesinden kanmaktr. Benzer olarak, zihni sabitlemeye alsakta, bunu gerekleme olarak almayz (uygulamada baarl olursak), nk sa bit olma dncesiyle megul deilizdir. Gene bu na benzer olarak, safla eritiimiz halde, bunu gerekleme olarak almayz, nk saflk dn cesiyle megul deilizdir. Sabit bir younlamaya, safla ve zihnin hibir ekilde bir yerde ikamet etmemesine eritiimizde bile, zihinlerimize ge lime kaydettiimize dair bir dnce girmesine izin verirsek, bu hatal bir dnce olur, ve aa yakalanm oluruz- bu kurtulu olarak anlamaz! Dahas, eer btn bunlara ulatktan sonra, hu zurlu ve bamsz (koullayan faktrlerden ve di erlerinden) olmann canl bir farkndaln de neyimlersek bile, bunu gerekleme olarak alma mal veya kurtuluun bu yolda dnlerek kaza nlacan sanmamalyz. Sutrann dedii gibi:

Gelime kavramnn zihinlerimize girmesine izin vermek gelime deil hatadr; oysa, zihinlerimizi hatadan kurtarrsak, gelime snrszdr.
***

42. S: Orta yol nedir? C: Ortas veya ular olmayandr.

88

S: ki u nelerdir?
C: O-zihinli (pi hsin)ve bu-zihinli (tzu lsin)ol maktr. S: Bu tabirler ne demektir?

C: Dtaki ses ve ekillerin tuzana dmek O- zihinli olmaktr; ite hatal dncelerin domas na izin vermek ise bu-zihinli olmaktr. Dtaki e killerden lekelenmemi olmak O-fikirli olmaktan kurtulmak demek; ite hatal hibir dncenin domasna izin vermemek bu-fikirli olmaktan kurtulmak demektir. Bu 'ular yokun anlamdr. Ve, zihinleriniz ulardan mahrumsa, nasl bir or tas olabilir? Bu duruma erimeye 'orta yol' denir, veya tamamen uyanm adamlarn ulat kurtu lua giden Tathagatalarn gerek Yol'u. Bir sutra der ki: Boluk ortadan ve ulardan yoksundur; Bu dakaya ile de byledir. Tm ekillerin boluu zih nin hibir yerde ikamet etmediini ima eder; ve bu da tm ekillerin doasnn boluunu ima eder- bunlar ayn eyi iki deiik ekilde syle mektir. Bu ekillerin gerekdl retisidir, ay n zamanda eklin yokluu retisi de denir. Eer siz insanlar 'hibir yerde hibir ekilde ikamet et meyen zihni geri evirirseniz, o zaman Bodhi (Aydnlanma), duraan ve tutkusuz Nirvana ve Dhyana-samadhi'ye dayanan gerek doanzn al gs size yz evirirler. Sadece zihninizin hibir ekilde hibir yerde ikamet etmesine izin verme yerek, kendi tabiatnz alglayacak; uygulamasn yaptnz her zaman Bodhi'ye, kurtulua, Nirva
89

naya, dhyana-samadhi veya alt paramitaya ula acaksnz. Niin? Elmas Sutras der ki: En ufak

bir eye bile ulalmas gerekmediini farketmeye Anuttara-Samyak-Sambodhi (Yce Aydnlanma) denir.
***

43. S: Btn (iyi) ileri baaryla yaptmzda, gelecekteki Budalmza dair bir tahmin elde edebi lecek miyiz? (79)
C: Hayr. S: Eer, ne olursa olsun tm Dharmalar (yn temleri) uygulamaktan kanarak nihai baary el de etmisek, bu tahmini elde edebilir miyiz? C: Hayr. S: O zaman, bu tahmini hangi dharma ile elde edebiliriz? C: Eylemlere ve eylem olmayanlara (taklp) kal mazsanz elde edilebilir. Niin? Vimalakirti Nirdesa Sutras der ki: Tm eylemlerin doas ve de olgusal ifa desi geicidir.' Mahaparinirvana Sutrasna gre: Bu

da Kaspayaya dedi ki: Olgusal hareketin btnl nn kalc olmas diye birey yoktur. 'Siz sadece zihin
lerinizin her ne olursa olsun herhangi birey zerin de ikamet etmesine izin vermemelisiniz, ki bu (kayt sz kalmay) eylemleri ve eylem olmayanlar ima eder- biz buna Budalk tahminini elde etmek deriz. 90

Zihinlerinizin her ne olursa olsun herhangi birey zerinde ikamet etmemesi demekle zihinlerinizi nef retten ve aktan zgr brakmanz kastediyorum. Bu demektir ki ekici eyleri zihninizde onlara kar ak uyanmadan grebilmeli; ve de itici eyleri zihinleri nizde nefret uyanmadan grebilmelisiniz, ki buna nefretten bamsz bir zihin denir. Bu ikisi yoksa, zi hin lekelenmemitir, ve ekillerin doas bo gz kr. Doalarnn boluunu alglamak birbirini takip eden nedenselliin kesilmesine, ve birdenbire kurtu lua yol aar. Bunu etraflca incelemelisiniz. Eer an lam size berrak bir ekilde ak deilse, soru sorma ya acele etmelisiniz. Saatlerin bouna gemesine izin vermeyin. Siz insanlar bu retiye gvenirseniz, ve buna gre davranrsanz, ve kurtulamazsanz, mem nuniyetle varoluumun tmyle sizin yerinize cehen neme gidebilirim. Sizi kandrdysam, aslanlarn, kap lanlarn ve kurtlarn etimi yutaca bir yerde yeniden doaym! Fakat, bu retiye inancnz koymaz ve gayretle uygulamazsanz, bu sadece siz anlamad nz iin olacaktr. nsan bedenini bir kaybettiinizde, ok ok uzun bir mddet daha elde edemeyeceksiniz. abalayn! abalayn! Anlayabilmeniz ok nemlidir.

91

KNC KISIM

BYK NC OLARAK DA BLNEN ZEN USTASI HU HA NN TSUNG CHNG KAYITLARI

Y kentindeki Hua Yen Tapnanda Kei Tsung Ching tarafndan kaydedilen toplama diya loglar. (kinci ksm boyunca U ustay, S sorular ve C cevaplar gsterir.) 1. Usta, Ma Tsuya sayglarn sunmak iin Ki angsiye ilk geldiinde, Ma Tsu sordu: 'Nereden geldin? 'Yeh Choudaki Byk Bulut Tapnandan diye yantlad Usta. S: ' Buraya gelerek ne kazanmay mit ediyor sun?' C: ' Buda-Dharmay aramaya geldim Buna Ma Tsunun yant yleydi: ' Senin ken dinin olan hazine evine bakmak yerine, evini ter kedip uzaklara geldin. Ne iin? Burada kesin ola 92

rak hibireyim yok. (80) Bu aradn Buda-Dhar mas nedir?' Buna karlk olarak Usta yere kapanarak yle sordu: Ltfen syler misiniz, kendimin olan hazi ne evinden konuurken neyi ima ettiniz? C: Bu soruyu soran ey senin hazine evindir. htiyacn olan hereyi tamamen kapsar ve hibir eyden yoksun deildir. Orada onu serbeste kul lanman iindir, kendin dnda bireyi bu bouna aray neden? Bu szler konuulur konuulmaz Usta Aydn lanmaya eriti ve kendi zihnini tand! Neeyle beraber, kranlarn onun ayaklarna kapanarak gstermek iin acele ediyordu. Usta Ma Tsu'nun refakatnda bundan sonraki alt yln geirdi; fakat, ilk Hocas- tapnaa kabul edilmesinden sorumlu olan- yaland iin, ona bakmak iin Yeh Chou'ya geri dnd. Orada, ye teneklerini gizleyerek ve aka biraz deli gzke rek bir emekli hayat yaad. Bu zamanda Sast rasn oluturdu- Ani Aydnlanma yoluyla Gere e Temel Geidi ileri sren bir tez. Bu kitap daha sonra, Dharma-yoldann bir talebesi olan Hsan Yen tarafndan alnd, o da bu kitab Yangtse blgesinden getirdi ve Ma Tsuya gsterdi. Ma Tsu dikkatlice okuduktan sonra, talebelerine beyan et ti ki: Yeh Chouda imdi byk bir inci var; parlak l her yeri engelsiz ve zgrce delip geecek.' imdi mecliste, Ustann sradan bir vatanda olduu dnemde sahip olduu soyad olan Chu (inci kelimesiyle seste olan) adnda bir keiin varl biliniyordu. Byk bir heyecanla bu bilgiyi 93

dier keilere anlatmak iin sabrszland, ve Us tay armak ve onu takip etmek amacyla Yeh Chou'va bir grupla beraber gitti. O gn bu gndr Ustaya Byk nci denildi. (Metnin ince orijinalinde olan bir not: Usta Hui Hai, Bilgelik Okyanusu, Chien Chounun yer lisiydi. (81) Yeh Choudaki Byk Bulut Tapna nn Dzenine Muhterem kabul edilmitir.)
***

Tao

Chih

araclyla

2. Bir kere Usta rencilerine gnlk hitabna unlar syleyerek balamt: Ben bir Chan uz man deilim, hakikaten kimseye sunabileceim bir eyim yok, o yzden sizi burda daha fazla tut mayaym. Gidin ve dinlenin. (82) O gnlerde, onun yanna almak iin gelenler giderek artyordu. Gnler geceleri takip ettike, geldiler ve bilgi iin sktrdlar; sorular soruldu u anda cevaplamaya mecbur hissediyordu, ve engel tanmayan diyalektik glerini ortaya koyu yordu. Sorularn ve cevaplarn birbirini takip etti i sonsuz konumalar oldu. Bir kere bir grup Dharma Ustas (renmi va azclar) bir mlakat istedi ve dedi ki: 'Sorulacak baz sorularmz var. Bunlar cevaplamaya hazr msn Usta?' U: ' Evet. Ay o derin glde yansyor; isterseniz yakalayn. (83) S: ' Gerekten Buda neye benzer? U: 'Eer bu effaf glce (84) suratn dnen
94

Buda deilse, nedir? Keiler bu cevapla afalladlar; uzun bir aradan sonra, tekrar sordular: Usta, bakalarn zgrle tirmek iin hangi dharmay (reti) ne srersi niz? U: Bu fakir keiin (85) bakalarn zgrleti recek hibir dharmas yoktur.' 'Tm Chan Ustalar ayn!' diye hiddetle sylen diler, ve bunun zerine Usta sordu: 'Siz Erdemli Birileri olarak bakalarn zgr letirmek iin hangi dharmay ne sryorsu nuz? C: 'Oh, Elmas Sutrasn izah ediyoruz.' U: Ka kere izah ettiniz?' C: 'Yirmiden fazla' U: Kimin tarafndan sylenmiti?' Bunun zerine keiler hiddetle cevap verdiler: 'Usta, aka yapyor olmalsn! Tabii biliyorsun ki Buda tarafndan sylenmiti.' U: 'yi, o sutra der ki: Eer Tathagata Dharma

'y aklarm diyen biri varsa, o Buda'ya iftira edi yordur! (86) Byle bir adam ne anlattm hi an layamaz. imdi, eer Buda tarafndan aklan
mam dersen, sutray kmsemi olursun. Siz Erdemli Birileri olarak buna ne diyeceksiniz?' Cevap vermedikleri iin, Usta bir sre durakla d, sonra dier sorusunu sordu: ' Elmas Sutras der ki: Beni d grnle veya sesle arayanlar yo

la aykr davranrlar, ve de Tathagata y alglaya mazlar. Syleyin bana, Erdemli Birileri olarak,
Tathagata kim veya nedir? (87) C: Efendim, bu noktada ekilde aldanm buluyorum.' 95 kendimi mutlak bir

U: 'Hi Aydnlanmadan, nasl oluyor da imdi aldandn sylyorsun? O yzden (konumu olan) kei sordu: 'Muh terem Chan Ustas bize Dharmay aklayacaklar m? U: Elmas Sutrasn yirmiden fazla aklaman za ramen, hala Tathagatay bilmiyorsunuz! Bu szler keilerin tekrar ayaklara kapanma larn ve Ustaya daha fazla aklama yapmas iin yalvarmalarn salad, o yzden o da dedi ki: El mas Sutras der ki: "Tathagata tm grnglerin (dharma, fenomen) Byleliidir." Bunu nasl unut mu olabilirsiniz? C: Evet, evet- tm grnglerin bylelii. U: 'Erdemli Birileri, 'evet" de yanltr. C: Bu noktada Kutsal Yaztlar ok aktr. Biz nasl yanl olabiliriz? U: 'O zaman Erdemli Birileri olan sizler(de)

Bylelik misiniz? C: Evet, yleyiz. U: Ve bitkiler ve talar da Bylelik midir? C: Evet, yledir. U: 'Siz Erdemli Birilerinin Bylelii ile bitki ve kayalarn Bylelii ayn mdr? C: 'Hibir fark yoktur. U: 'O zaman siz Erdemli Birilerinin bitki ve ka yalardan ne fark var? (88) Bu keileri bir sre susturdu, sonunda bir ke i hiddetle iini ekerek sylendi: 'Bizden ok daha stn olan bir kimseyle tartmamz ok zor. Hatr saylr bir sessizlikten sonra, sordular: Mahaparinirvanaya nasl ulalr?' 96

U: 'Samsara'va dair tm ilerden kanarakonlar ki sizi doum ve lm emberinde tutuyor lar.' S: Hangi ilerdir bunlar? U: Nirvana'y aramak samsara'ya dair bir itir.' Saf olmamann bir yana atlmas, ve safla tutu nulmas dierleridir. Ulalanlar barndrmak ve ulalanlarn kantlar da dierleridir, ve bunun gibi talimat ve kurallar atmay baaramamaktr. S: 'Ltfen kurtulua nasl erieceimizi anlat. U: 'Hibir zaman snrlanm olmadnz iin, kurtuluu aramanza gerek yok. Doru drst ey lemlerin ve doru drst davranlarn stne bir ey olamaz.' 'Ah,' diye hayretle bartlar keiler, 'Bu Muhterem Ch'an Ustas gibi insanlar gerekten ok nadir! Sonra teekkrlerini sunup, gittiler. *** 3. Bir kere Ch'an uygulayan birisi Ustaya sor du: 'Zihin Buda'yla zdetir deniliyor, fakat han gisi GEREKTEN Buda'dr?' U: ' Ne Buda DELDR ki? Bana gster! Hi cevap kmaynca Usta ekledi: ' (Zihni) an larsan eer, Buda sana her yerde her zaman ha zrdr; fakat eer buna uyanamazsan, ondan son suza dein uzak ve sapm kalacaksn. (89) *** 4. Fa Ming adndaki Vinaya mezhebi Ustas bir keresinde yle demiti: 'Siz Ch'an (Zen) Ustalar, 97

hiliin boluunda durmadan yuvarlanyorsunuz. 'Bu nasl olabilir? diye hayretle sordu Fa Ming. U: 'Kutsal Yaztlar sadece kelimelerdir- yalnz kat ve mrekkep- ve bunun gibi eyler sadece ii bo aralardr. Btn bu kelimeler ve deyimler in sanlarn bir ara iittii eylere dayanr-boluktan baka hibirey deillerdir. Siz, Muhterem Efen dim, retinin sadece harflerine tutunuyorsanz, tabii ki boluun ierisinde yuvarlanrsnz.' S: 'Ve siz Ch'an Ustalar bolukta yuvarlanmaz msnz? U: 'Hayr, yuvarlanmayz. S: 'Nasl olur? U: 'Tm o yazlar bilgeliin rnleridir; ve bil geliin kudretli grevi ilediinde, nasl bolukta yuvarlanma olabilir? Ah, dedi Fa Ming. 'Buradan da unu biliriz ki her kim iin anlamn kavrayamad tek bir dhar ma (reti) varsa ona Hsi-Ta (Siddham) dene mez. Muhterem Efendim! diye kt bizim Us tamz.' Siz sadece bolukta yuvarlanmyorsunuz; ayn zamanda Budist terminolojisini de yanl kullanyorsunuz! 'Hangi tabiri yanl kullandm? diye bard Fa Ming, hiddetle kzararak. U: ' Ama, Muhterem Efendim, siz bir ince ke lime ile Hinte kelimeyi bile ayrtetmekten acizsi niz, nasl vaaz edebilirsiniz?' S: 'Saygdeer Ch'an Ustas bana hatam iaret edecekler mi? U: 'Kesinlikle biliyorsunuz ki Hsi-Ta ham) Sanskrit alfabesine verilen addr. 98 (Sidd

Vinaya Ustas hatasn anlad halde, hala f keliydi .(90) Fa Ming tekrar sordu: ' Sutralar, Vinaya ve Sastralar hepsi Budann retileridir. Onlar oku yup, ezberleyip, rettiklerine inanp ona gre davranrsak, doamzla yzyze gelmeyi nasl ba aramayz?' U: 'Tm bunlar tpk bir et parasn kovalayan bir kpek veva insan yutan bir aslan gibidir. Sut ralar, Vinaya ve Sastralar (91) kendi-doamzn, kendi varoluumuzun grevini aa vururlarokuyup ezberlemek bu doadan kaynaklanan sa de birer olgudan ibarettir.' S: 'Amitabha var myd?' (92) Budann ebeveynleri ve soyad

U: 'Evet. Amitabha Budann soyad Kausika idi.Babasnn ad Candra-Uttara ve annesinin ad ise stn Gelen Gzellikti.' S: Bu bilgi hangi Kutsal Yazttan alnmtr? U: 'Dharani Toplamasndan Bu noktada Fa Ming ne eilerek teekkrleri ni sundu ve takdir ifadeleriyle oradan ayrld. *** 5. Bir Tripitaka Ustas bir keresinde sormutu ki: 'Mutlak (Bhutatathata) ierisinde deiiklikler olur mu? U: Evet, olur. 'Muhterem Usta, diye yantlad, 'Yanlyorsu nuz. Bunun zerine Usta ona yle bir soru sor du: 'Tripitaka Ustas Bhutatathataya sahip midir? 99

C: ' Evet. U:' Eer, deiim geirmediine inanyorsanz, ok cahil bir kei olmalsnz. Kesinlikle duymu olmalsnz ki, eitimli bir adam zehiri top lanan talimata dntrebilir; (93) alt duyu-alg sn alt ilahi algya dntrebilir; bozulmay (klesa) Bodhive, doutan varolan cahillii en yksek Bilgelie (Mahaprajna) dntrebilir. Eer, Bir Tripitaka Ustas olarak sen, Mutlakn deimekten aciz olduunu sanyorsan, eylerin kendiliinden (Nedensellik yasasnn sonucu ol mayan) olduunu savunan, kabul edilmi inanla ra aykr dncelere sahip bir mezhebin takipi sisin demektir. C: 'Eer byle ifade edersen, o zaman tabii ki Mutlak deiim geirir. U: 'Fakat senin bu Mutlakn deieceini sa vunman eit derecede kabul olunmu retilere aykrdr. C: Saygdeer Usta, ilk bata dediniz ki Mutlak deiim geirir ve imdi diyorsunuz ki geirmez. O zaman doru cevap nedir? U: Kendi doasn, kendi zn aka algla m birisi, tm grntleri yanstan bir Mani-in cisine benzetilebilir, Mutlak deiim geirir dedi inde doru olacaktr, geirmez dediinde de eit oranda dorudur. Dier taraftan, kendi doasn kendi zn grmemi biri, deien Mutlak duy duunda, deiebilme kavramna tutunacaktr; veya deimeyen Mutlak duyduunda deieme me kavramna sarlacaktr. Ah, o zaman dedi Tripitaka Ustas, 'Gney Chan Mezhebinin etraflca anlamak iin ok de
100

rin olduu doru imi. 6. Bir keresinde oradan gemekte olan bir Ta ocu, sordu: 'Dnyada Doann glerinden daha muhteem herhangi birey var m? U: 'Var.' S: 'Nedir o? U: 'Bu doal gleri anlama gc.' S: Kozmik canllk Yol (Tao) mudur? U: 'Kozmik Taodur. canllk kozmik canllktr. Tao

S: 'Eer yleyse, iki farkl ey olmallar?' U: 'Bilen iki ayr kimseden meydana gelmez. S: 'Yanl ve doru nedir? U: 'Yanl dta olanlara kulak veren zihindir; doru dta olanlar kontrol altna alan zihindir. *** 7. Yan adnda bir Vinaya Ustas bir keresinde geldi ve sordu: 'Yolu uygularken bir aba gsteri yor musunuz, Usta? U: 'Evet, gsteriyorum.' S: 'Nasl? U: Acktmda, yerim; yorgunsam uyurum. S: 'Ve herkes seninle ayn abay gsteriyor mu, Usta? U: Ayn ekilde deil. S: Niin? U: 'Yemek yerken, yzlerce deiik ihtiyalar n dnyorlar, uyuyacaklar zaman ise binlerce deiik olay hakknda dnp tanyorlar. Bu ite benden farklardr. (95) Bunun zerine Vinaya Ustas sustu.
101

8.Saygdeer Yn Kuang bir keresinde sordu: 'Usta, nerede yeniden doacan biliyor musun? U: 'Henz daha lmedim; onun iin yeniden doumlarmz tartmann ne lzumu var? Dou mu bilen domamtr. Domam hakknda ko numak iin doumun doru yolundan ayrlama yz. Pir bir keresinde yle demiti: " Doum yaa yan gerekte domamtr." ' (96) S: 'Bu henz kendi doalarn alglayacak olan lara da uygulanabilir mi? U: Kendi doanz alglamam olmanz, o do ann sizde olmad manasna gelmez. Niin? nk algnn kendisi o doadr; onsuz, hibirey alglayamamz gerekir. Bilin de bu doadr, bu yzden Bilincin doas denilir. Anlay ta o doa dr, bu yzden anlayn doas denir. Evrendeki saysz olgular (dharma) reten de Dharma Do asdr, bir baka adla Dharmakaya. Pir Asvagho a (97) beyan etti ki: "olgulardan (dharma) bahse

derken esasnda duyarl varlklarn zihinlerinden bahsediyoruz; nk, zihinsel ilemler (dnceler, hsin) vuku bulduunda, tm olgular bunlarla bir uyum ierisinde oluurlar; ve zihinsel ilemler vuku bulmadnda ise, olgular iinde doacaklar bir yer bulamazlar- onlar iin isim bile yoktur. Aldanm
insanlar, Dharmakaya'nn maddi olmadn, in sanlarn ihtiyalarna karlk olutuklarn ve g zktklerini bilmeyenler, (98) diyebilirler ki "taze bambular Dharmakaya'dr" ve " bir demet taze sa r iek Prajnadan baka birey deildir! Ancak, eer iekler Prajna ise, o zaman Prajnann du yarsz madde ile zde olmas gerekir; ve eer ye il bambular Dharmakaya ise, o zaman Dharma
102

kaya bir sebzedir, ve bambu saplarn yiyen insan lar aslnda Dharmakayay YEMEKTEDRLER! (99) Bu eit bir konuma kaydetmeye deer mi? nnzde duran Buda'y tanmak yerine, ok uzun bir mddet onu aryorsunuz. Onun tm maddesi btn olgular kaplar, fakat aldanms nz ve onu baka bir yerde aryorsunuz! Sonuta, Yolu (Tao) bir kez anlayan, onu hi brakmaz, is ter yryor, ister ayakta duruyor, yatyor, veya is terse yalan sylyor olsun. Dharmaya uyanan tm durumlarda en yksek ve en huzurludur, nk hibirey Dharma'nn dnda deildir. *** 9. imdi Saygdeer Yn Kuang birtakm ba ka sorular daha soruyor. S: 'Manevi bilgelik byk boluktan (t'ai hs) doabilir mi? Gerek zihin iyinin ve ktnn ne densel bir rn mdr? Arzularyla megul olan lar Yolda olabilirler mi? yiye ve ktye tutunan lar zihni engellemeden kullanmay gelitirebilir ler mi? Duyu-izlenimleri zihinsel ilemlerini ka rtranlar tek tarafl younlamay (ting) baara bilirler mi? Sabit, hareketsiz bir soyutlukta yaa yan insanlar gerekten bilgelik sahibi midir? Ba kalarna kar kmseyen davranlara sahip olanlarn gerekten egosu var mdr? yledir ve deildir e tutunanlar gerekten bilge midir? Ger eklemeyi kitap bilgisiyle arayanlar, Buday so fulua dayanarak arayanlar, Budalk arayyla kendi zihinlerinin yolundan sapanlar, ve zihnin Buda olduuna tutunanlar- tm bu insanlar Yol'a
103

uygun

mu

davranyorlar?

Yalvarrm

sana

Usta,

bunlar bana teker teker cevaplar msn? U: 'Byk boluk manevi bilgelii dourmaz. Gerek zihin iyinin ve ktnn nedensel bir r n deildir. Kt arzular derin olan insanlarn ar derecede s potansiyelleri vardr. yiye kt ye tutunanlarn zihinleri engellenmitir. Duyu- iz lenimleri zihinsel ilemlerini kartranlar nadir olarak tek tarafl younlamay baarrlar. Sabit, hareketsiz bir soyutlukta yaayanlar, o durgunlu un esrarl kaynan unutmulardr ve bilgelik zayf bir durumdadr. Bakalarna kar kmse yen davranlara sahip olanlarn egosu gl bir yanlsamadr. yledir ve 'deildir' e tutunanlar aptaldr. Gereklemeyi kitap bilgisiyle arayanlar kendi nlerine daha byk engeller yarlar. Bu day sofulua dayanarak arayanlar yanl yolda dr. Budalk arayyla kendi zihinlerinin yolun dan sapanlar retinin karsndadr. Zihnin Buda olduuna tutunanlarsa iblistir.(101) C:' Eer durum byle ise nihai olarak hibirey yoktur.' U: 'Sizin, nihai snrnza geldik saygdeer efendim, ama nihai snra daha ulamadk.' Bunun stne, muhterem kei minnettarlkla ustann ayaklarna kapand ve ii sevinle dolu bir halde kt. *** 10. Bir keresinde Usta toplant salonundaki ye rini ald ve dedi ki:' Kaytsz kiiler olmak hepiniz iin ok daha iyi birey. Boynunuza tasmalar, zin 104

cirler geirecek, sizi cehenneme yollayacak kar mik olaylar iin niye deli oluyorsunuz? Btn gn alp didinmek, insanlara Chan uyguladn z anlatmak, Yola uygun davranmak, Buda-Dar ma anlaynz srekli ne karmak- bu tip ey ler tamamen yararszdr, aksine sesleri ve ekille ri yakalama uranda bize yk olur. Btn bun lar ne zaman brakacaksnz? Bir keresinde bu zavall kei, Kiangsi den byk usta Ma Tsuvu dinlerken duydu: "ihtiyacnz olan her ey kendi

hzinenizde vardr. Kendi dnzdaki bireyi ara mak yerine iinizdekileri zgrce kullann." te o
gnden sonra ben vazgetim. Kendi hzinemi kendi ihtiyalarm dorultusunda kullanmak- bu na mutluluk denebilir. Reddedilebilecek ya da tu tunacak bir tek ey (dharma) yoktur. evremizde olup bitenlere bu dnyaya ait, geici eylermi gi bi bakmay kesebilirsek o zaman tm evrende- yu karda, aada, heryerde- hzinemize ait olmayan bir krnt bile kalmayacaktr. Tm yapmanz ge reken dikkatlice kendi zihinlerinizi seyretmek; hi pheniz olmasn o zaman olaanst l birlik devaml kendini ortaya kartacaktr. Gerei ak lnzla aramayn. Gerei hi aramayn. Zihnin doas yaratltan kusursuzdur. Bu yzden Ava tamsaka Sutra da "Hibireyin balangc yoktur; ve hibireyin sonu yoktur. yazlmtr. Bu sz ckleri doru yorumlayabilenler iin Budalar hep var olacaktr. Vimalakirti Sutrada yazld gibi: "Gereklii

kendi bedeniniz sayesinde kavrayabilirsiniz, Buda y da ayn yolla kavrarsnz. Kafanz kartracak sesleri ve grntleri takip etmezseniz, sizi yanl
105

yarglara gtrecek oluumlarn peine dmezse niz, kaygsz insanlar olabilirsiniz. Bu kadar fazla ayakta durmayn. Kendinize dikkat edin!

11. Yukardaki konumann olduu gn keiler toplantnn bitme vaktinde dalmadlar, Usta sordu: Niin dalmyorsunuz? Bu zavall kei yeteri kadar karlkl oturmad m sizle? imdi gi din ve dinlenin. Hala kendinizden phe mi ediyorsunuz?Aklmz ktye kullanp, enerjinizi bo a harcamayn. Eer bireyler hala sizi rahatsz ediyorsa, acele edin ve ne merak ediyorsanz so run.' Orada bulunan keilerden biri olan Fa Yan sordu:Buda, Dharma ve Sangha nedir? l Bir lik nedir? Yalvarrz Usta, anlatn. U; 'Zihin Buda'dr ve Buda' y aramak iin Bu da' y kullanmak gereksizdir. Zihin Dharmadr ve Dharma'y Dharma ararken kullanmak gereksiz dir. Buda ve Dharma ayr deildir ve beraberlik leri Sanghay oluturur. l Birlik anlam ite budur. Bir Sutra derki: Zihin, Buda ve duyarl

varlklar arasnda hibir fark yoktur. Bedeniniz, ko numanz ve zihniniz temizlendii zaman dnyaya bir Buda geldi deriz. Bu nitelik saflklarn yitir dii zaman bir Buda yok oldu deriz." rnein, kz
gnken neeli olmazsnz, neeliyken de kzgn ol mazsnz. Ama her iki durumda da ortada iki de il tek bir zihin vardr. Bilgelik insann kendi iin dedir, Anaraya'nn ( Ruhun G Etmesi) gerek lemesi, bir ylann pullu derisini deitirmeden
106

bir ejdere dnmesine benzer. Ayn ekilde, bir kimse zihnini Buda'ya yaknlatrdka d gr n ayn kalr. nsan doas, znde mkemmel dir ve kendi halini gerekletirmek iin uygulama yapmaya gerek duymaz. Sadece kibirli kii uygu lama yapmann ve uygulamann gerekliliini sa vunur. Gerek boluk engelsizdir ve her koulda tkenmez bir olutur. Ba ve sonu yoktur. Mane vi hisleri yksek bir kimse, ani Aydnlanmaya ka dirdir, buradan itibaren ise onun grevinin nne geilemezbuna (Anuttara-samyak-sambodhi) 'stn Aydnlanma' denir. Zihin ne ekle ne de e male sahiptir; o gizli Sambhogakaya'dr. ekilsiz olan Gerein Dharmakayasdr. Doas ve olgu sal ifadesi boluk olan Snrsz Maddi Olmayan Bedendir. Kuruluun saysz trleriyle donanm olan Yararllk Dharmakayasdr, ve sezgisel, du yarl varlklarn dntrlmesinden sorumlu esas kuvvettir; (zihin) nasl ortaya ktna bal olarak adlandrlr ve bilgelii tkenmez- bu yz den Tkenmez Hazine olarak anlr. Tm olgula rn (dharma) atas olarak, Asli Dharma Hzinesi olarak adlandrlr. Tm bilginin kab olarak, Bil geliin Hzinesi denilir. Tm olgularn mutlaka geri dnecei Bylelik olarak Tathagata Hzinesi ad verilir. Elmas Sutras der ki: Tathagata, tm olgularn Bylelii'dir." Baka bir sutra der ki: "Va

rolua gelen ve varolutan geen evrendeki tm Dharmalar arasnda Bylelie geri dnmeyen yok tur.
***

107

12. Tapnakta kalmakta olan bir misafir ustaya dedi ki:' Bir Vinaya ustas m, bir Dharma ustas m , yoksa bir Chan ustas m daha byktr? Ca hilliim iin zr dileyerek bu konuya bir aklk getirmenizi istiyorum. U: Vinaya ustalar yaztlarn disipline dair b lmlerini aklarlar ve kadim Dharmann (re ti) sonsuz yaamn srdrme geleneini aktarr lar. Kurallara sadk kalp uygulayanlar ve kural lar bozmaya alanlar aka grrler. Sadk ki ileri cesaretlendirirken, tekileri zaptederler. Kendileri de sayg uyandracak bir ekilde kural lara uygun yaarlar. Vinaya aktarmnn ncesin de deiik arnma ayinini ynetirler ve azizli in drt aamal yolunda ilk bilgileri verirler. Ya amlarn yalanana kadar erdemli bir ekilde sr drmeselerdi, bu grevlerin altndan kalkmaya nasl cret ederlerdi? Dharma Ustalar aslan taht larnda bacaklarn kvrp otururlar, etkili, gzel sz rmaklar ile byk kalabalklara Gizemli Ge itten gemenin veya Prajnann olaanst Kap larn amann, sadakay verenin, alann ve sada kann boluunu aa vurmann gzel yollarn sunarlar. (110) Kim, eer bir aslan veya fil gibi hereyi ayaklar altna alabilecek birinden baka, btn bunlar stne alma cretine sahip olabilir ki? Zen Ustalar temeli kavrarlar ve Zihin Kayna nn dorudan bir anlayna sahip olurlar. Yn temleri, gerei aa karma ve saklama, gster me ve rtme eklinde tm deiik potansiyel kat manlara (Aydnlanma iin) yeterli cevab sunacak bir bulmacadr. Tathagatay insanlarn aniden al glamalar iin altta yatan prensipleri kullanarak

gerei uyumlu bir hale sokmakta stlerine yok tur; ve, derinde yatan samsara kklerini ekerek rencilerinin samadhiyi annda denevimleyebil melerine olanak tanrlar. Bu yzden, dhyana'y sakinletirmeyi ve temkinli bir soyutlamay baar ma yeteneine sahip olmasalard, bu artlar altn da kesinkes bocalayp telaa verebilirlerdi. Disip lin, meditasyon ve bilgelik, eitimin yntemi, Dharma'y her bireye kendi kapasitesi lsnde gstermeleri yznden farkl olsalarda, renci kelimeleri unutarak onlarn derin anlamlarna uyandnda Bir Ara'tan nasl farkl olabilirler? (111) Bir sutrada denir ki: "On mahallenin tm

Buda alemlerinde, sadece Bir Ara'n Dharmas vardr. - ikinci veya nc yoktur, tabii duyarl varlklara rehberlik ederken Buda'nn kulland kestirme retilerindeki grece tabirler hari.'
'Usta' diye ard misafir, Buda-Dharmann derinliine ilemisin ve diyalektik glerin en gellenmemi.' Sonra bir soru daha sordu: Konfyslk, Taoculuk ve Budaclk hepsi birleerek bir reti mi olurlar, reti mi?' U: 'Byk kapasitesi olan adamlarca uygula nrlarsa, ayndrlar. Snrl bir akla sahip adamlar tarafndan anlanrsa, farkldrlar. Hepsi, kendilik doasnn ileyiinden doarlar. Ayrmsama ie ren bak alar yznden olurlar. Bir adamn Aydnlanmas veya yanlmaya devam etmesi ken dine baldr, retinin benzer veya farkl olmas na deil.' ***

109

13.

Dharmalaksana

okuluna

(bilincin

gerek

olduunu savunan okul) bal ve Yaztlar yorum layan saygdeer Tao Kuang sordu: 'Usta, Yolu ta kip ederken ne gibi zihinsel ilemler uyguluyorsu nuz? U: 'Benim yarar salayacak bir zihinsel uygula mam ve takip ettiim bir Yol yok. S: Eer bu dediiniz doru ise, o zaman niin her gn insanlar toplayp onlar Zen Yolunu ta kip etmeye zorluyorsunuz? U: Bu yal kei u dnya zerinde bir nokta kadar yere bile sahip deilken insanlar nereye toplayabilir? (112) Bir dili bile yokken insanlar ne yapmaya zorlayabilir?(113) S: Usta, neden yzme kar yalan sylyorsu nuz?' U: 'nsanlar birey yapmaya zorlayacak dili ol mayan bu yal kei nasl yalan syler? S: Saygdeer Zen ustasnn konumalarn gerekten anlayamyorum. U: 'Ne de bu yal kei kendisini anlayabiliyor.(114) ***

14. Bir kii sordu: 'Prajna ok byk mdr? U: Byktr. S: Ne kadar byktr? U: Snrszdr. S: Prajna kk mdr? U: Kktr. S: Ne kadar kktr.
110

U: Grnmeyecek kadar kktr. S: Nerdedir? U: Nerde deildir ki?

15. Bir Dharma Ustas sordu: 'Prajna Sutra si ni ezberlemenin size en byk yarar salvaca na inanyormusunuz? U: Ben inanmyorum. S: Yani Kutsal Cevaplar inanmaya demeye cek kitaplar m? U: Ana, baba hayatta iken, onlara gsterilen hrmet kutsaldr ve dllendirilecektir, ama bu kutsanmak iin onlarn iskelet haline gelmelerini beklemenizi gerektirmez. Sutralar mrekkeple yazlan szcklerle dolu katlardan oluur, ama szckler, kat ve mrekkep hakiki zgnlkten yoksundur. Peki, sizin isteklerinize cevap olabile cek kutsal karlklar nereden gelecek? Yeterli ce vaplar, sutralar okuyan kiinin akln doru kul lanmas ile ortaya kar; bu durum kutsal gcn bir canlya nasl yardm ettiini gsterir. Sutralar dan birini alp sessizce bir masaya koyup bunu kendiniz de test edebilirsiniz. Eer kimse kitab alp ezberleyip uygulamazsa, kitabn kendiliin den gelen herhangi bir etkisi olduunu dnebi lir misiniz?' *** 16. Bir kei sordu: 'simleri, ekilleri, konu may ve sessizlii nasl doru yorumlayalm ki

hepsi bir btnlk kazansn ve ncesi ve sonras olmayan bir hal gereklesin?' U: Bir dnce doduunda, esas olarak ne ekli ne de ismi vardr; nasl ncesi ve sonrasn dan konuabiliriz ki? smi ve ekli olan her eyin zndeki safl anlayamamak, hereyi yanllkla bunlar farzetmenizin sebebidir. nsanlar bu isim ler ve ekiller arasnda kilitlenmilerdir, ve bilge liin anahtar eksik olduu iin, kendilerini ser best brakamamlardr. Orta Yola tutunanlar Or ta Yol psikozundan ac ekerler; en uta yer alan lar ise ikiliki psikozdan ac ekerler. u an kendi kendini gsteren eyin esiz Dharmakaya olduu nu anlamyorsunuz. (115) Yanlma ve uyan, tp k kazan ve kayp gibi, dnyasal olana aittir. Ya ratmann ve yok etmenin (dncesinin) douu gerek bilgeliin gmlmesine yol aar; hem kir lenmiliklerin kesilip atlmas (klesa), hem de Bodhi aray bilgeliin gerek ztlardr. *** 17. Bir keresinde birisi sordu: Vinaya Ustalar niin Zene inanmazlar?' U: 'Noumenon (Varlndan emin olmadan ka bul ettiimiz ey) ok gizemlidir ve kolayca aa kmaz, oysa isimler ve ekillerin yakalanmas ko laydr. Kendi zn, kendi doasn alglayama m olanlar inanmay reddederler; kendi doalar n alglam olanlar ise Buda'dr. Sadece Buday tanyanlar Noumenona (varlndan emin olma dan kabul ettiimiz ey) inanabilir ve girebilirler. Buda insanlardan kamaz; insanlardr Buda'dan 112

kaan. Budalk sadece zihinle gerekletirilebilir. Yanlm insanlar bunu basl kelimelerde arar ken, Aydnlanm insanlar zihinlerinin iine ba karlar ve Bodhi'yi gerekletirirler. Yanlan insan lar sebepleri olan eyler ekerek bunlarn meyve vermesini beklerler; oysa Aydnlanm insanlar zihnin maddi olmadn anlamlardr. Yanlm insanlar (aldatc) egolarna yapr ve buna ken dileri imi gibi tutunurlar; ancak Aydnlanm adamlar lazm olduunda annda kendiliinden grnen Prajna'larn kullanrlar. Yanlan insanlar yledir' ve deildir'e tutunduklar iin engellenir ler, oysa bilge insanlar kendi doalarn alglar ve tm ekillerin muhteem iieliini anlarlar. Sa dece 'kuru bilgelik (116) mertebesine ulam olanlar, kendi diyalektiklerinden usanrlar, (ger ek) bilgelie ve ak anlaya sahip insanlar ise zihinlerini dinlendirirler. Bir Bodhisattva bireye dokunduunda, (bilgelii) dokunduu eyi parla tr (onu olduu gibi alglamasn salar), te yan dan bir sravaka evresinin korkusuyla zihnini ka rartr. (117) Aydnlanm insanlar, gnlk eylem lerinde, Yaratlmamtan ayrlmazlar, oysa yanl m insanlar tam nlerindeki Buda'dan kendileri ni gizlerler. *** 18.Bir keresinde birisi sordu:'Doal kanunlar la bedensel zgrlk gcn nasl elde edebiliriz? U: 'Manevi kendilik Ganjn kum taneleri kadar saysz tm dnyalara yaylr; dalarn, rmakla rn, kayalarn, tepelerin hepsine engel tanmadan

nfuz eder, sonsuz bir mesafeyi tek bir anda zp layarak iz brakmadan gider, gelir. Ate onu yaka maz, su onu boamaz. Ahmaklar, zihin bilgeliin den yoksun olarak, drt elementten olumu be denlerinin umasn isterler! Bir sutrada yle ya zldr; ekillere taklan sradan insanlar kapasite lerine rak uygun olarak eitilmelidirler. olmayan anlr. Bu yzden ki zihnin ekilsizlii gizli Sambhogakaya (118) ola tanmlanr. Beden Maddi olarak Gerektir, maddesi de boluktur; bu yzden Snrsz Uzaybenzeri Kurtuluun saysz ekillerinden rak Bu Yararllk farkl tretilmi yararllklarla olarak treyen sslenmi adlandrlr. btn bu

olduu iin, uygun tm hareketlerin kayna ola Dharmakayas fonksiyonlarndan

isimlerine ramen, gerekte yalnz ve saf Dharma kaya vardr. ***

19. Birisi bir keresinde sordu: ' Eer Yolu b lnmemi bir zihinle takip edersek, gemite yap m U: olduumuz hareketlerin karma engelleri de dalr m? Kendi doasn alglayamam olanlar iin dalmaz; alglam olanlar ancak tm karma en gellerini silip atarlar, tpk scak gnein buzu ve kar eritmesi gibi. Onlar, Sumeru Dann gr kemli yamalarn kaplayan imenleri tek bir an da yakabilen insanlara benzetilebilir, nk onla rn karma engelleri o imenler gibidir, ve bilgelik leri de o ate gibi! 114

S: 'Tm karma engellerinin daldn nasl bi lebiliriz? U: 'u an tam nnde kendi kendini gsteren zihni grebildiinde, imdinin ve gemiin tm kavramlar bu alglama nda seyredilir. Tm gemi ve gelecek Buda'lar, saysz olgularla bir likte ayn anda ortaya km grnecektir. Sutra der ki: "Tm olgularn bilgisinin tek bir dnce

annda kapsanmas Bodhimandala'dr, nk (Bu dann) evrensel bilgisine (sarvajna) ulalmasn salar."
*** 20. Bir keresinde meditasyon yapan birisi sor du: 'Doru dharma ierisinde nasl sabit duru rum?' U: DORU dharma ierisinde sabit durma aray YANLITIR. Niin? nk doru dhar ma ne yanltr ne de doru.' S: 'O zaman ben nasl Buda olacam?' U: 'Dnyevi zihni bir kenara atman gerekmez; sadece kendi doam kirletmekten kanmalsn. Sutra der ki: Zihin, Buda, ve canl varlklar birbir

lerinden farkl deildirler."

S: 'Sadece byle yorumlayarak kurtulua ulaa bilir miyiz? U: 'Esas olarak snrl olmadn iin niye kur tuluu arayasn ki? Dharma srf kelimelerden, ko numadan ve yazlardan ok tededir. Fazlaca cmlelerin ortasnda onu arama. Dharma, ge mi, imdi ve gelecee ait deildir; onunla neden sonu yasalar seviyesinde bir olamazsnz. Dhar 115

ma, hereyi aan ve karlatrlamayandr. Dhar makaya, maddi olmamakla beraber, canl varlk larn ihtiyalarna cevap olarak kendini gsterir; bu yzden kurtuluu aramak iin dnyasalla srt evirmemelidir.

21. Bir kei Prajnann anlamn sordu. U: 'Herhangi bireyin Prajna olmadn san yorsan, bana ne olduunu syle. S: Kendi doamz nasl alglayabiliriz?' U: 'Alglayan senin kendi doandr; o olmasay d, alglama olamazd. S: 'O zaman kendini yetitirmek ne demektir? U: Kendi doan kirletmekten ve aldatmaktan kanmak kendini yetitirmektir. Kendi doann grkemli yaps kendini gsterdiinde, bu esiz Dharmakayadr.' S: 'Kendi doamz kty ierir mi? U: 'yiyi bile iermez! S: Eer ne iyiyi ne de kty ieriyorsa, onu kullanrken nereye ynlendirmeliyiz? U: Zihnini onu KULLANMAYA kurmak byk bir hatadr. S: O zaman doru olmak iin ne yapmalyz?' U: Yaplacak hibirey yok ve doru denilebile cek hibirey yok. (119) *** 22. Birisi sordu: Farzedelim bir adam tekne sinde otururken teknenin omurgas kabuklu bir
116

deniz hayvann yararak ldrm olsun. Adam sulu mudur, yada tekne mi sulanmaldr? U: Adam ve tekne hayvan ldrmek niyetinde deillerdi, bu yzden sulanabilecek tek kimse sensin. (120) iddetli bir rzgar bir aacn daln koparsa ve bu dal da dp birini ldrse, ne ka til ne de kurban olurdu. Tm dnyada tek bir ver yoktur ki canllar ac ekmesin.' *** 23. Bir kei sordu: 'Hala tek bir dnce an (kana) ile (birinin) kimi duygu ve tutkularn gs termesine, veya onu evreleyen nesneleri iaret et mesine, konumas ve sessizliine, kalarn kal drmas veya gzlerini oynatmasna gvenerek, gerekletirmeye nasl ulalacan anlayama dm. (121) U: 'Kendi doann dnda hibirey yoktur. Grevi muhteemdir- hareketinde ve sabitliinde muhteem. Gerek zihine ulam olanlar bu ger ei konusalar da sussalar da ifade ederler. Yolu anlayan iin, yrmek, ayakta durmak, oturmak veya yatmak- hepsi Yoldur. Kendi doan yanlg larla bulanklatnda, saysz yanlsamalar do ar.' S: '"Dharma demektir? (reti)nn amalar vardr" ne

U: 'Kurulduu andan bu yana, dharma btn anlamlar ile tamdr. (Sutrann dedii gibi:)

"Manjusri, tm dharmalar srekli olmay zerine kurulmutur."' (122)

S: 'Yani sadece byk bir boluk mu var?" 117

U: Boluktan korkuyor musun? ' (123) C: 'Evet, korkuyorum. U: 'Korkun byk bolukla ayn ey deildir. S: 'Kelimelerin yetiemedii eyi nasl anlaya caz? U: 'imdi, sen konuurken, kelimelerin ile ula amadn ne var? (124) *** 24. On tane daha yal kei geldi ve Ustava sordu: 'Buda-Dharmann yokedilmesinden bah seden bir sutra var, fakat biz Buda- Dharmann yok edilebilir olduunu bilmiyoruz. U: 'Dnyallar, ve inanszlar yokedilebilir ol duunu iddia ederler, fakat sravakalar ve pratye ka-Budalar yokedilemez kabul ederler. Benim 'doru dharmam her iki fikre de yer ayrmaz. Bu 'doru dharmaya gelince, Buda- seviyesine sade ce dnyallar ve inanszlar eriememi deil, ay n zamanda bu iki ufak tatn (sravakalar ve prat yeka-Budalar) takipileri de en az onlar kadar k t. S: 'Acaba gerei, yanlsamay maddi olmayan ve maddi olan konu eden dharmalarn (reti) her birinin tohum doas var mdr? (125) U: Bir retinin kendiliinden tohum doas yoktur, kendini canl varlklar ihtiya duyduka gsterir. Zihin yanlsamalarla yaadnda, herey bir yanlsama olur; eer tek bir tane bile yanlsa ma olmayan olgu (dharma) varsa, yanlsama da imi olur! Eer zihin maddi olmayan ise, hibirey maddi deildir; eer tek bir tane bile maddi olgu 118

(dharma) olsayd, maddi olmayan kavram geer li olmazd. Yanldnzda dharmann peinden koarsnz, aydnlandnzda dharmay ustalkla idare edersiniz! Evrenin en st snr tm engin eitlilii ile uzaydr; ve dnyann tm nehirleri nihai istikametlerinde birleirler, denizde; tm azizler ve bilgeler tanrsal ilahlk durumuna Bu dalkla ularlar; ve topun oniki blm, Vina yann be grubu, ve be sastra grubunun en yk sek emeli kendi zihinlerini gerekletirmektir. Zi hin Dharaninin (126) muhteem temelidir, ve tm olgularn yce kaynadr; Yce Bilgeliin Deposu veya kamet- Etmeyen Nirvana olarak anlr. (127) Saysz isimleri olmasna ramen, hepsi Zihin demektir. S: 'Yanlsama ne demek? U: 'Yanlsamann sabit bir grnts yoktur, hzla dnp duran bir ate (128), bir serap ehir, ipleri ile kuklalar, gne nlarnn sebep olduu serap vahalar, gkyzndeki iekler- hibiri ger ek deildir. S: 'Bu byk yanlsamac kimdir? U: 'Zihin byk yanlsamacdr, beden byk yanlsama kentidir, isimler ise onun giysileri ve yaratsnn devamn salayanlardr. Ganjn kum lar kadar saysz btn dnyalarda, yanlsama nn dnda olan hibirey yoktur. Dnyallar, ya nlsamay anlayamadklarndan, yanltc karma larla nerede olurlarsa olsunlar aldanrlar. Srava kalar, bu yanltc olgulardan korktuklarndan, zi hinlerini karartrlar ve sabit durgun bir duruma girerler (grece Nirvana). Boddhisattvalar, tm yanlsamalar bildiklerinden, maddelerinin yanl 119

sama olduunu anladklarndan, isimlere ve ekil lere kaytsz kalrlar. Buda, byk yanlsama Dharma-Tekerleini dndren Yce yanlsamac dr, yanlsama bir Nirvanaya ulamtr, samsara yanlsamasnn eklini doum ve lmn tesinde olacak ekilde deitirmitir, ve Garj'n kumlar kadar saysz iren topraklar saf Dharma- Da tu'ya dntrmtr.

25. Bir keresinde bir kei sordu: Neden in sanlarn sutralara belirli bir ses vermelerini ya saklyorsunuz ve bunu yabanc bir dilde konu maya benzetiyorsunuz?' U: 'nk bu insanlar anlamadan insan konu masn taklit eden papaanlara benzer. Sutralar Buda'nn anlamn iletirler, ve bunlar anlamn anlamadan seslendirenler sadece bakasnn keli melerini taklit etmektedirler. Bu yzden izin ver miyorum. S: 'Yazlardan, konumadan ve kelimelerden

ayr baka bir anlam olabilir mi? U: 'Byle konuman senin sadece baka insan larn kelimelerini taklit eden birisi olduunu gs teriyor. S: 'Biz bile u an kelimeleri kullanyoruz. Neden bunlarn kullanmna bu kadar karsn? (129) U: 'imdi beni dikkatlice dinle. Sutralar belirli bir sra ile dizilmi yazlardr. Konutuum za man, yaz olmayan anlaml kelimeler kullanrm. (ou) Canl(lar) konutuunda, yazl kelimeler den istifade ederler, fakat bunlar anlaml deildir. 120

Gerek anlamlarn anlamak iin, deiken keli melerin tesine gitmeliyiz; esas kanunu uyandr mak iin, yazlarn tesine sramalyz. Dharma kelimelerin, konumann ve yazlarn tesindedir; nasl cmle ynlarnn arasnda onu bulabiliriz? Bu yzden aydnlanmay arayanlar gerek anla ma ulatktan sonra kelimeleri tamamen unutur lar. Geree uyanm olarak, retiyi bir balk gibi frlatrlar, bal tuttuklar iin alarna artk dikkat etmezler; veya bir avc olsalar, tavan ya kaladktan sonra kapan unuturlar.' *** 26. Bir Dharma Ustas sordu: Usta, Budann isminin srekli olarak tekrarlanmasnn gereki lik ieren bir tr Mahayana olduu yolundaki yar g hakknda ne dnyorsun? U: dealizm bile Mahayanac deil iken, sen bir de gerekilii dn! Bir sutra der ki: ekillere

balanan insanlar kapasiteleri lsnde eitilmeli dirler.

S: 'Saf Toprakta doma andna dair olarak, gerekten Saf Toprak (Ark lke) var mdr? U: 'Bir sutra der ki: "Saf Topraa ulamak iste

yenler nce kendi zihinlerini saflatrmaldrlar, sonra onlarn bu saf zihinleri Buda'nn Saf Topra dr. Eer zihniniz saf ve temiz ise, Saf Topra
nerede olursanz olun bulacaksnz. rnein, bir prensin mirassna tahta kmak nasip olabilir; buna benzer olarak Budalk aray ile zihnini ku ran kii de Budann Saf Topranda doacaktr. Zihni kirli olan ise irenlik topraklarnda doa
121

caktr. Saflk ve kirlilik sadece zihne baldr, top raa deil.' S: 'Durmadan Yol hakknda konuulduunu duyuyorum (Tao, burada kendi doas anlamn da), fakat onu kim alglayabilir bilmiyorum. U: Bilgelik gzne sahip olanlar alglayabilir S: 'Mahayanay ok tutuyorum, fakat onu nasl baarl alabilirim? U: '(Zihne) Uyanan baarya ular; uyanmam olanlar ulaamaz. S: 'Ona uyanmak iin ne yapmalym?' U: 'Sadece doru bir sezgiyle gelir. S: 'Neye benzer?' U: 'Hibireye. S: 'yle ise, mutlak olarak var-olmayan olmal dr.' U: Var-olmayan mutlak deildir. S: 'O zaman var olmaldr. U: 'Zaten var, fakat ekli yok. S: Ona uyanamazsam, ne yapacam?' U: Bu sadece efendilerinin kendisinin uyanma y baaramamasndan kaynaklanr. Hikimse sizi engellemiyor.' S: 'Buda-Dharma zamana bal mdr?' U: 'ekilsizin iinde alglanmaldr, bu yzden harici deildir; ama durumlara sonsuz tepki ver me gc olduu halde dahili de deildir; ve ikisi nin arasnda ikamet ettii bir yer de olmad iin, zaman boyutunda alglanamaz.' S: 'Bu sylem ok kafa kartrc. U: 'Tam u anda, 'kafa kartrc' kelimesini kullandn anda, bunun dahili veya harici bir ta raf var myd?' (130) 122

C: 'O halde, ben bunun ite veya dta herhan gi bir izini arayamam.' U: Eer iz yoksa, az nce sylediklerimin de kafa kartrc olmad aktr. (131) S: 'Budala ulamak iin ne yapacaz? U: (Esasnda) zihin Budadr ve (hakikatte) Bu da olabilir. (132) S: 'Varlklar cehenneme girdiinde, Buda doa lar da onlara elik eder mi? U: Ktlkle itigal ederken, bu eylemin iyi ta raf var mdr? C: 'Hayr, yoktur. U: 'Varlklar cehenneme girdiinde,

Buda-do

as da yoktur. (133) S: 'O zaman nasl oluyorda herkes Buda-doa sna sahip olabiliyor? U: Budann grevini yerine getirirsen, bu Bu da-doan kullandn anlamna gelir. alarsan, bu hrszn doasn kullanmaktr. Dnyevi davra nrsan, bu sradan canl varlklarn doasn kul lanmaktr. Bu doa ekilsiz ve kiiliksiz olduun dan, grevinin yoluna uygun olacak ekilde dei ik isimlerle adlandrlmtr. Elmas Sutras der ki: " Tm erdemli kimseler (bhandra) ve aydnlan m azizler (arya) aktif olmayan dharmalar (anas

rava, wu-wei) ile ayrtedilirler." '

*** 27. Bir kei sordu: Buda nedir? U: Zihinden ayr Buda yoktur. S: Dharmakaya nedir? U: Zihin Dharmakaya'dr. Saysz olgularn 123

kayna olduu iin, biz onu Olgular Aleminin Be deni olarak adlandrrz. nancn Uyan Sastras der ki: Dharma'dan konuurken, duyarl canlla rn zihninden bahsediyoruz, nk bizim Mahava

na dorularn aa vurmamz tamamen Zihine bal.

S: 'Byk Sutra (134) bir toz parasnn iinde yaar ne demektir?' U: 'O sutra bilgeliktir. Bir sutra der ki: "Byk bir sutra (kitap) vardr, kapasitesi balca bin evre nin (tri-sahasra-maha-sahasra-loka-dhatu) gcne eit olduu halde kk bir toz parasnn iinde ikamet eder. Bir toz paras denildiinde kastedi len bir zihin tozunun tek bir dnceyi dourma sdr. O yzden denilir ki: Zihin tozuyla, kartrl

m bir dncede Ganjn kumlar kadar ok say da gatha retilmitir." Bugn insanlar bunu anla
myorlar.' S: 'Yce Anlam Kenti nedir ve Yce Anlamn Kral kimdir? U: 'Beden kent, ve zihin de kraldr. Bir sutra der ki: ok dinleyenler doruya yeteneklidir, fakat kelimelere dkmeye deil. " Kelimeler geicidir, fa kat anlamlar ebedidir, nk ekle ve zellie sa hip deillerdir. Kelimeler ve konumann dnda, Yce Sutra (kitap) olan Zihin vardr. Zihin Yce Anlamn Kraldr; zihnin, anlamn yetenekli bir yorumcusu olduunu aka bilmeyen, bakalar tarafndan konuulan kelimelerin taklitisi olur. S: Elmas Sutras, dokuz snftan oluan duyar l varlklarn Nihai Nirvana durumuna rehberlik edilmesinden bahseder. Ayrca der ki: Hakikaten rehberlik edilecek hibir duyarl varlk yoktur. 124

Yaztlardan alnan bu iki alnt nasl badatrla bilir? Duyarl varlklarn erimeleri iin rehberlik edilmesinden tekrar tekrar bahsediyor, fakat bu ekillerine bal olmadan yaplmal. Bundan her zaman phem vard ve hala daha tatmin olmu deilim. Bu yzden, Usta, yalvarrm sana, beni aydnlat.' U: 'Dokuz snftan oluan varlklarn hepsi bi zim fiziksel bedenimiz iinde (gizli)dir; karmik eylemlerimize gre yaratlmlardr. Bu yzden, cehalet bir yumurtadan doumu yaratr; kirlilik (klesa) rahimden doumu yaratr; ak svsna ba trman nemlilikte doumu yaratr; ve tutkunun ani trman dnmden doumu yaratr. Uyan dmzda, bizler Buda'yz; yanldmzda, sra dan duyarl varlklarz. Bir Boddhisattva iin, zi hinde canlanan her dnce bir canl varlktr. Eer her dnceye aka baklrsa, zihnin mad desinin boluk olduu bulunur, ve bu ise canl varlklarn kurtuluu demektir. Aydnlanm kii, kendi iindeki canl varlklar daha iinde ekil lenmeye balamadan zgrletirir; ve ekilleri bu yzden var olmad iin, aktr ki gerekte z grletirilecek canl varlklar da yoktur.' *** 28. Bir kei sordu: 'Kelimeler ve konuma da zihin midir?' U: 'Kelimeler ve konuma birbirine uygun se beplerdir; zihin deillerdir.' S: 'Tm birbirine uygun sebeplerin arkasnda yatan bu zihin nedir?' 125

U: 'Kelimelerin ve konumann arkasnda zihin yoktur.' S: 'Eer kelimelerin ve konumann arkasnda zihin yoksa, bu zihin nedir gerekte? U: 'Zihin ekil ve zelliklerden yoksundur; keli me ve konumann ne arkasndadr, ne de arka snda deildir; sonsuza kadar ak, durgun ve g revini engellenmeden gerekletirecek kadar z grdr. Pir (135) dedi ki:

Sadece zihin gerekd gibi grndnde Tm zihinlerin olgular (dharma) tamamen an lalabilir.

29. Bir kei sordu: 'Meditasyon (Dhyana) ve Bilgeliin (Prajna) eit oranlarda allmas ne demek oluyor? U: 'Meditasyon maddeye aittir ve bilgelik onun grevidir. Meditasyon bilgelik getirir, ve bilgelik meditasyona yol aar. Suya ve onun dalgalarna benzetilebilir, ikisi de ayn maddeden olup hibiri dierinden nce gelmez. Bu meditasyonla bilgeli in eit oranda allmasdr. Evsiz kimseler (ke iler) kelimelere ve konumaya bakmamaldrlar. Yrmek, ayakta durmak, oturmak, yatmak- tm bunlar doanzn bir parasdr. Hangisi ile uyua myorsunuz? imdi gidin ve dinlenin bir sre (zih ninizi dinlenmeye kurun). Harici rzgarlar tara fndan savrulmadnz srece, doanz sonsuza dek su gibi durgun ve ak kalacak. Hibireye ka fanz takmayn. Kendinize iyi bakn! (136).

EVRENN NOTLARI

1- Tepe, zirve ve pusulann sekiz yn. 2- Samsaradan kurtulu, Nirvanaya ulaarak say sz doum ve lmler emberinden kmak. Ama bu ki tapta da grlecei gibi yksek Mahayana- retisine gre Nirvana ve Samsara birdir ve aydnlanm kii bu nu bu ekilde grr. 3- Ani aydnlanma: incede 'tun wu', Tun, birden bire anlamnda. Wu ise Japoncadaki Satori nin kar l. 4-Aldatc dnceler: Ak ve nefret gibi zt olan iki likleri, ben ve dierleri gibi ayrmlar ieren, ksaca ay dnlanmam zihinlerden kan saysz dnceler. 5- Saf Diyar (Ark lke) ( Sukhavati): Birok inli, Koreli, Japon ve Vietnaml Budistin amacdr. Kendisi ne inanan tm varlklar kurtaracak olan Amida Buda nn yemini stne oluturulmu bir Buda lkesidir. Bu diyarda Nirvana iin hazr olmayan varlklar Budann kendisi tarafndan Nirvana iin hazrlanr. Saf diyarn Darmakayann sembol olduuna inanan Budist inanlar da vardr.
127

Baz batl Budistler Saf Diyar kmseyici szler kullansalar da, Saf Diyara ulamak iin uygulanan yntemlerin aydnlanmay saladna dair saysz ka nt vardr. Zen retisi ile ayn yntemler kullanlmak ta ve kimileri iin daha kolay bir yol sunulmaktadr. Doru yaplan zihinsel uygulama yannda Amida Buda isminin srekli tekrar edilmesi konsantrasyonun tam olmas iin baka bir yol olarak grlmtr. Dr. D. T. Suzuki ve dier Zen Ustalar tarafndan denenmi bir yntemdir. 6- Gerek doa, kendi doas; bunlar incede ayn anlama gelen szcklerdir. 'Senin', onun, 'benim', gibi szcklerin kullanlmamas okuyucunun, btn varlk larn Gerek doasnn bir ve ayn olduunu unutma masn salamak amaldr. 7-lml dnyann alt durumu cennette doum, Asuras (Titan a benzeyen bir varlk ya da dnyaya d m melek) biiminde doum, insan olarak, hayvan olarak, Preta (Kt karma tarafndan ynetilen zc fakat geici bir varolu durumundaki hayalet) olarak, veya cehennemlerde doumdur. Bu durumlarn hepsi birbirine benzeyen geici durumlardr. Her birinin s resi farkl olmasna ramen hibiri Budistler iin uy gun deildir, nk en yksek cennet katlarnda otu ranlar bile Samsara arknn dnmesi ile aa katlar dan birine dnme tehlikesi ile kar karyadr. 8-Samsarann eit dnyadan olutuu sylen mektedir; Arzulu dnyalar, cismin arzusuz olduu dnyalar ve cisimsiz dnyalar. 9- Buddhakaya( Buda-Beden) Darmakaya anlamna gelen bir terim. Hepimizin sahip olduu bu bedenin varln ancak aydnlanmadan sonra farkedebiliriz. 10- Alglama her kiinin kendi doasnn bir eylemi dir ve alglanacak objeler olduka bamsz bir ekilde devam eder. 11- Wu jan saf, kirlenmemi, lekelenmemi. Ben
128

daha edebi ve grsel olan lekelenmemii tercih ediyo rum, nk ayna benzetmesi ile ok uyumlu. Bir ayna tm ekilleri yanstr, Fakat genede tertemiz kalr, n k ne yansttna kaytszdr. Ayn ekilde zihinlerimiz de saflatnda lekelerin nfuz edemeyecei bir hal alr. u da eklenmelidir ki, iyi veya kt olsun, Budist bakna gre, leke lekedir. 12- Elmas Beden, Buddhakaya anlamna gelen ba ka bir terim. Bu beden herkesin kendi doasnn birli ini sembolize eder. 13- Bu temel cahilliktir, Samsarann emberinde dnp durmamzn sebebi. Burada sz edilen cahillik kiiyi doasndan soyutlayp, ak-nefret, iyi-kt, var lk-yokluk gibi zt ikiliklere sevkeden doutan gelen bir cahilliktir. Aydnlanma bu cahilliin yok olmas de mektir. 14- Bkz not 10. 15- imizdeki kavrayan bilincimizin en yksek ks m; hereyi bilen ve hereyin farknda olan fakat iyi-k t ayrm yapmayan bilincimizin en yksek blm. 16- Madde (ti) ve grev (yung) kelimeleri Zen i anlama hususunda ok nemlidir. Madde ou zaman bir lambaya benzetilir, grev de lambann na ben zetilebilir. Lamba k olmadan anlamn kaybeder, k da lamba olmadan var olamaz. Madde, elle tutul mayan ve tanmlanamayan gerektir, herkesin hakiki doasdr. 'Grev', bu doann her trl enerjiyi ret mek iin var olan sonsuz kapasitesini belirtir. 17- Hareketten tam olarak ekinme, tatan ya da tahtadan bloklar gibi hareketsiz kalmak anlamna gel mez. Hareketten ekinme, ak, nefret gibi saf olmayan zt motifler tarafndan ynetilen hareketlerden ekin me anlamndadr; o andaki ihtiyalarmza cevap ola cak hareketler devam etmelidir. Buradaki hareketten ekinme Taoculuktaki 'wu wei ye yakndr. Acknca yemeliyiz fakat yerken oburluk, mklpesentlik vb.
129

gstermemeliyiz. Benzer bir ekilde gnmzde ou insan- zellikle bir aile sahibi olan- almak zorunda dr; fakat her i kendi namna yaplmal, getirecei kar veya zarar dnlerek deil ve iin belli baz noktala rndan tat alp, dier ksmlarndan kaarak deil. 18- ting metnin kimi yerlerinde samadhi olarak evrilmi olabilir, ancak 'chieh ting hui ls genelde ' disiplin, konsantrasyon ve bilgelik ' olarak evirilir. 19- Saflk ahlki saflktan te bir anlamda. Btn ballklardan ve ayrmlardan kurtulma anlamndadr. Safl ktye olduu kadar iyiye olan ballklar da bozar. 20- Anlar ve hayaller kesildii zaman gemi ve ge lecek de varolamaz. imdiki zaman her ikisinden de daha kat bir ekilde var olmay srdrr, fakat gemi ve gelecek zamanla ilikili olarak dnlmediinden o artk imdiki zaman olarak adlandrlamaz. Aydn lanm kiinin zihni zamansal ilikilerden bamszdr. 21- Kelime anlam' Yaratlmamn sabrl dayank ll nn gereklemesi, (anut pattika dharma ksanti) Bu Sanskrit Mahayana Tabirinin anlam; doumun ve lmn tesindeki arbal Gereklik iinde dinlenir ken edinilen sabrl dayankllktr. Prajnaparamita Sastras bunu yle tanmlar: Grecelikten zgr ve ya ratma ve yoketmeden bamsz Bhutatathatada boyun emez bir inanla nefsine hakim olarak ikamet etmek. 22-Dharmakaya Budalarn Mutlaktan ayrt edile meyen zelliklerine verilen addr. O yzden gerekte bee blnemezler. Buradaki 5 ayr isim, aslnda bir Dharmakaya nn be farkl grevde ya da be farkl ba k asndan grnlerine verilen isimlerdir. 23-Dharma- Doas, Sanskritedeki Dharmatann karl. Hereyin iinde yatan doay kasten kullanl m ve e anlaml olmasa da anlamca Bhutatathataya yakn. Bu hayati nem tayan Mahayana kavram Hi nayana Budizminde nadir olarak bilinir.
130

24- Dharmakaya saf ve basit olan; deiik bak a larndan grlmeyen. 25- Lotus Sutra da ad geen bebin kibirli budist keie gnderme yaplm. Hinavana Budistlerinin he defledikleri grece Nirvana ya ulamlardr, ve Buda nn vaazn dinlemeyi reddedip ekilmilerdir. 26- 'Devakanya' ya da apsara: gzel bir sesle dl lendirilmi bir eit kk tanra. 27- Samyak-Sambodhi aydnlanma yolunda ellibi rinci aamaya verilen ad. 28-Olanst Aydnlanma aydnlanmann ellikinci aamas. 29-Temel cahilliin dourduu zehir; yanl ar zular, fke ya da tutku, ve bireyin kendi hakiki doas n bilmemesi. Bu zehirlerden btn dncelerimiz ve bizi Samsarann yeniden doum emberine balayan hareketler doar. 30- Dnyadan elini eteini eken ve snaklarn bolukta arayan Budistler Chan ( Zen ) , Vajrayana ve dier baz okullarn takipilerinin peine dtkleri kadar yksek ve yce olmayan bir hali amalarlar dnyadan uzaklamay gerektirmeksizin, dnyay ve baka hereyi Nirvana olarak kabul etme durumu. Bu, devaml deien formlarn akkanlnn berrak bir te fekkrn, beraberinde bunlarn hibirinin gerek ol mad (alglanacak hibirey) bilgisini ve bunlarn le kelenme kapasitelerine tesir edilemez bir bilin duru munu gerektirir. 31- Tahtaya veya taa benzeyen zihinlerle deil, fa kat ununla bunun arasnda bir ayrm yapmayan, ko nulardan, kavramlardan, yarglardan, muhakemeler den, sevilenlerden, sevilmeyenlerden ve tm dierlerin den zgrlemi zihinler . 32- Burada sorunun kalbine ok yaknz. Nirvana ve Samsara birdir dediimizde, hereyin gerek veya ay rlmam eklini ve geici, ayrlm eklini ikisi arasn
131

da bir ayrm yapmadan alglamay kastediyoruz. Bo lua tutunup gndelik hayata boverenler de en az nes nelere nesne gzyle bakp temeldeki birliktelii algla mayanlar kadar hataldrlar. Biz yeni balayanlar, nes neleri ancak nesne olarak alglayanlar, mmkn oldu unca temeldeki birlik fikrine taklmal, ve bylelikle kendimizi daha sonra gelecek olan sezgisel anlaya hazrlamalyz. Deniz dalgalarnn hareketi ve yer de itiren kompozisyonu zerine dnmek yararl bir simgesel yaklamdr; nk dalgalar ve deniz madde olarak ayndr; ancak verili bir zamanda ele aldmz dalga bireysel kimliini o an dnda koruyamaz nk onu kapsayan su hibir an bir dier ann tamamen ay ns deildir; o yzden uzaktan bize ulaana kadar sa hip olduu her damla ilk grdmz andaki damlala rndan tamamen farkl olacaktr. te yandan, deniz su yu deniz suyudur ve de dalga da tamamen ondan iba rettir. Her dalga boluktur- srf dzensiz ekilde dei en ve okyanusun iindeki dier tm dalgalarla ayn maddeden olan bir grntr; ancak bir tekneyi ala bora edebilir ve bu yzden de sradan insanlarn bak as ile iddetle gerektir. Bu anlamda geici bir birey sellik sahibidir ve temeldeki boluu korumasna ra men boluk deildir. 33- Chao ince metinde hem yanstma hem de par lama olarak kullanlmtr. 34-Maitreya, Buda olmas beklenen ve bizimkini hemen takip eden bir an varlklarna vaazedecek Bodhisattvalara verilen addr. 35-Yok etme retisine, o ki yok edilen eyin nce ki doumuna veya yaradlna tekabl eder, tm Bu dist okullar tarafndan kar klr. Denizdeki dalgalar denizden kendilerine hibirey eklemeksizin, veya ek

siltmeksizin ykselir ve alalrlar. ekiller gelip gidebi lir, fakat gerekliin hayret verici maddesi ne ilave edi lebilir ne de azaltlr; hibirey yaratlmaz veya do maz; hibirey yok olmaz. 36- Cehalet ve ondan kaynaklanan herey tketile bilir, fakat bilgeliin nda grlebilen bilgi ve ger ekler tkenmezdir. 37- Shhatsiz fenomen, bir arta bal oluur bu yzden geicidir. Shhatli fenomen ise kendiliinden oluur ve kalcdr. 38- Szdran bir zihin kapsayamad gerei srek li olarak kaybeder, bu ise yanlm bir zihnin Samsa rann emberine takl kalmasdr. Szdrma, ayn za manda tama olarak ta kullanlabilir- zihnin baml lklar sebebi ile oluturduu tepkiler. 39- bkz. 19.not 40- Mahayanaclar Buda tabirini Mutlakla neredey se e anlaml kullanmlardr, ve Byk nci de bu an lam ile kullanmaktadr; fakat burada kelime daha yay gn olan Aydnlanm Biri ve Aydnlanmadan sonra du yarl varlklara vaazeden kimse anlamyla geiyor. 41- retme, Dharma y yaztlara uygun bir ekil de vaaz etmektir. letme, yaztlardan bamsz olarak, kiinin dorudan deneyimleri ile kefettii sezgisel ger ekleri iletmesidir. Baz durumlarda iletme sessiz ola bilir; Budann bir iei alp rencilerine gstermesi, buna karlk Kasyapann (ilk geleneksel Zen Piri), g lmseyerek gerei anladn gstermesi gibi. 42- Yu wei' ve wu wei' kelimeleri ilk olarak Taocu bilgeler tarafndan kullanlmtr ve tercme edilmesi ok gtr. Hareket ve hareketsizlik ( hesaplanm ha reketin olmamas anlamnda ) tam anlamlarnn sade ce bir halini ifade eden kelimelerdir. Bu sebepten bu

kelimeler geni anlamlarnda kullanlrlar , rnein 'dnyevi ' ve akn ' ; geici fenomenler dnyasyla il gili olan ' ve 'sonsuz gereklikle ilgili olan 43- Bir Buda Aydnlanma srasnda Nirvanaya ula r, Parinirvana'ya ise Aydnlanma ncesinde fiziksel bedenini terk ettii zaman. Tm metnin anlam udur: Buda araynn bandan hayatnn sonuna kadar ol gular dnyasn hi reddetmemi, ve Nirvanaya ula masn edinilmi birey olarak grmemitir; nk Nirvana ve Samsara her zaman baki olan ayn gerein iki yz olduklar iin, reddedecek ve edinilecek birey yoktur- Aydnlanma zihnin bir deneyimidir, ve gsterir ki en bandan beri bizde olduunu ifa eder. 44- Baz Budistler fiili cehennemlerin varlna ina nrlar - ki bunlar byk lde gnahkar karmalar olan kiilerin bu karmalarnn stesinden gelinceye ka dar ac ekecekleri durumlardr fakat buralar asla EBED ikence yerleri olarak grlmemelidir! Dierle riyse cehennem kelimesine bu dnyada ya da herhan gi birinde kt karmann sonucu olarak ekilen tm aclara tekabl eden bir istiare olarak bakarlar. 45- Bu sorular ve cevaplar dizisi iki belirleyici eli kiyi iinde barndrr -cehennem vardr ve cehennem yoktur; Buda- Doas girmez ve yine de girer. Byk n ci gibi Ch'an (Zen) Ustalar bu trden elikileri pozitif ve negatif, her ikisini de kapsayan sonular tanmla mak iin kullanmlardr. Zihinlerini lekeden arndr m olanlar, artk karmalaryla snrlandrlamazlar, bu nunla beraber olgular dnyasn ap zevk ve ac gibi ztlklarn artk anlamlarn yitirdikleri bir noktaya ula rlar. Dahas, artk fani bir bireysellie sahip deildir ler (o ki sadece kendisi acy muktedir klar ) . Buda Doas cehenneme girmez, bunun iin de sonsuz olan sonlunun iine smaz; dier bir yandan, cehenneme giren herkes hepsinde ortak olarak bulunan Buda - Do asn paylar ; bu sebeple Buda - Doas bu anlamda
134

cehenneme girer. (Hatrlanmaldr ki hereve ramen bunun gibi Zen elikilerini mantksal olarak aklama giriimleri bizi hakikate doru GEREKTEN ilerlet mez; bunlarn derin, isel anlamlar sadece aydnlanma elde edildiinde bizce idrak edilir olacaktr.) 46- Tercme edilmi kelimeler olan oluum ve yok edi', 'cheng huai , Sanskrite kelimeler olan 'vivarta ve samvarta'ya karlk gelir. Mahayanada bir varolu dngs drt aamada anlalr-oluum (vivarta), va rolu (vivarta-siddha), yokedi (samvarta) ve boluk (samvarta-siddha). 47- Bedensel alg organlarmzla balantl olan be tr bilin, akl (manovijnana), kendi ve dieri bala mnda dnceye yol aan ayrmsayan bilin (klita manovijnana), ve dier trden bilinlerin tohumlarnn ve mikroplarnn kayna olan depo bilincidir (alaya vijnana). 48- Metnin baz paragraflarnda drt tr Buda Bilgelii sralanp anlatlmtr. Anlamlarnn tam ve net ifadeleri iin Lama Govinda nn Tibet Mistisizmi nin Temelleri ne baknz ( Rider and Co. Yaym). 49- Giri blmnde de anlatld gibi Trikaya , Budann e katlanm bedenine tekabl eder ( ve po tansiyel olarak tm canl varlklarn ). Dharmakaya Budann mutlak olanla bir olduu suretidir ; Sambho gakaya yani dl Bedeni, Budann ayr ayr kiilikle re brnm olarak grld ( ryadaki bir figr gi bi ) somut olmamakla beraber ruhani bir haldir; Nir manakaya - Dnm Bedeni, yani Budann dierleri nin kurtuluunu salamak iin kulland beden, dier canl varlklarnki kadar somuttur. Doal olarak, bir beden ve dieri arasndaki farklar grecedir. 50- Tefekkr edilen nesneyi doru alglama, samad hinin birok yorumundan sadece biridir. 51-'Esasnda geici olan ', evirisi olduka zor bir terim olan ' wu chu pen demektir. Nesneler, kendile
135

rine zg doalar olmamasndan dolay geicidirler; fani grnmlerini uygun nedenlere bal olarak kaza nrlar ve bu nedenler yok olduunda da yok olurlar. Bu nedenle, Trikaya kavram dahil hereyin kk s reksizliktedir .Trikayann gerek maddesi ve doas sreklilie aittir ki burada ve bedenler kavramla rnn geerlilii yoktur. 52- Gerek Buda- Bedeniyse, tabii ki aslnda ne bir bedendir ne de ikiye veya e blnebilir. O Gereklik tir, Biimsizdir, Koulsuzdur, Dharmakaya dier iki kayayla beraber iine emilmitir. 53- Aslnda biz gerek Buddhakayadan hibir za man ayr kalmadk, fakat yanlsamalar gzlerimizi bylesine kr ederken bunun bilincinde olamyoruz. 54- Burada Buda kelimesi, Buddhakaya - mutlak olanla eanlaml kullanlmtr. 55- Baknz not 52. 56- Be skandhalar , ego gibi gzken onun bileen leridir. Sanskrite isimleri rupa, vedana, sanjna, sams kara ve vijnanadr. Biim, bizim bilin alanmza gi ren, zihni veya maddi, herhangi bir biimdir. Duyu de mek 'kendi iimize aldmz bu biimlerin annda farkndal demektir. Bunu eylerin deiken doala rn alglama durumu takip eder ve bu da bizim biim leri iyi veya kt, honut edici veya honutsuzluk veri ci olarak deerlendirmelerimize dayanan drtleri (irade) dourur. Bilin, bu trden ve kiisel zihin ha reketlerinin toplamna verilen isimdir. 57- Tutkular krkleyen bu etkiler - kazan ve ka yp, iftira ve yceltme, vg ve alay, hzn ve needir. 58- Arkadam, rahmetli Pun In -datn, tavsiyesine uyarak toplu baskda bir hata olarak gzken ling shou - chung sheng i ling - na shou - sheng olarak de itiriyorum. Her durumda zaten anlam metinden de anlalyor. 59- Not 7' ye baknz.
136

60- Yedi gnahn sralamas farkl Mahayana me tinlerinde deiiktir. Buna ramen, her zaman beden den , dilden drt ve zihinden tane vardr. Farkl lklar daha ok dil kategorisinde meydana gelir. 61- On erdem yoluna bu negatif yaklam iaret eder ki; yolun daha yksek aamalarna eriildiinde erdeme pozitif bir eymi gibi sarlmak, gnaha sarl mak kadar byk bir engeldir. 62- Bu 7 numaral blmn ortasna tekabl eder. 63- Buda, Dharma ve Sanghayla alakal olan d nceler, davran kurallar, sadaka ve yararllklar. Baz retmenler rencilerine bu trden dncelerle sk sk elenmelerini tlerken, nihayetinde bunlarn her tr kavramsal dnceyle beraber atlmalar gerek mektedir. 64- Dnceden yoksun olmak transa girilmi bir boluk anlamna gelmez. inde detaylaryla her olgu nun algland parlak ve ak bir zihin durumudur. Fakat bu durum deerlendirme veya bamllktan uzak olmaldr. 65- Dier bir deile bizler balangtan beri her za man potansiyel Budalar olmuuzdur. 66- Aydnlanm varlkla aydnlanmam varlklar arasndaki fark doann yaratt bir farkllk deildir, sadece herkesin ortak doasn anlamadaki baars veya baarszldr. 67- Mahayanaya gre, Nirvana ve Samsara (bizim klesann bozulmuluuna maruz kaldmz durum) blnemezdir. Bu nedenle Nirvanaya girmek iin Samsaray brakmak gibi bir ey olamaz. 68- Aslan, korkusuzluuyla, Budann sembol ola rak ska kullanlmtr. 69- Bu blm modem fizikilerin, madde yalnzca enerjiden oluur ve bu enerji grnrlk kazand bir ok biime ramen temelde birdir buluunu hatrlatr. 70- Evrenselliin samadhisi, daha birebir eviri ya
137

pldnda, bir hareketin samadhisi olarak evrilmekte dir. Bu bir harekette bedenin, dilin, zihnin gleri bir araya gelmitir. Bu nedenle genel dnce, hareketi bir ynde tutmaktr. Btn Budalar'n doasnn aynl nn farkna varlmasn icap ettiren bir samadhidir. 71- Alglama durmaz, fakat artk alglayan veya al glanan veya alglama arasnda bir blnme yoktur. 72- Dnyevi standartlarmzla bir Buda nadir rastla nan bir figrdr. Bir ok Budistin inanna gre yak lak ikibin be yz yldr dnya hi bir Buda grme mitir. Her naslsa ayn zamanda sonsuz saydaki dn ya sistemlerine ve yzyllarn sonsuzluuna inanrlar. Bundan dolay ok uzun zamanda sadece tek bir Buda meydana ksa bile saylar yine de toz kmesinin par acklar kadar sayszdr. 73- "Dier Budalar terimi, eer kendimizi gerekte olduumuz gibi grebilseydik o zaman bizim de birer Buda olduumuzu bileceimizi hatrlatr. 74- Bodhikaya, Buddhakaya ve Dharmakaya, bu e anlaml kelimelerden herhangi birisi verilen ierie uy gunluuna gre kullanlabilir. Bodhikaya birebir ola rak Aydnlanmann Bedeni anlamna gelmektedir. 75- Kaliyug bulunduumuz aa verilen isimdir ya ni Dharma anlayna gre bir dn adr. 76- Rahula, Sakyamum Buda'nn olu, belli bir gru ba hitap eden, ezoterik Budizmin yaratcs olarak da bilinir. 77- 'Nihai' burada ve metnin daha sonrasnda 'mut lak' anlamnda kullanlmtr- Byk ncinin ztt olan 'greceyi ima etmesi ve ikiliki dnceye sebep olaca korkusuyla temkinli olarak kulland bir tabirdir. 78- Burada boluun hilik demek olmad konu sunda bir hatrlatma var, kendi-zelliklerinden mah rum muhteem bir madde ama yine de her ekle gire bilme yeteneine sahip. 79- Elmas ve Lotus Sutralarnda bahsedilen ey,
138

Budalarn rencilerinin gelecekteki Budala ulama larn tahmin ettikleridir. rnein, Buda Dipamkara, Sakvamuninin Budala geiini tahmin etmitir. 80- Elmas Sutrasndan alnan temel bir Zen zelli ine atl: Tathagatann Aydnlanmadan hibirey elde etmemesi ve vaaz edebilecek hibir Dharmasnn ol mamas. Bu demektir ki, Aydnlanma, durumumuzu deitireceine hep ne olduumuzu bize gsterir; ve Dharmann isel gereklii kelimelerle ifade edilemez. Bunun iin Tathagata aydnlanmam kimseler iin g rece gereklerden faydalanyor. 81-Chien Chou, imdiki adyla Chien Ou, Fukien eyaletindedir. 82-Git ve dinlen, Git ve zihnini dinlendir anlam na gelen bir Zen deyimidir. ince yazlm kendine git fikrine de yakndr. Demek ki sz dorudan zihne ia ret ediyor. 83-Ay aydnlanmay, gl suyu ise kendi doamz simgeliyor. u denmek isteniyor: Aydnlanma nasl ya kalanr? 84-Gle bakan insanlarn zihinlerine dorudan bir iaret daha. 85-Bir keiin ben deme ekli. 86-Bkz. 80. 87-Burada, ok sk olduu gibi, Tathagata ikili anla m ile karmzda, ya da bir anlam ve bunun iki yoru muyla- ikisi de ayn yere vard iin: (l)Gautama Sak yamuni Buda Byleliin bedenlenmi hali olarak. (2) Bylelik veya Mutlan kendisi. 88-ou dinin taraftarlar arasnda bulunan, arala rnda hite azmsanamayacak kadar Mahayanacnn da bulunduu genel bir kamutanrsal inan vardr'Herey birdir. Byk nci bunun sadece rafine bir ha linin doruluunu anlatmaya almaktadr. Birok defalar duyarl varlklar ve duyarsz maddeler arasnda ayrm yapmtr. Ona ve ou Zen takipisine gre, tek
139

gereklik Zihindir; duyarl varlklarn tm bu Zihin den paylarna deni almlardr, ancak ekilli herey Zihnin yaratt bir yanlsamadr (tabii, duyarl varlk larn ekilleri de dahil). Yanlsama olan eyler, bitkiler ve kayalar gibi, Buda doasn ve sadece Zihne ait olan kendi doasn paylaamaz, bu yzden duyarl varlkla rn gerek kendileri Zihinle zdetir. 89-Usta dorudan Zihine iaret ediyor, zihin herke si barna basan ve her yerde her zaman hazr olandr. 90-Fa Ming yanllkla Siddam (Sanskrit alfabesin den) kelimesinin ince karln kullanyor, bu ise tm arzular gerek olmu anlamnda Sakyamuniye verilen addr. 91- Budist retinin blm vardr-(l) Budann kendisine atfedilen szler, dnceler; (2) Tapnak (Sangha) kanunlar; (3) bakalar tarafndan derlenmi yorumlar, felsefi ve metafizik almalar. 92- Bu soru Byk nciyi yakalamak iin sorulmu tur, nk onbin Budistten birinin bile bilip, nemse meyecei bir sorudur. Amitabha Buda, Sonsuz efkat ve Snrsz In cisimlemi hali olarak grlr; nadi ren tarihi bir kiilik olarak anlr. Byk ncinin ann da cevab ok fazla renmi olduunun kantdr. Zen Ustalar, Batda kimilerinin dnmeyi tercih ettikleri gibi balangta kitaplardan vazgemezler. Kitaplar, ancak yeterli bir n bilgi edinildikten sonra yazlarn dorudan deneyimlerle almas iin terkedilir. Fa Mingin bu beklenmedik renme gsterisinden etki lenmi olmas artc deildir. 93- zehir: yanl arzu, fke ve cehalet. Toplanan hkm ise: (1) nceki be, sekiz ve on hkmlk di ziler; bunlar tm Budist okullarnda ortaktr. (2) ef kat iin elden gelen tm iler. (3) hisli varlklarn z grlne kavumalar iin elden gelen tm iler. (2 ve 3) (l)deki 10 hkmn uzants gibi grlebilir. rne in, ldrmemekle efkat gstermi oluyoruz, ve kur
140

tulua doru eimlenmi bir yaama karmam olu yoruz. 94- Kuzey Zen Okulu, Zen Okulunun kurulmasn dan birka yzyl sonra inde ld ve Aamal Aydn lanmaya inanyorlard. Gney Zen Okulu ise, bir baka adyla Hui Neng Okulu veya Gney Okulu, Aydnlan mann birdenbireliini vurguluyordu ve Byk n cinin retisinin merkezi tezini oluturuyordu. 95- Aydnlanm bir kii yediinde veya uyuduun da, dnyallar dier insanlarn yapt gibi ayrm yap maz, hatta hi yapmaz. 96-Bu onsekizinci Hini Piri Gayasatann Zihin Dharmasn Ondokuzuncu Pir Kumarataya iletirken syledii gathaya bir gnderme yapmaktadr:
'Zihnin topranda kendiliinden varolan tohum Uygun ortamlarda filizlenir Uygun sebep ve filiz hibir ortak engel tanmaz nk retilmi olan retilebilir deildir

Drdnc in Piri Tao Hsinin, beinci Pir Hung Jene Zihin Dharmasn iletirken syledii gathada da yazldr.
Byme tohumda gizlidir Topraa gmldnde filizlenir Bu byk sebep doayla birleir Byme zamannda- ancak hibirey bymez

Asvaghoa, en gze arpan nancn Uyan olan birok nemli Mahavana almalarnn yazardr. 98- Dharmakayann insanlarn ihtiyalar dorultu sunda grnr olmas, Buda'nn kurtulu almalar n sergilemek iin frsat beklemesi gerektiini belirtir. Duyarl varlklar, ncelikle kendilerini kar kyya kartabilecek olan Dharmay almal, tm erdemli ha reketleri sergilemeli ve hepsinden nemlisi kendilerini greceliklerden syrmaldrlar. Elmas Sutrasnn ia ret ettii gibi, sadece Dharma almalar ile kurtuluu
Sastras

97-

141

mmkn klan kkler oluur. Buda ve Bodhisattvalar nedensellik alemindeki insanlar, onlarn gayretkelik leri, onlarn abalar olmakszn onlar koparp eke cek tanrlar deildirler. Sakyamuni Buda Hindistan dolatnda, yeeni Devadatta gibi retisine inanma yanlar kurtaramam tr. Baz Batl aratrmaclar Bu dizmi inan iermeyen birdin olarak methederler; her hangi bir Asyal, Budist, Zen, Mahayana veya Therava dac onlarla ayn gr paylamazd. nan temel bir zelliktir, fakat kr inan olmad srece. nk Dharmann yarar her seviyede test edilebilir. 99- kinci kitabn 14. blmnde grlecei gibi, Aydnlanm bir kimsenin bambulardan ve ieklerden Dharmakaya ve Prajna olarak bahsetmesinin belli bir mant vardr, eer uygunsa bahseder; fakat aydnlan mam bir kimsenin etrafta dolap Herey Dharmaka yadr, hibirey Prajnadan baka bir ey deildir de mesi anlamszdr. Gsteri ile gsteriyi yapan ancak belli llerde ayn kefeye koyabiliriz. Gne ve gne nlar, rnein, tam anlamyla e deildir, fakat kes kin bir ayrm yapmak iin zorlanrz. 100- Bu, sutralarn ezbere bilen fakat egzersiz ve eitimini ihmal edenler iindir. 101- Zihin Budadr, fakat biz hibireye tutunma malyz, nk doruya tutunmak tam zttn reddetme ikiliini ierir. Kendi doalarn sessizce tanyanlar u ya da bu olma gibi kavramlar barndrmazlar. ey tan, yanlan insanlar snflandrmasnn en kuvvetli ta biri olarak, belkide geree bu kadar yaknlap da son anda yoldan kanlarn sadece aptal veya cahil olanlar dan daha kt olduunu ima eder. 102- Haricilere kaytsz kalan ve onlar aramayan anlamnda bir Zen deyii. 103- Buda, Dharma ve Sangha genel olarak Buda, reti ve Kei rgt anlamna gelir; bazlarna gre Mutlak, Evrensel Kanun, Boddhisattvalarn ve Ara
142

hantlarn rgt demektir; takat Byk nci gibi usta lara Bir Gerein As anlamna gelir. Tesadfen, Vajravanistler (Lamaist) Mcevheri Guru, Deva ve Dakini olarak alrlar- ve bu tabirlerin ezoterik anlam Buda Guru, Buda Akn Gereklik, ve Buda imizdeki Gereklik olarak gemektedir. Bu Zen tanmna yakn dr, ve bu hi artc deildir. ki okul birbirinden ol duka farkl gzkselerde, zde zellikle yakndrlar. 104- Bu, Hua Yen Okulunun ana sutrasdr. 105-Burada bu kadar uzun dikilmene sebep olann iine bak; git ve zihnine ok dikkatli bak anlamnda bir Zen deyii. 106- Zihnim sizin zihinlerinizle yzyze oturma mza neden oldu anlamnda bir Zen deyii. nsan ne rede olursa olsun zihnin varln ifa etmek iin syle nir. Bu Byk ncinin zihne dorudan iaret ettii bir baka rnektir. 107- 'Sadece git, ve zihnini sakinletirip dinginle tir. 108- 'Kendinden niin phe edesin? 109- Bu Lotus Sutrasna bir atftr. Orada bebin bhikunun Tam Nirvanaya erdiklerini dnerek Bu dann szlerini dinlemeden ekilmelerinden bahsedi lir. 110- Edebi olarak: '...Prajna'nn Kaplar, sadaka vermenin tekerlekli durumunun boluunu ima eder. 111- Tek Tat Buda Tatdr, sravakalarn, pratye ka-budalarn ve Bodhisattvalarn tatna kyasla. 112- Mekana dair tm bamllklarmdan syrl dm, zihnim hibiryerde ikamet etmiyor- o zaman in sanlar nerede toplayabilirim? 113- Zihin konuma iermez, nasl insanlar bireyi yapmaya itebilir? Bu ve bundan sonraki cmlede bu yal kei yzeyde ben derinde de zihin anlamna gelir.
143

114- Eer kendini anlasayd, blnmemi btn n zne ve nesne olarak blecekti. Usta misafirine retmek iin ok aba sarf etti, fakat misafir kelimelerin altndaki derin anlamlar anlamaktan acizdi. 115-Zihne dorudan bir iaret, diyalog zarfnca ko numann grevinden de alglanabilir. 116- Kuru, dllenmemi bir bilgelik seviyesi (Budadorular tarafndan dllenmemi), bir baka adyla dnyevi bilgelik, Tatta da varolan on basaman il kidir. 117- Dnyay kt olarak damgalayan ve zihnin boluuna benzer bir duruma yolaan bir meditasyon tr oluturmaya alan baz Hinavanaclar vardr. 118- Sambhogakava, Giri blmnde ksaca bah sedilen Trikaya veya l Bedenin bir tanesidir. 119- Kyaslanamaz, tahayyl edilemez ve blne mez Mutlak Dharmakayay aa vurmak iin Usta, yapmal ve 'yapmamal', doru ve yanl da varolan ikilii yoketmitir. 120- Soruyu soran kendi kafasn kartrd ve in san, tekne ve kabuklu deniz hayvan arasnda bir ayrm yapt iin sulanmaldr, nk hepsi onun ayrm ya pan zihninin yaratlardr ve Mutlak Bylelik ierisinde gerek bir varolu sahibi olamazlar. Bu zihne doru dan gndermeler metin boyunca vardr, ve sadece me tin dnda anlalamazlar. 121- Zen Ustalar, rencilerini eitirken, dnyevi duygular, tutkular ve evreleyenlerle karm zihinle rine dorudan iaret ederler. Bunu; konuma, sessizlik, jest, yz ifadeleri ve benzerlerini yerine gre kullana rak yapmlardr. 122- Vimalakirti Nirdesa Sutrasndan bir alnt. Vi malakirli bu szleri Manjusriye sylemitir. Sreksiz lik burada ikamet etmeme anlamndadr. Bkz. 47. 123- Budann rencileri Hinayana retisini yap maya balamlar ve grece Nirvanada bir ikamet ye

rinde takl kalmlardr. Sonra, Mahayana'ya getik ten sonra, eylerin boluu kavramndan ok rahatsz olmulardr. Bu yzden, ilerledike yeni deneyimler kazanmadlar, ve geriye baktklarnda grdler ki eski ikamet yerlerini de kaybetmiler. Bolukla karlan ca, korku hissettiler. 124- Zihninle eriemediin ey kelimelerinin gerek kaynadr. Bu, bir insann zihninin, kelimelerinin ulaa mad, ifade edilemez alana uzanabileceini ima eder. 125- Tohum doas, esas doadan filizlenip by yen doa anlamna gelir. 126- Dharani iyi ve kt tutkular ve etkiler zerinde mutlak kontrol demektir. 127- kamet etmeyen Nirvana, Nirvanann drt e idinin veya basamann drdncsdr. Buda son Nirvana ierisinde ikamet etmez, nk hala Samsara iinde olanlara kar hissettii efkat onlar dnt rp kurtarmaya ynlendirir. 128- Yuvarlanarak dnen mealenin izdii ate emberi. 129- Tresel amalarla. 130- Usta, Buda- Dharmay kapsayan zihne doru dan bir gnderme yapyor. 131- Ustann zihni kastederek syledii ey ok ak olarak; ne iindedir, ne dndadr, fakat ikisinin ara sndadr. 132- Herkesin zihni esas olarak Budann zihnidir ve kafa kartran ve bamllk yapan eylerden safla p, zihni temizleyince gerekte Budala eriebilir. 133-Buda-doas cehennemin tesindedir ve ac e kemez. Bu Ustann ilk blm 28. ksmda syledikleri ile eliiyor gzkebilir, fakat ayn ksmda syledikle ri ile hemen elitii hatrlanacaktr. Aklama iin Bkz.45. 134-Byk Sutra veya Byk Kitap, Zihin veya Bil geliin dier adlardr.
145

135- Altnc Hint Piri Miccakann, Zihin Dharmas n Yedinci Pir Vasumitraya iletirken syledii gatha yledir:
Ne zihin vardr ne de gerekletirme, Ancak gerekletirilebilen Dharma deildir. Sadece zihin gerek deilmi gibi gzktnde Tm zihinlerin Dharmas hakikaten anlalabilir.

136- Son iki cmlenin anlam: Gerekten sizi ilgi lendirecek hibirey yoktur, nk herey bir yanlsa madan ibarettir. Zihninize iyi bakn, karmamas ge rek ki siz de Zihni gerekletirin ve kendi doanz, kendi znz alglayn.'

146

METNDE ZORLUK IKARAN KM NCE TERMLER

HSIN, zihin, kalp. Bu terim metinde devaml gei yor, bazen onun zihni, 'senin zihnin vb; ve ayn za manda ZHN anlamnda, ki GEREK ve MUTLAK ile e anlaml. Ayn zamanda zihnin ne ie yaradn da anlatmak iin kullanlyor; 'dnmek, anlamak, far ketmek, farknda olmak' gibi. Bu yzden Zihin, birinin zihni, akli ilemler, dnce, vb. veya en basit ince anlam olabilir, ki bu Yrek demektir. stne stlk zihin anlamna gelse bile, bu Batllarn yrek dedii zaman kastettii eyi de kapsar. Anlamlar yakn olan veya ima edilen bilinalt, eik alt zihin ve ruh gibi an lamlar da vardr. Hsn, hatta bunlarn birka anlam na ayn anda gelebilir. Metnin incesinde kimi zaman eksik olan iyelik ekleri ou zaman 'zihinlerimiz veya sadece ZHN anlamna gelir. FA, Dharma veya dharma. Dharma, Mutlak, Evre nin Kanunlar, Budac reti, Doru nan ve Doru Hareket ve benzerlerine e anlaml olarak kullanlabi lir. Kk harf D ile dharma herhangi veya tm olgu lar kasteder- nesneler, fikirler, kuvvetler, nesnelerin paralar, tek bir dnce parlamasnn olumasna ye tecek kadar ok kk bir zaman dilimi ve Theravada c Budistlerin nesneleri meydana getirdiini iddia et tikleri atoma benzer paracklar ve byle sonsuza ka dar devam eder- Byk nci Fay yukarda sz geen kimi anlamlarnda kullanr, fakat bazen de bir yntem veya atlanabilecek bir nek havasnda kullanr. Genel
147

de, bu kitap boyunca, Budann retisinin Evrensel Kanunu anlamna gelen yerlerde byk harf D, nesne anlamna gelen yerlerde ise kk harf D kullandm. Gerekli olduu mddete parantez arasnda anlamn da ekledim. TAO, yol, patika. Bu kitapta bir Taocunun konutu u yerler haricinde, Taocu anlamyla, yani, evreni kap sayan ve onu yneten Kuvvet veya Ruh anlamnda pek kullanlmamtr; ancak soyutlama ile Budalarn Yolu, Aydnlanma Yolu, Zen Yolu vb. anlamna gelecek ekil de kullanlmtr. Daha somut olarak yntem, yol veya patika anlamnda da kullanlmtr. WU, aydnlanma, uyan. Byk nci bu kelimeyi Aydnlanma, Iklanma ve benzeri anlamlarda kullanr bu yzden Japonca Satori ile e anlamldr; fakat Ay dnlanma iin baka kelimeler de kullanyor olmas, Bodhi ve Anuttara-samyak sambodhi gibi ve bunlarn ince sylenileri gibi, bende ncl Aydnlanmann-ki bu kitabn gerek amacdr- Mkemmel Aydnlanma ile ayn tr olmasna ramen derecelerinde ve devam llnda farkllklar gsterdii fikrini uyandryor. Ge nel Japon Satorisi de Mkemmel Aydnlanmadan daha dk dereceli bir eydir. Baz yerlerde, Byk nci bu kelimeyi daha az abartl bir biimde kullanyor, mese la uyanmak, birdenbire farkna varmak gibi. Esas anla mnda kullanldnda Wuyu Aydnlanma, Iklanma, Uyan eklinde evirdim ve Bodhi gibi Hinte olduu halde ayn anlama gelen kelimeleri kullandm. CHIEH TO kurtulu. Byk nci bu terimi Aydn lanmann e anlamls olarak kullanyor veya Aydnlan mann doal sonularn vurgulamak iin kullanyor; aniden meydana gelir, tpk suyun snrken birdenbire kaynamas gibi.
148

CHAN CHAN-NA dhyana veya meditasyon, yani okluku ve ikiliki yanl dnmekten kanma. TING , SANWEI SAMOTI samadhi, hakiki doa mz olan yaratlmam Zihin zerine dnmek. Ancak tng eitimin aamasnn ikinci ksmm tarif ediyor sa- disiplin, konsantrasyon ve bilgelik- o zaman tng dhyana yani meditasyon olarak evirdim. CHAN TING dhyana ve samadhi KUNG sunya, sunyata, boluk, bo, maddi olma yan, maddi olmama durumu, soyutluk. Bu Mahayana Budizminin temellerinden biridir ancak tam anlamlar okullara ve mezheplere gre deiir. CHAN okuluna gre, sadece zihin gerektir. Boluktur, vakum veya uzay anlamnda deil, kendi zellikleri olmamas ve bu yzden de ekil, ebat, renk gibi duyularla kefedileme mesindendir. Olgular boluktur nk Zihnin geici yaratlardrlar, bu yzden de kendi iinde tm olas olgular oluturma yeteneine sahiptir. Akli yaratlar olarak, tabiatyla bo ve maddiyatszdrlar. T'I ve YUNG madde ve grev. TI evrensel zihin, madde, ekilsiz, maddi olmayan, alglanamayan. YUNG ise onun grevi, bylelikle her tr olgu duyarl varlklarn ihtiyalarna cevap olacak ekilde yaratlr veya yaratlabilir. Bir kimse YUNG elde ettiinde, zih ninin engellenmemi bir kullanmna sahip olur; here yin tm farkndalyla, hibirey tarafndan kirletil meyen bir zihin. HSING, PEN HSING, TZU HSING hakiki doa, kendi doas, z doa. Hepimizin zde bir doas ol duunu, bunun da boluk (ayrmsanmam maddi ol mama durumu) olduunu retildik. Aydnlandmz
149

da, kendi doamz byle alglarz; baka bir doamz olmadn ve olamayacan alglarz, ancak benim ya da senin anlamnda bizim deildir, nk hepimizin dir. Oradan yola karak, kalan son damla bencillikler de hala kazanlacak, kaybedilecek eyler olduuna ina nan, ve sen ya da 'ona kar benle savaan kimselere kar snrsz bir efkat ve anlaya dnr.

CHIH ve HUI Jnana ve Prajna. Saf bilin ve ayrde dici bilgelik. Hui bazen sadece bilmek ve eyleri sra dan anlamlaryla anlamak anlamna gelir, bazen Praj na, kendi doamz aa vuran, gerek olandaki bolu u (maddi olmama durumunu) ve ayn anda da ekil lerde ki en ufak bir fark bile alglama gc veren, En Yksek Bilgelik anlamna gelir. Byk nci Hinte Praj na kelimesini metinde kullanyor, Mutlan ve Gere in deiik zelliklerini ayrdetmekte kullanyor. SHENG ve FAN FU kutsal ve sradan insanlar. Bu terimler srasyla Aydnlanm ve Aydnlanmam, Bu dalar ve duyarl varlklar olarak ta sylenebilir. Ancak aralarnda hibir fark olmad belirtilmitir, nk hepsi ayn doay paylamaktadrlar; sadece SHENG olanlar kendi doalarnn farkna varmlar, Fan Fu olanlar ise daha varacaklardr.

150

SANSKRT TERMLER SZL Acharya: Eitimli, mrekkep yalam kimse, sayg

terimi
Anuttara-samyak sambodhi: Bkz. samyak sam

bodhi
Asamskrta: (Wu Wei) geici olana dair olmayan Asura: Titana veya dm bir melee benzeyen

bir varlk
Avidya: Birincil cehalet, kendi doamzn cehaleti Bhiku: Budist rahip, edebi olarak dilenci Bhutathata: Evrensel rahim olarak grlen Mutlak Bija-Mantra: Tohum mantras veya tek kelimeden

oluan bir g l Bodhi: Iklanma, tam Aydnlanma Bodhikaya: Aydnlanmann meyvas olarak gr len Mutlan Bedeni Bodhimandala: Aydnlanmaya ulalabilecek yer veya kre Bodhisattva: 1-Gelecein Budas 2- Nirvana'ya he men girmeyi dier varlklara yardm amacyla terkeden kimse 3- Yolun samimi takipisi Buda: 1- Aydnlanmaya ulam bir varlk 2- Budd hakaya ve Mutlan e anlamls Buddhakaya: Mutlak, Budalk olarak grlen du rum Dana: 1- Vakf veya hayr uruna yaplan sadaka ve benzerleri 2- Terketme, brakma Devakanya: kinci dereceli bir dii tanra Dharma: 1- Budann retisi 2- Evrensel Kanun 3Yntem veya yol 4- Herhangi bir ey- fikir, nesne, kav ram Dharma- Dhatu: Mutlak, Dharma alemi Dharmakaya: Budalarn ve Aydnlanm kimsele rin birliini ve blnemezliini gsteren Nihai Gerek lik veya Mutlak, Dharma bedeni
151

Dhyana: Hatal dncelerin giremeyecei derin saflk, temizlik, soyutlama, ince'ye Chan, Japoncaya Zen olarak gemitir. Gatha: Kutsal bir tr drtlk Hinayana: Budizmin iki ana kolundan biri, Gney dou Asya'da yaygndr. Karma: Her hareketin bir ncekine baland ne densellik dngs, uygun nedenlerden oluan sonular zinciri. Klesa: Kirlenme, tutku Ksanti: Kanma, tahamml, sabr. Mahaparinirvana: Nihai Nirvana. (Nirvanaya bu hayatta eriilebilir, lm nihai nirvana takip eder.) Mahayana: Budizmin iki ana kolundan biri, in, Tibet, Japonya gibi kuzey Asya lkelerinde yaygndr. Nirmanakaya: Dnm Bedeni. Buda ve Bodhi sattvalar sradan insanlarn bedenlerine benzer fiziksel zellikler alarak, onlar kurtarmaya alrlar, Nirvana: Aydnlandklar zaman, yanltc egolar nn bilinciyle snrl olmayan bir duruma giren insan larn son hali. Paramita: Kar kyya gemenin bylelikle Nirva naya ermenin bir yolu, bu amata kullanlan alt tane vardr. Prajna: En yksek bilgelik, akn bilgelik. Bu keli me ayn zamanda evrensel madde ile e anlaml kulla nlmtr. Pratyeka-Buda: Aydnlanmaya kendi abalar ile ulam ve Dharmay vaazetmeye dnmemi kimse. Prta: Kt karmas tarafndan bu zc fakat ge ici varolu durumuna sokulmu a, arm bir haya let. Samadhi: Zihnin onu evreleyenlerden tam olarak geri ekilmesi, mkemmel uygulanm bir meditasyo nun meyvesi; zihnimiz veya gerek doamz zerine saf bir tefekkr.
152

Sambodhi: Mkemmel Aydnlanma Sambhogakaya: Aydnlanm varlklarn dnyevi

eylerden kurtuluun dllerinin ladini kardklar beden, dier canllara bir hayali ekil olarak gzkebi lirler. Samsara: Grecelilik, geicilik ve yanlsama alemi; Nirvanann sonsuzluk ve skutuyla kyaslanr. Samskrta: Geici olana dair Samyak sambodhi: Mkemmel Aydnlanma Sastra: Kutsal belge veya bir sutrann yorumu Siddhi: Doast g Sila: Normlar, Budistler tarafndan uygulanan ah lak Skandha: Kiiliin bir ksm, toplam be tane var dr. Sravaka: Duyan- Dharmaya, o vaaz ediliyorken du yup yaklaan kimse Sutra: Budann kendi gerek retisinin bulundu u cilt Tathagata: 1-Buday ifade eden bir terim, 2- Tm Dharmalarn bylelii Trikaya: Budann l bedeni Tripitaka: Budist Yaztlarn tm koleksiyonu Upasaka: Belirli kimi kurallara gre yaayan sra dan bir insan. Vajra: Kelime anlam elmas veya adamantin, nihai, yok edilemez, ve gerek anlamlarnda kullanlr. Vajrayana: Tibet ve Moolistanda yaygn olan bir Mahayana Budizmi okulu, Batda Lamaizm olarak ge er, ve retileri ve uygulamalar genelde yanl anla lr. Vinaya: Budist keiler tarafndan uygulanan disip lin. Virya: evk.

153

Gerek mutluluk i bar ve huzurdan gelir, bu da iyilik tohumlarnn ekilmesiyle, sevgiyle, efkatle ve cehaleti, bencillii, agzll yoketmekle gerekleir.

fke, Oysa En kentinin temeyiz. ki

nefret

ve

kskanlkla efkatle efkat isel

huzura

ulamak

olas

deil. gerek York re isel

sevgiyle, ey ancak

birok ve

sorunu

zebilir Onu New

mutlulua eriebiliriz, gerek silahszlanmaya ulaabiliriz. nemli renkli Onu merhamettir. alamayz. elde vitrinlerinden satn Makinada edebiliriz,

gelimeyle

huzura erimeden dnya barn elde etmek olanakszdr. Tenzin Gyatso Dalai Lama

154

Gnn birinde bir kei Zen Ustas Joshu'ya sormu "Zen nedir? Ltfen ret bana. "Kahvalt ettin mi?" diye sormu Joshu "Evet, Usta demi kei. "yleyse demi Joshu "git anan yka". Zen zel bir ey deildir. Zen sizin dininizdir,benim dinimdir. Japonlarn dinidir. Zen kzlderililerin, slamn dinidir. Bir felsefedir. Bedenimizdir Zen. Bedenimizin duruu, bedenimizin almasdr. Bil gisayarn tularnda gezinen parmaklarmzdr Zen. Bisiklete binerkenki ben'dir. Glmzdr Zen, alaymz, nefretimiz, sevgimiz, yasmzdr. Zen davranmz ve davranmzn gzlemidir. Aydr Zen, aatr, gnein batdr. lkbahar, yaz, gz ve ktr. Zen, iekleri vazoya yerletiren kadndr. Ustann ay iiidir. Zen'i renmek istiyorsanz Asya'da uygulanan geleneksel yollar izle mek zorunda deilsiniz. Yrrken, yemek piirirken, araba ve bil gisayar kullanrken, koarken, dansederken, tenis ya da futbol oynar ken de Zeni uygulayabilirsiniz. te bu kitap ta bunun iin yazld.

155

Olum kei olmak istediini ilk sylediinde b tn bunlarn nasl olduunu dndm ue bu tuhaf karara hayret ettim. Akutagawa romanda, Zen lar. sinin ki yl Amac biraz sonra dl kazanm yazarn yapt ruhsal ban birden alt otobiyografik yandaki eitmek keii temelli olu deil, bu ba anne

olaylar olunu evde

Ryotay

Meditasyonu

tapnaa adan Zen

gtrmesiyle

dinleyebilmesini

salamaktr. istediini

Ryota

olmak

syleyince ok arr. Gerekte Ryota pek keilie uyan bir ocuk deil dir. Dier ocuklar gibi televizyon seyretmeyi, Mc Donalds hamburgerini ve arabalar sevmektedir...

156

te size aydnlanmay gerekletirmi, usuz bucaksz bir isel yaantya, usuz bucaksz bir bilgelie erimi bir ustann, Oshonun, Zen ve Tasavvuf zerine yapt syleilerden derlenmi yetkin bir kitap. Kendi zn grmek/Gnl gzn amak isteyip de Yola km yolcular iin...

157

pdf ve epub olarak indirmek iin; http://www.mediafire.com/?qb68rzn65ywqvnc