Vodic Za Graganite

1
za
VODI^ ZA GRA\ANITE NIZ Ministerstvoto za trud i socijalna politika
Izdava~: Fondacija Institut otvoreno op{testvo Makedonija Za izdava~ot: Vladimir Mil~in Urednik: Nevenka Rosomanova Lektura: ABAKUS Dizajn i podgotovka: Koma lab, Skopje Pe~ati: Vinsent Grafika Tira`: 1250 primeroci
CIP Katalogizacija vo publikacija Nacionalna i univerzitetska biblioteka Sv. Kliment Ohridski, Skopje 354.84/.85 (497.7) (036) VODI^ za gra|anite niz strukturata, nadle`nostite i uslugite na MTSP. Skopje: Fondacija Institut otvoreno op{testvo Makedonija, 2009. 417 str.; 24cm Registar ISBN 978-608-218-002-1 a) Makedonija Ministerstvo za trud i socijalna politika Vodi~i COBISS.MK-ID 78572298
SODR@INA
PRV DEL
1. Organogram na Ministerstvoto........................................................................... 10 2. Nadle`nosti............................................................................................................ 12
nadle`nosti na rakovodnite organi na Ministerstvoto............... 12 nadle`nosti na dràvnite sovetnici............................................. 14 rakovodewe so organizacionite oblici na Ministerstvoto........ 30 dràvni slu`benici i drugi vraboteni vo MTSP.......................... 31 nadle`nosti po sektori i po oddelenija........................................ 31
3. Organi vo sostav na Ministerstvoto i nivni nadle`nosti................... 110

Uprava za pra{awa na borcite i voenite invalidi..................... 111 Dràven inspektorat za trud........................................................... 114
4. Ustanovi od oblasta na trudot i socijalnite raboti............................... 127

Agencija za vrabotuvawe na Republika Makedonija...................... 129 Fond na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe na Makedonija......................................................................................... 145 Agencija za supervizija na kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe............................................... 152 Zavod za socijalni dejnosti............................................................ 168 Dnevni centri................................................................................... 169 Zgriùva~ki semejstva..................................................................... 171 Ustanovi za detska za{tita............................................................. 172 A) Detski gradinki ........................................................................... 173 B) Detski odmorali{ta..................................................................... 175
VTOR DEL
Postapki za obezbeduvawe na uslugite od Ministerstvoto (detska za{tita, trud, socijalna za{tita, borci i invalidi i drugi uslugi)....................................... 176
Detska za{tita.......................................................................................................... 178
1. Obezbeduvawe na pravoto na detski dodatok................................. 178 2. Obezbeduvawe na pravoto na poseben dodatok............................... 182 3. Obezbeduvawe pomo{ za oprema na novoroden~e ......................... 183 4. Zgriùvawe i vospitanie na deca od predu~ili{na vozrast detski gradinki................................................................ 185 5. Odmor i rekreacija na deca detski odmorali{ta...................... 186
Trud ............................................................................................................................... 188

6. Izdavawe odobrenie za osnovawe agencija za posreduvawe pri vrabotuvawe so naplata................................ 188 7. Registracija na asocijacii na sindikati i asocijacii na rabotodavci....................................................................................... 189 8. Registracija na kolektivni dogovori za stopanstvoto i za javniot sektor..................................................... 190 9. Izdavawe licenci za formirawe agencii za privremeni vrabotuvawa ...................................................................................... 190 10. Objava na prose~nata mese~na neto-plata po rabotnik i objava na prose~nata mese~na neto-plata po rabotnik {to treba da ja isplatuva rabotodavecot vo soglasnost so Zakonot za isplata na platite vo Republika Makedonija................................................... 192 11. Objava na tro{ocite za ìvot.......................................................... 192 12. Deta{man na rabotnici vo stranstvo vrz osnova na sklu~eni dogovori........................................................................ 193 13. Inspekciski nadzor od oblasta na rabotnite odnosi i za{titata pri rabota (redoven i kontrolen).............................. 194
Socijalna za{tita.................................................................................................... 195

14. Registracija na zdruènijata na gra|anite vo Registarot od oblasta na socijalnata za{tita pri MTSP............ 195 15. Upatuvawe i kordinirawe na sevkupniot proces za za{tita na `rtvite na trgovijata so lu|e - dràvjani na Republika Makedonija................................................................ 196
16. Koordinirawe pri nazna~uvawe vremen staratel na deca-`rtvi na trgovijata so lu|e ............................... 198 17. Pravno zastapuvawe na identifikuvanite `rtvi na trgovijata so lu|e (pravna pomo{).............................................. 199 18. Ostvaruvawe na pravoto na ednokratna pari~na pomo{ i pomo{ vo natura ................................................................ 199 19. Ostvaruvawe na pravoto na socijalna pari~na pomo{................ 205 20. Ostvaruvawe na pravoto na postojana pari~na pomo{ ................ 207 21. Ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice............................................................. 209 22. Ostvaruvawe na pravoto na pari~na pomo{ na lice koe do 18-ta godina imalo status na dete bez roditeli ............... 210 23. Ostvaruvawe na pravoto na nadomestok za plata za skrateno rabotno vreme na roditel poradi nega na hendikepirano lice......................................................................... 212 24. Ostvaruvawe na pravoto na zdravstvena za{tita......................... 213 25. Postapuvawe po Konvencijata za pravata na deteto (KPD)........... 214 26. Postapuvawe po Konvencijata za ostvaruvawe alimentacioni pobaruvawa vo stranstvo ..................................... 215 27. Postapuvawe po Ha{kata konvencija za me|unarodno grabnuvawe na dete.................................................... 217 28. Ostvaruvawe na pravoto na domuvawe............................................ 218 29. Ostvaruvawe na pravoto na dnevno i privremeno zgriùvawe (smestuvawe vo dneven centar).................................. 219 30. Smestuvawe vo zgriùva~ko semejstvo........................................... 221 31. Smestuvawe vo ustanovi za socijalna za{tita............................. 222 32. Obezbeduvawe za{tita za `rtvite na semejnoto nasilstvo......... 225 33. Postapka za posvojuvawe dete......................................................... 231 34. Postapka za staratelstvo................................................................. 233 35. Za{tita i grià za vnatre{no raselenite lica ......................... 235 36. Ostvaruvawe na pravata na priznaenite begalci, licata pod humanitarna za{tita i na baratelite na azil ............................. 236 37. Vr{ewe inspekciski nadzor nad sproveduvaweto i nad primenata na zakonite i na drugite propisi vo oblasta na socijalnata za{tita......................................................................... 242
Borci i invalidi..................................................................................................... 243

38. Ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok za civilna invalidnina i na pravoto na pomo{ i nega od drugo lice.......... 243
39. Ostvaruvawe na pravoto na li~na invalidnina........................... 245 40. Semejna i zgolemena invalidnina.................................................. 246 41. Invalidski dodatok......................................................................... 247 42. Ortopedski dodatok.......................................................................... 248 43. Bawsko i klimatsko lekuvawe........................................................ 248 44. Pravo na patni~ko motorno vozilo ................................................ 249 45. Profesionalna rehabilitacija...................................................... 249 46. Nadomestok za tro{oci za pogreb na nositelite na Partizanskata spomenica (NPS) i na narodnite heroi (NH)........ 250 47. Godi{no pari~no primawe za zakrepnuvawe na nositelite na Partizanskata spomenica i na narodnite heroi........................... 250 48. Besplaten i povlasten prevoz na nositelite na Partizanskata spomenica i na narodnite heroi.................................................... 251 49. Materijalno obezbeduvawe na u~esnicite vo NOV....................... 251 50. Zdravstvena za{tita na voenite invalidi, ~lenovite na nivnite semejstva, semejnite invalidi, korisnicite na materijalno obezbeduvawe, nositelite na Partizanskata spomenica i na narodnite heroi.......................... 252 51. Dodatok za decata na borcite i na voenite invalidi................. 253 52. Ednokratna pari~na pomo{ vo slu~aj na smrt na voen invalid... 254 53. Ednokratna pari~na pomo{ za korisnicite na materijalno obezbeduvawe.............................................................. 254
Drugi uslugi na Ministerstvoto........................................................................ 255

54. Osloboduvawe od carina na humanitarnite pratki ..................... 255 55. Pravo na sloboden pristap do informaciite od javen karakter.............................................................................................. 257
Uslugi {to gi obezbeduva Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija....................................................................................... 262

56. Voveduvawe na nevrabotenoto lice vo evidencija i redovno javuvawe.............................................................................. 262 57. Pravo na zdravstvena za{tita........................................................ 263 58. Pravo na pari~en nadomestok......................................................... 264 59. Penzisko i invalidsko osiguruvawe za nevrabotenite lica...... 267 60. Prijavuvawe raboten odnos............................................................ 268 61. Odjavuvawe raboten odnos.............................................................. 270 62. Izdavawe odobrenija za vrabotuvawe stranski dràvjani........ 274
63. Obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija.......................... 276 64. Profesionalna orientacija........................................................... 277 65. Sovetuvawe za vrabotuvawe........................................................... 278 66. Vrabotuvawe invalidni lica........................................................ 278
Uslugi {to gi obezbeduva Fondot na PIOM ................................................... 280

67. Ostvaruvawe starosna, invalidska i semejna penzija................. 280 68. Posmrtna pomo{ i penziski davawa.............................................. 288 69. Ostvaruvawe na pravata od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe preku dogovori za socijalno osiguruvawe.............. 289 70. Pravo na pari~en nadomestok za utvrdeno telesno o{tetuvawe 292
TRET DEL
Zakoni i me|unarodni dokumenti...................................... 293
A) Zakoni na MTSP.................................................................................................... 294 B) Me|unarodni dokumenti.................................................................................... 296
Ratifikuvani konvencii................................................................. 296 Konvencii na MOT ratifikuvani od RM........................................ 298
ÊTVRT DEL
PRILOZI...................................................................................................................... 302
1. Organogram na GS so ministerstvata.....................,........................ 303 2. Strategii i drugi relevantni dokumenti na Ministerstvoto...... 305 3. Tekovni proekti na Ministerstvoto............................................... 306 4. Spisok na podra~ni edinici na Ministerstvoto......................... 307 5. Spisok na me|uop{tinski centri za socijalna rabota................ 308 6. Spisok na podra~ni edinici na Upravata za pra{awa na borcite i voenite invalidi................................. 309 7. Spisok na centri za vrabotuvawe vo Republika Makedonija...... 311 8. Spisok na podra~ni edinici na Fondot na PIOM........................ 312 9. Spisok na kontakti na odgovorni lica od MAPAS........................ 314 10. Spisok na dnevni centri................................................................. 315 11. Spisok na detski gradinki vo Makedonija..................................... 316 12. Spisok na detski odmorali{ta....................................................... 319
13. Spisok na registrirani agencii za privremeni vrabotuvawa vo MTSP....................................................................... 320 14. Spisok na potpi{ani dogovori za socijalno osiguruvawe.......... 322 15. Lista na informacii od javen karakter......................................... 326 16. Formulari/Obrasci......................................................................... 333 17. Kontakti vo Ministerstvoto za trud i socijalna politika........................................................................... 415
PRV DEL
I
DEL
KONTAKTI NA MTSP: ul. Dame Gruev br. 14 1000 Skopje Tel. 02/3117-288 www.mtsp.gov.mk e-mail: mtsp@mtsp.gov.mk
10
1. Organogram na Ministerstvoto
Ministerstvoto za trud i socijalna politika
MINISTER
Oddelenie za vnatre{na revizija
Zamenik-minister Dràven sekretar

Sektor za socijalna za{tita
Sektor za inspekciski nadzor nad primenata na zakonskite i drugite propisi od oblasta na socijalnata za{tita
Oddelenie za strategisko planirawe
Sektor za trud
Sektor za ednakvi mo`nosti
Sektor za penzisko i invalidsko osiguruvawe

Oddelenie za tekovno finansirano penzisko i invalidsko osiguruvawe Oddelenie za zadolìtelno i dobrovolno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe
Sektor za za{tita na decata
Sektor za evropska integracija
Oddelenie za upravuvawe so ~ove~ki resursi
Oddelenie za pazar na trudot
Oddelenie za rodova ramnopravnost

Oddelenie za prevencija i za{tita od sekakov vid diskriminacija
Oddelenie za socijalno semejna i pravna za{tita na decata i semejstvoto

Oddelenie za za{tita i vrabotuvawe na invalidni lica, lica so vospitnosocijalni problemi i stari lica
Oddelenie za inspekciski nadzor nad ostvaruvaweto na pravoto na socijalna pomo{ i drugi pari~ni nadomestoci Oddelenie za inspekciski nadzor nad ostvaruvaweto i davaweto uslugi od socijalna za{tita
Oddelenie za obezbeduvawe na pravata za za{tita na decata

Oddelenie za obezbeduvawe na pravoto na zgriùvawe, vospitanie, odmor i rekreacija na decata
Oddelenie za EU-integracija i pregovori za pristapuvawe
Oddelenie za trud
Oddelenie za koordinacija i implementacija na IPA
Oddelenie za socijalno partnerstvo
Oddelenie za azil, migracija i humanitarna pomo{ Oddelenie za ostvaruvawe na pravata na socijalna za{tita
Oddelenie za javni i privatni ustanovi za socijalna za{tita
Oddelenie za monitoring i evaluacija na IPA
Oddelenie za plati
Oddelenie za me|unarodna sorabotka
Oddelenie za socijalno vklu~uvawe
11
I
DEL
ORGANI VO SOSTAV
Sektor za pravni, normativni, op{ti i zaedni~ki raboti Oddelenie za normativni, op{ti i zaedni~ki raboti
Sektor za koordinacija i tehni~ka pomo{ na ministerot
Sektor za buxet, finansii, smetkovodstvo i vnatre{na kontrola
Uprava za pra{awa na borcite i voenite invalidi Direktor
Dràven inspektorat za trud Direktor

Sektor za inspekciski nadzor vo oblasta na rabotnite odnosi Oddelenie za inspekciski nadzor vo oblasta na rabotnite odnosi Region 1 Oddelenie za inspekciski nadzor vo oblasta na rabotnite odnosi Region 2 Oddelenie za inspekciski nadzor vo oblasta na rabotnite odnosi Region 3 Sektor za inspekciski nadzor vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota Oddelenie za inspekciski nadzor vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota Region 1
Oddelenie za inspekciski nadzor vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota Region 2
Oddelenie za koordinacija na aktivnostite na ministerot kabinet
Oddelenie za buxet i izvestuvawe
Oddelenie za bore~ka i invalidska za{tita
Sektor za normativna dejnost za bezbednost i zdravje pri rabota
Sektor za koordinacija, obuka i administrativno izvr{uvawe
Oddelenie za pravni raboti
Oddelenie za odnosi so javnosta
Oddelenie za finansii
koordinacija Oddelenie za i obuka na normativna vrabotenite vo dejnost za DIT od oblasta na bezbednost i rabotnite odnosi i bezbednost zdravje pri i zdravje pri rabota rabota
Oddelenie za
Oddelenie za informatika
Oddelenie za statisti~ka obrabotka na podatoci i evidencija na korisnicite na uslugite na MTSP
Oddelenie za smetkovodstvo
Oddelenie za sorabotka so nacionalni i me|unarodni institucii i organizacii za bezbednost i zdravje pri rabota
Oddelenie za administrativno izvr{uvawe
Oddelenie za pretstavki i predlozi
Oddelenie za vnatre{na kontrola
Regionalni izvr{iteli
Oddelenie za investicioni raboti
Oddelenie za implementacija na Strategijata i na Dekadata na Romite
Oddelenie za javni nabavki
12
2. Nadle`nosti
Vo soglasnost so Zakonot za organizacija i rabota na organite na dràvnata uprava, Ministerstvoto za trud i socijalna politika gi vr{i rabotite {to se odnesuvaat na:
rabotnite odnosi, vrabotuvaweto i vrabotenosta; penzisko-invalidskoto osiguruvawe; za{titata na rabotnicite pri rabota; materijalnoto obezbeduvawe na privremeno nevrabotenite; platite i ìvotniot standard; socijalnata politika; humanata populaciona politika, zaradi usoglasen ekonomski i
socijalen razvoj;
pravnite odnosi vo brakot, semejstvoto i vo vonbra~nata zaednica; odnosite me|u roditelite i decata, staratelstvoto i posvojuvaweto; unapreduvaweto na ramnopravnosta na polovite; za{titata na decata i na maloletnite lica; za{titata na mladinata i na ènite; za{titata na licata so pre~ki vo razvojot; za{titata na civilnite invalidi od vojnata; za{titata na borcite od Antifa{isti~kata vojna i od site
nacionalnoosloboditelni vojni na Makedonija, za{titata na voenite invalidi, na progonuvanite i na zatvoranite za ideite na samobitnosta na makedonskiot narod i negovata dràvnost, kako i na ~lenovite na nivnite semejstva koi nemaat mo`nosti za materijalna i socijalna egzistencija; nadzorot od negova nadle`nost, i na drugi raboti utvrdeni so zakon.
Nadle`nosti na rakovodnite organi na Ministerstvoto

Rakovodni organi na Ministerstvoto se ministerot, zamenik-ministerot i dràvniot sekretar. Sobranieto na Republika Makedonija gi izbira ministerot i zamenik-ministerot po predlog na pretsedatelot na Vladata na RM. Vladata na RM go izbira dràvniot sekretar, na predlog na ministerot. Ministerot rakovodi so rabotata na Ministerstvoto. Negovi nadle`nosti, obvrski i zada~i se:
13
da go pretstavuva Ministerstvoto; da organizira i da obezbeduva zakonito i efikasno vr{ewe na
rabotite i na rabotnite zada~i;
da donesuva propisi i drugi akti za koi e ovlasten i da prezema
drugi merki {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto, vo soglasnost so zakonot, i da odlu~uva za pravata, dol`nostite i za odgovornostite na dràvnite slu`benici i na drugite lica vraboteni vo Ministerstvoto koi nemaat status na dràvni slu`benici, dokolku ne e poinaku opredeleno so zakon. Za svojata rabota, ministerot odgovara pred Vladata i pred Sobranieto na Republika Makedonija.
I
DEL
Zamenik-ministerot go zamenuva ministerot vo slu~aj koga e otsuten ili koga poradi bolest ili drugi pri~ini ne e vo mo`nost da ja vr{i svojata funkcija, so site negovi ovlastuvawa i odgovornosti vo rakovodeweto. Zamenik-ministerot vo sorabotka so ministerot vr{i raboti {to se vo nadle`nost na ministerot, a koi toj } e mu gi doveri. Dràvniot sekretar gi ima slednive nadle`nosti:
da go odobruva predlog-planot za rabota na Ministerstvoto; da ja organizira i da ja koordinira rabotata na Ministerstvoto i na
rakovodnite dràvni slu`benici, da sproveduva nadzor i da dava nasoki i upatstva za rabota, da go sledi i kontrolira individualnoto i organizaciskoto rabotewe i da gi ocenuva rakovodnite dràvni slu`benici; da dava nasoki i mislewa pri izgotvuvaweto na vnatre{nite akti za organizacija i rabota na Ministerstvoto i na organite vo negoviot sostav, da go odobruva nacrt-pravilnikot za vnatre{na organizacija i pravilnikot za sistematizacija na rabotnite mesta vo Ministerstvoto; da predlaga koncepti i re{enija za nadminuvawe na problemite od kadrovska, tehni~ka ili od finansiska priroda vo oblasta od nadle`nost na Ministerstvoto, vo soglasnost so nasokite, upat stvata, odlukite i zaklu~ocite na ministerot; da ja koordinira rabotata na rabotnata grupa za izrabotka na stra tegiskiot plan i na buxetot na Ministerstvoto, da gi odobruva programite i proektite i da dava predlog-merki za nivna usoglasenost so buxetskata ramka, da ja sledi implementacijata na buxetskata politika i realizacijata na planot i na buxetot na kvartalno i na godi{no nivo;
14
da ja sledi realizacijata na Godi{nata programa za rabota na Vladata
na RM vo oblastite {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto, da ja sledi utvrdenata vremenska ramka i da dava nasoki i mislewa pri podgotovkata na materijalite {to se predmet na rabota na Vladata na RM i na vladinite tela i komisii; da prisustvuva na Generalniot kolegium na generalnite/dràvnite sekretari, da ja sledi realizacijata na donesenite zaklu~oci i stavovi i da predlaga koncepti za nivno navremeno, efikasno i efektivno sproveduvawe, da prezentira politiki, programi, proekti i strategiski dokumenti od oblastite {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto; da dava mislewa i nasoki pri podgotovkata na materijali, informacii i mislewa za pra{awata {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto za sednicite na Vladata na RM, telata i komisiite; da ukaùva na prioritetot na materijalite vo dnevniot red na sednicite na Vladata i da u~estvuva vo rabotata na rabotnite tela na Vladata na RM i na Sobranieto na RM, koga za toa e ovlasten od mi nisterot; da gi koordinira rabotnite grupi na Ministerstvoto za izrabotka na programi, proekti i strategiski dokumenti, da predlaga konkretni merki i aktivnosti, da dava nasoki i mislewa pri nivnata izrabotka, da pregovara so doma{ni i me|unarodni institucii i da gi obezbeduva potrebnite finansiski sredstva za nivna realizacija; da ostvaruva komunikacija so direktorite na organite vo sostav na Ministerstvoto, da ja koordinira nivnata rabota vo soglasnost so upatstvata i nasokite na ministerot; da ostvaruva sorabotka so UNDP, UNICEF, so ambasadite, pretstavnicite na gra|anskiot sektor vo vrska so proektite i programite od oblasta na socijalnata za{tita, ednakvite mo`nosti, za{titata na decata, trudovoto pravo i drugite oblasti {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto, utvrdeni so zakonskata ramka, a koi rabotat na pribliùvaweto na standardite vo raboteweto do me|unarodnite standardi; da go pretstavuva Ministerstvoto vo me|unarodnite organizacii za pra{awata {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto.
Nadle`nosti na dràvnite sovetnici

Ministerstvoto za trud i socijalna politika ima dvanaeset dràvni sovetnici:
15
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. dràven sovetnik za strategisko planirawe, dràven sovetnik za trud, dràven sovetnik za penzisko i invalidsko osiguruvawe, dràven sovetnik za socijalna za{tita, dràven sovetnik za inspekciski nadzor vo socijalnata za{tita, dràven sovetnik za za{tita na decata, dràven sovetnik za ednakvi mo`nosti, dràven sovetnik za evropski integracii, dràven sovetnik za me|uresorska i me|usektorska koordinacija i za tehni~ka poddr{ka na ministerot, 10. dràven sovetnik za finansiski raboti, 11. dràven sovetnik za inspekciski nadzor vo oblasta na rabotnite odnosi i vo oblasta na bezbednosta i zdravje pri rabota, i 12. dràven sovetnik za bezbednost i zdravjeto pri rabota. Site dràvni sovetnici vr{at mo{ne sloèni zada~i koi baraat posebna samostojnost i stru~nost, sekoj vo oblasta za koja{to e nadleèn. Za svojata rabota vo ramkite na svoite ovlastuvawa i za drugite raboti {to im se dovereni, dràvnite sovetnici odgovaraat pred dràvniot sekretar. Dràvniot sovetnik za strategisko planirawe ima za cel da gi kreira politikite i merkite za planirano i programirano realizirawe na strategiskite celi i prioriteti na Ministerstvoto. Negovite dol`nosti vklu~uvaat:
inicirawe i predlagawe stavovi po na~elnite pra{awa od ovaa
I
DEL
oblast;
procenuvawe i ocenuvawe na aktivnostite vo ramkite na seopfatnata
politika vo nadle`nost na Ministerstvoto;
na najsloènite raboti i pri ostvaruvaweto na programata na Mi nisterstvoto; u~estvo vo pregovorite so me|unarodnite finansiski institucii pri definiraweto na politikata i za pra{awa od strategiskoto planirawe; predlagawe na srednoro~nite celi i prioriteti na Ministerstvoto, vo sorabotka so najvisokoto rakovodstvo; davawe nasoki, predlagawe stavovi, inicijativi i merki na Mi nisterstvoto i na organite vo negov sostav za efikasna i efektivna
sovetuvawe na dràvniot sekretar i na ministerot pri re{avaweto
16
implementacija na proektiranite programski sodrìni, osobeno vo delot na strategiskoto planirawe; postojana komunikacija i sorabotka so nacionalnite i so me|unarodnite organizacii i ambasadi vo Makedonija za pra{awata od strategiski interes za Ministerstvoto, a za koi e potrebna me|unarodna finansiska poddr{ka; sovetuvawe na ministerot, zamenik-ministerot i na dràvniot sekretar za najsloènite raboti pri podgotovkata i realizacijata na strategiskite prioriteti na Ministerstvoto i organite vo negov sostav, vo soglasnost so Programata na Vladata na RM; predlagawe nasoki, davawe mislewe, u~estvo vo ocenuvaweto na uspe{nosta na aktivnostite za implementacija na celokupnata politika na Ministerstvoto, vo soglasnost so strategiskite prioriteti na Vladata na RM; evaluirawe na procesot na realizacija na strategiskiot plan na Ministerstvoto, vo soglasnost so strategiskite prioriteti i godi{nata programa za rabota na Vladata na RM; predlagawe merki i aktivnosti pri izrabotkata na strategiskite dokumenti, nacionalnite akcioni planovi, strategii i izve{tai od oblastite {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto, a se od strategiska va`nost; predlagawe proekti, u~estvo vo nivnata realizacija i sledewe na ostvaruvaweto na proektite vo pove} e oblasti vo nadle`nost na Ministerstvoto; u~estvo vo rabotata na rabotnite grupi za realizacija na Nacionalnata programa za usvojuvawe na pravoto na EU (NPAA), davawe mislewe i stru~na pomo{ pri izgotvuvaweto na izve{taite za napredokot na implementacijata; u~estvo vo tela i komisii na Vladata i na Sobranieto i vo drugi tela za koi e ovlasten kako pretstavnik na Ministerstvoto; koordinirawe na aktivnostite za implementacija na Dekadata i Strategijata za Romite vo MTSP i vo drugite ministerstva; ostvaruvawe sredbi so me|unarodnite organizacii za implementacija na Dekadata i na Strategijata za Romite; predlagawe proekti za pobrza implementacija na Dekadata i na Strategijata za Romite, u~estvo i sledewe na implementacijata na proektite na Ministerstvoto i na drugite ministerstva vklu~eni vo Dekadata i Strategijata za Romite; predlagawe merki vo funkcija na uspe{no, brzo, efikasno i transparentno funkcionirawe, i drugi raboti dovereni od ministerot i od dràvniot sekretar.
17
Dràvniot sovetnik za trud ima za cel da kreira politiki i da ja koordinira implementacijata na politikite od oblasta na trudovoto pravo, vo soglasnost so evropskite i so me|unarodnite standardi. Negovite dol`nosti vklu~uvaat:
podgotovka na zakoni i propisi od oblasta na trudot i nivno
I
DEL
usoglasuvawe so me|unarodnite normi i standardi;
podgotovka na predlog-zakonski i podzakonski akti od oblasta
na trudovoto pravo; u~estvo vo rabotata na rabotnite grupi za realizacija na Nacionalnata programa za usvojuvawe na pravoto na EU (NPAA), davawe mislewa i stru~na pomo{ pri izgotvuvaweto izve{tai za napredokot vo implementacijata na pra{awata povrzani so vrabotuvaweto, socijalniot dijalog i trudovoto pravo; predlagawe merki i aktivnosti pri izrabotkata na: strategiskite dokumenti, nacionalnata strategija za vrabotuvawe i nacionalniot akcionen plan za vrabotuvawe i koordinacija na aktivnostite za razvoj, podgotovka i implementacija na idnite nacionalni akcioni planovi za vrabotuvawe; analizirawe na modelite i merkite za vrabotuvawe, iskustvata i rezultatite na drugite dràvi i predlagawe modusi za nivno prisposobuvawe i implementirawe vo strategiskite dokumenti; predlagawe koncepti za razvoj na sistemot na plati vo javniot sektor; davawe mislewa i stru~na pomo{ pri podgotovkata na proekti vo ramkite na prioritetot 1 od Operativnata programa za razvoj na ~ove~kite resursi vo delot za privlekuvawe i zadrùvawe na rabota na pogolem broj lu|e; predlagawe merki i aktivnosti za razvoj na sistemot za kolektivno dogovarawe na site nivoa; sledewe na razvojot na tripartitniot i bipartitniot socijalen dijalog i davawe nasoki i mislewa za negovo unapreduvawe; podgotvuvawe nacrt-tekstovi na me|unarodni dogovori od oblasta na trudot i u~estvo vo pregovori za sklu~uvawe bilateralni dogovori od oblasta na trudot; u~estvo vo implementacijata na me|unarodni proekti od oblasta na trudot; pretstavuvawe na Ministerstvoto vo pove} e tela i komisii vo Vladata i vo Sobranieto na Republika Makedonija za pra{awa od oblasta na trudovoto pravo, koga za toa e ovlasten; pretstavuvawe na Republika Makedonija vo me|unarodnite organizacii za pra{awa povrzani so trudovoto pravo;
18
u~estvo vo vr{ewe nadzor na raboteweto na Agencijata za
vrabotuvawe na Republika Makedonija, vo soglasnost so Zakonot za vrabotuvawe, i vr{ewe drugi raboti dovereni od ministerot i od dràvniot sekretar. Dràvniot sovetnik za bezbednost i zdravje pri rabota ima za cel da ja kreira i koordinira implementacijata na politikite od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota, vo soglasnost so evropskite i me|unarodnite standardi. Negovite rabotni dol`nosti vklu~uvaat:
obedinuvawe na raboteweto i unapreduvawe na horizontalnata
koordinacija na sektorot;
organizirawe, koordinirawe i u~estvo vo izvr{uvaweto na rabotite
vo sektorot, vo ramkite na negovite ovlastuvawa i nadle`nosti; politikite po na~elnite pra{awa vo nadle`nost na organot; ostvaruvaweto na programata za rabota na organot; na organot;
podgotovka na materijali i dokumenti koi sodràt predlozi za davawe soveti po pra{awa povrzani so odredeni politiki i so davawe mislewa za pra{awa koi baraat odluki od najvisokoto nivo u~estvo vo izrabotkata na zakoni i propisi od oblasta na bezbednosta
i zdravjeto pri rabota, vo nasoka na nivno usoglasuvawe so me|unarodnite normi i standardi; u~estvo vo izrabotkata na podzakonski akti od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota i u~estvo vo rabotata na rabotnite grupi za realizacija na izrabotkata na podzakonskite akti; predlagawe merki i aktivnosti pri izrabotkata na strategiski dokumenti od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota; predlagawe koncepti za razvoj na sistemot za bezbednost i zdravje pri rabota; davawe mislewa i stru~na pomo{ pri podgotovkata na proekti vo ramkite na prioritetot 1 od Operativnata programa za razvoj na ~ove~kite resursi vo delot za privlekuvawe i zadrùvawe na rabota na pogolem broj lu|e; koordinirawe na operativnite aktivnosti pri implementacijata na politikite vo sektorot i instituciite od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota za ~ija{to rabota e nadle`no Ministerstvoto; pretstavuvawe na Ministerstvoto vo pove} e tela i komisii vo Vladata i vo Sobranieto na Republika Makedonija za pra{awa od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota, koga za toa e ovlasten;
19
pretstavuvawe
na Republika Makedonija vo me|unarodnite organizacii za pra{awa povrzani so bezbednosta i so zdravjeto pri rabota; sorabotka so drugite dràvni sovetnici i rakovoditeli na sektori vo organot, kako i na soodvetno nivo so drugite organi i nevladini organizacii. Dràvniot sovetnik za penzisko i invalidsko osiguruvawe ima za cel da ja kreira politikata i da ja koordinira implementacijata na politikite od oblasta na socijalnoto osiguruvawe i na implementacijata na penziskata reforma, vo soglasnost so evropskite i me|unarodnite standardi. Negovite dol`nosti vklu~uvaat:
predlagawe merki za unapreduvawe na sistemot za penziskoto i
I
DEL
invalidskoto osiguruvawe;
sledewe na modelite na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe; predlagawe
merki i aktivnosti za efektivno i efikasno funkcionirawe na sistemot za penzisko i invalidsko osiguruvawe; predlagawe i inicirawe na konkretni merki i aktivnosti, davawe mislewa i predlozi po zakonskite i drugite propisi i inicirawe na donesuvaweto vakov vid propisi od oblasta na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe i po{iroko; sledewe na sostojbite so realizacijata na propisite od oblasta na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe i izvestuvawe na ministerot i na dràvniot sekretar; inicirawe na potrebnite merki i aktivnosti za nadminuvawe na konstatiranite negativni sostojbi i problemi so koi se soo~uvaat korisnicite na beneficiite od pravata za penzisko i invalidsko osiguruvawe; so stru~na pomo{ i poddr{ka gi pomaga Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe na Republika Makedonija i Agencijata za supervizija na kapitalno finansiranoto penzisko osiguruvawe vo realizacijata na nadle`nostite {to gi imaat vo sproveduvaweto na zakonskite i podzakonskite akti vo sistemot na penzisko i invalidsko osiguruvawe, pomagaj} i ja so toa i realizacijata na nadle`nostite koi Ministerstvoto gi ima nad niv; sorabotka i neposredna komunikacija na Ministerstvoto so nadle`nite organi, organizacii i so drugite pravni lica vo ramkite na nadle`nostite na Ministerstvoto, u~estvo vo podgotovkata na spogodbite za sorabotka me|u Republika Makedonija i Evropskata unija; predlagawe proekti od oblasta koja{to ja pokriva;
20
u~estvo vo realizacijata i odgovornost za programite i proektite
na Evropskata unija {to se odnesuvaat na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe; u~estvo vo razni tela i komisii vo Vladata i vo Sobranieto na Republika Makedonija i vo drugi organi i organizacii, kako pretstavnik na Ministerstvoto. Dràvniot sovetnik za socijalna za{tita ima za cel da ja kreira i koordinira implementacijata na politikite vo oblasta na socijalnata politika i socijalnata za{tita, vo soglasnost so evropskite i me|unarodni standardi. Rabotnite dol`nosti vklu~uvaat:
analizirawe na modelite i praktikite na socijalnata za{tita za
razli~ni socijalni kategorii i davawe predlozi i merki za nivno adaptirawe i usoglasuvawe na nacionalno nivo; davawe mislewa i predlozi za izrabotka na zakoni i podzakonski akti, kako izmena i dopolnuvawe na postojnata regulativa; ~lenstvo vo rabotnite grupi za usoglasuvawe na nacionalnoto so evropskoto zakonodavstvo od oblasta na socijalnata politika i socijalnata za{tita; predlagawe merki i aktivnosti pri izrabotkata na strategiskite dokumenti, nacionalnite akcioni planovi, strategiite i izve{taite od oblasta na socijalnata politika i socijalnata za{tita za razli~ni grupi vo socijalen rizik; podgotvuvawe izve{tai za realizacijata na aktivnostite vo odnos na ratifikuvanite konvencii od oblasta na socijalnata za{tita; predlagawe proekti od oblasta, koordinirawe na nivnata realizacija i ostvaruvawe redovna komunikacija i sorabotka so gra|anskiot sektor vo vrska so realiziraweto zaedni~ki aktivnosti i proekti za unapreduvawe na socijalnata za{tita na razli~ni socijalno rizi~ni grupi; koordinirawe na rabotata na ustanovite za socijalna za{tita vo odnos na ostvaruvaweto na nivnata dejnost, kadrovskata politika, organizacijata na rabotata i uslovite za rabota; pretstavuvawe na Ministerstvoto vo pove} e tela i komisii vo Vladata i vo Sobranieto na RM za pra{awata od ovaa oblast, i vr{ewe drugi raboti dovereni od ministerot i od dràvniot sekretar.
Dràvniot sovetnik za inspekciski nadzor vo socijalnata za{tita ima za cel kreirawe politiki i merki za implementacija na zakonskata regulativa i na drugi propisi i razvoj na nadzornata i na inspekciskata funkcija vo oblasta na socijalnata za{tita uslugite i pravata na socijalna za{tita
21
i pari~ni nadomestoci i uslugi na ustanovite za socijalna za{tita. Toj gi vr{i slednive zada~i:
analizira modeli i praktiki za inspekciski nadzor vo oblasta
na socijalnata za{tita vo delot na ostvarenite prava za pari~en nadomest i davawe uslugi od ustanovite za socijalna za{tita; predlaga merki i aktivnosti za namaluvawe na prekr{ocite vo implementacijata na zakonskata i na podzakonskata regulativa vo oblasta na socijalnata za{tita; pi{uva izve{tai za rabotata na sektorot i za realizacijata na Programata za rabota na sektorot za inspekciski nadzor vo socijalnata za{tita; dava nasoki i mislewa za re{avawe na problemite voo~eni vo tekot na izvr{uvaweto na nadzorot i sproveduvaweto na izre~enite merki; odrùva komunikacija so ustanovite za socijalna za{tita i so drugite pravni i fizi~ki lica, dava nasoki i mislewa za implementacijata na izre~enite merki vrz osnova na inspekciskiot (redoven ili vonreden) nadzor; u~estvuva vo rabotata na rabotnite grupi i tela za izmeni i dopolnuvawa na zakonite i na drugite propisi od oblasta na socijalnata za{tita; dava nasoki, mislewa i stru~na pomo{ pri izrabotkata na informacii, mislewa i izve{tai i prateni~ki pra{awa za sostojbata vo oblasta {to ja pokriva, za rabotata na sektorot i sli~no; go pretstavuva Ministerstvoto vo pove} e tela i komisii vo Vladata i vo Sobranieto na Republika Makedonija za pra{awa od oblasta, i vr{i drugi raboti dovereni od ministerot i od dràvniot sekretar.
I
DEL
dava inicijativi i predlaga konkretni merki i aktivnosti vo
oblasta na detskite prava;
dava mislewa i predlozi po predlog-zakonskite i podzakonskite
akti i inicira donesuvawe propisi od oblasta na za{titata na decata;
Dràvniot sovetnik za za{tita na decata ima za cel kreirawe politiki i koordinirawe na implementacijata na politikite za razvoj i unapreduvawe na sistemot za za{tita na decata, vo soglasnost so me|unarodnite normi i standardi. Toj gi vr{i slednive zada~i:
22
inicira
potrebni merki i aktivnosti za nadminuvawe na konstatiranite negativni sostojbi i problemi na koi{to naiduvaat korisnicite koi gi ostvaruvaat pravata za za{tita na decata; inicira merki i aktivnosti za unapreduvawe na oblicite za za{tita na decata, sproveduva nadzor vrz sproveduvaweto na Zakonot za za{tita na decata vo delot na zgriùvaweto i vospitanieto i odmorot i rekreacijata na decata, vr{i nadzor vrz stru~nata rabota i ostvaruvaweto na zgriùvaweto i vospitanieto i odmorot i rekreacijata na decata; predlaga proekti, u~estvuva i go sledi ostvaruvaweto na proektite povrzani so pravata i oblicite za za{tita na decata; ja koordinira sorabotkata so javnite ustanovi za za{tita na decata i aktivnostite povrzani so ostvaruvaweto na nivnata dejnost, organizacijata i uslovite za rabota; sorabotuva so drugite vladini i nevladini organizacii po pra{awata {to se vo nadle`nost na oblasta koja{to ja pokriva, i vr{i drugi raboti dovereni od ministerot i od dràvniot sekretar.
Dràvniot sovetnik za ednakvi mo`nosti ima za cel kreirawe politiki vo oblasta na rodovata ramnopravnost i nediskriminacijata, vo soglasnost so evropskite i so me|unarodnite standardi. Negovi dol`nosti se:
analiza na modeli i praktiki od oblasta na rodovata ramnopravnost
i nediskriminacija po osnova na: seksualnata orientacija, vozrasta, etni~kata pripadnost i posebnite potrebi i adaptirawe i usoglasuvawe na tie modeli na nacionalno nivo; analiza na pozitivnite i negativnite iskustva od oblasta na ednakvite mo`nosti na ènite i na maìte na evropsko i na me|unarodno nivo; davawe mislewa i predlozi za izrabotka na zakoni od oblasta na rodovata ramnopravnost i nediskriminacijata i za nivna izmena i dopolnuvawe; ~lenstvo vo rabotni grupi za usoglasuvawe na nacionalnoto so evropskoto zakonodavstvo od oblasta na ednakvite mo`nosti i nediskriminacijata; davawe predlozi i pokrenuvawe inicijativi za ratifikacija na evropskite i na me|unarodnite konvencii od oblasta na ednakvite mo`nosti i nediskriminacijata; predlagawe merki i aktivnosti pri izrabotkata na: strategiski dokumenti, nacionalni akcioni planovi, strategii i izve{tai od oblasta na ednakvite mo`nosti i nediskriminacijata;
23
koordinirawe na operativnite aktivnosti vo Ministerstvoto
povrzani so prevencijata i za{titata od sekakov vid nasilstvo i diskriminacija po osnovi na rod, seksualna orientacija, etni~ka pripadnost, vozrast, diskriminacija na licata so posebni potrebi, kako i od oblasta na dvojnata diskriminacija na individuite poradi neednakov tretman vo sferata na trudot, socijalnata za{tita i socijalnoto osiguruvawe; pokrenuvawe inicijativi i ostvaruvawe redovna komunikacija i sorabotka so gra|anskiot sektor za realizirawe na zaedni~ki aktivnosti i proekti za unapreduvawe na statusot na ènite vo Republika Makedonija i za prevencija i za{tita od sekakov vid nasilstvo i diskriminacija; predlagawe proekti od oblasta koja{to ja pokriva; pretstavuvawe na Republika Makedonija vo me|unarodnite organizacii za pra{awata povrzani so rodovata ramnopravnost, ednakvite mo`nosti i nediskriminacijata, i vr{i drugi raboti dovereni od ministerot i od dràvniot sekretar.
I
DEL
Dràvniot sovetnik za evropski integracii ima za cel kreirawe politiki i aktivnosti povrzani so integracijata vo EU, me|unarodnata sorabotka i me|unarodnata pomo{. Toj gi vr{i slednive zada~i:
go koordinira procesot na harmonizirawe na nacionalnoto
zakonodavstvo so evropskoto, gradeweto na potrebnite institucii i ispolnuvaweto na prioritetite i kriteriumite za integracija na Republika Makedonija vo EU; go koordinira procesot na podgotovka, implementacija i sledewe na realizacijata na Nacionalnata programa za usvojuvawe na pravoto na EU (NPAA) za pra{awata i poglavjata od evropskoto zakonodavstvo (acquis) vo nadle`nost na Ministerstvoto; ja koordinira i u~estvuva vo implementacijata na Spogodbata za stabilizacija i asocijacija me|u Republika Makedonija i Evropskata unija, dava poddr{ka na rabotata na telata formirani vo soglasnost so Spogodbata za stabilizacija i asocijacija (Komitet i potkomiteti) i go koordinira ispolnuvaweto na prioritetite i na obvrskite od drugite relevantni dokumenti od paketot za pro{iruvawe (Evropsko partnerstvo, Partnerstvo za pristapuvawe, izve{tai, mislewa i drugi strategiski dokumenti na Evropskata komisija povrzani so EU-pro{iruvaweto, Pregovara~ka ramka i dr.); u~estvuva vo podgotovkata na aktite vo koi se transponira evropskoto zakonodavstvo i vo izrabotkata na strategiskite dokumenti {to
24
se vo nadle`nost na Ministerstvoto i za taa cel ~lenuva vo me|uministerskite rabotni grupi; ja koordinira tehni~kata pomo{ od EU vo ramkite na Instrumentot za pretpristapna pomo{ (IPA), TAIEX-programata, TWINNINGproektite, kako i drugata stranska pomo{ vo ramkite na sorabotkata so multilateralnite i so bilateralnite donatori, i ja sledi i koordinira implementacijata na proektite i obezbeduva komplementarnost; predlaga i gi koordinira aktivnostite za izrabotka na bilateralni spogodbi za sorabotka so zemjite-~lenki na EU i so drugite zemji za pra{awata vo nadle`nost na Ministerstvoto i gi koordinira aktivnostite pri primenata na spogodbite; ja koordinira sorabotkata so Svetska banka, Me|unarodniot monetaren fond, instituciite na Organizacijata na obedinetite nacii i Sovetot na Evropa i ja sledi implementacijata na programite i proektite na me|unarodnite organizacii; ostvaruva komunikacija so me|unarodnite institucii i so nivnite pretstavnici (ambasadi, me|unarodni finansiski i drugi organizacii, Sovetot na Evropa, Misijata na EU vo RM i dr.), i vr{i drugi raboti dovereni od ministerot i od dràvniot sekretar.
Dràvniot sovetnik za me|uresorska i me|usektorska koordinacija i za tehni~ka poddr{ka na ministerot ima za cel kreirawe i implementacija na merki za razvoj i unapreduvawe vo nasoka na efikasen i efektiven menaxment za sistemska me|uresorska i me|usektorska koordinacija. Toj gi vr{i slednive dol`nosti:
go
obedinuva raboteweto i ja unapreduva horizontalnata koordinacija na sektorite; go sovetuva ministerot, zamenikot na ministerot i dràvniot sekretar za najsloèni raboti za podgotovka i realizacija na programata na Ministerstvoto i na organite vo sostav vo soglasnost so Programata na Vladata na Republika Makedonija; predlaga nasoki i dava mislewa za implementacijata na celokupnata politika na Ministerstvoto vo soglasnost so strategiskite prioriteti na Vladata na Republika Makedonija; dava nasoki, predlaga stavovi, inicijativi i merki vo nasoka na efikasno i efektivno rabotewe na Ministerstvoto i na organite vo sostav; ostvaruva postojana komunikacija i sorabotka so nacionalni i me|unarodni organizacii i ambasadi vo Republika Makedonija za pra{awa od op{t interes za Ministerstvoto koi baraat
25

koordinirana me|uresorska sorabotka i vo taa nasoka u~estvuva vo rabotata na me|uministerski tela; dava nasoki, mislewa i predlozi za izrabotka na predlog inicijativi za Godi{nata programa za rabota na Vladata na RM; go planira, koordinira i go evaluira procesot na realizacijata na godi{nata Programa za rabota na Vladata na Republika Makedonija; kreira politiki za transparentno informirawe na javnosta za aktivnostite na Ministerstvoto; go koordinira procesot na izrabotka na kompleksni me|usektorski dokumenti i materijali za pra{awa od nadle`nost na Ministerstvoto, za sednici na Vladata, na Generalniot kolegium na dràvni sekretari, na vladinite tela i komisii, kako i procesot na realizacija na zaklu~ocite od sednicite na Vladata i na Generalniot kolegium; gi koordinira tehni~kite i operativnite aktivnosti vo Ministerstvoto i sorabotuva so ostanatite rakovodni dràvni slu`benici; dava nasoki i mislewa pri izgotvuvawe na vnatre{ni akti za organizacija i rabota na Ministerstvoto i organite vo sostav; ja koordinira sorabotkata me|u Ministerstvoto i instituciite nad ~ie funkcionirawe Ministerstvoto ima nadle`nost za pra{awa od me|uresorska priroda; u~estvuva vo me|uresorski rabotni grupi za podgotvuvawe zakonski propisi i drugi proekti i dava mislewa po zakonski proekti podgotveni od drugi organi i institucii dostaveni do Ministerstvoto; predlaga merki i aktivnosti pri izrabotka na strategiski dokumenti, nacionalni akcioni planovi, strategii i izve{tai od oblasta {to baraat me|usektorska sorabotka, a se od op{t interes za Ministerstvoto; dava nasoki i predlozi pri stru~na obrabotka na materijali za sednici na Vlada na RM i na Sobranie na RM; odgovoren e za predlagawe proekti, u~estvuva vo nivnata realizacija i go sledi nivnoto ostvaruvawe od pove} e oblasti vo nadle`nost na Ministerstvoto; u~estvuva vo rabotata na rabotni grupi za realizacija na Nacionalnata programa za usvojuvawe na pravoto na EU (NPAA), dava mislewa i stru~na pomo{ pri izgotvuvawe na izve{tai za napredokot na implementacijata; dava nasoki, mislewa i predlozi za izrabotka na predlog inicijativi za Godi{nata programa za obuka i stru~no usovr{uvawe na dràvnite slu`benici na Ministerstvoto;
I
DEL
26
dava li~en pridones pri oformuvawe na stavovite i mislewata
za pravni pra{awa koi baraat odluki od najvisoko nivo na Ministerstvoto; gi organizira, koordinira i dava nasoki za kontrolirawe na operativnite aktivnosti pri implementacijata na politikite vo Sektorot za pravni, normativni, op{ti i zaedni~ki raboti, vo Sektorot za koordinacija i tehni~ka pomo{ na ministerot i vo organite vo sostav na Ministerstvoto za pra{awa od strategisko zna~ewe i sorabotuva so Sektorot za buxet, finansii, smetkovodstvo i vnatre{na kontrola za pra{awa od oblasta na antikorupcijata; sorabotuva so dràvnite sovetnici, drugi ministerstva i so samostojnite organi na dràvnata uprava i upravnite organizacii i odrùva kontakti na soodvetno nivo so nacionalni, stranski i me|unarodni organizacii za pra{awa od interes za Ministerstvoto od oblasta na reformite na javnata administracija; spre~uvawe na korupcijata; stru~na edukacija na dràvnite slu`benici i drugo; razviva modeli za spre~uvawe na korupcisko odnesuvawe na slu`beni lica i iskoristuvawe na javni ovlastuvawa i slu`bena dol`nost; razviva kriteriumi i indikatori za merewe i ocenka na efikasnoto spre~uvawe na korupcijata; ja sledi implementacijata na klu~nite indikatori i voveduva promeni; predlaga merki za prezemawe aktivnosti vo slu~ai na utvrdena povreda na slu`bena dol`nost, javno ovlastuvawe, ili postapuvawe sprotivno na zakonskite i podzakonski akti; u~estvuva vo svojstvo na pretstavnik na Ministerstvoto vo tela i komisii na Vladata i na Sobranieto na RM i drugi tela i organizacii; ja sledi sostojbata i problemite od nadle`nost na Ministerstvoto i dava predlozi i inicijativi za nivno re{avawe, dava predlozi za razgleduvawe materijali za sednici na Vladata na RM {to se od nadle`nost na Ministerstvoto; go koordinira raboteweto na sektorite za koi e nadleèn vo funkcija na uspe{no, brzo, efikasno i transparentno funkcionirawe; u~estvuva vo izvr{uvaweto na rabotite vo sektorite vo negova nadle`nost vo ramkite na negovite ovlastuvawa i nadle`nosti; odgovara za svojata rabota vo ramkite na svoite ovlastuvawa i vr{i drugi raboti {to } e mu bidat dovereni od ministerot, zamenikministerot i dràvniot sekretar.
27
Dràvniot sovetnik za finansiski raboti ima za cel razvivawe na finansiskiot menaxment vo Ministerstvoto, organite vo negov sostav i edinkite-korisnici. Toj e odgovoren za slednive rabotni dol`nosti:
dava predlozi, merki i nasoki za finansiskite pra{awa, odnosno
za problemite vo Ministerstvoto za trud i socijalna politika za prvata i vtorata linija buxetski korisnici; pomaga vo re{avaweto na site finansiski pra{awa i problemi pri izrabotkata na informacii do Vladata na RM i na zakonski akti na ministerot i dràvniot sekretar; go organizira procesot na podgotovka i go podgotvuva predlog-buxetot i rebalansot na buxetot na Ministerstvoto za trud i socijalna politika i na edinkite korisnici na buxetot (centrite za socijalna rabota i javnite ustanovi za zgriùvawe lica); odgovora za finansiskiot menaxment vo Ministerstvoto (pravewe plan za pla} awe, vo soglasnost so likvidnosta na Ministerstvoto, sledewe na obvrskite, odrùvawe na likvidnosta na Ministerstvoto za pla} awe na obvrskite); ja sledi likvidnosta finansiskiot menaxment na vtorata linija buxetski korisnici (centrite za socijalna rabota i javnite ustanovi za zgriùvawe lica); go sledi procesot na kontrola na finansiskite dokumenti (dogovori, fakturi i drugi dokumenti) vo Ministerstvoto i kontrola na finansiskite dokumenti od vtorata linija buxetski korisnici; ostvaruva kontinuirana komunikacija so Ministerstvoto za finan sii i so drugite dràvni organi za re{avawe na finansiskite problemi so koi se soo~uva Ministerstvoto; sproveduva kontrola na javnite nabavki, ja sledi i izvestuva za realizacijata na kapitalnite rashodi; go organizira smetkovodstvoto i podgotovkata na zavr{nata smetka vo Ministerstvoto i procesot na knièwe spored site zakonski propisi; dava nasoki pri izrabotkata i ja sledi presmetkata na fiskalnite implikacii za site predlog-zakoni i informacii do Vladata na RM, podgotveni od Ministerstvoto; go organizira i go sledi procesot na izvr{uvawe na buxetot na Ministerstvoto i vtorata linija buxetski korisnici, so cel navremeno prefrlawe sredstva od edna vo druga programa zaradi nivno podobro iskoristuvawe; odgovoren e za tehni~kata implementacija na proektite od IPAprogramata;
I
DEL
28
gi
kontrolira tehni~kite aspekti na implementacijata i podgotovkata na proektite od IPA-programata od oblastite {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto; go koordinira IPA-timot; vospostavuva komunikacija so odgovornite lica od Ministerstvoto za finansii za IPA-programata; ja organizira podgotovkata na dokumentacijata za proektite i ja kontrolira dokumentacijata pred dostavuvawe do Sektorot za centralno finansirawe i sklu~uvawe dogovori; predlaga polnopravni ~lenovi za Komitetot za evaluacija za izbor na proektite; ostvaruva komunikacija i razmenuva informacii so programskiot oficer za avtorizacija vo vrska so tekot na tenderskata postapka; vr{i kontrola na predlog-dogovorite za IPA-programata; vr{i tehni~ko sledewe i supervizija na implementacijata na IPAproektite; odobruva izve{tai i finansiska dokumentacija za IPA-proektite; pi{uva mislewa, informacii i izve{tai za realizacijata na IPAproektite do Ministerstvoto za finansii; vospostavuva sopstven kontrolen sistem za IPA-proektite i obezbeduva vnatre{na revizija, i vr{i drugi raboti dovereni od ministerot i od dràvniot sekretar.
Dràvniot sovetnik za inspekciski nadzor od oblasta na rabotnite odnosi i oblasta bezbednost i zdravje pri rabota ima za cel kreirawe politiki i implementacija na merki od oblasta na trudovoto pravo i bezbednosta i zdravjeto pri rabota vo funkcija na podigawe na nivoto na efikasnost i efektivnost na inspekciskiot nadzor vo oblasta, vo soglasnost so me|unarodnite standardi i normi. Toj gi vr{i slednive dol`nosti:
dava nasoki, mislewa i predlozi za pra{awa od oblasta na trudovoto
pravo i bezbednosta i zdravjeto pri rabota, za donesuvawe odluki od najvisoko nivo; dava nasoki, mislewa i soveti za pra{awa od oblasta na trudovoto pravo i bezbednosta i zdravjeto pri rabota povrzani so podgotovkata i so realizacijata na Programata za rabota na Dràvniot inspektorat za trud; gi prou~uva iskustvata, modelite i organizaciskite strukturi na me|unarodnite institucii koi sproveduvaat inspekciski nadzor vo oblastite od nadle`nost na inspektoratot;
29
gi analizira zakonskite i podzakonskite akti od oblasta na
inspekcijata vo oblasta na rabotnite odnosi i bezbednosta i zdravjeto pri rabota; dava inicijativa za pokrenuvawe revizija po izvr{en inspekciski nadzor na dràvni inspektori za rabotni odnosi i bezbednost i zdravje pri rabota; ostvaruva komunikacija so drugi institucii od javniot i od privatniot sektor zaradi implementacija na regulativata za rabotni odnosi i bezbednost i zdravje pri rabota, i vr{i drugi raboti dovereni od ministerot i od dràvniot sekretar. Dràvniot sovetnik za bezbednost i zdravje pri rabota ima za cel kreirawe i koordinacija na sproveduvaweto na politikite od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota, vo soglasnost so evropskite i so me|unarodnite standardi. Negovite rabotni dol`nosti vklu~uvaat:
inicirawe predlozi i merki za izrabotka na materijali i dokumenti davawe
I
DEL
za pra{awata od oblasta; soveti za pra{awata na odredeni politiki i za ostvaruvaweto na programata za rabota vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota; davawe mislewa za pra{awata {to baraat odluki od najvisokoto nivo na organot; u~estvo vo izrabotkata na zakonite i propisite od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota, vo nasoka na usoglasuvawe so me|unarodnite normi i standardi; u~estvo vo izrabotkata na podzakonskite akti od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota i u~estvo vo rabotnite grupi za izrabotka na podzakonskite akti; predlagawe merki i aktivnosti pri izrabotkata na strategiski dokumenti od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota; predlagawe koncepti za razvoj na sistemot za bezbednost i zdravje pri rabota; davawe mislewa i stru~na pomo{ pri podgotovkata na proekti vo ramkite na prviot prioritet od Operativnata programa za razvoj na ~ove~kite resursi vo delot na privlekuvaweto i zadrùvaweto na rabota na pogolem broj lu|e; koordinirawe na operativnite aktivnosti pri implementacijata na politikite vo sektorot i instituciite od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota, koi se pod nadle`nost na Ministerstvoto;
30
go pretstavuva Ministerstvoto vo pove} e tela i komisii vo Vladata
i vo Sobranieto na RM za pra{awa od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota, koga e ovlasten za toa; ja pretstavuva RM vo me|unarodnite organizacii za pra{awa povrzani so bezbednosta i zdravjeto pri rabota; sorabotuva so drugite dràvni sovetnici i so rakovoditelite na sektorite vo organot i na soodvetno nivo so drugite organi i nevladini organizacii, i vr{i drugi raboti dovereni od ministerot i od dràvniot sekretar.
Rakovodewe so organizacionite oblici na Ministerstvoto1

Organizacioni oblici vo Ministerstvoto i vo organite vo negov sostav se sektorite i oddelenijata, so soodvetna struktura na rakovodni dràvni slu`benici, stru~ni dràvni slu`benici i drugi vraboteni lica koi nemaat status na dràvni slu`benici. So sektorot rakovodi rakovoditel na sektorot. Rakovoditelot na sektorot ja planira, organizira i ja koordinira rabotata na sektorot, gi obedinuva politikite od delokrugot na sektorot i vr{i neposredna kontrola i nadzor nad izvr{uvaweto na rabotite i zada~ite vo sektorot. Vo slu~aj na otsustvo ili spre~enost na rakovoditelot na sektorot, so sektorot rakovodi pomo{nik-rakovoditel na sektorot, dokolku e nazna~en. Pomo{nik-rakovoditelot na sektorot im pomaga na rakovoditelot na sektorot i na rakovoditelot na oddelenieto vo rabotite {to se vo nivna nadle`nost. So oddelenieto rakovodi rakovoditel na oddelenieto. Rakovoditelot na oddelenieto ja planira, organizira i ja koordinira rabotata na oddelenieto, vr{i neposredna kontrola i nadzor nad izvr{uvaweto na rabotite i na zada~ite od oddelenieto i sorabotuva so ovlasteniot stru~en dràven slu`benik koordinator. Vo slu~aj na otsustvo ili spre~enost na rakovoditelot na oddelenieto, nego go zamenuva sovetnik od oddelenieto ili stru~en dràven slu`benik, opredelen od rakovoditelot na oddelenieto.
1 Izvor: Pravilnik za sistematizacija na rabotnite mesta vo MTSP i Pravilnik za vnatre{na organizacija na MTSP, 5 avgust 2008 godina i Pravilnik za izmenuvawe i dopolnuvawe na pravilnikot za sistematizacija na rabotnite mesta i Pravilnik za izmenuvawe i dopolnuvawe na pravilnikot za vnatre{na organizacija na MTSP, 17 dekemvri 2008 godina.
31
Za koordinirawe i za obedinuvawe na op{tite i na zaedni~kite raboti na izvr{itelite nadvor od sedi{teto na sektorot, odnosno na oddelenieto, ministerot ovlastuva vraboten od redot na stru~nite dràvni slu`benici. Ovlasteniot dràven slu`benik nema status na rakovoden dràven slu`benik i pokraj izvr{uvaweto na rabotnite zada~i od rabotnoto mesto na koe{to e rasporeden, toj izvr{uva i op{ti i zaedni~ki raboti za dràvnite slu`benici rasporedeni vo podra~jeto, preku neposredna sorabotka so rakovoditelite na oddelenijata od organot vo sostavot kade {to e rasporeden i so rakovoditelite na sektorite i oddelenijata od centralnata administracija.
I
DEL
Dràvni slu`benici i drugi vraboteni vo MTSP

Dràvnite slu`benici se delat na tri kategorii: 1. rakovodni dràvni slu`benici, a toa se: dràvniot sekretar, dràvnite sovetnici, rakovoditelite na sektorite, pomo{niciterakovoditeli na sektorite i rakovoditelite na oddelenijata. 2. stru~ni dràvni slu`benici so zvawe: sovetnik, vi{ sorabotnik, sorabotnik i pomlad sorabotnik, i 3. stru~no-administrativni dràvni slu`benici so zvawe: samostoen referent, vi{ referent, referent i pomlad referent. Za dràvnite slu`benici vaàt odredbite od Zakonot za dràvnite slu`benici. Drugite vraboteni lica vo MTSP na rabotnite mesta: daktilograf, voza~, kurir-dostavuva~ i higieni~ar-kurir, nemaat status na dràvni slu`benici i za niv vaàt op{tite propisi za rabotni odnosi. Vo Ministerstvoto i vo organite vo sostav se sistematizirani2 vkupno 313 rabotni mesta (za odredeni rabotni mesta se predvideni pove} e izvr{iteli) za 7173 lica (dràvni slu`benici i drugi vraboteni lica).
Nadle`nosti po sektori i po oddelenija

Vo soglasnost so Uredbata za na~elata na vnatre{nata organizacija na organite na dràvnata uprava (SV na RM br. 105/07), vo Ministerstvoto, pokraj sektorite i oddelenijata, se formiraa:
2 Terminot sistematizirani rabotni mesta zna~i predvideni rabotni mesta, a ne zna~i deka tie se popolneti. 3 Vo Buxetot na Republika Makedonija za 2009 godina e navedeno deka MTSP ima 334 vraboteni lica.
32
Oddelenie za vnatre{na revizija; Oddelenie za upravuvawe so ~ove~ki resursi, i Oddelenie za strategisko planirawe.
Oddelenie za vnatre{na revizija

Rakovoditel: Julijana Todorovska Oddelenieto za vnatre{na revizija vr{i vnatre{na revizija vo: MTSP, organite vo negov sostav i edinkite korisnici na sredstva, vo drugite subjekti za delot na sredstvata odobreni za opredeleni nameni, i vr{i revizija ako MTSP koristi sredstva od fondovite na Evropskata unija. Oddelenieto gi sproveduva zada~ite preku:
izgotvuvawe strategiski i godi{ni planovi vrz osnova na procenka
na rizik, koi{to otkako } e bidat potvrdeni od ministerot se dostavuvaat do ministerot za finansii; sproveduvawe na planiranite vnatre{ni revizii, po dobieno ovlastuvawe od ministerot, za koi{to se izgotvuvaat izve{tai i se dostavuvaat do ministerot i do rakovoditelot na revidiraniot subjekt; izgotvuvawe kvartalni i godi{ni izve{tai i nivno dostavuvawe do ministerot (godi{nite izve{tai se dostavuvaat i do Ministerstvoto za finansii); sledewe na sproveduvaweto na preporakite od izvr{enite revizii i na akcionite planovi, i sorabotka so Ministerstvoto za finansii, Sektorot za javna vnatre{na finansiska kontrola i so Dràvniot zavod za revizija.
Na ~elo na Oddelenieto stoi rakovoditel koj gi ima slednive dol`nosti:

podgotvuva predlog-plan za rabota na Oddelenieto; ja organizira i ja koordinira rabotata na Oddelenieto, sproveduva
nadzor, dava nasoki i upatstva za rabota na vrabotenite, go sledi i go kontrolira raboteweto na vrabotenite i gi ocenuva dràvnite slu`benici; izgotvuva upatstvo za rabota na Oddelenieto i povelba za vnatre{na revizija; podgotvuva planovi za vnatre{na revizija, vrz osnova na procenka na rizik i, po odobruvawe od strana na ministerot, obezbeduva nivno sproveduvawe i sledewe na godi{nite planovi, strategiskite planovi, predlog-buxetskata presmetka);
33
podgotvuva izve{tai (kvartalni, godi{ni) za raboteweto na
vnatre{nata revizija;
go organizira i go koordinira raboteweto na vnatre{nata revizija
i vr{i nadzor vrz nejzinoto sproveduvawe (nazna~uva i izdava pismo za ovlastuvawe na vnatre{ni revizori za sekoja revizija, izgotvuva zapisnik za izvr{eniot nadzor, go informira ministerot dokolku se pojavi somne` za neregularnost i/ili izmami, se griì za kvalitetno izvr{uvawe na vnatre{nata revizija, gi evidentira revizorskite aktivnosti i gi ~uva dokumentite od sprovedenite revizii); go sledi sproveduvaweto na preporakite od izvr{enata revizija i na akcionite planovi; izgotvuva programa za sekoja revizija ili nazna~uva vnatre{ni revizori za izgotvuvawe na programata; dostavuva revizorski izve{taj do ministerot i do rakovoditelot na revidiraniot subjekt; obezbeduva obuka za vnatre{ni revizori, vr{i procenka na kapacitetot na resursite vo Oddelenieto za vnatre{na revizija; gi ocenuva dràvnite slu`benici; ostvaruva sorabotka so Ministerstvoto za finansii, Sektorot za javna vnatre{na finansiska kontrola, Dràvniot zavod za revizija i dr.
I
DEL
Rakovoditelot na Oddelenieto za vnatre{na revizija e odgovoren pred ministerot. Vo Oddelenieto revizori. se sistematizirani ~etiri sovetnici-vnatre{ni
Oddelenie za upravuvawe so ~ove~ki resursi

Rakovoditel: Kate Trajkova Vo Oddelenieto za upravuvawe so ~ove~ki resursi se vr{at raboti i zada~i povrzani so kadrovskoto ekipirawe i razvojot na ~ove~kite resursi vo Ministerstvoto i organite vo negov sostav so status na dràvni slu`benici. Vo Oddelenieto se vr{at slednive zada~i:
srednoro~no planirawe na potrebnite resursi; izgotvuvawe godi{ni planovi za vrabotuvawe vo Ministerstvoto i
organite vo negov sostav;
34
predlagawe strukturni promeni vo Ministerstvoto i organite
vo negov sostav, vo soglasnost so potrebite za ~ove~ki resursi za obezbeduvawe stru~na i efikasna administracija; sproveduvawe postapki za vrabotuvawe so i bez javen oglas; sledewe na vertikalnata i na horizontalnata mobilnost na vrabotenite vo Ministerstvoto i organite vo negov sostav; vodewe personalna evidencija i upravuvawe so li~nite podatoci na vrabotenite; podgotvuvawe odluki, re{enija, dogovori i spogodbi povrzani so reguliraweto na pravata i dol`nostite na vrabotenite vo Ministerstvoto i organite vo negov sostav, vo soglasnost so Zakonot za dràvnite slu`benici, Zakonot za rabotnite odnosi i so kolektivnite dogovori; podgotvuvawe mislewa, informacii, odgovori na prateni~ki pra{awa od oblasta na ~ove~kite resursi za pra{awata {to se vo nadle`nost na Oddelenieto; podgotvuvawe Pravilnik za sistematizacija na rabotnite mesta i Pravilnik za vnatre{na organizacija, kako i nivna izmena i dopolnuvawe; procenka na potrebite za obuka i stru~no usovr{uvawe na dràvnite slu`benici vo Ministerstvoto i organite vo negov sostav na generi~ki i specifi~ni tematski edinici; izgotvuvawe godi{na programa za stru~no usovr{uvawe na dràvnite slu`benici; izgotvuvawe i sproveduvawe generi~ki obuki na dràvnite slu`benici za: razvoj na menaxerski znaewa, organizacisko odnesuvawe, kultura, profesionalna etika i drugi temi povrzani so ~ove~kite resursi; organizirawe i sproveduvawe specifi~ni obuki na tematski edinici utvrdeni spored potrebite na vrabotenite; razvivawe i sproveduvawe modeli i strategii za upravuvawe so rabotniot performans, menaxmentot, organizaciskata kultura i odnesuvawe, li~niot razvoj na vrabotenite, motiviraweto i nagraduvaweto; izgotvuvawe vnatre{ni proceduri za: formirawe i izbor na komisii za sproveduvawe postapki za vrabotuvawe na dràvni slu`benici, dodeluvawe pari~ni nagradi, podobruvawe na dizajnot na rabotnite mesta, upravuvawe so rabotniot performans (efekt), ocenuvawe i samoocenuvawe, podobruvawe na disciplinata, upravuvawe so otsustvata i drugi proceduri i akti od interes za pravata i obvrskite na dràvnite slu`benici;
35
upravuvawe so bazite na podatoci za kadrovskata ekipiranost,
obukite, kontrolata na pristapot i drugite pra{awa povrzani so obvrskite i so pravata na vrabotenite; vodewe statisti~ka evidencija po osnova na razli~ni parametri od oblasta na ~ove~kite resursi: etni~ka, polova, obrazovna struktura na vrabotenite; otsustva; redovnost itn., i drugi zada~i {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto, a se povrzani so razvojot i upravuvaweto so ~ove~kite resursi. So Oddelenieto rakovodi rakovoditel koj gi ima slednive dol`nosti:
da podgotvuva predlog-plan za rabota na Oddelenieto; da ja organizira i koordinira rabotata na Oddelenieto;
I
DEL
da sproveduva nadzor i da dava nasoki i upatstva za rabota na
vrabotenite, da go sledi i kontrolira raboteweto na vrabotenite i da go ocenuva nivnoto rabotewe; da izgotvuva predlog-plan za srednoro~nite potrebi od ~ove~ki resursi (predlog-plan za vrabotuvawe i predlog-plan za pravi~na zastapenost); da sproveduva postapki za vrabotuvawe na dràvni slu`benici so i bez javen oglas po pat na prezemawe; da ~lenuva vo komisiite za vrabotuvawe; da upravuva so li~nite dosieja na vrabotenite i so pristapot do li~nite podatoci; da pi{uva predlog-pravilnici za sistematizacija na rabotnite mesta vo MTSP i predlog-pravilnici za vnatre{na organizacija i da dava predlog-merki i nasoki za podobruvawe na opisite na rabotnite mesta i za izrabotkata na funkcionalnata analiza; da izgotvuva predlog-programa za stru~no usovr{uvawe na dràvnite slu`benici-pripravnici i da u~estvuva vo nejzinata implementacija, preku organizirawe na vnatre{ni obuki, komunikacija so dràvnite slu`benici za potrebite za razvoj, stru~no usovr{uvawe i vrabotuvawe, da pregovara so nacionalni i me|unarodni subjekti za obezbeduvawe na potrebnite obuki; da predlaga modeli i strategii za: upravuvawe so rabotniot performans, motivacija, razvoj na menaxmentot, organizaciskata kultura, odnesuvaweto i profesionalnata etika i modeli za li~en razvoj na vrabotenite; da dizajnira bazi za: evidentirawe na godi{nite ocenki, pari~nite nagradi, posetenite obuki spored evropskite standardi; da u~estvuva vo rabotnite grupi za izrabotka na akcionite planovi za implementacija na ovie aktivnosti;
36
da podgotvuva predlog-interni proceduri za upravuvawe so rabotniot
performans, disciplinata, dodeluvaweto pari~ni nagradi i drugi raboti {to se od interes za pravata i obvrskite na vrabotenite; da ja sledi implementacijata na zakonskite i na podzakonskite akti, izmenite i dopolnuvawata vo zakonskata regulativa, da pi{uva mislewa, informacii i predlozi na predlog-zakonite i podzakonskite akti od oblasta na ~ove~kite resursi; da ~lenuva vo rabotnite grupi za re{avawe na pra{awata {to se od interes za dràvnite slu`benici i za javnata administracija, i e mu bidat dovereni od dràvniot da izvr{uva drugi raboti {to } sekretar, a se vo nadle`nost na Oddelenieto. Rakovoditelot na Oddelenieto za upravuvawe so ~ove~kite resursi e odgovoren pred dràvniot sekretar. Vo Oddelenieto se sistematizirani slednive rabotni mesta: sovetnik za planirawe na ~ove~kite resursi i za vrabotuvawe, sovetnik za stru~no usovr{uvawe i upravuvawe so znaewe, sovetnik za upravuvawe so rabotniot performans i promeni, pomlad sorabotnik za informativen sistem za vrabotenite i samostoen referent za kadrovska i personalna evidencija.
Oddelenie za strategisko planirawe

Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto za strategisko planirawe se vr{at raboti povrzani so procesot na srednoro~no planirawe na politikite i na aktivnostite na Ministerstvoto i organite vo negov sostav i nivno usoglasuvawe so buxetskite planovi, vo soglasnost so Prira~nikot za izrabotka na strategiski plan, so Metodologijata za strategisko planirawe i za podgotvuvawe godi{na programa za rabota na Vladata na RM. Poprecizno, zada~ite se slednive:
definirawe, sledewe i revidirawe na misijata i na vizijata na
Ministerstvoto, vo soglasnost so tekot i rezultatite od reformskite procesi; analizirawe na postojnite vnatre{ni i nadvore{ni sostojbi vo oblastite {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto, izrabotka na PEST i na SVOT-analizi; definirawe programi, potprogrami i proekti za postignuvawe na proektiranite srednoro~ni celi i nivno revidirawe vo soglasnost so doneseniot buxet za tekovnata fiskalna godina;
37
formulirawe strategii za sekoja definirana programa, definirawe
na merkite, aktivnostite i identifikacija na potencijalni rizici za sekoja programa; utvrduvawe i usoglasuvawe na fiskalnite implikacii za sekoja programa so buxetskite sredstva za realizacija na definiranite programi; izgotvuvawe plan za sproveduvawe na programite i na proektite za postignuvawe na celite i na prioritetite, identifikuvawe i definirawe na pokazatelite na uspe{nosta i definirawe na mehanizmite za sledewe na implementacijata; sproveduvawe monitoring i evaluacija na postignuvawata; izgotvuvawe mislewa, informacii, godi{ni i kvartalni izve{tai za realizacijata i za postignuvawata na strategiskite planovi; ostvaruvawe sorabotka so instituciite, so drugite organi na dràvnata uprava i so zainteresiranite strani za izrabotka na horizontalni programi; koordinirawe na sektorskite aktivnosti pri izgotvuvaweto na programite i proektite so: buxetskite analiti~ari, Oddelenieto za upravuvawe so ~ove~kite resursi i so Sektorot za buxet, finansii i smetkovodstvo; izgotvuvawe skratena verzija na donesen strategiski plan na Ministerstvoto i negova podgotovka za objavuvawe na veb-sajtot na Ministerstvoto, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto i organite vo negov sostav.
I
DEL
Rakovoditelot na Oddelenieto gi ima slednive rabotni dol`nosti:

podgotvuva predlog-plan za rabota na Oddelenieto; ja organizira i koordinira rabotata na Oddelenieto, sproveduva
nadzor i dava upatstva i nasoki za rabota na vrabotenite, go sledi i go kontrolira raboteweto na vrabotenite i gi ocenuva dràvnite slu`benici; gi sledi reformskite procesi i predlaga mislewa pri definiraweto na misijata i vizijata; gi sledi postignuvawata vo sekoja oblast {to e vo nadle`nost na Ministerstvoto; dava nasoki i mislewa pri definiraweto i aùriraweto na srednoro~nite prioriteti i celi na Ministerstvoto, vo soglasnost so celite i prioritetite na Vladata na RM; gi analizira postojnite vnatre{ni i nadvore{ni sostojbi vo oblastite {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto;
38
ja koordinira izrabotkata na PEST i na SVOT-analizite i dava
mislewa i nasoki;
ja koordinira rabotnata grupa za izrabotka na sektorskite
programi, potprogrami i proekti, dava nasoki za usoglasuvawe na predlog-programite, potprogramite i proektite za postignuvawe na proektiranite srednoro~ni celi so celite i prioritetite na Vladata na RM; ja koordinira rabotata na me|uresorskite grupi pri formuliraweto na strategiite za horizontalnite programi, potprogrami ili proekti, dava mislewa i predlozi pri definiraweto na merkite, aktivnostite i identifikuvaweto na potencijalnite rizici za sekoja programa; sorabotuva so Sektorot za buxet i dava nasoki i mislewe za usoglasuvawe na fiskalnite implikacii na sekoja programa so buxetskite sredstva; odobruva predlog-plan za sproveduvawe na programite i proektite za postignuvawe na celite i prioritetite, dava predlog-pokazateli za uspe{nosta i gi definira mehanizmite za sledewe na implementacijata, ja sledi realizacijata na planot, sproveduvaj} i monito ring i evaluacija na postignuvawata; pi{uva mislewa, informacii i godi{ni i kvartalni izve{tai za realizacijata i postignuvawata na strategiskite planovi, i vr{i drugi raboti koi{to mu gi doveruva dràvniot sekretar, a se vo nadle`nost na Oddelenieto.
Oddelenieto e pod direktna nadle`nost na dràvniot sekretar. Vo oddelenieto se sistematizirani slednive rabotni mesta: trojca sovetnici za planirawe na politikite i programite na Ministerstvoto, dvajca sovetnici za planirawe na politikite i programite na organite vo sostav, dvajca sovetnici za monitoring i evaluacija na implementacijata na politikite i programite i eden pomlad sorabotnik za razmena na informativnite materijali za razvivawe na politikite na Ministerstvoto i organite vo sostav.
39
Sektor za trud
Dràven sovetnik za trud: Stojan Trajanov tel: 02/3106-219 e-mail: strajanov@mtsp.gov.mk Rakovoditel: Mirjanka Aleksevska Pomo{nik-rakovoditel: ne e nazna~en tel: 02/3106-248 e-mail: maleksevska@mtsp.gov.mk Sektorot za trud e zadolèn za rabotite {to se odnesuvaat na:
rabotnite odnosi, vrabotuvaweto i vrabotenosta; nagraduvaweto na vrabotenite; kreiraweto politiki i merki za vrabotuvawe i za{tita od
I
DEL
dolgoro~na nevrabotenost;
izgotvuvawe zakoni za rabotni odnosi i za pra{awata povrzani
so pravata od rabotniot odnos, platite, nadomestocite, dodatocite na plata, kolektivnoto dogovarawe, socijalniot dijalog, implementacijata na me|unarodnite normi i standardi za sproveduvawe na propisite na Evropskata unija (EU), na Me|unarodnata organizacija na trudot (MOT), Sovetot na Evropa i drugi organizacii i institucii.
Sektorot gi sproveduva ovie zada~i preku:

sledewe i analizirawe na sostojbite i na problemite vo oblasta na
vrabotuvaweto, rabotnite odnosi i pravata od raboten odnos;
podgotovka i sledewe na zakonite od oblasta na trudot i nivno
usoglasuvawe so Direktivite na EU, so Konvenciite na MOT, so Evropskata socijalna povelba i dr.; razvoj i implementacija na kratkoro~ni, srednoro~ni i dolgoro~ni politiki i merki vo oblasta na vrabotuvaweto i drugi pra{awa od oblasta na trudot i prezemawe merki i aktivnosti za obezbeduvawe na nivnata uspe{na realizacija; kontinuirana sorabotka so drugite organi i institucii nadle`ni za implementacija na programi i merki koi{to vlijaat vrz sostojbite i problemite povrzani so trudot, pazarot na trud i socijalniot dijalog, kako i so instituciite koi obezbeduvaat informacii za analizirawe, ocenuvawe i procenuvawe na pra{awata i problemite povrzani so vrabotuvaweto, rabotnite odnosi, kolektivnoto dogovarawe, socijalniot dijalog i sl.;
40
kontinuirana sorabotka i konsultacii so MOT i so drugite sektori
vo Ministerstvoto;
podgotovka na kolektivni dogovori, koordinacija i sledewe na
kolektivnoto dogovarawe;
razvoj i implementacija na proekti vo ramkite na prviot prioritet
od Operativnata programa za razvoj na ~ove~kite resursi vo delot za privlekuvawe i zadrùvawe na pove} e lu|e na rabota; podgotovka, implementacija i evaluacija na Nacionalnata strategija za vrabotuvawe i na nacionalnite akcioni planovi za vrabotuvawe; podgotovka i sledewe na realizacijata na Nacionalnata programa za usvojuvawe na pravoto na EU (NPAA), {to se odnesuva na trudot, vrabotuvaweto i socijalniot dijalog, i nadzor vrz zakonitosta na raboteweto na Agencijata za vrabotuvawe na RM. So Sektorot rakovodi rakovoditel, odgovoren pred dràvniot sekretar na MTSP, koj gi izvr{uva slednive zada~i:
podgotvuva predlog-plan za rabota na Sektorot; ja organizira i ja koordinira rabotata na Sektorot, sproveduva
nadzor i dava nasoki i upatstva za rabotata na vrabotenite, go sledi i go kontrolira raboteweto na vrabotenite i gi ocenuva dràvnite slu`benici; ja koordinira implementacijata na strategiskite dokumenti, Nacionalnata strategija za vrabotuvawe i Nacionalniot akcionen plan za vrabotuvawe, i gi koordinira aktivnostite za razvoj, podgotovka i implementacija na idnite nacionalni akcioni planovi za vrabotuvawe; ja podgotvuva i ja sledi realizacijata na Nacionalnata programa za usvojuvawe na pravoto na EU, u~estvuva vo izgotvuvaweto na izve{taite za napredokot vo implementacijata na pra{awata povrzani so vrabotuvaweto, socijalniot dijalog i trudovoto pravo; planira, podgotvuva programi, proekti i aktivnosti za ostvaruvawe na celite utvrdeni vo strategiskite dokumenti; gi koordinira aktivnostite za vospostavuvawe i implementacija na sistemot na plati vo javniot sektor; podgotvuva proekti vo ramkite na prviot prioritet od Operativnata programa za razvoj na ~ove~ki resursi, vo delot za privlekuvawe i zadrùvawe na rabota na {to pogolem broj lu|e; podgotvuva zakoni i propisi od oblasta na trudot i raboti na nivno usoglasuvawe so me|unarodnite normi i standardi;
41
sledi, koordinira i prezema merki i aktivnosti za kolektivnoto
dogovarawe na site nivoa;
gi koordinira aktivnostite i dava nasoki za podgotovka na
informacii, analizi i mislewa za pra{awata povrzani so pazarot na trudot, trudovoto pravo, socijalniot dijalog i kolektivnoto dogovarawe; ja koordinira stru~nata i administrativnata poddr{ka za unapreduvawe i razvoj na tripartitniot i bipartitniot socijalen dijalog; u~estvuva vo rabotni grupi i tela, i vr{i drugi raboti od nadle`nost na Sektorot, {to } e mu bidat dovereni od dràvniot sekretar. Za sproveduvawe na site navedeni rabotni dol`nosti, na rakovoditelot na Sektorot mu pomaga pomo{nik-rakovoditelot na Sektorot, so istiot opis na rabotni dol`nosti. Sektorot za trud go so~inuvaat ~etiri oddelenija ~ii nadle`nosti se opi{ani podolu.
I
DEL
1. Oddelenie za pazarot na trudot

Rakovoditel: Slavica Talevska Vo svojata nadle`nost, ova oddelenie gi izvr{uva slednive raboti:
podgotovka, koordinacija, organizacija i nadzor na godi{nite i na
pove} egodi{nite politiki i merki za vrabotuvawe; i merkite;
redovno sledewe i izvestuvawe za implementacijata na programite razvoj i implementacija na nacionalnite akcioni planovi za kontinuirano sledewe i izvestuvawe za ostvaruvaweto na celite
vrabotuvawe;
utvrdeni vo Strategijata za vrabotuvawe 2010 i prezemawe merki za nivna realizacija; koordinacija na organite i na instituciite nadle`ni za implementacijata na programite i merkite koi imaat vlijanie vrz sostojbite i problemite povrzani so trudot, pazarot na trudot i socijalniot dijalog; sorabotka so Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija, Dràvniot zavod za statistika, Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe i so drugite institucii i ministerstva koi obezbeduvaat informacii za analizirawe, ocenuvawe i procenuvawe na
42
pra{awata i problemite povrzani so vrabotuvaweto, rabotnite odnosi, kolektivnoto dogovarawe i socijalniot dijalog; planirawe, podgotovka i implementacija na proekti vo ramkite na IPA, prioritet 1 od Operativnata programa za razvoj na ~ove~kite resursi vo delot na privlekuvaweto i zadrùvaweto na rabota na {to pogolem broj lu|e; izgotvuvawe mislewa, analizi i predlozi za implementacija na programi i proekti za vrabotuvawe; u~estvo vo rabotata na rabotnite grupi i tela vo Ministerstvoto i vo drugite organi i institucii pri podgotovkata na programite koi vlijaat vrz vrabotuvaweto; finansisko planirawe na neophodnite sredstva za implementacija na programite i merkite za aktivni politiki; sledewe i koordinacija na finansiskite sredstva obezbedeni vo vid na donacii i pomo{ za poddr{ka na politikite za vrabotuvawe; redovno sledewe i analizirawe na makroekonomskite i na mikroekonomskite sostojbi i nivnoto vlijanie vrz politikite i merkite za vrabotuvawe; inicirawe postapka za upatuvawe rabotnici vo stranstvo, vo soglasnost so sklu~enite spogodbi za deta{irawe rabotnici; inicirawe postapki i proceduri za sklu~uvawe me|udràvni dogovori za deta{irawe rabotnici vo stranstvo; podgotovka na izve{tai za dosledno sproveduvawe na obvrskite prezemeni od ratifikuvanite dokumenti na Sovetot na Evropa i ratifikuvanite dogovori i konvencii so OON za odredbi od oblasta na vrabotuvaweto, i davawe stru~no mislewe i u~estvo vo podgotovkata na zakonite i propisite povrzani so vrabotuvaweto.
Oddelenieto za pazarot na trudot treba da gi vr{i svoite zada~i preku slednive sistematizirani rabotni mesta: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za normativna dejnost vo oblasta na trudovoto pravo, sovetnik za upravna postapka vo oblasta na trudovoto pravo, sorabotnik za kompletirawe na dokumentacijata za vodewe upravna postapka vo oblasta na trudovoto pravo i pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i obrabotka na podatoci za normativnata dejnost vo oblasta na trudovoto pravo.
43
2. Oddelenie za trud
Rakovoditel: ne e nazna~en Vo svojata nadle`nost, ova oddelenie gi izvr{uva slednive raboti:
podgotovka na zakoni i podzakonski akti od oblasta na trudot; implementacija na direktivite na EU i na konvenciite na MOT vo
I
DEL
zakonodavstvoto;
kontinuirano sledewe na me|unarodnata regulativa od oblasta
na trudot i prezemawe dejstvija za usoglasuvawe na doma{noto zakonodavstvo; podgotovka na izve{tai za stepenot na usoglasenost na zakonodavstvoto od oblasta na trudot so direktivite na EU i so konvenciite na MOT i podgotovka na prioriteti i preporaki za natamo{no usoglasuvawe na nacionalnoto zakonodavstvo; podgotovka na izve{tai za dosledno sproveduvawe na obvrskite prezemeni od ratifikuvanite dokumenti na Sovetot na Evropa i ratifikuvanite dogovori i konvencii so OON za odredbi od oblasta na trudot; realizacija na obvrskite prezemeni so dogovorenite aran`mani so Svetska banka, MMF i so drugite me|unarodni institucii; davawe pravna pomo{ i mislewa, upatstva i nasoki za dosledna primena na zakonite i propisite; planirawe, podgotovka i realizacija na tehni~kata pomo{ od EU vo ramkite na programata TAIEX i preku TWINNING-proektite; u~estvo i davawe stru~na pomo{ i mislewa pri podgotovkata na nacionalnite akcioni planovi za vrabotuvawe i drugi strategiski dokumenti od aspekt na nivnata usoglasenost so postojnite zakonski propisi i drugi dokumenti od oblasta na trudot; poddr{ka na pregovorite za pristapuvawe; izgotvuvawe i implementirawe na nacionalnata programa za implementirawe na pravoto na EU, za pra{awa {to se vo nadle`nost na trudovoto zakonodavstvo; re{avawe po àlbi na nevraboteni lica, vo odnos na ostvaruvaweto na nivnite prava po osnov na nevrabotenost; re{avawe po àlbi na stranski dràvjani na rabota vo RM; postapuvawe po presudi vo upravni sporovi, i registracija na agencii za posreduvawe pri vrabotuvawe vo zemjata i vo stranstvo.
44
Oddelenieto za pazarot na trudot treba da gi vr{i svoite zada~i preku slednive sistematizirani rabotni mesta: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za razvoj na indikatorite za politikite i merkite za vrabotuvawe, sovetnik za razvoj na politikite i merkite za vrabotuvawe, sovetnik za razvoj i implementacija na godi{nata programa za vrabotuvawe i pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i obrabotka na podatoci pri razvoj na politikite i merkite za vrabotuvawe.
3. Oddelenie za socijalno partnerstvo

Rakovoditel: ne e nazna~en Nadle`nostite na Oddelenieto za socijalno partnerstvo se odnesuvaat na pra{awata povrzani so socijalniot dijalog i socijalnoto partnerstvo na site nivoa, so jakneweto na kapacitetite na socijalnite partneri i sorabotkata so me|unarodnite organizacii i institucii. Oddelenieto gi vr{i ovie nadle`nosti preku:
postojana poddr{ka, sledewe, organizacija i davawe stru~na pomo{
i poddr{ka na rabotata na Ekonomsko-socijalniot sovet;
dostavuvawe zaklu~oci, predlozi i mislewa od sednicite na
Ekonomsko-socijalniot sovet do Sobranieto na RM, Vladata na RM i resornite ministerstva i prezemawe merki i aktivnosti za navremeno postapuvawe po niv; obezbeduvawe poddr{ka i inicirawe formi i na~ini na funkcionirawe na socijalniot dijalog na nacionalno i na lokalno nivo; sorabotka so socijalnite partneri i so drugite organi i institucii za organizirawe i unapreduvawe na socijalniot dijalog; sledewe na sostojbite, formite i na~inite na funkcionirawe na socijalniot dijalog, na nivo na EU, i na drugite pozitivni praktiki; sledewe na direktivite na EU i na konvenciite na MOT koi gi reguliraat pra{awata od interes i vo funkcija na socijalniot dijalog i socijalnoto partnerstvo; sorabotka i redovna komunikacija so MOT i so instituciite na EU; podgotovka i sledewe na realizacijata na NPAA za pra{awata povrzani so socijalniot dijalog, u~estvoto vo izgotvuvaweto na izve{tai za napredokot na implementacijata na NPAA; podgotovka na izve{tai po odnos na konvenciite na MOT i konsultacii so socijalnite partneri za sodrìnata na izve{taite;
45
sorabotka so drugite sektori vo Ministerstvoto i so drugite organi
i institucii zaradi informirawe i predlagawe formi i na~ini za re{avawe na ekonomskite i socijalnite pra{awa po pat na socijalen dijalog; registracija na asocijacii na sindikatite i na zdruènijata na rabotodava~ite koi funkcioniraat na nacionalno nivo; koordinirawe, izvestuvawe i predlagawe na formi i na~ini za u~estvo i za ~lenuvawe na socijalnite partneri vo telata i instituciite na nacionalno nivo i vo instituciite na nivo na EU i drugite me|unarodni organizacii; sledewe na zakonite, propisite i strategiskite dokumenti od oblasta na ekonomskata i socijalnata sfera, i organizirawe seminari i obuki za socijalnite partneri vo nasoka na jaknewe na nivnite kapaciteti.
I
DEL
Sistematiziranite rabotni mesta vo Oddelenieto se: rakovoditel, sovetnik za tripartitniot socijalen dijalog, sovetnik za analiza i implementacija na me|unarodnite propisi i dokumenti, vi{ sorabotnik za sledewe na me|unarodnite propisi i dokumenti i pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka na socijalniot dijalog i na socijalnoto partnerstvo (dvajca izvr{iteli).
4. Oddelenie za plati
Rakovoditel: ne e nazna~en Zada~ite na Oddelenieto se odnesuvaat na definirawe i implementacija na politikata na plati, pred s vo javniot sektor, sledewe i unapreduvawe na kolektivnoto dogovarawe preku:
podgotovka na zakoni i podzakonski akti za pra{awata povrzani so
platite i drugite primawa na vrabotenite vo platniot sektor;
kontinuirano sledewe i analizirawe na makroekonomskite i na
mikroekonomskite sostojbi i nivnoto vlijanie vrz razvojot na definiraweto na politikata na plati, dodatoci na plati i drugi primawa na vrabotenite; redovna sorabotka i konsultacii so organite i instituciite, so socijalnite partneri i so drugite sektori vo Ministerstvoto pri definiraweto na politikata na plati; u~estvo i davawe nasoki pri definiraweto i reguliraweto na pra{awata povrzani so platite, nadomestocite na plati i dodatocite na plati vo oddelni sektori i na razli~ni nivoa;
46
davawe upatstva, mislewa i stru~na pomo{ na oddelni pravni lica,
institucii ili fizi~ki lica vo funkcija na dosledna primena na regulativata {to se odnesuva na primawata na vrabotenite po odnos na raboten odnos; redovno analizirawe i informirawe za tekovnite sostojbi i trendovi vo odnos na nivoto i dinamikata na nominalnite i realnite plati i tro{ocite na ìvot; sledewe na primenata na op{tite i na granskite kolektivni dogovori i davawe mislewe vo odnos na usoglasenosta na granskite kolektivni dogovori so zakonite; predlagawe izmeni i dopolnuvawa na kolektivnite dogovori so cel da se usoglasat so zakonite i so drugite propisi; sledewe na primenata na me|unarodnite normi na MOT i na EU vo vrska so platite i nadomestocite i dodatocite na plati i obezbeduvawe uslovi za nivna harmonizacija i implementacija; kontinuirana sorabotka so me|unarodnite organizacii i institucii; podgotovka na kolektivni dogovori vo ramkite na nadle`nostite na Ministerstvoto, i u~estvo vo podgotovkata na kolektivnite dogovori {to se vo nadle`nost na drugite resori i socijalni partneri.
Sistematiziranite rabotni mesta za ova oddelenie se: rakovoditel na oddelenieto, sovetnik za plati vo javniot sektor, sovetnik za sledewe i evaluacija na politikata na plati, sovetnik za kolektivno dogovarawe i pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i obrabotka na podatoci i materijali za plati vo javniot sektor.
Sektor za penzisko i invalidsko osiguruvawe

Dràven sovetnik za penzisko i invalidsko osiguruvawe: ne e nazna~en Rakovoditel: Irena Risteska tel: 02/3106-441 e-mail: iristeska@mtsp.gov.mk Sektorot za penzisko i invalidsko osiguruvawe ima nadle`nosti koi se odnesuvaat na sistemot na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe. Ovoj sistem e sostaven od: zadolìtelno tekovno finansirano penzisko i invalidsko osiguruvawe vrz osnova na generaciska solidarnost, zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe i dobrovolno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe.
47
Nadle`nostite na Sektorot vklu~uvaat:
podgotovka na zakoni i na drugi propisi {to se vo nadle`nost na
Ministerstvoto i na Sektorot i sledewe na nivnata primena; propisi; propisi;
kreirawe politika za izvr{uvawe na zakonite i na drugite davawe stru~ni mislewa po nacrti i predlozi na zakoni i drugi predlagawe
I
DEL
So Sektorot za penzisko i invalidsko osiguruvawe rakovodi rakovoditel koj gi izvr{uva slednive zada~i:
stapka na pridones za penzisko i invalidsko osiguruvawe, vo soglasnost so Fondot na PIOM; podgotovka na zakoni i drugi propisi od oblasta na mati~nata evidencija za osigurenicite i za korisnicite na pravata na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe; sledewe na naplatata na pridonesot za socijalno osiguruvawe na dnevna osnova, vo sorabotka so Fondot na PIOM od kade {to se dobivaat podatocite za naplatata na pridonesot; analizirawe na rezultatite od naplatata na socijalnite pridonesi; predlagawe merki i re{enija vo penziskata regulativa; podgotovka i u~estvo pri izgotvuvaweto i sklu~uvaweto na dogovorite za socijalno osiguruvawe; nadzor vrz raboteweto i zakonitosta na rabotata na Fondot na PIOM i na Agencijata za supervizija na kapitalno finansiranoto penzisko osiguruvawe (MAPAS); sledewe na razvojot na penziskite politiki i na trendovite povrzani so starosnata granica i ostvaruvawata na pravoto na penzisko i invalidsko osiguruvawe; podgotovka na analizi, informacii, izve{tai i drugi materijali po barawe na Vladata na RM, Sobranieto na RM i drugite institucii; davawe stru~ni mislewa na fizi~ki i na pravni lica; podgotovka na odgovori i mislewa po barawa i inicijativi za pokrenati postapki pred sudski organi; u~estvo vo me|uministerski, me|uresorski i drugi rabotni grupi vo vrska so oddelni pra{awa i proekti i sorabotka so me|unarodnite finansiski institucii; u~estvo vo proekti za harmonizacija na zakonite {to se vo nadle`nost na Sektorot, a vo vrska so zakonodavstvoto na EU, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto i na sektorot.
48
nadzor i dava nasoki i upatstva za rabotata na vrabotenite, go sledi i go kontrolira raboteweto na vrabotenite i gi ocenuva dràvnite slu`benici; rakovodi so rabotnata grupa za implementacija na penziskata reforma; gi koordinira aktivnostite vo vrska so harmoniziraweto na naplatata na socijalnite pridonesi; gi koordinira aktivnostite vo ramkite na programite na Sovetot na Evropa (realizirawe na aktivnostite {to proizleguvaat od rabotata na Evropskiot komitet za socijalna sigurnost); u~estvuva vo rabotnata grupa za izrabotka na zakonite, podzakonskite akti, strategiite od oblasta na penziskoto i invalidsko osiguruvawe i socijalnoto osiguruvawe; ja rakovodi rabotnata grupa za slobodno dvièwe na rabotnici; ostvaruva redovni kontakti so Fondot na PIOM i so MAPAS i prisustvuva na sednicite na upravnite odbori, i vr{i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot, a mu se dovereni od dràvniot sekretar.
Sektorot za penzisko i invalidsko osiguruvawe funkcionira preku dve oddelenija.
1. Oddelenie za tekovno finansirano penzisko i invalidsko osiguruvawe

Rakovoditel: ne e nazna~en Oddelenieto gi izvr{uva slednive zada~i:
podgotvuva zakoni od oblasta na penziskoto i invalidskoto
osiguruvawe;
ja sledi naplatata na pridonesot za socijalno osiguruvawe na
dnevna osnova, vo sorabotka so Fondot na PIOM od koj gi dobiva podatocite za naplatata na pridonesot; podgotvuva zakoni i propisi od oblasta na mati~nata evidencija na osigurenicite i na korisnicite na pravata na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe; sorabotuva so eksperti od me|unarodnite institucii za komparativnosta i za dogradbata na sistemot; podgotvuva nacrt-tekstovi za sklu~uvawe dogovori za socijalno osiguruvawe;
49
dava stru~ni mislewa vo vrska so propisite za penziskoto i
invalidskoto osiguruvawe;
u~estvuva vo me|uresorskite grupi; gi sledi iskustvata vo zemjata i vo stranstvo; u~estvuva vo podgotovkata na materijali za vr{ewe nadzor vrz
I
DEL
raboteweto i zakonitosta na rabotata na Fondot na PIOM i na MAPAS; u~estvuva vo proekti {to se vo nadle`nost na Sektorot; re{ava predmeti vo upravna postapka; podgotvuva mislewa, informacii, izve{tai, analizi i drugi materijali vo oblasta, i vr{i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot.
Sistematiziranite rabotni mesta vo Oddelenieto se: rakovoditel na oddelenieto, sovetnik za bilateralni dogovori za socijalno osiguruvawe i koordinacija na sistemot za socijalno osiguruvawe, sovetnik za naplata na pridonesot za PIOM i za konsolidacija na naplatata na socijalnite pridonesi, sovetnik za naplata na pridonesot za penzisko i invalidsko osiguruvawe i harmonizacija na osnovicite za socijalno osiguruvawe, pomlad sorabotnik za administrativno-tehni~ka poddr{ka i obrabotka na podatoci za tekovno finansiranoto penzisko i invalidsko osiguruvawe i pomlad referent za administrativno-tehni~ka poddr{ka na rabotata na Komisijata za revizija na naod, ocenka i mislewe za utvrduvawe invalidnost, odnosno nesposobnost za rabota.
2. Oddelenie za zadolìtelno i dobrovolno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe

Rakovoditel: ne e nazna~en Oddelenieto e nadle`no za:
podgotovka na zakoni od oblasta na zadolìtelnoto i dobrovolnoto
kapitalno finansirano osiguruvawe;
sledewe na sostojbata so za~lenuvaweto na osigurenicite vo
zadolìtelnoto kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe i na prenosot na sredstva po osnova na pridones; podgotovki za usoglasuvawe na zakonite so me|unarodnite normi i standardi vo aktite na EU, preku u~estvo vo rabotni grupi i tela; sorabotka so Agencijata za supervizija na kapitalnoto finansiranoto penzisko osiguruvawe i nadzor nad nejzinoto rabotewe; davawe stru~ni mislewa;
50
u~estvuvawe vo me|uresorski grupi i prou~uvawe na iskustvata od
primenata na zakonite od ovaa oblast vo zemjata i vo stranstvo; naplatuvaat penziskite dru{tva i MAPAS;
analiza i predlagawe na visinata na nadomestokot {to go sledewe i analizirawe na sproveduvaweto na delovnite procesi,
utvrdeni so zakon, {to gi sproveduvaat MAPAS i Fondot na PIOM;
izgotvuvawe nacrt-odgovori na prateni~kite pra{awa, i drugi raboti od negova nadle`nost.
Sistematiziranite rabotni mesta vo Oddelenieto se: rakovoditel na oddelenieto, sovetnik za zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe, sovetnik za dobrovolno kapitalno penzisko osiguruvawe, sovetnik za programirawe i analiza na tro{ocite povrzani so implementacijata na penziskata reforma i pomlad sorabotnik za administrativno-tehni~ka poddr{ka na ~lenovite na zadolìtelnoto kapitalno finansirano i na dobrovolnoto kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe.
Sektor za ednakvi mo`nosti

Dràven sovetnik za ednakvi mo`nosti: Elena Grozdanova tel: 02/3106-469 e-mail: egrozdanova@mtsp.gov.mk Rakovoditel: Mirdita Saliu tel: 02/3106-654 e-mail: msaliu@mtsp.gov.mk Sektorot za ednakvi mo`nosti e formiran so cel da se vr{at raboti i rabotni zada~i koi se odnesuvaat na unapreduvaweto na statusot na ènite i na vospostavuvaweto ednakvi mo`nosti za ènite i za maìte, vo soglasnost so Zakonot za ednakvi mo`nosti na ènite i na maìte, so standardite i principite na me|unarodnite konvencii i so dokumentite {to gi ratifikuvala ili gi potpi{ala Republika Makedonija, a se odnesuvaat na ednakvite mo`nosti i na za{titata od diskriminacija (polova, etni~ka, starosna diskriminacija, diskriminacija spored seksualnata orientacija, diskriminacija na lica so posebni potrebi, kako i od dvojnata diskriminacija na individuite poradi neednakov tretman vo sferata na trudot, socijalnata za{tita i socijalnoto osiguruvawe). Vo Sektorot se vr{at i slednive raboti:
51
koordinirawe
na site aktivnosti od oblasta na rodovata ramnopravnost, ednakvite mo`nosti na ènite i na maìte i za{titata od diskriminacija vo oblasta na trudot, socijalnata za{tita i socijalnoto osiguruvawe na nacionalno, lokalno i na me|unarodno nivo; inicirawe i predlagawe na izmeni i dopolnuvawa na zakonskata regulativa od aspekt na rodovata ramnopravnost, ednakvite mo`nosti i za{titata od diskriminacija vo oblasta na trudot, socijalnata za{tita i socijalnoto osiguruvawe; obezbeduvawe pravna za{tita za licata diskriminirani vrz osnova na polot, i ostvaruvawe sorabotka so site nadle`ni institucii od ovaa oblast. Vo po{iroki ramki, zada~ite na Sektorot vklu~uvaat:
grià za unapreduvaweto na statusot na ènite vo site oblasti od
I
DEL
op{testvenoto ìveewe;
grià za vnesuvawe na principot na rodovata ramnopravnost vo
glavnite tekovi na reorganizacijata, unapreduvaweto, razvojot i procenkata na politi~kite procesi na site nivoa i vo site fazi na nacionalno i na lokalno nivo; davawe mislewe za primenata na pozitivni merki vo posebnite oblasti od op{testveniot ìvot; dostavuvawe predlozi do Vladata ili do nadle`nite ministerstva za donesuvawe ili za izmena i dopolnuvawe na zakonite i na drugite propisi od zna~ewe za vospostavuvaweto ednakvi mo`nosti, kako i za usvojuvaweto na drugi merki; izrabotka na predlog-nacionalen plan za akcija za rodova ramnopravnost i inicirawe aktivnosti za negovo sproveduvawe; sledewe na sproveduvaweto na me|unarodnite dogovori, vo sorabotka so Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, koi se odnesuvaat na ednakvite mo`nosti i unapreduvaweto na statusot na ènite; podgotvuvawe analizi, izve{tai i drugi dokumenti povrzani so rodovata ramnopravnost i so ednakvite mo`nosti na ènite i maìte; sorabotka so koordinatorite vo organite na dràvnata uprava, kako i so koordinatorite i komisiite za ednakvi mo`nosti na ènite i na maìte, formirani vo edinicite na lokalnata samouprava; sorabotka so zdruènijata na gra|ani koi se aktivni na poleto na ednakvite mo`nosti; grià za obezbeduvawe pravna za{tita na licata diskriminirani vrz osnova na polot;
52
koordinacija na rabotite vo delot na za{titata od site vidovi
diskriminacija, i
dostavuvawe godi{en izve{taj za aktivnostite vo tekot na
prethodnata godina do Vladata na RM, najdocna do krajot na april.
Za uspe{no izvr{uvawe na rabotata na Sektorot e odgovoren rakovoditelot na Sektorot, koj gi ima slednive rabotni zada~i:
nadzor i dava nasoki i upatstva za rabotata na vrabotenite, go sledi i go kontrolira raboteweto na vrabotenite i gi ocenuva dràvnite slu`benici; pi{uva izve{tai za ispolnuvaweto na me|unarodnite obvrski na RM vo vrska so ednakvite mo`nosti na ènite i na maìte i antidiskriminacijata; pokrenuva inicijativi za izmena i dopolnuvawe na postojnata zakonska regulativa za ednakvite mo`nosti me|u ènite i maìte i za antidiskriminacijata; dostavuva izve{tai do Vladata na RM za aktivnostite vo odnos na vospostavuvaweto ednakvi mo`nosti me|u ènite i maìte i za prevencija od sekakov vid diskriminacija; gi organizira i gi koordinira aktivnostite za za{tita i prevencija od site vidovi diskriminacija (polova, etni~ka, starosna diskriminacija, diskriminacija spored seksualnata orientacija, diskriminacija na lica so posebni potrebi, kako i od dvojnata diskriminacija na individuite poradi neednakov tretman vo sferata na trudot, socijalnata za{tita i socijalnoto osiguruvawe); gi koordinira aktivnostite za implementacija na Nacionalniot plan za akcija za rodova ramnopravnost; gi sproveduva akcionite i operativnite planovi za ènite Romki; dava preporaki do organite na zakonodavnata, izvr{nata i sudskata vlast za voveduvawe pozitivni merki vo oblastite kade {to postoi neednakvo u~estvo na ènite i na maìte ili neednakov status na licata od edniot pol; sorabotuva i gi koordinira rabotite od oblasta na ednakvite mo`nosti na ènite i na maìte na centralno i na lokalno nivo; gi koordinira aktivnostite na Sektorot i na nevladinite organizacii, i vr{i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot, a se dovereni od dràvniot sekretar.
53
Sektorot gi ostvaruva svoite nadle`nosti preku dve oddelenija.
1. Oddelenie za rodova ramnopravnost

Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto za rodova ramnopravnost, vo soglasnost so Zakonot za ednakvi mo`nosti na ènite i maìte, se vr{at raboti i rabotni zada~i so cel da se unapredi statusot na ènite vo site sferi od op{testvenoto ìveewe. Zatoa, Oddelenieto raboti na:
promovirawe na rodovata ramnopravnost i na principot na ednakvi
I
DEL
mo`nosti i vospostavuvawe na na~eloto na ednakvi mo`nosti i ednakov tretman na ènite i na maìte; vospostavuvawe na rodoviot koncept vo tekovnite politiki na nacionalno i na lokalno nivo; vodewe postapka za utvrduvawe na neednakov tretman na ènite i na maìte i za pravna za{tita na diskriminiranite lica; prezemawe aktivnosti za realizacija na Nacionalniot plan za akcija za rodova ramnopravnost i realizacija na prioritetite od godi{nite operativni planovi; koordinirawe na aktivnostite od rodov aspekt so koordinatorite za ednakvi mo`nosti vo organite na dràvnata uprava; unapreduvawe na sorabotkata so koordinatorite za ednakvi mo`nosti na ènite i na maìte i so komisiite za ednakvi mo`nosti na ènite i na maìte pri edinicite na lokalnata samouprava; vospostavuvawe sorabotka i realizirawe na konkretni aktivnosti so drugite subjekti odgovorni za implementirawe na Zakonot za ednakvi mo`nosti na ènite i na maìte (sredstvata za javno informirawe, Narodniot pravobranitel, politi~kite partii, Dràvniot zavod za statistika); za{tita i upatuvawe na `rtvite na trgovija so lu|e; podgotovka na izve{tai za rabotata na Oddelenieto, najmalku dvapati godi{no, {to se dostavuvaat do rakovoditelot na Sektorot; izgotvuvawe analizi i obrabotka na statisti~kite podatoci od oblasta na ednakvite mo`nosti na ènite i na maìte; izgotvuvawe mislewa, informacii i izve{tai povrzani so rodovata ramnopravnost i so ednakvite mo`nosti na ènite i na maìte; implementirawe na Nacionalniot plan za akcija za rodova ramnopravnost, i drugi raboti i rabotni zada~i {to se vo nadle`nost na Sektorot.
54
Sistematiziranite rabotni mesta vo Oddelenieto se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za vospostavuvawe ednakvi mo`nosti na ènite i na maìte, sovetnik za za{tita i za prevencija od trgovijata so lu|e, sovetnik za pravna za{tita pri neednakov tretman na ènite i na maìte i pomlad sorabotnik za administrativno-tehni~ka poddr{ka i za obrabotka na podatoci od oblasta na ednakvite mo`nosti.
2. Oddelenie za prevencija i za{tita od sekakov vid diskriminacija

Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto za prevencija i za{tita od sekakov vid diskriminacija, vo soglasnost so Univerzalnata deklaracija za ~ovekovite prava, Konvencijata za eliminacija na site formi na diskriminacija na ènite, Me|unarodnata spogodba za ekonomski, socijalni i kulturni prava, Me|unarodnata spogodba za gra|anski i politi~ki prava, Konvencijata za borba protiv organiziraniot transnacionalen kriminal i Protokolot od Palermo, i soglasno drugite me|unarodni konvencii i dokumenti {to gi ima ratifikuvano ili potpi{ano Republika Makedonija, se izvr{uvaat raboti i rabotni zada~i so cel da se promovira aktivnata i jasna politika vo oblasta na za{titata od diskriminacija (polova, etni~ka, starosna diskriminacija, diskriminacijata spored seksualnata orientacija, diskriminacijata na licata so posebni potrebi, kako i od dvojnata diskriminacija na individuite poradi neednakov tretman vo sferata na trudot, socijalnata za{tita i socijalnoto osiguruvawe i nasilstvoto). Rabotata na Oddelenieto e naso~ena kon:
aktivno pottiknuvawe, poddr{ka i sproveduvawe merki i programi
za zgolemuvawe na prepoznavaweto i razbiraweto na pri~inite, posledicite i mehanizmite na diskriminacija i nasilstvo naso~e ni kon onie koi se odgovorni za implementiraweto na ovie politiki; kreirawe ili jaknewe na institucionalnite mehanizmi za prevencija i za za{tita na `rtvite od sekakov vid diskriminacija; sproveduvawe informativni kampawi i edukativni programi so cel op{tata populacija da se zapoznae so formite na diskriminacija i so na~inite kako da gi prepoznava i po~ituva razli~nostite; prezemawe specijalni merki za eliminirawe na diskriminacijata i drugi raboti i rabotni zada~i {to se vo nadle`nost na Sektorot.
Za izvr{uvaweto na ovie zada~i se sistematizirani slednive rabotni mesta: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za nediskriminacija, sovetnik za pravna za{tita od sekakov vid diskriminacija, pomlad sorabotnik za administrativno-tehni~ka poddr{ka i obrabotka na podatoci od oblasta
55
na diskriminacijata i samostoen referent za administrativno-tehni~ka poddr{ka i obrabotka na podatoci od oblasta na diskriminacijata.
Sektor za socijalna za{tita

Dràven sovetnik za socijalna za{tita: Zihra Mehmeti tel: 02/3106-661 e-mail: zmehmeti@mtsp.gov.mk Rakovoditel: ne e nazna~en Pomo{nik-rakovoditel: Sofija Spasovska tel: 02/3106-660 e-mail: sspasovska@mtsp.gov.mk Nadle`nostite na Sektorot za socijalna za{tita se odnesuvaat na:
izvr{uvawe na rabotite povrzani so sistemot, organizacijata,
I
DEL
funkcioniraweto i razvojot na socijalnata za{tita;
predlagawe, sledewe i razvoj na socijalnata politika; prezemawe merki za namaluvawe na siroma{tijata na naselenieto; materijalno obezbeduvawe na privremeno nevrabotenite gra|ani; prezemawe merki za spre~uvawe i nadminuvawe na osnovnite
socijalni rizici na koi se izloèni gra|aninot, semejstvoto i grupite naselenie; pravnite odnosi vo brakot, semejstvoto i vonbra~nata zaednica; odnosite me|u roditelite i decata; staratelstvoto i posvojuvaweto; za{titata na decata i na maloletnite lica; decata so vospitno-socijalni problemi i decata so naru{eno povedenie; za{tita na licata so intelektualna ili telesna popre~enost; za{tita na civilnite invalidi od vojnata; za{tita na raselenite lica i na baratelite na azil; prezemawe merki za socijalno vklu~uvawe; osnovawe, otpo~nuvawe so rabota i evidencija na ustanovite za socijalna za{tita; vr{ewe raboti od oblasta na socijalnata za{tita od drugi pravni i fizi~ki lica; ostvaruvawe sorabotka so drugite organi, institucii i nevladini organizacii vo izvr{uvaweto na rabotite {to se vo nadle`nost na Sektorot.
56
Sektorot gi izvr{uva ovie nadle`nosti preku:

izgotvuvawe zakoni i drugi propisi od oblasta i nivno sledewe; sledewe na propisite na Evropskata unija za raboti od oblasta na
socijalnata za{tita; nivnata primena;
izgotvuvawe mislewa za pra{awata uredeni so drugite zakoni i sledewe i prou~uvawe na rabotite i na sostojbite {to se vo
nadle`nost na Ministerstvoto i na Sektorot; izgotvuvawe analizi, informacii, izve{tai i drugi materijali po barawe i za potrebite na Vladata na RM, Sobranieto na RM i drugite institucii; u~estvo vo me|uministerski, me|uresorski i drugi rabotni grupi vo vrska so oddelni pra{awa i proekti od oblasta; utvrduvawe dali se ispolneti uslovite za po~etok so rabota na ustanova za socijalna za{tita i nivna evidencija i vr{ewe odredeni raboti od socijalna za{tita od drugi pravni i fizi~ki lica; sorabotka so zdruènija na gra|ani za izvr{uvawe odredeni raboti od socijalnata za{tita preku odobruvawe programi i proekti i nivna implementacija; sledewe, analizirawe, obezbeduvawe poddr{ka i koordinirawe na implementacijata na politikite za socijalna za{tita; pribirawe i analiza na podatoci od oblasta na socijalnata za{tita; kreirawe programi za voninstitucionalna za{tita na ranlivite grupi koi se izloèni na rizik od socijalna isklu~enost; kreirawe politiki za namaluvawe na siroma{tijata i socijalnata isklu~enost; kreirawe standardi za soodveten kvalitet na uslugite; sledewe i prezemawe merki od izvr{en nadzor vrz sproveduvaweto i primenata na zakonite i na drugite propisi od oblasta na socijalnata za{tita vo ustanovite za socijalna za{tita, drugite pravni i fizi~ki lica koi vr{at odredeni raboti od socijalnata za{tita i nadzor vrz rabotata na organite na edinicite na lokalnata samouprava vrz sproveduvaweto na zakonite i propisite od oblasta na socijalnata za{tita; postapuvawe po me|unarodnite konvencii, dogovori i drugi akti; sproveduvawe na procesot na harmonizacija na zakonite od oblasta na socijalnata za{tita so zakonodavstvoto na EU; sorabotka so sudovite vo postapki {to se vo nadle`nost na Sektorot;
57
davawe stru~ni mislewa na pravni i na fizi~ki lica; re{avawe raboti vo upravna postapka, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto i na
Sektorot.
I
DEL
So Sektorot rakovodi rakovoditel, koj gi izvr{uva slednive rabotni obvrski:

go podgotvuva predlog-planot za rabota na Sektorot; ja organizira i ja koordinira rabotata na Sektorot, sproveduva
nadzor i dava nasoki i upatstva za rabotata na vrabotenite, go sledi i go kontrolira raboteweto na vrabotenite i gi ocenuva dràvnite slu`benici; pravi analiza na koncepti, dava predlog-mislewa i nasoki pri podgotovkata na zakonskite i podzakonskite akti {to se odnesuvaat na socijalnata za{tita na naselenieto, na odnosite roditeli i deca, staratelstvoto i posvojuvaweto, zgriùvaweto na begalcite, raseleni lica i na azilantite, maloletni~kata delikvencija i asocijalnoto povedenie, starite lica i licata so posebni potrebi, specifi~nite grupi lica i socijalno rizi~nite kategorii i javnite i privatnite ustanovi za socijalna za{tita; vr{i stru~na obrabotka na materijali i dava nasoki i mislewa za primenata na zakonite i na drugite propisi od oblasta na socijalnata za{tita vo ustanovite za socijalna za{tita; gi sledi zakonskite propisi na zemjite od EU i me|unarodnite konvencii i standardi povrzani so socijalnata za{tita i se griì za nivno implementirawe vo doma{noto zakonodavstvo i gi prisposobuva na nacionalnite i na doma{nite uslovi; go sledi procesot na izdavawe rabotni dozvoli i registarot na dadenite polnomo{tva vo vrska so rabotata na ustanovite za socijalna za{tita i za vodewe registar na izdadenite licenci; vr{i nadzor nad rabotata na javnite i na privatnite ustanovi za socijalna za{tita i dava stru~na pomo{ za pra{awata od dejnosta; sproveduva nadzor nad zakonitosta vo raboteweto na socijalnite ustanovi, od aspekt na ostvaruvaweto na pravata i uslugite vo socijalnata za{tita; ja sledi i ja koordinira realizacijata na programata za rabota na ustanovite za socijalna za{tita; izgotvuva i predlaga na Vladata programa za rabota i za razvoj vo oblasta na socijalnata za{tita i strategiski dokumenti vo soglasnost so strategiskiot plan za socijalna za{tita;
58
ostvaruva komunikacija so ustanovite, dràvnite organizacii,
nevladinite i me|unarodnite organizacii, vo funkcija na razvoj i unapreduvawe na sistemot za socijalna za{tita; ~lenuva vo rabotni grupi i u~estvuva vo realizacijata na oddelni proekti koi sodràt aktivnosti od domenot na socijalnata za{tita i socijalnata inkluzija; ja sledi primenata na zakonite i na drugite podzakonski akti od oblasta na socijalnata za{tita, pi{uva analizi i informacii i predlaga merki i aktivnosti za nivna dosledna primena, i e mu vr{i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot, koi{to } bidat dovereni od strana na dràvniot sekretar. Ulogata na pomo{nik-rakovoditelot na Sektorot e:
da predlaga nasoki i mislewa pri kreiraweto na strategiite i
programite za ostvaruvawe na socijalnata za{tita, socijalnoto vklu~uvawe, semejnata za{tita i drugi nadle`nosti na Sektorot; da mu pomaga na rakovoditelot na Sektorot vo upravuvaweto so rabotata na oddelenijata vo Sektorot; da dava nasoki za realizacija na pra{awa {to se vo nadle`nost na Sektorot; da u~estvuva vo rabotni grupi i tela za izgotvuvawe zakonski i podzakonski akti i propisi od oblasta na socijalnata za{tita; da gi sledi vaè~kite zakonski i podzakonski akti vo oblasta na socijalnata za{tita, socijalnoto vklu~uvawe, semejno-pravnata za{tita, nadle`nostite utvrdeni so krivi~no-pravnite i so drugi propisi; da go koordinira i da go sledi sproveduvaweto na donesenite propisi {to se vo nadle`nost na Sektorot vo ustanovite za socijalna za{tita, da vr{i uvid vo op{tite akti na ustanovite za socijalna za{tita i da podgotvuva formalna soglasnost za usvojuvawe od ministerot; da prezema aktivnosti za ostvaruvawe sorabotka so Narodniot pravobranitel i so drugi organi na dràvnata uprava za pra{awa {to se vo nadle`nost na Sektorot; da obezbeduva stru~na i tehni~ka poddr{ka pri sproveduvaweto nadzor nad zakonitosta vo raboteweto na ustanovite za socijalna za{tita i da dava stru~na pomo{ i nasoki za zakonito i efikasno rabotewe, i da vr{i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot, a koi } e mu bidat dovereni od rakovoditelot na Sektorot.
59
Sektorot za socijalna za{tita e organiziran vo {est oddelenija. Pokraj oddelenijata, vo ramkite na ovoj sektor vleguvaat i 27 me|uop{tinski centri za socijalna rabota4 (CSR).
1. Oddelenie za socijalno-semejna i pravna za{tita na decata i semejstvoto

Rakovoditel: Elena Lazovska Oddelenieto za socijalno-semejna i pravna za{tita na decata i semejstvoto gi vr{i slednive raboti:
u~estvuva
I
DEL
4 Spisokot na site centri e daden vo Prilog br. 5.
vo podgotovkata na predlog-zakonite od oblasta na socijalnata, semejnata i pravnata za{tita na decata i na semejstvoto; izgotvuva podzakonski akti, dogovori, pravni analizi, informacii i podgotvuva mislewa od oblasta na socijalnata, semejnata i pravnata za{tita na decata i na semejstvoto; go sledi ostvaruvaweto na pravata, implementacijata i vodi postapki po Ha{kata konvencija za gra|ansko-pravnite aspekti na me|unarodnoto grabnuvawe na deca i Konvencijata za alimentacioni pobaruvawa od stranstvo; go sledi ostvaruvaweto na pravata i implementacija na Konvencijata na OON za pravoto na deteto i pi{uva izve{tai za nejzinoto ostvaruvawe; go sledi ostvaruvaweto na propisite, programite i drugite dokumenti i konvencii od oblasta na brakot, semejstvoto, odnosite roditeli i deca, staratelstvoto i posvojuvaweto; sproveduva nadzor nad rabotata na CSR i ustanovite za deca bez roditeli, od oblasta na semejno-pravnata za{tita; vr{i raboti vo vrska so ostvaruvaweto li~ni odnosi i neposredni kontakti na roditeli i deca; vr{i raboti vo vrska so naru{enite odnosi vo brakot i vo semejstvoto; vr{i raboti vo vrska so zgriùva~kite semejstva za smestuvawe deca bez roditeli i bez roditelska grià; vr{i raboti povrzani so ostvaruvaweto i za{titata na pravata na licata od 18 do 26 godini koi pred polnoletstvoto imale status na deca bez roditeli i bez roditelska grià; gi sledi i gi prou~uva sostojbite za ostvaruvawe na voninstitucionalna i institucionalna za{tita na decata bez roditeli; podgotvuva prvostepeni re{enija za posvojuvawe;
60
gi vodi site raboti od oblasta na posvojuvaweto, vodi edinstvena
evidencija za posvoenici i posvoiteli i izgotvuva izve{tai za rabotata na Komisijata za zasnovawe na posvojuvawe; podgotvuva vtorostepeni re{enija od oblasta na socijalno-semejnata i pravnata za{tita na decata i na semejstvoto; podgotvuva odgovori na tu`bi, àlbi i drugi podnesoci dostaveni vo Oddelenieto; ostvaruva kontakti so ambasadi, me|unarodni vladini i nevladini organizacii; vodi gra|ansko-konzularni postapki od oblasta na socijalnosemejnata za{tita na decata i na semejstvoto; dava stru~na pomo{ i soveti na stru~nite timovi na CSR, i pribira podatoci i vodi evidencija za za{titata na decata bez roditeli.
Sistematiziranite rabotni mesta vo Oddelenieto se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za brak, semejstvo i za{tita na decata, sovetnik za posvojuvawe i za{tita na decata bez roditeli i roditelska grià, sovetnik za za{tita na decata od semejstvata so naru{eni odnosi i deca bez roditelska grià, sorabotnik za semejni odnosi, pomlad sorabotnik za administrativno-tehni~ka poddr{ka i obrabotka na podatoci od oblasta na za{titata na decata i semejstvoto i samostoen referent za logisti~koadministrativna poddr{ka na operativnite aktivnosti za za{tita na decata i na semejstvoto.
2. Oddelenie za socijalno vklu~uvawe

Rakovoditel: Irena Todoroska Fokusot na zada~ite na ova oddelenie se odnesuva na: socijalnata za{tita, vklu~uvaweto i integracijata na licata i na socijalno rizi~nite grupi. Ovie zada~i gi sproveduva preku:
sproveduvawe nadzor nad rabotata na CSR od oblasta na socijalno
isklu~enite lica, po kategorii: semejno nasilstvo, bezdomnici, deca na ulica, korisnici na droga i HIV-pozitivni lica; kontinuirano sledewe na rabotata na voninstitucionalnite formi od oblasta na socijalno isklu~enite lica; re{avawe predmeti i pi{uvawe re{enija vo vtorostepena postapka od oblasta na socijalno isklu~enite lica, po kategorii: semejno nasilstvo, bezdomnici, deca na ulica, korisnici na droga i HIVpozitivni lica;
61
podgotovka na informacii od oblasta na socijalno isklu~enite
lica, po kategorii: semejno nasilstvo, bezdomnici, deca na ulica, korisnici na droga; predlagawe formi za socijalna za{tita na socijalno isklu~enite lica (dnevni centri za socijalno isklu~eni lica) i sledewe na nivnoto funkcionirawe; sledewe na propisite, programite i drugite dokumenti vo CSR vo vrska so semejnoto nasilstvo, bezdomnici, deca na ulica, korisnici na droga; u~estvo vo rabotata na rabotnite grupi i tela za izgotvuvawe programi i strategiski dokumenti od oblasta na socijalnata inkluzija. Sistematiziranite rabotni mesta vo Oddelenieto se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za socijalna za{tita na socijalno rizi~nite kategorii lica, sovetnik za `rtvite na semejnoto nasilstvo, korisnicite na droga i HIV/SIDA-pozitivnite lica, sovetnik za socijalna za{tita na bezdomnicite i semejstva i sorabotnik za za{tita na pravata na decata izloèni na socijalen rizik.
I
DEL
3. Oddelenie za za{tita i za vrabotuvawe invalidni lica, lica so vospitnosocijalni problemi i stari lica
Rakovoditel: Slobodanka Zdravkova-Lazova Glavni zada~i na ova oddelenie se:
podgotovka na zakoni i podzakonski akti i grià za nivnata podgotovka
prakti~na primena; na informacii, mislewa i predlog-merki za unapreduvawe na polo`bata na invalidnite lica, licata so vospitno-socijalni problemi i starite lica; re{avawe i pi{uvawe re{enija vo upravna postapka dostaveni od CSR i od Agencijata za vrabotuvawe na RM i po pretstavki dostaveni od gra|ani i drugi institucii; sledewe na sproveduvaweto na Zakonot za socijalnata za{tita, Zakonot za vrabotuvawe invalidni lica, Zakonot za civilnite invalidi od vojnata, me|unarodnite konvencii vo za{titata na invalidnite lica, licata so vospitno-socijalni problemi i starite lica i drugite propisi od oblasta; sledewe i prou~uvawe na sostojbite na: invalidnite lica, licata so vospitno-socijalni problemi i starite lica;
62
sledewe na ostvaruvaweto na pravata na: invalidnite lica, licata
so vospitno-socijalni problemi i starite lica, preku nivna institucionalna i voninstitucionalna za{tita; sorabotka so doma{nite i so me|unarodnite vladini i nevladini organizacii koi rabotat so ovaa kategorija lica; vr{ewe nadzor nad raboteweto na instituciite koi direktno se griàt za: invalidnite lica, licata so vospitno-socijalni problemi i starite lica, i komunikacija so site relevantni organi na dràvnata uprava koi gi tretiraat problemite od oblasta na Oddelenieto. Sistematiziranite rabotni mesta vo Oddelenieto se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za za{tita i zgriùvawe na lica so vospitnosocijalni problemi i naru{eno povedenie, sovetnik za za{tita na invalidni lica, sovetnik za normativni raboti za invalidni lica, lica so vospitno-socijalni problemi i stari lica, pomlad sorabotnik za administrativno-operativna i tehni~ka poddr{ka za ostvaruvawe sorabotka so zdruènijata na gra|ani za socijalna za{tita na invalidni lica i pomlad sorabotnik za administrativno-operativna i tehni~ka poddr{ka za ostvaruvawe sorabotka so instituciite za za{tita na stari lica.
4. Oddelenie za ostvaruvawe na pravata na socijalna za{tita

Rakovoditel: Jasmina Jovanovska Ova oddelenie gi ima slednive zada~i:
da sproveduva nadzor nad zakonitosta vo raboteweto na centrite za
socijalna rabota (CSR), vo delot na pravata od socijalna za{tita;
da u~estvuva vo rabotnite grupi i tela za izgotvuvawe na zakonite i
podzakonskite akti od oblasta na socijalnata za{tita;
da u~estvuva vo rabotnite grupi i tela za izgotvuvawe na socijalnite
programi za ostvaruvawe na oddelni vidovi socijalna pomo{ i da predlaga merki za unapreduvawe na nivnoto ostvaruvawe; da re{ava predmeti i da izgotvuva re{enija vo vtorostepena postapka za pravoto na pari~en nadomest za pomo{ i nega od drugo lice, pravoto na postojana pari~na pomo{, pravoto na socijalna pari~na pomo{ i pravoto na ednokratna pari~na pomo{; da go sledi i prou~uva na~inot na ostvaruvawe na pravata od socijalnata za{tita vo CSR, i
63
da ostvaruva komunikacija so site relevantni organi na dràvnata
uprava koi gi tretiraat problemite od oblasta na ostvaruvaweto na pravata na socijalna za{tita, kako i so me|unarodnite vladini i nevladini institucii koi rabotat na poleto na ostvaruvaweto na pravata na socijalna za{tita.
I
DEL
Sistematiziranite rabotni mesta vo Oddelenieto se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za ostvaruvawe na pravata na postojana pari~na pomo{ i ednokratna pari~na pomo{, sovetnik za ostvaruvawe na pravata na socijalnata pari~na pomo{, sovetnik za pari~en nadomest za pomo{ i nega od drugo lice, pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i obrabotka na podatoci za ostvaruvawe na pravata na socijalna pari~na pomo{, pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i obrabotka na podatoci za ostvaruvawe na pravata na postojana pari~na pomo{ i ednokratna pari~na pomo{ i pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i obrabotka na podatoci za ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomest za pomo{ i nega od drugo lice.
5. Oddelenie za azil, migracija i humanitarna pomo{

Rakovoditel: Dejan Ivkovski Oddelenieto e nadle`no da gi izvr{uva slednive raboti:
da u~estvuva vo rabotni grupi i tela za podgotovka na zakoni i
podzakonski akti od oblasta na azilot i migracijata, kako i pra{awa od oblasta na upravuvaweto so krizi; da gi sledi izmenite i dopolnuvawata na zakonskata regulativa od oblasta na Oddelenieto; da podgotvuva mislewa, informacii i predlozi za sostojbata na begalcite, migrantite, vnatre{no raselenite lica, humanitarnata pomo{ i povratnicite od readmisionite dogovori; da gi re{ava predmetite vo vtorostepena postapka od oblasta na Oddelenieto; da kreira baza na podatoci za: izdadeni soglasnosti i za volontirawe na stranci vo RM, za izdadeni odobrenija za osloboduvawe od carinski dava~ki na humanitarnata pomo{ i na primenite do nacii vo javnite ustanovi vo sostav na Ministerstvoto, za begalcite i vnatre{no raselenite lica vo RM i da vr{i modifikacija na bazite, vo soglasnost so potrebite; da sproveduva nadzor nad zakonitosta vo raboteweto na instituciite koi direktno se griàt za begalcite i za vnatre{no raselenite lica;
64
da gi sledi i prou~uva sostojbite na begalcite, vnatre{no raselenite
lica i na migrantite;
da predlaga merki i modeli na socijalna za{tita za sostojbata na
begalcite, vnatre{no raselenite lica i na migrantite;
da ostvaruva komunikacija so vladinite i nevladinite institucii
i so me|unarodnite organizacii (UNHCR, IOM i EAR) za pra{awa {to se vo nadle`nost na Oddelenieto, i da podgotvuva metodologija za procenka i za presmetka na fiskalnite implikacii pri preventivnoto dejstvuvawe i spravuvawe so krizi. Sistematiziranite rabotni mesta vo Oddelenieto se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za begalci, sovetnik za migracija, sovetnik za sorabotka so Centarot za upravuvawe so krizi i pomlad sorabotnik za vnatre{no raselenite lica.
6. Oddelenie za javni i privatni ustanovi za socijalna za{tita

Rakovoditel: Adrijana Ba} eva Nadle`nostite na ova oddelenie se odnesuvaat na javnite i na privatnite ustanovi za socijalna za{tita. Toa gi izvr{uva slednive zada~i:
u~estvuva vo rabotnite grupi za podgotovka na zakonite i
podzakonskite akti vo oblasta;
u~estvuva vo me|uresorskite i drugite rabotni grupi vo vrska so ja
oddelni pra{awa i proekti od oblasta na socijalnata za{tita; sledi implementacijata na propisite od oblasta na Oddelenieto; u~estvuva vo podgotovkata na informacii, mislewa i predlog-merki od oblasta na Oddelenieto; gi registrira zdruènijata na gra|ani aktivni vo oblasta na socijalnata za{tita; ja sledi rabotata na zdruènijata na gra|ani zapi{ani vo Registarot; predlaga poddr{ka na proekti dostaveni od zdruènijata na gra|ani; podgotvuva re{enija za otpo~nuvawe so rabota na privatni ustanovi, ustanovi osnovani od op{tinata i fizi~ki lica; sproveduva nadzor nad raboteweto na javnite i na privatnite ustanovi za socijalna za{tita, od aspekt na uslovite i standardite po koi se obezbeduvaat uslugite.
65
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za javnite ustanovi za socijalna za{tita, sovetnik za privatnite ustanovi za socijalna za{tita, pomlad sorabotnik za sorabotka so edinicite na lokalnata samouprava i pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i evidencija na javnite i na privatnite ustanovi za socijalnata za{tita. Me|uop{tinski centri za socijalna rabota5 Vo soglasnost so zakonskata regulativa, Me|uop{tinskiot centar za socijalna rabota (ponatamu: Centar za socijalna rabota, CSR) funkcionira kako stru~na ustanova so javni ovlastuvawa zaradi vr{ewe raboti od oblasta na socijalnata za{tita. Javnite ovlastuvawa na centarot za socijalna rabota podrazbiraat izvr{uvawe na slednive raboti:
re{avawe na pravata od socijalna za{tita; re{avawe za rabotite utvrdeni so semejno-pravnite propisi; postapuvawe po rabotite utvrdeni so krivi~no-pravnite propisi; vr{ewe i drugi raboti utvrdeni so zakon.
I
DEL
Pri sproveduvaweto na socijalnata za{tita i stru~nata rabota zada~ite na centarot za socijalna rabota se:
da otkriva, sledi i da prou~uva socijalni pojavi i problemi; da primenuva i da sproveduva soodvetni oblici na socijalna
Glavnite zada~i na CSR, vr{eweto na javnite ovlastuvawa i sproveduvaweto na socijalnata za{tita se sproveduvaat vo osum oddelenija6.
5 Spisokot na centrite za socijalna rabota e daden vo Prilog br. 5. 6 Izvor: Godi{en izve{taj za rabotata na JU Me|uop{tinski CSR na Grad Skopje, fevruari 2002
za{tita i neposredno da im pomaga na gra|anite, semejstvata ili na grupite naselenie; da ja razviva preventivnata rabota; da razviva i da sproveduva voninstitucionalni oblici na socijalna za{tita; da gi pottiknuva, organizira i koordinira volonterskite aktivnosti na gra|anite, nivnite zdruènija, humanitarnite organizacii, organizaciite za sproveduvawe na programite za socijalna za{tita i da vr{i i drugi raboti, utvrdeni so zakon.
66
1. Oddelenie za socijalna rabota

Najgolem del od pravata na socijalna za{tita se ostvaruvaat vo ova oddelenie. Za razlika od drugite centri za socijalna rabota vo Republika Makedonija, ova oddelenie vo Gradot Skopje e disperzirano na teritorijata na pet op{tini vo gradot: âir, Gazi Baba, Kisela Voda, Centar i Karpo{. Dominantnata rabotna zada~a Oddelenieto ja naso~uva kon davawe uslugi i prezemawe merki za za{tita na standardot i socijalnata sigurnost na gra|anite koi nemaat osnovni sredstva za egzistencija, a se izloèni na socijalni rizici vo vrska so nevrabotenosta, zdravjeto, stareeweto i maj~instvoto ili pak neadaptiranosta kon socijalnata sredina (pita~ewe, alkoholizam, zavisnost od narkoti~ni sredstva i sl.). Vo Oddelenieto se ostvaruvaat slednive prava:
pravo na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice; pravo na civilna invalidnina; vonredna pari~na pomo{; smestuvawe vo ustanovi za socijalna za{tita; postpenalen tretman na povratnici od kazneno-popravnite ustanovi
i preventivna rabota.
Pokraj navedenite zada~i vo odnos na obezbeduvaweto na pravata na gra|anite, Oddelenieto raboti i na:
socijalna prevencija, preku edukativno-sovetuvali{na rabota institucionalna za{tita za stari i iznemo{teni lica sorabotka so nevladinite organizacii.
2. Oddelenie za deca i mladinci

Oddelenieto raboti na tretmanot i za{titata na maloletnite prekr{iteli na krivi~no-pravnite normi. Oddelenieto obezbeduva stru~en tretman na slednive kategorii deca i mladinci:
maloletni storiteli na krivi~ni dela do 14-godi{na vozrast
(krivi~no neodgovorni lica);
maloletni storiteli na krivi~ni dela nad 14-godi{na vozrast maloletnici
(krivi~no odgovorni lica); koi se vospitno odnesuvawe.
zapu{teni
so
asocijalno
67
Zada~ite na Oddelenieto vklu~uvaat:
re{avawe na sovetuvali{ni barawa od maloletnici, roditeli i od
u~ili{ta;
zastapuvawe na maloletnicite pred sud; realizacija na aktivnosti vo detsko-mladinskite centri; sorabotka so nevladinite organizacii, i pomo{ na decata za da se vklu~at vo obrazovniot proces.
I
DEL
3. Oddelenie za brak i semejstvo

Ova oddelenie gi ima slednive zada~i:
sproveduvawe postapka za mirewe na bra~ni drugari koi imaat
maloletni deca;
regulirawe na odnosite me|u roditelite i decata (koga li~nosta,
pravata i interesite na decata se seriozno zapostaveni ili zloupotrebeni); tretman na semejni konflikti sanirawe na semejni konflikti za koi ne e poveden brakorazvoden spor; sovetuvali{te za brak i semejstvo za poedinci, bra~ni parovi, deca i adolescenti koi se sudruvaat so pote{kotii vo svoeto psihosocijalno funkcionirawe; vremeno doveruvawe na deca na roditeli koi baraat pomo{ vo za{titata na nivnite maloletni deca pred oficijalno pokrenuvawe na brakorazvodna postapka, kako i do kone~nata razvrska na konfliktot (razvod ili pomiruvawe); vonbra~no doveruvawe na deca forma na za{tita na decata vo slu~aj na prekin na zaednicata, zaradi regulirawe na pravniot status na decata i davawe adekvatna psiholo{ka za{tita; regulirawe na odnosite na maloletnite deca so nivni vrsnici centarot pomaga za odrùvawe na kontaktite na deteto so srodnicite, osobeno vo situacii koga roditelot ne ja izvr{uva svojata funkcija ili koga centarot gi ureduva odnosite na maloletnoto dete so roditelite ili so bliskite srodnici na roditelot koj e po~inat, na kogo mu e odzemeno roditelskoto pravo ili od drugi pri~ini e spre~en da go vr{i roditelskoto pravo; davawe soglasnost za vadewe patna isprava na deca; izdavawe potvrdi za patni ispravi; postapuva po Ha{kata konvencija po barawe na MTSP za posreduvawe i za vra} awe na decata na teritorijata na RM; nadzor nad roditelskoto pravo;
68
re{avawe na prijavi za zapu{tawe i zloupotreba na maloletni
deca;
smestuvawe na maloletni deca vo internat; opredeluvawe na li~no ime; promena na prezime na maloletno dete; priznavawe na tatkovstvo; u~estvo vo sudska rasprava; u~estvo vo izvr{na postapka; utvrduvawe na fakti~kata semejna sostojba za ostvaruvawe na
pravata na decata;
sorabotka so drugite institucii (Zavodot za mentalno zdravje,
MVR, Ministerstvoto za pravda, u~ili{tata, itn.) i so nevladinite organizacii.
4. Oddelenie za staratelstvo na deca bez roditelska grià i za za{tita za vozrasni

Dràvata ima obvrska da obezbedi soodvetna za{tita za decata bez roditeli ili roditelska grià. Ovaa obvrska ja sproveduva ova oddelenie vo centarot, preku slednive formi na za{tita:
posvojuvawe; stavawe pod staratelstvo na bliski srodnici; smestuvawe vo ustanova za socijalna za{tita, i zgriùvawe vo drugi semejstva.
Glavni aktivnosti na Oddelenieto se:

za{tita na decata bez roditeli i roditelska grià (deca bez dvajca
roditeli, deca od nepoznat roditel, deca napu{teni od roditelite ili od roditeli koi se spre~eni da ja vr{at roditelskata grià); za{tita na vozrasni lica so odzemena delovna sposobnost, preku nazna~uvawe staratel ili smestuvawe vo specijalizirani ustanovi; posvojuvawe; re{avawe na pravnite aspekti i potrebi na maloletnite lica i na vozrasnite so odzemena delovna sposobnost; rabota so grupi deca od domot za deca bez roditelska grià za primarna, sekundarna i tercijarna prevencija so cel zadrùvawe na psihosocijalnoto zdravje na decata;
69
organizirawe razni nastani za decata (Nova godina, slavewe
rodendeni, itn.), i
sorabotka so nevladinite organizacii.
5. Oddelenie za lica so pre~ki vo psihi~kiot i fizi~kiot razvoj

Zada~i na Oddelenieto se:
rano otkrivawe na licata so pre~ki vo razvojot; dijagnosticirawe na problemot i upatuvawe na soodvetna komisija
I
DEL
za utvrduvawe na vidot i stepenot na popre~enost; dodatok;
izgotvuvawe re{enija za ostvaruvawe na pravoto na poseben vodewe postapka za smestuvawe vo soodvetni ustanovi; regulirawe na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od
drugo lice za lica nad 26 godini;
pomo{ pri vrabotuvawe na lica so pre~ki vo razvojot; obezbeduvawe zdravstvena za{tita za licata koi ne moàt da ja
ostvarat ovaa za{tita po drug osnov;
rabota so semejstvata na licata so pre~ki vo razvojot; predlagawe merki za za{tita, razvoj i rehabilitacija na licata so
posebni potrebi;
vodewe evidencija; sorabotka so soodvetnite ustanovi i institucii; sorabotka so nevladinite i so humanitarnite organizacii i so
drugite zdruènija;
sledewe na licata so pre~ki vo razvojot, koi se vklu~eni vo
vospitno-obrazovniot proces;
dodeluvawe ednokratna pari~na pomo{ na lica koi se na{le vo
polo`ba da imaat potreba od socijalna pomo{.
6. Oddelenie za analiti~ko-istraùva~ka rabota i nastavno-nau~na baza

Oddelenieto gi vr{i slednive zada~i:
izgotvuva analizi, informacii, soop{tenija i formulari za
sledewe na korisnicite na socijalnata za{tita, vo funkcija na unapreduvawe na rabotata na stru~nite profili vo centarot; vr{i stru~ni analizi na sostojbite i problemite vrz ~ii osnovi centarot prezema prakti~ni merki za nadminuvawe na nepovolnite sostojbi;
70
sproveduva istraùvawa so stru~na orientacija, naso~eni kon
rasvetluvawe na prirodata na socijalnite problemi; stru~nite profili vo centarot;
izgotvuva studii za usovr{uvawe na metodologijata na rabotata na izgotvuva programi za primarna prevencija; izgotvuva 6-mese~ni i godi{ni izve{tai za rabotata na slu`bite
vo centarot, i
ja pretstavuva ustanovata na razni nastani.
7. Oddelenie za intervencija vo kriza

Ova oddelenie za prvpat se aktivira so donesuvaweto na sistematizacijata na Me|uop{tinskiot centar za socijalna rabota na Grad Skopje za sproveduvawe na programata Deca na ulica/uli~ni deca, {to po~na da se realizira kon krajot na 2001 godina. Programata se sostoi od edukativni, vospitni i psiho-socijalni aktivnosti za dve grupi deca, od 6 do 10 i od 10 do 14 godini, vo traewe od 2 ~asa. Pokraj ovie aktivnosti, se prezemaat i pravni aktivnosti (evidentirawe na decata, prijavuvawe na neprijavenite deca vo mati~nata kniga na rodenite, itn.), preventivni merki za higiena, imunizacija na decata i se obezbeduva zdravstvena za{tita na decata.
8. Oddelenie za op{ti i zaedni~ki raboti

Vo sostav na Oddelenieto, postojat tri oddeli: oddel za administrativno-tehni~ko rabotewe; oddel za finansisko i smetkovodstveno rabotewe, i oddel za avtomatska obrabotka na podatoci. Glavni zada~i na Oddelenieto se:
sledewe na zakonskite i na podzakonskite propisi; davawe soodvetno tolkuvawe zaradi izedna~ena primena na
edinstven metodolo{ki pristap;
popis na arhivskata gra|a od trajna vrednost; davawe upatstva i nasoki za na~inot na kancelarisko rabotewe; podgotvuvawe podzakonski akti (uredbi, pravilnici i sl.); re{avawe na pra{awa od imotno-pravna priroda; sproveduvawe javni nabavki, i drugi raboti od delokrugot na Oddelenieto.
71
Sektor za inspekciski nadzor nad primenata na zakonskite i na drugite propisi od oblasta na socijalnata za{tita
Dràven sovetnik za inspekciski nadzor vo socijalnata za{tita: Vlado Avramovski tel: 02/3106-445 e-mail: vavramovski@mtsp.gov.mk Rakovoditel: Blagoja Markovski tel: 02/3106 651 e-mail: bmarkovski@mtsp.gov.mk Ovoj sektor vr{i raboti {to se odnesuvaat na sproveduvaweto inspekciski nadzor, vo vrska so sproveduvaweto i primenata na zakonot i na drugite propisi so koi se uredeni rabotite vo oblasta na socijalnata za{tita, nad ustanovite za socijalna za{tita i nad drugite pravni i fizi~ki lica koi vr{at odredeni raboti od oblasta na socijalnata za{tita, kako {to se: pravoto na socijalna pomo{, detski dodatok, poseben dodatok, pomo{ za oprema za novoroden~e i drugi pari~ni nadomestoci, institucionalna i voninstitucionalna za{tita, vr{ewe i ostvaruvawe uslugi vo vid na socijalna rabota, sovetuvali{na rabota, izvr{uvawe na rabotite utvrdeni so: semejno-pravnite propisi, krivi~no-pravnite propisi i drugi propisi, kako i nadzor nad rabotata na organite na op{tinite, na op{tinite vo Grad Skopje i na Gradot Skopje nad sproveduvaweto na zakonite i propisite od oblasta na socijalnata za{tita, preku:
vr{ewe inspekciski nadzor nad rabotite {to se od zna~ewe za
I
DEL
statusot na vr{itelot na dejnosta na socijalna za{tita;
vr{ewe inspekciski nadzor nad ispolnetosta na uslovite {to se
odnesuvaat na prostorot, opremata i na stru~nite kadri za vr{ewe na dejnosta na socijalna za{tita; vr{ewe inspekciski nadzor nad ostvaruvaweto na pravata i ispolnuvaweto na obvrskite na korisnicite utvrdeni so zakon; vr{ewe inspekciski nadzor nad ispolnetosta na potrebnite uslovi za izvr{uvawe raboti na stru~en ili drug rabotnik vo ustanova za socijalna za{tita, drugo pravno ili fizi~ko lice koe vr{i odredeni raboti od socijalna za{tita; izgotvuvawe evidencija, dokumentacija i izve{tai za rabotata na izvr{itelite na socijalnata za{tita; sproveduvawe nadzor na izre~enite merki pri prethodno izvr{en inspekciski nadzor;
72
u~estvo vo podgotovkite na soodvetniot zakon i na podzakonskite
akti;
vr{ewe redoven i vonreden nadzor nad sproveduvaweto na zakonot
i na podzakonskite akti od oblasta na socijalnata za{tita; prekr{o~na ili krivi~na postapka;
izgotvuvawe prekr{o~ni barawa i krivi~ni prijavi za poveduvawe u~estvo vo me|uresorski i drugi rabotni grupi od oblasta na
ostvaruvaweto na pravata od socijalna za{tita;
podgotovka na mislewa, izve{tai, analizi i informacii po
barawe na ministerot, Vladata na Republika Makedonija i na drugi institucii.
So Sektorot rakovodi rakovoditel, koj gi izvr{uva slednive zada~i:

go podgotvuva predlog-planot za rabota na Sektorot; ja organizira i ja koordinira rabotata na Sektorot, sproveduva
nadzor i dava nasoki i upatstva za rabota na vrabotenite, go sledi i go kontrolira raboteweto na vrabotenite i gi ocenuva dràvnite slu`benici; pi{uva izve{tai za rabotata na Sektorot i za realizacijata na programata za rabota; pokrenuva inicijativi za re{avawe na oddelni pra{awa i problemi zabeleàni vo tekot na izvr{uvaweto na nadzorot; odrùva komunikacija so drugite rakovoditeli na sektorite vo organot, kako i so ustanovite za socijalna za{tita i so drugi pravni i fizi~ki lica; u~estvuva vo rabotni grupi i tela za izmeni i dopolnuvawa na zakonite i na drugite propisi od oblasta na socijalnata za{tita; pi{uva zapisnici i re{enija za izvr{en inspekciski nadzor i gi odobruva; vr{i inspekciski nadzor nad ustanovite za socijalna za{tita i nad drugite pravni i fizi~ki lica koi vr{at raboti od socijalna za{tita i vo koi se ostvaruvaat pravata na socijalna pomo{ i pari~ni nadomestoci od socijalna i od detska za{tita, i vr{i i drugi raboti {to } e mu bidat dovereni.
Sektorot gi izvr{uva svoite nadle`nosti preku dve oddelenija.
73
1. Oddelenie za inspekciski nadzor nad ostvaruvaweto na pravoto na socijalna pomo{ i drugi pari~ni nadomestoci (so sedi{te vo Sektorot i so izvr{iteli vo Bitola i vo [tip)
Rakovoditel: Maru{ka Georgieva Vo Oddelenieto za inspekciski nadzor nad ostvaruvaweto na pravoto na socijalna pomo{ i drugi pari~ni nadomestoci, utvrdeni so: Zakonot za socijalnata za{tita, Zakonot za za{titata na decata, Zakonot za civilnite invalidi od vojnata i so drugite propisi, se izvr{uvaat slednive zada~i:
pokrenuvawe i vodewe postapka za inspekciski nadzor nad
I
DEL
Sistematiziranite rabotni mesta vo Oddelenieto se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za inspekciski nadzor za ostvaruvawe na pravata od socijalnata za{tita i drugi pari~ni nadomestoci (7 izvr{iteli vo Skopje,
sproveduvaweto i primenata na zakonite i na drugite propisi od oblasta na socijalnata za{tita; nadzor nad ostvaruvaweto na pravata i ispolnuvaweto na obvrskite na korisnicite, utvrdeni so zakonot; nadzor nad ispolnetosta na uslovite {to se odnesuvaat na prostorot, opremata i stru~nite kadri za vr{ewe na rabotite od socijalnata za{tita; nadzor nad ispolnetosta na potrebnite uslovi za stru~nite i drugite rabotnici vo ustanovata za socijalna za{tita; vr{ewe kontrola nad sproveduvaweto na prethodno izre~enite merki; sostavuvawe zapisnik za: izvr{enite inspekciski nadzori, konstatiranite sostojbi, prezemenite i opredelenite merki i rokovite za otstranuvawe na utvrdenite nepravilnosti vo raboteweto; podgotovka na re{enija vo koi se opredeluvaat merki za otstranuvawe na konstatiranite nepravilnosti i rok za nivno izvr{uvawe; dostavuvawe izve{taj za rabotata na Oddelenieto, najmalku dvapati godi{no, do rakovoditelot na Sektorot; izgotvuvawe analizi i obrabotka na statisti~ki podatoci od oblasta na inspekciskiot nadzor {to go vr{i; izgotvuvawe mislewa, informacii i izve{tai povrzani so inspekciskiot nadzor, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot.
74
2 vo Bitola i 2 vo [tip) i sorabotnik za kompletirawe na dokumentacijata za sproveduvawe inspekciski nadzor vo socijalnata za{tita (dvajca izvr{iteli).
2. Oddelenie za inspekciski nadzor nad ostvaruvaweto i davawe uslugi od socijalnata za{tita (so sedi{te vo Sektorot)
Rakovoditel: Blagica Pirova Dejstvuvaweto na ova oddelenie e naso~eno kon:
pokrenuvawe i vodewe postapka na inspekciski nadzor nad
sproveduvaweto i primenata na zakonite i na drugite propisi od oblasta na socijalnata za{tita; ostvaruvawe uslugi vo vid na socijalna rabota od oblasta na socijalnata za{tita; sovetuvali{na rabota vo ustanovite za socijalna za{tita i drugite pravni i fizi~ki lica koi vr{at odredeni raboti od socijalna za{tita; nadzor nad rabotata na organite na op{tinata, na Gradot Skopje i na op{tinite vo Gradot Skopje vo sproveduvaweto na zakonite i propisite od oblasta na socijalnata za{tita; nadzor nad ispolnetosta na uslovite {to se odnesuvaat na prostorot, opremata i na stru~nite kadri za vr{ewe na rabotite od socijalnata za{tita; nadzor nad ispolnetosta na potrebnite uslovi za stru~nite i drugite rabotnici vo ustanovata za socijalna za{tita i za drugite pravni i fizi~ki lica koi vr{at odredeni raboti od socijalnata za{tita; kontrola nad sproveduvaweto na prethodno izre~enite merki; sostavuvawe zapisnik za: izvr{enite inspekciski nadzori, konstatiranite sostojbi, prezemenite i opredelenite merki i rokovi za otstranuvawe na utvrdenite nepravilnosti vo raboteweto; izgotvuvawe re{enie vo koe se opredeluvaat merki za otstranuvawe na konstatiranite nepravilnosti i rok za nivno izvr{uvawe; podgotovka na analizi i obrabotka na statisti~ki podatoci od oblasta na inspekciskiot nadzor {to go vr{i; podgotovka na mislewa, informacii i izve{tai povrzani so inspekciskiot nadzor, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot.
75
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto i osum izvr{itelisovetnici za inspekciski nadzor za ostvaruvawe i davawe uslugi od socijalnata za{tita, site rasporedeni vo Skopje.
Sektor za za{tita na decata

Dràven sovetnik za za{tita na decata: Esad Deari tel: 02/3114-460 e-mail: edeari@mtsp.gov.mk Rakovoditel: Navsika Petrovska Pomo{nik-rakovoditel: ]ani Aliu tel: 02/3114-460 e-mail: npetrovska@mtsp.gov.mk Vo Sektorot i vo oddelenijata za detska za{tita se vr{at raboti koi se odnesuvaat na sistemot, organizacijata, funkcioniraweto i razvojot na za{titata na decata, so obezbeduvawe na opredeleni prava, kako {to se: detski dodatok, poseben dodatok, pomo{ za oprema za novoroden~e, participacija; oblicite na zgriùvawe i vospitanie na decata, odmor i rekreacija na decata i drugi oblici na za{tita, dvièwe na prirastot na naselenieto i vr{ewe nadzor. Od niv proizleguvaat slednive zada~i za Sektorot:
ureduvawe i unapreduvawe na sistemot, kreirawe politiki,
I
DEL
organizacija i na~in na obezbeduvawe na za{titata na decata;
podgotvuvawe zakoni i drugi propisi od ovaa oblast i nivno
sledewe; u~estvo vo proekti za harmonizacija na zakonite od oblasta na za{titata na decata so zakonodavstvoto na Evropskata unija; stru~na obrabotka i davawe mislewe za ureduvawe i za primena na zakonite i na drugite propisi od ovaa oblast; podgotvuvawe odgovori i mislewa po barawe i po inicijativa za pokrenati postapki pred sudskite organi; podgotovka na analizi, informacii i izve{tai po barawe na Vladata na Republika Makedonija, Sobranieto na Republika Makedonija i na drugi institucii; re{avawe predmeti vo upravna postapka; re{avawe predmeti so primena na me|unarodnite dogovori i me|unarodnite spogodbi; statisti~ka obrabotka na podatoci za razli~ni parametri povrzani so ostvaruvaweto na pravata i oblicite na za{tita na decata; sledewe i prou~uvawe na sostojbite i na odnosite od nadle`nost na Ministerstvoto i na Sektorot; vr{ewe nadzor nad zakonitosta na aktite i na raboteweto na instituciite od oblasta na za{titata na decata (prava i oblici);
76
vr{ewe redoven i vonreden nadzor nad sproveduvaweto na zakonot
i na podzakonskite akti od oblasta na za{titata na decata;
nadzor nad rabotata na organite na op{tinata, op{tinite vo Gradot
Skopje i na Gradot Skopje nad sproveduvawe na zakonot i na propisite od oblasta na za{titata na decata; kontrola, uvid i nadzor vo dejnosta za{tita na decata vo odnos na primenata na propi{anite standardi i normativi so koi se ureduva dejnosta za{tita na decata i na drugi propisi; postapka za odobruvawe, po barawata za vr{ewe na dejnosta, na odredeni raboti od dejnosta od strana na pravni i fizi~ki lica; vodewe evidencija za izdadeni re{enija za dozvoli, evidencii za dadeni mislewa, soglasnosti i registri; postapka za odobruvawe na dostavenite programi, odnosno proekti, i sledewe na nivnata implementacija; sledewe na realiziraweto na proektite so nevladiniot sektor; koordinirawe i u~estvo vo rabotata i vo sorabotkata so nevladiniot sektor, fondaciite, zdruènijata, kako i davawe pomo{ i sorabotka so/na edinicite na lokalnata samouprava, i vr{ewe drugi raboti {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto i na Sektorot.
So Sektorot za za{tita na decata upravuva rakovoditel, ~ii{to zada~i se:

da podgotvuva predlog-plan za rabota na Sektorot; da ja organizira i koordinira rabotata na Sektorot, da sproveduva
nadzor i da dava nasoki i upatstva za rabota na vrabotenite, da go sledi i kontrolira raboteweto na vrabotenite i da gi ocenuva dràvnite slu`benici; da podgotvuva predlozi za izmenuvawe i dopolnuvawe na zakonskite propisi, kako i da gi usoglasuva soodvetnite podzakonski akti; da podgotvuva razvojna programa za za{titata na decata, da u~estvuva vo podgotovkata na razvojnite dokumenti na Vladata i da pi{uva izve{taj za dostignuvawata vo razvojot; da predlaga inicijativi za re{avawe na oddelni pra{awa i problemi od delokrugot na Sektorot, preku sorabotka so javnite ustanovi (detskite gradinki i CSR), UNICEF, Svetska banka, op{tinite i dr. da izgotvuva mislewa i analizi za pra{awa povrzani so rabotnite aktivnosti na Sektorot i na organot {to se vo kontekst na strategiskite prioriteti na Vladata; da sorabotuva so drugite sektori vo MTSP i so drugite organi za pra{awata {to od interes na oblasta;
77
da u~estvuva vo rabotata na organite i telata na Sobranieto i na
Vladata po dobieno ovlastuvawe, i dovereni od dràvniot sekretar.
da vr{i i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot, a se
I
DEL
Pomo{nik-rakovoditelot na Sektorot za za{tita na decata mu pomaga i go zamenuva rakovoditelot na Sektorot za pra{awata {to se odnesuvaat na davaweto potrebna stru~na pomo{ na rakovoditelite na oddelenijata, pri vr{ewe na najsloènite raboti i zada~i i go sledi tekot na nivnoto izvr{uvawe. Toj gi ima i slednive zada~i:
da dava predlozi, mislewa i da podgotvuva analizi za rabotata
na Sektorot, mislewa za pra{awata povrzani so politikite na Sektorot i so programata za rabota; da u~estvuva vo realiziraweto na odredeni proekti {to se ostvaruvaat preku Sektorot (UNICEF, MOZAIK i dr.); e mu gi doveri rakovoditelot od da izvr{uva i drugi raboti {to } nadle`nost na Sektorot. Vo Sektorot za detska za{tita funkcioniraat dve oddelenija.
1. Oddelenie za obezbeduvawe na pravata za za{tita na decata

Rakovoditel: Elica Dimitrovska Nadle`nostite na ova oddelenie se odnesuvaat na:
podgotovka na zakoni i na drugi propisi od oblasta za za{tita na
decata i nadzor nad nivnata implementacija; sledewe i primena na me|unarodnite normi od oblasta na Oddelenieto; davawe nasoki i upatstva za sproveduvawe na Zakonot za za{tita na decata i drugite propisi i sledewe na nivnata primena; podgotovka na upatstva za primena na podzakonskite akti od strana na javnite ustanovi, gradinkite i detskite odmorali{ta; raboti od materijalno-finansiskoto rabotewe vo dejnosta; vodewe postapka za obezbeduvawe na pravata za za{tita na decata; koordinacija na rabotite {to se odnesuvaat na planiraweto, sledeweto na razvojot na za{titata na decata i na rabotite povrzani so humanata populaciona politika, od aspekt na statisti~kite pokazateli na naselenieto, vrabotenosta i dvièweto na prirastot na naselenieto, kako osnova za natamo{no ureduvawe na pra{awata od oblasta na za{titata na decata; podgotovka na re{enija vo upravna postapka;
78
stru~en i drug nadzor vo dejnosta za za{tita na decata, koordinacija
so drugite nadle`ni organi i institucii; vodewe postapka za prestanok so rabota na ustanovite i na drugite institucii od oblasta; podgotovka na stru~ni mislewa po statutite na ustanovite; sproveduvawe nadzor nad rabotata na organite na op{tinata, op{tinite vo Gradot Skopje i na Gradot Skopje vo sproveduvaweto na zakonot i na propisite od oblasta za za{tita na decata; vr{ewe kontrola, uvid i nadzor vo dejnosta za{tita na decata vo primenata na propi{anite standardi i normativi so koi se ureduva dejnosta za{tita na decata i na drugite propisi; sproveduvawe postapka za odobruvawe po barawata za vr{ewe na dejnosta i na odredeni raboti od ovaa dejnost od strana na pravni i fizi~ki lica; vodewe evidencija za izdadeni re{enija za dozvoli, evidencii za dadeni mislewa, soglasnosti, registri, koordinirawe i u~estvo vo rabotata i sorabotka so nevladiniot sektor, fondaciite, zdruènijata, kako i davawe pomo{ i sorabotka so/na edinicite na lokalnata samouprava; podgotovka na odgovori na tu`bite po koi se zavedeni sporovi pred Vrhovniot sud na Makedonija, a se odnesuvaat na pra{awa od nadle`nost na Oddelenieto; podgotovka na proekti i programi od oblasta na za{titata na decata, sledewe na nivnata realizacija i evaluacija, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot.
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel, sovetnik za normativno-pravni raboti za pravata na decata, sovetnik za za{tita na pravata na decata (2 izvr{iteli), sovetnik za upravno-nadzorni raboti za ostvaruvawe na pravata na decata (2 izvr{iteli), pomlad sorabotnik za humana populaciona politika i sledewe na konvenciite i me|unarodnite dogovori i pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i obrabotka na podatoci za regulirawe na pravata na decata i za humana populaciona politika.
2. Oddelenie za obezbeduvawe na pravoto na zgriùvawe, vospitanie, odmor i rekreacija na decata

Rakovoditel: Olga Bogatinova Nadle`nostite na ova oddelenie se odnesuvaat na:
podgotovka na propisi za zgriùvawe, vospitanie, odmor i
rekreacija na decata;
79
sproveduvawe nadzor vo instituciite registrirani od oblasta na
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za odmor i rekreacija na decata, sovetnik za zgriùvawe i vospitanie na decata (dvajca izvr{iteli), sovetnik za upravno-nadzorni raboti vo oblasta na zgriùvaweto i vospitanieto, odmor i rekreacija na decata, pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i obrabotka na podatoci za razvojot na formite i oblicite za zgriùvawe i vospitanie, odmor i rekreacija na decata (dvajca izvr{iteli), vi{ referent za administrativno-tehni~ka poddr{ka i za odrùvawe na objektite za odmor i rekreacija na decata (trojca izvr{iteli rasporedeni vo: Resen, Ko~ani i vo Kavadarci) i tehni~ki sekretar.
za{titata na decata za primenata na Pravilnikot za standardite i normativite za vr{ewe na dejnosta detska gradinka, vo odnos na: prostorot, opremata, nadzorot nad ispolnetosta na potrebnite uslovi za stru~nite i za drugite rabotnici, brojot na deca vo grupite, soodvetnite stru~ni i drugi rabotnici; sproveduvawe kontrola na ispolnetosta na potrebnite uslovi za vr{ewe odredeni raboti od dejnosta zgriùvawe i vospitanie na decata kaj pravnite i fizi~kite lica; nadzor za da se utvrdi dali pravilno se koristat objektite na postojnite javni ustanovi za deca detski odmorali{ta dadeni pod zakup; vr{ewe inspekciski nadzor nad ostvaruvaweto na dejnosta za{tita na decata; kontrola na vistinitosta na podatocite {to gi dostavuva ustanovata do Ministerstvoto; podgotovka na izve{tai za izvr{eniot inspekciski i drug nadzor; davawe upatstva i nasoki za sproveduvaweto na Zakonot za za{tita na decata; sledewe na razvojot na oblicite za za{tita na decata; podgotovka na proekcii i predviduvawa za izgotvuvawe godi{na programa za razvoj i za ostvaruvawe na za{titata na decata; podgotovka na godi{nata programa za razvoj i za ostvaruvawe na za{titata na decata i podgotovka na predlog-presmetka za buxetot na Sektorot; podgotovka na analizi, informacii, izve{tai i na drugi materijali vo delot {to se odnesuva na zgriùvaweto, vospitanieto, odmorot i rekreacijata na decata, po barawe na Vladata na Republika Makedonija, Sobranieto na Republika Makedonija i na drugi institucii; prezemawe merki i aktivnosti za obezbeduvawe na pravoto na zgriùvawe, vospitanie, odmor i rekreacija na decata; obrabotka na podatocite za vrabotenite vo op{tinskite detski gradinki i davawe mislewe za toa dali se potrebni novi vrabotuvawa, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot.
I
DEL
80
Sektor za evropska integracija

Dràven sovetnik za me|unarodna sorabotka: Aco Janevski tel: 02/3106-443 e-mail: ajanevski@mtsp.gov.mk Rakovoditel: Vesna Petkovi} Pomo{nik-rakovoditel: Artan Limani tel: 02/3106-384 e-mail: vpetkovic@mtsp.gov.mk Vo Sektorot za evropska integracija se vr{at raboti {to se odnesuvaat na evropskite integracii i raboti od oblasta na me|unarodnata sorabotka i me|unarodnata pomo{. Zada~ite na ovoj sektor se sostojat vo slednovo:
kontinuirano sledewe na me|unarodnata regulativa i propisi vo
oblastite od nadle`nost na Ministerstvoto, a osobeno sledewe na regulativata na Evropskata unija (Acquis Communitaire); sledewe, analizirawe, obezbeduvawe poddr{ka i koordinirawe na procesot na harmonizirawe na nacionalnoto zakonodavstvo so evropskoto, gradewe na potrebnite institucii i ispolnuvawe na prioritetite i na kriteriumite za integracija na RM vo EU; koordinacija na procesot na izgotvuvawe, implementirawe i sledewe na realizacijata na Nacionalnata programa za usvojuvawe na pravoto na EU (NPAA) za pra{awata i poglavjata od Acquis vo nadle`nost na Ministerstvoto; koordinirawe i obezbeduvawe poddr{ka vo implementacijata na Spogodbata za stabilizacija i asocijacija pome|u RM i EU, obezbeduvawe poddr{ka na rabotata na telata formirani vo soglasnost so Spogodbata za stabilizacija i asocijacija i koordinirawe na ispolnuvaweto na prioritetite i obvrskite od drugite relevantni dokumenti od paketot za pro{iruvawe (Evropsko partnerstvo, Partnerstvo za pristapuvawe, izve{tai, mislewa i drugi strategiski dokumenti na Evropskata komisija povrzani so EU-pro{iruvaweto, Pregovara~kata ramka i dr.); poddr{ka na pregovorite za pristapuvawe; u~estvo vo identifikuvaweto na potrebite i planiraweto na prioritetite za me|unarodna tehni~ka i druga pomo{, planirawe na instrumentite za pretpristapna pomo{ na EU, koordinirawe na u~estvoto vo Programata na zaednicata Progres-programa za vrabotuvawe i socijalna solidarnost 20072013; poddr{ka i koordinacija na procesot na programirawe, implementacija, monitoring i evaluacija na proektite finansirani
81

vo ramkite na Instrumentot za pretpristapna pomo{ na EU, vo soglasnost so nacionalnite i propisite na EU; obezbeduvawe poddr{ka vo realizacijata na tehni~kata pomo{ od EU vo ramkite na programata TAIEX i preku TWINNING-proektite; sledewe na realizacijata na druga stranska pomo{ vo ramkite na sorabotkata so multilateralnite i so bilateralnite dogovori, sledewe i koordinacija na implementacijata na proektite i obezbeduvawe komplementarnost; prezemawe merki i aktivnosti za vospostavuvawe i za uspe{no realizirawe na me|unarodnata sorabotka i na me|unarodnata pomo{; ostvaruvawe i zajaknuvawe na sorabotkata so zemjite-~lenki na EU; ostvaruvawe i koordinirawe na sorabotkata so Svetska banka, MMF, instituciite na OON, Sovetot na Evropa i sledewe na implementacijata na programite i proektite na me|unarodnite organizacii; ostvaruvawe postojana komunikacija i sorabotka so Sekretarijatot za evropski pra{awa pri Vladata na RM i so drugite dràvni organi i institucii; ostvaruvawe komunikacija so me|unarodnite institucii i so nivnite pretstavnici (ambasadi, me|unarodni finansiski i drugi organizacii, Sovetot na Evropa, Misijata na EU vo Republika Makedonija i dr.).
I
DEL
Vo odnos na navedenite zada~i na ovoj sektor, ulogata i zada~ite na rakovoditelot na Sektorot se slednive:
da podgotvuva predlog-plan za rabota na Sektorot; da ja organizira i ja koordinira rabotata na Sektorot, sproveduva
nadzor i im dava nasoki i upatstva za rabota na vrabotenite, go sledi i go kontrolira raboteweto na vrabotenite i gi ocenuva dràvnite slu`benici; da upravuva so implementacijata na proektot SPIL na Svetska banka; da gi koordinira aktivnostite za podgotovka, revizija, implementacija i sledewe na IPA; da gi koordinira aktivnostite vo vrska so podgotovkata na informacii, analizi i mislewa za pra{awa od oblasta na me|unarodnata sorabotka i na evropskata integracija; da gi koordinira aktivnostite vo ramkite na programite na Sovetot na Evropa (realizirawe na aktivnostite {to proizleguvaat od rabotata na Evropskiot komitet za socijalna kohezija na Sovetot na Evropa);
82
da go sledi sproveduvaweto na oddelni aran`mani so Svetska banka
i so drugite me|unarodni organizacii;
da u~estvuva vo rabotnite grupi i tela za pra{awata od oblasta na EU-
integracijata za podra~ja {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto;
da ostvaruva sorabotka so drugite sektori vo Ministerstvoto i so
drugite dràvni organi, so Sekretarijatot za evropski pra{awa i so Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, i e mu gi da vr{i drugi raboti od delokrugot na Sektorot, koi{to } doveri dràvniot sekretar. Pomo{nik-rakovoditelot na Sektorot za evropska integracija mu pomaga na rakovoditelot na Sektorot, obezbeduvaj} i ja potrebnata stru~na pomo{ za rakovoditelite na oddelenijata i za drugite dràvni slu`benici vo Sektorot. Negovite zada~i vklu~uvaat:
da dava predlozi za podgotovka na planot za rabota na Sektorot i na
oddelenijata vo Sektorot;
da podgotvuva informacii, analizi i mislewa za pra{awa povrzani
so me|unarodnata sorabotka i so evropskata integracija;
da u~estvuva vo koordinacijata na stranskata pomo{ na MTSP; da u~estvuva vo rabotnite grupi i tela za pra{awa od oblasta na
Sektorot;
da sorabotuva so drugite sektori vo MTSP i so drugite dràvni
organi, so Sekretarijatot za evropski pra{awa i so Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, i e mu gi da vr{i i drugi raboti od delokrugot na Sektorot, koi{to } doveri rakovoditelot na Sektorot. Sektorot za evropska integracija gi izvr{uva svoite funkcii preku ~etiri oddelenija.
1. Oddelenie za EU-integracija i pregovori za pristapuvawe

Rakovoditel: Darko Do~inski Glavni zada~i na ova oddelenie se:
koordinacija na procesot na izgotvuvawe i implementacija na
Nacionalnata programa za usvojuvawe na pravoto na EU (NPAA) za pra{awa {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto; kontinuirano sledewe i redovno izvestuvawe za napredokot vo realizacijata na NPAA;
83
obezbeduvawe poddr{ka na rabotnite grupi za podgotovka na NPAA
i podgotovka na pregovara~kite pozicii za pra{awata i poglavjata {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto; obezbeduvawe poddr{ka na pregovorite za pristapuvawe; obezbeduvawe koordinacija i poddr{ka vo implementacijata na Spogodbata za stabilizacija i asocijacija (SSA) pome|u RM i EU i za ostvaruvawe i ispolnuvawe na prioritetite i obvrskite od drugite relevantni dokumenti od paketot za pro{iruvawe (Evropskoto partnerstvo, Partnerstvoto za pristapuvawe, izve{tai, mislewa i drugi strategiski dokumenti na Evropskata komisija, Pregovara~kata ramka i dr.); poddr{ka na rabotata na telata formirani vo soglasnost so SSA; sledewe na propisite na EU vo oblastite {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto (sloboda na dvièwe na rabotnicite, socijalna politika i vrabotuvawe), utvrduvawe na nadle`nosta na EU-merkite i utvrduvawe na potrebite od prevod ili revizija na prevodot na EU-aktite; stru~na obrabotka na pra{awata {to se od zna~ewe za primenata, odnosno za implementacijata na direktivite na Evropskata unija i podgotovka na informacii, analizi, mislewa i izve{tai za razli~ni pra{awa vo vrska so realizacijata na prioritetite i ispolnuvaweto na kriteriumite za evropska integracija; odrùvawe na elektronskata biblioteka na dokumenti i akti povrzani so NPAA i so procesot na evropski integracii na RM; redovna komunikacija i sorabotka so SEP pri Vladata na RM; poddr{ka vo procesot na planirawe i implementacija na proektite vo ramkite na prvata komponenta na IPA Pomo{ vo tranzicija i institucionalna nadgradba, i u~estvo vo planiraweto, podgotovkata i obezbeduvaweto poddr{ka vo realizacijata na tehni~kata pomo{ od EU vo ramkite na TAIEXprogramata i preku TWINNING-proekti.
I
DEL
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za sledewe na realizacijata na NPAA, sovetnik za poddr{ka na evropskite integracii, sovetnik za koordinacija na EU-instrumentite za pomo{ i pomlad sorabotnik za analiti~ka poddr{ka vo procesot na evropskite integracii (dvajca izvr{iteli).
84
2. Oddelenie za koordinacija i implementacija na IPA

Rakovoditel: Aleksandra Slavkovska Zada~ite na ova oddelenie glavno se odnesuvaat na koordinacija na procesot na podgotovka, implementacija i sledewe na implementacijata na IPA-Operativnata programa za razvoj na ~ove~kite resursi (prioritet 1 Vrabotuvawe i prioritet 4 Tehni~ka pomo{) preku:
planirawe na prioritetite i merkite vo ramkite na komponentata
na IPA za razvoj na ~ove~ki resursi (prioritet 1 Vrabotuvawe i prioritet 4 Tehni~ka pomo{), vo sorabotka so drugite sektori vo MTSP i so drugite dràvni organi i institucii, socijalnite partneri i gra|anskiot sektor; podgotovka na predlozi za godi{nata programa za rabota, operativni rabotni planovi i plan za nabavki za proektite od Operativnata programa za razvoj na ~ove~ki resursi (prioriteti 1 i 4) i nivno revidirawe; koordinirawe na aktivnostite za navremenata podgotovka/izmena na tenderskata dokumentacija za IPA-proektite (javni povici, najavi za tender, proektni zada~i, tehni~ki specifikacii, procenki za buxetot na proektot, nasoki za podnositelite na predlog-proektite), detalen pregled i kontrola na kvalitetot na dokumentacijata i dostavuvawe do IPA-koordinatorot za razvoj na ~ove~ki resursi; implementacija na proektite, sledewe i ocenka za nivnata realizacija i podnesuvawe izve{tai (do IPA-koordinatorot za razvoj na ~ove~ki resursi) za stepenot na nivnoto ostvaruvawe, prezemawe merki i aktivnosti za obezbeduvawe uslovi za ostvaruvawe na proektite finansirani od EU; izgotvuvawe analizi, mislewa i predlozi za prezemawe soodvetni dejstva za efikasno sproveduvawe na IPA-proektite; obezbeduvawe poddr{ka vo organizacijata i realizacijata na informativni denovi i obuki za podnositelite na predlog-proekti, razmenuvawe informacii i iskustva i davawe preporaki za sproveduvaweto na proektite; podgotvuvawe izve{tai za napredokot vo sproveduvaweto na proektite finansirani vo ramkite na prioritetite 1 i 4 od Operativnata programa za razvoj na ~ove~ki resursi, vo soglasnost so utvrdenata vremenska ramka za nivno podnesuvawe do IPAKoordinatorot i do Oddelenieto za monitoring i evaluacija; sledewe dali realizacijata na proektite/merkite od prioritetite 1 i 4 od Operativnata programa za razvoj na ~ove~ki resursi se
85
vo soglasnost so pravilata za nabavka, sklu~enite dogovori i definiranite planovi kontrola na izve{taite na korisnicite, vr{ewe terenska kontrola, prethodna evaluacija na nabavkite na krajnite korisnici, podgotovka na zapisnici za napravenite kontroli, redovno aùrirawe na bazata na podatoci na proektite, na izvr{enite kontroli, redovno sledewe i aùrirawe na indikatorite na pooddelnite proekti i prezemawe dopolnitelni dejstva za monitoring na proektite; koordinacija na implementacijata na aktivnostite na tehni~kata pomo{; ostvaruvawe sorabotka i komunikacija so Koordinatorot na IPA i so vrabotenite od drugi oddelenija i sektori vo MTSP i drugi dràvni organi koi se del od nacionalnata IPA-struktura (Sektor za centralno finansirawe i sklu~uvawe dogovori, SEP); u~estvo vo rabotni grupi i tela (Komitet za sledewe na Operativnata programa); koordinirawe na u~estvoto vo Programata na Zaednicata Progres Programa za vrabotuvawe i za socijalna solidarnost 20072013 (diseminacija na informacii), i sledewe na drugata stranska pomo{ i obezbeduvawe komplementarnost.
I
DEL
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za programirawe na IPA-komponentata 4 (dvajca izvr{iteli), sovetnik za koordinirawe i programirawe na IPA-komponentata 4, sovetnik za implementacija na IPA (dvajca izvr{iteli) i pomlad sorabotnik za sproveduvawe na IPA-komponentata 4.
3. Oddelenie za monitoring i evaluacija na IPA

Rakovoditel: Ankica Ivanovska Glavna zada~a na Oddelenieto e kontinuirano da gi koordinira procesot na podgotovka, planirawe, implementacija, proverka i sledewe na napredokot na IPA-Operativnata programa za razvoj na ~ove~ki resursi (prioritet 3 Socijalna inkluzija), preku:
podgotovka na plan za realizirani aktivnosti od NPAA i Programite
na Zaednicata;
koordinirawe na podgotovkata na materijali za odrùvawe
sostanoci na sektorskiot komitet za sledewe;
podgotovka na predlog-analizi, mislewa i predlozi za prezemawe
soodvetni dejstva za efikasno sproveduvawe na proektite,
86
podgotovka na izvestuvawa i izve{tai za nepravilnostite i izvestuvawe na Sektorot za centralno finansirawe i sklu~uvawe dogovori za mo`nite ili utvrdenite nepravilnosti; podgotovka na predlog-godi{en plan za sledewe na proektite od Operativnata programa za razvoj na ~ove~ki resursi i dostavuvawe na planot do Sektorot za centralno finansirawe i sklu~uvawe dogovori, koordinirawe na aktivnostite za proverka, sledewe i analiza na napredokot na proektite od Operativnata programa za razvoj na ~ove~ki resursi i od Programite na Zaednicata; revidirawe i dopolnuvawe na internite operativni proceduri za sledewe i proverka na fizi~kiot i finansiskiot napredok na proektite, vo sorabotka so Oddelenieto za implementacija i koordinacija na IPA; koordinirawe na aktivnostite za podgotovka na site vidovi izve{tai za napredokot na proektite finansirani vo ramkite na Operativnata programa; u~estvo vo rabotni grupi i tela; sorabotka i komunikacija so Koordinatorot na IPA i so vrabotenite od drugite oddelenija i sektori vo MTSP, osobeno so Oddelenieto za implementacija i koordinacija na IPA, ministerstvata i drugite dràvni organi koi se del od nacionalnata IPA-struktura; koordinirawe, sledewe i nadgleduvawe na navremenoto i efikasno izvr{uvawe na planot i strategijata za komunikacija so vnatre{nite i nadvore{nite zasegnati strani {to se vklu~eni vo procesot na planirawe, podgotovka i implementacija na proekti (Prioriteti 1, 3 i 4) vo neposredna sorabotka so Oddelenieto za koordinacija i implementacija na IPA.
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za stru~na poddr{ka za monitoring na proektite IPA-komponenta 4, sovetnik za monitoring na proektite IPA-komponenta 4 (3 izvr{iteli), sovetnik za evaluacija na IPA-komponenta 4 i vi{ sorabotnik za stru~noadministrativna poddr{ka za monitoring na proektite IPA-komponenta 4.
4. Oddelenie za me|unarodna sorabotka

Rakovoditel: ne e nazna~en [irokiot spektar rabotni zada~i na Oddelenieto za me|unarodna sorabotka vklu~uva bilateralna i multilateralna sorabotka na Ministerstvoto so dràvnite organi i institucii od drugite zemji i so me|unarodnite organizacii i institucii preku:
87
prezemawe
merki i aktivnosti za obezbeduvawe uslovi za vospostavuvawe i za uspe{no realizirawe na me|unarodnata sorabotka na Ministerstvoto i sledewe i koordinirawe na me|unarodnata sorabotka; sledewe i koordinirawe na aktivnostite povrzani so ~lenstvoto vo Sovetot na Evropa i vo OON; grià za dosledno sproveduvawe na obvrskite prezemeni spored ratifikuvanite dokumenti so Sovetot na Evropa i so OON; identifikuvawe i analiza na potrebite od potpi{uvawe i ratifikuvawe na novi dokumenti (dogovori/konvencii) so Sovetot na Evropa i so OON; sledewe i koordinirawe na aktivnostite povrzani so ostvaruvaweto na bilateralnite dogovori za sorabotka, sklu~eni so MTSP, od oblasta na trudot i socijalnata politika od drugite zemji; analizirawe na mo`nostite i na potrebite za sklu~uvawe novi bilateralni dogovori za sorabotka so relevantnite organi i institucii (ministerstva) od drugite zemji; sledewe na sproveduvaweto na obvrskite prezemeni od oddelni aran`mani so Svetska banka i so MMF; redovno sledewe na implementacijata na proektite na Svetska banka preku u~estvo vo rabotata na vospostavenite rabotni grupi i komiteti; koordinirawe na aktivnostite povrzani so organizirawe na me|unarodni sostanoci, sredbi, seminari i konferencii; vospostavuvawe kontakti i ostvaruvawe redovna komunikacija so me|unarodni institucii i nivni pretstavnici (ambasadi, me|unarodni organizacii, Svetska banka, MMF, Sovetot na Evropa, Misijata na EU vo RM i dr.); izgotvuvawe informacii, analizi i mislewa za pra{awa od oblasta na ostvaruvaweto na me|unarodnata sorabotka i me|unarodnata pomo{.
I
DEL
Sistematizacijata na rabotnite mesta za ova oddelenie gi predviduva zvawata: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za sorabotka so Sovetot na Evropa, sovetnik za sorabotka so instituciite na OON, sovetnik za sorabotka so organizaciite i instituciite od drugite zemji, sovetnik za sorabotka so Svetska banka i so MMF i pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i sorabotka so me|unarodnite institucii i organizacii.
88
Sektor za pravni, normativni, op{ti i zaedni~ki raboti

Dràven sovetnik za me|uresorska i me|usektorska koordinacija i za tehni~ka pomo{ na ministerot: Valentina Pavlovska tel: 02/3106-220 e-mail: vpavlovska@mtsp.gov.mk Rakovoditel: Lena Ni~evska Pomo{nik-rakovoditel: ne e nazna~en tel: 02/3106-216 e-mail: lnicevska@mtsp.gov.mk Vo Sektorot za pravni, normativni, op{ti i zaedni~ki raboti se vr{at raboti {to se op{ti i zaedni~ki, a se odnesuvaat na normativnoto i pravnoto rabotewe na Ministerstvoto i na organite vo negov sostav, kako i na raboteweto na instituciite vrz koi Ministerstvoto vr{i nadzor i kontrola, i toa preku:
rabotewe povrzano so sevkupnite pravni i normativni pra{awa na
Ministerstvoto i na organite vo negov sostav, a osobeno vo odnos na donesuvaweto odluki, re{enija, dogovori i spogodbi; podgotovka na odgovori na tu`bi, àlbi i na drugi podnesoci od treti lica i od vrabotenite; sorabotka so sudovite vo RM, so Dràvniot pravobranitel na RM i so Osnovnoto javno obvinitelstvo; podgotovka na odgovori na àlbi vo postapki po javni nabavki; odgovara na inicijativi i pretstavki do Osnovnoto javno obvinitelstvo, Narodniot pravobranitel, Helsin{kiot komitet i drugi institucii; podgotovka na mislewe po predlozite za pokrenuvawe postapka za ocenka na ustavnosta i zakonitosta na propisite {to se vo nadle`nost na Sektorot; podgotovka i stru~na obrabotka na materijali za sednicite na Vladata na Republika Makedonija, Sobranieto na Republika Makedonija i na drugite institucii od nadle`nost na Sektorot; podgotovka na odgovori na prateni~ki pra{awa od nadle`nosta na Sektorot; predlagawe stavovi po na~elnite sistemski pra{awa od nadle`nost na Sektorot; predlagawe predlog-programa za tekovno i investiciono odrùvawe;
89
predlagawe merki za razvoj na investiciite vo Ministerstvoto i vo
organite vo negov sostav i edinkite korisnici; raboti;
vr{ewe nadzor na izvr{uvaweto na investicionite i grade`ni predlagawe plan za javni nabavki na Ministerstvoto; definirawe na potrebite od informati~ka oprema i predlagawe na
I
DEL
informati~ki re{enija; sistem;
sproveduvawe obuki na korisnicite za funkciite na informati~kiot planirawe na razvojot na informacioniot sistem i koordinirawe
na aktivnostite za primena na informacioniot sistem; rabotewe;
vr{ewe raboti od oblasta na kancelariskoto i arhivskoto sproveduvawe postapki za javni nabavki; vr{ewe op{ti i zaedni~ki raboti koi se od zna~ewe za
Ministerstvoto, a se odnesuvaat na obezbeduvawe administrativnotehni~ka pomo{ na sektorite i na organite vo sostav na MTSP, i vr{ewe drugi raboti od nadle`nost na Ministerstvoto. So Sektorot rakovodat rakovoditel i pomo{nik-rakovoditel. Nivnite zada~i se opi{ani podolu.
Rakovoditelot na Sektorot za pravni, normativni, op{ti i zaedni~ki raboti gi vr{i slednive zada~i:
nadzor i dava nasoki i upatstva za rabota na vrabotenite i gi ocenuva dràvnite slu`benici; vr{i koordinacija me|u sektorite i organite vo sostav i instituciite vrz koi Ministerstvoto postavuva pra{awa od op{t i od zaedni~ki interes; vr{i kontrola na odlukite, re{enijata, dogovorite, spogodbite i drugite propisi; izgotvuva mislewa po predlozite za pokrenuvawe postapka za ustavnosta i zakonitosta od oblasta {to ja pokriva Sektorot; predlaga koncepti za izrabotka na op{ti akti na organot za vnatre{na organizacija; ja sledi primenata na podzakonskite akti, ja sledi izmenata i dopolnuvawata na zakonite i na podzakonskite akti; dava upatstva pri podgotovkata na internite akti i pi{uva mislewa, analizi, informacii i izve{tai za niv;
90
izrabotuva plan za rabota i izve{taj za rabotata na Sektorot; dava nasoki za podgotovkata na planot za javni nabavki; go pretstavuva Ministerstvoto vo sudski postapki po izdadeno
polnomo{no, i
vr{i drugi zada~i dovereni od dràvniot sekretar, vo ramkite na
nadle`nosta na Sektorot.
Pomo{nik-rakovoditelot na Sektorot za pravni, normativni, op{ti i zaedni~ki raboti im ja dava potrebnata stru~na pomo{ na rakovoditelite na oddelenijata pri vr{eweto na najsloènite raboti i zada~i od pravna i od ekonomska priroda, kako i za pra{awata od oblastite {to gi pokriva Sektorot. Pomo{nik-rakovoditelot gi izvr{uva slednive zada~i:
dava predlozi za re{avawe na oddelni problemi; se griì za sproveduvaweto i izvr{uvaweto na programata za
rabota na Sektorot;
izgotvuva mislewa i predlozi za pokrenuvawe postapka za ocena na
ustavnosta i zakonitosta na propisite od oblasta na MTSP;
predlaga koncepti za izrabotka na op{ti akti na organot; ja sledi primenata na zakonite i na podzakonskite akti, gi sledi
izmenite i dopolnuvawata na zakonite i na podzakonskite akti; akti vo nadle`nost na MTSP; izve{tai;
dava mislewe i stru~na analiza za predlog-zakonite i podzakonskite u~estvuva vo podgotovkata i pi{uvaweto analizi, informacii i go pretstavuva Ministerstvoto vo sudski postapki po izdadeno
polnomo{no;
dava nasoki i predlozi za podnesenite pretstavki; go zamenuva rakovoditelot vo slu~aj na negova spre~enost i otsutnost
od rabota;
u~estvuva vo rabotni grupi, kako ~len za podgotovka na predlozi za
donesuvawe zakoni, drugi propisi i op{ti akti od nadle`nost na MTSP, i vr{i i drugi zada~i dovereni od rakovoditelot, vo ramkite na nadle`nosta na Sektorot. Sektorot gi izvr{uva svoite nadle`nosti preku pet oddelenija.
91
1. Oddelenie za normativni, op{ti i zaedni~ki raboti
Rakovoditel: ne e nazna~en Oddelenieto gi vr{i slednive zada~i:
dava mislewa za internite akti za predlog-pravilnikot za
I
DEL
vnatre{na organizacija na MTSP i za sistematizacija na rabotnite mesta; vr{i podgotovka na drugi pravilnici {to proizleguvaat od rabotata na Ministerstvoto; vr{i podgotovka na odluki, re{enija, dogovori i spogodbi od nadle`nost na Ministerstvoto; vr{i i gi sledi postapkite za javni nabavki od aspekt na zakonitosta; podgotvuva plan za javni nabavki; sorabotuva so drugite oddelenija od drugite sektori za raboti od zaedni~ki i od op{t interes; vr{i raboti za kancelarisko i arhivsko rabotewe; vr{i daktilografski, sekretarski i kurirski raboti, odrùva higiena i vr{i raboti povrzani so vozeweto motorni vozila, i vr{i drugi raboti od negova nadle`nost.
Oddelenieto gi izvr{uva zada~ite preku slednive sistematizirani rabotni mesta: rakovoditel, sovetnik za normativni raboti za izrabotka na pravni akti, sovetnik za op{ti i zaedni~ki raboti, samostoen referent za arhivsko i kancelarisko rabotewe, vi{ referent-tehni~ki sekretar, vi{ referent dokumentarist arhivar (15 izvr{iteli rasporedeni vo: Skopje, Bitola, Makedonski Brod, Gostivar, Debar, Del~evo, Kavadarci, Negotino, Ohrid, Prilep, Sveti Nikole, Veles, Tetovo, [tip i Kumanovo), referent vnatre{en dostavuva~ (dvajca izvr{iteli), pomlad referentdostavuva~ (dvajca izvr{iteli), pomlad referent za administrativnotehni~ka poddr{ka na rabotata na dràvnite sovetnici, 7 daktilografi (4 vo Skopje i po eden izvr{itel vo Struga, Berovo i vo Probi{tip), 5 voza~i (3 vo Skopje i po eden vo Del~evo i vo Tetovo), kurir-vnatre{en dostavuva~ i 12 higieni~ari kuriri rasporedeni vo: Skopje, Berovo, Bitola, Kavadarci, Ki~evo, Ko~ani, Kumanovo, Prilep, Resen, [tip i vo Tetovo (2 izvr{iteli).
92
2. Oddelenie za pravni raboti

Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto se izvr{uvaat slednive zada~i:
se podgotvuvaat odgovori na tu`bi, àlbi i drugi pravni podnesoci
dostaveni do MTSP i do organite vo negoviot sostav;
se vodat dosieja za sudski postapki protiv MTSP, organite vo
negoviot sostav i edinkite korisnici; se podgotvuvaat odgovori za davawe mislewa po inicijativite za postapkite pokrenati pred sudskite organi; se ostvaruva sorabotka so Dràvnoto pravobranitelstvo, Narodniot pravobranitel, sudovite, osnovnoto javno pravobranitelstvo, Dràvnata komisija za spre~uvawe na korupcijata, Vladata na RM, Sobranieto na RM i drugite dràvni organi; se zastapuva Ministerstvoto pred sudovite vo RM; se vr{i korespondencija so sektorite i so organite vo negoviot sostav za raboti od op{t i od zaedni~ki interes, i se vr{at drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot.
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za zastapuvawe na Ministerstvoto (2 izvr{iteli), sorabotnik za kompletirawe na dokumentite i aktite za sudskite postapki, pomlad sorabotnik za administrativno-tehni~ka poddr{ka i obrabotka na podatoci i dokumenti za sudski postapki, pomlad sorabotnik za administrativnotehni~ka poddr{ka i obrabotka na podatoci i dokumenti za odgovor na àlbi od raboten odnos.
3. Oddelenie za informatika
Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto za informatika se izvr{uvaat slednive raboti:
se podgotvuva predlog-programa za informati~ka tehnologija (IT); se podgotvuva plan za razvoj na IT; se podgotvuvaat analizi, izve{tai i informacii za oddelni
aspekti na informati~kiot sistem (IS); informacioni tehnologii;
se izgotvuvaat pilot-proekti povrzani so voveduvaweto novi
93
se pribiraat, sistematiziraat i se aùriraat podatoci od oblasta
na trudot, socijalnata za{tita, za{titata na decata, bore~kata i invalidskata za{tita; se vr{i obuka na korisnicite za upotreba na funkciite na informati~kiot sistem; se koordiniraat aktivnostite za realizacija na planovite, programite za raboteweto na Ministerstvoto i na organite vo negov sostav od oblasta na IT, i se vr{at i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot. Sistematizacijata na rabotnite mesta za ova oddelenie predviduva: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik koj e sistem-administrator, sovetnik za razvoj na IT, sovetnik za poddr{ka na sistem-administratorot i sovetnik koj e sistem-administrator za hardver i za odrùvawe.
I
DEL
4. Oddelenie za investicioni raboti

Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto za investicioni raboti se vr{at raboti {to se odnesuvaat na sevkupnoto sledewe na sostojbite na investicionoto odrùvawe na objektite na Ministerstvoto, na objektite od oblasta na socijalnata i detskata za{tita preku:
izgotvuvawe planovi i investicioni programi za objektite; nadzor nad gradeweto ili rekonstrukcijata na objektite; tehni~ka kontrola na tehni~kata dokumentacija; vodewe grià za sozdavawe na potrebnite uslovi za normalno
funkcionirawe na postrojkite vo objektite; uslovi za osnovawe na privatni ustanovi;
u~estvo vo postapkata za utvrduvawe na postoeweto op{ti grade`ni

organizirawe i koordinacija na rabotata na izgotvuvaweto planovi
i investicioni programi za objektite {to se vo sopstvenost na Ministerstvoto i na organite vo negov sostav; planirawe na potrebite od novi prostorii; podgotovka na dokumentacija za razni nabavki; podgotovka na izve{tai za realizacijata na proektite; nadzor nad izgradbata ili rekonstrukcijata na objektite, i drugi raboti {to se vo ramkite na negovata nadle`nost.
Predvidenite rabotni mesta za ova oddelenie se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za gradba, sovetnik za plan i razvoj na investicioni
94
vloùvawa, sovetnik za nadzor nad investiciite i pomlad sorabotnik za administrativno-tehni~ka poddr{ka i obrabotka na podatoci i dokumentacija za investicionite raboti.
5. Oddelenie za pretstavki i predlozi

Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto za investicioni raboti se vr{at slednive raboti:
se postapuva po pretstavkite i predlozite podneseni od fizi~ki i
pravni lica, {to se odnesuvaat na rabotata na Ministerstvoto, na organite vo sostav i na edinkite korisnici vrz koi Ministerstvoto ima nadle`nost; se ispituvaat pretstavkite i predlozite na fizi~kite i pravnite lica {to se odnesuvaat na rabotata na Ministerstvoto, na organite vo sostav i na edinkite korisnici na sredstva; se podgotvuvaat izve{tai, informacii, analizi i drugi materijali {to se odnesuvaat na pretstavkite i predlozite na fizi~kite i pravnite lica za rabotata na Ministerstvoto, organite vo sostav i edinkite korisnici; se vodi evidencija na pretstavkite i predlozite {to se podnesuvaat za rabotata na Ministerstvoto, organite vo sostav i edinkite korisnici; se pribiraat podatoci za analizirawe na sostojbite vo oblastite navedeni vo pretstavkite i predlozite, i kontinuirano se sledat propisite so koi{to se ureduvaat pra{awata od oblasta na pretstavkite i predlozite.
Predvidenite rabotni mesta za ova oddelenie se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za postapuvawe po pretstavki i predlozi za Ministerstvoto i za organite vo sostav, sovetnik za postapuvawe po pretstavki i predlozi za edinki korisnici, vi{ sorabotnik za evidentirawe na pretstavki i predlozi i pomlad sorabotnik za administrativno-tehni~ka poddr{ka za postapuvawe po pretstavki i predlozi.
95
Sektor za buxet, finansii, smetkovodstvo i vnatre{na kontrola
Dràven sovetnik za finansisko rabotewe: Deni \or~evski tel: 02/3106-595 e-mail: dgorcevski@mtsp.gov.mk Rakovoditel: Ilija Garevski Pomo{nik-rakovoditel: ne e nazna~en tel: 02/3106-595 e-mail: igarevski@mtsp.gov.mk Sektorot za buxet, finansii, smetkovodstvo i vnatre{na kontrola e odgovoren za site finansiski raboti vo Ministerstvoto i za finansirawe i kontrola na finansiskoto rabotewe na edinkite buxetski korisnici. Sektorot gi sproveduva ovie nadle`nosti preku:
planirawe na buxetot na Ministerstvoto, organite vo negov sostav i
I
DEL
na edinkite korisnici na Ministerstvoto;
planirawe na buxetskite sredstva za decentraliziranite funkcii
od oblasta na detskata i socijalnata za{tita;
smetkovodstveni aktivnosti za realizacija i za evidentirawe na
osnovnite sredstva, vo soglasnost so zakonskata regulativa;
vnatre{na kontrola na buxetskoto, smetkovodstvenoto i finansisko-
materijalnoto rabotewe, vo soglasnost so: Zakonot za buxet, Zakonot za izvr{uvawe na buxetot, Zakonot za smetkovodstvo na buxetite i na buxetskite korisnici i drugite propisi od oblasta na buxetskoto, finansiskoto i smetkovodstvenoto rabotewe za obezbeduvawe sredstva za potrebite na Ministerstvoto; kontrola na zakonitosta na finansiskoto rabotewe na organite vo negov sostav, na buxetskite edinki od socijalnata i od detskata za{tita, decentraliziranite funkcii, srodnite ustanovi i nadvore{nite korisnici (korisnicite na pravata za socijalna i detska za{tita, dostavuva~ite na stoki, uslugi i raboti, donatorite, kreditorite); planirawe na dinamikata na koristeweto na finansiskite resursi; izvr{uvawe na pla} awata i nivno evidentirawe; upravuvawe so imotot i so opremata; podgotvuvawe proekcii za buxetot na Ministerstvoto za narednata godina;
96
sledewe na izvr{uvaweto na buxetot na site tri razdeli i
podgotovka na izve{tai za iskoristuvawe na buxetot;
razvoj na strategii za poddr{ka na menaxment-aktivnostite vo
ramkite na Ministerstvoto razvoj na strategii za obezbeduvawe soodvetno koristewe na resursite, so cel da se postignat dogovorenite i utvrdenite rezultati; isplata na plati, hrana, prevoz, danoci i pridonesi od plata; sproveduvawe kontrola na implementacijata na zakonite od oblastite vo nadle`nost na Ministerstvoto; implementirawe na kontrolni mehanizmi za spre~uvawe i za{tita od korupcisko odnesuvawe, i implementacija na sistemski merki za spre~uvawe na iskoristuvawe na javni ovlastuvawa i slu`bena dol`nost.
Funkciite na Sektorot za buxet, finansii, smetkovodstvo i vnatre{na kontrola se delat na:

smetkovodstveni aktivnosti (blagajni~ko rabotewe, likvidatura,
kontirawe i dr.);
finansiska presmetka i evidencija; personalna finansiska presmetka i evidencija; planirawe na prihodite i na rashodite vo fazata na podgotovka i
izvr{uvawe na buxetot;
strategisko planirawe i buxetirawe; buxetska kontrola; finansiska statistika; finansiska analiza; finansisko izvestuvawe; evidencija i upravuvawe so osnovnite sredstva; interna finansiska kontrola, i merewe na finansiskite rezultati (efikasnost na funkciite).
So Sektorot rakovodi rakovoditel, koj gi izvr{uva slednive raboti:

podgotvuva predlog-plan za rabotata na Sektorot; ja organizira i ja koordinira rabotata na Sektorot, sproveduva
nadzor i dava nasoki i upatstva za rabota na vrabotenite, go sledi i go kontrolira raboteweto na vrabotenite i gi ocenuva dràvnite slu`benici; pravi plan za rabota na Sektorot (mese~en i godi{en plan);
97
gi organizira aktivnostite za podgotovka na buxetot i na
finansiskite planovi na prvata i vtorata linija buxetski korisnici; go kontrolira predlog-buxetot za MTSP, podgotven od Oddelenieto za buxet; se griì za zakonitosta na smetkovodstvenoto rabotewe; ja organizira finansiskata kontrola na celokupnata dokumentacija; se griì za zakonitosta na smetkovodstveno-finansiskoto rabotewe; organizira re{avawe na finansiskite problemi na vtorata linija buxetski korisnici; pomaga vo re{avaweto na finansiskite problemi na ministerot i dràvniot sekretar; organizira evidencija i popis na osnovnite sredstva i sitniot inventar; u~estvuva vo podgotovkata na planot za javni nabavki; sproveduva kontrola na javnite nabavki; go organizira finansiskoto rabotewe na Ministerstvoto; organizira navremeno finansirawe na vtorata linija buxetski korisnici; organizira obuka za vrabotenite za buxetski, finansiski i smetkovodstveni raboti; organizira podgotovka na zavr{nata smetka na Ministerstvoto; gi sledi zakonskite i podzakonskite akti za oblastite vo nadle`nost na Ministerstvoto i na organite vo sostav; dava predlog-mehanizam za sledewe na vnatre{nite postapki na organizacionite edinici i na organite vo sostav od aspekt na implementacijata na zakonskata regulativa, vremenskata ramka na postapuvawe i otkrivawe oblici na korupcisko odnesuvawe; odobruva predlog-interna procedura za sproveduvawe na vnatre{nite kontroli; go sledi procesot na sproveduvawe vnatre{na kontrola i dava nasoki na vrabotenite vo tekot na postapkata; ja sledi organizacionata struktura, metodi i proceduri na rabotewe, izmeni i dopolnuvawa na zakonite, podzakonskite i na internite akti, i gi sledi nasokite od rakovodstvoto; se griì za doverlivosta i integritetot na informaciite i za resursite i sredstvata; predlaga mislewa do ministerot, zamenik-ministerot i dràvniot sekretar za otkrieni nepravilnosti, slabosti vo raboteweto,
I
DEL
98
storeni prekr{oci pri sproveduvaweto na zakonskata ramka od nadle`nost na organizacionata edinica ili organ vo sostav; dava predlog merki i kriteriumi za spre~uvawe na korupcisko odnesuvawe na slu`beni lica i iskoristuvawe na javni ovlastuvawa i slu`bena dol`nost; dava predlog kriteriumi i indikatori za merewe i ocenka na efikasnoto spre~uvawe na korupcijata; ja sledi implementacijata na klu~nite indikatori i voveduvawe na promeni; predlaga merki za prezemawe na aktivnosti vo slu~ai na utvrdena povreda na slu`bena dol`nost, javno ovlastuvawe i postapuvawe sprotivno na zakonskite i podzakonskite akti, i vr{i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot, a koi } e mu bidat dovereni od dràvniot sekretar.
Pomo{nik-rakovoditelot na Sektorot pomaga vo upravuvaweto na Sektorot i sproveduvaweto na nadle`nostite za organizacija i kontrola na finansiskoto rabotewe na Ministerstvoto, organite vo negov sostav i edinkite korisnici. Negovite dol`nosti vklu~uvaat:
davawe predlozi i mislewa za izrabotkata na plan za rabota na
Sektorot (mese~en, godi{en);
davawe nasoki i mislewa pri izrabotkata i popolnuvaweto na
Buxetskiot cirkular na buxetot i finansiskite planovi na prvata i vtorata linija buxetski korisnici; davawe nasoki i mislewa pri podgotovkata na sektorskite buxeti; pomaga pri izrabotkata na buxetskite cirkulari na sektorite; se griì za zakonitosta na smetkovodstveno-finansiskoto rabotewe; stru~na pomo{ pri re{avaweto na finansiskite problemi na vtorata linija buxetski korisnici; u~estvo vo organiziraweto na evidencijata i popisot na osnovnite sredstva i na sitniot inventar; u~estvo vo podgotovkata na planot za javni nabavki; pomagawe pri organiziraweto na finansiskoto rabotewe vo Ministerstvoto; pomo{ pri organiziraweto na navremenoto finansirawe na vtorata linija buxetski korisnici; pomo{ pri organiziraweto na podgotovkata na zavr{nata smetka na Ministerstvoto, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot, a se dovereni od rakovoditelot.
99
Gorenavedenite funkcii se sproveduvaat preku pet oddelenija na Sektorot.
1. Oddelenie za buxet i izvestuvawe

Rakovoditel: Sneàna Kostovska Oddelenieto vr{i raboti od slednive oblasti:
koordinacija na organizacionite delovi i subjektite za podgotovka
I
DEL
na buxetsko barawe, vo soglasnost so Zakonot za buxetot i drugite zakonski i podzakonski akti od oblasta na buxetskoto rabotewe, kako i vrz osnova na internite proceduri za podgotvuvawe na buxetsko barawe; planirawe i podgotovka na buxetot na Ministerstvoto i na edinkite korisnici na Ministerstvoto za site razdeli; koordinacija na subjektite od oblastite na detskata i socijalnata za{tita i nadle`nite sektori vo Ministerstvoto za podgotovka na buxetsko barawe; podgotovka na rebalans na buxetot na Ministerstvoto i na edinkite korisnici na Ministerstvoto za site razdeli; sledewe na izvr{uvaweto na buxetot na Ministerstvoto po site razdeli, programi, potprogrami i stavki; izgotvuvawe godi{ni i kvartalni finansiski planovi za buxetot na Ministerstvoto i na organite vo negov sostav; izgotvuvawe godi{ni i kvartalni finansiski planovi za vtorata linija buxetski korisnici edinkite korisnici na Ministerstvoto, vo soglasnost so Zakonot za izvr{uvawe na buxetot i drugite zakonski i podzakonski akti od ovaa oblast; planirawe i podgotovka na proekcii za potrebnite buxetski sredstva po programi i po stavki (kvartalni, polugodi{ni i godi{ni); sledewe na realizacijata na sredstvata od Buxetot na Republika Makedonija, donaciite, sopstvenite prihodi, kreditite i drugo; izgotvuvawe analizi i obrabotka na statisti~kite podatoci od oblasta na buxetskoto, finansiskoto i smetkovodstvenoto rabotewe na Ministerstvoto, organite vo negov sostav i edinkite korisnici na Ministerstvoto; podgotovka na predlozi za podobro iskoristuvawe na buxetskite sredstva i davawe predlozi do pretpostavenite za prenamena na ovie sredstva; izgotvuvawe mislewa, informacii i izve{tai povrzani so buxetskoto, finansiskoto i smetkovodstvenoto rabotewe za
100
Ministerstvoto, organite vo negov sostav i za edinkite korisnici na Ministerstvoto; organizirawe kontrola na celosnata dokumentacija po razdeli i pribirawe izve{tai za odredeni nedostatoci i problemi za prvata i vtorata linija buxetski korisnici; sledewe na realizacijata na namenskite i na blok-dotaciite od oblasta na detskata i socijalnata za{tita, i sledewe na namenskata realizacija, vrz osnova na sistemot za realizacija na sredstvata nameneti za socijalnite prava. Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto; sovetnik buxetski analiti~ar za razdel 15001 Donacii (2 izvr{iteli); sovetnik buxetski analiti~ar za razdel 15020; sovetnik buxetski analiti~ar za razdel 15020; sorabotnik buxetski analiti~ar za razdel 15001 Donacii i pomlad sorabotnik za buxetska analiza i izvestuvawe za site razdeli vo buxetot.
2. Oddelenie za finansii
Rakovoditel: ne e nazna~en Oddelenieto vr{i raboti od slednive oblasti:
vodewe blagajni~ki raboti i trezor, blagajni~ko rabotewe, uplati i
isplati i nivno evidentirawe vo knigata na blagajnata;
podigawe pari vo denari i vo devizi za podmiruvawe na tro{ocite
vo gotovo i za podgotovka na nalozi i re{enija za patni i dnevni tro{oci za slu`beni patuvawa i mese~ni pregledi za slu`beni patuvawa vo zemjata i vo stranstvo; regulirawe na visinata na blagajni~kiot maksimum za sekoj vid blagajna oddelno i vodewe smetka za odrùvawe na sostojbata na sredstvata vo blagajnata vo ramkite na utvrdeniot blagajni~ki maksimum; otvorawe i zatvorawe na smetki od sopstveni prihodi, donacii, krediti i dr.; finansiski aktivnosti za realizacija i za evidentirawe na sredstvata i vnatre{na kontrola vo oblasta na buxetskoto, finansiskoto i materijalnoto rabotewe; podgotovka na dokumentacija za pla} awe na obvrskite i za nivno sledewe; blagajni~ko rabotewe i likvidatura; proverka na ispravnosta na smetkovodstvenata dokumentacija, vo soglasnost so Zakonot za smetkovodstvo i so drugite op{ti akti;
101
vnatre{na kontrola od aspekt na verodostojnosta na smetkovod
stvenite ispravi, proverka na usoglasenosta na raboteweto so zakonskite propisi, kompletnosta na dokumentacijata i po~ituvaweto na utvrdenite procesi na rabotewe od strana na vrabotenite; podgotovka na dokumentacijata za pla} awe na obvrskite od oblasta na detskata i socijalnata za{tita; proverka na mese~nite barawa za operativni tro{oci od CSR izvestuvawe za problemite i nepravilnostite pri tro{eweto na buxetskite sredstva; podgotovka na pregledite za doznaka na sredstvata do edinkite korisnici (prefrlawe sredstva od prvata na vtorata buxetska linija); podgotovka na isplatata na pravata od socijalnata i detskata za{tita, civilnite i voenite invalidi; isplata na plati, hrana, prevoz, danoci i pridonesi od plata vo soglasnost so zakonskite propisi i drugite personalni isplati spored utvrdena metodologija, likvidatura za personalni isplati, izgotvuvawe pregledi i statisti~ki izve{tai za personalni isplati; isplata na komisii formirani od MTSP; podgotvuvawe predlog za pla} awe na dostavuva~i i negovo ispra} awe do pretpostaveniot; izdavawe i prosleduvawe na benziski bonovi i kontrola na potro{uva~kata na gorivo vo soglasnost so zakonskite propisi, i isplata na ispratnini za odewe vo penzija, isplata na pari~na pomo{ za po~inati ~lenovi od potesnoto semejstvo, socijalna i detska za{tita.
I
DEL
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik vnatre{en kontrolor (2 izvr{iteli), pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka za sledewe na vnatre{nata kontrola i za izvestuvawe, samostoen referent blagajnik, samostoen referent likvidator, samostoen referent za isplata na plati, samostoen referent za podgotovka na nalozi, izdavawe i kontrola na benziski bonovi, samostoen referent za sledewe na isplatata i evidencijata na platite i obvrskite i samostoen referent za sledewe na isplatata i evidencijata na ostvareni socijalni prava i obvrski.
102
3. Oddelenie za smetkovodstvo
Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto za smetkovodstvo se vr{at slednive raboti:
kontirawe na smetkovodstvenite ispravi i sostavuvawe nalozi za
knièwe;
usoglasuvawe na prihodite i rashodite na MTSP i na organite vo
negov sostav; usoglasuvawe na sinteti~kata so analiti~kata smetkovodstvena evidencija; organizirawe na raspredelbata na osnovnite sredstva i na sitniot inventar vo MTSP; organizirawe i primena na stapkata na amortizacija i revalorizacija na osnovnite sredstva, vo soglasnost so zakonskite propisi; podgotovka na zavr{ni smetki i konsolidirana zavr{na smetka za MTSP, organite vo negov sostav i edinkite korisnici na MTSP, vo soglasnost so Zakonot za smetkovodstvo za buxetite i buxetskite korisnici i drugi propisi; sreduvawe na smetkovodstvenata evidencija i nejzino arhivirawe; organizirawe popis, evidencija i aùrirawe na popisnite dokumenti vo smetkovodstvenata dokumentacija; evidentirawe na zadolènijata za mobilni telefoni i utvrduvawe koj od vrabotenite go natfrlil limitot na razgovori na slu`benite telefoni; evidencija na osnovnite sredstva vo MTSP; u~estvo vo podgotovkata na planot za javni nabavki za MTSP i organite vo negov sostav i sledewe na negovata realizacija; organizirawe na pribiraweto na celokupnata dokumentacija od javnite nabavki i kontrola na ispravnosta na dokumentacijata, i podgotovka na izve{taite za javnite nabavki od mala i od golema vrednost, vo soglasnost so zakonskite propisi, i nivno dostavuvawe do nadle`nite institucii.
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik vnatre{en kontrolor ex-post (2 izvr{iteli), pomlad sorabotnik za podgotovka na izve{tai od smetkovodstvenata evidencija, samostoen referent smetkovoditel, samostoen referent konter bilansist, samostoen referent za evidencija na osnovnite sredstva (2 izvr{iteli) i referent za administrativno-tehni~ka poddr{ka na materijalnoto rabotewe (doma} in).
103
4. Oddelenie za javni nabavki
Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto se vr{at slednive raboti:
u~estvo vo podgotvuvaweto na buxetot za kapitalnite investicii; vr{ewe analiza i sledewe na buxetskoto izvr{uvawe za kapital-
I
DEL
nite investicii;
sledewe na dinamikata na odvivawe na implementacijata na
strategiskite prioriteti i na godi{nata programa za kapitalni investicii; u~estvo vo podgotvuvawe na planot za javni nabavki; sledewe na zakonskite propisi vo oblasta na nabavkite i pravilna primena na tie propisi; sproveduvawe na planot za nabavki; sledewe na sklu~uvaweto na dogovorite i na nivnata realizacija spored Zakonot za javni nabavki, i ostvaruvawe redovni kontakti so drugite rakovoditeli na oddelenijata vo Sektorot i razmena na informacii i iskustva.
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za postapki za javni nabavki, sovetnik za dogovori i drugi dokumenti za javni nabavki, sovetnik za isplati po javni nabavki i pomlad sorabotnik za administrativno-tehni~ka poddr{ka za postapuvawe po javni nabavki.
5. Oddelenie za vnatre{na kontrola

Rakovoditel: ne e nazna~en
Oddelenieto za vnatre{na kontrola vr{i raboti koi se odnesuvaat na: kontrola na implementacijata na zakonite od oblastite vo nadle`nost na Ministerstvoto; implementacijata na kontrolnite mehanizmi za spre~uvawe i za{tita od korupcisko odnesuvawe; implementacijata na sistemskite merki za spre~uvawe na iskoristuvawe javni ovlastuvawa i slu`bena dol`nost vo soglasnost so Zakonot za spre~uvawe na korupcija i so Zakonot za dràvni slu`benici, preku:
definirawe
na mehanizam za vnatre{na kontrola na organizacionite edinici na Ministerstvoto i na organite vo sostav za implementacija na zakonskata regulativa za oblasta od nadle`nost na raboteweto;
104
sledewe na organizacionata struktura, metodite i procedurite
na rabotewe, izmeni i dopolnuvawa na zakonite, podzakonskite i internite akti, kako i nasoki od rakovodstvoto, doverlivost i integritet na informaciite, resursi i sredstva, oblici na korupcisko odnesuvawe; sproveduvawe kontrola na vnatre{nite postapki za primena i postapuvawe vo soglasnost so zakonskite i podzakonskite akti od oblasta na nadle`nost na organizacionata edinica/organ vo sostav, predmet na vnatre{na kontrola; sledewe postapki {to se vodat za storeni prekr{oci na zakonski i podzakonski akti pri vr{ewe na slu`benata dol`nost od slu`beni lica na Ministerstvoto; podgotvuvawe izve{tai za sprovedeni vnatre{ni kontroli; pribirawe, evidentirawe i ~uvawe na anketni listovi na slu`beni lica na Ministerstvoto i na organite vo sostav; vospostavuvawe kriteriumi i indikatori za merewe i spre~uvawe na korupcijata; sledewe na implementacijata na klu~nite indikatori na raboteweto na Ministerstvoto i sledewe na voveduvawe promeni; predlagawe merki za prezemawe aktivnosti vo slu~aj na povreda na slu`benata dol`nost, javno ovlastuvawe i davawe mislewe za ponatamo{no postapuvawe za prezemawe merki i odgovornost na dràvnite slu`benici; pribirawe i konsolidirawe na podatocite za klu~nite indikatori za raboteweto vo generiran izve{taj i baza na podatoci, i sledewe na zakonskite i podzakonskite akti od oblastite vo nadle`nost na Ministerstvoto i antikorupciskoto odnesuvawe.
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik-vnatre{en kontrolor (4 izvr{iteli), vi{ sorabotnik za administrativno-tehni~ka obrabotka na podatoci (3 izvr{iteli), pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i obrabotka na podatoci za sproveduvawe na vnatre{na kontrola (2 izvr{iteli) i samostoen referent telefonski operator za administrirawe na podatoci od gra|ani i korisnici na uslugi (5 izvr{iteli).
105
Sektor za koordinacija i tehni~ka pomo{ na ministerot
Dràven sovetnik: Valentina Pavlovska tel: 02/3106-220 e-mail: vpavlovska@mtsp.gov.mk Rakovoditel: Mabera Kamberi telefon: 02/3106-224 e-mail: mkamberi@mtsp.gov.mk Vo Sektorot za koordinacija i tehni~ka pomo{ na ministerot (Kabinet na ministerot) se vr{at raboti so koi se obezbeduva logisti~ka i tehni~ka poddr{ka na ministerot, raboti vo vrska so informiraweto na javnosta, kako i analizirawe, planirawe, evaluacija i koordinacija na politikite na Ministerstvoto i koordinirawe na aktivnostite na site ministerstva vklu~eni vo Strategijata i vo Dekadata na Romite, preku:
stru~na obrabotka na materijalite za sednica na Vladata na
I
DEL
Republika Makedonija i na Sobranieto na Republika Makedonija;
podgotovka na ekspozea, govori i na sostanoci; navremeno informirawe na javnosta za sevkupnata aktivnost na
ministerot vo ostvaruvaweto na nadle`nosta na Ministerstvoto;
organizirawe konferencii so sredstvata za javno informirawe,
odnosno podgotovka na soop{tenija i na drugi informacii za javnosta; u~estvo vo podgotvuvaweto publikacii, bilteni i druga stru~na literatura {to ja izdava Ministerstvoto; ureduvawe na veb-sajtot na Ministerstvoto; pribirawe, sistematizirawe, analizirawe i aùrirawe na podatocite za programite na Ministerstvoto od oblasta na trudot, socijalnata za{tita, za{titata na decata, bore~ko-invalidskata za{tita i na drugi podatoci od nadle`nost na Ministerstvoto; izgotvuvawe monitoring-izve{taj za realizacijata na programite {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto; statisti~ka obrabotka na podatocite za brojot na korisnici na uslugite; izrabotka na model na proekcija i predviduvawe na toa kako funkcionira realizacijata na programite {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto; u~estvo vo proekti za primena na socijalnata za{tita so opfa} awe na komponenti za socijalni beneficii, so vklu~uvawe na sistemot
106
na horizontalno i vertikalno povrzuvawe na informati~kiot sistem na Ministerstvoto, Agencijata za vrabotuvawe, Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe, ustanovite za socijalna rabota; koordinirawe na site aktivnosti na resornite ministerstva vklu~eni vo implementacijata na Strategijata i na Dekadata na Romite; kvartalno informirawe na Vladata za prezemenite aktivnosti za implementacijata na Strategijata i na Dekadata na Romite, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto i na Sektorot. So Sektorot rakovodi rakovoditel, ~ii{to zada~i se:
da podgotvuva predlog-plan za rabotata na Sektorot; da ja organizira i koordinira rabotata na Sektorot, da sproveduva
nadzor i da dava nasoki i upatstva za rabotata na vrabotenite, da go sledi i kontrolira raboteweto na vrabotenite i da gi ocenuva dràvnite slu`benici; da go koordinira procesot na ispra} awe materijali do Vladata na RM, Generalniot sekretarijat i do Sobranieto na RM; da dava nasoki i upatstva za podgotovka na materijalite; zaklu~ocite od sednicite na Vladata na RM vo vrska so pra{awata od nadle`nost na Ministerstvoto da gi ispra} a do odgovornite lica vo Ministerstvoto i da ja sledi realizacijata na zaklu~ocite; da go organizira protokolot vo Kabinetot na ministerot pri poseta na stranski pretstavnici i pri poseta na drugi dràvi; da dava nasoki i da predlaga merki za gradewe transparentno ministerstvo (organizirawe nastani, javni nastapi, mediumski kampawi i dr.); da gi sledi dvièwata na parametrite vo oblastite {to gi pokriva Ministerstvoto, preku numeri~kite pokazateli dobieni so primena na sovremenite statisti~ki postapki; da gi koordinira aktivnostite na romskite informativni centri i da podgotvuva periodi~ni (mese~ni) izve{tai za nivnata rabota koi } e gi ispra} a do Vladata na RM; da podgotvuva informacii za implementacijata na Nacionalniot akcionen plan (NAP) od Dekadata i Strategijata za Romite do Vladata na RM, Generalniot sekretarijat i do vladinite tela; da ostvaruva postojana komunikacija i sorabotka so internacionalnite organizacii i ambasadi, vo vrska so pra{awata od op{t interes za Ministerstvoto koi{to baraat koordinirana me|uresorska sorabotka;
107
da u~estvuva vo rabotata na me|uministerskite tela; da podgotvuva odgovori na prateni~kite pra{awa od nadle`nosta
na Sektorot, i
e mu bidat da vr{i drugi raboti od nadle`nost na Sektorot, {to } dovereni od dràvniot sekretar.
I
DEL
Vo ramkite na Sektorot za koordinacija i tehni~ka pomo{ na ministerot funkcioniraat ~etiri oddelenija.
1. Oddelenie za koordinacija na aktivnostite na ministerot Kabinet na ministerot

Rakovoditel: ne e nazna~en Ova oddelenie e zadolèno da gi izvr{uva slednive zada~i:
da obezbeduva stru~na, tehni~ka i administrativna poddr{ka
na ministerot vo realiziraweto na dràvnite i protokolarni aktivnosti; da vr{i administrativni raboti povrzani so Sobranieto, Vladata i so telata na dràvnata uprava; da vr{i stru~na obrabotka na materijalite za sednica na Vladata na Republika Makedonija i na Sobranieto na Republika Makedonija i na drugi materijali {to pristignuvaat ili se ispra} aat od Kabinetot; da vodi prepiska za ministerot od protokolaren karakter; da go sledi izvr{uvaweto na zaklu~ocite na Vladata {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto, i da vr{i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot.
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za koordinacija na aktivnostite na ministerot, sovetnik za obrabotka na materijali za sednici na Vlada i za sorabotka so Vladata na RM i so Generalniot sekretarijat (2 izvr{iteli), sovetnik za protokol na ministerot, vi{ sorabotnik za kompletirawe na materijalite za sednicite na Vladata i za sorabotka so Vladata na RM i so Generalniot sekretarijat, vi{ sorabotnik - preveduva~ za albanski-makedonski jazik (4 izvr{iteli), vi{ sorabotnik - preveduva~ za angliski-makedonski jazik, pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka i obrabotka na podatoci za e-vlada na RM, pomlad sorabotnik za administrativnooperativna poddr{ka i obrabotka na podatoci za sorabotka so Sobranieto na RM, samostoen referent za administrativno-tehni~ka obrabotka na podatoci i materijali za Vladata na RM, Sobranieto na RM i Generalniot
108
sekretarijat i samostoen referent za administrativno-tehni~ka poddr{ka na ministerot.
2. Oddelenie za odnosi so javnosta

Rakovoditel: @aklina Veli~kovska Vo Oddelenieto za odnosi so javnosta i informirawe se vr{at raboti povrzani so:
navremenoto informirawe na javnosta za aktivnostite na ministerot
od delokrugot na Ministerstvoto i na organite vo negov sostav; informirawe;
organizirawe brifinzi i pres-konferencii so sredstvata za javno organizirawe mediumski i javni kampawi od delokrugot za rabota
na Ministerstvoto;
podgotovka na publikacii, bilteni i druga stru~na literatura; ureduvawe na veb-sajtot na Ministerstvoto; pribirawe,
sistematizirawe, analizirawe i aùrirawe na podatocite za programite od oblasta na trudot, za{titata na decata, socijalnata za{tita, bore~kata i invalidskata za{tita i drugi podatoci za potrebite na ministerot, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto. Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik analiti~ar na pe~ateni i elektronski mediumi, sovetnik za javen nastap portparol, sovetnik veb-administrator, pomlad sorabotnik za vnatre{no informirawe i pomlad referent za sloboden pristap do informaciite.
3. Oddelenie za statisti~ka obrabotka na podatoci i za evidencija na korisnicite na uslugite na Ministerstvoto

Rakovoditel: Zoran Vu~ev Glavni zada~i na Oddelenieto se:
pribirawe, aùrirawe, sistematizirawe, obrabotka i analizirawe
na podatocite za programite na Ministerstvoto i na organite vo negov sostav; sledewe na sostojbite vo odnos na socijalnite programi na pravata na socijalnata za{tita, na evidentiranite korisnici i vo odnos na potrebnite finansiski sredstva za realizacija na site programi;
109
statisti~ki istraùvawa na sostojbite vo oblasta na trudot i
nevrabotenosta, penziskoto i invalidskoto osiguruvawe, socijalnata za{tita, za{titata na decata i bore~kata i invalidskata za{tita i podgotovka na proekcii i na predviduvawa za funkcionirawe i za realizacija na programite vo ovie oblasti, i u~estvo vo podgotovkata na analizi i stru~ni mislewa za predlozi pri izmenuvawe ili donesuvawe novi zakoni ili podzakonski akti, vo domenot na: socijalnata za{tita, socijalnata inspekcija, Dràvniot inspektorat za trud, za{titata na decata, ednakvi mo`nosti, oblasta na trudot, penziskoto i invalidsko osiguruvawe i Upravata za bore~ko-invalidska za{tita. Za izvr{uvawe na ovie zada~i se predvideni slednive rabotni mesta vo Oddelenieto: rakovoditel, sovetnik za statisti~ka obrabotka na podatoci i za evidencija na korisnicite na uslugi vo oblasta na trudot, nevrabotenosta i Dràvniot inspektorat za trud, sovetnik za statisti~ka obrabotka na podatoci i za evidencija na korisnicite na uslugi vo oblasta na penzisko-invalidskoto osiguruvawe i pra{awata na borcite i voenite invalidi, sovetnik za statisti~ka obrabotka na podatoci i za evidencija na korisnicite na uslugi vo oblasta na socijalnata za{tita, rodovata ramnopravnost i diskriminacijata, sovetnik za statisti~ka obrabotka na podatoci i za evidencija na korisnicite na uslugi vo oblasta na za{titata na decata i socijalnata inspekcija i pomlad sorabotnik za informativen sistem za korisnicite na uslugi na Ministerstvoto.
I
DEL
4. Oddelenie za implementacija na Strategijata i na Dekadata na Romite

Rakovoditel: ne e nazna~en Glavni zada~i na Oddelenieto se:
implementacija na Nacionalnite akcioni planovi od Strategijata navremeno informirawe na Vladata za tekot na implementacijata
za Romite i Dekadata za vklu~uvawe na Romite;
na Strategijata i na Dekadata, preku podgotovka na informacii do Vladata i do javnosta za site aktivnosti {to gi prezemaat ministerstvata za realizirawe na celite od Nacionalnite akcioni planovi; vodewe grià za implementacijata na Strategijata za Romite i Dekadata za vklu~uvawe na Romite na lokalno nivo i podgotovka na informacii do Vladata na RM za site aktivnosti {to se prezemaat na ova pole;
110
organizirawe sredbi i kontinuirana sorabotka so romskite NVO
za izgotvuvawe predlozi za re{avawe na problemite vo vrska so realiziraweto na Strategijata za Romite i Dekadata za vklu~uvawe na Romite; koordinacija na rabotata na romskite informativni centri i podgotovka na informativno-analiti~ki materijali za nivnata rabota; pribirawe podatoci za podgotovka na baza na podatoci od va`nost za Strategijata za Romite i Dekadata za vklu~uvawe na Romite; planirawe, sledewe i evaluacija na site nastani povrzani so Strategijata za Romite i Dekadata za vklu~uvawe na Romite; podgotovka na mislewa, izve{tai, informacii i analizi povrzani so aktivnostite za realizirawe na Strategijata za Romite i Dekadata za vklu~uvawe na Romite; podgotovka na proekti za privlekuvawe stranski donacii, i u~estvo vo izgotvuvaweto informativno-analiti~ki materijali.
Sistematiziranite rabotni mesta se: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za implementacija na Strategijata za vklu~uvawe na Romite, sovetnik za implementacija na Dekadata za vklu~uvawe na Romite, pomlad sorabotnik za koordinacija na implementacijata na Nacionalnite akcioni planovi na Strategijata za vklu~uvawe na Romite i pomlad sorabotnik za koordinacija na implementacijata na Nacionalnite akcioni planovi na Dekadata za vklu~uvawe na Romite.
3. Organi vo sostav na Ministerstvoto

Organite vo sostav na Ministerstvoto se osnovaat za vr{ewe opredeleni upravni, stru~ni i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Ministerstvoto za trud i socijalna politika (MTSP). MTSP vo svojot sostav ima dva organa bez svojstvo na pravno lice:
Uprava za pra{awa na borcite i voenite invalidi Dràven inspektorat za trud
So rabotata na organite vo sostav na Ministerstvoto rakovodi direktor, kogo go imenuva i go razre{uva Vladata, po predlog na resorniot minister. Za svojata rabota i za rabotata na organot so koj rakovodi, direktorot na organot vo sostav na Ministerstvoto e li~no odgovoren pred Vladata i pred ministerot.
111
Uprava za pra{awa na borcite i voenite invalidi
Adresa: Ko~o Racin 14, Skopje Direktor: Branko Janevski Rakovoditel na Oddelenieto za bore~ka i invalidska za{tita: Anka Naumovska tel: 02/3114-660 Bore~ko-invalidskata za{tita se sproveduva preku Upravata za pra{awa na borcite i voenite invalidi. Upravata, kako organ vo sostav na Ministerstvoto za trud i socijalna politika, raboti na pra{awa od oblasta na za{titata na pravata na borcite od Antifa{isti~kata vojna i od site nacionalno-osloboditelni vojni na Makedonija, pravata na voenite invalidi, u~esnicite vo bezbednosnite sili na Republika Makedonija i ~lenovite na nivnite semejstva, koi ne po svoja vina u~estvuvaa vo vojnite vo republikite na porane{nata SFRJ, na progonuvanite i zatvoranite za ideite na samobitnosta na makedonskiot narod i na negovata dràvnost, kako i na za{titata na ~lenovite na nivnite semejstva. Upravata gi izvr{uva slednive nadle`nosti i zada~i:
podgotvuvawe predlog-zakoni i drugi propisi od bore~kata i
I
DEL
invalidskata za{tita i nivno sledewe; stru~na obrabotka i davawe mislewa koi imaat zna~ewe i primena na odnosite uredeni so zakon ili so drug akt; planirawe na potrebnite sredstva i isplata na sredstvata za bore~ka i invalidska za{tita; sledewe i sproveduvawe na propisite od nadle`nost na Upravata i nivna usoglasenost so me|unarodnite propisi; re{avawe vo upravna postapka; sledewe na sostojbite na grobi{tata i na grobovite na padnatite borci; podgotovka na analizi, informacii, izve{tai i na drugi materijali po barawe na Vladata na Republika Makedonija, Sobranieto na Republika Makedonija i drugi institucii; podgotvuvawe odgovori i mislewa po barawa i po inicijativi za pokrenati postapki pred sudskite organi; u~estvo vo me|uministerski, me|uresorski i drugi rabotni grupi; u~estvo vo proekti za pra{awa na bore~kata i invalidskata za{tita;
112
podgotovka i u~estvo vo podgotovkite za donesuvawe na Buxetot na
Republika Makedonija vo delot na Upravata za pra{awa na borcite i voenite invalidi, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Upravata. So Upravata rakovodi direktor, koj gi vr{i slednive zada~i:
odobruvawe na predlog-programata za rabota na Upravata;
analiza, ocena i predlagawe koncepti na zakonite i drugite
sistemski pra{awa;
davawe nasoki i mislewa i inicirawe na re{avaweto na oddelni
pra{awa {to se vo nadle`nost na organot; standardi za rabota vo oblasta;
predlagawe merki za usoglasuvawe na rabotata so me|unarodnite u~estvo vo rabotata na rabotnite tela na Sobranieto na Republika
Makedonija, za pra{awa od oblasta na organot; vo Upravata so drugite organi;
organizirawe i ostvaruvawe sorabotka pri vr{eweto na rabotite ostvaruvawe komunikacija so relevantnite subjekti i obezbeduvawe
informacii, mislewa i podatoci za re{avawe predmeti vo nadle`nost na organot, i e mu bidat dovereni od Vladata i od nadle`niot drugi raboti {to } minister, a koi se vo nadle`nost na Upravata. Za svojata rabota direktorot odgovara pred ministerot za trud i socijalna politika i pred Vladata na Republika Makedonija. Upravata gi izvr{uva site nadle`nosti i zada~i preku Oddelenieto za bore~ka i invalidska za{tita i preku regionalnite izvr{iteli. Sistematizacijata na rabotnite mesta gi vklu~uva slednive rabotni mesta:
rakovoditel na Oddelenieto; sovetnik za normativno-pravna i upravna postapka za ostvaruvawe
na pravata na bore~ka i invalidska za{tita (5 izvr{iteli);
sovetnik za kontrola na donesenite re{enija; sorabotnik za kompletirawe na dokumentacijata za ostvaruvawe
na pravata za bore~ka i invalidska za{tita 31 izvr{itel, rasporedeni vo Skopje (10), Bitola, Makedonski Brod, Gevgelija, Gostivar (2), Kratovo, Kumanovo (2), Ohrid (2), Radovi{, Sveti Nikole, Struga, Strumica, Tetovo (4), Demir Hisar, [tip i vo Valandovo;
113
pomlad
sorabotnik za kompletirawe na dokumentacijata za ostvaruvawe na pravata za bore~ka i invalidska za{tita 8 izvr{iteli, rasporedeni vo Skopje (3), Kumanovo, Gostivar, Bitola, [tip i vo Prilep; samostoen referent za evidencija na korisnicite koi ostvaruvaat prava za bore~ka i invalidska za{tita (7 izvr{iteli); samostoen referent za arhivsko i kancelarisko rabotewe vo Upravata; samostoen referent za administrativno-tehni~ka i logisti~ka poddr{ka na direktorot na Upravata; vi{ referent za administrativno-tehni~ka obrabotka na dokumentacijata za ostvaruvawe na pravata na bore~ka i invalidska za{tita 32 izvr{iteli rasporedeni vo: Berovo, Bitola (2), Vinica (2), Gostivar (2), Debar, Del~evo, Kavadarci (2), Ki~evo, Ko~ani, Kriva Palanka (2), Kru{evo, Negotino, Ohrid, Prilep (3), Resen, Strumica, Veles (2), [tip (2) i vo Probi{tip; pomlad referent-dostavuva~ i voza~.
I
DEL
Upravata se griì za ostvaruvawe na slednive prava od invalidskata i bore~kata za{tita:

voena invalidnina; cemejna invalidnina; invalidski dodatok; materijalno obezbeduvawe; dodatok za nega i pomo{; ortopedski dodatok, i zdravstvena za{tita (za voenite invalidi, korisnicite na semejna
Postapkite i procedurite za ostvaruvawe na ovie prava se prikaàni vo vtoriot del od ovoj Vodi~, kade {to se opi{ani uslugite {to gi obezbeduva Upravata za pra{awa na borcite i invalidite.
invalidnina i za borcite korisnici na materijalno obezbeduvawe koi nemaat druga osnova za zdravstveno osiguruvawe, cpored propisite od oblasta na zdravstvoto).
114
Dràven inspektorat za trud (DIT)

Adresa: Bul. Partizanski odredi 48 a, Skopje Direktor: Goran Jovanovski Dràven sovetnik za inspekciski nadzor vo oblasta na rabotni odnosi i vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota: Mile Stojanovski tel: 02/3296-310, 3116-110 Dràvniot inspektorat za trud (ili popularno poznat kako Trudova inspekcija) e organ vo sostav na Ministerstvoto za trud i socijalna politika. Su{tinata na postoeweto na Inspektoratot i na sektorite koi funkcioniraat kako negov integralen del e vo namaluvaweto na brojot na rabotno angaìranite lica koi ne se prijaveni vo Fondot na PIOM, za{tita na pravata od oblasta na rabotnite odnosi i bezbednosta i za{titata pri rabota. Rakovoden organ vo DIT e direktorot. Za svojata rabota toj direktno odgovara pred ministerot za trud i socijalna politika i pred Vladata na Republika Makedonija. Negovite rabotni dol`nosti vklu~uvaat:
odobruvawe predlog-programa za rabota na organot za rabotnite
odnosi i za bezbednost i zdravje pri rabota;
sledewe na realizacijata na godi{nata programa za rabota na DIT
i davawe nasoki i stru~na pomo{ pri realizacijata;
davawe nasoki, mislewa i stru~na pomo{ pri podgotovkata na
mislewa i informacii za sostojbite vo nadle`nite oblasti na DIT; davawe upatstva za rabota i obezbeduvawe na potrebnata stru~na pomo{ vo rabotata na dràvnite inspektori; davawe predlog-merki i inicirawe na re{avaweto na problemite od oblasta na DIT; sledewe na me|unarodnite normi i standardi vo trudovoto zakonodavstvo i bezbednosta i zdravjeto pri rabota; podnesuvawe izve{taj do Vladata na RM za rabotata na DIT (na kvartalno i na godi{no nivo) i za postignatite rezultati; sorabotka so drugite relevantni organi i institucii od javniot i od privatniot sektor za pra{awa {to se vo nadle`nost na DIT; u~estvo vo rabotnite grupi na rabotnite tela vo Sobranieto na RM, koga za toa e ovlasten, za pra{awa od inspekciskiot nadzor vo
115
oblasta na trudovoto zakonodavstvo i od oblasta na bezbednosta i zdravjeto pri rabota; u~estvo vo rabotata na me|uministerskite, me|uresorskite i drugite rabotni grupi za pra{awa od oblasta na trudovoto zakonodavstvo i bezbednosta i zdravjeto pri rabota, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na DIT, a se dovereni od Vladata na RM i od ministerot. Vo ramkite na Dràvniot inspektorat za trud funkcioniraat ~etiri sektori.
I
DEL
Sektor za inspekciski nadzor vo oblasta na rabotnite odnosi

Rakovoditel: Angel Stamenkovski tel: 02/3296-310, 3116-110 Vo Sektorot za rabotni odnosi se vr{at inspekciski raboti i se vr{i inspekciski nadzor vo ekonomskiot i vo javniot sektor, a vo vrska so rabotnite odnosi preku:
vr{ewe inspekciski nadzor so uvid vo sproveduvaweto na zakonite,
kolektivnite dogovori i drugite propisi od oblasta na rabotnite odnosi; uvid vo op{tite akti, ispravite i vo drugata dokumentacija; sorabotka so nadle`nite sudovi, Javnoto obvinitelstvo i so Narodniot pravobranitel; podgotovka na odgovori na prateni~ki pra{awa; redovna i vonredna kontrola vo ekonomskiot i vo javniot sektor; podgotovka i u~estvo pri podgotvuvaweto na zakonite i drugite propisi za rabotnite odnosi, osobeno vo delot na za{titata na rabotnicite; barawe za poveduvawe prekr{o~na i krivi~na postapka; re{avawe vo upravna postapka; podgotovka na analizi, izve{tai i informacii po barawe na Vladata na Republika Makedonija, Sobranieto na Republika Makedonija i drugi institucii; u~estvo vo me|uministerski, me|uresorski i drugi rabotni grupi od nadle`nost na Inspektoratot, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Inspektoratot i na Ministerstvoto.
116
Rakovoditelot na Sektorot za inspekciski nadzor vo oblasta na rabotnite odnosi e nadleèn za slednive rabotni zada~i:
podgotovka na predlog-plan za rabota na Sektorot (mese~en i
godi{en);
organizacija i koordinacija na rabotata na Sektorot, sproveduvawe
nadzor i davawe nasoki i upatstva za rabota na vrabotenite, sledewe i kontrola na raboteweto na vrabotenite i ocenuvawe na dràvnite slu`benici; sledewe na sostojbite vo oblasta na rabotnite odnosi; koordinirawe na aktivnostite na dràvnite inspektori; u~estvo vo rabotni grupi i tela za izgotvuvawe zakonski i podzakonski akti od oblasta na rabotnite odnosi; podgotovka na izve{tai, informacii i mislewa za pra{awa {to se vo nadle`nost na Sektorot; sproveduvawe inspekciski nadzor; davawe nasoki, mislewa i stru~na pomo{ na stranki; davawe stru~na pomo{ i nasoki za edinstveno sproveduvawe na propisite od oblasta na rabotnite odnosi, i drugi raboti {to se vo nadle`nost na Sektorot, a se dovereni od direktorot.
Vo ramkite na ovoj sektor, funkcioniraat tri oddelenija za rabotni odnosi, nadle`ni za tri regioni vo Makedonija. Zada~ite na oddelenijata se odnesuvaat na:
podgotovka na zakoni i na drugi propisi; sproveduvawe inspekciski raboti i inspekciski nadzor od oblasta
na rabotnoto zakonodavstvo;
podgotovka na izve{tai, informacii i analizi; podgotovka na odgovori na prateni~ki pra{awa; podgotovka za u~estvo vo me|uresorski i drugi rabotni grupi od
nadle`nost na Inspektoratot;
inspekciski nadzor na rabotodavcite za na~inot na primenata na
zakonite i na drugite propisi od oblasta na rabotnoto zakonodavstvo, kolektivnite dogovori i dogovorite za rabota; sledewe na na~inot na primena na odredbite od Zakonot za {trajk; izgotvuvawe i donesuvawe upravni akti vo postapkata pri vr{ewe nadzor; podgotovka na prekr{o~ni prijavi, i drugi raboti od nadle`nost na Sektorot.
117
1. Oddelenie za inspekciski nadzor vo oblasta na rabotnite odnosi Region 1
Rakovoditel: Zlate Stojanovski Oddelenieto gi izvr{uva svoite zada~i preku slednive zvawa za dràvni slu`benici, spored sistematizacijata na rabotnite mesta vo MTSP:
rakovoditel na Oddelenieto; sovetnik dràven inspektor za inspekciski nadzor vo oblasta na
I
DEL
rabotnite odnosi 31 izvr{itel nadle`ni za: Skopje (21), Veles (4), Kavadarci (3) i Negotino (3); sorabotnik za kompletirawe na podatocite za sproveden inspekciski nadzor vo oblasta na rabotnite odnosi.
2. Oddelenie za rabotni odnosi Region 2

Rakovoditel: Dim~e Grozdanovski Oddelenieto gi izvr{uva svoite zada~i preku slednive sistematizirani rabotni mesta:
rakovoditel na Oddelenieto; sovetnik dràven inspektor za inspekciski nadzor vo oblasta
na rabotnite odnosi 30 izvr{iteli nadle`ni za: Gevgelija (4), Kumanovo (7), Probi{tip (2), Strumica (4), [tip (6), Ko~ani (4) i Del~evo (3); sovetnik dràven inspektor za inspekciski nadzor vo oblasta na rabotnite odnosi i oblasta bezbednost i zdravje pri rabota 22 izvr{iteli, rasporedeni vo Berovo (4), Valandovo (2), Vinica (2), Kratovo (4), Kriva Palanka (4), Radovi{ (4) i vo Sveti Nikole (2).
3. Oddelenie za rabotni odnosi Region 3

Rakovoditel: Bexet Bexeti Oddelenieto gi izvr{uva svoite zada~i preku:
na rabotnite odnosi 53 izvr{iteli rasporedeni vo: Tetovo (6), Gostivar (6), Ki~evo (4), Debar (4), Struga (7), Ohrid (8), Resen (2), Bitola (7) i vo Prilep (9);
118
sovetnik - dràven inspektor za inspekciski nadzor vo oblasta
na rabotnite odnosi i bezbednosta i zdravjeto pri rabota 7 izvr{iteli rasporedeni vo Makedonski Brod (3), Demir Hisar (2) i vo Kru{evo (2), i samostoen referent za arhivsko i kancelarisko rabotewe vo oblasta na rabotnite odnosi 3 izvr{iteli vo Ohrid, Ki~evo i vo Tetovo.
Sektor za inspekciski nadzor vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota

Rakovoditel: ne e nazna~en tel: 02/3116-110 Vo Sektorot za rabotni odnosi se vr{at raboti {to se odnesuvaat na:
podgotovkata na zakoni i drugi propisi za bezbednost i zdravje pri
rabota;
vr{ewe nadzor na rabotodavcite za ispolneti HTP-uslovi; donesuvawe upravni akti vo postapka na nadzor; izgotvuvawe i podnesuvawe barawa za poveduvawe prekr{o~na i
krivi~na prijava;
vodewe evidencija na prijavenite povredi na rabota; u~estvo vo razni proekti; davawe soglasnosti za ispolneti uslovi za bezbednost i zdravje
pri rabota;
vr{ewe uvid, odnosno inspekcija, vo delovnite prostorii i objekti vr{ewe
kade {to se vr{at rabotnite zada~i; uvid vo op{tite akti, ispravite i vo drugata dokumentacija; u~estvo vo me|uministerski, me|uresorski i drugi rabotni grupi; podgotovka na analizi, izve{tai i informacii; podgotovka na odgovori na prateni~ki pra{awa, i postojano sledewe na primenata na me|unarodnite dogovori, odnosno na me|unarodnite konvencii.
Rakovoditelot na Sektorot za inspekciski nadzor vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota e nadleèn za slednive rabotni zada~i:
podgotovka na predlog-plan za rabota na Sektorot (mese~en i
godi{en);
119
nadzor i davawe nasoki i upatstva za rabota na vrabotenite, sledewe i kontrola na raboteweto na vrabotenite i ocenuvawe na dràvnite slu`benici; sledewe na sostojbite vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota; koordinirawe na aktivnostite na dràvnite inspektori; u~estvo vo rabotni grupi i tela za izgotvuvawe zakonski i podzakonski akti od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota; podgotovka na izve{tai, informacii i mislewa za pra{awa od nadle`nost na Sektorot; sproveduvawe inspekciski nadzor; davawe nasoki, mislewa i stru~na pomo{ na stranki; davawe stru~na pomo{ i nasoki za edinstveno sproveduvawe na propisite od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota, i drugi raboti vo nadle`nost na Sektorot, dovereni od direktorot.
I
DEL
Vo ramkite na ovoj sektor, funkcioniraat dve oddelenija za inspekciski nadzor vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota so isti nadle`nosti, koi funkcioniraat vo dva regiona vo Makedonija. Zada~ite na oddelenijata se odnesuvaat na:
u~estvo vo podgotovkata na zakonite i na drugite propisi za
bezbednost i zdravje pri rabota;
podgotovka na soglasnosti za ispolneti uslovi za rabota vo
prostoriite i objektite od aspekt na za{titata;
vr{ewe postojan inspekciski nadzor; vr{ewe uvid vo slu~aj na povredi na rabotnici i na drugi lica vo
prostoriite i objektite na rabotodava~ite; bezbednost i zdravje pri rabota;
vr{ewe postojana i redovna kontrola na primenata na propisite za

podgotovka na izve{tai, informacii i analizi za sostojbite vo
oblasta bezbednost i zdravje pri rabota;
podgotovka i donesuvawe re{enija; podgotovka na prekr{o~ni i krivi~ni prijavi za neprimena ili za
pogre{na primena na zakonskite propisi; grupi od nadle`nost na Inspektoratot, i
prezemawe aktivnosti za u~estvo na me|uresorski i drugi rabotni drugi raboti od nadle`nost na Sektorot.
120
1. Oddelenie za inspekciski nadzor vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota - Region 1

Rakovoditel: Zoran Apostolski Vo Oddelenieto za inspekciski nadzor vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota Region 1 se sistematizirani slednive rabotnite mesta:
bezbednost i zdravje pri rabota 45 izvr{iteli nadle`ni za: Skopje (15), Debar (3), Ki~evo (3), Struga (4), Ohrid (4), Resen (3), Bitola (4), Prilep (6) i Kavadarci (3); sorabotnik za kompletirawe na podatocite za sproveden inspekciski nadzor za bezbednost i zdravje pri rabota vo Kavadarci; pomlad sorabotnik preveduva~ na materijalite na Dràvniot inspektorat za trud od makedonski na albanski jazik; samostoen referent za obrabotka na podatoci za sproveden inspekciski nadzor vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota; samostoen referent za arhivsko i kancelarisko rabotewe vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota vo Struga; referent tehni~ki sekretar; voza~, i higieni~ar.
2. Oddelenie za inspekciski nadzor vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota - Region 2

Rakovoditel: Grozdanka Tileva Vo Oddelenieto za inspekciski nadzor vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota Region 2 se sistematizirani slednive rabotnite mesta:
rakovoditel na Oddelenieto sovetnik dràven inspektor za inspekciski nadzor vo oblasta
bezbednost i zdravje pri rabota 41 izvr{itel, nadle`ni za: Veles (4), Gevgelija (5), Gostivar (5), Kumanovo (5), Probi{tip (2), Tetovo (4), [tip (5), Ko~ani (4), Del~evo (3) i Strumica (4); samostoen referent za arhivsko i kancelarisko rabotewe vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota vo Kumanovo.
121
Sektor za normativna dejnost za bezbednost i zdravje pri rabota
Rakovoditel: Agim [a} iri Vo Sektorot se izvr{uvaat raboti {to se odnesuvaat na razvojnata politika i normativna dejnost vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota, implementacija na zakonskite propisi i na strategiskite dokumenti vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota i podgotovka na zakonski i podzakonski akti od oblasta, vo nasoka na usoglasuvawe so me|unarodnite normi i standardi so cel da se postigne efikasen i kvaliteten inspekciski nadzor, preku:
analizirawe na sostojbite vo oblasta bezbednost i zdravje pri
I
DEL
rabota;
analizirawe na podatocite za povreda pri rabota, krivi~ni
So Sektorot upravuva rakovoditel, ~ii rabotni dol`nosti se:

podgotovka na predlog-planot za rabota na Sektorot;
prijavi, nomenklatura na dejnostite, utvrdenite nedostatoci po dejnosti i po rabotodavci, zabranite za rabota po dejnosti i po rabotodavci; podgotovka na zakonite i na drugite podzakonski akti od oblasta; u~estvo vo me|uresorskite i vo me|uministerskite rabotni grupi za oblasta; sorabotka so NVO-sektorot; prou~uvawe i analizirawe na vlijanieto i na posledicite od sistemskite re{enija utvrdeni so zakon i drugite podzakonski akti od oblasta; podgotovka na izve{tai i informacii, mislewa i odgovori na prateni~ki pra{awa od oblasta; podgotovka na izve{tai, informacii i mislewa za Vladata i za Sobranieto na RM; podgotovka na odgovori i mislewa po inicijativi za pokrenati postapki pred sudskite organi; sorabotka so nadle`nite sudovi, Javnoto obvinitelstvo i Narodniot pravobranitel; podgotovka na podatoci, mislewa, informacii i izve{tai za Sovetot za bezbednost i zdravje pri rabota, i drugi raboti vo nadle`nost na Sektorot.
122
nadzor i davawe nasoki i upatstva za rabota na vrabotenite, sledewe i kontrola na raboteweto na vrabotenite i ocenuvawe na dràvnite slu`benici; analiza na me|unarodnite zakonski i podzakonski akti, kako i direktivite od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota; davawe nasoki i mislewa za izrabotka na predlog-koncepti za usoglasuvawe na zakonskite i podzakonski akti od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota, vo soglasnost so Nacionalnata programa za usoglasuvawe na zakonodavstvoto (NPAA); davawe nasoki i upatstva pri podgotovkata na zakonite i drugite propisi od oblasta na za{titata pri rabota; predlagawe merki za efikasna implementacija na preporakite sodràni vo izve{taite na Evropskata komisija; sledewe na primenata na preporakite od Me|unarodnata organizacija na trudot (MOT); podgotovka na izve{tai, informacii, mislewa i odgovori na prateni~ki pra{awa od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota; analiza na me|unarodnite praktiki i iskustva na raboteweto na me|unarodnite organizacii i institucii vo oblasta; studisko-analiti~ki aktivnosti i obrabotka na pribranite podatoci od oblasta; sorabotka so nacionalnite i so me|unarodnite organizacii i institucii od oblasta, i drugi raboti vo nadle`nost na Sektorot, dovereni od direktorot.
Sektorot funkcionira preku dve oddelenija.
1. Oddelenie za normativna dejnost za bezbednost i zdravje pri rabota

Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto se vr{at raboti povrzani so razvojnata politika i normativnata dejnost vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota preku:
podgotovka na zakoni i na drugi propisi od oblasta bezbednost i
zdravje pri rabota;
sproveduvawe analizi, prezemawe aktivnosti za realizacija i
sledewe na procesot na implementacija na preporakite sodràni vo izve{taite na Evropskata komisija za procesot na usoglasuvawe na zakonodavstvoto na Republika Makedonija od oblasta na za{titata pri rabota so zakonodavstvoto na EU;
123
sledewe na primenata na preporakite od MOT; podgotovka na izve{tai i informacii, mislewa i odgovori na
prateni~ki pra{awa;
u~estvo vo izrabotkata na godi{na programa i plan za rabota za
inspekciski nadzor vo oblasta; u~estvo vo me|uresorski i me|usektorski rabotni grupi za oblasta bezbednost i zdravje pri rabota, i drugi raboti povrzani so nadle`nosta na Sektorot.
I
DEL
Oddelenieto za normativna dejnost, spored sistematizacijata na rabotnite mesta vo MTSP, predviduva: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za kreirawe i razvivawe na zakonskite akti, izmeni i dopolnuvawa od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota, sovetnik za kreirawe i razvivawe na podzakonskite akti od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota, vi{ sorabotnik za kompletirawe na materijalite za normativna dejnost vo oblasta bezbednost i zdravje pri rabota i referent za administrativnotehni~ka poddr{ka i obrabotka na podatoci od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota.
2. Oddelenie za sorabotka so nacionalnite i me|unarodnite institucii i organizacii od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota
Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto se vr{at slednive raboti:
pribirawe podatoci za sledewe na me|unarodnite praktiki i
iskustva od raboteweto na me|unarodnite organizacii i institucii od ovaa oblast; studisko-analiti~ki aktivnosti i obrabotka na pribranite podatoci od oblasta; podgotovka na potrebnite dokumenti i materijali za uspe{na sorabotka so nacionalnite i so me|unarodnite institucii i organizacii od oblasta; ukaùvawe na propustite {to se javuvaat vo unapreduvaweto na sorabotkata so nacionalnite i so me|unarodnite institucii i organizacii od oblasta; predlagawe merki i aktivnosti za nadminuvawe na konstatiranite propusti vo sorabotkata so nacionalnite i so me|unarodnite institucii i organizacii od oblasta, i drugi raboti od nadle`nost na Sektorot.
124
Oddelenieto za normativna dejnost, spored sistematizacijata na rabotnite mesta vo MTSP, predviduva: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za analiza na me|unarodnite propisi i dokumenti od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota (2 izvr{iteli), sovetnik za sorabotka so me|unarodnite institucii i organizacii od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota, sorabotnik za kompletirawe na me|unarodnite propisi i dokumenti za sorabotka so me|unarodnite institucii i organizacii od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota i referent za administrativno-tehni~ka poddr{ka za obrabotka na me|unarodni propisi i dokumenti i sorabotka so me|unarodnite institucii i organizacii od oblasta bezbednost i zdravje pri rabota.
Sektor za koordinacija, obuka i administrativno izvr{uvawe

Rakovoditel: ne e nazna~en Vo ovoj sektor se vr{at raboti vo funkcija na implementacija na merkite i re{enijata izre~eni za nepo~ituvawe na zakonskata regulativa od oblasta na rabotni odnosi i bezbednost i zdravje pri rabota, koordinirawe na aktivnostite na DIT i razvoj na stru~nite potencijali na dràvnite slu`benici vo oblastite od nadle`nost, so cel gradewe efikasen i kvaliteten inspekciski nadzor. Na ~elo na Sektorot e rakovoditel, ~ii{to rabotni dol`nosti se:
da podgotvuva predlog-plan za rabota na Sektorot; da ja organizira i da ja koordinira rabotata na Sektorot, da
sproveduva nadzor i da dava nasoki i upatstva za rabota na vrabotenite, da go sledi i da go kontrolira raboteweto na vrabotenite i da gi ocenuva dràvnite slu`benici; da ja analizira sostojbata za implementirawe na legislativata od oblasta na rabotni odnosi i bezbednost i zdravje pri rabota; da dava stru~na pomo{ i nasoki za edinstveno sproveduvawe na propisite od oblasta rabotni odnosi i bezbednost i zdravje pri rabota; da go organizira i da go koordinira i da odgovara za podgotvuvaweto na godi{nata programa i plan za rabota na Inspektoratot i za podgotvuvaweto na mese~ni i godi{ni izve{tai za raboteweto na Inspektoratot i za nivno dostavuvawe do nadle`nite; da go organizira, koordinira i da odgovara za podgotvuvaweto na prira~nicite za rabota i drugi vnatre{ni propisi za potrebite
125

na Inspektoratot i podgotvuvaweto na nacionalna i regionalna inspekciska kampawa; da ja organizira i koordinira primenata na zakonskite i podzakonskite akti od nadle`nost na Inspektoratot; da go organizira i koordinira razvojot na informaciskiot sistem na Inspektoratot, veb-sajtot na Inspektoratot, kako i komunikaciite i odnosite so javnost na Inspektoratot; da go organizira i koordinira izgotvuvaweto na planovi za nacionalnite i za regionalnite inspekciski kampawi i za pribiraweto na aktuelna literatura od nacionalno i od me|unarodno nivo za obukata; da go organizira i koordinira pribiraweto na potrebnite podatoci od raboteweto na Inspektoratot i od drugi organi i institucii na nacionalno i me|unarodno nivo i da odgovara za vr{eweto na selekcijata, analizata i obrabotkata na podatocite; da predlaga merki i da prezema aktivnosti za nadminuvawe na utvrdenite slabosti i nepravilnosti; da go organizira i koordinira vr{eweto na site aktinvosti i da gi prezema site merki za administrativno izvr{uvawe na re{enijata na Inspektoratot, i vr{i drugi raboti, dovereni od dràvniot sekretar, {to se vo nadle`nost na Sektorot.
I
DEL
Sektorot funkcionira preku dve oddelenija.
1. Oddelenie za koordinacija i obuka na vrabotenite vo DIT od oblasta na rabotnite odnosi i bezbednost i zdravje pri rabota
Rakovoditel: ne e nazna~en Oddelenieto gi ima slednive zada~i:
koordinacija i implementacija na Strategijata na DIT; razrabotka i sumirawe na mislewata na DIT za politikite, pravnite
i za drugite oblasti na aktivnostite na MTSP;
monitoring i evaluacija na Strategijata na DIT; analiza na sostojbite za implementirawe na legislativata od
oblastite: rabotni odnosi i bezbednost i zdravje pri rabota; godi{ni izve{tai za aktivnostite na DIT; inspekciska kampawa;
izgotvuvawe godi{na programa za rabota na DIT i mese~ni i u~estvo, podgotovka i izrabotka na nacionalna i regionalna
126
koordinacija so aktivnostite za obuka na inspektorite na DIT; razvoj na informaciskiot sistem na DIT, veb-sajt na DIT i razvoj
na komunikaciite;
koordinacija na odnosite so javnosta na DIT; analiza na potrebite od stru~no usovr{uvawe i obuka na vrabotenite
vo DIT; izrabotka na programska ramka za stru~en razvoj i organizirawe obuka na proektirani tematski edinici spored celite i potrebite na DIT.
Oddelenieto gi predviduva slednive sistematizirani rabotni mesta: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za koordinacija na aktivnosti od oblasta bezbednost i za{tita pri rabota, sovetnik za koordinacija na aktivnosti od oblasta rabotni odnosi, sovetnik za razvoj i upravuvawe so stru~nite znaewa na dràvnite inspektori od oblastite vo nadle`nost na DIT, sovetnik za informati~ki tehnologii, sovetnik za plan i analiza na sostojbite od oblastite vo nadle`nost na DIT, vi{ sorabotnik-preveduva~ za makedonski i angliski jazik na materijali na DIT i vi{ sorabotnikpreveduva~ za makedonski i albanski jazik na materijali na DIT.
2. Oddelenie za administrativno izvr{uvawe

Rakovoditel: ne e nazna~en Vo Oddelenieto se izvr{uvaat slednive raboti:
primawe
na re{enijata i zaklu~ocite za administrativno izvr{uvawe od oblastite; evidencija na dobieni re{enija za administrativno izvr{uvawe od oblastite; organizirawe na postapkata za administrativno izvr{uvawe na re{enijata od oblastite; sproveduvawe na postapkata za administrativno izvr{uvawe na re{enijata od oblastite; podgotovka i davawe izve{tai za administrativno izvr{uvawe na re{enijata od oblasta na DIT, na mese~no, kvartalno i godi{no nivo; podgotovka na izve{tai za utvrdeni slabosti, nedostatoci i propusti konstatirani pri administrativno izvr{uvawe na re{enijata od oblasta na DIT, i predlagawe merki za otstranuvawe na konstatiranite slabosti i nedostatoci pri administrativno izvr{uvawe na re{enijata od oblasta na DIT.
127
Oddelenieto gi predviduva slednive sistematizirani rabotni mesta: rakovoditel na Oddelenieto, sovetnik za administrativno izvr{uvawe na re{enija, vi{ sorabotnik za kompletirawe na dokumentacija za administrativno izvr{uvawe na re{enijata, pomlad sorabotnik za administrativno-operativna poddr{ka za administrativno izvr{uvawe na re{enijata i samostoen referent za administrativno-tehni~ko izvr{uvawe na re{enijata (13 izvr{iteli, rasporedeni vo Skopje (3) i po eden izvr{itel vo Prilep, Bitola, Veles, Kumanovo, [tip, Ko~ani, Strumica, Tetovo, Gostivar i vo Ohrid).
I
DEL
4. Ustanovi od oblasta na trudot i socijalnite raboti

Ministerstvoto za trud i socijalna politika vr{i nadzor vrz rabotata na slednive institucii:
Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija
(www.avrm.gov.mk)
Fondot na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe
(www.piom.com.mk)
Agencijata za supervizija na kapitalno finansirano penzisko
osiguruvawe (www.mapas.gov.mk)
Zavodot za socijalni dejnosti Dnevnite centri za deca so posebni potrebi, centrite za dnevno
i privremeno zgriùvawe na deca, za lica koi zloupotrebuvaat alkohol, drogi i drugi psihotropni supstanci, za bezdomnici, `rtvi na semejno nasilstvo i kancelariite za borba protiv trgovijata so lu|e.
Podolu se opi{ani nadle`nostite na ovie institucii, a vo vtoriot del od Vodi~ot se navedeni uslugite {to gi obezbeduvaat.
128
Organizaciona struktura na Agencijata za vrabotuvawe na RepublikaMakedonija Upraven odbor Direktor Zamenik - direktor Centralna slu`ba na agencijata za vrabotuvawe
Sektori

Kancelarija na direktorot
Sektor za aktivni politiki za vrabotuvawe Sektor za ~ove~ki resursi, pravni i personalnoadministrativni raboti Sektor za finansii i smetkovodstveni raboti Sektor za istraùvawe i analiza na pazarot na trudot Sektor za osiguruvawe i prava vo slu~aj na nevrabotenost Sektor za informatika
Oddeleniata za vnatre{na revizija
Centri za vrabotuvawe
Centri za vrabotuvawe za podra~jeto na edna ili pove} e op{tini Centri za vrabotuvawe so me|uop{tinski timovi
Bitola Veles Kumanovo Ohrid Prilep Strumica Tetovo [tip Berovo Valandovo Veles Vinica Gevgelija Gostivar Debar Del~evo Demir Hisar Resen Struga Ki~evo Ko~ani Kratovo Kriva Palanka Kru{evo Makedonski Brod Negotino Probi{tip Radovi{ Sveti Nikole
Centar za vrabotuvawe na Grad Skopje Oddel za {alterski uslugiza vrabotuvawe Oddel za uslugi za poddr{ka za vrabotuvawe Oddel za pravni i administrativni raboti
129
AGENCIJA ZA VRABOTUVAWE NA REPUBLIKA MAKEDONIJA
ul. Vasil \or|ov br. 43 1000 Skopje tel: 02/3111-850 faks: 02/3111-856 http://www.avrm.gov.mk Direktor: Biljana Jovanovska Agencijata e javna ustanova za teritorijata na Republika Makedonija, so sedi{te vo Skopje. Dejnosta na Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija (AVRM) e od javen interes. Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija e nadle`na za ureduvawe na pra{awata od oblasta na:
razmenata na trudot; pravata i obvrskite na rabotodavcite i na nevrabotenite lica, i pra{awata za vrabotuvaweto i osiguruvaweto vo slu~aj na
I
DEL
nevrabotenost, vo soglasnost so Zakonot.
Glavni uslugi {to gi obezbeduva Agencijata za vrabotuvawe za gra|anite se slednive:

posreduvawe pri vrabotuvawe; podgotovka za vrabotuvawe; profesionalna orientacija; vrabotuvawe invalidni lica; voveduvawe nevraboteno lice vo evidencija; redovno javuvawe na nevrabotenite lica; pravo na pari~en nadomestok; pravo na zdravstvena za{tita, i izdavawe odobrenija za vrabotuvawe stranski dràvjani.
prijavuvawe i odjavuvawe raboten odnos;
Ovie uslugi se detalno opi{ani vo vtoriot del od ovoj Vodi~.
130
Upravuvawe i rakovodewe
Vo soglasnost so Zakonot za vrabotuvawe i osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost, so Agencijata za vrabotuvawe upravuva Upraven odbor, sostaven od 9 ~lena, od redot na stru~ni lica so poznavawe ili so iskustvo od oblasta na vrabotuvaweto, od koi 5 pretstavnici imenuva Vladata na Republika Makedonija i po dvajca pretstavnici se imenuvaat od organizacijata na rabotodavcite i od organizacijata na mnozinskiot sindikat, za vreme od ~etiri godini. So Agencijata za vrabotuvawe rakovodi direktor na Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija, so mandat od ~etiri godini. Direktorot na Agencijata za vrabotuvawe ima zamenik. Vladata na Republika Makedonija, po predlog na ministerot za trud i socijalna politika, gi imenuva i gi razre{uva direktorot na Agencijata za vrabotuvawe i negoviot zamenik. Pravata i nadle`nostite na direktorot se utvrdeni so Zakonot za vrabotuvawe i osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost i so Statutot na Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija. Agencijata, za vr{ewe stru~ni, administrativni, tehni~ki, pomo{ni i drugi raboti, formira edinstvena stru~na slu`ba vo:
Centralnata slu`ba na Agencijata za vrabotuvawe; Centarot za vrabotuvawe na Grad Skopje; centrite za vrabotuvawe na podra~jeto na edna ili pove} e
op{tini.7
Vo Centralnata slu`ba na Agencijata za vrabotuvawe se formirani slednive osum organizacioni oblici: 1. Kancelarija na direktorot 2. Sektor za aktivni politiki za vrabotuvawe 3. Sektor za ~ove~ki resursi, pravni i personalno-administrativni raboti 4. Sektor za finansii i smetkovodstveni raboti 5. Sektor za istraùvawe i analiza na pazarot na trudot 6. Sektor za osiguruvawe i prava vo slu~aj na nevrabotenost 7. Sektor za informatika i 8. Oddelenie za vnatre{na revizija.
7 Spisokot na centrite za vrabotuvawe e daden vo Prilog br. 7.
131
1. Kancelarija na direktorot
Vo Kancelarijata na direktorot se vr{at rabotite i zada~ite {to se odnesuvaat na:
korespodencijata na direktorot; pribirawe na potrebnite dokumenti i informativni materijali za
I
DEL
sekoja obvrska i dol`nost na direktorot;
podgotvuvawe odluki i dokumenti za site delovni sostanoci; vodewe grià za komunikacijata me|u direktorot, sektorite,
oddelenijata i centrite za vrabotuvawe;
komunikacija so dràvnite organi i institucii; prisustvo na direktorot na site aktivnosti vnatre i nadvor od
Agencijata za vrabotuvawe;
sledewe i supervizija na site mediumski informacii, na soodveten
na~in, i izvestuvawe na direktorot, ~lenovite na Upravniot odbor i na rakovodnite rabotnici za tie informacii; podgotvuvawe na sednicite na Upravniot odbor (komisii i drugi rabotni tela); podgotvuvawe zapisnici na Upravniot odbor, odluki i zaklu~oci; podgotvuvawe i dostavuvawe na dnevni pres-izve{tai vo Agencijata za vrabotuvawe; promocija na site aktivnosti na Agencijata za vrabotuvawe; izgotvuvawe i plasirawe proekti, informativni i publicisti~ki materijali i pe~ateni izdanija za promovirawe na rabotata na Agencijata za vrabotuvawe; podgotvuvawe i organizirawe na site nastani na Agencijata za vrabotuvawe i u~estvo vo nastanite organizirani vo drugi organizacii; podgotvuvawe dogovori i nastapi na direktorot; dizajnirawe programa za me|unarodna sorabotka i promocija, me|unarodna promocija i publikuvawe na aktivnostite na Agencijata za vrabotuvawe; monitoring na Spogodbata za me|unarodna sorabotka, organizirawe sostanoci i informativni sredbi so stranski eksperti koi ja posetuvaat Agencijata za vrabotuvawe; informirawe na rakovodnite slu`benici za bitni dokumenti i materijali od me|unarodni organizacii; prisustvo na sredbite so site me|unarodni organizacii; grià za oficijalnite prevodi na site potrebni dokumenti i nivna interpretacija, koga e potrebno, i drugi raboti za tehni~ka pomo{ na direktorot.
132
2. Sektor za aktivni politiki za vrabotuvawe

Sektorot za aktivni politiki za vrabotuvawe e nadleèn za slednive raboti i zada~i:
koordinirawe, kontrola i davawe stru~na pomo{ vo vrska so
evidencijata na nevrabotenite lica i na rabotodavcite; rabotnite klubovi vo centrite za vrabotuvawe;
koordinirawe na uslugite za posreduvawe {to se vr{at preku posreduvawe za vrabotuvawe stranski dràvjani i lica bez
dràvjanstvo vo Republika Makedonija, so izdavawe odobrenija za zasnovawe raboten odnos; evidencija na ponudite na stranski rabotodavci za vrabotuvawe na dràvjani na Republika Makedonija vo stranstvo; evidencija i posreduvawe za vrabotuvawe na dràvjani na Republika Makedonija vo stranstvo; koordinirawe na uslugite na profesionalnata orientacija na nevrabotenite lica; uslugi na obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija na nevrabotenite lica i na drugi lica; uslugi i informacii na nevrabotenite invalidni lica za mo`nosti te i povolnostite za polesno nao|awe rabota i za mo`nostite za nivno rabotno osposobuvawe za vrabotuvawe; podgotvuvawe i dostavuvawe na celokupnata dokumentacija za dodeluvaweto sredstva od Posebniot fond za podobruvawe na uslovite za vrabotuvawe i rabotewe na invalidnite lica; postojani komunikacii so rabotodavcite zaradi identifikacija na slobodnite rabotni mesta i na rabotnite mesta {to } e se otvoraat vo idnina; postojani kontakti i sorabotka so rabotodavcite i so drugite institucii, kako i so centrite za vrabotuvawe, zaradi obezbeduvawe informacii za lokalniot i za regionalniot pazar na trudot; promovirawe na Agencijata za vrabotuvawe i poseta na rabotodavcite so nudewe programi za aktivni merki za vrabotuvawe; promovirawe na Agencijata za vrabotuvawe i uslugi na posreduvawe za vrabotuvawe invalidni lica i prezentirawe na beneficiite {to gi dobivaat rabotodavcite za vrabotuvawe invalidni lica; podgotvuvawe programi za sozdavawe uslovi za povtorno vrabotuvawe na nevraboteni lica, korisnici na pari~niot nadomestok, vo sorabotka so rabotodavcite; razvoj i pottiknuvawe na lokalnoto partnerstvo; podgotvuvawe teritorijalni dogovori za vrabotuvawe;
133
monitoring vrz primenata na aktivnite merki za vrabotuvawe,
vo sorabotka so Sektorot za istraùvawe i analiza na pazarot na trudot; sorabotka so Sektorot za istraùvawe i analiza na pazarot na trudot za evaluacija na site implementirani aktivnosti, merki i programi {to proizleguvaat od Nacionalniot akcionen plan za vrabotuvawe (NAP); primena na novi aktivni merki za vrabotuvawe, preku sproveduvawe na pilot-proekti; u~estvo vo aùriraweto na veb-sajtot na Agencijata za vrabotuvawe na koj rabotodavcite gi dostavuvaat svoite potrebi od rabotnici, vo sorabotka so Sektorot za informatika; podgotvuvawe programi za aktivnosti i merki za vrabotuvawe na specijalnite op{testveni grupi na nevraboteni lica; podgotvuvawe marketing-plan za promovirawe na aktivni politiki za vrabotuvawe i sodrìni i formi za negova realizacija; podgotvuvawe i izrabotka na poedine~ni akti za potrebite na Sektorot, i drugi raboti predvideni so zakonot, Statutot i so drugite akti na Agencijata za vrabotuvawe.
I
DEL
Podolu se opi{ani aktivnite merki za vrabotuvawe {to gi prezema Agencijata za vrabotuvawe.
3. Sektor za ~ove~ki resursi, pravni i personalno-administrativni raboti

Ovoj sektor gi vr{i slednive raboti i zada~i:
vodewe personalna evidencija na vrabotenite vo Agencijata za
vrabotuvawe;
na ~ove~kite resursi vo site organizacioni oblici vo Agencijata za vrabotuvawe; kontinuirano podobruvawe na komunikacijata i informirawe za momentnata situacija na pazarot na trudot, so cel da se vovede podobra organizacija na rabotata zaradi ispolnuvawe na zada~ite na soodvetnite rabotni mesta; podgotvuvawe i realizacija na programi za obuka i za edukacija na vrabotenite, so cel da se postigne pokvalitetno ispolnuvawe na obvrskite {to proizleguvaat od nivnite rabotni mesta;
podgotvuvawe i primena na metodi za racionalno rasporeduvawe
134
navremeno informirawe na vrabotenite za site potencijalni
organizacioni promeni;
periodi~ni anketi na vrabotenite za sogleduvawe i za otstranuvawe
na problemite so koi se soo~uvaat vo tekot na raboteweto; merki za nivno podobruvawe;
komunikacija so klientite, mobilnost na vrabotenite i predlagawe sledewe i primena na standardot za kvalitet na uslugite; inicirawe izrabotka na sistem za posebno nagraduvawe i
unapreduvawe na vrabotenite koi posebno se zalagaat na rabotnite mesta; pojasnuvawe na primenata na odredbite na postojnata zakonska regulativa; zastapuvawe na Agencijata za vrabotuvawe pred sudovi i pred drugi organi; podgotvuvawe poedine~ni akti za potrebite na Sektorot; podgotvuvawe dokumenti za ostvaruvawe na funkciite na Agencijata za vrabotuvawe vo voena sostojba; sledewe na izvr{uvaweto na dokumentite, prilozite za sproveduvawe na merkite na pripravnost i za na~inot na sproveduvawe na merkite za za{tita i za spasuvawe na rabotnicite i na materijalnite dobra od voeni dejstvija, prirodni nepogodi i od drugi nesre} i i posledici predizvikani od niv; vr{ewe raboti od oblasta na kancelariskoto i administrativnoto rabotewe; vr{ewe raboti od pomo{niot personal (voza~i, higieni~ari i dr.), i drugi raboti predvideni so zakonot, so Statutot i so drugite akti na Agencijata za vrabotuvawe.
4. Sektor za finansii i smetkovodstveni raboti

Sektorot za finansii i smetkovodstveni raboti e nadleèn za slednive zada~i:
vodewe evidencija na investiciite i izrabotuvawe finansiski
planovi i programi za raboteweto na Agencijata za vrabotuvawe;
podgotvuvawe na Buxetot na Agencijata za vrabotuvawe; presmetuvawe i isplata na pari~ni nadomestoci na nevrabotenite
lica;
evidentirawe na uplatite i na isplatite na sredstvata na Agenci-
jata za vrabotuvawe po razni osnovi;
vr{ewe isplati na sredstvata od Posebniot fond, vo soglasnost so
Zakonot za vrabotuvawe invalidni lica;
135
vodewe smetkovodstveni raboti kontirawe, likvidatura; blagajni~ki raboti i trezor, knièwe, sledewe na sostojbite
i dvièwe na sredstvata, tro{ocite, platite, nadomestocite, pridonesite i na danocite, izgotvuvawe godi{ni smetki; sledewe na presmetuvaweto i na naplatata na pridonesot za vrabotuvawe; realizirawe na stru~nite i administrativno-tehni~kite postapki za javni nabavki, sproveduvawe dogovori, ispora~uvawe na rabotite, prezemawe merki za neispolnuvawe na dogovorite od dostavuva~ite, vodewe registar za postapkite za javni nabavki; sledewe na sostojbata na celokupniot imot vo ramkite na koj se smesteni stru~nite slu`bi na Agencijata za vrabotuvawe i na imotot vo nejzina sopstvenost izdaden pod zakup; evidencija na imotot {to e daden pod zakup, izrabotka na dogovorite za zakup i za sledewe na nivnoto realizirawe, odnosno promeni vo visinata na zakupninata, rokovite na pla} awe i sli~no; osiguruvawe na imotot na Agencijata za vrabotuvawe i prezemawe na site dejstvija vo vrska so {tetite {to nastanuvaat i nadomestokot od niv; podgotovka na analizi od oblasta na finansiskoto rabotewe, i drugi raboti predvideni so zakonot, Statutot i so drugite akti na Agencijata za vrabotuvawe.
I
DEL
5. Sektor za istraùvawe i analiza na pazarot na trudot

Vo Sektorot se izvr{uvaat slednive raboti i zada~i:
istraùvawe i analiza za dvièweto na vrabotuvaweto i za
nevrabotenosta;
istraùvawe i analiza za strukturata na rabotnata sila (pol,
starost, etni~ka pripadnost, obrazovanie, zanimawe, period na nevrabotenost) i za drugi parametri potrebni za kompletno sogleduvawe na pazarot na rabotnata sila; podgotovka na mese~ni, trimese~ni i godi{ni izve{tai za donesenite programi, studii za pazarot na trudot i za nivnoto sproveduvawe; analiza na migraciite i nivnoto vlijanie vrz pazarot na trudot, prostornata i profesionalnata mobilnost na rabotnata sila i nejzinoto vlijanie vrz pazarot na trudot; pribirawe informacii i analiza na podatocite za pazarot na trudot;
136
prou~uvawe na uslovite na pazarot na trudot po dejnostite i po
grankite na nacionalnata ekonomija;
sistemsko sledewe na novite trendovi i na novite aspekti koi se
odnesuvaat na vrabotuvaweto i na nevrabotenosta i novite odnosi i elementi za pazarot na trudot na nacionalno i na me|unarodno nivo; monitoring i evaluacija na primenata i na efektite na aktivnite merki za vrabotuvawe, implementirani od strana na Agencijata za vrabotuvawe; podgotovka na planovi i programi za implementacija na aktivnite merki za vrabotuvawe od strana na Agencijata za vrabotuvawe, so koristewe na podatocite od mati~nata baza i od drugite institucii; podgotovka na studii za sproveduvawe novi aktivni merki za vrabotuvawe (pilot-proekti); davawe pomo{ na Sektorot za aktivni politiki za vrabotuvawe vo primenata na aktivnite merki za vrabotuvawe, so kontinuirana podgotovka na studii i na izve{tai; poddr{ka na drugite sektori i na Oddelenieto, so posebni podatoci i informacii; vospostavuvawe i odrùvawe na neposredni kontakti i sorabotka so relevantnite organizacii i institucii na nacionalno i na me|unarodno nivo; podgotovka i izrabotka na poedine~ni akti za potrebite na Sektorot, i drugi raboti predvideni so zakonot, Statutot i so drugite akti na Agencijata za vrabotuvawe.
6. Sektor za osiguruvawe i prava vo slu~aj na nevrabotenost

Sektorot gi vr{i slednive raboti i zada~i:
postojana materijalna i pravna pomo{ na klientite; informirawe
na klientite za pravata vrz osnova na nevrabotenosta; sledewe i sproveduvawe na zakonskite propisi i na drugite akti i pravna za{tita, penzisko, invalidsko i zdravstveno osiguruvawe na nevrabotenite; pravna pomo{ na centrite za vrabotuvawe vo vrska so vodeweto upravna postapka po predmetite za ostvaruvawe na pravata na osiguruvawe za vreme na nevrabotenost;
137
stru~na pomo{ i pojasnuvawe na primenata na odredbite od
postojnata zakonska regulativa vo vrska so pravata za osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost; podgotovka na dogovori od oblasta na Sektorot, koi{to gi sklu~uva Agencijata za vrabotuvawe so treti lica; zastapuvawe na Agencijata za vrabotuvawe pred sudovite, upravnite i drugite organi za raboti {to se vo nejzina nadle`nost; grià i kontrola na realizacijata na zakonitosta na osiguruvaweto vo slu~aj na nevrabotenost; podgotovka na upatstva, mislewa i pojasnuvawa za zakonskata regulativa od oblasta na osiguruvaweto vo slu~aj na nevrabotenost; sobirawe i obrabotka na statisti~ki podatoci za pravata na osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost; raboti za unifikacija na primenata na sistemot na osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost, i drugi raboti predvideni so zakon, so Statutot i so drugite akti na Agencijata za vrabotuvawe.
I
DEL
7. Sektor za informatika
Sektorot za informatika e nadleèn za slednive raboti i zada~i:
administrirawe na kompjuterskata mreà i na mre`nite uredi; administrirawe na sistemskiot softver; administrirawe i odrùvawe na bazite na podatoci; odrùvawe i razvoj na aplikativniot softver; administrirawe na veb-sajtot, sistemot na elektronska po{ta i na
pridru`nata bezbednosna struktura;
ureduvawe na veb-sajtot na Agencijata za vrabotuvawe, kako i
oblikuvawe i prezentacija na podatocite na site raspolo`livi mediumi; podgotvuvawe analizi, izve{tai i informacii za oddelni aspekti na informativniot sistem; ponuda i pobaruva~ka na Internet-berzata na trudot; odgovornost za dizajnot na najefikasnata konfiguracija me|u hardverot i softverot instaliran vo Agencijata za vrabotuvawe; grià za kreirawe i razvoj na novite programi (softveri) za najdobra usluga na celokupnata rabota vo Agencijata za vrabotuvawe specijalni programi za monitoring i evaluacija na aktivnite merki na pazarot na trudot;
138
obezbeduvawe
specijalna pomo{ i obuka na personalot na Agencijata za vrabotuvawe zaradi celosno i racionalno koristewe na instaliraniot hardver i softver; davawe predlozi za potrebata od nabavka na informativno-tehni~ka oprema za Agencijata za vrabotuvawe; servisirawe na instaliraniot sistem vo Agencijata za vrabotuvawe i obezbeduvawe na negovoto normalno i efikasno funkcionirawe, i drugi raboti {to spa|aat vo nadle`nost na Sektorot za informatika.
8. Oddelenie za vnatre{na revizija

Oddelenieto za vnatre{na revizija e odgovorno za slednive zada~i:
vospostavuvawe i odrùvawe na vnatre{nata revizija, so cel da se
obezbedi po~ituvawe na propisite za:
planirawe i izvr{uvawe na Buxetot na Agencijata za vrabotuvawe; odobruvawe na tro{ocite; sproveduvawe na javnite nabavki; vodewe na smetkovodstvoto, i finansiskoto rabotewe;
vnatre{na kontrola nad zakonitosta vo vr{eweto na site funkcii
vo ramkite na Agencijata za vrabotuvawe;
ukaùvawe na rakovodstvoto na Agencijata za vrabotuvawe za
utvrdenite slabosti i nedostatoci vo nejzinoto celokupno rabotewe i funkcionirawe i predlagawe merki za nivno podobruvawe, i drugi raboti predvideni so zakon, so Statutot i so drugite akti na Agencijata za vrabotuvawe.
Centri za vrabotuvawe
Centrite za vrabotuvawe se osnovaat za podra~jeto na edna ili pove} e op{tini. Vkupniot broj centri vo Republikava iznesuva 30. (kako {to e prikaàno pogore vo organizacionata struktura i vo Prilog br. 7). Vo centrite za vrabotuvawe se vr{at rabotite i zada~ite od nadle`nost na Agencijata za vrabotuvawe, koi se odnesuvaat na:
139
evidencija (prvi~na i periodi~na) na nevrabotenite lica, otvorawe
rabotni kni{ki i davawe informacii za pravata, obvrskite, vremeto i datumot na prijavuvawe na nevrabotenite lica; evidencija na rabotodavcite; evidencija na potrebite na rabotodavcite od rabotnici; primena na instrumenti (intervjua, razgovori, sovetuvawe pri vrabotuvawe, personalizacija za podatocite za nevrabotenoto lice) za ocena na interesot na nevrabotenite lica za barawe rabota; obezbeduvawe uslugi na posreduvawe preku rabotniot klub: informirawe na nevrabotenite lica za ponudata na slobodni rabotni mesta iskaàna preku sredstvata za javno informirawe, berzata na AVRM na koja rabotodavcite gi apliciraat svoite potrebi od rabotnici i preku ostvarenite kontakti so rabotodavcite od lokalniot pazar na trudot; informirawe na rabotodavcite za nevrabotenite lica evidentirani vo Agencijata za vrabotuvawe i pomo{ pri izborot so cel da se zadovolat nivnite potrebi za vrabotuvawe; soveti na nevrabotenite lica za mo`nostite i za na~inot na barawe rabota, mo`nostite za samovrabotuvawe (mali biznisi) i za zakonskata regulativa vo vrska so vrabotuvaweto i so samovrabotuvaweto; informirawe na nevrabotenite lica za programite za javni raboti, i pribirawe podatoci za nevrabotenite lica preku intervju. primawe ponudi za slobodni rabotni mesta od rabotodavecot i nivno oglasuvawe; zaverka na dogovorite za rabota i vodewe registar na dogovorite za rabota; soveti na rabotodavcite za vrabotuvawe nevraboteni lica so povolni uslovi; sporeduvawe na potrebite na rabotodavcite so kvalifikaciite, znaewata i iskustvoto na nevrabotenoto lice i prebaruvawe vo evidencijata na nevrabotenite so cel da se zadovoli potrebata na rabotodavecot za odredena kvalifikacija i za soodvetno znaewe; posreduvawe pri vrabotuvawe nevraboteni lica dràvjani na Republika Makedonija; posreduvawe pri vrabotuvawe stranski dràvjani i lica bez dràvjanstvo vo Republika Makedonija; posreduvawe pri vrabotuvawe dràvjani na Republika Makedonija vo stranstvo, i uslugi za profesionalna orientacija na nevrabotenite lica.
I
DEL
140
So centarot za vrabotuvawe rakovodi rakovoditel na centarot. Vo ramkite na oddelni organizacioni oblici na Agencijata za vrabotuvawe, zaradi karakterot i obemot na rabotite i na zada~ite, funkcio niraat oddeli i me|uop{tinski timovi. Vo Centarot za vrabotuvawe na Grad Skopje funkcioniraat slednive oddeli: oddel za {alterski uslugi za vrabotuvawe; oddel za uslugi za poddr{ka za vrabotuvawe, i oddel za pravni i administrativni raboti. Vo me|uop{tinskite centri za vrabotuvawe (Bitola, Veles, Kumanovo, [tip, Ohrid, Prilep, Strumica i Tetovo) funkcioniraat me|uop{tinski timovi za vr{ewe na odredeni funkcii od delokrugot na Agencijata za vrabotuvawe za centrite za vrabotuvawe kade {to funkcionira me|uop{tinskiot tim i za drugite centri za vrabotuvawe. Me|uop{tinskite timovi gi vr{at rabotite i zada~ite {to se odnesuvaat na: profesionalnata orientacija; koordinacijata na obukata, prekvalifikacijata ili na dokvalifikacijata; istraùvaweto i analizata na lokalniot i na regionalniot pazar na trudot; marketingot i informiraweto; poddr{kata vo pravnite i drugite administrativni uslugi, i rabotata na informati~kata tehnologija. Aktivni merki na centrite A) Obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija Edno od pravata na osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost e pravoto na podgotovka za vrabotuvawe, odnosno obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija za poznat rabotodavec. Ova pravo go imaat nevrabotenite lica i rabotnicite na koi rabotniot odnos } e im prestane po osnov na ekonomski, tehnolo{ki, strukturni ili sli~ni promeni. Obuka, odnosno podgotovkata za vrabotuvawe, se vr{i vrz osnova na dostaveno barawe za podgotovka za vrabotuvawe od strana na rabotodavecot do centarot
141
za vrabotuvawe na ~ie{to podra~je e sedi{teto na rabotodavecot, dokolku na evidencijata na nevraboteni lica nema takvi profili na nevraboteni lica. Na obuka, zaradi vrabotuvawe na neopredeleno vreme, se vklu~uvaat nevraboteni lica so zavr{eno najmalku osnovno obrazovanie i rabotnici na koi } e im prestane rabotniot odnos poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturni ili sli~ni promeni. Za realizacija na programata za podgotovka za vrabotuvawe, Agencijata za vrabotuvawe dodeluva pari~na pomo{ vo visina od 4.000 denari mese~no po nevraboteno lice, odnosno po rabotnik, i participacija vo tro{ocite za izveduvawe na podgotovkata za vrabotuvawe na rabotodavecot vo visina od 2.000 denari mese~no po nevraboteno lice, odnosno po rabotnik. Nevrabotenoto lice koe e korisnik na pari~en nadomestok, ima pravo na pari~na pomo{ za vreme na podgotovkata za vrabotuvawe, no samo za razlikata me|u visinata na pari~niot nadomestok, odnosno nadomestokot na plata i visinata na pari~nata pomo{ od 4.000 denari. Vo prekvalifikacija se vklu~uvaat: nevraboteni lica i rabotnici na koi } e im prestane rabotniot odnos poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturni ili sli~ni promeni, a koi imaat zavr{en najmalku tret stepen stru~na podgotovka, vo zanimawa od srodna ili od druga struka. Na dokvalifikacija se vklu~uvaat nevraboteni lica i rabotnici na koi } e im prestane rabotniot odnos poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturni ili sli~ni promeni, a koi imaat zavr{en najmalku prv stepen stru~na podgotovka i dokolku toa go bara tehni~ko-tehnolo{kiot proces kaj rabotodavecot. Dokvalifikacijata, po pravilo, se vr{i za zanimawe (obrazoven profil) od ist vid i stepen na stru~na podgotovka {to go imaat nevrabotenite lica, odnosno rabotnicite, a vo ramkite na istata struka. Vremetraeweto na obukata, prekvalifikacijata ili na dokvalifikacijata se utvrduva vrz osnova na izvr{ena analiza na konkretnite raboti i rabotni zada~i vo zanimaweto za koe se obu~uvaat nevrabotenite lica, odnosno rabotnicite, pri {to obukata i prekvalifikacijata ne moè da trae pove} e od 3 meseci, a dokvalifikacijata podolgo od 1 mesec vo istoto zanimawe (obrazoven profil), odnosno ne podolgo od 2 meseca vo istata struka. B) Profesionalna orientacija Profesionalnata orientacija gi podrazbira uslugite na Agencijata za vrabotuvawe za nevrabotenite i za drugite lica koi baraat rabota za izbor na
I
DEL
142
zanimawe ili na vrabotuvawe po pat na testirawe i razgovor i informirawe za potrebite od oddelni zanimawa, kako i za mo`nostite za vrabotuvawe. Profesionalnata orientacija opfa} a i individualno sovetuvawe pri izborot na zanimaweto spored èlbite, interesot i sposobnostite na licata za odredeno zanimawe i spored potrebite i mo`nostite na pazarot na trudot. Slu`bata za profesionalna orientacija vi pomaga da gi najdete vistinskite odgovori na pra{awata: Kakvi se moite interesi za karieren razvoj? Kakvi se moite sposobnosti? Kade da go prodolàm obrazovanieto? Za koe zanimawe da se opredelam? Kako i kade da se osposobam za novi znaewa i ve{tini {to gi baraat rabotodavcite? Korisnici na uslugite za profesionalna orientacija moàt da bidat:
nevraboteni lica; rabotodavci; u~enici; studenti; vraboteni; invalidni lica; obrazovni ustanovi, i site drugi koi imaat potreba od ovoj vid informacii i uslugi, ako
e toa od zna~ewe za izborot na nivnoto zanimawe i za nivniot profesionalen razvoj.
Slu`bata za profesionalna orientacija gi obezbeduva slednive uslugi (za koi e daden podetalen opis podolu):
profesionalno informirawe; profesionalna orientacija; profesionalna selekcija; edukacija na poleto na profesionalnoto sovetuvawe, i istraùva~ka dejnost za potrebite na obrazovanieto i na pazarot
na trudot.
Uslugite od grupata profesionalno informirawe vklu~uvaat:
143
opis na zanimawata; informacii za mreàta na sredni u~ili{ta i na visokoobrazovnite
ustanovi;
informacii za mo`nostite za upis i za prodolùvawe na
obrazovanieto; informacii za mo`nostite za stipendirawe na talentiranite u~enici; informacii za nastavnite programi, i informacii za programite za obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija. Uslugite vo delot profesionalna orientacija vklu~uvaat:
ispituvawe na profesionalnite interesi; ispituvawe na sposobnostite, i sovetodavna rabota naso~uvawe i pomo{ pri izborot na u~ili{ta i
I
DEL
zanimawata vrz osnova na izvr{enite ispituvawa na sposobnostite i interesite na klientite.
Uslugite od grupata profesionalna selekcija se sostojat od:

selekcija
na kandidatite za obuka, prekvalifikacija dokvalifikacija, pomo{ na rabotodavcite pri izborot na kandidatite za novi vrabotuvawa, planirawe na potrebite za profesionalno obrazovanie, i pomo{ pri posreduvaweto za vrabotuvawe.
ili
Sovetuvaweto i konsultaciite se za{titeni so profesionalna tajna. V) Rabotni klubovi Rabotnite klubovi se locirani vo centrite za vrabotuvawe. Celta na aktivnostite vo rabotnite klubovi e da se pottiknuva inicijativata i da se zajaknuvaat kapacitetite na licata koi baraat vrabotuvawe za uspe{no pretstavuvawe na pazarot na trudot, uspe{no barawe rabota i vrabotuvawe. Korisnici na uslugite na rabotnite klubovi se site kategorii nevraboteni lica, no i vraboteni lica i rabotodavci. So rabotodavcite se ostvaruvaat sredbi na koi se informiraat i se sovetuvaat za aktivnite merki {to se
144
sproveduvaat vo Agencijata za vrabotuvawe i za zakonskata regulativa od oblasta na vrabotuvaweto, se sproveduvaat istraùvawa na nivnite potrebi od rabotnici i drugi aktivnosti. Za ovie celi, rabotnite klubovi gi prezemaat slednive vidovi aktivnosti: Otvorena kancelarija preku koja im se ovozmoùva na licata koi baraat vrabotuvawe i na rabotodavcite da dobijat informacii za nivnite prava i obvrski, kako i informacii od pazarot na trudot. Rabotilnici nevrabotenite lica se vklu~uvaat vo programi za psiholo{ka pomo{ i poddr{ka, se osposobuvaat za procenka na sopstvenite interesi, stavovi, sposobnosti i ve{tini, dobivaat obuka za koristewe na tehnikite za uspe{no pretstavuvawe na pazarot na trudot, se motiviraat i se sovetuvaat za mo`nostite za vrabotuvawe so samovrabotuvawe i voop{to za ostvaruvawe aktivna uloga na pazarot na trudot. Predavawa se organiziraat kako del od obukata i od sovetuvaweto na nevrabotenite lica, predavawa na razli~ni temi, prisposobeni kon nivnite potrebi i interesi. Intervjua se sproveduvaat so cel da se ispitaat potrebite i interesite na nevrabotenite lica vo tekot na periodot na barawe vrabotuvawe. Obuki za steknuvawe znaewa i ve{tini za rabota so kompjuteri i poznavawe na stranski jazici za nevraboteni lica ovie obuki se organiziraat so cel da se zgolemi konkurentnosta na pazarot na trudot, kako i mo`nostite na rabotnicite za vrabotuvawe. Izrabotka na individualni planovi za vrabotuvawe i drugi vidovi aktivnosti. Obemot, brojot i vidot na aktivnostite, kako i drugite aspekti od rabotata na rabotnite klubovi, se prisposobeni kon specifi~nostite na centrite za vrabotuvawe, kon nivnata opremenost i raspolo`livite ~ove~ki resursi i kon potrebite na licata koi gi koristat nivnite uslugi.
145
G) Vrabotuvawe invalidni lica So Zakonot i so Pravilnikot za vrabotuvawe invalidni lica se ureduvaat posebnite uslovi i prava za vrabotuvawe i rabotewe na invalidnite lica, a osobeno:
vrabotuvawe invalidno lice na neopredeleno vreme; rabotno osposobuvawe zaradi vrabotuvawe; adaptacija na rabotnoto mesto; nabavka na oprema, instrumenti, aparati, alati i rezervni delovi; osloboduvawe od danoci i obezbeduvawe sredstva za pridonesi i
I
DEL
druga finansiska poddr{ka.
Sredstvata za podobruvawe na uslovite za vrabotuvawe i rabotewe na invalidnite lica, za adaptacija na rabotnoto mesto i za nabavka na oprema se obezbeduvaat od Posebniot fond za podobruvawe na uslovite za vrabotuvawe i rabotewe na invalidnite lica. Sredstvata za pridones za penzisko i invalidsko osiguruvawe, pridones za zdravstveno osiguruvawe i pridones za vrabotuvawe na licata se obezbeduvaat od Buxetot na Republika Makedonija, vo visina na pridonesite na osnovicata od dve prose~ni neto-plati isplateni vo Republika Makedonija vo tekot na prethodniot mesec. Za razlikata od neto-platata koja go nadminuva ovoj iznos, sredstvata za pridonesite gi pla} a rabotodavecot.
Fond na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe na Makedonija (FPIOM)

Kontakt informacii: Centrala na FPIOM Ul. XII Udarna brigada bb Skopje tel. (02) 3240-240; 3115-133 faks: (02) 3162-275 www.piom.com.mk Direktor: Isni Jakupi Osnovnata funkcija na Fondot na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe e da gi sobira pridonesite za penzisko i invalidsko osiguruvawe, da gi kontrolira i da vr{i nivna raspredelba za dràvniot penziski fond i za privatnite penziski fondovi i da go implementira Zakonot za penzisko i invalidsko osiguruvawe, vklu~uvaj} i gi i najnovite izmeni spored koi se
146
postaveni osnovite na kapitalnoto finansirano penzisko i invalidsko osiguruvawe. Aktivnostite na Fondot na penziskoto i invalidsko osiguruvawe se: kreirawe politika za razvojot na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe; sledewe na sostojbite; prezemawe soodvetni merki za unapreduvawe na sistemot za penzisko i invalidsko osiguruvawe; racionalno koristewe na sredstvata potrebni za obezbeduvawe na pravata za penzisko i invalidsko osiguruvawe; re{avawe po pravata za ostvaruvawe starosna, invalidska i semejna penzija; obezbeduvawe na pravoto za rasporeduvawe na drugo soodvetno mesto; obezbeduvawe na pravoto za soodvetno vrabotuvawe; obezbeduvawe na pravoto za prekvalifikacija ili dokvalifikacija; obezbeduvawe na pravoto za soodvetni pari~ni nadomestoci; obezbeduvawe na pravoto za pari~en nadomestok za telesno o{tetuvawe; obezbeduvawe na pravoto na najnizok i najvisok iznos na penzija; isplatuvawe penzii i drugi prava od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe; prezemawe merki za efikasno i redovno pla} awe na pridonesot za penzisko i invalidsko osiguruvawe; vr{ewe uvid i kontrola vo presmetuvaweto i vo pla} aweto na pridonesot, i sobirawe na pridonesot {to se kontrolira i se raspredeluva vo privatnite penziski fondovi vo edinstvena postapka. Organi na Fondot Organi na Fondot se Upravniot odbor i direktorot. Upravniot odbor e sostaven od ~lenovi {to gi imenuva Vladata na
147
Republika Makedonija za vreme od ~etiri godini. ^lenovite na Upravniot odbor se izbrani od redovite na osigurenicite i korisnicite na penzija. Glavni nadle`nosti na Upravniot odbor se:
utvrduvawe na buxetot na Fondot i usvojuvawe na godi{nata smetka
I
DEL
na Fondot;
upravuvawe i odlu~uvawe za koristeweto na sredstvata na Fondot; sledewe na ostvaruvaweto na me|unarodnite dogovori i na
me|unarodnite spogodbi;
razgleduvawe pra{awa, izve{tai, informacii i drugi materijali
vo vrska so sostojbite i so problemite od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe; prezemawe merki za obezbeduvawe i za funkcionirawe na informaciskiot sistem na Fondot; formirawe komisii i drugi rabotni tela; odlu~uvawe za drugi raboti utvrdeni so zakon i so Statutot na Fondot. Za svojata rabota, Upravniot odbor e odgovoren pred Vladata na Republika Makedonija. Direktorot na Fondot e nadleèn za slednovo:
da rakovodi so Fondot; da go pretstavuva i da go zastapuva Fondot pred treti lica; da predlaga programa i plan za rabota i da prezema merki za nivno
sproveduvawe;
da organizira i da obezbeduva zakonsko i efikasno izvr{uvawe na
rabotite od delokrugot na Fondot;
da podnesuva izve{tai i analizi za pra{awa od penziskoto i da se griì za izvr{uvaweto na odlukite, nasokite i zaklu~ocite
invalidskoto osiguruvawe do Upravniot odbor na Fondot;
doneseni od Upravniot odbor na Fondot.
Za svojata rabota, direktorot e odgovoren pred Upravniot odbor na Fondot i pred Vladata na Republika Makedonija. Direktorot na Fondot ima zamenik. Zamenik-direktorot go zamenuva direktorot na Fondot za vreme na negovoto otsustvo i vr{i i drugi raboti utvrdeni so Statutot na Fondot.
148
Stru~na slu`ba na Fondot Za vr{ewe na upravnite, finansiskite, stru~nite, administrativnite i drugi raboti za sproveduvawe na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe, Fondot ima edinstvena stru~na slu`ba, so podra~ni edinici vo op{tinite8. Rabotata na stru~nata slu`ba na Fondot e organizirana preku: I. Centrala so sedi{te vo Skopje, zadolèna za sproveduvawe na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe na teritorijata na Republika Makedonija; II. Filijali (zadolèni za rabotite od podra~jeto na edna ili pove} e op{tini) i delovnici (zadolèni za del od rabotite na filijalata, koga e organizirana na podra~jeto na pove} e op{tini).
I. Centrala
Adresa: ul. Vladimir Komarov bb, Skopje Stru~nata slu`ba Centrala Skopje gi izvr{uva svoite zada~i preku ~etiri sektori, ~ii glavni zada~i se opi{ani podolu. 1. Sektorot za ostvaruvawe na pravata na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe e odgovoren za:
rakovodewe i organizirawe na rabotite za ostvaruvawe na pravata
na penzisko i invalidsko osiguruvawe;
podgotvuvawe re{enija vo vtor stepen; ustrojuvawe na mati~nata evidencija; ocenuvawe na rabotnata sposobnost; revizija na beneficiraniot sta`, i re{avawe na barawata so primena na me|unarodni spogodbi.
Pomo{nik direktor: Traj~e Prem~eski tel: 02/3114-189 2. Sektorot za ekonomsko-finansisko rabotewe e zadolèn za:
organizirawe, rakovodewe i usoglasuvawe na finansiskite,
plansko-analiti~kite i smetkovodstvenite raboti i buxetot na Fondot; izgotvuvawe godi{na smetka i godi{en izve{taj; sobirawe statisti~ki podatoci;
8 Spisokot na podra~nite edinici na Fondot na PIOM e daden vo Prilog br. 8.
149
grià za rabotata so hartii od vrednost; uvid i kontrola na naplatata na pridonesite; vodewe na aktuarskoto planirawe, i grià za namenskoto koristewe na sredstvata i dr.
I
DEL
Pomo{nik direktor: Lidija Ristovska tel: 02/3121-295 3. Sektorot za informatika raboti na:
proektirawe i odrùvawe na informaciskiot sistem na Fondot, razvoj na postojnite aplikativni re{enija i na informaciskata
mreà, i
za{tita na podatocite.
Pomo{nik direktor: Atanas Man~ev tel: 02/3161-775 4. Sektorot za pravni, kadrovski i op{ti raboti se griì za:
organizirawe, rakovodewe i koordinacija na rabotite vo vrska so
zastapuvaweto i so pravnoto rabotewe na Fondot; raboten odnos;
kadrovsko rabotewe i ostvaruvawe na pravata na vrabotenite na stopanisuvawe so imotot na Fondot; organizirawe na rabotata na organite na Fondot; informirawe za rabotata na organite na Fondot, i izgotvuvawe na op{ti akti, dogovori i sli~no.
Pomo{nik direktor: Hamdi Mustafa tel: 02/ 3115-768
II. Filijali i delovnici

Vo filijalite i delovnicite se izvr{uvaat raboti vo vrska so:
neposrednoto
sproveduvawe na penziskoto osiguruvawe; sproveduvaweto na mati~nata evidencija;
invalidskoto
150
kompletiraweto na barawata za ostvaruvawe na pravoto na
penzija;
awe na pridonesot vr{eweto uvid za na~inot na presmetuvawe i pla} za penzisko i invalidsko osiguruvawe;
vo filijalite se vodi postapka, se izgotvuvaat re{enija i se vr{i
kontrola na re{enijata za pravata od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe vo prv stepen.
Fondot ima 20 filijali i 10 delovnici vo op{tinite.
Finansirawe na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe

Penziskoto i invalidskoto osiguruvawe vo najgolem del se finansira od pridonesite {to gi pla} aat rabotodavcite i osigurenicite. Stapkata na pridonesot za penzisko i invalidsko osiguruvawe iznesuva 19%, a visinata ja utvrduva Sobranieto na Republika Makedonija, po predlog na Vladata na Republika Makedonija. PIOM se finansira od:
izvorni prihodi (pridones od plata, beneficiran sta`, pridones
od fizi~ki lica {to vr{at dejnost i vraboteni kaj niv i pridones od individualni zemjodelci); sredstva od Buxetot na Republikata; sredstva od akcizite na naftenite derivati, {to se obezbeduvaat po stapka od 9,18%; Agencijata za vrabotuvawe za licata koi primaat pari~en nadomestok; dividenda i proda`ba na akcii i udeli od kapitalot {to go ima steknato Fondot po osnova na transformacija na op{testveniot kapital, i drugi prihodi (kamati, zakupnina, ve{ta~ewe za tu|a nega i pomo{, sredstva od drugi fondovi za isplata na penzii).
Rashodite na Fondot se sostojat od:

isplata na penzii redovni penzii; minimalni zemjodelski penzii;
voeni penzii; penzii od reformata na javnata administracija i razliki za izminat period na penzioniranite rabotnici od MVR; awa po osnova na zadolìtelno kapitalno finansirano pla} penzisko osiguruvawe, t.e. transfer na sredstvata za privatnite penziski fondovi;
151
pridones za zdravstveno osiguruvawe, {to se presmetuva po stapka
od 14,694% na isplatenite penzii;
drugi tro{oci, i rashodi na Fondot - kapitalni rashodi, nadomestok na stru~nata
slu`ba na Fondot, materijalni tro{oci, kupuvawe i rekonstrukcija na delovni objekti i dr.
I
DEL
Stapkite po koi se presmetuvaat i se pla} aat pridonesite, po~nuvaj} i so isplatata na platata za januari 2009 godina, se: 1. 19% za zadolìtelno penzisko i invalidsko osiguruvawe; 2. 4% - pridones za invalidnost i telesno o{tetuvawe predizvikano od povreda na rabota ili od profesionalna bolest; 3. 7,5% za zadolìtelno zdravstveno osiguruvawe; 4. 0,5% - dopolnitelen pridones za zadolìtelnoto zdravstveno osiguruvawe vo slu~aj na povreda na rabota i profesionalno zaboluvawe, i 5. 1,4% za zadolìtelen pridones za osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost. Stapkite po koi } e se presmetuvaat i } e se pla} aat pridonesite, po~nuvaj} i so isplata na plata za januari 2010 godina, se: 1. 16,5% za zadolìtelno penzisko i invalidsko osiguruvawe; 2. 4% - pridones za invalidnost i telesno o{tetuvawe predizvikano od povreda na rabota ili od profesionalna bolest; 3. 7% za zadolìtelno zdravstveno osiguruvawe; 4. 0,5% - dopolnitelen pridones za zadolìtelno zdravstveno osiguruvawe vo slu~aj na povreda na rabota i profesionalno zaboluvawe, i 5. 1,2% za zadolìtelen pridones za osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost. Stapkite po koi } e se presmetuvaat i } e se pla} aat pridonesite, po~nuvaj} i so isplata na plata za januari 2011 godina, se: 1. 15% za zadolìtelnoto penzisko i invalidsko osiguruvawe; 2. 4% - pridones za invalidnost i telesno o{tetuvawe predizvikano so povreda na rabota ili profesionalna bolest; 3. 6% za zadolìtelno zdravstveno osiguruvawe; 4. 0,5% - dopolnitelen pridones za zadolìtelno zdravstveno osiguruvawe vo slu~aj na povreda na rabota i profesionalno zaboluvawe; 5. 1% za zadolìtelen pridones za osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost.
152
Agencija za supervizija na kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe (MAPAS)

Kontakt-informacii: ul. Vasil Glavinov bb Inteks biznis centar 2 1000 Skopje, Republika Makedonija tel/faks: 02/3224-229; 3217-573; 3166-452 http://www.mapas.gov.mk e-mail: contact@mapas.gov.mk Direktor: Bulent Dervi{i
153
Organizaciska {ema9

Upraven odbor Direktor Zamenik direktor
I
DEL
Vnatre{en kontrolor
Sovetnik za odnosi so javnosta

Sektor za administrativni raboti i IT
Sektor za kontrola
Sektor za istraùvawe
Praven sektor
Oddelenie za finans. kontrola Oddelenie za instituc. kontrola Oddelenie za kontrola na penzii
Oddelenie za makroek. istraùvawa
Oddelenie za normat. i privatni pra{awa
Oddelenie za administ. pra{awa
Oddelenie za analiza na penzis. sistem
Oddelenie za zastapuvawe na agencijata
Oddelenie za IT
9 Izvor na informaciite za strukturata i rabotata na MAPAS: www.mapas.gov.mk
154
Agencijata za supervizija na kapitalno finansiranoto penzisko osiguruvawe e osnovana od Vladata na Republika Makedonija zaradi vr{ewe supervizija na raboteweto na dru{tvata za upravuvawe so penziskite fondovi, so krajna cel da gi za{titi interesite na ~lenovite na penziskite fondovi (osigurenicite). Agencijata za supervizija ima svojstvo na pravno lice i za svojata rabota odgovara pred Vladata na Republika Makedonija. Taa gi vr{i slednive raboti:
sproveduva aktivnosti za pribirawe ponudi na tender, izdava,
povlekuva i odzema dozvoli za osnovawe dru{tva i odobrenija za upravuvawe so penziski fond; vr{i supervizija na raboteweto na dru{tvata i na penziskite fondovi so koi upravuvaat tie, a osobeno ja kontrolira zakonitosta na nivnoto rabotewe; vr{i supervizija na raboteweto na pravnite lica koi se ~uvari na sredstvata na penziskite fondovi i na stranskite menaxeri na sredstva na penziskiot fond vo vrska so raboteweto so tie sredstva; go promovira, organizira i go pottiknuva razvojot na kapitalno finansiranoto penzisko osiguruvawe vo Republika Makedonija, vo sorabotka so Ministerstvoto za trud i socijalna politika; ja razviva svesta na javnosta za celite i za principite na dru{tvata i na penziskite fondovi, za pridobivkite od ~lenuvaweto vo penziskiot fond, za pravata na ~lenovite na penziskite fondovi i za drugi pra{awa vo vrska so sistemot na penziskite fondovi; dava predlog za pokrenuvawe prekr{o~ni i krivi~ni postapki pred nadle`niot organ protiv dru{tvata za upravuvawe so penziskite fondovi, ~uvarite na imotot na penziskite fondovi, stranskite menaxeri na sredstva i protiv drugi lica vo slu~aj na povreda na odredbite na Zakonot i na drugi zakoni; gi sledi i gi razgleduva finansiskite izve{tai na penziskite fondovi i na dru{tvata; vodi registar na agenti; zaradi obezbeduvawe efikasna supervizija i regulativa na zadolìtelnoto kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe i na finansiskiot sektor, sorabotuva so Ministerstvoto za finansii, so Narodna banka na Republika Makedonija, Komisijata za hartii od vrednost na Republika Makedonija i so drugi organi i institucii vo zemjava i vo stranstvo. Obemot, sodrìnata i formata na sorabotka podetalno me|usebno gi ureduva Agencijata za supervizija so nadle`nite organi i institucii;
155
sorabotuva so Fondot na PIOM vo delot na ovlastuvawata {to mu se
dovereni na toj Fond vo soglasnost so Zakonot; finansirano penzisko osiguruvawe;
donesuva akti vo soglasnost so Zakonot za zadolìtelnoto kapitalno donesuva interni upatstva za svojata rabota i izgotvuva stru~ni
I
DEL
upatstva, prira~nici i sli~no vo vrska so kapitalno finansiranoto penzisko osiguruvawe; inicira donesuvawe propisi i drugi akti vo vrska so dru{tvata i so penziskite fondovi; se za~lenuva i u~estvuva vo doma{ni i me|unarodni organizacii, koga takvoto u~estvo e vo interes na makedonskiot penziski sistem, i vr{i drugi raboti vo soglasnost so gorespomenatiot Zakon. Za svojata rabota, MAPAS podnesuva godi{en izve{taj do Vladata i podgotvuva i objavuva godi{en izve{taj za sostojbite so zadolìtelnoto kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe, so {to se obezbeduva transparentnost vo raboteweto. Kako {to e prikaàno na organogramot na MAPAS, organite koi upravuvaat i rakovodat se Upravniot odbor i direktorot. Zada~ite na Upravniot odbor na MAPAS se:
usvojuvawe na Statutot na Agencijata; usvojuvawe na organizacionata struktura i aktot za opis na rabotnite
mesta vo Agencijata;
usvojuvawe na godi{nata programa za rabota na Agencijata i sledewe
na nejzinoto ispolnuvawe;
usvojuvawe na godi{niot izve{taj za rabotata na Agencijata; utvrduvawe na buxetot na Agencijata;

davawe prethodna soglasnost za sekoja akvizicija ili transfer na
udelite na penziskoto dru{tvo; so Zakonot; dru{tvata;
odreduvawe na procentot na svoj, sopstven kapital, vo soglasnost odreduvawe na drugite nadomestoci {to Agencijata gi naplatuva od odreduvawe na visinata na nadomestocite {to se koristat za
finansirawe na rabotata na Agencijata navedena vo Zakonot, i Agencijata.
vr{ewe drugi aktivnosti, vo soglasnost so Zakonot i Statutot na
156
Rakovodnata uloga na direktorot podrazbira izvr{uvawe na slednive zada~i:

vodewe, prezentirawe i pretstavuvawe na Agencijata; odgovornost za funkcioniraweto na Agencijata spored pravata i
obvrskite utvrdeni so Zakonot;
organizirawe i obezbeduvawe na zakonskoto sproveduvawe na
aktivnostite vo oblasta vo koja{to dejstvuva Agencijata; od negova nadle`nost;
davawe predlozi do Upravniot odbor za usvojuvawe na regulativite sproveduvawe na odlukite na Upravniot odbor; donesuvawe odluki za vidot i obemot na kontrolata vrz dru{tvata,
~uvarot na imotot i stranskiot upravitel na sredstvata;
e podnese podnesuvawe tu`bi ili opolnomo{tuvawe na lice koe }
tu`ba za pokrenuvawe pravna postapka za dela koi podleàt na kazneni odredbi od zakonot; donesuvawe odluka za zabrana ili za suspendirawe na publikacija ili distribucija na reklamen ili kakov bilo promotiven ili informativen materijal od penzionerskite dru{tva {to moè da se smeta kako nesoodveten i poso~uvawe na periodot za koj treba da se korigiraat napravenite gre{ki vo materijalot; podgotvuvawe i podnesuvawe godi{en izve{taj za raboteweto na Agencijata do Upravniot odbor; sklu~uvawe dogovori vo ramkite na ovlastuvawata utvrdeni so Zakonot i so Statutot; pokrenuvawe inicijativi i davawe predlozi za podobruvawe na raboteweto na Agencijata; nazna~uvawe i razre{uvawe rakovoden kadar, vo soglasnost so uslovite od Zakonot; grià za tro{eweto na sredstvata vo ramkite na buxetot na Agencijata, spored iznosot i celite utvrdeni od strana na Upravniot odbor; formirawe komisii i drugi rabotni tela za izvr{uvawe na aktivnostite od negova nadle`nost, i izvr{uvawe drugi aktivnosti utvrdeni so Zakonot, Statutot i drugite regulativi na Agencijata.
157
Delokrug na organizacionite oblici
Sektor za kontrola
Rakovoditel: Elena Tanaskoska e-mail: elena@mapas.gov.mk Vo Sektorot za kontrola se vr{at slednive raboti:
finansiska kontrola na instituciite pod supervizija; institucionalna kontrola na instituciite pod supervizija, i kontrola na instituciite pod supervizija vo vrska so isplatata na
I
DEL
penziite.
Sektorot funkcionira preku tri oddelenija. 1. Oddelenieto za finansiska kontrola gi vr{i rabotite od delokrugot na Sektorot za kontrola koi se odnesuvaat na:
finansiskata kontrola, odnosno kontrolata na investiraweto,
2. Oddelenieto za institucionalna kontrola gi vr{i rabotite od delokrugot na Sektorot za kontrola, koi se odnesuvaat na:
institucionalnata kontrola na dru{tvata za upravuvawe so
penziskite fondovi, marketingot na dru{tvata i kontrolata na za~lenuvaweto vo penziskiot fond; sproveduvaweto na postapkata za povlekuvawe ili ukinuvawe na odobrenieto za upravuvawe so penziskiot fond;
procenkata, trguvaweto, ~uvaweto i prenosot na sredstvata na dru{tvata za upravuvawe so penziskite fondovi, ~uvarite na imotot i na stranskite menaxeri na sredstva; kontrolata na primenata na smetkovodstvenite standardi koi dru{tvata za upravuvawe so penziskite fondovi se dol`ni da gi primenuvaat vo nivnoto smetkovodstvo i vo smetkovodstvoto na penziskite fondovi so koi{to upravuvaat; predlagaweto i izgotvuvaweto pismena soglasnost za izbor na ~uvar na imotot i za dogovorot {to } e go sklu~i dru{tvoto so izbraniot ~uvar na imotot; kontrolata na prenesuvawe na upravuvaweto so sredstvata na penziskiot fond na stranski menaxer, i drugi raboti od delokrugot na raboteweto na Oddelenieto.
158
ocenuvaweto i kontrolata na raboteweto na instituciite pod
supervizija i nivnoto rabotewe vo soglasnost so pravilata i propisite za slednive pra{awa: kontrolata na finansiskoto rabotewe na dru{tvoto, steknuvaweto i prenosot na akciite na dru{tvoto za upravuvawe so penziskite fondovi, odrùvaweto na akcionerskiot kapital, koristeweto na sredstvata na dru{tvoto vo soglasnost so Zakonot, po~ituvaweto na odredbite na Zakonot za izvestuvawe i informirawe; raboteweto na instituciite pod supervizija i po~ituvaweto na propisite za slednive pra{awa: preminot na ~lenovi me|u dru{tvata za upravuvawe so penziskite fondovi, zapo~nuvaweto na aktivnostite na predvidenite datumi, informiraweto na ~lenovite na penziskite fondovi, rabotite na marketingot na dru{tvata za upravuvawe so penziskite fondovi, slu`bite nameneti za javnosta, reorganizacijata na dru{tvata za upravuvawe so penziskite fondovi, organite na upravuvawe na dru{tvata za upravuvawe so penziskite fondovi, i drugi raboti od delokrugot na raboteweto na Oddelenieto. 3. Oddelenieto za kontrola na penziite gi vr{i rabotite koi se odnesuvaat na:
rabotata na instituciite pod supervizija i izvr{uvaweto na
pravilata i propisite {to se odnesuvaat na isplatata na penziite, koi gi vklu~uvaat: uslovite za dodeluvawe penzija vo sistemot na kapitalno finansiranoto penzisko osiguruvawe, metodologijata za presmetka na penziite, isplatata na penziite preku programirani povlekuvawa ili anuiteti, informaciite {to im se davaat na ~lenovite vo vrska so nivnite prava i na~inite na isplata na penziite, prenosot na sredstva do obezbeduva~ite na anuiteti, prenosot na sredstva do Fondot na PIOM, vo slu~aite na invalidnost ili smrt na ~len na penziskiot fond, i isplata na sredstvata od penzija vrz osnova na pravoto na nasleduvawe, i drugi raboti od delokrugot na rabotite na Oddelenieto.
159
Sektor za istraùvawe
Rakovoditel: Biljana Petroska e-mail: biljanap@mapas.gov.mk Vo Sektorot za istraùvawe se vr{at slednive raboti:
makroekonomski istraùvawa, i sledewe i analiza na penziskiot sistem.
I
DEL
Sektorot za istraùvawe gi sproveduva zada~ite preku dve oddelenija. 1. Oddelenieto za makroekonomski istraùvawa gi vr{i rabotite {to se odnesuvaat na:
izgotvuvaweto programi za makroekonomski istraùvawa; izgotvuvaweto na proekciite na osnovnite varijabli na kapitalno
finansiraniot penziski sistem, i toa: vrednosta na penziskite fondovi, prinosot na penziskite fondovi, tro{ocite za ~lenovite vo penziskiot fond, efektite od penziskiot sistem vrz makedonskiot pazar na kapital, isplatenite penzii, konkurencijata i drugi varijabli koi se od interes; izgotvuvaweto godi{na programa i izve{tai za raboteweto na Agencijata i sistemot na kapitalno finansiranoto penzisko osiguruvawe; analiziraweto i ocenuvaweto na novite investicioni alternativi za penziskite fondovi, i drugi raboti od delokrugot na raboteweto na Oddelenieto. 2. Oddelenieto za sledewe i analiza na penziskiot sistem gi vr{i rabotite od delokrugot na Sektorot za istraùvawe, koi se odnesuvaat na:
izgotvuvaweto programi za sledewe i analiza na penziskiot
sistem;
izgotvuvaweto na strategiskiot plan na Agencijata; prou~uvaweto i predlagaweto alternativi za razvoj na sistemot na
kapitalno finansiranoto penzisko osiguruvawe: metodologijata za presmetuvawe na penziite, presmetkite za o~ekuvanoto traewe na ìvotot i demografskite proekcii; analizite i aktuarskite presmetki i proekciite na penziskiot sistem; izgotvuvaweto na publikaciite koi{to treba da gi izdade Agencijata za promovirawe na penziskiot sistem;
160
podgotvuvaweto pra{awa za ispitite za agenti, i drugi raboti od delokrugot na rabotewe na Oddelenieto.
Praven sektor
Rakovoditel: Tatjana Stefanovska e-mail: tatjana@mapas.gov.mk Vo Pravniot sektor se vr{at slednive raboti:
predlagawe i izgotvuvawe akti od delokrugot na raboteweto na
Agencijata, i institucii.
raboti vo vrska so zastapuvaweto na Agencijata pred drugi
Vo svojot sostav, Pravniot sektor vklu~uva dve oddelenija. 1. Oddelenieto za normativno-pravni raboti gi vr{i rabotite od delokrugot na Pravniot sektor koi se odnesuvaat na:
predlagaweto i izgotvuvaweto akti od nadle`nost na Agencijata
za funkcionirawe i unapreduvawe na sistemot na kapitalno finansiranoto penzisko osiguruvawe; predlagawe i izgotvuvawe akti za sorabotka na Agencijata so supervizorskite institucii vo zemjata i vo stranstvo; proverkata i izrabotkata na akti potrebni vo raboteweto na Agencijata; podgotvuvaweto soglasnost na statutot na penziskiot fond, i drugi raboti od delokrug na raboteweto na Oddelenieto.
2. Oddelenieto za zastapuvawe gi vr{i rabotite od delokrug na Pravniot sektor koi se odnesuvaat na:
izgotvuvaweto dogovori koi Agencijata gi sklu~uva so treti lica; predlagaweto i u~estvuvaweto vo postapkite vo koi Agencijata ima
aktivna i pasivna procesna legitimacija;
prezemaweto na site neophodni pravni dejstvija za da se nadomestat
mo`nite zagubi na sredstvata na penziskiot fond;
ocenuvaweto dali pismeniot materijal i informaciite koi gi
objavuvaat ili distribuiraat dru{tvata se vo soglasnost so Zakonot i prezemawe postapki vo vrska so toa;
161
vodeweto evidencija i koordinacija na poplakite protiv dru{tvata,
drugi raboti od delokrugot na raboteweto na Oddelenieto.
Sektor za administrativno-finansiski raboti i IT

Rakovoditel: Anastasija Trajkovska e-mail: anastasija@mapas.gov.mk Vo Sektorot za administrativno-finansiski raboti i informatika se vr{at slednive raboti:
administrativni i finansiski raboti za funkcionirawe na
I
DEL
Agencijata, i
informati~ki raboti za funkcionirawe na Agencijata i na sistemot
na kapitalno finansiranoto penzisko osiguruvawe.
Ovoj Sektor vklu~uva dve oddelenija. 1. Oddelenieto za administrativno-finansiski raboti gi vr{i rabotite od delokrugot na Sektorot za administrativno-finansiski raboti i informatika koi se odnesuvaat na:
izrabotkata i izvr{uvaweto na godi{niot buxet na Agencijata; naplatata na nadomestocite od koi se finansira Agencijata; kadrovskite i administrativnite raboti za ~ove~kite resursi; rabotite od oblasta na finansiskoto rabotewe; smetkovodstvoto na Agencijata; blagajni~kite raboti i trezorot; izgotvuvaweto periodi~ni i godi{ni presmetki; drugi raboti od delokrugot na raboteweto na Oddelenieto.
kancelariskoto i arhivsko rabotewe, i
2. Oddelenieto za informatika gi vr{i rabotite od delokrugot na Sektorot za administrativno-finansiski raboti i informatika koi se odnesuvaat na:
vospostavuvaweto, odrùvaweto i razvojot na informacioniot i
telekomunikacioniot sistem na Agencijata;
sorabotkata so instituciite pod supervizija, zaradi razvoj i
podobruvawe na informacionite sistemi na ovie institucii;
162
dizajniraweto, odrùvaweto i podobruvaweto na veb-sajtot na
Agencijata;
odrùvaweto i aùriraweto na sistemite za informacii i kontrola
na razli~nite oblasti na Agencijata;
drugi raboti od delokrugot na raboteweto na Oddelenieto.
Vo ramkite na Agencijata, pokraj organizacionite oblici, dejstvuvaat i dvajca samostojni izvr{iteli: sovetnikot za odnosi so javnosta i vnatre{niot kontrolor.
Sovetnik za odnosi so javnosta

Sovetnikot za odnosi so javnosta gi ima slednive rabotni zada~i:
sozdava mehanizmi za promovirawe na kapitalno finansiraniot
penziski sistem;
izgotvuva publikacii na Agencijata; gi koordinira marketingot i kampawite na Agencijata; vospostavuva na~in i postapka za informirawe na mediumite; predlaga izmena, dopolnuvawe na postojnite zakonski i podzakonski
propisi ili donesuvawe novi propisi od oblasta na negovoto rabotewe; gi koordinira odnosite na Agencijata so drugite javni ili privatni institucii, doma{ni ili me|unarodni, koi se povrzani so sistemot za kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe ja planira i ja koordinira vnatre{nata komunikacija na Agencijata; gi podgotvuva izvestuvawata za mediumite; go sledi dizajnot i pe~ateweto ili proizvodstvoto na bro{urite i prospektot na Agencijata i audio-vizuelnite materijali; go planira primaweto na doma{ni i stranski posetiteli na Agencijata i planira i koordinira studiski patuvawa, seminari i saemi; go koordinira dostavuvaweto na ekonomski i finansiski informacii do drugite institucii koi se povrzani so kapitalno finansiraniot penziski sistem; ja koordinira vrskata na Agencijata so me|unarodnite organizacii vo koi taa u~estvuva ili treba da u~estvuva
163
izgotvuva informativni bro{uri za ~lenovite na penziskite
fondovi za najva`nite aspekti na kapitalno finansiraniot penziski sistem sozdava instrumenti za ocenka na javnoto mislewe za raboteweto na Agencijata i funkcioniraweto na sistemot za kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe; organizira ispiti za licata koi treba da se zapi{at vo registarot na agenti i dodeluva uverenija i vodi registri za agenti; u~estvuva vo podgotovkata na veb-sajtot na Agencijata; gi informira gra|anite za kategoriite na lica koi se obvrzani da se za~lenat vo penziskiot fond i za osigurenicite koi moàt da se za~lenat vo penziski fond po sopstven izbor.
I
DEL
Vnatre{en kontrolor Ulogata na vnatre{niot kontrolor e:

da ja organizira vnatre{nata kontrola; da u~estvuva vo izborot na lice koe treba da se vraboti kako pomlad
vnatre{en kontrolor, da go oceni negovoto rabotewe i da predloì negovo unapreduvawe ili prestanok na rabotniot odnos: da ja koordinira podgotovkata na izve{taite {to se barani od direktorot na Agencijata; da izgotvuva merila za izvr{uvaweto na buxetot, za izvr{uvaweto na zada~ite na vrabotenite vo Agencijata i da definira metod za ocenka na istite; da dizajnira mehanizmi za kontrola na rakovoditelite vo Agencijata i da ja ocenuva realizacijata na aktivnostite vo razli~ni oblasti od raboteweto na Agencijata da podgotvuva i da podnesuva godi{ni izve{tai za internata kontrola i periodi~ni izve{tai, so rezultatot od izvr{enite kontroli; da kontrolira dali prilivot i odlivot na finansiskite sredstva na Agencijata se koristat i se presmetuvaat vo soglasnost so Zakonot i podzakonskite akti; da podgotvuva vnatre{ni planovi za kontrola na razli~nite aktivnosti i proceduri {to se koristat vo Agencijata; da sproveduva ispituvawa vo slu~aite na prekr{uvawe na rabotnite obvrski na vrabotenite vo Agencijata, i da dava ocenka za izvr{uvaweto na rabotnite obvrski na vrabotenite vo Agencijata;
164
Koi se izmenite na penziskiot sistem? Vo sega{niot penziski sistem, rabotodavecot upla} a 19% od platata na sekoj rabotnik vo Fondot na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe na Makedonija. Novina e toa {to ima i dva privatni penziski fonda, taka {to penziskoto i invalidskoto osiguruvawe na vrabotenite koi } e se za~lenat vo tie fondovi } e se obezbeduva istovremeno od Fondot na PIOM i od izbraniot privaten penziski fond. Ova go pretstavuva dvostolbniot penziski sistem. Vkupnata stapka na pridones od 19% } e se deli na dva dela, i toa: e se zadrùvaat vo Fondot na PIOM, i 12,35% }
6,65% } e se prefrlaat na individualna smetka, vo izbraniot privaten penziski fond. Pridonesot prefrlen na individualnata smetka se akumulira i se oploduva s do ostvaruvaweto na pravoto na penzija.
Site lica koi se vrabotile po prvpat po 1 januari 2003 godina, zadolìtelno preminuvaat vo dvostolbniot sistem. Onie koi se vrabotile pred ovoj datum imaat mo`nost da izberat dali } e se priklu~at na dvostolbniot sistem ili } e ostanat vo ednostolbniot sistem. Za onie osigurenici koi } e ostanat vo ednostolbniot penziski sistem, penzijata } e se ispla} a edinstveno od Fondot na PIOM i za niv nema da ima izmeni vo na~inot na koj } e go steknuvaat pravoto na svojata penzija. Onie lica, pak, koi } e se priklu~at kon dvostolbniot penziski sistem i } e se za~lenat vo eden od privatnite penziski fondovi, } e primaat kombinirana starosna penzija od Fondot na PIOM i od sredstvata na penziskite fondovi, akumulirani na nivnata individualna smetka vo izbraniot penziski fond vo momentot na penzioniraweto. Fondot na PIOM } e prodolì da gi isplatuva invalidskata, semejnata penzija i garantiranata minimalna penzija za osigurenikot, bez ogled na toa vo koj sistem ~lenuva. Strukturata na penziskiot sistem, podelena na tri stolba, e prikaàna vo slednava tabela.
165
Zadolìtelno penzisko i invalidsko osiguruvawe vrz baza na generaciska solidarnost (prv stolb) S u{te postoi i ponatamu } e postoi kako del od reformiraniot sistem Prviot stolb go sproveduva zadolìtelniot penziski fond, Fondot na PIOM. Toj } e funkcionira na istiot na~in kako i dosega, vrz principot na generaciska solidarnost. Vo nego se upla} aat: 19% od bruto-platata za osigurenicite koi nema da pristapat vo vtoriot stolb, 12,35% (65% od 19%) od bruto-platata za osigurenicite koi se ~lenovi na vtoriot stolb Zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe (vtor stolb) Novo osiguruvawe {to e vovedeno vo 2006 godina Vtoriot stolb vklu~uva privatni penziski fondovi i dru{tva koi upravuvaat so niv. Sekoj osigurenik moè da izbere samo eden penziski fond. Vloènite sredstva se investiraat spored strogo utvrdeni zakonski propisi, so {to se obezbeduva najvisoka za{tita na interesite na osigurenicite i na nivnite sredstva. Dobrovolno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe (tret stolb) Vo tek se podgotovkite
I
DEL
Vo nego se upla} aat: 6,65% (35% od 19%) od bruto-platata za osigurenicite koi pristapuvaat vo vtoriot stolb.
Tretiot stolb ovozmoùva dopolnitelno penzisko osiguruvawe za onie osigurenici koi sakaat da ostvarat povisoka penzija i koi pokraj zadolìtelniot pridones za penzisko i invalidsko osiguruvawe dobrovolno } e odlu~at da odvojuvaat dopolnitelni sredstva od svoite prihodi. Isto taka, vo tretiot stolb moàt da se za~lenat i gra|ani koi ne se opfateni so Vo privatnite penziski sistemot na zadolìtelno fondovi sekoj ~len ima penzisko i invalidsko svoja li~na smetka na koja osiguruvawe. Tretiot se nao|aat sredstvata od stolb vklu~uva privatni pridonesite koi sekoj penziski fondovi i osigurenik gi izdvojuva od dru{tva koi upravuvaat svojata plata. Sredstvata so niv. izdvoeni od plata, zaedno so prinosot od nivnoto investirawe mu pripa|aat na osigurenikot i vleguvaat vo formiraweto na iznosot na penzijata. Osigurenicite se redovno informirani za sopstvenite sredstva odvoeni za penziskite denovi.
166
Kade se nao|ate vo penziskata reforma?

Ako ste: Toga{: Zadolìtelno ~lenstvo Vraboteni za prvpat po 1 januari 2003 godina Vraboteni za prvpat pred 1 januari 2003 godina - So pomalku od 5 godini reguliran raboten sta` do momentot na za~lenuvawe Vie zadolìtelno mora da se za~lenite vo eden od dvata privatni penziski fonda, a moète da izbirate vo koj fond } e ~lenuvate.
Dobrovolno ~lenstvo Za~lenuvaweto vo eden od dvata privatni penziski fonda e va{ li~en izbor i toa e va{a odluka. Dokolku ste vo ovaa kategorija i se za~lenite vo eden od privatnite penziski fondovi, najverojatno } e dobivate pogolema penzija. Na veb-sajtot (www.mapas.gov.mk) } e najdete pove} e informacii za pra{awata {to treba da gi zemete predvid pred da donesete kone~na odluka dali i vo koj od dvata fonda da se za~lenite; za da dobiete procena na o~ekuvanata penzija, na sajtot ima kalkulator za da ja presmetate penzijata. Dokolku ste vo ovaa kategorija i se za~lenite vo privaten penziski fond, treba da znaete deka 5 do 7 godini od rabotniot sta` pred datumot na za~lenuvaweto vo privatniot penziski fond } e vi bidat priznati pri presmetuvawe na delot od va{ata penzija {to } e go dobivate od Fondot na PIOM. Vo ovoj slu~aj verojatno } e dobivate pogolema penzija vo dvostolbniot sistem. Na veb-sajtot (www.mapas.gov.mk) } e najdete pove} e informacii za pra{awata {to treba da gi zemete predvid pred da donesete kone~na odluka dali i vo koj od dvata fonda da se za~lenite; za da dobiete procena na o~ekuvanata penzija, na sajtot ima kalkulator za da ja presmetate penzijata. Treba seriozno da razmislite za va{ata odluka. Postoi golema verojatnost deka bi imale pogolema penzija dokolku ne se za~lenite vo eden od privatnite penziski fondovi.
- So 5-10 godini reguliran raboten sta` do momentot na za~lenuvawe
- So pove} e od 10 godini reguliran raboten sta` do momentot na za~lenuvawe Penzioner
Va{ata penzija ostanuva sigurna vo postojniot penziski sistem i ne se menuva.
167
Sekoj novovraboten ima pravo na li~en izbor so koe dru{tvo za upravuvawe so penziski fondovi } e sklu~i dogovor za ~lenstvo vo rok od 3 meseci po datumot na vrabotuvaweto. Za da donesete vistinska i sigurna odluka, MAPAS10 Vi prepora~uva:
koristete go kalkulatorot za procenka na penzijata; razgovarajte so agentite na dvete dru{tva pred da odlu~ite vo koj
I
DEL
fond } e se za~lenite i pritoa pobarajte mu ja legitimacijata na agentot so koj razgovarate, i e go oficijalizirate dokolku potpi{ete dogovor za ~lenstvo, so {to } svojot izbor, imate pravo vo rok od 8 dena da se premislite i da go raskinete prethodno potpi{aniot dogovor. Rabotodavecot ne smee da vlijae vrz svoite vraboteni da se priklu~at kon odreden penziski fond i ne smee da dozvoli marketing na rabotnoto mesto na vrabotenite, vo soglasnost so Zakonot za zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe. Isto taka, rabotodavcite, vrabotenite, sindikalnata organizacija ili drugo kolektivno telo ne smeat da primaat podaroci ili drugi povolnosti zaradi za~lenuvawe vo nekoj penziski fond. Vo celokupno noviot i reformiran sistem za penzisko i invalidsko osiguruvawe se vklu~eni slednive institucii: Agencijata za supervizija na kapitalno finansiranoto penzisko osiguruvawe, ~uvarot na sredstvata na penziskite fondovi (NBRM), dru{tvata za upravuvawe so penziskite fondovi, MTSP i FPIOM. Postojat dva privatni penziski fonda: 1. Nov penziski fond otvoren penziski fond, ~ii{to osnova~i se: Tutunska banka, a.d. Skopje (Republika Makedonija) i Nova Qubqanska banka, DD Qubqana (Republika Slovenija); 2. KB Prv otvoren penziski fond Skopje, ~ii osnova~i se: Komercijalna banka, a.d. Skopje (Republika Makedonija) i Prvata pokojninska dru`ba, DD, Qubqana, (Republika Slovenija).
10 Vidi Prilog br. 9 - Spisok na kontakti od MAPAS
168
Zavod za socijalni dejnosti

Adresa: Bul. 11 Oktomvri 42a Skopje Tel: 02/3230 401; 02/3165 943 Direktor: Mladica Kotevska Zavodot za socijalni dejnosti e stru~na i razvojna ustanova vo ramkite na sistemot na socijalnata za{tita, ~ii{to aktivnosti se odredeni so Zakonot za socijalna za{tita. Osnovan e vo 1961 godina, od strana na Sobranieto na Republika Makedonija, pod imeto Republi~ki zavod za socijalni pra{awa. Denes, ovaa institucija funkcionira pod imeto Zavod za socijalni dejnosti.
Delokrug na rabota
Zavodot za socijalni dejnosti e nadleèn za:
sledewe i prou~uvawe na socijalnite pojavi i problemi so
ostvaruvaweto na nau~no-istraùva~kata rabota;
vr{ewe nadzor nad stru~nata rabota na centrite za socijalna rabota
i na ustanovite za socijalna za{tita i vrabotenite vo niv; za{tita;
davawe stru~na pomo{ na ustanovite i na vrabotenite vo socijalnata prigotvuvawe soodvetni metodolo{ki upatstva i prira~nici i, vrz
osnova na niv, organizirawe seminari za edukacija na stru~wacite za voveduvawe moderni metodi za tretman na socijalnata patologija; obedinuvawe i statisti~ka obrabotka na sevkupnata evidencija vo ovoj sistem; na dolgoro~en plan, za privatizacija na dràvnite sredstva koristeni za da gi obezbedat javnite ustanovi. No, se javuva i privatna inicijativa za obezbeduvawe uslugi vo socijalniot sektor. Vo ovaa oblast, Zavodot } e dava stru~na pomo{ vo podgotovkata na programi i planovi, normativi i standardi za rabota, } e vr{i obuka, stru~en nadzor i evaluacija, i izdavawe publikacii, prira~nici, informacii i upatstva.
169
Zaradi ostvaruvawe na svoite funkcii i zada~i, Zavodot sorabotuva so: resornoto Ministerstvo za trud i socijalna politika, centrite za socijalna rabota i site ustanovi za socijalna za{tita. Zavodot sorabotuva i so site drugi sektori i institucii vo op{testvoto (zdravstvo, obrazovanie, policija, sud, fakulteti), kako i so golem broj me|unarodni i me|uvladini organizacii i institucii.
I
DEL
Oblasti na dejstvuvawe
Zavodot za socijalni dejnosti gi sledi, pred s, slednive ranlivi grupi naselenie:
decata bez roditeli i bez roditelska grià, decata so vospitno-socijalni problemi i maloletnite delikventi, decata so posebni potrebi, starite lica, licata so konflikti vo bra~nite i vo semejnite odnosi, i siroma{nite semejstva.
Vo posledno vreme, oblastite na rabota s pove} e se pro{iruvaat na socijalnite problemi, ~ii{to pojavni oblici dobivaat vo obem i vo intenzitet, kako na primer:
dezorganizacija na brakot i na semejstvoto so site negativni
reperkusii vrz ~lenovite na semejstvoto, a osobeno vrz decata;
postojanoto zgolemuvawe na brojot na licata `rtvi na semejno
nasilstvo, licata koi zloupotrebuvaat drogi, decata na ulica, bezdomnite lica; problemite na oddelni naselbi, regioni i subkulturi.
Dnevni centri
Ministerstvoto za trud i socijalna politika vo svoite politiki i strategii zapo~na so procesot na transformacija na javnite uslugi na socijalnata za{tita na licata so pre~ki vo razvojot preku procesite na decentralizacija, deinstitucionalizacija, privatizacija i sproveduvawe zaedni~ki proekti so nevladinite organizacii koi rabotat na ova pole. Vo ramkite na ovie procesi, kako model za grià i pomo{ na decata so umerena i te{ka intelektualna popre~enost i na nivnite semejstva se zapo~na so otvorawe dnevni centri {to } e ovozmoàt integracija na decata so umerena i te{ka intelektualna popre~enost vo lokalnata sredina. Spored Zakonot za socijalna za{tita, dnevnite centri pretstavuvaat socijalni slu`bi orientirani kon zaednicata.
170
Dnevnite centri kako forma za grià i za{tita na decata so umerena i te{ka intelektualna popre~enost funkcioniraat kako organizacioni edinici vo ramkite na me|uop{tinskite centri za socijalna rabota (osven Dnevniot centar Nasmevka, koj raboti vo ramkite na javnata ustanova Zavod za rehabilitacija na deca i mladinci Topaansko Pole Skopje). Dnevnite centri funkcioniraat spored normativite i standardite opredeleni od Ministerstvoto za trud i socijalna politika i od Zavodot za socijalni dejnosti Skopje, koi vklu~uvaat izbor na soodvetna lokacija, organizacija na prostorot i negovo opremuvawe, organiziran prevoz (naj~esto koristej} i ja taksi-slu`bata) i ishrana za korisnicite (pojadok i ru~ek), kapacitetot na dnevniot centar, kako i brojot i profilot na stru~ni rabotnici, vo soglasnost so strukturata na korisnicite i nivnite specifi~ni potrebi. Dnevnite centri obezbeduvaat dnevno zgriùvawe, rabotno-proizvodna aktivnost, rabotna terapija i drugi aktivnosti za korisnicite zaradi nivno vklu~uvawe vo sekojdnevniot ìvot, kako i rabota so nivnite semejstva i so lokalnata zaednica. Vo ovie dnevni centri vo momentov se opfateni vkupno 270 korisnici od vkupno 1.600 registrirani deca so umerena i te{ka popre~enost vo intelektualniot razvoj, koi ìveat so svoite semejstva, marginalizirani vo pristapot kon gradinkite, redovnite u~ili{ta i kon drugite formi na op{testveniot ìvot. Site dnevni centri11 se locirani vo urbani sredini, {to ovozmoùva lesna sorabotka so drugite institucii na lokalno nivo (detski gradinki, u~ili{ta, zdravstveni ustanovi i dr.) i integracija na korisnicite vo lokalnata zaednica. Pogolem broj od dnevnite centri se smesteni vo adaptirani prostorii vo detskite gradinki, {to ovozmoùva iskoristuvawe na postojniot prostor i lokacija, koristewe na nivnite kujni za distribuirawe hrana i mo`nost za polesna integracija na korisnicite vo sredinata. Site dnevni centri rabotat pet dena vo nedelata po 8 ~asa dnevno. Vo tekot na ova rabotno vreme se realiziraat aktivnosti, kako {to se: prifa} awe i vra} awe na decata, grià za niv, realizirawe programski aktivnosti spored podgotveni godi{ni i mese~ni planovi, rabota so roditelite, rabota so lokalnata zaednica, sostanoci na timot i odrùvawe higiena vo prostoriite. Glavna cel na programite spored koi rabotat dnevnite centri e da se postignat pozitivni promeni kaj korisnicite vo pogled na steknuvaweto higienski naviki, naviki za kontrola na mokreweto i naviki za samostojna
11 Spisokot na dnevnite centri e daden vo Prilog br. 10.
171
ishrana, razvoj na govorot, razvoj na motorikata i na dvièweto, socijalizacija i integracija vo lokalnata sredina. Spored iskazite na roditelite na korisnicite na dnevnite centri, postavenite celi se realiziraat uspe{no. Za podobar opfat na licata so intelektualna popre~enost, dnevnite centri moàt da se pridruàt i da gi poddràt inicijativite za novi formi na za{tita na lokalno nivo, kako: dnevni klubovi, dnevni centri za vozrasni, dnevni centri vo ruralni sredini, mali grupni domovi i sl. Vo Republika Makedonija dosega se osnovani 17 dnevni centri za deca so popre~enost, vklu~uvaj} i go i Dnevniot centar za deca so cerebralna paraliza, 1 dneven centar za deca na ulicata-uli~ni deca, 2 dnevni centra za lica koi zloupotrebuvaat drogi, 6 centri za `rtvi na semejnoto nasilstvo i 1 centar za bezdomnici.
I
DEL
Zgriùva~ki semejstva
Smestuvaweto vo drugo semejstvo e edna od formite na voninstitucionalna za{tita na decata i na vozrasnite lica {to se realizira vo ramkite na sistemot na socijalnata za{tita. MTSP ja sproveduvaa ovaa forma na voninstitucionalna za{tita spored Pravilnikot za utvrduvawe na kriteriumite za izbor na zgriùva~ko semejstvo, vidot i brojot na korisnicite koi moàt da se smestat vo edno zgriùva~ko semejstvo, vidot i obemot na uslugite od socijalnata za{tita {to mu se obezbeduvaat na smestenoto lice, visinata na nadomestokot na tro{ocite za smestuvawe i na nadomestokot za zgriùvawe. Vrz osnova na ovoj akt, se procenuva podobnosta i mo`nosta za zgriùvawe lice vo edno semejstvo. Ovaa forma na za{tita ja primenuvaat centrite za socijalna rabota (CSR) niz celava republika. Centrite za socijalna rabota gi smestuvaat decata bez roditeli i bez roditelska grià kaj bliski rodnini (dedo, baba, ~i~ko, tetka, vujko i sli~no), koi isto taka se smetaat za zgriùva~ki semejstva. Dokolku edno semejstvo saka da se prijavi kako zgriùva~ko semejstvo, treba da se podnese barawe i uverenie za dràvjanstvo do nadle`niot centar za socijalna rabota. Otkako } e se razgleda baraweto i } e se utvrdi dali semejstvoto zadovoluva odredeni kriteriumi spored koi moè da se kategorizira kako zgriùva~ko semejstvo, toa treba da posetuva posebna obuka od tri meseci. Vo odnos na potrebnite kriteriumi za vr{ewe zgriùva~ka funkcija, centarot za socijalna rabota se rakovodi od vozrasta na ~lenovite na semejstvoto, od obrazovniot, bra~niot i semejniot status. Eti~kite pra{awa i motivite za ~uvawe i za odgleduvawe dete se va`ni
172
pra{awa {to centrite gi zemaat predvid pri kategorizacijata na edno semejstvo kako zgriùva~ko. Centarot gi razgleduva i pra{awata povrzani so materijalnite i stanbenite uslovi vo koi ìvee semejstvoto. Dokolku semejstvoto dobie dozvola kako zgriùva~ko semejstvo, se potpi{uva dogovor me|u semejstvoto i CSR, za zgriùvawe lica. Osven semejstvo, i fizi~ko lice moè da vr{i zgriùvawe na lice vo svoeto semejstvo kako profesionalna dejnost, vrz osnova na re{enieto na ministerot za trud i socijalna politika so koe e izdadena dozvola za samostojno vr{ewe raboti od socijalnata za{tita kako profesionalna dejnost. Fizi~koto lice moè samostojno da vr{i raboti od socijalnata za{tita, kako profesionalna dejnost, koi se odnesuvaat na:
sovetuvali{na rabota, doma{na nega i pomo{ na poedinec i na semejstvo, i smestuvawe lice vo zgriùva~ko semejstvo.
Ministerot za trud i socijalna politika so re{enie izdava dozvola za vr{ewe dejnost, po prethodno mislewe na Centarot za socijalna rabota. Vo Republika Makedonija ovaa forma na za{tita se primenuva tradicionalno pove} e od 30 godini. Vo poslednive nekolku godini e razviena mreà na zgriùva~ki semejstva vo pove} e op{tini, i toa vo: Prilep, Makedonski Brod, selo Manastirec, Kriva Palanka, Ko~ani i Kru{evo. Vo momentov ima 93 zgriùva~ki semejstva, vo koi se zgrièni 153 lica na vozrast od 3 do 26 godini. Vo najgolem broj, zgriènite lica se bez roditelska grià. Sekoe semejstvoto za zgriènoto lice od Ministerstvoto za trud i socijalna rabota dobiva nadomestok vo mese~en iznos od 5.000 denari.
Ustanovi za detska za{tita

Edna od klu~nite nasoki na socijalnata politika vo Makedonija e za{titata na decata. Za{titata na decata gi poznava slednive oblici na za{tita: 1. Zgriùvawe i vospitanie na deca od predu~ili{na vozrast {to kako dejnost se organizira i se obezbeduva vo javnite i vo privatnite ustanovi za deca, t.e. detskite gradinki. Detskite gradinki organiziraat zgriùvawe, prestoj, nega, ishrana, vospitanie, obrazovanie, sportsko-rekreativni, kulturno-zabavni aktivnosti, merki i aktivnosti za podobruvawe i za~uvuvawe na zdravjeto i za pottiknuvawe na intelektualniot, emocionalniot, fizi~kiot, mentalniot i socijalniot razvoj na deteto do 6-godi{na vozrast, odnosno do vklu~uvawe vo osnovnoto obrazovanie.
173
2. Odmor i rekreacija na decata kako dejnost podrazbira prestoj, aktiven odmor, socijalizacija na decata, vospitni, obrazovni, kulturno-zabavni, sportsko-rekreativni i drugi aktivnosti so decata so cel da se pottikne psihomotorniot razvoj i sposobnosta za dogovarawe, po~ituvawe na razlikite i za sorabotka vo grupi, sposobnosta za prifa} awe na sebesi i na drugite i orientacija vo prostorot. 3. Drugi oblici na za{tita za razvoj na li~nosta na deteto, talentot, mentalnite, fizi~kite, kreativnite i drugite sposobnosti, podgotvuvawe za samostoen i odgovoren ìvot. Se obezbeduvaat i drugi oblici na za{tita na decata, kako programski aktivnosti od oblasta na kulturata, izdava~kata, zgriùva~kata i vospitnata dejnost, ekologijata, umetnosta i sportot.
I
DEL
A) Detski gradinki
Od sredinata na 2005 godina detskite gradinki pominaa vo nadle`nost na sovetot na op{tinite i na op{tinite kade {to e locirano sedi{teto na gradinkata. Ministerstvoto za trud i socijalna politika ima nadle`nost da vr{i nadzor vrz zakonitosta vo raboteweto. Smestuvawe i priem na deca vo detska gradinka Vo detskite gradinki12 se obezbeduva zgriùvawe i vospitanie na decata od predu~ili{na vozrast. Javnata detska gradinka moè da obezbeduva prestoj i ishrana za deca do {estgodi{na vozrast, odnosno do poa|awe vo osnovno u~ili{te, a vo odredeni slu~ai i do desetgodi{na vozrast. Javnata detska gradinka zapi{uva i prima deca vo svoite programi vrz osnova na prijavi za upis od strana na roditelite, preku celata godina. Roditelite se dol`ni pri priemot na deteto vo gradinkata da priloàt potvrda od pedijatar za zdravstvenata sostojba na deteto, odnosno naod i mislewe od soodvetna stru~na institucija za dete so pre~ki vo intelektualniot ili vo fizi~kiot razvoj. Detskata gradinka, zaradi za~uvuvawe i unapreduvawe na zdravjeto na decata, ja sledi zdravstvenata sostojba na decata i sproveduva preventivni merki za za{tita na zdravjeto na decata. Aktivnostite vo detskata gradinka se izveduvaat na makedonski jazik i so kirilsko pismo. Za decata pripadnici na drugite zaednici, vospitnoobrazovnite aktivnosti vo detskite gradinki se izveduvaat na jazikot na soodvetnata zaednica.
12 Spisokot na detskite gradinki e vo Prilog br. 11.
174
Detskata gradinka ima obvrska, vo slu~aj na pojava na naru{uvawe na normalnata zdravstvena sostojba, da go izvesti roditelot na deteto, a vo slu~aj na pogolem broj zaboleni deca, vedna{ da gi izvesti soodvetnata zdravstvena ustanova i Ministerstvoto za trud i socijalna politika. Detskata gradinka, spored vremetraeweto, ostvaruva programi za: celodneven prestoj (trae od 8 do 11 ~asa); poludneven prestoj (trae od 4 do 6 ~asa); skrateni programi (traat od 240 do 600 ~asa godi{no); pilot-programi so posebni pedago{ki principi {to se izveduvaat vo javnite detski gradinki po dobieno odobrenie od ministerot; 5. voninstitucionalni formi na aktivnosti za decata kratki programi vo traewe od 3 ~asa dnevno koi moàt da opfatat igri, igrovni aktivnosti, kreativni rabotilnici, detski rabotilnici od podra~jeto na kulturata i umetnosta, sportski aktivnosti, nameneti za decata na vozrast od tri godini do poa|awe vo osnovno u~ili{te {to se organiziraat i se izveduvaat vo javnite detski gradinki po dobieno odobrenie od ministerot i po mislewe na komisijata; 6. prodolèn prestoj na deca spored potrebite i spored rabotnoto vreme na korisnicite na ovie uslugi. Zgriùvaweto i vospitanieto na decata od predu~ili{na vozrast se ostvaruva vo ramkite na sozdadenata mreà od 184 objekti na 51 javna ustanova za deca detski gradinki vo Republikata so proektiran kapacitet za prestoj na okolu 25.000 deca, odnosno opfat na okolu 11% od generaciite deca do 7-godi{na vozrast. Javnata detska gradinka organizira zgriùvawe i vospitanie na decata so pre~ki vo intelektualniot ili vo telesniot razvoj, soobrazno na vidot i na stepenot na popre~enosta. Za decata koi ne se opfateni so zgriùvawe i vospitanie vo detskata gradinka moè da se organiziraat i drugi skrateni voninstitucionalni formi za zgriùvawe i vospitanie, vo soglasnost so Zakonot za za{tita na decata. 1. 2. 3. 4.
175
B) Detski odmorali{ta
Odmorot i rekreacijata na decata e forma na za{tita na decata {to kako dejnost se organizira za prestoj, aktiven odmor, socijalizacija na decata, vospitni, obrazovni, kulturno-zabavni, sportsko-rekreativni i drugi aktivnosti so decata od 5 do 18-godi{na vozrast za razvivawe na psihomotorniot razvoj na decata i na sposobnostite za dogovarawe, po~ituvawe na razlikite i za sorabotka vo grupi, sposobnost za prifa} awe na sebesi i na drugite i za orientacija vo prostorot. Vo soglasnost so Zakonot za za{tita na decata (Slu`ben vesnik na RM br. 98/00, 17/03, 65/04 i 113/05) ustanovi za odmor i rekreacija na decata se javnite odmorali{ta i privatnite detski odmorali{ta. Dejnosta odmor i rekreacija se obezbeduva i se ostvaruva vo javni i privatni detski odmorali{ta13, spored planovi i programi za ostvaruvawe na dejnosta i spored barawe od u~ili{teto i vo soglasnost so u~ili{nite programi. Javnoto detsko odmorali{te organizira i sproveduva programi za:
zimuvawe programata za zimuvawe e nameneta za deca od u~ili{na
I
DEL
Odmor i rekreacija za decata so pre~ki vo razvojot se organizira spored posebni programi. Roditelite imaat pravo za svoite deca da izberat programi za odmor i rekreacija vo detskite odmorali{ta, dodeka detskoto odmorali{te e dol`no na roditelite da im gi pretstavi programite {to gi izveduva, nivnite celi, sodrìni i metodi na rabota.
13 Spisokot na detskite odmorali{ta e daden vo Prilog br. 12.
vozrast za vreme na zimskiot raspust, a vo preostanatiot period od zimata, detskoto odmorali{te moè da raboti kako ustanova, odnosno kako odmorali{te od otvoren tip. letuvawe programata za letuvawe e nameneta za deca od predu~ili{na vozrast i za deca od u~ili{na vozrast za vreme na letniot raspust. nastava vo priroda programata za nastava vo priroda e nameneta za deca od u~ili{na vozrast i se ostvaruva vo soglasnost so nastavnite planovi na osnovnite u~ili{ta. drugi programi ekskurzii, kampuvawe, izleti, pohodi, seminari, mini-skija~ka {kola, rekreativno-ekolo{ka {kola, ishrana na decata.
176
VTOR DEL
POSTAPKI ZA OBEZBEDUVAWE NA USLUGITE
177
Site uslugi {to gi obezbeduvaat Ministerstvoto za trud i socijalna politika1, Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija i Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe na Makedonija se detalno opi{ani, spored sostojbata od dekemvri 2008 godina. Uslugite se podeleni spored oblasta na koja{to se odnesuvaat, i toa po sledniov redosled: detska za{tita, trud, socijalna za{tita, borci i invalidi, drugi uslugi na MTSP, uslugi {to gi obezbeduva Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija i uslugi {to gi obezbeduva Fondot na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe na Makedonija. Sodrìnata na sekoja usluga vo Vodi~ot se sostoi od: opis na uslugata; uslovi potrebni za podnesuvawe barawe; dokumenti potrebni za obezbeduvawe na uslugata; mestoto kade {to se podnesuvaat dokumentite; rokot za obezbeduvawe na uslugata, i odgovorni lica so kontakti za sekoja od navedenite uslugi. Postojnite propi{ani formulari za navedenite uslugi se dadeni vo Prilog br. 16 spored istiot redosled i broj na opi{anite uslugi. Na krajot od ovoj Vodi~, vo delot na Prilozite, se dadeni spisoci na instituciite kade {to gra|anite moàt da gi obezbedat baranite uslugi i svoite prava i site formulari za dadenite uslugi za koi postojat obrasci. Za uslugite {to gi barate od Ministerstvoto za trud i socijalna politika ne se naplatuva taksa.
II
DEL
Postapki za obezbeduvawe na uslugite

A) Prvostepena postapka - Vo momentot na dostavuvawe na opredeleno barawe od strana na gra|aninot do nadle`nata institucija (organ), so cel da se povede postapka za ostvaruvawe na nekoe pravo, zapo~nuva prvostepenata postapka. Inicijativa za poveduvawe prvostepena postapka moè da povede i samiot nadleèn organ dokolku smeta deka na gra|aninot treba da mu prepi{e odredena obvrska ili da mu ukine ili uskrati nekoe pravo. Vo opisot na sekoja usluga e naveden i rokot vo koj gra|aninot treba da go ostvari svoeto pravo. Vo opredeleniot rok, gra|aninot treba da dobie pozitivna ili negativna odluka po dostavenoto barawe. Pozitivnata odluka zna~i deka gra|aninot go ostvaril baranoto pravo, a negativnata odluka deka gra|aninot ne go ostvaril baranoto pravo. Ako gra|aninot ne e zadovolen od odlukata vo prvostepenata postapka, toj moè da prodolì so vtorostepena postapka ili so upraven spor, vo slu~aite koga nema pravo na vtorostepena postapka. Ako gra|aninot ne dobie nikakov odgovor, toa zna~i deka podnesenoto barawe e odbieno.
1 Uslugite na MTSP se dostapni i na internet na sledniov link: http://www.uslugi.gov.mk/ListaUslugi.aspx?OrganID=211E595DC8A64A20ADB67ED490FBBF17
178
B) Vtorostepena postapka - ovaa postapka zapo~nuva so podnesuvawe àlba na odlukata na organot od prvostepenata postapka od koja ne ste zadovolni ili koga ne ste dobile nikakov odgovor. @albata se dostavuva, po po{ta ili li~no, preku organot koj{to odlu~uval po va{eto barawe vo prv stepen. Na primer, baranata usluga treba da ja obezbedi centarot za socijalna rabota. Ako centarot vi odgovoril negativno, moè da podnesete àlba preku centarot za socijalna rabota do Ministerstvoto za trud i socijalna politika, koe re{ava vo vtorostepenata postapka. @albata treba da se dostavi vo rok od 8 do 15 dena (rokot za dostavuvawe àlba vo vtor stepen e razli~en za razli~ni uslugi) od denot na priemot na re{enieto, ili vo koj bilo rok dokolku ne ste dobile nikakov odgovor. Rokot za re{avawe vo vtorostepenata postapka (t.e. za dobivawe odgovor po àlbata od MTSP) e najdocna do 30 dena. Vtorostepeniot organ e dolèn da odgovori na àlbata. V) Upravna postapka - Ako gra|aninot ne e zadovolen od vtorostepenata postapka ili ne dobil odluka od vtorostepeniot organ (ili od prvostepeniot, vo slu~aite koga nema pravo na vtorostepena postapka), toga{ toj ima pravo da povede upraven spor pred Upravniot sud vo rok od 30 dena smetano od denot na priemot na negativnoto re{enie, ili vo koj bilo rok dokolku gra|aninot ne dobil nikakov odgovor. Upravniot spor se poveduva so tu`ba. Ne postoi rok vo koj Upravniot sud treba da donese presuda, no se smeta deka toj treba da re{ava vo razumen rok.
Detska za{tita
1. Obezbeduvawe na pravoto na detski dodatok
Detskiot dodatok se obezbeduva kako pari~en nadomestok za pokrivawe na del od tro{ocite za podigawe i razvoj na deteto. Detskiot dodatok se ostvaruva vo zavisnost od vozrasta na deteto i materijalnata sostojba na semejstvoto. Pravo na detski dodatok ima eden od roditelite ili staratelite na deteto s dodeka toa ne napolni 18 godini ìvot, dokolku e na redovno {koluvawe, kako i za dete koe napolno i trajno, ili za podolgo od edna godina, } e ostane nesposobno za rabota, odnosno poradi bolest nema da moè da u~i, no najdolgo dodeka ne napolni 18 godini ìvot na deteto. Pravo na detski dodatok ostvaruva eden od roditelite na deteto, dràvjanin na Republika Makedonija so postojano mesto na ìveewe vo RM, za dete dràvjanin na RM, koe e na redovno {koluvawe vo RM, dokolku roditelot e:
179
vraboten, vo zavisnost od ostvareniot prihod, t.e. plata; korisnik na penzija ili na postojana pari~na pomo{; nevraboteno lice koe prima pari~en nadomestok; zemjodelec dano~en obvrznik koj vr{i zemjodelska dejnost, kako
edinstveno i glavno zanimawe, i
zanaet~ija koj se zanimava so nekoj od starite zanaeti ili so zanaet
{to e deficitaren.
Stranski dràvjanin koj ima ìveali{te na teritorijata na RM moè da ostvari detski dodatok vo soglasnost so Zakonot za za{tita na decata. Detski dodatok sleduva za site deca koi{to gi izdrùva roditelot, i toa za: deca rodeni vo brak ili von brak, posvoeni deca, vnuci, bra} a, sestri, kako i za drugi deca zemeni na izdrùvawe. Detski dodatok sleduva za deca zemeni na izdrùvawe, iako tie imaat roditeli, i toa vo slu~aj ako: roditelite im se napolno ili trajno nesposobni za rabota; roditelite izdrùvaat kazna zatvor; im e odzemeno roditelskoto pravo, i roditelite se na redovno {koluvawe. Za deca zemeni na izdrùvawe, detski dodatok sleduva samo vo slu~aj koga i roditelite i decata nemaat imot ili prihodi od koi decata moàt da se izdrùvaat. Detski dodatok sleduva i za dete koe e bez roditelska grià, a e smesteno vo zgriùva~ko semejstvo. Grani~niot iznos na prose~nite mese~ni prihodi i primawa po ~len na semejstvoto za ostvaruvawe detski dodatok za dete iznesuva: 16% od prose~nata plata isplatena po vraboten vo RM vo prvata polovina od prethodnata godina, i za samohran roditel, 32% od prose~nata plata isplatena po vraboten vo RM vo prvata polovina od prethodnata godina. Visinata na detskiot dodatok iznesuva: 4,6% od prose~nata plata isplatena po vraboten vo RM vo prvata polovina od prethodnata godina za dete do 15 godini ìvot, odnosno dodeka e redoven u~enik vo osnovno u~ili{te, i 7,3% od prose~nata plata isplatena po vraboten vo RM vo prvata polovina od prethodnata godina za dete od 15 do 18 godini ìvot, odnosno dodeka e redoven u~enik vo sredno u~ili{te.
II
DEL
180
Vidot na dokumentite {to treba da se podnesat za ostvaruvawe na pravoto na detski dodatok zavisat od toa koi uslovi za ostvaruvawe na ova pravo se ispolneti. Spisokot na site dokumenti, nezavisno od uslovite {to gi ispolnuvate za ostvaruvawe na ova pravo, e naveden podolu: 1. barawe za ostvaruvawe-prodolùvawe na pravoto na detski dodatok2 (se dobiva od centarot za socijalna rabota3 (CSR) vo op{tinata vo koja{to ìveete); 2. izvod od mati~nata kniga na rodenite (od mati~na slu`ba, MVR) - za deteto/decata; 3. uverenie ili re{enie za dràvjanstvo (od MVR) - za roditelot i za deteto/decata; 4. izvod od mati~nata kniga na ven~anite; za razvedeni roditeli presuda za razvod na brak; za po~inat roditel - izvod od mati~nata kniga na umrenite; 5. li~na karta na podnositelot na baraweto - fotokopija; 6. potvrda za redoven u~enik - od soodvetna obrazovna ustanova (za dete do 7 godini, ne e potrebna potvrda); 7. re{enie za staratelstvo od CSR - za deca zemeni pod staratelstvo; 8. re{enie, ~ek ili potvrda za ostvaren nadomestok od centar za vrabotuvawe - ako liceto prima postojana pari~na pomo{; 9. potvrda za primawa od raboten odnos; za licata vraboteni kaj privaten rabotodavec e potreben i dogovor za rabota; 10. re{enie za penzija, ~ek ili potvrda od Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe na Makedonija (FPIOM) - za penzioneri; 11. re{enie od FPIOM za korisnik na stranska penzija i potvrda za visinata (od banka, po{ta ili od {tedilnica); 12. re{enie, uplatnica za isplata ili potvrda od CSR - za korisnici na postojana pari~na pomo{; 13. re{enie, uplatnica za isplata ili potvrda za socijalna pari~na pomo{ od CSR; 14. potvrdi (dokaz) za ostvareni prihodi od: zemjodelska dejnost, vr{ewe samostojna dejnost ili profesija od imot i imotni prava od Upravata za javni prihodi; 15. sudska registracija (fotokopija) za osnova~i na trgovsko dru{tvo ili za ustanova; 16. dokaz za sopstvenost na nedvièn imot (deloven prostor); 17. potvrda za ostvareni prihodi od privremena rabota vo stranstvo (firmi i sli~no); 18. potvrda za delot od primawata {to rabotnicite isprateni na rabota vo stranstvo gi ostvaruvaat za rabota vo stranstvo (od firma);
2 Vidi Prilog br. 16, pod broj 1. 3 Vidi Prilog br. 5 Spisok na CSR vo Makedonija.
181
19. potvrda od centarot za vrabotuvawe za nevrabotenite ~lenovi na semejstvoto; 20. sudsko re{enie i sli~en dokument za dodelena alimentacija (sud); 21. potvrda za ostvareni prihodi od dividendi i od kamati od za{tedi (banka, po{ta, firma), i 22. potvrda (dokaz) za ostvareni prihodi ili primawa po druga osnova. Od site navedeni dokumenti, treba da se podnesat onie koi se odnesuvaat na vas. Dokumentite se podnesuvaat vo me|uop{tinskiot centar za socijalna rabota, od kade {to se vr{i isplatata. Me|uop{tinskiot centar za socijalna rabota mu izdava re{enie za detski dodatok na liceto koe podnelo barawe. Re{enieto vaì za period od edna godina, t.e do 31 dekemvri tekovnata godina, dokolku kaj korisnicite nema promeni vo semejnata i vo materijalnata polo`ba. Po istekot na re{enieto, pravoto za dobivawe detski dodatok moè da se prodolì. Za taa cel, korisnikot treba da dostavi: 1. barawe za prodolùvawe (istiot obrazec kako i za ostvaruvawe na pravoto); 2. novi dokazi za ostvarenite prihodi vo prethodnata godina za site ~lenovi na semejstvoto, i 3. dokolku ima nov ~len vo semejstvoto, treba da se dostavi izvod od mati~nata kniga na rodenite. Baratelot treba da ja dostavi ovaa dokumentacija najdocna do 31 mart tekovnata godina, za prodolùvaweto da moè da vaì od 1 januari. Rokot za steknuvawe pravo na detski dodatok, za prodolùvawe na pravoto i za dobivawe re{enie iznesuva 30 dena.
II
DEL
Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za za{tita na decata Oddelenie za obezbeduvawe na pravata za za{tita na decata Navsika Petrovska, rakovoditel na Sektorot za za{tita na decata Tel: 02/311 44 60; 311 41 90 e-mail: npetrovska@mtsp.gov.mk
182
2. Obezbeduvawe na pravoto na poseben dodatok

Posebniot dodatok, kako pari~en nadomestok, se obezbeduva za dete so specifi~ni potrebi koe ima pre~ki vo telesniot ili vo intelektualniot razvoj, ili kombinirani pre~ki vo razvojot (do 26 godini ìvot). Dete so specifi~ni potrebi e deteto so:
te{ka, pote{ka ili najte{ka pre~ka vo fizi~kiot razvoj; umeren, teòk ili dlabok mentalen hendikep; najte{ki oblici na hroni~ni zaboluvawa; najteòk stepen na o{tetuvawe na vidot, sluhot ili na govorot, i pove} e vidovi pre~ki (kombinirani) vo razvojot.
Pravo na poseben dodatok ostvaruva roditelot ili staratelot na deteto dokolku i roditelot (staratelot) i deteto se so postojano mesto na ìveewe vo RM i ako deteto e dràvjanin na RM. Pravoto se ostvaruva nezavisno od materijalnata sostojba na semejstvoto, od brojot na decata vo semejstvoto i bez razlika na toa dali deteto se {koluva. Visinata na posebniot dodatok iznesuva 27% od prose~nata plata isplatena po vraboten vo RM vo prvata polovina od prethodnata godina.
Postapka za dobivawe poseben detski dodatok

Za da se ostvari ova pravo, baratelot prvo mora da poseduva naod za kategorizacija od Zavodot za mentalno zdravje. Zavodot go dostavuva naodot do centarot za socijalna rabota (CSR) vo slu`bata za ostvaruvawe na pravata na detska za{tita, ili do baratelot. Potoa, Oddelenieto za rabota so deca so pre~ki vo psihi~kiot i vo fizi~kiot razvoj na CSR treba da izdade potvrda deka deteto ne e institucionalno zgrièno na tovar na dràvata. Potrebni dokumenti za ostvaruvawe na pravoto na poseben dodatok se:
barawe (se dobiva od CSR vo va{ata op{tina; vidi Prilog br. 16); izvod od mati~nata kniga na rodenite na deteto (se dobiva od MVR); uverenie za dràvjanstvo na deteto (se dobiva od MVR); naod za kategorizacija na deteto (od Zavodot za mentalno zdravje) i li~na karta na podnesuva~ot na baraweto (fotokopija).
183
Dokumentite za ostvaruvawe na pravoto na poseben dodatok se dostavuvaat vo me|uop{tinskiot centar za socijalna rabota4, od kade {to se vr{i i isplatata na ova pravo. Rokot za ostvaruvawe na pravoto i za izdavawe re{enie iznesuva 30 dena. Re{enieto vaì dodeka liceto za koe se bara poseben dodatok ne napolni 26 godini. CSR go prodolùva baraweto po avtomatizam. Pokraj koristeweto na pravoto na poseben dodatok, roditelot moè da ostvari i pravo na detski dodatok dokolku gi ispolnuva uslovite za ostvaruvawe na pravoto na detski dodatok predvideni vo Zakonot za za{tita na decata (kako {to e navedeno vo prethodnata usluga). Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za za{tita na decata Oddelenie za obezbeduvawe na pravata za za{tita na decata Navsika Petrovska, rakovoditel na Sektorot za za{tita na decata Tel: 02/311 44 60; 311 41 90 e-mail: npetrovska@mtsp.gov.mk
II
DEL
3. Obezbeduvawe pomo{ za oprema za novoroden~e

Pravoto na pomo{ za oprema za novoroden~e se obezbeduva za prvoto novorodeno dete, kako pari~en nadomestok, i e ednokratna pomo{ na semejstvoto. Pravoto go koristi eden od roditelite, dràvjanin na Republika Makedonija so postojano mesto na ìveewe vo RM, za dete rodeno vo Republika Makedonija. Pravoto se ostvaruva nezavisno od materijalnata sostojba za sekoe prvorodeno dete, nezavisno od toa dali deteto e rodeno vo brak ili von brak. Visinata na pomo{ta za oprema za novoroden~e se utvrduva vo zavisnost od prose~niot mese~en prihod na semejstvoto na podnositelot na baraweto za ostvaruvawe na pravoto na pomo{ za oprema za novoroden~e ostvaren vo prethodnite tri meseci pred podnesuvawe na baraweto. Potvrda za prose~en li~en dohod se dobiva od firmata kade {to se vraboteni ~lenovite na semejstvoto.
4 Spisokot na centrite za socijalna rabota vo Makedonija e daden vo Prilog br. 5.
184
Visinata na pomo{ta za oprema za novoroden~e vo zavisnost od ostvareniot prose~en mese~en prihod na semejstvoto na podnositelot na baraweto za ostvaruvawe pravo za oprema za novoroden~e iznesuva: 1. 25% od osnovicata, za podnositel na barawe za ostvaruvawe na pravoto ~ij{to prose~en mese~en prihod na semejstvoto iznesuva od 50% do 150% od osnovicata; 2. 15% pove} e od iznosot na osnovicata, za podnositel na barawe ~ij{to prose~en mese~en prihod na semejstvoto iznesuva pod 50% od osnovicata; 3. 70% pomalku od iznosot na osnovicata, za podnositel na barawe ~ij{to prose~en mese~en prihod na semejstvoto iznesuva nad 150% od osnovicata, i 4. 95% pomalku od iznosot na osnovicata, za podnositel na barawe ~ij{to prose~en mese~en prihod na semejstvoto iznesuva nad 200% od osnovicata. Kako prihodi vrz osnova na koi se utvrduva visinata na iznosot na pomo{ta za oprema za novoroden~e se smetaat prihodite ostvareni po site osnovi, kako prihod na celoto semejstvo - ~l. 21 od Zakonot za za{tita na decata. Spored ovoj ~len, semejstvoto go so~inuvaat bra~nite, odnosno vonbra~nite drugari; decata rodeni vo brak; decata rodeni von brak ili posvoenite deca; posinocite; vnucite bez roditeli, zemeni na izdrùvawe; roditelite i maloletnite bra} a i sestri, dokolku nemaat roditeli i se bez sredstva za egzistencija, a koi so~inuvaat zaednica na ìveewe. Za ~len na semejstvo ne se smeta liceto koe ima obezbedena besplatna izdr{ka, koe e na otsluùvawe na voeniot rok vo ARM, koe e najmalku 6 meseci vo stranstvo ili koe e na izdrùvawe kazna zatvor. Kako prihodi na semejstvoto ne se smetaat: detskiot dodatok, posebniot dodatok, pari~niot nadomestok za telesno o{tetuvawe, pari~niot nadomestok za tro{ocite za zgrièno dete vo dom-semejstvo, pari~niot nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice i za pomo{ vo slu~aj na elementarni nepogodi. Za da se dobie oprema za novoroden~e, vo centarot za socijalna rabota5 vo mestoto kade {to majkata ima postojano mesto na ìveewe treba da se dostavi slednava dokumentacija: 1. barawe (se dobiva od CSR; vidi Prilog br. 16); 2. izvod od mati~nata kniga na rodenite na deteto (od MVR); 3. fotokopija od li~nata karta na majkata na deteto;
5 Spisokot na centrite e daden vo Prilog br. 5.
185
4. maj~ina kni{ka na uvid (se dobiva pri poroduvawe, od zdravstvenata ustanova); 5. potvrda od lekar za prvo dete (po red na ra|awe); 6. li~na karta na baratelot na uvid; 7. dokaz za ostvareni prihodi vo prethodnite tri meseci pred podnesuvawe na baraweto (dokolku e vraboten ili ostvareni prihodi po druga osnova); 8. potvrda od Agencijata za vrabotuvawe deka se nao|a vo evidencijata na nevraboteni lica (ako ste nevraboteno lice), i 9. uverenie za dràvjanstvo. Rokot za podnesuvawe na baraweto za pomo{ za oprema za novoroden~e iznesuva 60 dena od denot na ra|awe na deteto. Rokot za ostvaruvawe na pravoto e 60 dena. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za socijalno-semejna i pravna za{tita na decata i na semejstvoto Navsika Petrovska, rakovoditel na Sektorot za za{tita na decata Tel: 02/311 44 60; 311 41 90 e-mail: npetrovska@mtsp.gov.mk
II
DEL
4. Zgriùvawe i vospitanie na decata od predu~ili{na vozrast detski gradinki

Dejnosta zgriùvawe i vospitanie na decata od predu~ili{na vozrast do 6 godini ìvot, odnosno do vklu~uvawe vo osnovnoto obrazovanie, se obezbeduva i se ostvaruva vo detska gradinka6 (ustanovite za zgriùvawe i vospitanie na decata se javni - op{tinska detska gradinka, detska gradinka na op{tinata vo Grad Skopje i privatni detski gradinki). Vo odredeni slu~ai, deteto moè da bide zapi{ano vo detska gradinka od poa|awe vo osnovno u~ili{te do desetgodi{na vozrast, {to pretstavuva forma na prodolèn prestoj, so cel zgriùvawe na deteto po u~ili{nite ~asovi. Roditelite koi gi zapi{uvaat svoite deca vo detska gradinka treba da go prijavat deteto vo gradinka i da priloàt:
6 Spisokot na detski gradinki e daden vo Prilog br. 11.
186
izvod od mati~nata kniga na rodenite (za deteto), i potvrda od pedijatar za zdravstvenata sostojba na deteto, odnosno
naod i mislewe od soodvetnata stru~na institucija za dete so pre~ki vo intelektualniot ili vo fizi~kiot razvoj.
Roditelite moàt da gi zapi{at decata vo detska gradinka vo tekot na celata godina. Po priemot na deteto, pravata i obvrskite na gradinkata i na korisnicite na uslugite se ureduvaat so dogovor. Organot na upravuvawe na javnata detska gradinka se griì vo odnos na priemot na decata so pre~ki vo razvojot, odnosno za socijalnoekonomskite uslovi vo semejstvoto. Roditelite imaat pravo da izbiraat programi za zgriùvawe i vospitanie na svoite deca. Detskata gradinka e dol`na da im gi pretstavi na roditelite programite {to gi izveduva, nivnite celi, sodrìni i metodi na rabota. Dokolku vo gradinkata se prijaveni pogolem broj deca otkolku {to ima slobodni mesta, za priemot re{ava komisija za priem na decata. Kriteriumite za priem na decata gi utvrduva upravniot odbor na gradinkata, vo soglasnost so sovetot na op{tinata i Sovetot na op{tinata na Grad Skopje. Dokolku dobiete negativen odgovor za priem na deteto, moè da podnesete àlba protiv re{enieto na komisijata do Ministerstvoto za trud i socijalna politika, koe{to re{ava po àlbata. Decata se zapi{uvaat vo gradinka sekoja godina. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za za{tita na decata Oddelenie za obezbeduvawe na pravoto na zgriùvawe, vospitanie, odmor i rekreacija na decata Navsika Petrovska, rakovoditel na Sektorot za za{tita na decata Tel: 02/311 44 60; 311 41 90 e-mail: npetrovska@mtsp.gov.mk
5. Odmor i rekreacija na decata detski odmorali{ta

Dejnosta odmor i rekreacija se obezbeduva i se ostvaruva vo detsko odmorali{te, spored planovi i programi za ostvaruvawe na dejnosta {to gi izrabotuva nau~na ili specijalizirana stru~na ustanova, odnosno stru~en organ, a gi donesuva ministerot. Uslugite za odmor i rekreacija na decata moàt da se koristat po barawe na u~ili{te, a vo soglasnost so u~ili{nite programi.
187
Odmor i rekreacija moàt da se organiziraat i za deca so pre~ki vo razvojot, no spored posebni programi. Javnoto detsko odmorali{te organizira i sproveduva programi za:
Zimuvawe; Letuvawe; Nastava vo priroda, i Drugi programi (ekskurzii, kampuvawa, izleti, pohodi, seminari,
mini-skija~ka {kola, rekreativno-ekolo{ka {kola, ishrana na decata i drugo).
II
DEL
Rabotata vo detskoto odmorali{te7 se organizira vo grupi, preku neposredna spogodba na odgovornite lica od detskite odmorali{ta i lica od u~ili{tata, vo zavisnost od vozrasta na deteto, i toa: 1. 2. 3. 4. 5. do 7 god. ìvot..................... .grupi od 6 do 8 deca; nad 7 do 13 god. ìvot.......... grupi od 10 do 15 deca; nad 10 do 13 god. ìvot........ grupi od 15 do 18 deca; nad 13 do 15 god. ìvot........ grupi od 18 do 20 deca, i nad 15 do 18 god. ìvot........ grupi od 20 do 25 deca.
Ako vo javnoto detsko odmorali{te se prijaveni pogolem broj deca otkolku {to ima slobodni mesta, za priemot re{ava komisija za priem na deca od samata ustanova, odnosno od detskoto odmorali{te. Roditelite imaat pravo da gi izberat programite za odmor i rekreacija na svoite deca vo detskite odmorali{ta. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za za{tita na decata Oddelenie za obezbeduvawe na pravoto na zgriùvawe, vospitanie, odmor i rekreacija na decata Navsika Petrovska, rakovoditel na Sektorot za za{tita na decata Tel: 02/311 44 60; 311 41 90 e-mail: npetrovska@mtsp.gov.mk
7 Spisokot na javnite detski odmorali{ta e daden vo Prilog br. 12.
188
Trud
6. Izdavawe odobrenie za osnovawe agencija za posreduvawe pri vrabotuvawe so naplata
Vo soglasnost so Zakonot za vrabotuvawe i osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost, Ministerstvoto izdava odobrenija za vr{ewe na dejnosta posreduvawe pri vrabotuvawe so naplata, vo zemjava i vo stranstvo. Agencija za posreduvawe pri vrabotuvawe so naplata moè da osnova lice koe e dràvjanin na Republika Makedonija. Za da dobiete odobrenie za osnovawe vakva agencija, do MTSP treba da gi dostavite slednive dokumenti:
barawe za osnovawe agencija za posreduvawe pri vrabotuvawe
vo zemjava i vo stranstvo so naplata (nema propi{an obrazec za baraweto; baraweto treba da sodrì ime i prezime na osnova~ot, naziv na agencijata, sedi{te, telefon i lice za kontakt); uverenie za dràvjanstvo, i diploma za zavr{en najmalku 4-ti stepen (za liceto koe ja osnova agencijata), odnosno 6-ti stepen (za liceto koe } e vr{i posreduvawe pri vrabotuvawe) obrazovanie. Se priloùvaat fotokopii od potrebnite dokumenti, a originalnata dokumentacija se dostavuva na uvid. Rokot za izdavawe odobrenie e 15 dena. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za trud Oddelenie za pazarot na trudot Slavica Talevska Tel: 02/3106-221 e-mail: stalevska@mtsp.gov.mk
189
7. Registracija na asocijacii na sindikati i asocijacii na rabotodavci
Vo soglasnost so Zakonot za rabotnite odnosi, MTSP vodi registar na sindikatite i zdruènijata na rabotodavcite. Spored ~len 189 od Zakonot za rabotnite odnosi, sindikatot, odnosno zdruènieto na rabotodavcite i nivnite zdruènija na povisoko nivo, steknuva(at) svojstvo na pravno lice so denot na upisot vo registarot na sindikatite, odnosno vo registarot na zdruènijata na rabotodavcite. Upisot vo registarot e obvrzuva~ki dokolku sindikatot, odnosno zdruènieto na rabotodavcite saka da stekne svojstvo na pravno lice. Potrebni dokumenti za upis na asocijaciite na sindikatite i asocijaciite na rabotodavcite vo registarot se:
barawe za upis na asocijaciite na sindikatite i asocijaciite na
II
DEL
rabotodavcite vo registarot {to se vodi pri MTSP (nema propi{an poseben obrazec za baraweto). Baraweto za upis treba da sodrì: ime na sindikatot koj se upi{uva, sedi{te, ulica i broj, telefon i lice za kontakt; odluka za osnovawe na asocijacijata; zapisnik od osnova~koto sobranie na asocijacijata; statut na asocijacijata; naziv na osnova~ot; ~lenovi na izvr{noto telo na asocijacijata; ime i prezime na liceto ili na licata ovlasteni za zastapuvawe, i podatoci za brojot na ~lenovite na asocijacijata, vrz osnova na platenata ~lenarina.
Gorenavedenite dokumenti treba da bidat dostaveni vo pismena forma. Rokot za registrirawe e 30 dena. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za trud Oddelenie za pazarot na trudot Slavica Talevska Tel: 02/3106-221 e-mail: stalevska@mtsp.gov.mk
190
8. Registracija na kolektivnite dogovori za stopanstvoto i za javniot sektor

Vo soglasnost so ~len 231 od Zakonot za rabotnite odnosi (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 62/2005), sekoj op{t i granski kolektiven dogovor i sekoja izmena (izmenuvawe, dopolnuvawe, otkaùvawe ili pristapuvawe) na kolektivniot dogovor pred nivnoto objavuvawe mora da se dostavat za registracija do MTSP. Za registracija se podnesuva samo kolektivniot dogovor so izvestuvawe, nasloveno do Ministerstvoto za trud i socijalna politika. Rokot za registrirawe e 30 dena. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za trud Oddelenie za plati Stojna Vlaho Tel. 02/3106-247 e-mail: svlaho@mtsp.gov.mk
9. Izdavawe licenci za formirawe agencii za privremeni vrabotuvawa

Agencija za privremeni vrabotuvawa8 moè da osnova fizi~ko lice:
koe e dràvjanin na Republika Makedonija; koe ima najmalku sredno obrazovanie, i koe raspolaga so pogoden raboten prostor, vo soglasnost so zakonot.
Fizi~koto lice koe gi ispolnuva ovie uslovi, treba da gi dostavi slednive potrebni dokumenti do MTSP:
prijava za upis (nema propi{an obrazec za prijavata) koja treba da
gi sodrì slednive podatoci: ime i prezime na fizi~koto lice-osnova~ na agencijata; edinstveniot mati~en broj na gra|aninot; adresa i mesto na ìveewe na osnova~ot na agencijata; naziv i adresa na sedi{teto na agencijata za privremeni vrabotuvawa, i
8 Spisokot na dosega registriranite agencii e daden vo Prilog br. 13.
191

predmet na raboteweto i vidot na licencata za vr{ewe privremeni vrabotuvawa, koja{to ja bara osnova~ot; uverenie za dràvjanstvo na fizi~koto lice-osnova~ na agencijata; diploma za zavr{eno sredno obrazovanie; izjava za osnovawe na agencijata; izjava za nazna~uvawe odgovorno lice na agencijata; notarski zaveren potpis na osnova~ot na agencijata i na odgovornoto lice; izjava, odnosno dokaz od osnova~ot na agencijata, deka raspolaga so pogoden raboten prostor, vo soglasnost so zakonot, i bankarska garancija vo zakonski utvrdeniot iznos za soodvetniot vid licenca, i toa za:
II
DEL
A) sklu~uvawe na nad 250 dogovori za vrabotuvawe 30.000 evra vo denarska protivvrednost, presmetano spored sredniot kurs na Narodna banka na Republika Makedonija; B) sklu~uvawe do 250 dogovori za vrabotuvawe 20.000 evra vo denarska protivvrednost, presmetano spored sredniot kurs na Narodna banka na Republika Makedonija, i V) sklu~uvawe do 100 dogovori za vrabotuvawe 10.000 evra vo denarska protivvrednost, presmetano spored sredniot kurs na Narodna banka na Republika Makedonija. Dogovorite za vrabotuvawe moàt da vaàt do 1 godina. Se priloùvaat fotokopii od potrebnite dokumenti, a originalnata dokumentacija se dostavuva na uvid do MTSP. Rokot za izdavawe licenca e 30 dena.
Licencata vaì 2 godini, so mo`nost da se obnovi i da se prodolì. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za trud, Oddelenie za pazarot na trudot Mirjanka Aleksevska Tel: 02/3106-248 e-mail: maleksevska@mtsp.gov.mk Emil Krstanovski, tel: 02/3106-252 e-mail: ekrstanovski@mtsp.gov.mk
192
10. Objava na prose~nata mese~na neto-plata po rabotnik i objava na prose~nata mese~na neto-plata po rabotnik {to treba da ja isplatuva rabotodavecot vo soglasnost so Zakonot za isplata na platite vo Republika Makedonija
Vrz osnova na ~l. 5 od Zakonot za isplata na platite vo Republika Makedonija, vedna{ po dobienite podatoci od Dràvniot zavod za statistika (DZS), MTSP ja objavuva prose~nata mese~na neto-plata po rabotnik vo poslednata nedela od mesecot. Prose~nata mese~na neto-plata ne moè da bide poniska od 65% od prose~nata mese~na neto-plata po rabotnik na od delot na koj mu pripa|a rabotodavecot, registriran vo soglasnost so Nacionalnata klasifikacija na dejnostite, objavena vo tekovniot mesec. So Zakonot za isplata na platite vo Republika Makedonija e utvrdeno ograni~uvawe na dinamikata na platite, odnosno zamrznuvawe na platite vo javniot sektor i ograni~uvawe na platite za rabotodavcite so stepen na privatizacija pod 51%, dodeka platite na pravnite subjekti kaj koi pove} e od 51% od sredstvata se vo privatna sopstvenost se isplatuvaat vo ramkite na nivnite materijalni mo`nosti i ostvarenata produktivnost na trudot, a vo soglasnost so zakonot i so kolektivniot dogovor. Obrabotenite podatoci se objavuvaat vo Slu`ben vesnik na RM i na vebsajtovite na MTSP (www.mtsp.gov.mk/Plati) i na DZS (www.stat.gov.mk). Ovie informacii moè da gi dobiete i telefonski, bez dostavuvawe na pismeno barawe. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za trud Oddelenie za plati Stojna Vlaho Tel: 02/3106-247 e-mail: svlaho@mtsp.gov.mk
11. Objava na tro{ocite za ìvot

Vo soglasnost so ~len 10 od Zakonot za isplata na platite vo Republika Makedonija (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 70/94, 62/95, 33/97, 50/2001, 26/2002, 46/2002, 37/2005), a vrz osnova na podatocite za mese~niot porast na tro{ocite za ìvot od Dràvniot zavod za statistika, Ministerstvoto za trud i socijalna politika ja objavuva stapkata za pravoto na porast na platite za rabotodavcite.
193
Ovie podatoci se objavuvaat vo Slu`ben vesnik na Republika Makedonija i na veb-sajtot na MTSP. Isto taka, ovie informacii moè da gi pobarate od MTSP, so ednostavno javuvawe na telefon. Ne e potrebno da dostavite pismeno barawe. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za trud Oddelenie za plati Stojna Vlaho Tel: 02/3106-247 e-mail: svlaho@mtsp.gov.mk
II
DEL
12. Deta{man na rabotnici vo stranstvo vrz osnova na sklu~eni dogovori

Pod poimot deta{man se podrazbira organizirano ispra} awe rabotnici vo druga dràva so koja Republika Makedonija ima sklu~eno spogodba za izveduvawe proektni dogovori. Stanuva zbor za sezonski rabotnici vo oblasta na grade`ni{tvoto, montaàta i izolacijata. Republika Makedonija ima potpi{ano vakva spogodba so SR Germanija i so Republika Slovenija.
Na~in na sproveduvawe deta{man na rabotnici

Ministerstvoto za trud i socijalna politika, po dobivaweto izvestuvawe za kontingentot od strana na ministerstvo za trud od druga dràva, raspi{uva javen povik pri kraj na avgust ili vo po~etokot na septemvri, vo koj se utvrdeni uslovite {to treba da gi ispolnuvaat makedonskite firmi. Za u~estvo na javniot povik, potrebno e da se dostavat slednive dokumenti: 1. barawe koe treba da sodrì: pretstavuvawe na baratelot (ime, adresa, sedi{te, ovlasteno lice, telefon, faks, elektronska po{ta); vkupen broj vraboteni na neopredeleno i/ili na opredeleno vreme, pri {to dru{tvata koi podnesuvaat barawe za upatuvawe rabotnici na montaèrski i na izolatorski proektni dogovori treba da imaat najmalku 5 vraboteni, a ako podnesuvaat barawe za rabotnici za grade`ni proektni dogovori treba da imaat najmalku 10 vraboteni, i struktura na vrabotenite;
194
2. dokument za registrirana dejnost od Centralniot registar na RM; 3. potvrda od Centralniot registar na Republika Makedonija deka ne e povedena postapka za likvidacija, i 4. obrazec M1/M2 za vrabotenite rabotnici od Agencijata za vrabotuvawe; 5. dokument za bonitet izdaden od Centralniot registar; 6. potvrda od Upravata za javni prihodi za plateni danoci, pridonesi i drugi javni dava~ki; 7. potvrda od nadle`niot sud deka ne e otvorena postapka za ste~aj; 8. potvrda deka so pravosilna presuda ne mu e izre~ena merka na bezbednost zabrana za vr{ewe na dejnosta. Navedenite dokumenti ne smeat da bidat postari od 6 meseci od denot na izdavaweto, a se dostavuvaat vo original ili kako kopija, zaverena na notar. Vo slu~aj na dostavuvawe zaverena kopija, baratelot e dolèn da dostavi notarski zaverena izjava za verodostojnost na dokumentite. Raspredelbata se vr{i vo rok od 15 dena po istekot na javniot povik. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za trud Oddelenie za plati Stojna Vlaho Tel: 02/3106-247 e-mail: svlaho@mtsp.gov.mk
13. Inspekciski nadzor od oblasta na rabotnite odnosi i za{titata pri rabota (redoven i kontrolen)
Dràvniot inspektorat za trud (DIT) vr{i inspekciski nadzor od oblasta na rabotnite odnosi i za{titata pri rabota. Nadzorot moè da bide redoven i kontrolen. Redovniot nadzor se vr{i po slu`bena dol`nost, a kontrolniot nadzor proizleguva kako potreba, vo zavisnost od konstatiranite naodi od izvr{eniot redoven nadzor. Vremenskiot period za izvr{uvawe na kontrolniot nadzor zavisi od potrebnata intervencija {to trebalo da ja izvr{i institucijata. Pokraj redovnite i kontrolnite inspekcii, DIT postapuva i po pretstavki na stranki od oblasta na rabotnite odnosi i za{titata pri rabota. Strankite moàt da bidat gra|ani, rabotodavci, sindikat i sl. Pretstavkite {to se podnesuvaat moàt da bidat vo forma na usni ili pismeni barawa.
195
DIT postapuva vedna{ po dobivaweto pretstavka. DIT vr{i uvid, ja utvrduva fakti~kata sostojba i, spored naodite od izvr{eniot uvid, moè da podnese barawe za poveduvawe prekr{o~na postapka (do nadle`niot sud) ili da podnese krivi~na prijava (do javniot obvinitel) od oblasta na rabotnite odnosi i za{titata pri rabota. Povtorno vo zavisnost od naodite pri izvr{eniot uvid, DIT moè da donese re{enie za zabrana za rabota na rabotna prostorija, na del od rabotna prostorija i zabrana za koristewe orudija za rabota, koja vaì do momentot na otstranuvawe na utvrdenite nepravilnosti i nedostatoci. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Dràven inspektorat za trud Agim [a} iri Tel: 02/3116-110 e-mail: agimi@mt.net.mk
II
DEL
Socijalna za{tita
14. Registracija na zdruènijata na gra|anite vo Registarot od oblasta na socijalnata za{tita pri MTSP
Zakonot za socijalna za{tita ovozmoùva zdruènijata na gra|anite da gi vr{at slednive raboti od oblasta na socijalnata za{tita:
doma{na nega i pomo{ na poedinec i na semejstvo; dnevno i privremeno prifa} awe i zgriùvawe na korisnicite na
socijalnata za{tita vo dnevni centri; socijalen rizik;
edukacija, sovetuvawe i stru~na podgotovka za licata izloèni na

sovetuvawe i obuka na volonteri; socijalni uslugi na lica, semejstva i na grupi gra|ani izloèni na
socijalen rizik;
istraùvawe na socijalnite pojavi; socijalna prevencija; razvoj i unapreduvawe na socijalnata za{tita, i volonterska rabota.
Vo soglasnost so Zakonot, vo Registarot moàt da se vpi{at zdruènijata koi se registrirani za ostvaruvawe celi i zada~i od oblasta na socijalnata za{tita, opi{ani pogore.
196
Zdruènieto na gra|anite ne e obvrzano da se vpi{e vo Registarot, tuku toa se pravi isklu~ivo po negovo barawe i po ispolnuvaweto na uslovite propi{ani so Zakonot za socijalnata za{tita. Predvideno e vpi{uvaweto vo Registarot da se vr{i so podnesuvawe na slednava dokumentacija i so ispolnuvawe na slednive uslovi:
barawe (nema poseben formular); re{enie za upis vo registarot na nadle`niot sud; Statut na zdruènieto; programa za rabota; najmalku tri realizirani proekti od oblasta na socijalnata
za{tita;
najmalku tri godini period na rabota na zdruènieto, smetano od
denot na negovoto osnovawe; kadrovskiot potencijal;
dokaz za ispolnuvawe na prostornite uslovi za rabota i za izve{taj so mislewe za ekonomskiot i finansiskiot bonitet, i uverenie od Upravata za javni prihodi za plateni danoci i drugi
javni dava~ki.
Vpi{uvaweto vo Registarot se vr{i po donesuvaweto na re{enieto od ministerot, vo rok od 30 dena. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za javni i privatni ustanovi za socijalna za{tita Du{an Tom{i} Tel: 02/3106-660 e-mail: dtomsik@mtsp.gov.mk
15. Upatuvawe i koordinirawe na sevkupniot proces za za{tita na `rtvite na trgovijata so lu|e - dràvjani na Republika Makedonija
Koordinacijata na procesot za za{tita na `rtvite na trgovijata so lu|e se vr{i preku Kancelarijata na Nacionalniot mehanizam za upatuvawe na `rtvite na trgovijata so lu|e (NMU). Vo mehanizmot na upatuvawe se vklu~eni 58 socijalni rabotnici od 27 centri za socijalna rabota. Odgovornite lica vo Kancelarijata i nominiranite socijalni rabotnici se dostapni i mobilni 24 ~asa. Site nazna~eni lica reagiraat vedna{ po prijaven slu~aj.
197
[tom } e se posomnevate deka odredeno lice moè da bide `rtva na trgovijata so lu|e, vedna{ prijavete vo nekoja od slednive institucii: Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, Centarot za socijalna rabota, nevladinata organizacija Otvorena porta ili vo Kancelarijata za upatuvawe na ovie `rtvi. Prijavuvaweto moè da bide i anonimno i po pismen pat, so podnesuvawe prijava do edna od navedenive institucii. Vo ramkite na zakonskata regulativa, nadle`nite socijalni rabotnici i inspektorite vo Ministerstvoto za vnatre{ni raboti go prijavuvaat slu~ajot kaj odgovornite lica vo Ministerstvoto za trud i socijalna politika. Nominiranite socijalni rabotnici vr{at inicijalno intervju i pravat procenka na potrebite na `rtvite na trgovijata so lu|e i vedna{ ja informiraat Kancelarijata na NMU. Vrz osnova na dobrovolna soglasnost na potencijalnite ili identifikuvanite `rtvi na trgovijata so lu|e, preku NMU se vr{i upatuvawe vo zasolni{teto na NVO Otvorena porta, so koja MTSP ima potpi{ano Memorandum za sorabotka. Vo prifatili{teto dobivaat psihosocijalna pomo{, medicinska pomo{ i se zapo~nuva procesot na resocijalizacija. Identifikacijata na `rtvite na trgovijata so lu|e se vr{i spored li~nata dokumentacija (paso{ ili li~na karta), dokolku poseduvaat. Dokolku liceto ne saka da bide smesteno vo prifatili{te, nominiranite socijalni rabotnici izgotvuvaat programa za resocijalizacija i davaat psihosocijalna poddr{ka na `rtvite i na nivnite semejstva. Za site postapki, Kancelarijata na NMU go informira Oddelenieto za borba protiv trgovijata so lu|e pri Ministerstvoto za vnatre{ni raboti. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za ednakvi mo`nosti Oddelenie za prevencija i za{tita od sekakov vid diskriminacija Elena Grozdanova Tel: 02/3106-469 e-mail: egrozdanova@mtsp.gov.mk Kancelarija na NMU - Svetlana Cvetkovska 070/498-113 NVO Otvorena porta Besplatna telefonska linija: 0800-11111 SOS telefon 02/2777-070
II
DEL
198
16. Koordinirawe pri nazna~uvawe vremen staratel na decata - `rtvi na trgovijata so lu|e
[tom } e se posomnevate deka odredeno dete moè da bide `rtva na trgovijata so lu|e, vedna{ prijavete vo nekoja od slednive institucii: Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, Centarot za socijalna rabota, nevladinata organizacija Otvorena porta ili vo Kancelarijata za upatuvawe na ovie `rtvi. Prijavuvaweto moè da bide i anonimno i po pismen pat, so {to } e podnesete prijava do edna od navedenive institucii. Institucijata postapuva vedna{ po prijaven slu~aj. Dokolku se raboti za dete - `rtva na trgovijata so lu|e koe e dràvjanin na RM, postapkata za nazna~uvawe vremen staratel se izvr{uva vo direktna sorabotka me|u MTSP i Nacionalniot mehanizam za upatuvawe na `rtvite na trgovijata so lu|e (NMU) i nadle`nite centri za socijalna rabota. Dokolku deteto-`rtva e stranski dràvjanin, MVR slu`beno ja informira Kancelarijata na NMU za potrebata od postavuvawe staratel na detestranski dràvjanin. Kancelarijata na NMU, vo sorabotka so nadle`niot centar za socijalna rabota sproveduva postapka za nazna~uvawe vremen staratel na dete `rtva na trgovijata so lu|e i za dràvjanin na Republika Makedonija i za stranski dràvjanin. Postapkata moè da se sprovede i vo sorabotka so nevladinata organizacija, dokolku MTSP i taa organizacija imaat potpi{ano memorandum za sorabotka. MTSP-NMU vo sorabotka so nadle`niot centar za socijalna rabota gi podgotvuva potrebnata dokumentacija i oficijalnoto pismo-barawe i gi dostavuva do Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, so cel da se napravi procenka na fakti~kata sostojba na deteto, odnosno na semejstvoto vo dràvata od koja poteknuva. Procenkata na mo`nosta za vra} awe na deteto vo mati~nata dràva ja dostavuvaat nadle`nite institucii od mati~nata dràva na deteto do konzularnoto pretstavni{tvo ili do ambasadata na Republika Makedonija i Ministerstvoto za nadvore{ni raboti do MTSPNMU. Centarot za socijalna rabota, vo sorabotka so MVR, nazna~uva i lice za pridru`ba i obezbeduva bezbedno vra} awe na deteto vo mati~nata zemja. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za ednakvi mo`nosti Elena Grozdanova Tel: 02/3106-469 e-mail: egrozdanova@mtsp.gov.mk Kancelarija na NMU - Svetlana Cvetkovska 070/498-113
199
NVO Otvorena porta Besplatna telefonska linija: 0800-11111 SOS telefon 02/2777-070
17. Pravno zastapuvawe na identifikuvanite `rtvi na trgovijata so lu|e (pravna pomo{)

Vo Kancelarijata na Nacionalniot mehanizam za upatuvawe na `rtvite na trgovijata so lu|e, e angaìran i praven sovetnik advokat, koj gi informira `rtvite na trgovijata so lu|e za nivnite prava i za nivniot status, gi informira za soodvetnite sudski i administrativni postapki i sorabotuva so soodvetnite strukturi vo obezbeduvaweto pravna pomo{. Ovie pravni uslugi za identifikuvanite `rtvi na trgovijata so lu|e se besplatni. Isto taka, pravniot sovetnik gi zastapuva `rtvite na trgovijata so lu|e kako o{teteni strani vo sudskite procesi pokrenati protiv storitelite. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za ednakvi mo`nosti Elena Grozdanova Tel: 02/3106-469 e-mail: egrozdanova@mtsp.gov.mk Kancelarija na NMU - Svetlana Cvetkovska 070/498-113
II
DEL
18. Ostvaruvawe na pravoto na ednokratna pari~na pomo{ i pomo{ vo natura

Pravoto na ednokratna pari~na pomo{ ili pomo{ vo natura moè da go ostvarat licata ili ~lenovite na nivnite semejstva - dràvjani na Republika Makedonija, koi imaat postojano ìveali{te vo Republika Makedonija, i strancite koi imaat dozvola za postojan prestoj vo Republika Makedonija, a koi se na{le vo polo`ba na socijalen rizik poradi pretrpena nezgoda ili epidemija, po dolgo lekuvawe vo zdravstvena ustanova ili poradi druga socijalna kriza. Pravoto na ednokratna pari~na pomo{ moè da go ostvari i ~len na semejstvoto koj e lice so te{ki i najte{ki pre~ki vo intelektualniot razvoj ili lice so trajna telesna popre~enost, koe vo soglasnost so Zakonot za socijalnata za{tita bi moèlo da ostvari pravo na smestuvawe vo ustanova za socijalna za{tita.
200
Pravo na ednokratna pari~na pomo{ moè da ostvari i dràvjanin na Republika Makedonija koj nema postojano ìveali{te vo Republika Makedonija i strancite koi nemaat postojan prestoj vo Republika Makedonija, po isklu~ok (i toa vo nesre} ni slu~ai), poradi akutna bolest koja{to bara bolni~ko lekuvawe (spored ~l. 7 stav 2 i ~l. 34 stav 7 od Zakonot za socijalnata za{tita) i sl. Pod pomo{ vo natura se podrazbira obezbeduvawe obleka, ishrana i drugi sredstva neophodni za minimalna egzistencija na gra|aninot i na semejstvoto. Ednokratnata pari~na pomo{ se ostvaruva vo nekoj od centrite za socijalna rabota9, a vo itni i neodlo`ni slu~ai ednokratnata pari~na pomo{ moè da ja dodeli ministerot. Vo vakvi situacii, baraweto so celokupnata dokumentacija treba da bide podneseno do MTSP. Iznosot go opredeluva ministerot so akt i spored pravilnikot za opredeluvawe na visinata na pravoto na ednokratna pari~na pomo{. Ednokratna pari~na pomo{ za licata ili za semejstvata koi se na{le vo polo`ba na socijalen rizik se ostvaruva preku podnesuvawe na slednava dokumentacija:
barawe za ostvaruvawe na pravoto na ednokratna pari~na pomo{
ili pomo{ vo natura10 (dostapno vo CSR) od liceto izloèno na socijalen rizik; dokaz za li~niot identitet, dràvjanskiot status, mestoto na ìveewe, odnosno za postojaniot ili privremeniot prestoj (uverenie za dràvjanstvo, li~na karta, izvod od mati~nata kniga na rodenite, patna isprava ili li~na karta za stranec, odnosno dozvola za postojan ili privremen prestoj); potvrda za materijalnata sostojba za site ~lenovi na semejstvoto; izvod od mati~nata kniga na rodenite za site ~lenovi na semejstvoto; medicinska dokumentacija, i druga dokumentacija, vo zavisnost od specifi~nosta na slu~ajot, i so koja se dokaùva osnovanosta na baraweto.
Baraweto moè da se podnese neposredno, na {alterot vo CSR spored mestoto na ìveali{teto na podnositelot na baraweto, ili po po{ta. Baraweto moè da go podnese lice ili ~len na semejstvoto, roditel ili staratel i zakonski zastapnik. Za ostvaruvawe na ova pravo, moè da se pokrene i postapka po slu`bena dol`nost od CSR.
9 Spisokot na centrite e vo Prilog br. 5. 10 Obrazecot e vo Prilog br. 16.
201
Za postapuvawe i za koordinacija na rabotata po podnesenoto barawe se opredeluva stru~en rabotnik od centarot koj e koordinator, odnosno koj } e bide odgovoren za toj predmet. Pokraj koordinatorot, po potreba i vo zavisnost od specifi~nostite na slu~ajot, vo stru~nata rabota so korisnikot moè da se vklu~i i drug stru~en rabotnik. Po priemot na baraweto, vo zavisnost od specifi~nostite na slu~ajot, centarot za socijalna rabota gi prezema dolunavedenite dejstvija koi imaat cel da se utvrdi fakti~kata sostojba na liceto i na semejstvoto i da se utvrdi opravdanosta na podnesenoto barawe: go evidentira podnositelot na baraweto vo Registarot na korisnicite na socijalnata za{tita (dokolku prethodno ne e evidentiran) i vodi evidencija i sobira druga dokumentacija za podnositelot na baraweto i za ~lenovite na negovoto semejstvo, vo soglasnost so propisite za evidencija na korisnicite na socijalnata za{tita; vr{i neposreden uvid kaj liceto, odnosno semejstvoto, za {to sostavuva zapisnik za izvr{en neposreden uvid, na poseben obrazec propi{an od Ministerstvoto za trud i socijalna politika; izgotvuva naod i mislewe za polo`bata na socijalen rizik vo koja se nao|a liceto, odnosno negovoto semejstvoto; donesuva zaklu~ok od stru~en tim (vo rabotata na stru~niot tim u~estvuva direktorot, odnosno rakovoditelot na oddelenieto ili na slu`bata i stru~en rabotnik-diplomiran pravnik) vo pogled na opravdanosta na baraweto i predloèniot vid, visinata na pravoto i vo pogled na namenata za koja{to toa se dodeluva, i dava predlog do direktorot na centarot za socijalni raboti; zaklu~okot se evidentira vo Knigata za evidencija na rabotata na stru~niot tim na centarot za socijalna rabota; vr{i intervju so sosedite, so pretstavnik na lokalnata zaednica i sorabotuva so drugi pravni i fizi~ki lica, i primenuva i drugi metodi i tehniki na stru~na socijalna rabota. Za stru~nata rabota so korisnikot se izgotvuva potrebnata dokumentacija na propi{anite obrasci za evidencija na korisnicite na socijalnata za{tita, propi{ani od Ministerstvoto za trud i socijalna politika. Pri utvrduvaweto na visinata na pomo{ta, centarot treba da gi zeme predvid slednive kriteriumi:
II
DEL
202
vidot na socijalniot rizik na koj e izloèno liceto, odnosno semejstvoto; materijalnite mo`nosti na semejstvoto na podnositelot na baraweto za spre~uvawe, otstranuvawe ili za ublaùvawe na socijalniot rizik na koj se izloèni toj i ~lenovite na negovoto semejstvo, koi e dolèn da gi izdrùva; potrebata od itno re{avawe na baraweto i dodeluvawe na pomo{ta i opredeluvawe na vidot na pomo{ta; dali prethodno i kolku pati vo tekot na godinata mu e dodelena ednokratna pari~na pomo{ ili pomo{ vo natura na podnositelot ili na negovoto semejstvo i za koi nameni; dali eventualno dodelenata pomo{ } e ja zadovoli potrebata na liceto ili na semejstvoto koe se na{lo vo polo`ba od socijalen rizik; vo itni i neodlo`ni slu~ai da se obezbedi i pomo{ koja } e mu ovozmoì na liceto ili na semejstvoto vremeno da se re{i potrebata na liceto i na semejstvoto (zdravstveni tro{oci; bolni~ki tro{oci; ishrana; no} evawe; patni tro{oci; obleka i obuvki, koga stanuva zbor za lica koi se na ulica, bezdomnici ili za lica koi slu~ajno se na{le na podra~jeto na centarot za socijalna rabota), i mo`nosta podnositelot na baraweto da ja re{i sostojbata na izloènost na socijalen rizik po druga osnova. Koga stanuva zbor za slu~ai za ~ie re{avawe e nadleèn drug centar za socijalna rabota, centarot prethodno zadolìtelno se konsultira vo vrska so sostojbata na liceto i na ~lenovite na negovoto semejstvo so mesno nadle`niot centar za socijalna rabota. Isto taka, za dadenata pomo{ na liceto pismeno se izvestuva i mesno nadle`niot centar za socijalna rabota. Vrz osnova na zaklu~okot na stru~niot tim na centarot za socijalna rabota, po podnesenoto barawe za dodeluvawe na ova pravo, vo koe zadolìtelno e daden predlog za opravdanosta, visinata i za vidot i namenata na pomo{ta, direktorot na centarot za socijalna rabota donesuva soodvetno re{enie, vo rok od najmnogu 30 dena od denot na podnesuvaweto na baraweto za dodeluvawe na pravoto, dokolku baraweto e osnovano, ili za odbivawe, dokolku baraweto e neosnovano, na obrazec za re{enie propi{an od Ministerstvoto za trud i socijalna politika. Dokolku baraweto e nekompletirano, direktorot donesuva zaklu~ok za otfrlawe na podnesokot poradi formalni nedostatoci. Zaklu~okot se donesuva po prethodno soop{tuvawe po telefon, usno ili preku dostaveno
203
pismeno izvestuvawe od centarot do podnositelot na baraweto za potrebata od dokompletirawe na baraweto so odredeni dokumenti i sli~no. Baratelot treba da gi podnese potrebnite dokumenti za dokompletirawe na baraweto vo odreden rok od CSR. Rokot go opredeluva CSR, vo zavisnost od vidot na dokumentot {to go bara. Dokolku podnositelot ne go stori toa vo opredeleniot rok, baraweto se smeta za nekompletno za utvrduvawe na fakti~kata sostojba i poradi toa se donesuva re{enie za odbivawe na baraweto. Na licata ili na semejstvata {to se na{le vo polo`ba na socijalen rizik moè da im se dodeli ednokratnata pari~na pomo{ vo visina utvrdena vo odnos na prose~nata mese~na neto-plata po rabotnik vo Republika Makedonija ostvarena vo prethodnata godina, i toa:
do iznos na dve prose~ni mese~ni neto-plati po rabotnik vo
II
DEL
Republika Makedonija za zadovoluvawe na potrebite na lice ili na semejstvo koe se na{lo vo polo`ba na socijalen rizik, koja{to moè da ostavi trajni posledici, poradi pretrpena prirodna nepogoda (zemjotres, poplava, poàr), epidemija, smrt, na semejstva ~ij ~len e korisnik na zemjodelsko zemji{te na plodouìvawe, vo soglasnost so Odlukata za davawe zemjodelsko zemji{te, vo sopstvenost na dràvata, na plodouìvawe na odredeni kategorii socijalno neobezbedeni lica (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 51/03), na lice koe ima potreba od operativen zafat ili od podolgo lekuvawe vo zdravstvena ustanova vo stranstvo, na dete ili na mladinec bez roditeli i roditelska grià po prestanokot na negovoto zgriùvawe vo ustanova, zaradi negovo adaptirawe vo socijalnata sredina i na stanbeno neobezbedeno lice - korisnik na postojana pari~na pomo{, kako pomo{ vo obezbeduvawe na nu`no smestuvawe; do iznos na edna prose~na mese~na neto-plata po rabotnik vo Republika Makedonija za potrebite na ~len na semejstvo koj e lice so te{ki i najte{ki pre~ki vo intelektualniot razvoj ili e lice so trajna telesna popre~enost, koe vo soglasnost so Zakonot za socijalnata za{tita bi moèlo da ostvari pravo na smestuvawe vo ustanova za socijalna za{tita; do 80% od edna prose~na mese~na neto-plata, za zadovoluvawe na potrebite na lice ili na semejstvo koe se na{lo vo polo`ba na socijalen rizik poradi podolgo lekuvawe vo zdravstvena ustanova; do 30% od edna prose~na mese~na neto-plata za zadovoluvawe na potrebite na lice ili na semejstvo koe se na{lo vo polo`ba na socijalen rizik ili vo druga socijalna kriza koja ne ostava trajni posledici.
204
Na~inot na isplata na ednokratnata pari~na pomo{ zadolìtelno se vnesuva vo dispozitivot (izre~uvaweto) na re{enieto, a posebno se obrazloùva itnosta i neodlo`nosta na isplatata vo gotovo preku blagajnata na centarot, vo obrazloènieto na re{enieto so koe se opredeluva pomo{ta. Po isklu~ok, vo onie slu~ai koga nositelot na pravoto ne e sposoben pravilno da odlu~uva za toa kako } e ja koristi i kako } e raspolaga so pari~nata pomo{, poradi negova zavisnost od alkohol, droga ili od druga psihotropna supstanca, ili poradi negovata zdravstvena sostojba (psihi~ka bolest i sli~no), centarot moè da re{i namesto ednokratna pari~na pomo{ da dodeli pomo{ vo vid na natura. Donesenoto re{enie se izvr{uva po slu`bena dol`nost. Re{enieto se dostavuva do podnositelot na baraweto (so neposredno predavawe ili prepora~ano po po{ta), smetkovodstvoto, blagajnata i do arhivata zaradi zapoznavawe i izvr{uvawe na re{enieto. Isplatata na ednokratnata pari~na pomo{, odnosno dodeluvaweto pomo{ vo natura, se vr{i samo vrz osnova na prethodno doneseno re{enie od direktorot na centarot za socijalna rabota. Isplatata na ednokratnata pari~na pomo{ se vr{i so nalog za isplata preku po{ta. Po isklu~ok, vo itni i neodlo`ni slu~ai, taa moè da se isplati i vo gotovo, preku blagajnata na centarot za socijalna rabota. Centarot za socijalna rabota dostavuva pismeno barawe do Ministerstvoto za trud i socijalna politika za obezbeduvawe sredstva za isplata na ova pravo do petti vo mesecot za tekovniot mesec. Centarot za socijalna rabota podnesuva izve{taj za potro{enite sredstva nameneti za isplata na ednokratna pari~na pomo{ i za pomo{ vo natura do Ministerstvoto za trud i socijalna politika do petti vo tekovniot mesec za prethodniot mesec. Dokolku vo utvrdeniot rok centarot ne go podnese izve{tajot za potro{enite sredstva, na toj centar za socijalna rabota nema da mu se obezbedat baranite sredstva nameneti za isplata na ednokratna pari~na pomo{ i pomo{ vo natura za tekovniot mesec. Rok za ostvaruvawe na pravoto: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za ostvaruvawe na pravata na socijalna za{tita Sla|ana Ikonomova Tel: 02/3106-658 e-mail: sikonomova@mtsp.gov.mk
205
19. Ostvaruvawe na pravoto na socijalna pari~na pomo{
Pravo na socijalna pari~na pomo{ imaat licata koi se sposobni za rabota i socijalno se neobezbedeni, a koi spored drugi propisi ne moàt da gi obezbedat sredstvata {to im se potrebni za egzistencija. Pobliskite uslovi, visinata, kriteriumite i na~inot na ostvaruvawe na pravoto na socijalna pari~na pomo{ se uredeni so Zakonot za socijalnata za{tita (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 40/07). Za ostvaruvawe na pravoto na socijalna pari~na pomo{, treba da ja podnesete slednava dokumentacija do centarot za socijalna rabota (CSR11) na teritorijata na op{tinata kade {to imate ìveali{te: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. barawe (dostapno vo CSR; vidi Prilog br. 16); dokaz za dràvjanskiot status ili za postojan prestoj (od MVR); dokaz za mestoto na ìveewe (li~na karta); izvod od mati~nata kniga na rodenite; izvod od mati~nata kniga na ven~anite; izvod od mati~nata kniga na umrenite; uverenie so koe se dokaùva dali liceto e dano~en obvrznik i za koj imot ili prihod (od Upravata za javni prihodi); 8. pismena izjava na nositelot na pravoto za toa deka toj i drugite ~lenovi na doma} instvoto ne se vraboteni (izjavata se dava vo CSR); 9. potvrda za ostvareni prihodi od plata i od nadomestoci na plata: presmetka na platata, pridonesite od plata i od nadomestocite od plata za prethodnite tri meseci (od pretprijatie, firma ili od organizacija); 10. potvrda za korisnik na penzija (od Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe na Makedonija); 11. potvrda za korisnik na stranska penzija i za visinata na penzijata (od banka, po{ta, {tedilnica); 12. potvrda za poseduvawe {teden vlog i za visinata na {tedniot vlog (od banka, po{ta, {tedilnica); 13. potvrda za ostvareni prihodi od dividendi i od kamati od za{tedi (od banka, po{ta, {tedilnica, firma); 14. potvrda za poseduvawe obvrznici po osnov na ostvareno devizno {tedewe; 15. potvrda za ostvareni prihodi od privremena rabota vo stranstvo (firma i sl.);
11 Vidi spisok na CSR vo Prilog br. 5.
II
DEL
206
16. sudsko re{enie ili presuda za dodelena alimentacija (od sud); 17. potvrda za ostvareni prihodi po druga osnova; 18. imoten (posedoven) list (od katastarska uprava) od mestoto na ìveewe i od mestoto na ra|awe za site ~lenovi na doma} instvoto; 19. dogovor za koristewe zemji{te pod zakup; 20. dogovor za koristewe zemjodelsko zemji{te na plodouìvawe; 21. potvrda za redoven u~enik/student; 22. potvrda za poseduvawe motorno vozilo; 23. pismena izjava (obrazec ISP-1) {to podnositelot ja dava pred nadle`noto lice vo CSR pri podnesuvawe na dokumentacijata; 24. dogovor za doìvotna izdr{ka (dokolku liceto ili ~len na doma} instvoto ima sklu~eno takov dogovor so treto lice); 25. dokaz (re{enie za zavr{ena ostavinska postapka) ili predlog do nadle`niot sud za poveduvawe ostavinska postapka - deka e povedena postapka za raspredelba na ostavinata na ostavitel, na koja baratelot ili ~len na doma} instvoto moè da se javi kako naslednik, vo soglasnost so zakonot; 26. re{enie za raspredelba na ostavinata na ostavitel, na koja baratelot ili ~len na doma} instvoto moè da se javi kako naslednik, a vo tekot na postapkata ne se prifatile za naslednici, i 27. dokaz za ostvareni prihodi od proda`ba na imot ili od zakup na imot (dogovor za kupoproda`ba ili dogovor za zakup). Centarot vi poso~uva koi od navedenite dokumenti se potrebni za ostvaruvawe na odredeno pravo, kako pravo na socijalna pomo{, a toa zavisi od tekovnata sostojba vo koja{to se nao|ate. Po utvrduvaweto na fakti~kata sostojba na podnositelot, centarot izdava re{enie za dobivawe socijalna pari~na pomo{. Visinata se opredeluva vo zavisnost od brojot na ~lenovite koi ìveat vo edno doma} instvo, no e vo rang od 1.700 (najnizok iznos) do 4.200 denari (najvisok iznos). Socijalnata pari~na pomo{ se dobiva sekoj mesec, a isplatata se vr{i na sledniov na~in:
100% od utvrdeniot iznos vo prvite dve godini, 70% od utvrdeniot iznos vo tretata, ~etvrtata i pettata godina, i 50% od utvrdeniot iznos po istekot na pettata godina.
Dokolku baratelot la`no ja prikaè fakti~kata sostojba, toj se odbiva so kazna da ne dobiva socijalna pari~na pomo{ vo period od 24 meseci i se zadolùva da gi vrati isplatenite sredstva za onoj period za koj fakti~kata
207
sostojba e prikaàna la`no. Ako strankata ne se spogodi so CSR za povrat na sredstvata, CSR podnesuva tu`ba do nadle`niot sud. Za redovno da dobivate socijalna pomo{, potrebno e da se prijavuvate od 1 do 15 sekoj mesec. Dokolku ne se prijavite vo opredeleniot rok, centarot } e izre~e zabrana za dodeluvawe na socijalnata pomo{ vo rok od 6 meseci. No, po istekot na ovie 6 meseci, strankata ima pravo da go obnovi baraweto, t.e. da ja povtori celata gorenavedena postapka. Rok za ostvaruvawe ili za odbivawe na pravoto: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za ostvaruvawe prava od socijalna za{tita Sla|ana Ikonomova Tel: 02/3106-658 e-mail: sikonomova@mtsp.gov.mk
II
DEL
20. Ostvaruvawe na pravoto na postojana pari~na pomo{

Pravo na postojana pari~na pomo{ imaat lica {to ne se sposobni za rabota i socijalno neobezbedeni lica koi ne moàt da obezbedat sredstva za svojata egzistencija vrz osnova na drugi propisi. Za lice {to ne e sposobno za rabota se smeta: lice so umereni, te{ki i najte{ki pre~ki vo intelektualniot razvoj i lice so drugi pre~ki vo razvojot koe poradi stepenot na popre~enosta ne moè da se stekne so obrazovanie, kako i lice koe po razvojniot period steknalo telesna popre~enost, poradi {to ne e sposobno za rabota; samohrana èna za vreme na bremenosta, eden mesec pred poroduvaweto, i samohran roditel dodeka deteto ne napolni tri godini; dete do navr{eni 15 godini ili do 26-tata godina, ako e na redovno {koluvawe, i èna i ma` postari od 65 godini. Za socijalno neobezbedeno lice se smeta liceto koe nema prihodi ili ~ii{to prihodi po site osnovi, kako prihod na celoto semejstvo, se pomali od postojanata pari~na pomo{ utvrdena so Zakonot za socijalnata za{tita.
208
Pravoto na postojana pari~na pomo{ se obezbeduva vo vid na osnovna pari~na pomo{ na nositelot na pravoto i vo vid na dodatok za drugite ~lenovi na semejstvoto koi ne se sposobni za rabota. Za da se ostvari pravoto, do nadle`niot centar za socijalna rabota (CSR12) treba da se dostavi dolunavedenava dokumentacija: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. barawe (nema poseben propi{an formular); dokaz za dràvjanskiot status ili za postojan prestoj; dokaz za mestoto na ìveewe (li~na karta); izvod od mati~nata kniga na rodenite; izvod od mati~nata kniga na ven~anite; izvod od mati~nata kniga na umrenite; uverenie so koe se dokaùva dali liceto e dano~en obvrznik i za koj imot ili prihod (od Upravata za javni prihodi); 8. pismena izjava na nositelot na pravoto za toa deka toj i drugite ~lenovi na doma} instvoto ne se vraboteni (izjavata se dava vo CSR); 9. potvrda za ostvareni prihodi od plata i od nadomestoci na plata: presmetka na platata, pridonesite od plata i od nadomestocite od plata za prethodnite tri meseci (od pretprijatie, firma ili od organizacija); 10. potvrda za korisnik na penzija (od Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe na Makedonija); 11. potvrda za korisnik na stranska penzija i za visinata na penzijata (od banka, po{ta, {tedilnica); 12. potvrda za poseduvawe i za visinata na {tedniot vlog (od banka, po{ta, {tedilnica); 13. potvrda za ostvareni prihodi od dividendi i od kamati od za{tedi (od banka, po{ta, {tedilnica, firma); 14. potvrda za poseduvawe obvrznici po osnova na ostvareno devizno {tedewe; 15. potvrda za ostvareni prihodi od privremena rabota vo stranstvo (firma i sl.); 16. sudsko re{enie ili presuda za dodelena alimentacija (od sud); 17. potvrda za ostvareni prihodi po druga osnova; 18. imoten (posedoven) list (od katastarska uprava) od mestoto na ìveewe i od mestoto na ra|awe za site ~lenovi na doma} instvoto; 19. dogovor za koristewe zemji{te pod zakup; 20. dogovor za koristewe zemjodelsko zemji{te na plodouìvawe; 21. potvrda za redoven u~enik/student;
209
22. potvrda za poseduvawe motorno vozilo; 23. pismena izjava (obrazec ISP-1), {to se dava vo CSR pri podnesuvawe na baraweto; 24. dogovor za doìvotna izdr{ka (dokolku liceto ili ~len na doma} instvoto ima sklu~eno takov dogovor so treto lice); 25. dokaz (re{enie za zavr{ena ostavinska postapka) ili predlog do nadle`niot sud za poveduvawe ostavinska postapka - deka e povedena postapka za raspredelba na ostavinata na ostavitel, na koja baratelot ili ~len na doma} instvoto moè da se javi kako naslednik, vo soglasnost so zakonot; 26. re{enie za raspredelba na ostavinata na ostavitel, na koja baratelot ili ~len na doma} instvoto moè da se javi kako naslednik, a vo tekot na postapkata ne se prifatile za naslednici, i 27. dokaz za ostvareni prihodi od proda`ba na imot ili od zakup na imot (dogovor za kupoproda`ba ili dogovor za zakup). Centarot za socijalna rabota vi poso~uva koi od dokumentite se potrebni za ostvaruvawe na odredeno pravo kako pravo na socijalna pomo{, vo zavisnost od statusot na baratelot. Rok za ostvaruvawe na socijalnata pomo{: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za ostvaruvawe na pravata od socijalna za{tita Sla|ana Ikonomova Tel: 02/3106-658 e-mail: sikonomova@mtsp.gov.mk
II
DEL
Pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice go ostvaruvaat lica koi ne se vo mo`nost samostojno da gi izvr{uvaat svoite osnovni ìvotni potrebi. Za da se ostvari ova pravo, prvo treba da zemete propi{an formular od nadle`niot CSR13 - predlog za medicinsko ve{ta~ewe. Predlogot za medicinsko ve{ta~ewe go nosite kaj va{iot op{t lekar, koj go popolnuva predlogot, a potoa, povtorno vo nadle`niot CSR spored va{eto mesto na ìveali{te, odnosno prestojuvali{te, podnesuvate:
21. Ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice
210
barawe (se dobiva od CSR; vidi Prilog br. 16), uverenie za dràvjanstvo, potvrda za materijalnata sostojba na podnositelot i na ~lenovite so koi ìvee vo zaedni~ko semejstvo (dokumentot moè da se podigne vo Upravata za javni prihodi), predlog od op{tiot lekar, i potrebnata medicinska dokumentacija. Centarot go ispra} a predlogot do lekarska komisija, koja po slu`bena dol`nost go posetuva podnositelot doma, a potoa dava naod so koj utvrduva dali mu sleduva ova pravo. Lekarskata komisija ja ocenuva potrebata od pomo{ i nega od drugo lice i gi izgotvuva naodot, ocenkata i misleweto vo rok od 60 dena. Lekarskata komisija go dostavuva naodot do CSR. Vrz osnova na naodot na lekarskata komisija i podnesenite dokumenti, centarot donesuva re{enie i ja izvestuva strankata. Isplatata se vr{i od CSR. Re{enieto se donesuva od Centarot vo rok od 30 dena. Va`nosta na re{enieto zavisi od naodot na lekarskata komisija, t.e. postoi mo`nost naodot da bide traen, ili, pak, da ima potreba od kontrolen pregled na opredelen rok od lekarskata komisija, za povtorno da se utvrdi potrebata za pomo{ i nega od drugo lice. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za ostvaruvawe na pravata od socijalna za{tita Jasmina Jovanovska Tel: 02/3106-658 e-mail: jjovanovska@mtsp.gov.mk
22. Ostvaruvawe na pravoto na pari~na pomo{ na lice koe do 18-tata godina imalo status na dete bez roditeli
Pravo na pari~na pomo{ na liceto koe do 18-godi{na vozrast imalo status na dete bez roditeli i roditelska grià ima lice koe nema prihodi po nitu edna osnova, se dodeka ne napolni 26 godini. Visinata na pari~nata pomo{ na liceto koe do 18-godi{na vozrast imalo status na dete bez roditeli i roditelska grià iznesuva 25% od prose~nata mese~na neto-plata ostvarena vo Republika Makedonija vo tekot na prethodnata godina.
211
Ako liceto e na redovno {koluvawe, visinata na pari~nata pomo{ iznesuva 35% od prose~nata mese~na neto-plata ostvarena vo Republika Makedonija vo tekot na prethodnata godina. Za pravoto na pari~na pomo{ na lice koe do 18-godi{na vozrast imalo status na dete bez roditeli i roditelska grià odlu~uva centarot za socijalna rabota nadleèn spored mestoto na ìveewe ili na prestoj na korisnikot14. Za ostvaruvawe na ova pravo, baratelot treba da gi priloì slednive dokumenti: barawe (nema propi{an formular); uverenie za dràvjanstvo, odnosno dozvola za postojan prestoj vo Republika Makedonija (za deca koi nemaat dràvjanstvo); izvod od mati~nata kniga na rodenite i ven~anica, za podnositelot i za ~lenovite na negovoto semejstvo; dokaz za mestoto na ìveewe na liceto (fotokopija od li~na karta, paso{ ili od druga javna isprava); uverenie od Upravata za javni prihodi za imot i imotni prava, prihodi od vr{ewe stopanska i profesionalna dejnost i za prihodi po osnova na vr{ewe profesionalna dejnost, za liceto i za ~lenovite na negovoto semejstvo vo mestoto na ra|awe ili ìveewe; dokument za prihodite ostvareni po osnova na plata, penzija ili na drugo redovno primawe vo poslednite tri meseci; potvrda deka rabotosposobnoto lice e nevraboteno (izjava od Agencijata za vrabotuvawe deka liceto se nao|a vo evidencijata na nevraboteni lica), i potvrda za redovno {koluvawe, ako liceto e na redovno {koluvawe.
II
DEL
Za ostvaruvawe na ova pravo centarot za socijalna rabota nadleèn spored mestoto na ìveewe ili na prestoj na korisnikot donesuva re{enie vo rok od 30 dena od priemot na baraweto. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za socijalno-semejna i pravna za{tita na decata i na semejstvoto Elena Lazovska Tel: 02/3106-404 e-mail: elazovska@mtsp.gov.mk
212
23. Ostvaruvawe na pravoto na nadomestok za plata za skrateno rabotno vreme na roditel poradi nega na hendikepirano dete
Pravoto na nadomestok za plata za skrateno rabotno vreme poradi nega na dete so pote{ka telesna ili intelektualna popre~enost, utvrdeno so Zako not za rabotnite odnosi i so Zakonot za socijalnata za{tita, se ostvaruva vo centarot za socijalna rabota15 (CSR) spored mestoto na ìveewe, odnosno prestojuvawe na podnositelot na baraweto. Pravoto moè da go ostvari eden od roditelite, dokolku i dvajcata roditeli na deteto se vo raboten odnos, ili samohran roditel, dokolku e vo raboten odnos. Na~inot na ostvaruvawe na pravoto na nadomestok na plata za skrateno rabotno vreme so akt go opredeluva ministerot. Postapka 1. Potrebno e od CSR da zemete potvrda za dobivawe naod za kategorizacija od Zavodot za mentalno zdravje; 2. Zavodot za mentalno zdravje vr{i kategorizacija i donesuva naod za kategorizacija ({to slu`beno go dostavuva do CSR), i 3. Barate od CSR da vi izdade re{enie za kategorizacija na deteto. Po kompletiraweto na ovie dokumenti, do CSR ja dostavuvate celokupnata potrebna dokumentacija za ostvaruvawe na ova pravo: barawe od eden od roditelite (nema propi{an formular); izvod od mati~nata kniga na rodenite za deteto; dogovor za rabota kako dokaz deka roditelite rabotat na neopredeleno rabotno vreme; naod i mislewe za deteto od soodvetna socijalna ustanova (Zavodot za mentalno zdravje, Zavodot za rehabilitacija na deca i mladinci), spored koj deteto e so te{ka i najte{ka popre~enost vo psihofizi~kiot razvoj; re{enie od CSR za kategorizacija na deteto; soglasnost za skrateno rabotno vreme na rabotnikot od pretprijatieto kade {to raboti roditelot. Visinata na nadomestokot iznesuva 30% od prose~nata plata po rabotnik vo Republika Makedonija, ostvarena vo tekot na prethodnata godina.
213
Nadle`niot organ izdava re{enie za ova pravo vo rok od 60 dena. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za ostvaruvawe na pravata od socijalna za{tita Slobodanka Zdravkovska Tel: 02/3106-652 e-mail: szdravkovska@mtsp.gov.mk
II
DEL
24. Ostvaruvawe na pravoto na zdravstvena za{tita

Vo soglasnost so Zakonot za socijalnata za{tita, pravo na zdravstvena za{tita imaat:
korisnicite na postojana pari~na pomo{; licata smesteni vo zgriùva~ko semejstvo i vo ustanova za socijalna
za{tita;
korisnicite na pari~en nadomestok za pomo{ i za nega od drugo
lice, ako ne moàt da se osiguraat po druga osnova, i roditeli.
licata do 18-godi{na vozrast koi imale status na deca bez
[tom CSR } e definira deka, spored gorenavedenoto, imaat opredelen status vedna{ im se potvrduva deka imaat pravo na zdravstvena za{tita. Stru~niot rabotnik vo nadle`niot centar za socijalna rabota16 podnesuva barawe do MTSP za obezbeduvawe sini kartoni za navedenite kategorii na lica. Gra|anite moàt da gi koristat ovie kartoni vo site zdravstveni ustanovi vo zemjava. Gra|anite gi podignuvaat sinite zdravstveni kartoni vo CSR, sekoj mesec. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za ostvaruvawe na pravata od socijalna za{tita Jasmina Jovanovska Tel: 02/3106-658 e-mail: jjovanovska@mtsp.gov.mk
214
25. Postapuvawe po Konvencijata za pravata na deteto (KPD)

Odredbite na Konvencijata za pravata na deteto od 20 noemvri 1989 godina celosno se inkorporirani vo zakonodavstvoto na Republika Makedonija. Vo soglasnost so Konvencijata, decata do 18-godi{na vozrast imaat pravo na:
za{tita na najdobriot interes na deteto (~l. 3 od KPD); roditelsko vospituvawe vo soglasnost so razvojot na sposobnostite
na deteto (~l. 5 od KPD);
odgovornost na roditelite, odnosno roditelite roditelskoto pravo
go vr{at zaedni~ki i spogodbeno i toa im pripa|a podednakvo na dvata roditela (~l. 18 od KPD); oddeluvawe na decata od roditelite samo koga toa e od neposreden interes za decata. Roditelot so koj deteto ne ìvee ima pravo i dol`nost da odrùva li~ni odnosi so svoeto dete (~l. 9 od KPD); izdrùvawe od strana na roditelite (~l. 27 to~ka 4 od KPD); posebna za{tita i pomo{ od dràvata dokolku se deca bez roditeli i roditelska grià, deca so vospitno-socijalni problemi, vospitnonapu{teni deca, a ova vaì i za site maloletni deca koi poradi posebni okolnosti se na{le vo polo`ba od socijalna potreba (~l. 19, 20 i 39 od KPD), i da bidat posvoeni kako najdobar oblik na za{tita na decata bez roditeli i roditelska grià (~l. 21 od KPD).
Dokolku nekoi od gorenavedenite prava na decata se zagrozeni, gra|anite, institucijata, nevladinata organizacija ili centarot za socijalna rabota (po slu`bena dol`nost) moàt da prijavat vakov slu~aj, so cel da se prezemat merki za za{tita na decata. Prijavata se dostavuva do nadle`niot centar za socijalna rabota17 koj ponatamu postapuva po slu~ajot. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za socijalno-semejna i pravna za{tita na decata i na semejstvoto Elena Lazovska, Elka Todorova Tel: 02/3106-657 e-mail: elazovska@mtsp.gov.mk, etodorova@mtsp.gov.mk
215
26. Postapuvawe po Konvencijata za ostvaruvawe alimentacioni pobaruvawa vo stranstvo
Republika Makedonija ja ima usvoeno Konvencijata za alimentacioni pobaruvawa vo stranstvo i postapuva vo slu~ai koga kako dol`nik se javuva lice koe e gra|anin na Republika Makedonija. So odluka na Vladata na Republika Makedonija, Ministerstvoto za trud i socijalna politika e nadle`no da gi vr{i rabotite na posredni~ki organ vo smisla na Konvencijata za alimentacioni pobaruvawa vo stranstvo. Postapkata po Konvencijata se poveduva so podnesuvawe barawe (nema propi{an obrazec) za ostvaruvawe izdr{ka od strana na poveritelot, preku nadleèn organ do posredni~kiot organ na dràvata na ~ija{to teritorija se nao|a dol`nikot. Dràvite me|u sebe se izvestuvaat za potrebnite dokazi za utvrduvawe na alimentacionoto pobaruvawe, vo soglasnost so dràvnite zakoni kako i uslovite pod koi tie dokazi treba da bidat podneseni za da bidat prifateni i za drugite uslovi utvrdeni so zakon. Dokumentite {to treba da se podnesat do MTSP za zapo~nuvawe na postapkata se: i i polnomo{tvo za dejstvuvawe; barawe, vklu~uvaj}
fotografija na poveritelot, i fotografija na dol`nikot, dokolku e mo`no.
II
DEL
Nadle`niot organ koj go zastapuva poveritelot, po pat na zakonski ureden na~in i postapka, } e gi prezeme site potrebni merki za da se osigura dali se ispolneti site zakonski uslovi na posredni~kiot organ i kon nego } e gi priloì slednive informacii: 1. ime, prezime, adresa, datum na ra|awe, dràvjanstvo i zanimawe na poveritelot, a ako e potrebno i na zakonskiot zastapnik; 2. ime i prezime na dol`nikot i, ako poveritelot znae, negovata adresa vo poslednite pet godini, datum na ra|awe, dràvjanstvo i zanimawe, i 3. detalno izloèni osnovi vrz koi se bazira baraweto, predmetot na baraweto i sekoja druga relevantna informacija {to se odnesuva na prihodite, odnosno na semejnata sostojba na poveritelot i na dol`nikot. Po barawe na poveritelot, nadle`niot organ kon baraweto } e ja dostavi i sekoja odluka, privremena ili kone~na, kako i sekoj drug sudski akt {to e vo korist na alimentacionoto pobaruvawe na poveritelot, a dokolku e mo`no i zapisnik za postapkata vo koja e donesena taa odluka.
216
Odlukite ili sudskite akti moàt da gi zamenat ili da gi dopolnat dokumentite vo gorenavedenite paragrafi. Dokolku dol`nikot na alimentacionoto pobaruvawe e nadvor od Republika Makedonija, dokumentacijata se dostavuva do Ministerstvoto za pravda. Dokolku dol`nikot na alimentacionoto pobaruvawe e vo Republika Makedonija, dokumentacijata se dostavuva preku MTSP. Po priemot na baraweto, posredni~kiot organ (Ministerstvoto za trud i socijalna politika na Republika Makedonija) gi prezema site potrebni merki i aktivnosti za ostvaruvawe izdr{ka vo neposredna sorabotka so centrite za socijalna rabota. Pritoa, za site prezemeni aktivnosti i novi momenti vo vrska so baraweto, posredni~kiot organ go informira nadle`niot organ {to go zastapuva poveritelot. Dokolku posredni~kiot organ ne moè da postapuva po baraweto, toj go izvestuva nadle`niot organ koj go zastapuva poveritelot. Nadle`nite organi postapuvaat vedna{ po prijaven slu~aj. Otkako } e se re{i slu~ajot, alimentacionite pobaruvawa, t.e. uplatata na iznosot za izdrùvaweto se vr{i na nazna~enata adresa na doveritelot, na na~in {to e predviden so na{ite propisi za transfer na pari vo stranstvo (upatstvo za transferot moè da dobiete vo bankata koja vr{i devizno rabotewe). Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za socijalno-semejna i i na semejstvoto Elena Lazovska Tel: 02/3106-657 e-mail: elazovska@mtsp.gov.mk
pravna
za{tita
na
decata
217
27. Postapuvawe po Ha{kata konvencija za me|unarodno grabnuvawe na dete
Vo slu~aj na me|unarodno grabnuvawe na dete, negovoto semejstvo moè da dobie pomo{ od dràvata. Za taa cel, semejstvoto treba da dostavi molba-barawe preku centarot za socijalna rabota18 do Ministerstvoto za trud i socijalna politika, kako centralen izvr{en organ na Republika Makedonija. Molbata treba da sodrì podatoci za:
identitetot na podnositelot na molbata, deteto i liceto za koe{to
II
DEL
se tvrdi deka go odvelo ili go zadràlo deteto;
datum na ra|awe na deteto; fakti vrz osnova na koi se zasnova molbata za vra} awe na deteto, i informacii vo vrska so mestoto kade {to se nao|a deteto i
identitetot na liceto za koe se pretpostavuva deka e so deteto.
Kon molbata treba da se priloàt i slednive dokumenti:

zaverena kopija od odlukata ili od spogodbata vrz osnova na koja
Se postapuva vedna{ po prijaven slu~aj. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Odd. za socijalno-semejna i pravna za{tita na decata i na semejstvoto Elena Lazovska, e-mail: elazovska@mtsp.gov.mk Elka Todorova, e-mail: etodorova@mtsp.gov.mk Tel: 02/3106-657
go imate pravoto na deteto (sudska presuda {to ja izdava sudot ili centarot za socijalna rabota); uverenie ili garantno pismo {to go izdal centralniot izvr{en organ (Ministerstvo) ili drug nadleèn organ vo dràvava (centarot za socijalna rabota) za mestoto na postojaniot prestoj na deteto ili na oficijalnoto lice, vo vrska so relevantnoto pravo na taa dràva, i koj i da e drug relevanten dokument - izvod od mati~nata kniga na rodenite, izvod od mati~nata kniga na ven~anite, fotografii od deteto i od liceto koe go zelo deteto, uverenie za dràvjanstvo, adresa i telefonski broevi kade {to se pretpostavuva deka se nao|a deteto i dr.
218
28. Ostvaruvawe na pravoto na domuvawe

Pravo na domuvawe se obezbeduva za socijalno zagrozeni lica koi se stanbeno neobezbedeni. Za socijalno zagrozeni lica se smetaat:
korisnicite na postojana pari~na pomo{, i licata bez roditeli ili roditelska grià do 18-godi{na vozrast,
odnosno i po prestanuvaweto na staratelstvoto, a najmnogu do 26godi{na vozrast.
Kriteriumite i na~inot za ostvaruvawe na pravoto na domuvawe na licata koi se korisnici na postojana pari~na pomo{, so akt gi opredeluva sovetot na op{tinata, Sovetot na Grad Skopje i sovetite na op{tinite na Grad Skopje. Pravoto na domuvawe na lice koe do 18-godi{na vozrast imalo status na dete bez roditeli i roditelska grià, koe e socijalno zagrozeno i stanbeno neobezbedeno se ostvaruva preku nadle`niot centar za socijalna rabota19, spored mestoto na ìveewe ili na prestoj na korisnikot.
Potrebni dokumenti i na~in za ostvaruvawe na pravoto na domuvawe

Za ostvaruvawe na pravoto na domuvawe se podnesuvaat slednive dokumenti: barawe (nema propi{an formular); uverenie za dràvjanstvo, odnosno dozvola za postojan prestoj vo Republika Makedonija (dokolku baratelot nema dràvjanstvo) za stanbeno neobezbedenoto lice; dokaz za mestoto na ìveewe na stanbeno neobezbedenoto lice (fotokopija od li~na karta, paso{ ili od druga javna isprava); uverenie (od Upravata za javni prihodi) za poseduvawe, vo li~na sopstvenost, na nedvièn imot za liceto i za ~lenovite na negovoto semejstvo (roditel, bra~en drugar i negovo maloletno dete) vo mestoto na ra|awe i na ìveewe; izjava, zaverena kaj notar, deka liceto i ~lenovite na negovoto semejstvo (roditel, bra~en drugar i negovoto maloletno dete) ne poseduvaat vo li~na sopstvenost stan ili drug nedvièn imot, odnosno deka ne otu|il(e) vakov imot i deka na drug na~in ne moè da ja re{i/re{at stanbenata neobezbednost; dokument, za liceto i za ~lenovite na negovoto semejstvo, za prihodite ostvareni po osnova na plata, penzija ili drugo redovno primawe vo poslednite tri meseci;
219
potvrda deka liceto i rabotosposobnite ~lenovi na negovoto semejstvo ne se vraboteni (od Agencijata za vrabotuvawe); izvod od mati~nata kniga na rodenite i mati~nata kniga na ven~anite (za liceto i za ~lenovite na negovoto semejstvo); naod i mislewe za ocena na rabotnata sposobnost, odnosno za specifi~nite potrebi na licata so pre~ki vo intelektualniot ili vo telesniot razvoj (do 26-godi{na vozrast) od stru~en organ, i potvrda za redovno {koluvawe za liceto i za negoviot bra~en drugar dokolku e na redovno {koluvawe. Vrz osnova na podnesenata dokumentacija, Centarot za socijalna rabota ja utvrduva sostojbata na baratelot i odlu~uva za ostvaruvawe na pravoto na domuvawe na korisnikot, po osnova na podnesenoto barawe i dokumentacijata spored Pravilnikot za pobliskite kriteriumi i za na~inot za ostvaruvawe na pravoto, {to go donesuva ministerot za trud i socijalna politika. Rok za ostvaruvawe na pravoto: 60 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za socijalno-semejna i i na semejstvoto Elena Lazovska Tel: 02/3106-404 e-mail: elazovska@mtsp.gov.mk
II
DEL
pravna
za{tita
na
decata
29. Ostvaruvawe na pravoto na dnevno i privremeno zgriùvawe (smestuvawe vo dneven centar)

Pravoto na dnevno i privremeno zgriùvawe pretstavuva voninstitucionalen oblik na za{tita na licata koi se na{le vo polo`ba na socijalen rizik. Pravo na dnevno zgriùvawe vo dneven centar20 imaat:
starite i iznemo{teni lica; licata so umereni i te{ki pre~ki vo intelektualniot razvoj; telesno popre~enite lica; decata so telesna popre~enost;
20 Spisokot na dnevnite centri e daden vo Prilog br. 10.
220
decata na ulica - uli~nite deca; licata koi upotrebuvaat, odnosno
zloupotrebuvaat drogi i drugi psihotropni supstanci; licata koi zloupotrebuvaat alkohol; licata bezdomnici i licata `rtvi na semejnoto nasilstvo. Za da se ostvari ova pravo, treba da se podnesat slednive dokumenti vo nadle`niot centar za socijalna rabota (CSR)21:
barawe (nema formular); dokumenti za li~niot status na korisnikot (dokolku poseduva izvod
od mati~nata kniga na rodenite, mati~nata kniga na ven~anite i sli~no); po potreba, naod i ocena od stru~en organ ili drug dokument za zdravstveniot status na korisnikot, i izjava od roditelot, vo koja dava soglasnost deteto da bide zgrièno vo dneven centar. Osven po barawe na strankata, CSR po slu`bena dol`nost moè da odlu~i dali odredeno lice moè da se stekne so pravo na smestuvawe vo dneven centar i vo centar za dnevno i privremeno prifa} awe i zgriùvawe. Centarot za socijalna rabota izdava re{enie vo rok od 30 dena. Korisnicite prestojuvaat vo dneven centar odreden broj ~asovi vo tekot na denot. Vo centar za lica - `rtvi na semejnoto nasilstvo, korisnikot moè da prestojuva 6 meseci, a prestojot da se prodolì za u{te 6 meseci, dodeka vo centar za bezdomnici vremetraeweto na prestojot zavisi od potrebata na korisnikot. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Sofija Spasovska, tel: 02/3106-245 e-mail: sspasovska@mtsp.gov.mk
21 Spisokot na centrite za socijalna rabota e vo Prilog br. 5.
221
30. Smestuvawe vo zgriùva~ko semejstvo
Pravo na smestuvawe vo zgriùva~ko semejstvo ima: dete bez roditeli i roditelska grià se do negovo osposobuvawe za samostoen ìvot i za rabota, a najdocna do zavr{uvaweto na srednoto obrazovanie; dete so vospitno-socijalni problemi (zanemareno, maltretirano i socijalno neobezbedeno dete); dete so naru{eno op{testveno povedenie; lice so umereni, te{ki i najte{ki pre~ki vo intelektualniot razvoj; lice so telesna popre~enost, lice so trajna telesna popre~enost, i staro lice koe poradi li~nata, semejnata i stanbenata polo`ba ima potreba od zgriùvawe. Potrebnite dokumenti za ostvaruvawe na ova pravo treba da se podnesat do nadle`niot centar za socijalna rabota22, spored mestoto na ìveewe ili mestoto na prestoj. Toa se slednive dokumenti:
barawe (nema propi{an formular), i dokumenti za li~niot status na deteto i na zgriùva~koto
II
DEL
semejstvo (dràvjanstvo, izvod od mati~nata kniga na rodeni, izvod od mati~nata kniga na ven~anite, dokumenti za prihodite, za osuduvanost, za odzemena delovna sposobnost i sli~no).
Smestuvaweto vo zgriùva~ko semejstvo se vr{i so re{enie na centarot za socijalna rabota. Smestuvaweto na liceto vo zgriùva~ko semejstvo se vr{i vrz osnova na prethodno sklu~en dogovor me|u centarot za socijalna rabota i eden ~len od zgriùva~koto semejstvo. Vo edno zgriùva~ko semejstvo moàt da se smestat najmnogu pet lica. Izborot na zgriùva~koto semejstvo go vr{i centarot za socijalnata rabota, otkako } e utvrdi dali se ispolneti uslovite predvideni vo Zakonot za socijalnata za{tita, i dali zgriùva~koto semejstvo moè i e podobno za zgriùvawe na lice
Vakvo barawe moè da podnese i samiot centar po slu`bena dol`nost, toga{ koga } e se konstatira deka e neophoden vakov oblik na za{tita, zatoa {to korisnikot nema uslovi za grià vo svoeto semejstvo. Potrebata se utvrduva vrz osnova na procenka od strana na stru~en tim i vrz osnova na prezemeni dejstvija vo postapkata.
222
vo nivnoto semejstvo. Centarot za socijalna rabota sproveduva stru~na edukacija na licata koi sakaat da se zanimavaat so ovaa dejnost. Osven so Dogovor so Centarot za socijalna rabota, fizi~ko lice moè da zgriì lice vo svoeto semejstvo kako profesionalna dejnost, vrz osnova na re{enie na ministerot za trud i socijalna politika so koe e izdadena dozvola za samostojno vr{ewe raboti za socijalna za{tita kako profesionalna dejnost. Rok za ostvaruvawe na pravoto na smestuvawe: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Sofija Spasovska Tel: 02/3106-245 e-mail: sspasovska@mtsp.gov.mk
31. Smestuvawe vo ustanovi za socijalna za{tita

Vo ustanova za socijalna za{tita moàt da se smestat lica koi: nemaat soodvetni uslovi za ìvot vo svoeto semejstvo, i lica na koi,od drugi pri~ini, im e potrebno smestuvawe. Pravo na smestuvawe vo ustanovi za socijalna za{tita imaat: 1. Decata bez roditeli i roditelska grià do nivno osposobuvawe za samostoen ìvot i rabota, najdocna do zavr{uvawe na srednoto obrazovanie, dokolku ne postojat mo`nosti zgriùvaweto i vospitanieto da se obezbedat na nekoj drug na~in. Po ocenka na centarot za socijalna rabota, ovie deca moàt da se smestat vo u~eni~ki dom ili vo druga ustanova kade {to } e moè da se obezbedi ~uvawe, vospituvawe, obrazovanie i normalen razvitok na deteto. Ova pravo se ostvaruva vo: Javnata ustanova (JU) Dom za doen~iwa i mali deca Bitola (ul. Vasko Karangelevski bb) JU Detski dom 11 Oktomvri Skopje (ul. Vasil \orgov br. 25). 2. Decata so vospitno-socijalni problemi (zanemareni, maltretirani i socijalno neobezbedeni deca). Po ocenka na centarot za socijalna rabota, ovie deca moàt da se smestat vo u~eni~ki dom ili vo druga ustanova kade {to } e moè da se obezbedi ~uvawe, vospituvawe,
223
obrazovanie i normalen razvitok na deteto. Ova pravo se ostvaruva vo JU Zavod za zgriùvawe, vospitanie i obrazovanie na deca i mladinci Ranka Milanovi} - Skopje (ul. Pero Nakov bb). 3. Decata so naru{eno povedenie. Po ocenka na centarot za socijalna rabota, ovie deca moàt da se smestat vo u~eni~ki dom ili vo druga ustanova vo kade {to } e moè da se obezbedi ~uvawe, vospituvawe, obrazovanie i normalen razvitok na decata. Ova pravo se ostvaruva vo JU za zgriùvawe deca so vospitno-socijalni problemi - Skopje (ul. Petar Manxukov bb). 4. Bremenite èni, eden mesec pred poroduvawe, i samohranite roditeli so dete do trimese~na vozrast. Ova pravo se ostvaruva vo: JU Dom za doen~iwa i mali deca Bitola (ul. Vasko Karangelevski bb), i JU Detski dom 11 Oktomvri Skopje (ul. Vasil \orgov br. 25). 5. Licata so umereni i te{ki pre~ki vo psihi~kiot razvoj upateni na osposobuvawe za raboto-proizvodni aktivnosti, licata so najte{ki pre~ki vo psihi~kiot razvoj i telesnite invalidi na koi im e potrebno trajno zgriùvawe. Ova pravo se ostvaruva vo: JU Zavod za za{tita i rehabilitacija Bawa Bansko, s. Bansko JU Zavod za rehabilitacija na deca i mladinci Skopje (ul. Vtora makedonska brigada bb), i JU Specijalen zavod - Demir Kapija 6. Starite lica, vozrasnite invalidni lica i licata so pre~ki vo psihi~kiot razvoj koi ne se vo sostojba sami da se griàt, a poradi stanbenata i semejnata polo`ba nemaat mo`nosti da im se obezbedi za{tita na drug na~in. Ova pravo se ostvaruva vo: JU Gerontolo{ki centar 13 Noemvri oddel Majka TerezaSkopje (ul. Skupi bb) JU Dom za stari lica Kiro Krsteski Platnik- Prilep (ul. Nada Lameska br.1-a) JU Dom za stari lica Sju Rajder - Bitola (ul. Ilindenska br. 156), i JU Dom za stari lica Zafir Sajto - Kumanovo (ul. Bratstvo edinstvo br. 32).
II
DEL
224
Za smestuvawe na maloletno dete ~ii{to roditeli se poznati, se potrebni slednive dokumenti, koi se dostavuvaat do nadle`niot CSR: 1. 2. 3. 4. 5. barawe (nema propi{an formular); izvod od mati~nata kniga na rodenite za deteto; izvod od mati~nata kniga na ven~anite; uverenie za dràvjanstvo; uverenie od Upravata za javni prihodi za semejno-materijalnata polo`ba; 6. dokaz deka liceto e registrirano vo evidencijata na Agencijata za vrabotuvawe i deka se vodi kako nevraboteno lice ili, dokolku e vraboteno, potvrda od firmata vo koja{to raboti, vo koja e navedena visinata na platata; 7. potvrda deka roditelite se korisnici na socijalna pari~na pomo{ i na postojana pari~na pomo{ i 8. lekarska bele{ka od op{ta zdravstvena ustanova za dokaùvawe na zdravstvenata sostojba na baratelot. Dokolku roditelite na maloletnoto dete, ne se poznati, toga{ centarot za socijalna rabota gi sobira potrebnite dokumenti po slu`bena dol`nost. Za smestuvawe na vozrasni lica vo socijalna ustanova, se potrebni slednive dokumenti: 1. izvod od mati~nata kniga na rodenite (liceto treba da bide na vozrast nad 65 godini); 2. uverenie za dràvjanstvo; 3. penziski ~ek, dokolku e korisnik na penzija, 4. izjava deka licata se bez semejna grià, odnosno deka nema naslednici od prv red ili, dokolku ima naslednici, deka tie treba da dokaàt deka ne se vo sostojba da se griàt za liceto, pri {to dostavuvaat dokaz za semejno-materijalnata polo`ba (izdaden od Upravata za javni prihodi), dokaz za prihodite po osnova na plata ili, dokolku se nevraboteni, dokaz za toa deka se registrirani vo evidencijata na Agencijata za vrabotuvawe. Dokolku nema naslednici, sopstvenik na imotot na liceto } e bide mesnonadle`niot centar za socijalni raboti. Re{enieto se dostavuva do ustanovata za socijalna za{tita i do baratelot. Rokot za ostvaruvawe na pravoto i za donesuvawe re{enie e 30 dena.
225
Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za javni i privatni ustanovi za socijalna za{tita Zihra Memeti Tel: 02/3106-660 e-mail: zmemeti@mtsp.gov.mk
32. Obezbeduvawe za{tita za `rtvite na semejnoto nasilstvo

Spored Zakonot za semejstvoto, za semejno nasilstvo se smeta sekoe odnesuvawe na ~len na semejstvoto koj so primena na sila, zakana i zapla{uvawe nanesuva telesni povredi, emocionalno ili seksualno zloupotrebuva i materijalno, seksualno ili rabotno iskoristuva drug ~len na semejstvoto. Kako nasilstvo se smeta nasilno odnesuvawe: od edniot bra~en drugar vrz drugiot bra~en drugar, dokolku ìveat ili ìveele vo bra~na ili vo vonbra~na zaednica ili vo koj bilo vid zaednica, kako semejstvo, ili ako imaat zaedni~ko dete; me|u bra} a i sestri, polubra} a i polusestri; nad dete; nad postarite ~lenovi vo semejstvoto i nad lica (~lenovi na semejstvoto), ~ija{to delovna sposobnost e delumno ili celosno odzemena. Kako `rtva moè da se javi koj bilo ~len od semejstvoto, bez ogled na polot i vozrasta. Izvr{itel na semejno nasilstvo moè da bide: porane{en ili sega{en bra~en ili vonbra~en drugar, lice koe ìveelo ili ìvee vo zaednica so `rtvata, lice so koe `rtvata ima zaedni~ko dete, lice koe e povrzano (do ~etvrti stepen na krvno srodstvo i vtor stepen srodstvo po svatovstvo) so ovie lica ili ìvee vo zaednica so niv. Koj moè da prijavi slu~aj na semejno nasilstvo? li~no `rtvata na semejnoto nasilstvo (treba da se podnese barawe i dokumenti za li~na identifikacija); drugite slu`bi na centarot za socijalna rabota, kade {to korisnikot se obratil za druga potreba od socijalna intervencija;
II
DEL
226
slu`bi i institucii od drugi oblasti (policija, zdravstvo, u~ili{ta, sud); koe bilo lice, preku povici na SOS-liniite; gra|anskite organizacii {to se aktivni vo taa oblast; drug ~len na semejstvoto, sosedi, kolegi od rabotnata sredina, sou~enici i sl. Vakov slu~aj moè da prijavite vo policija, vo centarot za semejno nasilstvo, vo centarot za socijalna rabota i druga ustanova. Ako ste prijavile vo druga ustanova, taa ustanova go informira centarot za socijalna rabota, koj vr{i za{tita i postapuva vedna{ po prijavuvawe na vakov slu~aj. Za{titata na `rtvite na semejnoto nasilstvo ja izvr{uvaat centrite za socijalna rabota23. Po podnesuvawe na prijavata, centarot vr{i procenka preku identifikuvawe na potrebite na `rtvata i prioritetite vo intervencijata. Vrz osnova na procenkata, se izgotvuva naod i mislewe od stru~niot rabotnik i naod i mislewe od strana na stru~niot tim. Vrz osnova na ovie naodi i mislewa, stru~niot tim izrabotuva plan za aktivnostite {to treba da se prezemat i za soodvetnite merki za za{tita na `rtvata, so cel da se nadminat/namalat posledicite od doìveanoto nasilstvo, da se zajakne sebe~uvstvoto, li~nata samodoverba, kako i na doverbata vo drugite lu|e, i da se sozdadat uslovi za funkcionalno vklu~uvawe na `rtvata vo sekoj dnevni socijalni i rabotni aktivnosti. CSR vospostavuva komunikacija so drugite institucii i ustanovi nadvor od sistemot na socijalnata za{tita (medicinski, obrazovni, gra|anski organizacii i dr.), specijalizirani za odreden vid intervencii {to im se potrebni na `rtvite na semejnoto nasilstvo. @rtvite na semejnoto nasilstvo moàt da se upatat vo centar/zasolni{te spored slednive kriteriumi: dokolku postoi otvorena opasnost i zakana po ìvotot i zdravjeto, poradi primena na fizi~ka sila, zakana ili zapla{uvawe od strana na drug ~len na semejstvoto; dokolku vo semejnata sredina nema mo`nosti za prifa} awe na `rtvata i na nejzinite deca.
227
Pred upatuvaweto vo zasolni{te, treba da se obezbedat slednive dokumenti: donesen zaklu~ok od strana na stru~en tim za upatuvawe na `rtvata vo zasolni{te; `rtvata da prifati smestuvawe i da ja popolni izjavata za soglasnost za prestoj vo centar za lica - `rtvi na semejnoto nasilstvo; re{enie, podgotveno od pravnikot od soodvetniot CSR, so koe `rtvata se upatuva na privremen prestoj vo zasolni{te, vo koe } e bide opredeleno vremetraeweto na prestojot i } e se nazna~i po koj pat liceto se upatuva tamu, i informirawe na vrabotenite lica vo zasolni{teto. Vo zasolni{teto za `rtvite na semejnoto nasilstvo, `rtvata se ispra} a vo pridru`ba na odgovorno lice od mati~niot centar za socijalna rabota, zaedno so kopija od dokumentacijata (re{enie za smestuvawe, naod i mislewe na stru~niot tim i plan za individualna rabota so `rtvata), podgotvena vo CSR. CSR ima zakonski obvrski i kon storitelot na semejnoto nasilstvo: 1. Podnesuva barawe do nadle`niot sud za izrekuvawe privremena merka za za{tita od semejno nasilstvo:
Stru~niot tim od CSR, vrz osnova na sogleduvawata, prepora~uva
II
DEL
soodvetna merka do sudot.
So baraweto za izrekuvawe privremena merka, koe ja sodrì merkata
{to se predlaga, CSR dostavuva zapisnik i izve{taj za prezemenite dejstvija, podgotveni vrz osnova na site relevantni dokumenti vo vrska so slu~ajot. Sekoga{, koga roditelot, staratelot ili zakonskiot zastapnik nema da go storat toa, CSR po slu`bena dol`nost, do sudot za maloletni i delovno nesposobni lica podnesuva barawe za izrekuvawe privremena merka za za{tita od semejno nasilstvo. Dokolku `rtvata e polnoletno i delovno sposobno lice, baraweto za izrekuvawe privremena merka do nadle`niot sud moè da se dostavi samo vo soglasnost od strana na `rtvata. Predlogot za izrekuvawe privremena merka do mesnonadle`niot CSR go dostavuvaat: bra~niot drugar, roditelite, decata ili drugi lica koi ìveat vo bra~na, vonbra~na zaednica ili vo zaedni~ko doma} instvo, porane{en bra~en drugar ili lica {to se vo bliski li~ni odnosi so storitelot na semejnoto nasilstvo, bez ogled na toa
228
dali e podnesena tu`ba vo krivi~na postapka. Roditel, staratel ili zakonski zastapnik moè da podnese predlog vo ime na maloletno dete i lice so ograni~ena ili odzemena delovna sposobnost, kako i za lice nad koe e prodolèno roditelskoto pravo. Predlogot se dostavuva do nadle`niot centar za socijalna rabota opredelen spored mestoto na ìveewe na `rtvata na nasilstvoto. 2. U~estvuva vo sudska rasprava, preku svoj ovlasten pretstavnik, po slednive osnovi: koga e ovlasten podnositel na barawe do nadle`niot sud za izrekuvawe privremena merka sprema storitelot na semejnoto nasilstvo; koga CSR e povikan da u~estvuva vo sudskite pretresi i raspravi, i koga treba da se podnese izve{taj do nadle`niot sud za na~inot na koj se realizira privremenata merka. 3. Go sledi izvr{uvaweto na izre~enata sudska privremena merka za za{tita od semejnoto nasilstvo i podnesuva izve{taj do sudot za tekot na sproveduvaweto na merkata. Vo tekot na tretmanot na `rtvite na semejnoto nasilstvo, stru~nite rabotnici od CSR, vo zavisnost od procenetite potrebi, moàt da primenat soodvetni merki za za{tita: 1. Nu`no smestuvawe na `rtvite na semejnoto nasilstvo vo zasolni{te - 6 meseci, so mo`nost za prodolùvawe za u{te 6 meseci. 2. Soodvetna zdravstvena za{tita - CSR ima zakonska obvrska da gi pokriva tro{ocite za lekuvawe na `rtvite na semejnoto nasilstvo vo situacii koga: `rtvata ne e zdravstveno osigurana, ili dokolku so sudska odluka (po predlog na CSR) ne e uredeno poinaku, t.e. tro{ocite da gi snosi storitelot na semejnoto nasilstvo. 3. Soodvetna psihosocijalna intervencija i soodveten tretman: prvi~na sovetodavna pomo{ za `rtvata na semejnoto nasilstvo i podlaboka psihosocijalna intervencija, vo ramkite na bra~noto sovetuvali{te ili na oddelenieto za brak i semejstvo (pri samiot CSR). 4. Upatuvawe vo soodvetno sovetuvali{te. 5. Pomo{ vo nasoka na prodolùvawe na redovnoto obrazovanie (koga vo semejstvoto ima dete koe e na redovno {koluvawe).
229
6. Izvestuvawe na organot za progon, vo slu~ai koga e potrebno prezemawe merki sprema storitelot: itno prezemawe na nekoja restriktivna merka (zabrana na kakov i da e vid komunikacija, odzemawe na oru`jeto); itno otstranuvawe od semejstvoto, i drugi slu~ai kade {to e potrebna sorabotka so organite na progonot. 7. Ovozmoùva potrebna pravna pomo{ i zastapuvawe. 8. Pokrenuva postapka pred nadle`niot sud, vrz osnova na procenkata na stru~niot tim. 9. Po potreba, podnesuva barawe do sudot za izre~uvawe privremena merka za za{tita, {to e vo funkcija na za{tita na `rtvata od storitelot na semejnoto nasilstvo. 10. Prezema drugi merki, neophodni za re{avawe na problemot. Zadolìtelno se prezemaat merkite na za{tita koga `rtva na semejnoto nasilstvo e maloletno dete ili lice so namalena delovna sposobnost. Pri sproveduvaweto na za{titnite merki, centarot za socijalna rabota sorabotuva so gra|anite, pravnite lica i organizaciite. Kako organ za staratelstvo, CSR prezema: merki vo odnos na nadzorot nad vr{eweto na roditelskoto pravo, i merki za za{tita na pravata i interesite na liceto {to e pod staratelstvo ili na koe mu e delumno ili celosno odzemena delovnata sposobnost, ili maloletno lice. Na storitelot na semejnoto nasilstvo sudot moè da mu gi izre~e slednive privremeni merki: 1. zabrana da se zakanuva deka } e stori semejno nasilstvo; 2. zabrana da maltretira, voznemiruva, telefonira, kontaktira ili na drug na~in da komunicira so ~len na semejstvoto, direktno ili indirektno; 3. zabrana da se pribliùva do ìveali{teto, u~ili{teto, rabotnoto mesto ili opredeleno mesto koe redovno go posetuva drug ~len na semejstvoto; 4. da odredi otstranuvawe od domot, bez ogled na sopstvenosta, do donesuvawe na kone~nata odluka od strana na nadle`niot sud;
II
DEL
230
5. zabrana da poseduva ogneno ili drugo oru`je ili istoto da mu bide odzemeno; 6. da go zadolì da gi vrati predmetite {to se potrebni za zadovoluvawe na sekojdnevnite potrebi na semejstvoto; 7. da izre~e zadolìtelno izdrùvawe na semejstvoto; 8. da naredi tuèniot da posetuva soodvetno sovetuvali{te; 9. da naredi zadolìtelno lekuvawe, dokolku e korisnik na alkohol i drugi psihotropni supstanci, ili dokolku ima nekoe zaboluvawe; 10. da go zadolì da gi nadomesti medicinskite i drugite tro{oci nastanati od semejnoto nasilstvo, i 11. da izre~e koja bilo druga merka {to sudot } e ja smeta za neophodna za da se obezbedi sigurnost i dobrosostojba na drugite ~lenovi na semejstvoto. Vo pogled na sudskata odluka za izre~enite privremeni merki na za{tita od semejnoto nasilstvo, centarot za socijalna rabota gi ima slednive nadle`nosti:
da go sledi izvr{uvaweto na izre~enata merka i da go izvestuva
sudot, po negovo barawe, za tekot na sproveduvaweto na merkata;
da moè da podnese predlog do nadle`niot sud za ukinuvawe na
izre~enata merka pred istekot na rokot za koj e izre~ena, dokolku oceni deka istata ja postignala celta zaradi koja e izre~ena, i da moè da podnese predlog za izmena na izre~enata merka ili za nejzino prodolùvawe, dokolku oceni deka e nesoodvetna ili deka } e gi postigne baranite rezultati, no deka za toa e potrebno istata da trae podolg vremenski period. So Zakonot e uredena i postapkata za izrekuvawe na privremenite merki za za{tita od semejnoto nasilstvo, sostavot na sudot, tekot na raspravata i pravnite sredstva protiv odlukata na sudot. Propi{ani se i kazneni odredbi za subjektite koi se zakonski obvrzani zadolìtelno da prijavat slu~aj na semejno nasilstvo do nadle`niot centar za socijalna rabota. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za socijalno vklu~uvawe Sofija Spasovska Tel: 02/3106-245 e-mail: sspasovska@mtsp.gov.mk
231
33. Postapka za posvojuvawe dete
Vo soglasnost so Zakonot za semejstvoto (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 83/04 - pre~isten tekst) posvoitel, po pravilo, moè da bide dràvjanin na Republika Makedonija, a po isklu~ok kako posvoitel moè da se javi i lice koe e stranski dràvjanin. Posvoitel moè da bide lice koe e najmalku 18 godini postaro od posvoenikot. Soglasno odredbite na Zakonot za semejstvoto, posvoitel moè da bide lice koe e delovno sposobno, koe ima li~ni svojstva za uspe{no vr{ewe na roditelskite prava i koe ne e postaro od 45 godini. Po isklu~ok, kako posvoitel moè da se javi i lice koe e postaro od 45 godini, no starosnata granica me|u posvoitelot i posvoenikot ne smee da bide pogolema od 45 godini. Bra~ni drugari moàt da se javat kako posvoiteli dokolku eden od niv ne ja nadminuva gornata starosna granica. Celokupnata postapka okolu posvojuvaweto ja vodi Komisija za zasnovawe na posvojuvawe. Za ovaa postapka, treba da se podnese barawe (nema propi{an formular) do Komisijata za zasnovawe na posvojuvawe pri Ministerstvoto za trud i socijalna politika. Kon baraweto se priloùvaat i slednive dokumenti:
dràvjanstvo od MVR; izvod od mati~nata kniga na rodenite od MVR; izvod od mati~nata kniga na ven~anite od MVR; lekarsko uverenie za zdravstvenata i za psihofizi~kata sostojba na
II
DEL
dvajcata bra~ni drugari;
uverenie deka ne ste li{eni od roditelski prava od osnoven sud; uverenie deka ne ste osuduvani od osnoven sud; uverenie deka ne e odzemena delovnata sposobnost od osnoven sud
i od centar za socijalni raboti;
uverenie za materijalnata sostojba od Upravata za javni prihodi; dokaz za sopstvenost na stanot; potvrda za stepenot na obrazovanie fotokopija zaverena kaj
notar;
dokument za mese~nite primawa i za drugi prihodi; socijalen izve{taj od nadle`nata slu`ba, vo koj treba da bide
sodràna i soglasnosta na zemjata, soodvetnite lica da moàt da posvojat dete od na{ata zemja (za posvoiteli od stranstvo), i fotokopija od li~na karta.
232
Site dokumenti treba da se odnesuvaat na dvajcata bra~ni drugari i treba da bidat dostaveni vo original i so sudski zaveren prevod (za posvoiteli od stranstvo). Va`nosta na dokumentite e edna godina. Po priemot na baraweto so dokumentite, Komisijata vr{i proverka na dokumentite i otkako } e konstatira deka se ispolneti uslovite, dostavuva kopija od celokupniot predmet do centarot za socijalna rabota24 nadleèn spored mestoto na ìveewe na podnositelite na baraweto. Centarot za socijalna rabota do koj e preprateno baraweto, vr{i procena na podobnosta na posvoitelite i gi razgleduva motivite na posvojuvaweto, preku kontinuirano sledewe na potencijalnite posvoiteli, najmalku 6 meseci, no ne pove} e od 1 godina, i vrz osnova na naodot i misleweto na stru~niot tim izgotvuva predlog za upis vo registarot na mo`ni posvoiteli. Soglasno so Zakonot za semejstvoto, i stranski dràvjanin ima pravo da podnese barawe za posvojuvawe vo Republika Makedonija. Posvojuvaweto od stranski dràvjanin moè da se zasnova samo dokolku ima soglasnost od Komisijata za zasnovawe na posvojuvawe pri MTSP, a po predlog na centarot za socijalna rabota. Soglasnosta } e se izdade samo ako deteto ne moè da bide posvoeno na teritorijata na Republika Makedonija. Posvojuvaweto moè da se izvr{i i vo slu~aj ako dràvata nema sklu~eno dogovor so mati~nata zemja na podnositelot na baraweto. Republika Makedonija ima sklu~eno dogovori za me|udràvno posvojuvawe so Republika Slovenija, a vo tek se postapki za sklu~uvawe vakov dogovor i so Republika Italija, odnosno so dràvite od koi se primeni najgolem broj barawa za posvojuvawe dete od Republika Makedonija, s so cel da se za{titi interesot na deteto i da se spre~i mo`nosta od sekakov vid grabnuvawe ili zloupotreba. Komisijata za zasnovawe na posvojuvawe pri Ministerstvoto za trud i socijalna politika donesuva re{enie za smestuvawe na deteto vo semejstvoto na idnite posvoiteli zaradi adaptacija i zasnovawe na posvojuvaweto. Soglasno Zakonot za semejstvoto, predviden e zadolìtelen period na smestuvawe na maloletnoto dete vo semejstvoto na mo`nite posvoiteli, vo traewe od 2 do 3 meseci. Dokolku kako posvoitel se javuva bra~en drugar na roditelot na deteto, ovoj period trae od 1 do 2 meseca.
24 Spisok na centrite za socijalna rabota ima vo Prilog br. 5.
233
Ako licata kaj koi e smesteno deteto se stranski dràvjani, periodot na adaptacija e od 2 do 3 meseci, so toa {to tie se dol`ni polovinata od ovoj period da prestojuvaat vo Republika Makedonija. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za socijalna, semejna i pravna za{tita na decata i na semejstvoto Elena Lazovska Tel: 02/3106-404 e-mail: elazovska@mtsp.gov.mk
II
DEL
34. Postapka za staratelstvo

Postapkata za stavawe pod staratelstvo se poveduva po slu`bena dol`nost ili po barawe na zainteresiranite lica. Baraweto se dostavuva do centarot za socijalna rabota25 nadleèn spored mestoto na ìveewe na liceto koe{to se stava pod staratelstvo. Centarot za socijalna rabota mu nazna~uva staratel na liceto pod staratelstvo dokolku ne odlu~i dol`nosta staratel da ja vr{i neposredno. Za staratel se postavuva lice koe ima li~ni svojstva i sposobnosti za vr{ewe na dol`nosta staratel, a koe prethodno } e dade soglasnost da bide staratel. Za staratel prvenstveno se postavuva blizok rodnina na liceto pod staratelstvoto. Pri postavuvaweto staratel, centarot za socijalna rabota gi zema predvid èlbite na liceto pod staratelstvo, dokolku e vo sostojba da gi izrazi, kako i èlbite na negovite bliski rodnini. Isto lice moè da bide postaveno za staratel na pove} e lica, dokolku se soglasi, ako toa ne e vo sprotivnost so interesite na nekoe od licata {to se stavaat pod staratelstvo i ako tie se soglasat so toa. Na lice pod staratelstvo smesteno vo vospitna, socijalna, zdravstvena ili druga ustanova ili organizacija, kako i vo drugo semejstvo ili kaj drugo lice, centarot za socijalna rabota } e mu postavi staratel za vr{ewe na rabotite na staratelstvoto {to liceto, semejstvoto ili ustanovata ne gi vr{at vo ramkite na svojata redovna dejnost. Centarot za socijalna rabota moè so re{enie da gi ograni~i ovlastuvawata na staratelot i da re{i oddelni raboti od staratelstvoto da gi vr{i neposredno.
25 Vidi Prilog br. 5 Spisok na CSR vo RM.
234
Staratelot e dolèn, vo ramkite na svoite ovlastuvawa, sovesno da se griì za li~nosta i za pravata i interesite na liceto pod staratelstvo i sovesno da upravuva so negoviot imot. Bez prethodno odobrenie od centarot za socijalna rabota, staratelot ne moè da prezema raboti koi gi minuvaat ramkite na redovnoto rabotewe ili upravuvawe so imotot na liceto pod staratelstvo. Staratelot ne moè da dava podaroci ili da raspolaga so imotot na liceto pod staratelstvo bez nadomest i ne moè liceto pod staratelstvo da go obvrzuva kako garant. Staratelstvo nad maloletno lice bez roditelska grià Dete bez roditelska grià e dete ~ii{to roditeli ne se ìvi, ili se is~eznati, nepoznati ili se so nepoznato ìveali{te pove} e od edna godina i dete ~ii{to roditeli, bez ogled na pri~inite, privremeno ili trajno ne gi izvr{uvaat svoite roditelski prava i dol`nosti. Staratelot na maloletnoto lice e dolèn kako roditel da se griì za li~nosta na maloletnikot, a osobeno za negovoto zdravje, vospitanie, obrazovanie i osposobuvawe za samostoen ìvot i rabota. Samo so odobrenie na centarot za socijalna rabota staratelot moè:
da go prekine obrazovanieto na maloletnikot ili da go promeni
vidot na obrazovanieto; maloletnikot i
da odlu~i za izborot, vr{eweto ili promenata na zanaetot na da prezeme i drugi merki, opredeleni so zakon vo pogled na li~nosta
na maloletnikot.
Staratelstvo nad lica na koi im e odzemena ili ograni~ena delovnata sposobnost Licata na koi so odluka na sudot delumno ili celosno im e odzemena delovnata sposobnost, centarot za socijalna rabota gi stava pod staratelstvo. Delovna sposobnost e sposobnosta na edno lice pravno da ja izrazi relevantnata volja za u~estvo vo pravniot promet. Staratelot na lice na koe mu e odzemena ili ograni~ena delovnata sposobnost e dolèn da se griì za negovata li~nost, za negovite
235
prava, interesi, smestuvawe i zdravje, imaj} i gi predvid pri~inite poradi koi na liceto mu e odzemena, odnosno ograni~ena delovnata sposobnost i nastojuvaj} i tie da bidat otstraneti, a liceto da se osposobi za samostoen ìvot i rabota. Staratelot na lice na koe mu e odzemena delovnata sp o so b n ost gi ima pravata i dol`nostite na staratel na maloletno lice koe s u{te nema napolneto 15 godini. Staratelot na lice na koe mu e ograni~ena delovnata sposobnost ima dol`nosti i prava na staratel na maloletno lice koe ima napolneto 15 godini. Sudot e dolèn da go izvesti centarot za socijalna rabota {tom } e se povede postapka za odzemawe na delovnata sposobnost na edno lice. Vo postapka za odzemawe na delovnata sposobnost na edno lice Centarot za socijalna rabota moè da mu postavi privremen staratel, dokolku smeta deka e potrebno. Dol`nosta privremen staratel prestanuva {tom } e se postavi postojan staratel ili {tom re{enieto na sudot so koe{to se odbiva predlogot za odzemawe na delovnata sposobnost } e stane pravosilna. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za socijalna, semejna i pravna za{tita na decata i na semejstvoto Elena Lazovska Tel: 02/3106-404 e-mail: elazovska@mtsp.gov.mk
II
DEL
35. Za{tita i grià za vnatre{no raselenite lica

Vnatre{no raselenite lica (VRL) imaat pravo na za{tita i na grià dokolku imaat evidenten karton izdaden od MTSP. Evidentniot karton se izdava otkako liceto } e se prijavi vo MTSP. So evidentniot karton se dokaùva deka liceto e vnatre{no raseleno lice od konfliktot/krizata vo 2001 godina. Za{titata i griàta se odvivaat kontinuirano. Vo po~etokot na krizata, odreden broj lica od kriznite regioni se smestija vo kolektivni centri, a odreden broj vo doma} instva. Na doma} inite koi zgriìle vnatre{no raseleni lica, mese~no im se isplatuva po 4.600 denari. MTSP obezbeduva ednokratna pari~na pomo{ vo visina od 60.000 denari po doma} instvo za kupuvawe osnovni sredstva vo domot za semejstvata na vnatre{no raselenite lica koi } e se vratat vo mestoto na ìveewe. Pravo na koristewe na ovie sredstva imaat samo licata koi s u{te imaat status na vnatre{no raseleni lica, odnosno onie koi go nemaat prodadeno imotot
236
vo porane{nite krizni regioni, ne go napu{tile mestoto na ìveewe pred krizata i nemaat drugi svoi alternativni ìveali{ta nadvor od kriznite regioni. Na semejstvata koi ne se zadovolni od uslovite za smestuvawe vo kolektivnite centri, im e ponudena mo`nost za zakup na stan pod kirija vo visina od 9.000 denari i pomo{ za semejstvoto vo visina od 4.600 denari, tro{oci {to gi pokriva MTSP. Vo nasoka na podobruvawe na uslovite za ìveewe na vnatre{no raselenite lica, Ministerstvoto prezema aktivnosti za mese~na zakupnina za stan, kako i za mese~na pari~na pomo{ za vnatre{no raselenite lica koi } e gi napu{tat kolektivnite centri i } e zaminat vo doma} instva. Isplatata se vr{i spored brojot na ~lenovite na semejstvoto. Na primer: za edno~leno semejstvo, se ispla} a po 6.000 denari (100 evra) mese~na zakupnina i 3.000 denari (50 evra) mese~na pari~na pomo{; za pet~leno semejstvo se ispla} a po 12.000 denari (200 evra) mese~na zakupnina i 7.200 denari (120 evra) mese~na pari~na pomo{. Za licata koi s u{te prestojuvaat vo kolektivnite centri, se ispla} a po 400 denari dnevno po lice na kolektivniot centar za kompletnite uslugi {to gi dobivaat vnatre{no raselenite lica, smesteni vo kolektiven centar. Vo nekoi od kolektivnite centri s u{te prestojuvaat lica koi pred nekolku godini go izgubile statusot na vnatre{no raseleni lica. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za azil, migracija i humanitarna pomo{ Dejan Ivkovski Tel: 02/3106-664 e-mail: divkovski@mtsp.gov.mk
36. Ostvaruvawe na pravata na priznaenite begalci, licata pod humanitarna za{tita i na baratelite na azil
Pristapot na begalcite do pravata od oblasta na socijalnata za{tita, zdravstvenata za{tita, obrazovanieto i pristapot do pazarot na trudot se
237
regulirani so Zakonot za azil i privremena za{tita (ZAPZ) i so mati~nite zakoni od ovie oblasti. Soglasno so predvidenata dinamika za prezemawe na odgovornostite {to se pod ingerencija na MTSP, po~nuvaj} i od 1.5.2007 godina, na licata so priznat status na begalec treba da im se ovozmoì celosno ostvaruvawe na nivnite prava vo instituciite za socijalna za{tita, a toa se:
pravo na prestoj; pravo na rabota; pravo na pari~na pomo{; pravo na smestuvawe, i pravo na zdravstvena za{tita.
II
DEL
Pravo na prestoj
Vo soglasnost so Zakonot za azil i privremena za{tita, licata koi se begalci, baratelite na azil ili licata pod humanitarna za{tita steknuvaat pravo na prestoj so podnesuvawe dokumenti za li~na identifikacija do Ministerstvoto za vnatre{ni raboti. MVR im izdava re{enie za soodveten status i li~na karta za begalec ili za lice pod humanitarna za{tita.
Pravo na rabota
Za ostvaruvawe na pravoto na rabota, priznaeniot begalec i licata pod humanitarna za{tita treba da bidat registrirani vo Agencijata za vrabotuvawe kade {to se podnesuvaat slednive dokumenti:
re{enie za status na priznaen begalec ili lice pod humanitarna
za{tita (od MVR); MVR), i
li~na karta za begalec ili za lice pod humanitarna za{tita (od rabotni~ka kni{ka.
Ovie lica treba da go ostvaruvaat pravoto na rabota isto kako i strancite so postojan prestoj vo Makedonija, vo soglasnost so noviot Zakon za vrabotuvawe i rabota na stranci, vo koj mo{ne precizno se definiraat pravoto na rabota i na vrabotuvawe na priznaetite begalci i uslovite pod koi tie moàt da go koristat.
Pravo na pari~na pomo{

Spored zakonot, pravo na pari~na pomo{ vo mese~en iznos, ima priznaen begalec koj nema prihod ili ne moè da ostvari prihod od svojot imot. Pari~nata pomo{ e vo vid na osnovna pari~na pomo{ na nositelot na pravoto i vo vid na dodatok za drugite ~lenovi na semejstvoto koi nemaat sredstva
238
za egzistencija (souìvateli na pomo{ta) a do obezbeduvaweto sredstva za nivna egzistencija, a najdolgo dve godini od denot na dostavuvaweto na re{enieto za priznavawe na statusot priznaen begalec. Po istekot na rokot od dve godini, priznaenite begalci se izedna~eni so dràvjanite na Republika Makedonija po odnos na pravoto na postojana pari~na pomo{ i po odnos na drugite prava od socijalnata za{tita. Licata moè da go ostvarat ova pravo so podnesuvawe na slednite dokumenti:
re{enie za status na priznaen begalec ili na lice pod humanitarna
za{tita;
li~na karta za begalec ili za lice pod humanitarna za{tita, i barawe do mesnonadle`niot centar za socijalna rabota26 za
ostvaruvawe na pravoto od ZAPZ.
Pari~nata pomo{ se utvrduva od prose~nata mese~na neto-plata po rabotnik vo Republika Makedonija ostvarena vo poslednite tri meseci i iznesuva: 18% za osnovna pari~na pomo{ (priznaen begalec - samec); 23% za priznaen begalec so eden souìvatel na pravoto, i 30% za priznaen begalec so dvajca i pove} e souìvateli na pravoto.
Pravo na smestuvawe
Priznaenite begalci moàt da go ostvaruvaat i pravoto na smestuvawe, vo soglasnost so ~len 52 od Zakonot za azil i privremena za{tita. Za ostvaruvawe na ova pravo, treba da se podnese barawe do Oddelenieto za azil na MVR za smestuvawe na baratelot na azil vo Prifatniot centar za barateli na azil. Potoa, nadle`niot CSR treba da izgotvi re{enie za smestuvawe na konkretnoto lice. Na priznaeniot begalec mu se obezbeduva smestuvawe, vo soglasnost so principot za lokalno u~estvo, so davawe na soodveten stan (na koristewe) ili so pari~na pomo{ potrebna za obezbeduvawe prostorii za smestuvawe ili so obezbeduvawe sredstva za negova egzistencija, no najdolgo dve godini od denot na dostavuvaweto na re{enieto za priznavawe na statusot priznaen begalec. Vo slu~aj koga priznaeniot begalec } e gi odbie dadenite prostorii za smestuvawe vo op{tinata, toj go gubi pravoto na smestuvawe i moè da se naseli vo druga op{tina, po negov izbor i na negov tro{ok.
239
Ako edinicata na lokalnata samouprava ne e vo mo`nost da gi ispolni ovie prava, toga{ MTSP go prezema sproveduvaweto na ovie prava spored izgotveno Upatstvo za na~inot, uslovite i visinata na ostvaruvawe na pravoto na mese~na zakupnina za priznaenite begalci.
Pravo na zdravstvena za{tita

Ovie lica imaat pravo na osnovni zdravstveni uslugi koi vklu~uvaat: A) primarna zdravstvena za{tita: 1. zdravstveni uslugi zaradi utvrduvawe, sledewe i proveruvawe na zdravstvenata sostojba; 2. prezemawe stru~no-medicinski merki i postapki za unapreduvawe na zdravstvenata sostojba, spre~uvawe, suzbivawe i rano otkrivawe na bolestite i na drugi naru{uvawa na zdravjeto; 3. ukaùvawe na itna medicinska pomo{, vklu~uvaj} i go i prevozot so sanitetsko vozilo, toga{ koga e neophodno; 4. lekuvawe vo ordinacija, odnosno vo domot na korisnikot; 5. zdravstvena za{tita vo vrska so bremenost i poroduvawe; 6. sproveduvawe preventivni, terapevtski i rehabilitaciski merki; 7. prevencija, lekuvawe i sanirawe na bolestite na ustata i na zabite 8. i lekovi od listata na lekovi utvrdena od Fondot za zdravstveno osiguruvawe (FZO). B) specijalisti~ko-konsultativna zdravstvena za{tita: 1. ispituvawa i utvrduvawe na zaboluvawata, povredite i na zdravstvenata sostojba; 2. sproveduvawe na specijalizirani dijagnosti~ki, terapevtski i rehabilitacioni postapki, i 3. protezi, ortopedski i drugi pomagala, pomo{ni i sanitetski spravi i materijali i zabno-tehni~ki sredstva spored indikaciite utvrdeni so akt na FZO. V) bolni~ka (kratkotrajna i dolgotrajna) zdravstvena za{tita: 1. ispituvawa i utvrduvawe na zdravstvenata sostojba, lekuvawe, rehabilitacija, nega, smestuvawe i ishrana vo bolni~ki uslovi; 2. lekovi spored listata na lekovi utvrdena od FZO i pomo{ni materijali koi sluàt za primena na lekovite i na sanitetskite i drugite materijali potrebni za lekuvawe, i
II
DEL
240
3. smestuvawe i ishrana na pridru`nik pri neophodno pridruùvawe na dete do trigodi{na vozrast dodeka e na bolni~ko lekuvawe, no najmnogu do 30 dena. G) obdukcija na umreni po barawe na zdravstvenite ustanovi.
Socijalni prava na licata pod humanitarna za{tita

Spored postojnata zakonska regulativa, ovie lica imaat pravo na: prestoj (edna godina i podolgo, dokolku liceto ne moè da se vrati vo svojata dràva kade {to bi bilo podloèno na ma~ewe, ne~ove~no odnesuvawe ili poniùva~ko postapuvawe i kaznuvawe - ~l. 58, vo vrska so ~l. 5 od ZAPZ); smestuvawe (najdolgo edna godina po dobivaweto na re{enieto za priznaen status na lice pod humanitarna za{tita - ~l. 59 od ZAPZ); pari~na pomo{, i osnovni zdravstveni uslugi. Vo odnos na pravoto na rabota, licata pod humanitarna za{tita se izedna~eni so strancite so odobren privremen prestoj.
Socijalni prava na baratelite na azil

Osnovnite socijalni prava na baratelite na pravo na azil se predvideni vo ~l. 48 od ZAPZ, a toa se: pravo na prestoj; pravo na smestuvawe i zgriùvawe vo prifaten centar ili na drugo mesto, opredeleno od MTSP, i pravo na osnovni zdravstveni uslugi. Ustanovata kade {to se smestuvaat baratelite na azil e specijalizirana za taa namena. Stanuva zbor za Prifatniot centar za barateli na azil vo selo Vizbegovo, Skopje. Postapkata za smestuvawe na baratel na azil vo Prifatniot centar za barateli na azil se realizira vrz osnova na podneseno barawe od Oddelenieto za azil pri MVR. Po odnos na ova barawe, mesnonadle`niot CSR27 treba da izgotvi re{enie za smestuvawe na konkretnoto lice.
27 Spisokot na centrite za socijalna rabota e daden vo Prilog br. 5.
241
Osnovata za postapuvawe na CSR po barawe na MVR e definirana vo soglasnost so ~len 91 od Zakonot za socijalnata za{tita, koj veli deka postapkata za ostvaruvawe na pravoto na socijalna za{tita se poveduva po barawe na gra|aninot, odnosno na negoviot zakonski zastapnik, staratel ili po slu`bena dol`nost. Centarot ja poveduva postapkata po slu`bena dol`nost, po sopstvena inicijativa, po inicijativa na gra|anin, nadleèn organ ili na drugi organi i organizacii, koga toa e vo interes na gra|aninot ili koga postoi interes od strana na treti lica. Na maloletni lica bez pridru`ba i na lica so pre~ki vo psihi~kiot razvoj koi baraat priznavawe na pravoto na azil } e im se opredeli staratel vo soglasnost so Zakonot za semejstvoto. Problemot {to ve} e se javuva vo praktikata e vozrasni lica barateli na azil da ne poseduvaat dokumenti za nivniot o~eviden mentalen hendikep. Vo vakvite slu~ai, CSR vo soglasnost so negovite nadle`nosti, } e mora da nazna~i staratel po slu`bena dol`nost do zavr{uvaweto na postapkata za barawe azil. Pravata na licata vo soglasnost so nivniot status, {to moàt da se ostvarat preku instituciite na sistemot, a vrz osnova na postojnata zakonska regulativa vo Republika Makedonija, se prikaàni vo Tabela 1. Tabela 1
Zdravstvena za{tita
II
DEL
Socijalni prava (pari~na pomo{)
Obrazovanie
Pravo na sopstvenost
Status
Pravo na rabota i penzisko i invalidsko osiguruvawe
Smestuvawe
Barateli na azil Priznati begalci Lica pod humanitarna za{tita Lica pod privremena za{tita
242
Objasnuvawe za tabelata: - prava {to gi ostvaruvaat isto kako makedonskite dràvjani - prava {to gi ostvaruvaat kako strancite so privremen prestoj vo Republika Makedonija - prava {to gi ostvaruvaat vrz osnova odredbite od ZAPZ i spored Zakonot za socijalna za{tita Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za azil, migracija i humanitarna pomo{ Dejan Ivkovski Tel: 02/3106-664 e-mail: divkovski@mtsp.gov.mk
37. Vr{ewe inspekciski nadzor nad sproveduvaweto i nad primenata na zakonite i na drugite propisi vo oblasta na socijalnata za{tita
Ministerstvoto sproveduva inspekciski nadzor nad sproveduvaweto i primenata na zakonite i na drugite propisi vo oblasta na socijalnata za{tita, nad ustanovite za socijalna za{tita i nad drugite pravni i fizi~ki lica koi vr{at odredeni raboti od oblasta na socijalnata za{tita kako profesionalna dejnost. Inspekciskiot nadzor se vr{i kako redoven ili kako vonreden, vrz osnova na godi{nata programa. Redovniot nadzor se sproveduva najmalku edna{ vo period od tri godini kaj site ustanovi za socijalna za{tita i kaj drugite pravni i fizi~ki lica koi vr{at odredeni raboti od oblasta na socijalnata za{tita. Vonredniot nadzor se sproveduva po slu`bena dol`nost, po inicijativa na gra|anite, nadle`niot organ, drugite organi i organizacii i na drugite pravni lica, koga postoi interes od strana gra|anin, interes na treti lica ili op{t interes. Dokolku sakate da prijavite nepravilnosti vo raboteweto na odreden praven subjekt koj dejstvuva vo sferata na socijalnata za{tita, potrebno e da podnesete prijava, odnosno pretstavka, i soodvetna dokumentaciska poddr{ka na navodite izneseni vo pretstavkata. Inspekcijata e dol`na vedna{ da napravi proverka na prijavata. Pri sproveduvawe na inspekciskiot nadzor, inspektorot gi ima slednive prava i obvrski:
243
so re{enie da zabrani ustanovata za socijalna za{tita i drugite pravni i fizi~ki lica koi vr{at odredeni raboti od socijalna za{tita da sproveduvaat merki i da prezemaat raboti {to se vo sprotivnost so zakonot; da pokrene postapka za utvrduvawe na prekr{o~na odgovornost i da podnese krivi~na prijava do nadle`niot javen obvinitel, dokolku oceni deka e povreden zakonot ili drug propis, a taa povreda povlekuva odgovornost za delo kaznivo spored zakon. Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za inspekciski nadzor vo oblasta na socijalnata za{tita Zoran Stojanov Tel: 02/3106-659 e-mail: zstojanov@mtsp.gov.mk
II
DEL
Borci i invalidi
38. Ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok za civilna invalidnina i na pravoto na pomo{ i nega od drugo lice
So Zakonot za civilnite invalidi od vojnata (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 33/76, 25/79, 11/81, 4/85, 12/89, 38/91 i 81/99) se reguliraat pravata na civilnite invalidi od vojnata, uslovite za steknuvawe i postapkata za ostvaruvawe na pravata. Spored ovoj zakon za civilen invalid od vojnata se smeta: 1. lice kaj koe nastapilo o{tetuvawe na organizmot kako posledica od ranuvawe ili od povredi nastanati od terorizirawe i od li{uvawe od sloboda od strana na okupatorot ili na negovite pomaga~i (`rtva na fa{isti~kiot teror); 2. lice kaj koe nastapilo o{tetuvawe na organizmot kako posledica od ranuvawe ili povredi nastanati vo vrska so voenite operacii: bombardirawe, uli~ni borbi, zaskitan kur{um i drugo (`rtva na voenite dejstvija); 3. lice kaj koe nastapilo o{tetuvawe na organizmot kako posledica od ranuvawe ili povredi zdobieni od zaostanat voen materijal, i 4. lice kaj koe nastapilo o{tetuvawe na organizmot kako posledica od ranuvawe ili povredi nastanati vo teroristi~ki akcii (`rtva na teroristi~ki akcii).
244
Spored Zakonot, pravo na za{tita nemaat civilnite lica so o{tetuvawe na organizmot zdobieno dodeka bile aktivni pripadnici i pomaga~i na neprijatelskite voeni i drugi formacii, kako i civilnite lica kaj koi o{tetuvaweto na organizmot nastapilo kako posledica od nivni dejstvija za zdobivawe so materijalna korist od zaostanat voen materijal. Civilnite invalidi od vojnata moàt da gi ostvarat slednive prava koi, spored odredbite na ovoj zakon, se li~ni prava: 1. 2. 3. 4. 5. civilna invalidnina; dodatok za nega i pomo{ od drugo lice; zdravstvena za{tita; profesionalna rehabilitacija, i ortopedski pomagala.
Na civilnite invalidi od vojnata im pripa|a civilna invalidnina spored stepenot na o{tetuvaweto na nivniot organizam, nezavisno od nivnata materijalna polo`ba. Spored stepenot na o{tetuvaweto na organizmot, civilnite invalidi od vojnata se rasporeduvaat vo slednive grupi: I grupa II grupa III grupa IV grupa V grupa so 100% invaliditet so 90% invaliditet so 80% invaliditet so 70% invaliditet so 60% invaliditet
Za ostvaruvawe pari~en nadomestok, potrebno e da se dostavi slednava dokumentacija vo nadle`niot CSR: 1. barawe (nema propi{an formular); 2. procenka, odnosno naod i mislewe za invaliditetot i za rasporeduvaweto na civilnite invalidi od vojnata vo grupi - go vr{i nadle`na lekarska komisija na na~in i vo postapka propi{ani so propisite na voenite invalidi, i 3. potvrda od MVR za zdobienite povredi od zaostanat voen materijal od Vtorata svetska vojna. Pravo na dodatok za nega i pomo{ od drugo lice ima civilen invalid od vojnata, pod uslovi utvrdeni so propisite za voenite invalidi. Ova pravo se steknuva so podnesuvawe na slednava dokumentacija do nadle`niot CSR28 spored mestoto na ìveali{teto, odnosno na prestojuvali{teto na podnositelot:
28 Spisokot na centrite za socijalna rabota e daden vo Prilog br. 5.
245
1. 2. 3. 4. 5. barawe (nema formular); predlog za medicinsko ve{ta~ewe; potrebna medicinska dokumentacija; uverenie za dràvjanstvo; potvrda za materijalnata sostojba na podnositelot i na ~lenovite so koi ìvee vo zedni~ko semejstvo (dokumentot se dobiva vo Upravata za javni prihodi), i 6. potvrda od MVR za zdobieni povredi od zaostanat voen materijal od Vtorata svetska vojna. Potrebata od pomo{ i nega od strana na drugo lice ja ocenuva nadle`na lekarska komisija, koja izgotvuva naod, ocenka i mislewe za taa cel. Dodatokot za nega i pomo{ od drugo lice iznesuva 26% od prose~nata plata vo Republika Makedonija isplatena vo tekot na prethodnata godina. Korisnicite na dodatokot za nega i pomo{ od drugo lice imaat pravo na zdravstvena za{tita, dokolku ne se osigurenici po nitu edna druga osnova. Drugite tri li~ni prava (zdravstvena za{tita; profesionalna rehabilitacija; ortopedski pomagala) se objasneti podolu, kako posebni uslugi. Rok za odlu~uvawe: 60 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Slobodanka Lazova-Zdravkovska Tel: 02/3106-652 e-mail: szdravkovska@mtsp.gov.mk
II
DEL
39. Ostvaruvawe na pravoto na li~na invalidnina

Vo soglasnost so Zakonot za pravata na voenite invalidi, ~lenovite na nivnite semejstva i ~lenovite na semejstvata na padnatite borci (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 13/96) i so Zakonot za posebnite prava na pripadnicite na bezbednosnite sili na Republika Makedonija i na ~lenovite na nivnite semejstva (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 2/2002, 17/2003), se propi{ani pravata na voenite invalidi i ~lenovite na nivnite semejstva po nivnata smrt i pravata na ~lenovite na semejstvata na padnatite borci kako posebni socijalni prava. Ovie prava moàt da gi ostvaruvaat lica dràvjani na Republika Makedonija koi se zdobile
246
so povreda ili bolest kako u~esnici vo NOV, NODEM, pripadnicite na bezbednosnite sili vo vojnata vo Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, voenite lica koi vr{ele voena dol`nost vo ARM i vo porane{nata JNA i licata koi vr{ele zada~i za dràvnata i javnata bezbednost i u~esnicite vo bezbednosnite sili vo periodot 2001-2002. Pravoto na li~na invalidnina moè da go ostvaruvaat samo licata na koi im e utvrden statusot na voen invalid, vo soglasnost so uslovite i postapkata propi{ani so zakonite i so podzakonskite akti. Za ostvaruvawe na ova pravo treba da se dostavat slednive dokumenti do podra~nata edinica na Upravata za borci29:
li~no barawe za ostvaruvawe status na voen invalid; uverenie za dràvjanstvo; dokaz deka liceto e povredeno ili se razbolelo za vreme na
izvr{uvawe na voeni dol`nosti ili bezbednosni dol`nosti (uverenie od MVR ili od Ministerstvoto za odbrana za okolnostite pod koi nastanala povredata, odnosno bolesta); medicinska dokumentacija od periodot koga nastanala povredata, odnosno bolesta, i uverenie od MVR ili od Ministerstvoto za odbrana za toa vo koj period i kade bilo angaìrano liceto vo bezbednosnite sili. Rokot za ostvaruvawe na pravoto na li~na invalidnina e 30 dena od denot koga e donesen naodot na lekarskata komisija. Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel.: 02/3114-660
40. Semejna i zgolemena invalidnina

Pravoto na semejna i zgolemena invalidnina moàt da go ostvarat ~lenovite na semejstvoto na zaginato lice-u~esnik vo porane{nite vojni, vo bezbednosnite sili na Republika Makedonija i voeno lice-vojnik vo porane{nata JNA i vo ARM, kako i ~lenovite na semejstvoto na po~inat voen invalid, vo soglasnost so uslovite i postapkata propi{ani vo propisite. Za da ja ostvarite ovaa invalidnina, do Upravata za pra{awa na borcite i voenite invalidi, treba da gi dostavite slednive dokumenti:
29 Spisokot na podra~nite edinici e daden vo Prilog br. 6.
247
barawe (nema propi{an obrazec); izvod od mati~nata kniga na umrenite; izvod od mati~nata kniga na ven~anite; uverenie za dràvjanstvo na podnositelot na baraweto, i dokaz (od Ministerstvoto za vnatre{ni raboti ili od Ministerstvoto
za odbrana) pod koi okolnosti liceto go izgubilo ìvotot.
Rok za odlu~uvawe: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
II
DEL
41. Invalidski dodatok

Pravoto na invalidski dodatok moàt da go ostvarat voenite invalidi i korisnicite na semejna invalidnina, dokolku nemaat drugi sredstva za egzistencija (plata, penzija ili prihodi od druga dejnost). Za da go ostvarite ova pravo, treba da ja podnesete slednava dokumentacija:
barawe (nema propi{an obrazec); uverenie za materijalnata sostojba; izjava za semejnata sostojba; potvrda od Fondot na PIOM deka ne ste korisnik na penzija; dokaz od Agencijata za vrabotuvawe deka ne ste vraboteni (za site
~lenovi na semejstvoto), i
dokaz deka ne ste korisnici na drugi socijalni pari~ni primawa

od nadle`niot centar za socijalni raboti30.
Rok za odobruvawe: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
30 Spisokot na centrite za socijalna rabota e vo Prilog br. 5.
248
42. Ortopedski dodatok

Pravo na ortopedski dodatok moàt da ostvarat samo voenite invalidi od prvata do petata grupa na o{tetuvawe (navedeni vo usluga 38) na ekstremitetite i potpolno slepite voeni invalidi. Za ostvaruvawe na ova pravo, treba da podnesete:
barawe (nema propi{an obrazec), i medicinska dokumentacija od mati~en lekar.
Rok na odlu~uvawe: 30 dena od denot koga e donesen naodot na lekarskata komisija. Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova tel.02/3114-660
43. Bawsko i klimatsko lekuvawe

Pravo na bawsko i klimatsko lekuvawe vo traewe od 15 dena, kako prodolèn vid lekuvawe, moàt da ostvarat samo voenite invalidi. Ova pravo se ostvaruva vrz osnova na naod i mislewe od lekarska komisija. Pravoto moè da go ostvarite so podnesuvawe:
barawe, odnosno bolni~ka lista ({to pretstavuva samoto barawe),
potkrepena so soodvetna medicinska dokumentacija izdadena od mati~en lekar za intenzivno lekuvawe vo tekot na poslednata godina.
Rok na ostvaruvawe na pravoto: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
249
44. Pravo na patni~ko motorno vozilo
Pravo na patni~ko motorno vozilo moàt da ostvarat samo voenite invalidi od prvata grupa, so 100% voen invaliditet, koi statusot go ostvarile poradi o{tetuvawe na dolnite ekstremiteti ili voeni invalidi koi se potpolno slepi. Pravoto moè da go ostvarite so podnesuvawe:
barawe (nema propi{an obrazec), i medicinska dokumentacija.
II
DEL
Rok na odobruvawe: 30 dena od denot koga e donesen naodot na lekarskata komisija. Odobruvaweto zna~i deka se ispla} a iznos vo visina na 15 li~ni invalidnini na voen invalid od prva grupata so 100% voen invaliditet. Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
45. Profesionalna rehabilitacija

Pravo na profesionalna rehabilitacija moàt da ostvarat samo voenite invalidi vrz osnova na naod i mislewe na lekarska komisija zaradi osposobuvawe za vr{ewe zanimawe od ist stepen. Pravoto } e go ostvarite preku podnesuvawe: barawe (nema propi{an obrazec), i medicinska dokumentacija. Osposobuvaweto e za edno zanimawe i trae onolku kolku {to e potrebno za da se osposobi za toa zanimawe (najmnogu 3 godini). Rok na odobruvawe: 30 dena od denot koga e donesen naodot na lekarskata komisija. Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
250
46. Nadomestok za tro{oci za pogreb na nositelite na Partizanskata spomenica (NPS) i na narodnite heroi (NH)
So Zakonot za pravata na nositelite na Partizanska spomenica 1941 na licata odlikuvani so Orden na naroden heroj (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 73/93) e predvideno pravoto na nadomestok na tro{ocite za pogreb. Ova pravo go ostvaruvaat ~lenovite na semejstvoto koi go izvr{ile pogrebot dokolku istiot ne go izvr{il nekoj drug organ. Za da dobie nadomestok semejstvoto treba da ja podnese slednava dokumentacija:
barawe (nema propi{an obrazec); kni{ka na po~inatiot za NPS ili za NH (original ili fotokopija); izvod od mati~nata kniga na umrenite, i faktura za izvr{eniot pogreb.
Nadomestokot iznesuva tri prose~ni plati od poslednoto trimese~je od smrtta na nositelot na spomenicata, odnosno 5 prose~ni plati za po~inat naroden heroj. Rok za odlu~uvawe: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
47. Godi{no pari~no primawe za zakrepnuvawe na nositelite na Partizanskata spomenica i na narodnite heroi
Vo soglasnost so Zakonot za pravata na nositelite na Partizanskata spomenica 1941 i na licata odlikuvani so Orden na naroden heroj, nositelite na Partizanskata spomenica 1941 i licata odlikuvani so Orden na naroden heroj imaat pravo na godi{no pari~no primawe.
251
Ovie lica ne treba da podnesuvaat dokumentacija bidej} i isplatata se vr{i po slu`bena dol`nost, vo soglasnost so evidencijata na Upravata. Isplatata se vr{i po dobivawe informacija za prose~nata plata vo Republika Makedonija od poslednoto trimese~je od izminatata godina. Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
II
DEL
48. Besplaten i povlasten prevoz na nositelite na Partizanskata spomenica i na narodnite heroi

Ova pravo moàt da go iskoristat site nositeli na Partizanskata spomenica i site lica odlikuvani so Orden na naroden heroj, na koi im se izdava kni{ka za povlasten i besplaten prevoz. Kni{kata se dobiva vo podra~nata edinica na Upravata za pra{awata na borcite i na voenite invalidi31, so rok na vaèwe od 5 godini, a se zaveruva edna{ godi{no. Pravoto na besplaten i povlasten prevoz moàt da go iskoristat site nositeli, so podnesuvawe na:
barawe (nema propi{an obrazec), i kni{ka za povlasten i besplaten prevoz.
Upravata za pra{awata na borcite i na voenite invalidi re{ava vo rok od 30 dena po podnesuvawe na baraweto. Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
49. Materijalno obezbeduvawe na u~esnicite vo NOV

Materijalno obezbeduvawe moè da ostvarat u~esnicite vo NOV i ~lenovite na semejstvoto na po~inat u~esnik vo NOV dokolku nemaat drugi sredstva za egzistencija (penzija, plata, prihodi od zemjodelska dejnost ili drugi prihodi od vr{ewe samostojna dejnost povisoki od najniskata penzija vo Republika Makedonija). Materijalnoto obezbeduvawe se sproveduva postojano.
31 Spisokot na podra~nite edinici na Upravata za borci e vo Prilog br. 6.
252
Ova pravo moè da se ostvari so podnesuvawe na slednava dokumentacija:

barawe za materijalno obezbeduvawe (nema propi{an obrazec); re{enie za u~estvo vo NOV vo dvojno traewe (dvojno traewe zna~i
priznato so re{enie izdadeno od porane{nata institucija za socijalno osiguruvawe) od Fondot na PIOM; uverenie za dràvjanstvo; uverenie za materijalnata sostojba od Upravata za javni prihodi za baratelot i za ~lenovite na negovoto semejstvo; uverenie od FPIOM deka baratelot ne e korisnik na penzija; potvrda od Agencijata za vrabotuvawe deka se prijavuvaat kako nevraboteni; dokaz od centarot za socijalni raboti deka se korisnici na pari~ni primawa, i izvod od mati~nata kniga na ven~anite dokolku soprugot/soprugata bara materijalno obezbeduvawe po osnova na po~inat(a) soprug(a).
Rok na odlu~uvawe: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
50. Zdravstvena za{tita na voenite invalidi, ~lenovite na nivnite semejstva, semejnite invalidi, korisnicite na materijalno obezbeduvawe, nositelite na Partizanskata spomenica i na narodnite heroi
So propisite od oblasta na bore~ko-invalidskata za{tita se obezbeduva pravoto na zdravstvena za{tita na borcite i na ~lenovite na semejstvata na po~inatite borci, na voenite invalidi i na ~lenovite na nivnite semejstva, koi nemaat druga osnova za zdravstveno osiguruvawe (koi ne se korisnici na penzija, ne vr{at privatna profesionalna dejnost, ne ostvaruvaat prihodi od zemjodelska dejnost i sl.). Dokumentacijata {to treba da se dostavi za ostvaruvawe na pravoto na zdravstvena za{tita e slednava:
253
barawe za zdravstvena za{tita (nema propi{an obrazec); dokaz deka ne se prijavuvaat vo Agencijata za vrabotuvawe; potvrda deka ne ostvaruvaat penzija preku Fondot na penziskoto i
invalidskoto osiguruvawe, i za zdravstveno osiguruvawe.
potvrda deka ne se zdravstveno osigurani po druga osnova, od Fondot
Na ovie lica im se izdavaat sini karton~iwa vo podra~nite edinici na Upravata32. Rok na odobruvawe: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
II
DEL
51. Dodatok za decata na borcite i na voenite invalidi

Voenite invalidi i korisnicite na semejna invalidnina koi ne go ostvarile ova pravo po drug propis (detska za{tita i FPIOM) imaat pravo na dodatok za deca. Do Upravata za pra{awa na borcite i na voenite invalidi treba da se dostavi slednava dokumentacija:
barawe za dodatok za deca (nema propi{an obrazec); dokaz
Rok na odobruvawe: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel: 02/3114-660
32 Vidi spisok vo Prilog br. 6.
deka roditelite ne se vraboteni (od Agencijata za vrabotuvawe); dokaz za materijalnata sostojba na semejstvoto (od Upravata za javni prihodi); izvodi od mati~nata kniga na rodenite za decata; potvrda za redovno {koluvawe, i dokaz od centarot za socijalni raboti deka ne ostvaruvaat dodatok na deca.
254
52. Ednokratna pari~na pomo{ vo slu~aj na smrt na voen invalid

Pravo na ednokratna pari~na pomo{ imaat ~lenovite na semejstvoto na po~inat voen invalid. Ova pravo moè da go ostvari i ~len na semejstvoto na po~inat korisnik samo ako ìveel vo zaedni~ko doma} instvo so po~inatiot korisnik i ako go izvr{il pogrebot na po~inatiot. Ednokratna pari~na pomo{ moè da se ostvari so dostavuvawe na potrebnata dokumentacija:
barawe za ednokratna pari~na pomo{ (nema propi{an obrazec), posmrtnica, i faktura za izvr{eniot pogreb.
Ednokratnata pari~na pomo{ se ispla} a vo visina na dve invalidnini od tretata grupa. Rok na odobruvawe: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
53. Ednokratna pari~na pomo{ za korisnicite na materijalno obezbeduvawe

Pravo na ednokratna pari~na pomo{ imaat korisnicite na materijalno obezbeduvawe vo slu~aj na smrt na ~len na semejstvoto, podolgotrajno boleduvawe i vo slu~aj na elementarna nezgoda. Ova pravo moè da go ostvari i ~len na semejstvoto na po~inat korisnik samo ako ìveel vo zaedni~ko doma} instvo so po~inatiot korisnik. Za da se ostvari ova pravo, do Upravata za pra{awa na borcite i na voenite invalidi treba da se dostavi slednava dokumentacija, i toa vo zavisnost od uslovot {to go ispolnuvate za ova pravo:
255
barawe (obvrzno za koj i da e uslov); posmrtnica (ako se raboti za po~inato lice); faktura za izvr{en pogreb (ako se raboti za po~inato lice); medicinski bele{ki za vlo{ena zdravstvena sostojba (za lice koe
podolgo vreme boleduva) ili
dokazi za elementarni i za drugi nepogodi.
Rok za odobruvawe: 30 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: Uprava za pra{awa na borcite i na voenite invalidi Anka Naumova Tel. 02/3114-660
II
DEL
Drugi uslugi na Ministerstvoto

54. Osloboduvawe od carina na humanitarnite pratki
Humanitarnite pratki se osloboduvaat od carina vo soglasnost so obvrskite {to proizleguvaat od Carinskiot zakon (~l. 195) i Uredbata za pobliskite kriteriumi i za na~inot na sproveduvawe na osloboduvaweto od pla} awe uvozni dava~ki, kako i vrednosta, koli~estvoto i vidot ili namenata na stokata {to moè da se oslobodi od pla} awe uvozni dava~ki (~l. 36 41). Za da se oslobodat humanitarnite pratki od carina, treba da se dobie Potvrda za osloboduvawe od carina na humanitarnata pomo{ nameneta za Republika Makedonija (za socijalni slu~ai, socijalni ustanovi, zdravstveni ustanovi i dr.). Za da se dobie potvrda, humanitarnata organizacija koja bara osloboduvawe na humanitarnite pratki od carina e dol`na da gi dostavi slednive dokumenti do MTSP: 1. Barawe (nema propi{an formular) za osloboduvawe od carina, vo koe se navedeni vidot, koli~estvoto i vrednosta na stokata, kako i magacinot kade {to } e bide skladirana stokata do nejzinoto delewe (so navedena adresa na magacinot). 2. Izjava deka stokata ima humanitaren karakter i deka se podaruva ne se preprodava, odnosno ne se otu|uva, pri {to } e se navede za kogo e nameneta (koj e kraen korisnik na stokata): Ako krajni korisnici se socijalni slu~ai, da se obezbedat zavereni spisoci od soodvetniot centar za socijalna rabota,
256
kako i potvrda od centarot za socijalna rabota deka } e primi humanitarna pomo{ i deka } e u~estvuva pri nejzinata raspredelba, zaedno so humanitarnata organizacija. Ako humanitarnata pomo{ se podaruva na zdravstvena, socijalna, obrazovna ili druga institucija treba da se dostavi i potvrda od taa institucija, deka } e ja primi humanitarnata pomo{ od soodvetnata organizacija. Ako se vnesuva humanitarna pomo{ vo odredena laboratorija za ispituvawe i sl., da se obezbedi potvrda od soodvetnata zdravstvena, socijalna, obrazovna ili druga institucija deka } e ja primi takvata humanitarna pomo{. Ako tie instrumenti se nameneti za samata humanitarna organizacija, a sluàt za nekakvo ispituvawe, toga{ treba da se obezbedi soglasnost od nadle`nite institucii; 3. Specifikacija za vidot, koli~estvoto i za vrednosta na stokata, vo 2 primeroka; 4. Sertifikat od donatorot koj ja podaruva stokata; 5. Kopija od sudskata registracija so koja se potvrduva deka organizacijata e registrirana vo Republika Makedonija za vr{ewe na humanitarni aktivnosti, i 6. Zadolìtelno da se priloì potvrda od strana na krajnite korisnici za primenata donacija od prethodnata potvrda za humanitarna pratka za koja MTSP ima izdadeno potvrda za osloboduvawe od carina. Dokumentite pod to~ka 1, 2 i 3 mora da bidat zavereni so arhivski broj, da imaat potpis od ovlastenoto lice i pe~at i da bidat prevedeni na makedonski jazik (sudski prevod, zaveren od notar). Dokolku ne se dostavat ovie dokumenti, organizacijata ne moè da dobie potvrda za osloboduvawe od carina. Rok za izdavawe potvrda: 10 dena Nadleèn organ i kontakt-informacii: MTSP, Sektor za socijalna za{tita Oddelenie za azil, migracija i humanitarna pomo{ Dejan Ivkovski Tel: 02/3106-226 e-mail: divkovski@mtsp.gov.mk
257
55. Pravo na sloboden pristap do informaciite od javen karakter
Vo Republika Makedonija pravoto na sloboden pristap do informaciite od javen karakter se garantira so Ustavot na Republika Makedonija i so Zakonot za sloboden pristap do informaciite od javen karakter. [to e informacija od javen karakter? Koj e imatel na informacija od javen karakter? Informacija od javen karakter e informacija vo koja i da bilo forma {to ja sozdal i so koja raspolaga: organ na dràvnata vlast i drugite ustanovi i institucii, organite na op{tinite, organite na Grad Skopje, javnite ustanovi i slu`bi, javnite pretprijatija i pravnite i fizi~kite lica koi vr{at javni ovlastuvawa i dejnost od javen interes. Zna~i, informacija od javen karakter e sekoja informacija so koja{to raspolagaat ovie organi, koi zakonot gi narekuva imateli na informacii. Imatelite na informacii se dol`ni da ovozmoùvaat informirawe na javnosta za nivnata rabota. Listata so celosen pregled na site imateli na informacii od javen karakter sekoja kalendarska godina ja objavuva Komisijata za za{tita na podatocite od javen karakter (www.sinf.gov.mk). Listata na informacii od javen karakter na MTSP e dadena vo Prilog br. 15. Koj moè da bide baratel na informacija od javen karakter? Koj ima pravo na pristap? Sekoe fizi~ko lice moè da se javi kako baratel na informacija od javen karakter, bez ogled na toa dali e dràvjanin na Republika Makedonija ili e stranec, ili, pak, e lice bez dràvjanstvo. Baratelot ne moè da bide diskriminiran vrz osnova na pol, rasa, vera, politi~ko ubeduvawe ili na koj i da e drug na~in. Pravo na pristap imaat i pravnite lica. Pri podnesuvawe na baraweto baratelot ne e dolèn da gi navede pri~inite poradi koi ja bara informacijata, ili za {to } e mu sluì taa. Potrebno e da se navede samo deka stanuva zbor za barawe za pristap do informacii. Vo koi slu~ai pravoto na pristap do informaciite moè da se ograni~i? Vo Zakonot za sloboden pristap do informaciite od javen karakter se vr{i taksativno nabrojuvawe na informaciite a pristapot do niv moè da bide odbien od strana na nivnite imateli. Takvi se:
II
DEL
258
1. Informacija koja vrz osnova na zakonot pretstavuva klasificirana informacija so soodveten stepen na tajnost. Se misli na klasificirani informacii koi se opredeleni kako doverlivi, so razli~en stepen na doverlivost, vo soglasnost so Zakonot za klasificirani informacii. 2. Li~en podatok ~ie{to otkrivawe bi zna~elo povreda na za{titata na li~nite podatoci. Stanuva zbor za informacii koi pretstavuvaat li~ni podatoci, a ~ija povreda e zabraneta vo soglasnost so Zakonot za za{tita na li~nite podatoci. 3. Informacija za arhivskoto rabotewe koja{to e utvrdena kako doverliva. 4. Informacija ~ie{to davawe bi zna~elo povreda na doverlivosta na dano~nata postapka. 5. Informacija koja e steknata ili sostavena za istraga, za krivi~na ili za prekr{o~na postapka, za sproveduvawe upravna i gra|anska postapka, a so ~ie davawe bi se zagrozil tekot na postapkata, odnosno nejzinoto davawe bi imalo {tetni posledici za postapkata. 6. Informacija {to se odnesuva na komercijalni i na drugi ekonomski interesi, kako i na interesite na monetarnata i fiskalnata politika, a ~ie davawe } e ima {tetni posledici po ostvaruvaweto na funkcijata. 7. Informacija od dokument {to e vo postapka na podgotvuvawe i s u{te e predmet na usoglasuvawe kaj imatelot, a negovoto otkrivawe bi predizvikalo pogre{no razbirawe na sodrìnata. Zna~i, imatelot na informacijata koja poteknuva od dokument {to ne e zavr{en, nema da bide otkrien, bidej} i dokumentot e necelosen. So toa informacijata bi dobila poinakva sodrìna, odnosno nejzinata sodrìna bi moèla da bide razbrana poinaku od ona {to taa navistina pretstavuva. 8. Informacija za za{tita na ìvotnata sredina koja ne e dostapna na javnosta zaradi za{tita na zdravjeto na lu|eto i na ìvotnata sredina. Za zabrana na pristap do vakvata informacija, taa treba da bide klasificirana so odreden stepen na doverlivost od soodvetniot minister ili od drug funkcioner koj vo soglasnost so zakonot ima pravo da go opredeluva stepenot na doverlivost na takvite informacii. 9. Informacija koja gi zagrozuva pravata na industriska ili intelektualna sopstvenost (patent, model, mostra, stokoven i usluèn ìg, oznaka na potekloto na proizvodot). No, razbirlivo, se predviduva i obvrskata na imatelite na informacii, dokolku e vozmo`no, da gi odvojat od dokumentot informaciite od doverliv karakter, a informaciite od drugiot del od dokumentot da mu gi soop{tat, t.e. da gi napravat dostapni na baratelot.
259
Koi se obvrskite na imatelite na informacii?
Sekoj imatel na informacii e dolèn da opredeli edno ili pove} e
slu`beni lica za posreduvawe vo ostvaruvaweto na pravoto na sloboden pristap do informaciite. Slu`benoto lice gi dava potrebnite informacii i mu pomaga na baratelot pri podnesuvaweto na baraweto. Imatelite na informacii se dol`ni redovno da vodat lista i da ja aùriraat listata na informacii so koi raspolagaat i da gi objavuvaat na na~in dostapen za javnosta (internet-stranica, oglasna tabla i dr.). Imatelot na informacii e dolèn da ja informira javnosta za osnovnite podatoci za kontakt so imatelot na informacijata, i toa: naziv, adresa, telefonski broj, broj na faks, adresa za elektronska po{ta i adresa na veb-sajtot; na~inot na podnesuvawe na baraweto za pristap do informaciite; propisite {to se odnesuvaat na nadle`nosta na imatelot na informaciite, povrzani so registarot na propisite objaveni vo slu`benoto glasilo; predlog-programite, programite, strategiite, stavovite, mislewata, studiite i drugite sli~ni dokumenti {to se odnesuvaat na nadle`nosta na imatelot na informaciite; site povici vo postapkata za javnite nabavki i tenderskata dokumentacija utvrdeni so zakon; podatoci za negovite nadle`nosti utvrdeni so zakon; organizacijata i tro{ocite na raboteweto, kako i za davaweto uslugi na gra|anite vo upravnata postapka i za svoite aktivnosti; izdavawe informativni bilteni i drugi oblici na informirawe; internet-stranicata za objavuvawe odluki, akti i merki so koi se vlijae na ìvotot i na rabotata na gra|anite i drugi informacii {to proizleguvaat od nadle`nosta i od rabotata na imatelot na informaciite. Za pristapot do ovie informacii, sekoj imatel na informaciite e dolèn da ovozmoì besplaten pristap do informaciite. Imatelite na informacii, odnosno odgovornite lica kaj niv, se dol`ni za baratelite na informacii da obezbedat prostorii za uvid vo baranite informacii. Imatelite na informacii se dol`ni da go obezbedat obrazecot na baraweto za pristap do informaciite na baratelot. Ako imatelot na informacii primi barawe za informacija so koja ne raspolaga, toj e dolèn da go preprati baraweto do imatelot na informaciite, koj spored sodrìnata na baraweto e imatel na informacijata i za toa go izvestuva baratelot. Imatelot na informaciite, odnosno odgovornoto lice kaj nego, e dolèn/dol`no da podgotvi godi{en izve{taj za sproveduvawe na Zakonot za sloboden pristap do informaciite od javen karakter.
II
DEL
260
Na koj jazik moè da se podnese barawe za pristap do informacija od javen karakter? Baratelot go dostavuva baraweto do imatelot na informacijata na makedonski jazik i na negovoto kirilsko pismo, a baratelot (koj zboruva slu`ben jazik razli~en od makedonskiot jazik i od kirilskoto pismo) moè da go dostavi baraweto i na slu`ben jazik i pismo {to gi upotrebuva vo soglasnost so zakonot. Kako se podnesuva baraweto i vo koja forma moè da se dobie baranata informacija? Baraweto moè da se podnese usno, pismeno i po elektronski pat, na poseben obrazec (koga se podnesuva usno, odgovornoto lice } e go zavede baraweto so slu`bena bele{ka). Baratelot go dostavuva baraweto do slu`benoto lice za posreduvawe so informaciite. Pri podnesuvawe na baraweto, baratelot moè da ja izbere formata vo koja{to saka da ja dobie informacijata (fotokopija, uvid, prepis, elektronski zapis). Realnite materijalni tro{oci, {to gi propi{uva Vladata na Republika Makedonija, } e treba da gi pokrie baratelot. Vo koj rok treba da se dobie informacijata? Imatelite na informacii treba vedna{ da odgovorat na baraweto, a dokolku ne se vo mo`nost ili ako e potrebno pove} e vreme za da se podgotvi informacijata, najdocna vo rok od 30 dena. Kaj isklu~itelno obemnite barawa ovoj rok moè da bide prodolèn, no najmnogu do 40 dena, za {to baratelot mora da bide prethodno izvesten. [to dokolku baraweto e odbieno ili ne e dobien nikakov odgovor? Dokolku baraweto e odbieno ili baratelot ne dobie nikakov odgovor i po istekot na 30-te dena, baratelot ima pravo na àlba do Komisijata za za{tita na pravoto na sloboden pristap do informaciite od javen karakter, vo rok od 15 dena. Komisijata e dol`na da odlu~i po àlbata, isto taka, vo rok od 15 dena. Dokolku baratelot ne e zadovolen so re{enieto na Komisijata, toj moè da povede upraven spor. Slu`beno lice od MTSP: Arife Musliu Tel: 02/3106-220; 3106-233; 3118-242
261
Postapka za dobivawe informacija od javen karakter vo Republika Makedonija
Fizi~ki i pravni lica Barawe (pismeno, usno ili vo elektronski zapis) Imatel na informacii Ne e dobien odgovor vo rok od 30 dena (za obemni barawa do 40 dena) ili baraweto e odbieno Dobiena informacija Fizi~ki i pravni lica
II
DEL
@alba vo rok od 15 dena Komisija za za{tita na pravoto na sloboden pristap do informacii od javen karakter Re{enie vo rok od 15 dena Fizi~ki i pravni lica Dokolku ne se zadovolni so odlukata na Komisijata Upraven sud
262
Uslugi {to gi obezbeduva Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija

56. Voveduvawe na nevrabotenoto lice vo evidencija i redovno javuvawe
Otkako } e go zavr{ite {koluvaweto, a ne ste vraboteni, treba da se prijavite vo centarot za vrabotuvawe33 spored mestoto na ìveewe. Pritoa treba da gi dostavite slednive dokumenti: 1) li~na karta; 2) rabotna kni{ka: nova - nepopolneta, ako se javuvate prvpat, so popolnet obrazec-barawe (se prodava zaedno so rabotnata kni{ka); ili starata, dokolku imate rabotna kni{ka; 3) diploma - svidetelstvo za zavr{eno obrazovanie - original (na uvid); 4) uverenie za dràvjanstvo - fotokopija (ako nema sina li~na karta), i 5) uverenie za semejno-materijalnata sostojba - samo za niskokvalifikuvani rabotnici; uverenieto se dobiva od op{tinata ili od mesnata kancelarija na centarot za vrabotuvawe, kade {to liceto ìvee. Po prijavuvaweto, nevrabotenite lica, treba redovno da se javuvaat vo soodvetniot centar za vrabotuvawe i toa:
na sekoi 30 dena, za licata koi koristat pravo na pari~en nadomestok
i pravo na zdravstvena za{tita; za{tita;
na sekoi 60 dena, za lica koi koristat samo pravo na zdravstvena na sekoi 4 meseci, za licata koi ne koristat pravo na pari~en
nadomestok ili na zdravstvena za{tita.
Nevrabotenoto lice koe nema da ja ispolni ovaa obvrska, t.e. nema da se prijavuva redovno, spored utvrdenite rokovi, se bri{e od evidencijata na nevrabotenite lica i moè povtorno da se prijavi po istekot od edna godina. Voedno, dokolku e korisnik na pari~en nadomestok, go gubi i toa pravo, a pravo na zdravstvena za{tita moè da ostvari dokolku se prijavi vo centarot za vrabotuvawe kako nevraboteno lice po istekot na edna godina. Nevrabotenoto lice e dol`no li~no da se javuva i da priloì rabotna kni{ka, li~na karta i kontrolen karton za javuvawe.
263
57. Pravo na zdravstvena za{tita
Nevrabotenoto lice ima pravo na zdravstvena za{tita:
dodeka prima pari~en nadomestok, i dokolku nema druga osnova na osiguruvawe.
Za da se ostvari ova pravo, treba da se podnese slednava dokumentacija: Ako ne ste vo brak:
li~na karta; rabotna kni{ka; kontrolen karton za javuvawe; zdravstvena legitimacija, i izvod od mati~nata kniga na rodenite.
II
DEL
Ako ste vo brak, i - ako bra~niot drugar e evidentiran kako nevraboteno lice: 1. 2. 3. 4. 5. 6. li~nite karti od dvajcata bra~ni drugari; ven~anica fotokopija; rabotnite kni{ki od dvajcata bra~ni drugari; zdravstveni kni{ki za site korisnici; izvodi od mati~nata kniga na rodenite za site deca, i potvrdi za decata u~enici i studenti;
- ako bra~niot drugar ne e evidentiran kako nevraboteno lice ili nema osnovno obrazovanie, pokraj navedenite dokumenti od to~kite 1-6 priloùvate i izjava deka bra~niot drugar:
nema zavr{eno osnovno obrazovanie; ne e vraboten vo drug grad; ne e vo redoven raboten odnos, i nema osnovano trgovsko dru{tvo, pretprijatie ili drug vid pravno
lice i ne vr{i zanaet~iska, odnosno profesionalna dejnost.
Ako va{iot bra~en drugar e stranec, potrebno e:

fotokopija od li~nata karta na stranecot, i izjava od bra~niot drugar-stranec, zaverena od notar, vo koja e
navedeno deka vo dràvata od kade {to doa|a nema registrirano
264
privatna dejnost na svoe ime, ne e vo redoven raboten odnos i deka nema registrirano privatna dejnost na teritorijata na Republika Makedonija. Ako ste nekvalifikuvan rabotnik, treba da dostavite i uverenie za semejnomaterijalnata sostojba i imoten list od katastar za iznosot na prihodite od zemjodelska dejnost. Dokolku imate pravo na zdravstvena za{tita, treba da se prijavuvate vo centarot za vrabotuvawe na sekoi 60 dena. Centarot vi izdava sini karton~iwa za zdravstvena za{tita.
58. Pravo na pari~en nadomestok

Pravo na pari~en nadomestok ima nevraboteno lice koe bilo vo raboten odnos najmalku 9 meseci neprekinato, ili 12 meseci so prekini vo poslednite 18 meseci, pred prestanokot na rabotniot odnos. Pravo na pari~en nadomestok ima nevraboteno lice za vremeto pominato vo raboten odnos (navedeno pogore) za koe se uplatuvani pridonesi na plata, i toa dokolku: bilo vo raboten odnos so polno rabotno vreme; bilo vo raboten odnos so nepolno rabotno vreme, presmetano vo polno rabotno vreme; bilo vo raboten odnos na opredeleno rabotno vreme (sezonska rabota) podolgo od 40 ~asa vo nedelata, ako toa vreme e presmetano vo rabotniot sta`, i za rabota vo stranstvo.
Barawe za pari~en nadomestok

Za da se dobie pari~en nadomestok, potrebno e da se dostavi barawe vo centarot za vrabotuvawe vo mestoto na ìveewe na nevrabotenoto lice34. Baraweto se podnesuva vo rok od 30 dena od denot na prestanokot na rabotniot odnos. Dokolku baraweto se podnese po istekot na rokot, pari~niot nadomestok se isplatuva od denot na podnesuvaweto na baraweto za preostanatiot period. Pari~en nadomestok ne se isplatuva dokolku baraweto e podneseno po istekot na rokot za koj sleduva nadomestokot, prikaàno vo tabelata podolu. Vo Prilog br. 16 e daden Pregled na potrebnite dokumenti za ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok pri prestanok na rabotniot odnos od delovni pri~ini i Pregled na
265
potrebnite dokumenti za ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok vo slu~aj na ste~aj na rabotodavecot.
Vreme za koe se isplatuva pari~niot nadomestok

Pari~niot nadomestok na nevrabotenoto lice se isplatuva eden mesec, ako ima sta` na osiguruvawe najmalku 9 meseci kontinuirano ili 12 meseci so prekin vo poslednite 18 meseci. Za podolg sta` na osiguruvawe, isplatata na pari~niot nadomestok e prikaàna vo slednava tabela.
Ako staòt na osiguruvawe iznesuva nad 18 meseci 2,5 godini 5 godini 7,5 godini 10 godini 12,5 godini 15 godini 17,5 godini 20 godini 22,5 godini 25 godini do 2,5 godini 5 godini 7,5 godini 10 godini 12,5 godini 15 godini 17,5 godini 20 godini 22,5 godini 25 godini Pari~en nadomestok se isplatuva za vreme od (izrazeno vo broj na meseci) 2 meseci 3 meseci 4 meseci 5 meseci 6 meseci 7 meseci 8 meseci 9 meseci 10 meseci 11 meseci 12 meseci
II
DEL
Na nevrabotenoto lice, koe ima nad 57 godini (èna), odnosno 59 godini (ma`) i nad 15 godini sta` na osiguruvawe, pari~niot nadomestok mu se isplatuva do negovoto vrabotuvawe, odnosno do nastapuvawe na nekoi od osnovite za prestanok na pravoto na pari~en nadomestok.
Visina na pari~niot nadomestok

Visinata na mese~niot pari~en nadomestok se utvrduva vrz osnova na presmetanite i isplatenite plati kaj rabotodavecot za poslednite 24 meseci, vo soglasnost so zakonot i so kolektivniot dogovor, i iznesuva: 50% od prose~nata neto-plata na rabotnikot za lice koe ima pravo na pari~en nadomestok do 12 meseci; 40% od prose~nata neto-plata na rabotnikot za lice koe ima pravo na pari~en nadomestok podolgo od 12 meseci.
266
Pari~niot nadomestok ne moè da iznesuva pove} e od 80% od prose~nata mese~na neto-plata po rabotnik vo Republika Makedonija objavena za posledniot mesec.
Koj ne moè da ostvari pravo na pari~en nadomestok?

Pravo na pari~en nadomestok ne moè da ostvari nevraboteno lice na koe rabotniot odnos mu prestanal poradi:
davawe pismena izjava za prestanok na rabotniot odnos (osven ako
takvata izjava ne e dadena poradi promena na mestoto na ìveewe na bra~niot drugar ili poradi sklu~uvawe brak); spogodben prestanok na rabotniot odnos; ostvaruvawe na pravata od rabotniot odnos, sprotivno na zakonot; prestanok na rabotniot odnos po sila na zakonot (osven vo slu~aj na prestanok na pravnoto lice poradi ste~aj); otkaz od strana na rabotodavecot poradi kr{ewe na rabotniot red i na rabotnata disciplina; odbivawe da raboti na pozicija/mesto na koe e rasporeden, vo soglasnost so zakonot; odbivawe da bide prezemen so spogodba kaj drug rabotodavec; odbivawe obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija; gubewe na rabotnata sposobnost, vo soglasnost so propisite za penzisko i invalidsko osiguruvawe, i ispolnuvawe na uslovite za ostvaruvawe na pravoto na penzija.
Dokolku nevrabotenoto lice osnova trgovsko dru{tvo, pretprijatie ili drug vid pravno lice ili vr{i zanaet~iska, odnosno profesionalna dejnost, } e prestane pravoto na pari~en nadomestok, iako liceto dotoga{ bilo korisnik na ova pravo.
Prodolùvawe na pari~niot nadomestok

Pari~niot nadomestok na nevrabotenoto lice prodolùva da se isplatuva i po istekot na vremeto opredeleno vo soglasnost so Zakonot:
na èna za vreme na bremenosta i po poroduvaweto, spored propisite
za rabotni odnosi, i
ako Agencijata za vrabotuvawe go upati nevrabotenoto lice na obuka,
prekvalifikacija ili dokvalifikacija do istekot na vremeto opredeleno za toa.
267
Baraweto za prodolùvawe na pari~niot nadomestok na nevrabotenoto lice treba da se podnese vo rok od 30 dena od denot na prestanokot na pari~niot nadomestok.
59. Penzisko i invalidsko osiguruvawe za nevrabotenite lica

Korisnicite na pari~en nadomestok na koi im nedostigaat najmnogu 5 godini do ispolnuvawe na uslovite za steknuvawe pravo na starosna penzija, a koi nemaat 15 godini sta` na osiguruvawe, imaat pravo na penzisko i invalidsko osiguruvawe vo soglasnost so propisite za penzisko i invalidsko osiguruvawe, do ostvaruvawe 15 godini sta` na osiguruvawe.
II
DEL
Uslovi za steknuvawe na pravoto na penzija za nevrabotenite lica

1) Starosna penzija Nevrabotenoto lice koe najdocna do 1.9.2007 godina, } e napolni 40 godini penziski sta` (ma`), odnosno 35 godini penziski sta` (èna), a koi na 1.9.2000 godina imale napolneto penziski sta` od 33 godini (ma`), odnosno penziski sta` od 28 godini (èna), imaat pravo na starosna penzija. Nevrabotenoto lice steknuva pravo na starosna penzija koga } e napolni 64 godini ìvot (ma`), odnosno 62 godini ìvot (èna) i najmalku 15 godini penziski sta`. Starosnata granica za licata koi imaat beneficiran sta` se namaluva vo zavisnost od stepenot na zgolemuvaweto na staòt, i toa za po edna godina, spored ~len 18 od Zakonot za penzisko i invalidsko osiguruvawe. Namaluvaweto se presmetuva na sledniov na~in: 1. za sekoi 7 godini pominati na pominati 12 meseci se smetaat meseci; 2. za sekoi 6 godini pominati na pominati 12 meseci se smetaat meseci; rabotni mesta na koi efektivno vo sta` na osiguruvawe kako 13 rabotni mesta na koi efektivno vo sta` na osiguruvawe kako 14
268
3. za sekoi 5 godini pominati na rabotni mesta na koi efektivno pominati 12 meseci se smetaat vo sta` na osiguruvawe kako 15 meseci; 4. za sekoi 4 godini pominati na rabotni mesta na koi efektivno pominati 12 meseci se smetaat vo sta` na osiguruvawe kako 16 meseci; 5. za sekoi 3 godini i 6 meseci pominati na rabotni mesta na koi efektivno pominati 12 meseci se smetaat vo sta` na osiguruvawe kako 17 meseci, i 6. za sekoi 3 godini pominati na rabotni mesta na koi efektivno pominati 12 meseci se smetaat vo sta` na osiguruvawe kako 18 meseci. Po ispolnuvaweto na gorenavedenite uslovi Agencijata za vrabotuvawe, po slu`bena dol`nost, gi dostavuva potrebnite dokumenti (prijava/odjava M1/M2 formular i M4 za plateni pridonesi za liceto) do Fondot na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe, kade {to se steknuva i se ostvaruva pravoto na starosna penzija. 2. Invalidska penzija. Postapkata e sosema ista kako i za ostvaruvawe na invalidska penzija za osigurenicite {to se vo raboten odnos (postapkata e opi{ana vo uslugata br. 67). Po ispolnuvawe na potrebnite uslovi, Agencijata za vrabotuvawe, po slu`bena dol`nost gi dostavuva potrebnite dokumenti (prijava/odjava M1/M2 formular i M4 za plateni pridonesi za liceto) do Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe, kade {to se steknuva i se ostvaruva pravoto na invalidska penzija so datumot na utvrduvawe na invalidnosta, spored podnesena medicinska dokumentacija.
60. Prijavuvawe raboten odnos

Po zasnovawe na raboten odnos, rabotodavecot e dolèn da go prijavi vrabotenoto lice vo Agencijata za vrabotuvawe. Za taa cel treba da se podnesat slednive dokumenti: 1. li~na karta (fotokopija) na liceto koe se prijavuva; 2. rabotna kni{ka (ako prethodno bil vraboten, so zaklu~en sta` od prethodnata firma); 3. popolneta Prijava za potreba od rabotnik (PPR) so arhivski broj i {tembil, so pe~at i potpis; 4. obrasci M-1/M-2, popolneta prijava/odjava, so pe~at i potpis;
269
5. oglas objaven vo javno glasilo, i 6. polnomo{no so arhivski broj i {tembil, so pe~at i potpis od rabotodavecot. Prijavuvaweto se vr{i vedna{ so datum na prijavuvawe, najdocna od denot na podnesuvawe na dokumentacijata. Pove} e detali za drugite potrebni dokumenti za prijavuvawe raboten odnos se dadeni vo tabelata podolu, so dopolnitelni objasnuvawa, vo zavisnost od vidot na prijavuvaweto.
PRIJAVUVAWE OZNAKA na potrebnite dokumenti 06, 07 i 08 01, 02, 03, 04, 06, 07 i 08 01, 02, 03, 04, 06, 07 i 08 01, 02, 03 i 04 ZABELE[KA
II
DEL
1. Firma 2. Upravitel na trgovsko dru{tvo 3. Osnova~ na trgovsko dru{tvo 4. Rabotnik kaj rabotodavec 5. Rabotnik po osnova na 01, 02, 03, 04 i 05 A tehnolo{ki vi{ok 6. Oglas za potreba od rabotnik 01 i 12 B 7. Rabotnik vrz osnova na oglas 01, 02, 03, 04, 12, 13 i 14 B 8. Rabotnik vraten od miruvawe 01, 02, 03, 04, 09 i 10 9. Imenuvano lice 01, 02, 03, 04 i 11 10. Dràven slu`benik od eden vo 01, 02, 03, 04, 14, 15 i 16 drug dràven organ A Dokumentacijata treba da se zaveri i da se potpi{e od ovlasteno lice vo slu`bata za posreduvawe vo centarot za vrabotuvawe. B PPR Obrazecot treba da se zaveri vo slu`bata za prijavuvawe i odjavuvawe raboten odnos, a potoa se oglasuva vo dnevniot pe~at. Oznakite pod broevite 12, 14, 15 i 16 se odnesuvaat samo za dràvnite organi, javnite ustanovi, fondovite i drugite organizacii osnovani od RM i vo sopstvenost na RM .
Oznaki za potrebnite dokumenti za prijavuvawe raboten odnos (spored gornata tabela)

1. Prijava za potreba od rabotnik - PPR (Obrazec E-10); 2. Prijava za osiguruvawe i za zasnovawe raboten odnos (Obrazec M-1, M-1/M-2); 3. Fotokopija od li~nata karta na rabotnikot {to se vrabotuva ili {to se imenuva; 4. Rabotna kni{ka na rabotnikot {to se vrabotuva ili {to se imenuva;
270
5. Spogodba za prezemawe, sklu~ena me|u dvajca rabotodavci; 6. Evidenten list za rabotodavecot - se dobiva od slu`bata za prijavuvawe i odjavuvawe raboten odnos; 7. Re{enie od sudskiot registar; 8. Re{enie od Dràvniot zavod za statistika, za mati~en broj i {ifra; 9. Fotokopija od odlukata za miruvawe na rabotniot odnos, so koja e izvr{eno odjavuvaweto; 10. Odluka za aktivirawe na rabotniot odnos, po osnova na vra} awe od miruvawe; 11. Odluka za imenuvawe lice, izdadena od nadleèn organ; 12. Pismena soglasnost od Ministerstvoto za finansii; 13. Pri prijavuvawe na rabotnik vo centarot za vrabotuvawe, rabotodavecot e dolèn da go prezentira objaveniot javen oglas vo dnevniot pe~at ; 14. Mislewe od Agencijata za dràvni slu`benici na Republika Makedonija; 15. Spogodba za prezemawe, sklu~ena me|u dva dràvni organa, i 16. Pismena soglasnost od resornite ministerstva.
61. Odjavuvawe raboten odnos

Po prekin na rabotniot odnos, rabotodavecot go odjavuva vrabotuvaweto vo Agencijata za vrabotuvawe. Pritoa, potrebno e da se podnese slednava dokumentacija: 1. 2. 3. 4. li~na karta (fotokopija) na liceto koe se odjavuva; rabotna kni{ka, so zaveren sta`; M-2, odjava, i odluka za otkaùvawe na dogovorot za vrabotuvawe, so zadolìtelno naveduvawe na ~lenot od Zakonot za rabotni odnosi vrz osnova na koj prestanuva rabotniot odnos.
Rabotodavecot treba da go izvr{i odjavuvaweto vo rok od 8 dena od denot na prestanokot na rabotniot odnos. Vo zavisnost od odjavuvaweto, vo tabelata podolu sledat podetalni informacii za potrebata dokumentacija.
271
ODJAVUVAWE OZNAKA na potrebnite dokumenti ZABELE[KA 1. Osnova~ i upravitel po osnova na 01, 02, 03, 04, 05 i 06 likvidacija - ste~aj 2. Rabotodavec - sopstvenik na samostoen zanaet~iski - trgovski 01, 02, 03 i 07 du} an 3. Osnova~-upravitel na trgovec01, 02, 03, 08 i 09 poedinec 4. Direktor - upravitel, osnova~ 5. Rabotnik so: spogodba, so otkaz od rabotnikot ili so otkaz od rabotodavecot 6. Rabotnik poradi penzionirawe starosna ili invalidska penzija 7. Rabotnik poradi likvidacija ste~aj na rabotodavecot 8. Rabotnik poradi miruvawe na rabotniot odnos 9. Rabotnik poradi prestanok na dejnosta na rabotodavecot (samostoen zanaet~iski ili trgovski du} an) 10. Rabotnik, poradi smrt 11. Rabotnik po osnova na tehnolo{ki vi{ok, koga liceto se registrira vo evidencijata na nevraboteni lica 12. Rabotnik poradi zavr{uvawe na rabotniot odnos na opredeleno vreme 13. Rabotnik poradi izdrùvawe kazna zatvor 14. Rabotnik poradi razre{uvawe od funkcija (od ministerstva, organi na upravata, javni pretprijatija, fondovi i organizacii vo dràvna sopstvenost 15. Rabotnik poradi promena na sedi{te na dru{tvoto (vo drug grad vo RM) 01, 02, 03, 10, 11 i 12 01, 02, 03 i 13 01, 02, 03 i 14 01, 02, 03, 04 i 05 01, 02, 03 i 15 A B
II
DEL
01, 02, 03 i 16 01, 02, 03 i 17 01, 02, 03, 18, 19 i 20
01, 02, 03 i 21 01, 02, 03 i 22 V
01, 02, 03 i 23
01, 02, 03, 24 i 25
272
ODJAVUVAWE
OZNAKA na potrebnite dokumenti
ZABELE[KA
16. Rabotnik {to bil prijaven po 01, 02, 03, 26 i 27 gre{ka 17. Rabotnik poradi bri{ewe na 01, 02, 03, 28, 29 i 30 G firmata i spojuvawe so druga firma 18. Rabotnik poradi bri{ewe na 01, 02, 03, 08 i 31 rabotodavecot (trgovec - poedinec) 19. Rabotnici pri podelba na 02, 03, 32, 33, 34, 35, 36, 37 dru{tva i 38 20. Rabotnici od dràvnite organite, organi na lokalnata samouprava i Gradot Skopje, javnite 01, 02, 03 i 13 ustanovi, fondovite i drugite organizacii osnovani od RM i vo sopstvenost na RM A ~len 69 od ZRO - raskinuvawe na dogovorot za vrabotuvawe so spogodba; i prestanok na rabotniot odnos so otkaz od rabotnikot ili na rabotodavecot, soglasno odredbite od ZRO B Za den na prestanok na rabotniot odnos se smeta denot koga re{enieto od Fondot za PIO e zavereno vo arhiva so {tembil na pravniot subjekt od kade {to rabotnikot ostvaruva pravo na penzija. Ako rabotnikot e vraboten pred 1989 godina, potrebno e pokraj stariot obrazec so koj e vraboten, da dostavi nov M-2 obrazec so istite podatoci. V Dokolku vremetraeweto na kaznata zatvor e podolgo od 6 meseci, na rabotnikot mu prestanuva rabotniot odnos kaj rabotodavecot. Za kazna zatvor do 30 dena ne se vr{i odjava na rabotnikot. Ako vremetraeweto na kaznata zatvor e pokratko od 6 meseci, toga{ rabotnikot, po izdrùvaweto na kaznata, vo rok od 30 dena mora da se javi na rabota i da mu se aktivira rabotniot odnos kaj rabotodavecot. G Vo ovoj slu~aj, prestanokot i po~etokot na rabotniot odnos vo novoto dru{tvo treba da ima kontinuitet (den za den) za site vraboteni. D Rabotniot odnos pri prefrlawe - preminuvawe na rabotnicite vo novoformiranoto dru{tvo zadrùva kontinuitet.
Oznaki za potrebnite dokumenti za odjavuvawe raboten odnos (spored gornata tabela)

1. 2. 3. 4. 5. Obrazec M-2.; Fotokopija od li~nata karta; Rabotna kni{ka so zatvoren sta`; Sudsko re{enie za otvorena postapka - likvidacija ili ste~aj; Re{enie za prestanok na rabotniot odnos, izdadeno od ste~ajniot upravnik ili od likvidacioniot upravnik, od denot na otvoraweto na postapkata;
273
6. Nov pe~at za otvorenata likvidaciona ili ste~ajna postapka; 7. Fotokopija od re{enieto za prestanok na dejnosta, izdadeno od podra~nite edinici na Ministerstvoto za ekonomija, za vr{ewe dejnost so li~en trud; 8. Fotokopija od re{enieto od Centralniot registar za bri{ewe na pravniot subjekt; 9. Fotokopija od re{enieto od Dràvniot zavod za statistika, za bri{ewe na pravniot subjekt; 10. Re{enie od Centralniot registar za izvr{ena promena na upravitelot (razre{uvawe i imenuvawe na nov upravitel); 11. Odluka za razre{uvawe i imenuvawe nov upravitel na dru{tvoto; 12. Odluka za prestanok na rabotniot odnos, izgotvena od noviot upravitel dokolku, po izmenata vo Centralniot registar, rabotniot odnos prodolì na drugo rabotno mesto); 13. Odluka za otkaùvawe na dogovorot za vrabotuvawe so naveden ~len od Zakonot i obrazloènie za pri~inata za otkaùvaweto; 14. Odluka za otkaùvawe na dogovorot za vrabotuvawe (prestanok za rabotniot odnos) poradi ispolnuvawe na uslovite za penzija; 15. Odluka za prestanok/miruvawe na rabotniot odnos; 16. Fotokopija od re{enieto za prestanok na dejnosta so li~en trud, dobieno od op{tinata (podra~nata edinica na Ministersgvoto za ekonomija); 17. Fotokopija od izvodot od mati~nata kniga na umrenite; 18. Odluka za proglasuvawe prestanok na rabotniot odnos od delovni pri~ini (tehnolo{ki, ekonomski, organizacioni i sli~ni promeni), vo soglasnost so odredbite od Zakonot za rabotnite odnosi (ZRO); 19. Pregled dobien od Agencijata za vrabotuvawe - popolnet, zaveren od praven subjekt i zaveren vo arhivata na centarot za vrabotuvawe; 20. Odluka za otkaùvawe na dogovorot za vrabotuvawe od delovni pri~ini (tehnolo{ki, ekonomski, organizacioni i sli~ni promeni), vo soglasnost so odredbite od ZRO; 21. Odluka za otkaùvawe na dogovorot za vrabotuvawe, zasnovan na opredeleno vreme, so naveden ~len 64 od ZRO; 22. Odluka za otkaùvawe na dogovorot za vrabotuvawe, po osnova na izdrùvawe kazna zatvor, ~len 99 stav 1 to~ka 1 od ZRO; 23. Re{enie ili odluka za razre{uvawe od funkcija, izdadeni od nadle`niot organ; 24. Fotokopija od re{enieto od Centralniot registar za promena na sedi{teto; 25. Fotokopija od izvestieto od Dràvniot zavod za statistika za promena na sedi{teto; 26. Odluka za otkaùvawe na dogovorot za vrabotuvawe, so navedena
II
DEL
274
osnova deka rabotnikot e prijaven po gre{ka; 27. Pismeno barawe za odjavuvawe, potpi{ano od rakovoditelot na centarot za vrabotuvawe; 28. Re{enie od Centralniot registar za bri{ewe i pripojuvawe kon drug praven subjekt; 29. Izvestuvawe od Dràvniot zavod za statistika za bri{ewe i za pripojuvawe; 30. Odluki od dvata pravni subjekta za pravata i obvrskite na rabotodavcite pri bri{eweto i pripojuvaweto; 31. Odluka za otkaùvawe na dogovorot za vrabotuvawe, izdadena od rabotodavecot so denot na upisot na bri{eweto vo Centralniot registar; 32. Fotokopija od registracijata na staroto i na novoto dru{tvo; 33. Re{enie od Dràvniot zavod za statistika za staroto i za novoto dru{tvo (so komentar - bri{ewe poradi pripojuvawe kon novoto dru{tvo); 34. Obrazec M-2 od staroto dru{tvo; 35. PPR i M-1/M-2 obrasci od novoto dru{tvo; 36. Spisok za vraboteni lica koi pri podelbata na dru{tvoto preminuvaat vo novoto dru{tvo (so ime, prezime i mati~en broj na rabotnikot), arhivski zaveren od staroto i od novoto dru{tvo; 37. Odluka za statusni promeni na dru{tvata pri delba, i 38. Fotokopija od re{enieto od Centralniot registar za podelba na dru{tvoto.
62. Izdavawe odobrenija za vrabotuvawe stranski dràvjani

Spored Zakonot za vrabotuvawe i rabota na stranci (ZVRS; Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 70/07) vo Republika Makedonija moàt da se vrabotat stranci koi poseduvaat rabotna dozvola i koi imaat reguliran prestoj vo dràvava. Zakonot gi voveduva ovie odredbi so cel da se za{titi doma{niot pazar na trud. Dopolnitelno, Vladata godi{no } e utvrduva kvota na rabotni dozvoli so odluka, donesena najdocna do ~etvrtiot kvartal od tekovnata godina za narednata godina, po predlog na nadle`niot minister za trud i na Agencijata za vrabotuvawe, no i vo sorabotka so ministrite odgovorni za soodvetnite oblasti. Godi{nata kvota za vrabotuvawe stranci vo Republika Makedonija ne moè da nadminuva 5% od naselenieto na Republika Makedonija, koe e zakonski vraboteno, spored podatocite od Dràvniot zavod za statistika.
275
Rabotnata dozvola pretstavuva dokument vrz osnova na koj doma{niot ili stranskiot rabotodavec sklu~uva dogovor za vrabotuvawe ili za rabota. Rabotna dozvola se izdava kako: 1. Li~na rabotna dozvola za opredelen vremenski period do edna, odnosno do tri godini (za samovraboten stranec) ili na neopredeleno vreme (za stranci so dozvola za postojan prestoj ili za stranec so priznat status na begalec); se izdava na stranec (spored ~l. 12 od ZVRS), na baratel na azil za vreme od 3 meseci, na lice pod humanitarna za{tita (za vremetraewe na toj status na liceto), na lice pod privremena za{tita (za vremetraewe na toj status na liceto). 2. Dozvola za vrabotuvawe po pravilo se izdava za period od edna godina, po barawe na rabotodavecot so sedi{te ili so mesto na ìveewe na teritorijata na Republika Makedonija; dozvolata za prvo vrabotuvawe se izdava za 4 meseci, so mo`nost za prodolùvawe do vkupno edna godina, bez povtorno proveruvawe na uslovite dokolku rabotodavecot i stranecot ne gi prekr{ile odredbite. 3. Dozvola za rabota po barawe na rabotodavecot; dozvolata moè da ima razli~ni vremenski ograni~uvawa, vo zavisnost od celta so koja e izdadena. Dozvolata za rabota se izdava za slednive kategorii stranci i za slednive aktivnosti: za premesteni rabotnici - za izveduvawe prekugrani~ni uslugi ili vo organizaciska edinica prisutna na pazarot vo Republika Makedonija; za dopolnitelna obuka na premesteni stranski rabotnici vo makedonskite kompanii; za premesteni stranski rabotnici koi sproveduvaat dopolnitelna obuka za makedonskite rabotnici vo makedonski kompanii; za obuka i za napredna obuka po barawe na organizatorot na obukata; za sezonski raboti; na stranski pretstavnici na kompanii, i za dogovorni uslugi {to se izvr{uvaat od stranec. Pred podnesuvawe na baraweto za koj i da e vid rabotna dozvola, rabotodavecot, odnosno stranecot, moè da dobie informacija vo AVRM: za posebnite merki za ograni~uvawe na brojot na samovrabotenite stranci spored pooddelni podra~ja i dejnosti {to gi utvrdila Vladata na Republika Makedonija; za sostojbata na pazarot na trudot i za iskoristenosta na kvotite, kako i informacija za ograni~enite i za zabranetite i spre~enite vrabotuvawa na strancite koi{to gi opredelila Vladata.
II
DEL
276
Za da se izdade rabotna dozvola za vrabotuvawe na stranski dràvjanin, do nadle`niot centar za vrabotuvawe35 treba da se dostavat slednive osnovni dokumenti:
barawe (vidi Prilog br. 16); drugi dokazi, navedeni vo formularite za barawe, vo zavisnost od
vidot na rabotnata dozvola {to ja barate;
dokument so koj se dokaùva identitetot na stranecot, i dozvola za reguliran prestoj vo Republika Makedonija.
Site drugi dokumenti potrebni za sekoja od navedenite rabotni dozvoli se navedeni vo Prilog br. 16. Tro{ocite za steknuvawe rabotna dozvola i za reguliraweto na rabotniot odnos se na tovar na podnositelot na baraweto. So pozitivno re{enie na baraweto, AVRM izdava rabotna dozvola koja{to moè da se prodolì po periodot za koj e validna. No, Agencijata moè da donese i negativno re{enie na baraweto. Dokolku rabotodavecot ne zasnova raboten odnos ili go prekine rabotniot odnos so stranecot pred istekot na va`nosta na rabotnata dozvola, toj e dolèn da ja vrati rabotnata dozvola vo Agencijata. AVRM moè da donese re{enie za odzemawe na rabotnata dozvola, pri {to AVRM treba da go izvesti i MVR. Na stranecot moè da mu se izdade samo edna rabotna dovola za ist vremenski period.
63. Obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija

Edno od pravata na osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost e pravoto na podgotovka za vrabotuvawe, odnosno obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija. Pokraj nevrabotenite lica, ova pravo moàt da go ostvaruvaat i rabotnici na koi rabotniot odnos } e im prestane po osnova na ekonomski, tehnolo{ki, strukturni ili sli~ni promeni. Rabotodavecot bara lica za vrabotuvawe so potrebnite kvalifikacii od AVRM. Pritoa, toj dostavuva:
barawe (ima propi{an obrazec, vidi Prilog br. 16), i programa za obuka (vo ~ija podgotovka moè da u~estvuva i AVRM).
35 Vidi Prilog br. 7.
277
Vrz osnova na podnesenata dokumentacija, AVRM vr{i procenka dali baraweto e osnovano. Ako procenata e pozitivna vo korist na rabotodavecot, AVRM izdava odobrenie/soglasnost za sklu~uvawe dogovor za finansirawe na obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija, vo zavisnost od potrebite.
Prava i obvrski na nevrabotenoto lice i na rabotodavecot

Nevrabotenoto lice vo podgotovkata za vrabotuvawe ima pravo na:
pari~na pomo{ (vo iznos od 4.000 denari mese~no od AVRM); osiguruvawe od nesre} a pri rabota i pri profesionalno zaboluvawe
II
DEL
i zdravstvena za{tita od Agencijata za vrabotuvawe, dokolku nema pravo na osiguruvawe po druga osnova, i nadomestok za prevoz do i od rabota i ishrana, na tovar na rabotodavecot. Agencijata za vrabotuvawe participira vo tro{ocite na rabotodavecot za podgotovkata za vrabotuvawe (2.000 denari mese~no, po rabotnik). Ako nevrabotenite lica uspe{no ja zavr{at podgotovkata, tie zasnovaat raboten odnos na neopredeleno vreme. Rabotodavecot treba da vraboti najmalku 70% od licata koi posetuvale obuka. Rabotodavecot treba da gi vraboti licata vo rok od 8 dena po uspe{no zavr{enata obuka i pritoa da gi zadrì kako vraboteni najmalku edna godina. Dokolku, po vina ili po volja na rabotodavecot nekoj od vrabotenite lica se otpu{ti pred istekot na edna godina ili ako rabotodavecot go namali brojot na vrabotenite koi posetuvale obuka, toj treba da gi vrati isplatenite sredstva za obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija na AVRM. Vo sprotivno, AVRM podnesuva tu`ba do nadle`niot sud. Dokolku liceto {to se obu~uva ne ja prifati rabotata i pokraj uspe{no zavr{enata obuka, toa se bri{e od evidencijata na AVRM vo period od edna godina i treba da gi vrati isplatenite sredstva vo Agencijata. Vo sprotivno, AVRM podnesuva tu`ba do nadle`niot sud.
64. Profesionalna orientacija

Profesionalnata orientacija gi podrazbira uslugite na Agencijata za vrabotuvawe za nevrabotenite i drugi lica koi baraat rabota, za izbor na zanimawe ili vrabotuvawe po pat na testirawe i razgovor, informirawe za potrebite od oddelni zanimawa i za mo`nostite za vrabotuvawe. Profesionalnata orientacija se sproveduva vo rabotnite klubovi vo centrite za vrabotuvawe.
278
Profesionalnata orientacija opfa} a i individualno sovetuvawe pri izborot na zanimaweto spored èlbite, interesot i sposobnostite na licata za odredeno zanimawe i spored potrebite i mo`nostite na pazarot na trudot. Profesionalnata orientacija moè da se sprovede po li~no barawe ili po barawe na rabotodavcite. Odredeni rabotni klubovi posetuvaat i osnovni u~ili{ta kade {to sproveduvaat testirawe na osmooddelencite, {to moè da im posluì za izbor na idnata profesija. Za da gi koristite uslugite za profesionalna orientacija, treba samo da se javite vo rabotniot klub vo centarot za vrabotuvawe36 nadleèn za teritorijata na koja{to ìveete.
65. Sovetuvawe za vrabotuvawe

Edna od redovnite aktivnosti {to se realizira vo rabotnite klubovi vo centrite za vrabotuvawe37 e programata za sovetuvawe za vrabotuvawe. Korisnici na uslugite na rabotnite klubovi se site kategorii nevraboteni lica, no i vraboteni lica i rabotodavci. So rabotodavcite se ostvaruvaat sredbi na koi se informiraat i se sovetuvaat za aktivnite merki {to se sproveduvaat vo Agencijata za vrabotuvawe i za zakonskata regulativa od oblasta na vrabotuvaweto, se sproveduvaat istraùvawa na nivnite potrebi od rabotnici i drugi aktivnosti. Za da gi koristite uslugite na rabotnite klubovi, treba samo da se prijavite vo rabotniot klub vo centarot za vrabotuvawe kade {to ìveete.
66. Vrabotuvawe invalidni lica

So Zakonot i so Pravilnikot za vrabotuvawe invalidni lica se ureduvaat posebnite uslovi i prava za vrabotuvawe i rabotewe na invalidnite lica, a pred s:
vrabotuvawe na invalidno lice na neopredeleno vreme; rabotno osposobuvawe za prakti~na rabota za opredeleni raboti,
vo soglasnost so potrebite na rabotodavecot i na invalidnoto lice zaradi vrabotuvawe; adaptacija na rabotnoto mesto; nabavka na oprema, i osloboduvawe od danoci i obezbeduvawe sredstva za pridonesi i druga finansiska poddr{ka.
36, 37 Spisokot na centrite za vrabotuvawe e vo Prilog br. 7.
279
Koj ima pravo na dodeluvawe sredstva od Posebniot fond?
A. Pravno lice koe ne e za{titno dru{tvo za: novovraboteno invalidno lice na neopredeleno vreme, i adaptacija na rabotnoto mesto na koe } e raboti invalidnoto lice. B. Za{titno dru{tvo za: novovraboteno invalidno lice na neopredeleno vreme; adaptacija na rabotnoto mesto na koe } e raboti invalidnoto lice, i nabavka na oprema. V. Invalidno lice koga samostojno vr{i dejnost kako trgovec - poedinec za: negovo vrabotuvawe na neopredeleno vreme; adaptacija na rabotnoto mesto na koe } e raboti, i nabavka na oprema. Za{titnoto dru{tvo se osloboduva od pla} awe danok i od site dava~ki od dobivka. Vrabotenite vo za{titnoto dru{tvo koi ne se invalidni lica i invalidi na trudot se osloboduvaat od pla} awe personalen danok od dohod. Potrebnite dokumenti za vrabotuvawe na invalidni lica se dostavuvaat vo Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija i toa od strana na rabotodavecot koj pobaruva vrabotuvawe. Toa se slednive: dokument za zavr{eno obrazovanie na liceto koe se vrabotuva; naod, ocenka i mislewe od Komisijata za ocenuvawe na rabotnata sposobnost od FPIOM; potvrda od zaednicata na za{titni dru{tva deka invalidnoto lice gi ispolnuva uslovite za vrabotuvawe od Zakonot za vrabotuvawe invalidni lica; popolnet obrazec-mislewe zavereno i potpi{ano od nadle`niot centar za vrabotuvawe, i pridru`no pismo od pravniot subjekt koj podnel barawe za dodeluvawe sredstva od Posebniot fond za rabotno osposobuvawe. Sredstvata za ovaa namena se dodeluvaat od Posebniot fond, za {to odlu~uva Upravniot odbor na AVRM.
II
DEL
280
Uslugi {to gi obezbeduva Fondot na PIOM

67. Ostvaruvawe starosna, invalidska i semejna penzija
Postojat tri vida penzii: A) starosna penzija B) invalidska penzija V) semejna penzija.
A) Starosna penzija
Pravo na starosna penzija steknuva osigurenikot koga } e napolni
64 godini ìvot (ma`), odnosno 62 godini ìvot (èna), i ima najmalku 15 godini penziski sta`.
Ovie uslovi treba da bidat ispolneti istovremeno. Starosnata penzija se utvrduva od mese~niot prosek na platite {to osigurenikot gi ostvaril za vreme na vkupnoto traewe na osiguruvaweto, najrano od 1 januari 1970 godina zaklu~no so poslednata godina koja i prethodi na godinata na ostvaruvaweto na pravoto. Vo penziskata osnova ne se zasmetuvaat platite {to osigurenikot ke gi ostvari vo tekot na godinata vo koja go ostvaruva pravoto. Pravata na penzisko i invalidsko osiguruvawe se ostvaruvaat po li~no barawe na osigurenikot za ostvaruvawe na pravoto na starosna penzija vo podra~nata edinica na FPIOM38 na ~ie podra~je osigurenikot bil posleden pat osiguren. Za ostvaruvawe starosna penzija e potrebnata slednava dokumentacija (vidi Prilog br. 16): rabotna kni{ka i dokazi za penziskiot sta` {to ne e vpi{an vo rabotnata kni{ka (re{enija, uverenija, potvrdi i dr.); izvod od mati~nata kniga na rodenite so vpi{an edinstven mati~en broj, ili li~na karta na uvid, i re{enie za prestanok na rabotniot odnos, odnosno prestanok na osiguruvaweto (obrazec M2).
38 Spisokot na podra~nite edinici na FPIOM e vo Prilog br. 8.
281
Starosnata penzija se utvrduva od penziskata osnova vo procenti {to se opredeluvaat vo zavisnost od dolìnata na penziskiot sta` (prikaàno vo tabelata podolu).
Procenti Penziski sta` 15 godini 15 godini i 6 meseci 16 godini 16 godini i 6 meseci 17 godini 17 godini i 6 meseci 18 godini 18 godini i 6 meseci 19 godini 19 godini i 6 meseci 20 godini 20 godini i 6 meseci 21 godina 21 godina i 6 meseci 22 godini 22 godini i 6 meseci 23 godini 23 godini i 6 meseci 24 godini 24 godini i 6 meseci 25 godini 25 godini i 6 meseci 26 godini 26 godini i 6 meseci 27 godini 27 godini i 6 meseci 28 godini 28 godini i 6 meseci 29 godini 29 godini i 6 meseci 30 godini 30 godini i 6 meseci 31 godina 31 godina i 6 meseci Ma` 35 35,9 36,8 37,7 38,6 39,5 40,4 41,3 42,2 43,1 44,0 44,9 45,8 46,7 47,6 48,5 49,4 50,3 51,2 52,1 53 53,9 54,8 55,7 56,6 57,5 58,4 59,3 60,2 61,1 62 62,9 63,8 64,7 èna 40 41,3 42,6 43,9 45,2 46,5 47,8 49,1 50,4 51,7 53,0 53,9 54,8 55,7 56,6 57,5 58,4 59,3 60,2 61,1 62 62,9 63,8 64,7 65,6 66,5 67,4 68,3 69,2 70,1 71 71,9 72,8 73,7
II
DEL
282
Procenti Penziski sta` 32 godini 32 godini i 6 meseci 33 godini 33 godini i 6 meseci 34 godini 34 godini i 6 meseci 35 godini 35 godini i 6 meseci 36 godini 36 godini i 6 meseci 37 godini 37 godini i 6 meseci 38 godini 38 godini i 6 meseci 39 godini 39 godini i 6 meseci 40 godini Ma` 65,6 66,5 67,4 68,3 69,2 70,1 71,0 71,9 72,8 73,7 74,6 75,5 76,4 77,3 78,2 79,1 80,0 èna 74,6 75,5 76,4 77,3 78,2 79,1 80,0
B) Invalidska penzija
Pravoto na invalidska penzija se steknuva koga kaj osigurenikot } e nastane op{ta nesposobnost za rabota i profesionalna nesposobnost. Za op{tata nesposobnost ne se va`ni godinite ili vozrasta. Za profesionalnata nesposobnost, vozrasta za steknuvawe invalidska penzija na osigurenicite e 50 godini i za maì i za èni. Pokraj postoewe na invalidnost, osigurenikot steknuva pravo na invalidska penzija samo dokolku gi ispolnuva uslovite za penziski sta`, i toa:
ako invalidnosta e predizvikana od povreda na rabota ili
profesionalna bolest, bez ogled na dolìnata za penziskiot sta`;
ako invalidnosta e predizvikana od povreda nadvor od rabota
ili od bolest, osigurenikot steknuva pravo na invalidska penzija pod uslov pred nastanuvaweto na invalidnosta da imal ispolnet penziski sta` {to pokrival najmalku 1/3 na periodot od napolneti najmalku 20 godini ìvot do denot na nastanuvaweto na invalidnosta (raboten vek), smetaj} i go rabotniot vek na polni godini.
283
Pod poimot raboten vek se podrazbira brojot na polnite kalendarski godini od denot koga osigurenikot napolnil 20 godini ìvot do denot na nastanuvaweto na invalidnosta. Za raboten vek kaj osigurenik koj so redovno {koluvawe se zdobil so vi{a, odnosno so visoka stru~na podgotovka se smeta vremeto od napolnuvawe 23, odnosno 26 godini ìvot, do denot na nastanuvaweto na invalidnosta. Na osigurenikot koj otkako napolnil 20 godini ìvot bil na otsluùvawe na voeniot rok, rabotniot vek mu se namaluva za vremeto kolku {to traelo otsluùvaweto na voeniot rok. Pomladite osigurenici, kaj koi invalidnosta nastanala pred navr{uvawe 30 godini ìvot kako posledica na povreda nadvor od rabota ili na bolest, se zdobivaat so pravo na invalidska penzija dokolku na denot na nastanuvaweto na invalidnosta osigurenikot imal svojstvo na osigurenik i ako: 1. invalidnosta nastanala do napolnuvawe 20 godini ìvot, ako osigurenikot imal najmalku 6 meseci sta` na osiguruvawe; 2. invalidnosta nastanala do napolnuvawe 25 godini ìvot, ako osigurenikot imal najmalku 9 meseci sta` na osiguruvawe; 3. invalidnosta nastanala do napolnuvawe 30 godini ìvot, ako osigurenikot imal najmalku 12 meseci sta` na osiguruvawe. Popovolni uslovi za ostvaruvawe na pravoto na invalidska penzija se predvideni i za osigurenik - voen invalid od I do VI grupa, kako i drug invalid {to e izedna~en so mirnovremenski voen invalid od I do VI grupa. Dokolku ovoj osigurenik ne moè da raboti pove} e od polovina od polnoto rabotno vreme, toj steknuva pravo na invalidska penzija i vo slu~aj koga e s u{te rabotosposoben bez ogled na faktot dali so ili bez prekvalifikacija ili dokvalifikacija moè da se osposobi za druga soodvetna rabota. Invalidska penzija se dobiva po barawe na osigurenikot so utvrdena op{ta rabotna sposobnost. Baraweto se dostavuva (vidi Prilog br. 16) do podra~nite slu`bi na Fondot39. Vo ramkite na Fondot, postoi Komisija za ocenuvawe na rabotnata sposobnost za ostvaruvawe na pravoto na invalidska penzija. Za ostvaruvawe na pravoto od invalidsko osiguruvawe, treba da se podnese slednava dokumentacija:
rabotna kni{ka; izvod od M4 za dolìnata na rabotniot sta` (ovoj dokument se izdava
II
DEL
vedna{ vo Fondot, koga gi podnesuvate dokumentite);
284
izvod od mati~nata kniga na rodenite so vpi{an edinstven mati~en
broj, ili li~na karta na uvid;
obrazec br. 3 izdaden od mati~niot lekar (Predlog za utvrduvawe
invalidnost so naod i mislewe za zdravstvenata sostojba i za rabotnata sposobnost na osigurenikot od mati~en lekar); obrazec A1 (opis na rabotnoto mesto od rabotnata organizacija); medicinska dokumentacija propi{ana so Odlukata za zadolìtelen minimum na obemot i sodrìnata na medicinskata dokumentacija vo postapkata za ostvaruvawe na pravata po osnova na invalidnost (Slu`ben vesnik na RM br. 88/04); prijava za povreda na rabota (dokolku osigurenikot e povreden na rabota). Korisnikot na invalidska penzija po osnova na preostanata rabotna sposobnost kako korisnik na starosna penzija, moè da se vraboti i da prima del od penzijata. Vo zavisnost od brojot na ~asovite za koi e vraboten, srazmerniot del od penzijata {to } e se isplatuva e utvrden na sledniov na~in: za 2 ~asa rabota se isplatuvaat 70% od utvrdenata penzija; za 4 ~asa rabota - se isplatuvaat 50% od utvrdenata penzija; za 8 ~asa rabota - se isplatuvaat 30% od utvrdenata penzija. Za periodot dodeka liceto e vraboteno, redovno se pla} a pridones za penzisko i invalidsko osiguruvawe. Po navr{uvawe na 3 godini, za sekoja naredna godina visinata na penzijata se zgolemuva za 1%.
V) Semejna penzija
^lenovite na semejstvoto steknuvaat pravo na semejna penzija po ispolnuvaweto na op{ti i posebni uslovi. Op{ti uslovi za steknuvawe na pravoto na semejna penzija se:
ako osigurenikot od kogo se izveduva pravoto na semejna penzija do
denot na smrtta napolnil najmalku 5 godini sta` na osiguruvawe ili najmalku 10 godini penziski sta`; ako po~inatiot osigurenik gi ispolnuval uslovite za steknuvawe na pravoto na starosna ili invalidska penzija, ili ako po~inatiot bil korisnik na starosna ili invalidska penzija.
285
Ako smrtta na osigurenikot nastanala kako posledica od povreda na rabota ili od profesionalna bolest, ~lenovite na semejstvoto steknuvaat pravo na semejna penzija, bez ogled na dolìnata na penziskiot sta` na osigureniikot. Posebnite uslovi za ostvaruvawe na pravoto na semejna penzija se odnesuvaat za vdovicata, vdovecot i decata. Vdovicata steknuva pravo na semejna penzija vo slu~aj na smrt na bra~niot drugar ako:
do smrtta na bra~niot drugar napolnila 45 godini ìvot; do smrtta na bra~niot drugar bila nesposobna za rabota ili takvata
II
DEL
nesposobnost nastanala vo rok od 1 godina od denot na smrtta na bra~niot drugar; e deca koi po smrtta na bra~niot drugar ostanale edno ili pove} imaat pravo na semejna penzija po toj bra~en drugar, a vdovicata gi vr{i roditelskite dol`nosti kon tie deca, i e do smrtta na bra~niot drugar imala napolneti 40 godini; koga } napolni 45 godini ìvot, trajno go zadrùva pravoto na semejna penzija. Vdovicata koja } e stane nesposobna ili napolni 45 godini vo tekot na koristeweto na pravoto po osnova na vr{ewe na roditelska dol`nost, trajno go zadrùva pravoto na penzija. Vdovicata koja go zagubila pravoto na semejna penzija po osnova na vr{ewe na roditelskata dol`nost po napolneti 40 godini ìvot, steknuva pravo na semejna penzija koga } e napolni 45 godini ìvot.
Pokraj ovie uslovi, pravo na semejna penzija steknuva i vdovicata:

koga deteto na osigurenikot, odnosno korisnikot na penzija, e rodeno
po smrtta na osigurenikot, odnosno korisnikot na penzija;
koja bila bremena na denot na smrtta na osigurenikot, odnosno
korisnikot na penzija, i vo ovoj slu~aj semejnata penzija do ra|aweto na deteto se opredeluva za eden ~len na semejstvoto, i ako deteto e rodeno mrtvo ili ako umre pred navr{uvawe 45 dena ìvot, na vdovicata i pripa|a semejna penzija za istekot na 45 dena po poroduvaweto.
Vdovicata koja sklu~ila brak so korisnik na penzija, odnosno osigurenik koj gi ispolnuval uslovite za penzija (postar od 64 godini), steknuva pravo na semejna penzija dokolku brakot trael najmalku pet godini.
286
Vdovec ostvaruva pravo na semejna penzija ako:

do smrtta na bra~nata drugarka napolnil 55 godini ìvot; do smrtta na bra~nata drugarka bil nesposoben za rabota ili takvata
nesposobnost nastanala vo rok od 1 godina do denot na smrtta na bra~nata drugarka; e deca koi po smrtta na bra~nata drugarka ostanale edno ili pove} imaat pravo na semejna penzija po taa bra~na drugarka, a vdovecot da gi vr{i roditelskite dol`nosti kon tie deca, i e napolni do smrtta na bra~nata drugarka napolnil 50 godini; koga } 55 godini ìvot ili ako do tie godini stanal nesposoben za rabota. Vdovecot koj vo tekot na koristeweto na pravoto po osnova na roditelska dol`nost } e stane nesposoben za rabota ili } e napolni 55 godini ìvot, trajno go zadrùva pravoto na semejna penzija. Vdovecot koj go zagubil pravoto na semejna penzija po osnova na vr{ewe roditelska dejnost, po napolneti 50 godini ìvot, steknuva pravo na semejna penzija koga } e napolni 55 godini ìvot. Vdovecot koj sklu~il brak so korisni~ka na penzija, odnosno osigureni~ka koja gi ispolnuvala uslovite za penzija, postara od 62 godini, steknuva pravo na penzija dokolku brakot trael najmalku pet godini. Dete steknuva pravo na semejna penzija:
do napolneti 15 godini ìvot, a ako e na {koluvawe do napolneti 26
godini ìvot, ili
ako pred smrtta na osigurenikot, odnosno korisnikot na penzija koj
go izdrùval, bilo nesposobno za rabota ili takvata nesposobnost nastanala vo rok od edna godina od denot na smrtta na osigurenikot, odnosno korisnikot na penzija.
Ako {koluvaweto na deteto e prekinato poradi bolest, pravo na semejna penzija moè da stekne, odnosno mu pripa|a, i za vreme na boleduvaweto do napolneti 26 godini ìvot, kako i nad tie godini, no najmnogu za tolku vreme kolku {to e izgubeno od redovnoto {koluvawe poradi bolest. Ako vo tekot na koristeweto na pravoto na semejna penzija deteto stane nesposobno za rabota, toa trajno go zadrùva pravoto na semejna penzija. Dete-invalid (koe ima re{enie za kategorizacija od Zavodot za mentalno zdravje) ima pravo na semejna penzija po prestanok na rabotniot odnos.
287
Kako nesposobnost za rabota, vrz osnova na koja se ostvaruva pravoto na semejna penzija, kaj decata se smeta nesosobnosta za samostoen ìvot i za rabota. Za dete na {koluvawe se smeta u~enikot vo osnovno i vo sredno obrazovanie, stru~no odnosno rabotno osposobuvawe, student na visokoobrazovna ustanova i liceto na postdiplomski studii, dodeka ima status na u~enik, odnosno student spored statutot na vospitno-obrazovnata institucija do navr{uvawe na 26 godini ìvot. Pokraj navedenite kategorii osigurenici, pravo na semejna penzija steknuva i roditelot koga osigurenikot, odnosno korisnikot na penzija go izdrùval do svojata smrt: 1. ako do smrtta na osigurenikot, odnosno korisnikot na penzijata napolnil 45 (majka), odnosno 55 godini ìvot (tatko); 2. ako e pomlad od 45 godini, odnosno 55 godini, i ako do smrtta na osigurenikot, odnosno korisnikot na penzija bil nesposoben za rabota. Pravoto na semejna penzija se ostvaruva po barawe na ~len na semejstvoto na osigurenikot za ostvaruvawe na pravoto na semejna penzija. Za da se ostvari pravoto na semejna penzija, potrebno e da se podnesat slednive dokumenti:
barawe za ostvaruvawe semejna penzija (vidi vo Prilog br. 16); rabotna kni{ka i dokazi za penziskiot sta` {to ne e vpi{an vo
II
DEL
rabotnata kni{ka (re{enija, uverenija, potvrdi i dr.), ako pravoto na semejna penzija se ostvaruva po smrtta na aktiven osigurenik; izvod od mati~nata kniga na rodenite so vpi{an edinstven mati~en broj, za site ~lenovi za semejstvoto za koi se bara priznavawe na pravoto na semejna penzija; izvod od mati~nata kniga na ven~anite za vdovica/vdovec za kogo se bara priznavawe na pravoto na semejna penzija (izvodot treba da bide izdaden po smrtta na osigurenikot-korisnikot na penzijata); izvod od mati~nata kniga na umrenite; prijava za nesre} a na rabota, dokolku smrtta nastapila po povreda na rabota; dokaz za redovno {koluvawe na decata postari od 15 godini za koi se bara priznavawe na pravoto na semejna penzija; medicinska dokumentacija za ~lenovite na semejstvoto za koi se bara priznavawe na pravoto na semejna penzija po osnova na nesposobnost za rabota; dokument za zaedni~ko doma} instvo, za imotnata sostojba na doma} instvoto, za izdrùvawe.
288
Pokraj navedenite dokazi, so baraweto za priznavawe na pravoto na penzisko i invalidsko osiguruvawe moàt da bidat priloèni i drugi dokazi, so cel da se utvrdat faktite vo vrska so ostvaruvaweto na pravata (re{enija za koristewe na nekoi prava od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe, presudi za dodelena izdr{ka, uverenija-potvrdi za zasnovan raboten odnos ili za vr{ewe dejnost i dr.). Kaj semejnite penzii, vdovecot koj e razveden dodeka bil vo brak treba da podnese presuda od sud deka izdrùval lice, dokolku spored presudata bil dolèn da go izdrùva liceto.
68. Posmrtna pomo{ i penziski davawa

Spored Zakonot za izmeni i dopolnuvawa na Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe (Slu`ben vesnik na RM br. 156/07), semejstvoto na po~inat osigurenik ima pravo na posmrtna pomo{. Za dobivawe na ovaa pomo{, semejstvoto na po~inatiot gi podnesuva slednive dokumenti do podra~nata edinica na FPIOM40:
barawe za posmrtna pomo{ (vidi Prilog br. 16); izvod od mati~nata kniga na umrenite; ~ek od penziski primawa od pokojniot korisnik; izvod od mati~nite knigi (za vdovica izvod od mati~nata kniga na
ven~anite, za deca izvod od mati~nata kniga na rodenite);
fotokopija od li~nata karta na liceto koe gi podiga sredstvata, i dokaz-faktura za platenite pogrebni tro{oci {to treba da ja
priloì samo liceto koe go izvr{ilo pogrebot, a ne ~len na semejstvoto.
Podnositelot na baraweto treba da potpi{e i Izjava za sredstvata {to } e gi primi od FPIOM (obrazecot e vo Prilog br. 16). Pokraj posmrtnata pomo{, moè da se podnese i barawe za isplata na penziskite davawa do denot na smrtta na korisnikot na penzijata. Osven barawe41, se podnesuva i:
izvod od mati~nata kniga na umrenite; ~ek od penziski primawa od pokojniot korisnik, i izvod od mati~nite knigi (za vdovica izvod mati~nata kniga na
ven~anite, za deca izvod od mati~nata kniga na rodenite).
40 Vidi spisok vo Prilog br. 8. 41 Vidi Prilog br. 16.
289
69. Ostvaruvawe na pravata od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe preku dogovori za socijalno osiguruvawe
Republika Makedonija ima sklu~eno me|unarodni dogovori za socijalno osiguruvawe42 so drugite dràvi, so cel da gi za{titi svoite gra|ani koi rabotat vo stranstvo. Spored ovie dogovori, gra|anite na Republika Makedonija koi se vraboteni ili prestojuvaat vo stranstvo, kako i ~lenovite na nivnite semejstva, gi ostvaruvaat svoite prava po osnova na rabotata, odnosno osiguruvaweto vo stranstvo, a so toa i na odredeni oblici na socijalna sigurnost (penzisko i zdravstveno osiguruvawe, osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost, dodatok za deca i sl.). Sklu~enite dogovori se zasnovaat na novi sovremeni principi, na~ela i ramki so koi se ureduva socijalnoto osiguruvawe, i toa:
ednakvost vo pravata i obvrskite na gra|anite na edna dràva so
II
DEL
dràvjanite na druga dràva;
sobirawe na periodite na osiguruvawe, ako e potrebno za
ostvaruvawe na pravoto na penzija ili nadomestok vo slu~aj na nevrabotenost; garantirana isplata na site davawa steknati vrz osnova na zadolìtelnoto osiguruvawe, dokolku korisnikot ìvee vo druga dràva. Za sproveduvawe na postapkata za primena na me|unarodnite dogovori za socijalno osiguruvawe vo Republika Makedonija, e nadle`na Stru~nata slu`ba na Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe na Makedonija. Za primena na dogovorite za socijalno osiguruvawe koi gi sklu~ila Republika Makedonija so porane{nite jugoslovenski republiki so nadle`ni podra~nite edinici na Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe na Makedonija43.
Postapka za ostvaruvawe na pravata od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe spored odredbite na dogovorite

So dogovorite za socijalno osiguruvawe se izedna~eni teritoriite na dvete dràvi dogovorni~ki so toa {to baraweto, àlbata ili prigovorot
42 Vidi spisok vo Prilog br. 14. 43 Vidi spisok vo Prilog br. 8.
290
podnesen do nadle`niot nositel na osiguruvawe na ednata dràva se smeta za podnesen na istiot datum do nadle`niot nositel na drugata dràva. A. Podnesuvawe barawe vo Republika Makedonija Baraweto (postojat formulari, no tie ne se vneseni vo Prilog br. 16 zatoa {to potrebniot formular e razli~en za sekoja zemja) za ostvaruvawe na pravata od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe so primena na me|unarodnite dogovori za socijalno osiguruvawe se podnesuva do podra~nata edinica na Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe spored mestoto na poslednoto osiguruvawe ili ìveewe. Baraweto se kompletira so potrebnite dokazi za ostvaruvawe na pravoto od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe spored makedonskite i stranskite propisi. Potrebnite dokazi, spored makedonskite propisi zavisat od toa dali osigurenikot bara ostvaruvawe na pravoto na starosna, semejna ili invalidska penzija (ovie vidovi penzii se opi{ani vo uslugata 67). Potrebnite dokazi, spored stranskite propisi, se razlikuvaat za sekoja dràva. Dokazite se obezbeduvaat za primena na soodvetnite propisi na dràvata do koja se pokrenuva me|udràvnata postapka. Nadle`niot nositel e ovlasten da donesuva re{enie za pravo na penzija dokolku podnositelot gi ispolnuva uslovite za samostojna penzija samo vrz osnova na makedonskiot sta`. Me|utoa, ako makedonskiot sta` ne e dovolen za ispolnuvawe na uslovite za penzija, se pokrenuva postapka na predvideni dvojazi~ni obrasci so koi se bara potvrduvawe na stranskiot sta` i donesuvawe re{enie za priznavawe na pravoto na penzija so sobirawe na staòt navr{en vo stranstvo, i vrz taa osnova se opredeluva srazmeren del na penzijata. Vo nekoi dogovori, za ispolnuvawe na uslovite za penzija se sobira i staòt navr{en vo treta dràva. Ako se podnesuva barawe za invalidska penzija, podnositelot se povikuva na lekarski pregled pred Komisijata za ocenuvawe na rabotnata sposobnost, koja e formirana vo ramkite na Fondot na penzisko i invalidsko osiguruvawe, koja izgotvuva naod, ocenka i mislewe za potrebite na makedonskiot, kako i za potrebite na stranskiot nositel na osiguruvawe, obrazec {to zaedno so drugite dvojazi~ni obrasci mu se dostavuva na stranskiot nositel za da donese re{enie. Po korespodencijata {to se vodi me|u nadle`nite nositeli od dvete dràvi-dogovorni~ki vo vrska so celosnata obrabotka i kompletirawe na baraweto, nadle`nite nositeli na osiguruvaweto donesuvaat re{enija za priznavawe ili za nepriznavawe na pravoto na penzija.
291
Dokolku stranskiot nositel donese pozitivno re{enie za penzija, penzijata na korisnikot koj ìvee vo Makedonija se ispla} a neposredno, preku ovlastena banka na negovata devizna smetka (vo evra). Po barawe na stranskiot nositel ovoj korisnik e dolèn da dostavi uverenie za ìvot. Toa e poseben obrazec. Pravnoto lice koe ja vr{i isplatata na penzijata, ispra} a vakov obrazec na adresata na osigurenikot. Popolnetiot obrazec, vo koj osigureniot potvrduva deka e ìv, se zaveruva vo Stru~nata slu`ba na Fondot na PIOM. Na toj na~in se obezbeduva kontinuirana isplata na penzijata. B. Podnesuvawe barawe vo stranstvo Ako podnositelot ìvee ili raboti vo stranstvo, vo dràva so koja Republika Makedonija ima sklu~eno dogovor za socijalno osiguruvawe, toj svoeto barawe go kompletira i za makedonskite potrebi i go dostavuva do nadle`niot stranski nositel na osiguruvaweto. Po kompletirawe na baraweto za ostvaruvawe na pravoto na penzija, spored negovite i spored makedonskite propisi, ovoj nositel donesuva re{enie za svoja penzija i pokrenuva i vodi me|udràvna postapka na dvojazi~ni obrasci do makedonskiot nositel na osiguruvaweto, odnosno do Centralata na Fondot ili do ovlastenata podra~na edinica na Fondot. Ako makedonskiot nositel donese pozitivno re{enie za penzija, po barawe na korisnikot penzijata se ispla} a vo evra vo stranstvo na devizna smetka na korisnikot. I ovoj korisnik e dolèn na makedonskiot nositel da dostavi uverenie za ìvot, so cel redovno da se isplatuva penzijata. Nadleèn organ i kontakt-informacii: FPIOM, Stru~na slu`ba Olgica Kostova, sovetnik Tel: 02/3240-102 e-mail: olgica.kostova@piom.com.mk
II
DEL
292
70. Pravo na pari~en nadomestok za utvrdeno telesno o{tetuvawe

Vo slu~aj na telesno o{tetuvawe gra|aninot ima pravo na pari~en nadomestok. Za da se ostvari ova pravo treba da se dostavi barawe44 do podra~nata edinica na FPIOM45 za upatuvawe do Komisijata za ocenuvawe na rabotnata sposobnost, vo koe } e se navedat pri~inite za nastanatoto o{tetuvawe. Pokraj baraweto, treba da se dostavi:
rabotna kni{ka; potvrda od rabota; izvod od mati~nata kniga na rodenite ili li~na karta, i medicinska dokumentacija.
44 Vidi Prilog br. 16. 45 Vidi Prilog br. 8.
TRET DEL
ZAKONI I ME\UNARODNI DOKUMENTI
293
III
DEL
294
A) Zakoni na MTSP
I. Zakoni od oblasta na socijalnata za{tita 1. 2. 3. 4. Zakon za socijalna za{tita Zakon za semejstvo Zakon za za{tita na decata Zakon za rabotni odnosi Zakon za vrabotuvawe i osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost Zakon za inspekcija na trudot Zakon za za{tita pri rabota Zakon za evidenciite od oblasta na trudot Zakon za vrabotuvawe invalidni lica Zakon za isplata na platite vo RM Zakon za ednakvi mo`nosti na ènite i maìte Zakon za pottiknuvawe na vrabotuvaweto Zakon za izmenuvawe na zakonot za praznicite na RM Zakon za agenciite za privremeno vrabotuvawe Zakon za volonterstvo Broj na Slu`ben vesnik na RM 21/06 i 40/07 83/04 i 33/06 98/00 i 113/05 62/2005
II. Zakoni od oblasta na trudovoto zdravstvo 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 37/97 i 29/07 35/1997 i 29/02 13/98, 33/00 i 29/02 16/04 87/05 i 29/07 70/94, 62/95, 33/97, 50/01, 26/02, 26/02, 37/05 66/2006 62/2006 21/1998 i 18/07 49/2006 85/2007 80/1993, 14/95, 71/96, 32/97, 24/00, 96/00, 25/01, 50/01, 85/03, 50/04, 04/05, 84/05, 101/05 i 70/06 16/2004 i 55/0 11/06 i 29/07
III. Zakoni od oblasta na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe 16. Zakon za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe Zakon za mati~na evidencija na osigurenici i na korisnici na penzija Zakon za zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe
17. 18.
295
IV. Zakoni koi se odnesuvaat na posebnite socijalni prava na borcite i na voenite invalidi 19. Zakon za civilnite invalidi od vojnata Zakon za pravata na voenite invalidi, na ~lenovite na nivnite semejstva i na ~lenovite na semejstvata na padnatite borci Zakon za posebnite prava na pripadnicite na bezbednosnite sili na RM i na ~lenovite na nivnite semejstva Zakon za materijalno obezbeduvawe na u~esnicite vo NOV Zakon za pravata na nositelite na Partizanska spomenica 1941, na licata odlikuvani so Orden na naroden heroj i na borcite od [panskata NOV Zakon za obeleùvawe, ureduvawe i za odrùvawe na grobi{tata i grobovite na padnatite borci Zakon za pravata na ~lenovite na semejstvo ~ij hranitel e vojnik na sluèwe na voeniot rok 33/76, 11/81, 54/85, 44/89, 52/91, 81/99 13/1996
20.
21. 22.
2/2002, 17/03, 30/05 i 66/07 29/96
III
DEL
23.
75/1993
24.
13/1996
25.
12/1994
296
B) Me|unarodni dokumenti
Ratifikuvani konvencii
Red. br. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Ime na konvencijata Konvencija za nedelen odmor (industrija) Konvencija za prinudna rabota Konvencija za trudova inspekcija Konvencija za slobodata na zdruùvawe i za za{titata na pravata za organizirawe Konvencija za biro za vrabotuvawe Konvencija za no} na rabota (èni), (revidirana) Konvencija za migraciono vrabotuvawe (revidirana) Konvencija za pravoto na organizirawe i na kolektivno dogovarawe Konvencija za ednakvo nagraduvawe Konvencija za socijalna za{tita (minimalni standardi) Konvencija za za{tita od prisilna rabota Konvencija za nedelen odmor (trgovija i kancelarii) Konvencija za diskriminacija (vrabotuvawe i profesija) Konvencija za pomo{ pri povreda na rabota Konvencii za politiki za vrabotuvawe Konvencija za trudova inspekcija (zemjodelstvo) Konvencija za odreduvawe minimalna plata Konvencija za plateni odmori (revidirana) Konvencija za organizacijata na rabotnicite Konvencija za minimalna vozrast Konvencija za profesionalno zaboluvawe od rak Konvencija za plateno otsustvo za edukacija Konvencija za razvoj na ~ove~kite resursi Godina na usvojuvawe 1921 1930 1947 1948 1948 1948 1949 1949 1951 1952 1957 1957 1958 1964 1964 1969 1970 1970 1971 1973 1974 1974 1975
297
Red. br. 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 Ime na konvencijata Konvencija za migrantski rabotnici (dopolnitelni odredbi) Konvencija za tripartitna konsultacija (me|unarodni standardi za trud) Konvencija za rabotna sredina (zagaduvawe vozduh, vreva i vibracija) Konvencija za bezbednost i zdravje pri rabota Konvencija za rabotnicite so semejni obvrski Konvencija za prekin na rabota Konvencija za stru~na rehabilitacija i vrabotuvawe (na lica so posebni potrebi) Konvencija za profesionalni zdravstveni uslugi Azbestna konvencija Konvencija za najlo{ite formi na detski trud Godina na usvojuvawe 1975 1976 1977 1981 1981 1982 1983 1985 1986 1999
III
DEL
298
Konvencii na Me|unarodnata organizacija na trudot ratifikuvani od Republika Makedonija

Red. br. 1. 2 3 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Ime na konvencijata Konvencija br. 2 za nevrabotenost Konvencija br. 3 za za{tita na maj~instvoto Konvencija br. 8 za nadomestok vo slu~aj na nevrabotenost (pri uni{tuvawe na brodot) Konvencija br. 9 za vrabotuvawa vo moreplovstvoto Konvencija br. 11 za pravoto na zdruùvawe (vo zemjodelstvoto) Konvencija br. 12 za nadomestok na rabotnicite (vo zemjodelstvoto) Konvencija br. 13 za beloto olovo (boewe) Konvencija br. 14 za nedelen odmor (vo industrijata) Konvencija br. 16 za medicinsko ispituvawe na mladite lica (vraboteni vo moreplovstvo) Konvencija br. 17 za nadomestok na rabotnicite (povredi pri rabota) Konvencija br. 18 za nadomestok na rabotnicite (zaboluvawe na rabotno mesto) Konvencija br. 19 za ednakov tretman (nadomestok vo slu~aj na nesre} i) Konvencija br. 22 za odredbi pri dogovorawe so moreplovcite Konvencija br. 23 za repatracija na moreplovcite Konvencija br. 24 za osiguruvawe vo slu~aj na bolest (vo industrijata) Konvencija br. 25 za osiguruvawe vo slu~aj na bolest (vo zemjodelstvoto) God. na usvojuvawe 1919 1919 1920 1920 1921 1921 1921 1921 1921 1925 1925 1925 1926 1926 1927 1927 Datum na ratifikuvawe od RM 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991
299
Red. br. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. Ime na konvencijata Konvencija br. 27 za ozna~uvawe teìna (paketi transportirani so brodovi) Konvencija br. 29 za prinudnata rabota Konvencija br. 32 (revidirana) za za{tita od nesre} i (na rabotnici na dokovite) Konvencija br. 45 za podzemna rabota (na èni) Konvencija br. 48 za odrùvawe na penziskite prava na migrantite Konvencija br. 53 za sertifikati za kompetentnost na oficerite Konvencija br. 56 za osiguruvawe vo slu~aj na bolest (vo moreplovstvoto) Konvencija br. 69 za izdavawe sertifikati za gotva~i na brod Konvencija br. 73 za medicinsko ispituvawe (na tie koi rabotat na more) Konvencija br. 74 za sertifikati za osposobeni mornari Konvencija br. 80 za revizija na zavr{nite odredbi Konvencija br. 81 za trudova inspekcija Konvencija br. 87 za sloboda na zdruùvawe i za za{tita na pravoto na organizirawe Konvencija br. 88 za slu`bata za vrabotuvawe Konvencija br. 89 (revidirana) za no} na rabota (na èni) Konvencija br. 90 (revidirana) za no} na rabota na mladi lica (vo industrijata) Konvencija br. 91 za platen odmor (na moreplovcite) God. na usvojuvawe 1929 1930 1932 1935 1935 1936 1936 1946 1946 1946 1946 1947 1948 1948 1948 1948 1949 Datum na ratifikuvawe od RM 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991
III
DEL
17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991
300
Red. br. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51.
Ime na konvencijata Konvencija br. 92 (revidirana) za smestuvawe na ekipaòt na brod Konvencija br. 97 (revidirana) za migracija za vrabotuvawe Konvencija br. 98 za pravo na organizirawe i kolektivno dogovarawe Konvencija br. 100 za ednakvost na platite za rabota so ednakva vrednost Konvencija br. 102 za socijalna sigurnost (minimum standardi) Konvencija br. 103 (revidirana) za za{tita na maj~instvoto Konvencija br. 105 za ukinuvawe na prinudnata rabota Konvencija br. 106 za nedelen odmor (trgovija i kancelarii) Konvencija br. 109 (revidirana) za plati, ~asovi na rabota (na more) Konvencija br. 111 za diskriminacijata (vo odnos na vrabotuvawe i profesija) Konvencija br. 113 za medicinski ispituvawa (na ribarite) Konvencija br. 114 za odredbi pri dogovarawe so ribarite Konvencija br. 116 za revizija na zavr{nite odredbi Konvencija br. 119 za ~uvawe na opremata Konvencija br. 121 za beneficii poradi povreda pri rabota Konvencija br. 122 za politika na vrabotuvawe Konvencija br. 126 za smestuvawe na ekipaòt (ribari) Konvencija br. 129 za trudova inspekcija (vo zemjodelstvoto)
God. na usvojuvawe 1949 1949 1949 1951 1952 1952 1957 1957 1958 1958 1959 1959 1961 1963 1964 1964 1966 1969
Datum na ratifikuvawe od RM 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 15.07.2003 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991
301
Red. br. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. Ime na konvencijata Konvencija br. 131 za odreduvawe minimalna plata Konvencija br. 132 (revidirana) za platen godi{en odmor Konvencija br. 135 za pretstavnici na rabotnicite Konvencija br. 136 za benzol Konvencija br. 138 za minimalna vozrast pri vrabotuvawe Konvencija br. 139 za izloènost na kancerogeni supstanci na rabotno mesto Konvencija br. 140 za plateno otsustvo poradi obrazovanie Konvencija br. 142 za razvoj na ~ove~kite resursi Konvencija br. 143 za rabotnici migranti (dopolnitelni odredbi) Konvencija br. 144 za tripartitni konsultacii (me|unarodni standardi na trudot) Konvencija br. 148 za rabotna sredina (zagaduvawe na vozduh, bu~ava i vibracii) Konvencija br. 155 za bezbednost i zdravje pri rabota Konvencija br. 156 za rabotnici so semejni obvrski Konvencija br. 158 za prestanok na raboten odnos Konvencija br. 159 za profesionalna rehabilitacija i vrabotuvawe (na invalidizirani lica) Konvencija br. 161 za slu`bi za za{tita na zdravjeto pri rabota Konvencija br. 162 za azbest Konvencija br. 182 za najlo{ite formi na detski trud God. na usvojuvawe 1970 1970 1971 1971 1973 1974 1974 1975 1975 1976 1977 1981 1981 1982 1983 1985 1986 1999 Datum na ratifikuvawe od RM 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 08.12.2005 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 17.11.1991 30.05.2002
III
DEL
302
ÊTVRT DEL
PRILOZI
303
Prilog br. 1
Kancelarija na pretsedatelot na Vladata
Generalen sekretarijat
Sekretarijat za evropski pra{awa
Sekretarijat za Slu`ba za op{ti i zakonodavstvo zaedni~ki raboti Agencija za mladi i sport Agencija za iseleni{tvo Agencija za razvoj i investicii Agencija za poddr{ka na pretpriemni{tvo
Sekretarijat za sproveduvawe na Ramkovniot dogovor
VLADA NA REPUBLIKA MAKEDONIJA
Komisija za odnosi so verskite zaednici i religiozni grupi
Direkcija za bezbednost na klasificirani informacii
Direkcija za za{tita i spasuvawe Centar za upravuvawe so krizi

Direkcija za radijaciona sigurnosti
Ministerstvo za odbrana Ministerstvo za vnatre{ni raboti Ministerstvo za pravda Ministerstvo za nadvore{ni raboti Ministerstvo za finansii Ministerstvo za ekonomija
Biro za javna bezbednost Uprava za bezbednost i kontrarazuznavawe
Dràven upraven inspektorat Uprava za izvr{uvawe na sankciite
Dràven arhiv na Republika Makedonija Agencija za katastar na nedvi`nosti na RM Dràven zavod za statistika Dràven zavod za industriska sopstvenost
IV
DEL
Biro za javni nabavki

Uprava za spre~uvawe perewe pari i fin. terorizam
Biro za sudski ve{ta~ewa Uprava za finansiska policija Carinska uprava na RM Agencija za stokovni rezervi Uprava za javni prihodi
Uprava za imotnopravni raboti Dràven devizen inspektorat
Uprava za namensko proizvodstvo
Dràven pazaren inspektorat
Dràven inspektorat za tehni~ka inspekcija
Biro za metrologija
Ministerstvo za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo
Uprava za veterinarstvo Biro za lekovi
Uprava za vodostopanstvo
Uprava za hidrometeorolo{ki raboti Uprava za za{tita na rastenijata

Dràven inspektorat za {umarstvo i lovstvo
Ministerstvo za zdravstvo Ministerstvo za obrazovanie i nauka Ministerstvo za trud i socijalna politika Ministerstvo za lokalna samouprava Ministerstvo za kultura
Dràven sanitaren i zdravstven inspektorat Direkcija za hrana Pedago{ka slu`ba
Uprava za seme i semenski materijal Dràven inspektorat za zemjodelstvo Dràven prosveten inspektorat
Biro za razvoj na obrazovanieto
Uprava za pra{awa na borcite i voenite invalidi Dràven inspektorat za lokalna samouprava
Dràven inspektorat za trud
Uprava za razvoj i unapreduvawe na obrazovanieto na jazicite na pripadnicite na zaednicite VODI^ ZA GRA\ANITE NIZ Ministerstvoto za trud i socijalna politika
Biro za regionalen razvoj

Uprava za za{tita na kulturnoto nasledstvo
Uprava za afirmirawe i unapreduvawe na kulturata na pripadnicite na zaednicite vo RM
Ministerstvo za transport i vrski

Ministerstvo za ìvotna sredina i prostorno planirawe
Kapetanija na pristani{tata
Dràven inspektorat za transport Dràven inspektorat za grade`ni{tvo i urbanizam Dràven komunalen inspektorat
Slu`ba za prostoren informativen sistem
Ministerstvo za informati~ko op{testvo
Dràven inspektorat Uprava za ìvotna za ìvotna sredina sredina
304
Osnovni Komisii na Vladata na Republika Makedonija x Komisija za politi~ki sistem x Komisija za ekonomski sistem i tekovna ekonomska politika x Komisija za ~ove~ki resursi i odr`liv razvoj Komisii za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen za oddelni upravni oblasti x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na odbranata x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na vnatre{nite raboti, sudstvoto, dràvnata uprava, lokalnata samouprava i rabotite od verski karakter x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na ekonomijata (stopanstvoto, trgovija, statistika, igri na sre}a i hartii od vrednost) x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na transportot i vrskite i ìvotnata sredina (transportot i vrskite, urbanizmot i grade`ni{tvoto i prostornoto planirawe) x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na obrazovanieto, naukata i kulturata (obrazovanie, nauka, kultura, arhivska dejnost, sport i informacii) x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na trudot, socijalnata politika i zdravstvoto x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na zemjodelstvoto, {umarstvoto, vodostopanstvoto i veterinarstvoto x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nosti x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na imotno-pravnite raboti i grade`noto zemji{te x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na denacionalizacijata x Komisija za re{avawe vo upravna postapka vo vtor stepen od oblasta na rabotnite odnosi (koi ne se vo nadle`nost na Agencijata za dràvni slu`benici) Komisii formirani so posebna odluka na Vladata na Republika Makedonija x Komisija za informati~ka tehnologija x Komisija za borba protiv nedozvoleno proizvodstvo,trgovija i zloupotreba na drogata x Posebna komisija za utvrduvawe na uslovot vladeewe na makedonskiot jazik za steknuvawe na dràvjanstvo na Republika Makedonija x Nacionalna komisija za UNESKO na Republika Makedonija x Nacionalna komisija za borba protiv trgovijata so lu|e i ilegalnata migracija vo Republika Makedonija x Nacionalna komisija za integrirano grani~no upravuvawe Posebni Komisii na Vladata na Republika Makedonija x Komisija za stanbeni i iseleni~ki pra{awa x Komisija za imenuvawe x Komisija za privatizacija x Komisija za namensko proizvodstvo
305
Prilog br. 2
Strategii i drugi relevantni dokumenti na MTSP
1. Strategiski plan na ministerstvoto za trud i socijalna politika 2. Nacionalna programa za usvojuvawe na pravoto na EU 3. Strategiski dokumenti od oblasta na rodova ramnopravnost Nacionalen plan za akcija za rodova ramnopravnost 4. Strategiski dokumenti proizlezeni od Dekadata na Romite Strategija za Romite vo Republika Makedonija Nacionalen akcionen plan za obrazovanie Nacionalen akcionen plan za zdravstvo Nacionalen akcionen plan za vrabotuvawe Nacionalen akcionen plan za domuvawe Operativen plan za obrazovanie Operativen plan za zdravstvo Operativen plan za vrabotuvawe Operativen plan za domuvawe 5. Strategiski dokumenti od oblasta na rabotnite odnosi i vrabotuvaweto Nacionalna strategija za vrabotuvawe-2010 Nacionalen akcionen plan za vrabotuvawe 2006-2008 Operativen plan za aktivnite politiki za vrabotuvawe za 2007 god, predvideni so Programata za rabota na Vladata na RM 2006-2010
IV
DEL
6. Strategiski dokumenti od oblasta na socijalnata za{tita Programa za socijalna inkluzija Programa za ostvaruvawe na socijalnata za{tita za 2007 godina 7. Strategiski dokumenti od oblasta na za{titata na decata Programa za razvoj na za{tita na decata za 2007 godina 8. Nacrt operativna programa za IPA komponentata Razvoj na ~ove~kite resursi 2007-2013
306
Prilog br. 3
Tekovni proekti na Ministerstvoto za trud i socijalna politika
Proekti od evropsko partnerstvo
TAIEX programa
Proekti od oblasta na rodovata ramnopravnost i trgovija so lu|e

Implementacija na programata za resocijalizacija i reintegracija Gradewe
na deca `rtvi na trgovija so lu|e na kapacitetite na trudovata inspekcija i nivno vklu~uvawe vo borba protiv trgovijata so lu|e so cel trudova eksploatacija Implementacija na Zakonot za ednakvi mo`nosti na ènite i maìte i vospostavuvawe na mehanizmi za rodova ramnopravnost na lokalno nivo Nacionalen mehanizam za upatuvawe na `rtvite na trgovija so lu|e (NMU) Proekti od oblasta na socijalnata za{tita
SPIL-proekt za implementacija na socijalnata za{tita
Proekti od trudovata oblast

Programa za kreirawe na rabotni mesta Proekt za vrabotuvawe na mladi obrazovani kadri
Proekti od drugi oblasti

Proekt za razvoj na op{tinite
Proekti proizlezeni od Dekadata na Romite

Vklu~uvawe na deca Romi vo javni predu~ili{ni ustanovi (detski
gradinki)
307
Prilog br. 4
Spisok na podra~ni edinici na MTSP
Red. broj 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. Grad Bitola Adresa Ul. Kiril i Metodij br. 14 Kontakt-telefoni 047/242-725 047/222-852 047/233-319 033/470-077 034/382-856 043/239-174 033/361-644 034/214-213 034/212-069 042/216-500 046/831-119 033/411-733 047/276-321 043/412-480 045/225-170 033/273-512 031/481-492 048/477-682 031/424-725 045/275-232 046/231-690 046/257-670 046/231-830 048/427-448 032/484-790 032/635-412
Berovo Valandovo Veles Vinica Gevgelija Gostivar Debar Del~evo Demir Hisar Kavadarci Ki~evo Ko~ani Kratovo Kru{evo Kumanovo Makedonski Brod Negotino Ohrid
Ul. Mladinski kej br. 2 Ul Ivo Lola Ribar bb Ul. Petre Prli~ko br. 33 Ul. Bel Kamen bb Ul. 7-mi noemvri br. 23 Ul. Bra} a Ginovski br. 86 Ul. Atanas Ili}bb Bul. Makedonija bb Ul. Mar{al Tito bb Ul. Balkanska br. 3 Ul. Dame Gruev bb Ul. To{o Arsov bb Ul. Mar{al Tito br. 1 Ul. Nikola \urkovi}bb Ul. Done Boìnov br. 30 Ul. 7 septemvri br. 4 Ul. Aco Axi Ilov bb Ul. Dimitar Vlahov bb
IV
DEL
043/361-461
Prilep Probi{tip Radovi{
Ul. Borka utot br. 6 Ul. Miro Baraga bb Ul. Aleksandar Makedonski
308
Red. broj 23. 24. 25. 26. 27. 28.
Grad Resen Sveti Nikole Struga Strumica Tetovo [tip
Adresa Ul. Mite Bogoevski bb Ul. Plo{tad Ilinden bb Ul. 15-ti korpus bb Ul. Sando Masev br. 1 Ul. JNA bb Ul. Vasil Glavinov bb
Kontakt-telefoni 047/454-332 047/452-332 032/443-126 046/783-139 034/349-280 044/352-760 032/397-588 032/383-503
Prilog br. 5
Spisok na me|uop{tinski centri za socijalna rabota
Red. br. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Op{tina Berovo Bitola Makedonski Brod Vinica Gevgelija Gostivar Debar Del~evo Kavadarci Ki~evo Ko~ani Kriva Palanka Kru{evo Kumanovo Negotino Ohrid Direktor/Rakovoditel Violeta Furnaxiska Suzana Veqanovska Goce Milo{eski Biqana Gergievska Blaga êleva Nada Veli~koska Qeqa Afrim Vlado Stoimenov Nada Stojanova Zija Zendeli Lazar Mitev Aco Jovanovski Hrisula Kuzmanovska Ismail Ismaili Novko Naskoski \or|i Todorovski Telefon 033/470-641 047/231-641, 241-426 045/274-137, 274-138 033/361-305, 360-305 034/211-955, 213-797 042/217-645, 213-431 046/833-323, 831-400 033/411-736, 410-300 043/414-456 045/220-661, 225-326 033/274-139, 274-141 031/372-245, 375-200 048/477-739 031/438-160, 438-170 043/361-488, 363-788 046/260-708, 260-707
309
Red. br. 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 Op{tina Prilep Probi{tip Radovi{ Resen Sveti Nikole Skopje Struga Strumica Tetovo Veles [tip âir [uto Orizari Kisela Voda Karpo{ Centar Gazi Baba Republi~ki zavod za unapreduvawe na socijalni dejnosti Direktor/Rakovoditel Sneàna Jovanovska Bor~e Miladinov Dimka Ilieva Atli [erifi Dejana Nikolova Blagica Ka~anska Sali Nasufi Zoran Manev Isen Fetai Zorica Cvetanovska Meri Lazarova Ardijan Mu~a Qiqana Bosilkovska \ur|ica Popovska Bisera Cikarska Beti Jo{evska Sneàna Kasutevska Kotevska Mladica Telefon 048/424-595, 421-702 032/483-127, 482-770 032/431-065, 635-601 047/452-552, 451-419 032/443-305, 444-456 02/3297-700, 3297-703 046/786-976, 783-401 034/344-077, 325-401 044/331-575, 339-060 043/231-355, 322-167 032/391-779, 385-031 02/2612-677 02/2600-440 02/2776-232, 2776-237 02/2035-540 02/3223-996 02/3224-368 02/3165-943, 3227-273
IV
DEL
Prilog br. 6
Spisok na podra~ni edinici na Upravata za pra{awa na borcite i voenite invalidi
Red. broj 1 2 Podra~na edinica Gazi Baba Berovo Kontakt-telefon 02/3115104 033/471-212
310
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32
Red. broj
Podra~na edinica Bitola Makedonski Brod Centar âir Debar Del~evo Gevgelija Gostivar Demir Hisar Karpo{ Kavadarci Ki~evo Ko~ani Kratovo Kru{evo Kumanovo Negotino Sveti Nikole Ohrid Kriva Palanka Prilep Probi{tip Radovi{ Resen [tip Struga Strumica Tetovo Valandovo Veles
Kontakt-telefon 047/222-852 045/275-232 02/3222-093 02/2613-710 046/831-119 033//411-733 034/212-069 042/216-438 047/276-321 02/3073-379 043/412-480 045/225-170 033/273-512 031/481-492 048/476-629 031/424-725 043/361-461 032/443-126 046/231-691 031/374-255 048/420-825 032/484-790 032/635-412 046/452-332 032/394-466 046/784-235 034/349-281 044/352-761 034/382-856 043/239-174
311
Red. broj 33 34 Podra~na edinica Vinica Kisela Voda Kontakt-telefon 033/361-644 02/2779-349
Prilog br. 7
Spisok na centri za vrabotuvawe vo Republika Makedonija
Red. br. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Grad/Op{tina Berovo Bitola Makedonski Brod Debar Del~evo Gevgelija Gostivar Demir Hisar Kavadarci Ki~evo Ko~ani Kratovo Kru{evo Kumanovo Negotino Sveti Nikole Ohrid Kriva Palanka Prilep Adresa Mar{al Tito bb \or~e Petrov bb Partizanska br. 10 8-mi septemvri bb Bul. Makedonija bb Boris Karapuzov br. 1 Kej Vardar br. 1 Mar{al Tito bb 7-mi septemvri bb Bul. Osloboduvawe bb Veqko Vlahovi} Goce Del~ev br. 62 Nikola \urkovi}br. 10 Todor Velkov bb Pekarev br. 5 Leninova bb 7-mi noemvri br. 264 Mar{al Tito br. 167 Lado Lopeco bb Telefon 033/471-212; 471-153 047/222-852; 237-154 045/275-232; 274-159 046/831-119; 831-335 033//411-733; 411-106 034/212-069; 211-930 042/216-438; 218-015 047/276-321; 276-355 043/412-480; 411-729 045/225-170; 225-232 033/273-512; 272-205 031/481-492; 481-105 048/476-629; 477-033 031/424-725; 422-077 043/361-461; 361-799 032/443-126; 443-920 046/231-691; 254-115 031/374-255; 375-147 048/420-825; 418-361
IV
DEL
312
20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Red. br.
Grad/Op{tina Probi{tip Radovi{ Resen [tip Struga Strumica Tetovo Valandovo Veles Vinica Grad Skopje
Adresa Miro Baroga bb Mar{al Tito br. 4 Ivo Lola Ribar br. 36 Goce Del~ev br. 91 Proleterska brigada br. 66 1-vi maj br. 36 Blagoja Toska br. 23 4-ti juli br. 5 Petre Prli~ko br. 34 Mar{al Tito bb Vasil \or|ov bb
Telefon 032/484-790; 483-187 032/635-412; 607-015 047/452-332; 452-520 032/394-466; 385-339 046/784-235; 781-962 034/349-281; 322-783 044/352-761 034/382-856; 382-052 043/239-174; 231-590 033/361-644; 363-301 02/3138-434
Prilog br. 8
Spisok na podra~ni edinici na Fondot na PIOM (20 filijali i 10 delovnici)
Filijali na FPIOM
Red. br. 1 2 3 4 5 Grad Skopje Bitola Prilep Veles Kumanovo Rakovoditel Dejan \or|eski Branka Stojanoski Nikola Gabroski Bobi Stefanovski Miroslav Stojanovski Telefon 02/3177-826 047/231-480 047/231-664 048/427-361 043/231-145 043/233-644 031/413-111 031/415-478 Faks 02/3162-422 047/231-662 048/435-323 043/231-203 031/426-024
313
Red. br. 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Grad Tetovo Strumica Ohrid [tip Gostivar Struga Kavadarci Kriva Palanka Gevgelija Probi{tip Del~evo Ko~ani Resen Berovo Ki~evo Rakovoditel Nada Filipovska Zlatko Timovski Dezdemona Dauti Ubavka Miteva Nusret Demiri Edlira Dauti Daniela Ivanovska Grozdan Tasevski Marija Magdin~eva - [opova Stojmir Stojmirov Sa{ko Jovanovski Milena Arsova Naume Popevski Slav~o A`derski Risto Poposki Telefon 044/331-034 034/324-911 046/260-265 032/393-074 042/214-305 046/786-022 043/412-513 031/375-577 034/213-670 032/484-730 033/413-152 033/274-155 047/454-104 047/451-223 033/470-511 045/225-314 Faks 044/336-093 032/343-731 046/267-025 032/393-483 042/216-484 046/781-895 043/412-107 031/375-907 034/211-929 032/484-730 033/413-152 033/274-255 047/452-964 033/470-511 045/225-314
IV
DEL
Delovnici na FPIOM
Rebr. 1 2 Grad Demir Hisar Kru{evo Sveti Nikole Kratovo Valandovo Debar Rakovoditel Qup~o Angeleski Metodija Koteski Maja Serafimova Joseva Kole Mitev Violeta [untova Ili Muladauti Telefon 047/276-744 048/476-595 048/477-123 032/443-922 032/443-458 031/482-990 034/382-022 046/833-866 Faks 047/276-319 048/477-059
3 4 5 6
032/443-921 031/481-133 034/382-022 046/832-127
314
7 8 9
Rebr.
Grad Radovi{ Negotino Vinica Mak. Brod
Rakovoditel Zlata Kostadinovska Dragica Milanova Marija Xabirska Nove [terjoski
Telefon 032/635-358 032/601-258 043/361-522 033/363-136 045/274-135
Faks 032/635-243 043/361-522 045/274-132
10
Otvorena telefonska linija na FPIOM, Skopje 02/15215 Moè da se obratite sekoj raboten den od 9-16 ~asot Kontakt-telefoni na invalidski komisii, Skopje: Tel: 02/3065-184; 3065-215 Faks: 02/3065-223
Prilog br. 9
Spisok na kontakti na odgovorni lica od MAPAS
Bulent Dervi{i Direktor tel. 02-3224-229, 3217-573, 3166-452 Anastasija Trajkovska Rakovoditel na sektor za administrativno-finansiski raboti i IT e-mail:anastasija@mapas.gov.mk Tatjana Stefanovska Rakovoditel na praven sektor e-mail:tatjana@mapas.gov.mk Biljana Petroska Rakovoditel na sektor za istraùvawe e-mail:biljanap@mapas.gov.mk Elena Tanaskoska Rakovoditel na sektor za kontrola e-mail:elena@mapas.gov.mk
315
Prilog br. 10 - Spisok na dnevni centri
Dnevni centri za lica koi zloupotrebuvaat drogi Dneven centar Ohrid tel. 046/257-495 Dneven centar Kumanovo tel. 031/438-170 (lok. 122) Dneven centar Strumica tel. 034/329-060 Dneven centar za deca na ulica Dneven centar Kisela Voda, Skopje Dneven centar Avtokomanda Dneven centar Aerodrom Dneven centar [uto Orizari Centar za bezdomnici IS Katlanovo Centri za `rtvi na semejno nasilstvo Skopje Ohrid Bitola Kumanovo Ko~ani Strumica tel. 02/2774-824 tel. 076/423-047 tel. 02/2465-316 tel. 02/2651-636 tel. 02/2566-039 tel. 02/3297-703 tel. 046/260-707 tel. 047/231-641 tel. 031/438-160 tel. 033/274-139 tel. 034/325-401
IV
DEL
Dnevni centri za lica so posebni potrebi Bitola tel. 047/258-974 Gevgelija tel. 034/215-885 Gostivar tel. 042/215-718 Del~evo tel. 033/413-659 Kavadarci tel. 043/419-613 Ki~evo tel. 045/228-677 Kriva Palanka tel. 031/374-920 Kumanovo tel. 031/432-520 Prilep tel. 048/421-168 Probi{tip tel. 032/480-800 Skopje, @elezara tel. 02/2624-884 Skopje, Topaansko pole Nasmevka tel. 02/2615-137 Kapi{tec, Skopje (za cerebralna paraliza)tel. 02/3228-234 Tetovo tel. 044/338-665 Veles tel. 043/222-167 [tip tel. 032/380-378 Berovo tel. 033/472-233 Ko~ani tel. 033/270-150 Resen tel. 047/454-459 Kru{evo
316
Prilog br. 11
Spisok na detski gradinki vo Makedonija
Red. br. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Grad Berovo Bitola Bitola Bogdanci Valandovo Veles Vinica Gevgelija Gostivar Debar Del~evo Demir Hisar Kavadarci Ki~evo Ko~ani Kratovo Kriva Palanka Ime na gradinka 23 Avgust Estreja O. Mara Majski cvet Kosta P. Del~ev Kalinka Dim~e Mir~ev Goce Del~ev Detska radost Detska radost Bre{ije Veseli cvetovi 2 Septemvri Rada Poceva Olga Micevska P. Veqanova C. Andreevska Ivo L. Ribar Adresa Mladinski kej br. 5 N.N. Bor~e b.b Ul. JNA b.b Ul. Izvorski br. 53 Nikola Karev br. 7 Ul. Naroden front b.b Stiv Naumov b.b Goce Del~ev br. 16 Ul. Beli~ica br. 47 8 septemvri b.b ul. Svetozar Markovi}b.b Mar{al Tito b.b Bra} a Xunovi br 11 11 septemvri br. 89 9 Maj b.b Goce Del~ev br.1 Mar{al Tito br. 51 Kontakt lice Fimka Kov~egarska Lidija Petrovska Lidija Mitrevska Zorica Popova Du{anka Cicmilovi} Tatjana \ orgieva Rozinka Antova Dragica [utova Angica Stra{evska Re{i Gra`dani Magda Vidimliska Blagica Trampevska Sneàna Gan~eva Dola Mitreska Len~e Doneva Vera Angelovska Dragica Ilievska Telefon 033/471-039 047/237-403 047/251-108 031/221-742 032/382-238 043/231-226 033/363-261 034/213-904 042/213-492 046/831-362; 831-004 033/411-872
047/276-141 043/412-097 045/224-600; 224-601 033/274-373 031/481-705 031/375-527; 481-696
317
Red. br. 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Grad Kru{evo Kumanovo Makedonska Kamenica Makedonski Brod Negotino Ohrid Peh~evo Prilep Probi{tip Radovi{ Ime na gradinka Gon~a Tufa An|el [aj~e Adresa 8 septemvri b.b Mo{a Pijade b.b Osogovska br. 32 Partizanska br. 14 Kire Krstev b.b Dimitar Vlahov 63 Dame Gruev b.b Budima{ b.b Jordan Stojanov b.b Aco Karamanov br. 54 Kole Nedelkovski br. 17 Ko~o Racin br. 41 JNA br. 191 Mladinska br. 1 Bra} a Miladinovci b.b H.T.Karpo{ b.b Goce Del~ev br. 34 Bul. ASNOM b.b Jane Sandanski b.b Kontakt lice Zaharija Bogdanovska Len~e Bajlovska @aklina Stoj~evska Silvana Stojkovska Nada Bojaxieva Marina Petroska Jasmina Matevska Sowa Angeleska Sowa Ilievska Biljana Ilievska Miroslava Stoj~evska Stanka Konevska Valentina Maleska Tinka Markova Zejna Halimi Natalija Delova Elizabeta Simonova Sofija Maxovska Violeta Ogwanovska Telefon 048/477-805
031/413-800 033/431-227 045/274-349 043/361-652 046/262-348 033/441-331 048/424-076 032/483-169 032/635-149
Bambi 7 septemvri Femo Kulakov Jasna Risteska 7 septemvri Na{a idnina Goce Del~ev Aco Karamanov
IV
DEL
28
Resen Sveti Nikole Struga Strumica
11 septemvri
047/452-220
29 30 31
Rahilka Goneva 8 mart Detska radost
032/443-933 046/786-178 034/323-975; 321-397 044/ 331-765 032/391-000; 380-900 032/395-260 02/2434-530; 2434-531 02/2455-512; 2443-334
32
Tetovo
Mladost
33 34 35 36
[tip [tip Aerodrom - Skopje Aerodrom -Skopje
V.C.Trena Astibo Buba Mara Srni~ka
318
37
Red. br.
Grad Butel Skopje Gazi Baba -Skopje Gazi Baba -Skopje \. PetrovSkopje Karpo{Skopje Karpo{Skopje Karpo{Skopje Karpo{Skopje K. Voda Skopje K. Voda Skopje CentarSkopje Centar Skopje CentarSkopje âir-Skopje âir-Skopje
Ime na gradinka
Adresa 2 Makedonska brigada b.b Sre~ko Puàlka b.b Bab~or br. 2 Isaija Maòvski br. 35 @enevska br.4 Ru|er Bo{kovi}br 6 Dragi{a Mi{ovi}b.b Mile Pop Jordanov br. 74 \or|i Sugare b.b Sava Kova~evi}b.b Kozara b.b Bul.Ko~o Racin b.b Nikola Trimpare br. 17a Xon Kenedi br.1 Cvetan Dimov 7
Kontakt lice Lucija StefanovskaKirevska Sneàna Nedeva Mirjana Trenevska Violeta Said Nada Petrovi} Van~o Veqanovski Stanka Grkova Vita Jakovlevska Stanka Baxakova An|ica Ivanova Savka Kova~evska Paraskeva [terjovska Vesela Bitlevska Dijana Simonovska Valerija Velinova
Telefon
11 Oktomvri
02/2621-937 02/2522-473; 2527-200 02/3173-663; 3173-366 02/2035-509; 2047-533 02/3068-097 02/3068-781; 3064-818 02/3072-016
38 39
25 Maj Detska Radost
40
Rosica
41 42 43
Majski Cvet Raspeana mladost Orce Nikolov
44
Prolet
02/3082-737; 3082-788 02/2776-236 02/2779-229; 2775-335 02/3178-789; 3178-805 02/3215-959; 3134-376 02/3163-865; 3162-073 02/2622-454 02/2614-081; 2643-415
45 46 47 48
Veseli cvetovi 8 Mart Ko~o Racin R. J. Kor~agin
49
13 Noemvri
50 51
Sneàna BratstvoEdinstvo
319
Prilog br. 12
Spisok na detski odmorali{ta
Reden broj 1 2 Op{tina Skopje Gostivar Detsko odmarali{te Mladost ul. Bagdadska br. 26 Ilinden* ul. Sretko Krstevski bb Pelister ul. Ki~evska br. 24 Male{evo ul. Kej na mladinata br. 2 Majski Cvet ul. Vlado Maleski-Tale br. 24 www.majskicvet.com.mk Direktor/ koordinator Mojso Fidanovski Gazment Aliju Telefon 02/3066 494 02/3066 543 042/217 361 042/489 005 042/489 192 047/223 998 047/222 043 047/222 080 033/470 605 033/471 212 046/786 946 046/786 947
IV
DEL
Bitola
Qup~o Spirkoski Qub~o Mehaxiski (v.d.direktor)
Berovo
Struga
Jovan Paskoski
Sezonskite odmarali{ta: Ponikva-Ko~ani so odluka na Vladata na R.Makedonija e dadeno na trajno koristewe; Pqa~kovi~ki odredi-[tip so odluka na Vladata e dadeno na Ministerstvoto za obrazovanie. Za sezonskite odmarali{ta Pqa~kovica-Radovi{, odmarali{teto-Sveti Nikole, Golak-Del~evo, Mihajlovo-Kavadarci i Asamati-Resen e raspi{an tender za proda`ba.
*Detskoto odmorali{te Ilinden - Gostivar se sostoi od slednite kompleks objekti:

Bunec Mavrovo, Op{tina Mavrovo-Rostu{a (tel: 042/439-005)
Kompleksot na objektite se nao|a na bregot na Mavrovskoto Ezero, na nadmorska visina od 1250 m, oddale~en od Gostivar 20 km, povrzan so asfalten pat. Kapacitet: Dva objekta po 30 sobi po 8 kreveti so zaedni~ki spratni kupatila i toaleti, vospituva~ki sobi so toaleti i kupatila.
320
Adaptacija - kompleksot se nao|a do Nacionalniot park Mavrovo
so ogradena povr{ina od 100.000 m2
Kapacitet: 20 sobi i 100 legla; vkupen kapacitet 644 legla. Kompleksot raspolaga so 3 vikend ku} i~ki, sovremena kujna, trpezarija, TV-sala, sala za ping-pong, u~ilnici za nastava vo priroda, igrali{ta za mali sportovi kako i 4 ski lifta.
Sedek Kostoski, Mavrovi Anovi koj se koristi za potrebite na
Ustanovata.
Formi i sodrìni na rabota: zimuvawe, mini-skija~ka {kola, manifestacija Sneèn grad, nastava vo priroda, ekskurzii, letovawa, kako i kampuvawa, logoruvawa, seminari, sportsko-rekreativni kampovi, realizacija na proekti na nevladini organizacii i dr.
Prilog br. 13
Spisok na registrirani agencii za privremeni vrabotuvawa vo MTSP
Br. Ime na agencija Tip na licenca Grad Adresa Kontakti 02/3146720 070/264395 048/400070 Osnova~
Partner
Skopje
ul. Dimitar Vlahov bb ul. Karaorman bb Bul. Bra} a Ginovski br. 61 ul. Marko Krale br. 94 Bul. Goce Del~ev br. 11
Rade Nenadi} Il~o Kapkoski Ero Jovanoski
Prospekt AksiosVardar Nekstlevel V
Prilep
Gostivar
4 5
A B
Skopje Skopje
070/306728
Sa{o Zafirovski Mare Danilovska
321
Br. Ime na agencija Tip na licenca Grad Adresa Kontakti Osnova~ ul. Mitropolit Teodosij Gologanov br. 42 070/332480
Dekra
Skopje
Igor êkorov
Fia agencija
Skopje
ul. Ivan Milutinovi}br. 23 lok. 2 ul. @elezni~ki transporten centar br. 1 Bul. Ilinden br. 80 ul. Kosta Novakovi} br. 4-8 ul. Ivan Milutinovi} br. 22
02/3224140 070/278124 070/401343 070/266088 070/469412 033-277876 071-670835 02/2700105 070-219539 02/3222326 02/3129151
Nevenka Dimovska
Hema konsalting Vrabotuvawe lizing Taneks-M
Skopje
Sowa Tan~eva
IV
DEL
Skopje
Darko Velkov Trajan~e Spasovski
10
Skopje
11
Depov
Ko~ani
Blagoj~o Danilov
12
Kontakt biznis
Skopje
ul. Ogwan Prica br. 41-a
Ivan Ilievski
13
Mladinec
Skopje
ul. Prolet br. 25
Kiro Mitevski
14
Egzekjutiv Sr~lizing
Skopje
ul. Vasil \orgov br. 22/1/1 ul. Boris Kidri}br. 115 Trgovski centar [eherezada, lamela A, lokal br.5 ul. Dimo Narednikot br. 53
Maja Nikolova
16
Zeta
Bitola
047/230100
Zoran Pop~evski
17
Realnost-06 Prilep
Prilep
048/424210
Milan Risteski
15
Virgina-2
Gostivar
Maja Petreska
322
Br. 18
Ime na agencija
Tip na licenca
Grad
Adresa
Kontakti 02/3070545 071/211754 075/284384 02/3248899
Osnova~
Spid
Skopje
ul. Wudelhiska br. 4, lokal 3 ul. 4-ti Juli br.186 ul. 29 noemvri br. 62/1-1 ul. [idska br. 18 ul. Pra{ka br. 23 deloven objekt Ma{inopromet ul. Ognen Prica ul. Vasko Karan|elevski bb ul. Ivan Milutinovi}br. 23 lokal 4
Valentina Miteva Goran Lazoroski Dimitar Anastasovski
19
Xob Trenkvalder vremeno vrabotuvawe Skopje MM
Ki~evo
20
Skopje
21
Skopje
22
Motivi
Skopje
23
Labor
Skopje
24
Gro{
Bitola
25
Doverba
Skopje
Prilog br. 14
Spisok na potpi{ani dogovori za socijalno osiguruvawe
Red. br. Zemja so koja e sklu~en dogovor Avstrija Konvencija za socijalno osiguruvawe Datum na sklu~uvawe Datum na ratifikuvawe Datum na objavuvawe vo Slu`ben vesnik (SV) i broj 20 juni 1997, Me|unarodni dogovori br. 28/97 Datum na stapuvawe vo sila
28 fev 97 Skopje
11 juni, 1997
1 apr 1998
323
Red. br. Zemja so koja e sklu~en dogovor Republika Hrvatska Republika Turcija Republika Slovenija [vajcarska Konfederacija 5 Konvencija za socijalno osiguruvawe Kralstvoto Danska Sojuzna Republika Jugoslavija Republika Bugarija SR Germanija Datum na sklu~uvawe Datum na ratifikuvawe Datum na objavuvawe vo Slu`ben vesnik (SV) i broj 18 juli 1997, Me|unarodni dogovori br. 34/97 10.02.1999 br. 7/99 4 mart 1999, br. 13/99 Datum na stapuvawe vo sila
09 maj 1997 Skopje 6 juli 1998 Skopje 13 juli 1998 Qubqana
9 juli, 1997 5 fevruari 1999 25 fevruari 1999
1 noemvri 1997 1 juli 2000 1 april 2001
3 4*
IV
DEL
9 dek 1999 Bern
23 maj 2000
2 juni 2000 br. 44/00
01 jan 2001
20 mar 2000, Kopenhagen
9 maj 2000 od strana na SRJ - 16 maj 2001; od RM - 23 jan 2002 17 apr 2003 20 okt, 2003 od strana na BiH na 01/06 od 15.02.2006; od RM 13 sept, 2005 10 fev, 2005 10 fev, 2005 28 apr 2006 26 fev 2007
16 maj 2000 br. 37/00
29 dek 2000, Belgrad
13 fev, 2002 br. 13/02
01 apr 2002
8 9
06 fev 2003, Sofija 8 juli 2003 Skopje 17.02.2005, Saraevo 7 okt 2005 Skopje 17 okt 2005 Hag 27 fev 2006 Bukure{t 6 apr 2006 Var{ava
5 maj 2003 br. 31/03 3 noem 2003 MD 70/03 28.09.2005 br. 82/05 17.02.2006 br. 20/06 17.02.2006 br. 20/06 12.05.2006 br. 59/06 Br. 27/2007
1 avg 2003 1 jan 2005
11 12 13 14
Republika ê{ka Kralstvoto Holandija Romanija Republika Polska
01 jan 2007 01 apr 2007
10
Bosna i Hercegovina
1 apr 2006
324
Red. br.
Zemja so koja e sklu~en dogovor Golemoto Vojvodstvo Luksemburg Belgija
Datum na sklu~uvawe
Datum na ratifikuvawe
Datum na objavuvawe vo Slu`ben vesnik (SV) i broj
Datum na stapuvawe vo sila
15 16
28 noem 2006, Luksemburg 13 fev 2007 Brisel 14 juni 2007 br. 74/07
Dogovori koi ne se ratifikuvaat 1. Protokol za sorabotka na poleto na vrabotuvaweto, obukata i socijalnata sigurnost me|u ministerstvata za trud i socijalna politika na RM i na Republika Albanija - sklu~en na 22 januari 1999 godina vo Tirana 2. Administrativna spogodba za sproveduvawe na dogovorot me|u Republika Makedonija i ê{kata Republika za socijalno osiguruvawe - sklu~ena na 01 fevruari 2006 godina vo Skopje Parafirani dogovori, a se ~eka na nivno potpi{uvawe: 1. Dogovor so Republika Ungarija 2. Dogovor so Kanada 3. Dogovor so Republika Crna Gora Dràvi so koi se vodat pregovori za sklu~uvawe dogovori za socijalno osiguruvawe: Do sklu~uvawe novi dogovori za socijalno osiguruvawe, Republika Makedonija gi primenuva dogovorite prezemeni od porane{na SFRJ i toa: porane{na êhoslova~ka Anglija i Severna Irska Francija Italija Norve{ka [vedska Predlozi na Ministerstvoto za trud i socijalna politika za vodewe postapka za pregovori za sklu~uvawe dogovori za socijalno osiguruvawe, spored ~len 5 stav 2 od Zakonot za sklu~uvawe, ratifikacija i izvr{uvawe
325
na me|unarodni dogovori i za koi Vladata na Republika Makedonija donela zaklu~oci za vodewe na pregovorite: Kvebek (zaklu~ok na Komisija na Vlada od 27.7.1998 godina) Slova~ka (zaklu~ok na Vlada od 29.8.2000 godina) Republika Italija (zaklu~ok na Vlada od 23.4.2002 godina) Republika Francija (zaklu~ok na Vlada od 23.4.2002 godina) Kralstvoto [vedska (zaklu~ok na Vlada od 23.4.2002 godina) Avstralija Rusija Uzbekistan Dràvi so koi treba da se povedat inicijativi za sklu~uvawe novi dogovori za socijalno osiguruvawe: Obedinetoto Kralstvo na Anglija i Severna Irska Norve{ka Dràvi so koi porane{na Jugoslavija sklu~ila necelosni dogovori, a Republika Makedonija ima interes celosno bilateralno da gi uredi odnosite od socijalno osiguruvawe so ovie dràvi: Libija i Egipet (Dogovor za izbegnuvawe na dvojno pla} awe na pridonesot) so SAD vospostaven po pismen pat reciprocitet vo pla} aweto na penziite. Dràvi so koi Republika Makedonija ima opravdan interes za sklu~uvawe dogovori za socijalno osiguruvawe, a so koi porane{na Jugoslavija takvi dogovori ne sklu~ila: Dràvite od porane{en SSSR (Uzbekistan, Ta{kent, Rusija i dr.) Avstralija
IV
DEL
326
Prilog br. 15
Lista na informacii od javen karakter na MTSP
1. Od oblasta na pazarot na trudot: Evidentirani nevraboteni lica vo 2007god. Pregled na ostvarenite vrabotuvawa od i nadvor od evidencijata na nevraboteni za 2007god. na Agencijata za vrabotuvawe na RM Anketa na rabotnata sila Prose~na isplatena neto-plata po rabotnik vo RM Ekonomsko-socijalno partnerstvo 2. Od oblasta na socijalnata za{tita: Socijalna prevencija Pravo na socijalna pomo{ Postapki, merki i uslugi od semejno-pravnata za{tita Javni ovlastuvawa Zgriùva~ki semejstva Dnevni centri 3. Od oblasta na detskata za{tita: Prava od detska za{tita Planovi i programi za detska za{tita Ostvaruvawe programi za zgriùvawe i vospitanie na decata Dejnost na detskite odmorali{ta 4. Od oblasta na bore~kata za{tita: Za{tita na pravata na borcite 5. Od oblasta na trudovata inspekcija Za{tita na pravata od oblasta na rabotnite odnosi i za{titata pri rabota 6. Od oblasta na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe: Penzisko osiguruvawe na rabotnicite vo raboten odnos i na fizi~kite lica koi vr{at dejnost Osnovite na kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe Posebni uslovi pod koi oddelni kategorii na osigurenici gi ostvaruvaat pravata od penzikoto i invalidskoto osiguruvawe Statisti~ki podatoci za penzii 7. Informacii za propisi i proekti
327
Lista na informacii od javen karakter na AVRM
1. Zakoni i podzakonski akti
Zakon za vrabotuvaweto i osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost Zakon za evidencija vo oblasta na trudot Zakon za vrabotuvawe na invalidni lica Zakon za strancite Pravilnik za obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija Pravilnik za dodeluvawe sredstva od Posebniot fond Pravilnik za rabotno osposobuvawe na invalidni lica Pravilnik za vodewe na evidencija vo oblasta na trudot Statut na AVRM Delovnik za rabota na Upravniot odbor na AVRM Pravilnik za organizacija i rabota na AVRM Pravila za raboten red, evidencija za koristewe na rabotnoto
IV
DEL
vreme i kodeks na odnesuvawe na vrabotenite vo AVRM
2. Organizacija na AVRM
Organizaciona struktura na AVRM Kadrovska ekipiranost
3. Operativen plan na Vladata na RM za aktivnite politiki za vrabotuvawe 4. Izve{taj za rabota na AVRM

5. Programa za rabota na AVRM 6. Buxet na AVRM 7. Javni nabavki 8. Dejnosti na AVRM Uslugi za nevrabotenite lica Uslugi za rabotodava~ite Vrabotuvawe na stranski dràvjani
328
9. Aktivni merki na AVRM Obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija Profesionalna orientacija Rabotni klubovi Vrabotuvawe na invalidni lica Proekti vo koi e vklu~ena AVRM 10. Statisti~ki podatoci na AVRM Vrabotuvawe Nevrabotenost Korisnici na prava Invalidni lica Vrabotuvawe na stranski dràvjani Obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija 11. Soop{tenija na AVRM Slu`beni lica za posreduvawe informacii od javen karakter: Amet Selmani Elizabeta Martinovska Silvana Trajkovska
Lista na informacii od javen karakter na FPIOM

FPIOM nema objaveno lista na informacii od javen karakter. Listata na informacii, dadena podolu, e vrz osnova na izve{taite do Komisijata za sloboden pristap do informacii od javen karakter. 1. Osnovni podatoci i organizaciona postavenost na Fondot 2. Propisi koi se odnesuvaat na ostvaruvaweto na pravata od penzisko i invalidsko osiguruvawe 3. Upatstva za na~inot na pla} awe pridones 4. Prava na osigurenicite 5. Postapki za ostvaruvawe na pravata na osigurenicite 6. Informacii za reformskite procesi 7. Informacii za promeni vo zakonskite propisi vo odnos na ostvaruvaweto na pravata od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe 8. Informacii za osiguruvaweto spored noviot Zakon za dobrovolno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe 9. Pregledi za staòt na osiguruvawe i platite utvrdeni vo mati~nata evidencija
329
10. Podatoci za presmetani pridonesi od plati 11. Uplata na pridonesi od strana na rabotodava~ite 12. Uplata na zaostanati pridonesi bez presmetana kamata 13. Uplata na pridonesi na podnositeli na tu`ba 14. Informacii i podatoci za pravni lica, odnosno osigurenici 15. Statisti~ki podatoci 16. Informacii za obvrznici-dol`nici koi po~nale ste~ajna postapka Pokraj pismenite barawa, FPIOM sekojdnevno dava razni informacii na usni barawa od gra|anite.
IV
DEL
Lista na informacii od javen karakter na MAPAS

1. Zakon Zakon za zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 29/2002) Zakon za izmena na Zakonot za zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br.5/2003 od 31.12.2003); Zakon za izmena i dopolnuvawe na Zakonot za zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 40/2004 od 21.06.2004) ; Zakon za izmena i dopolnuvawe na Zakonot za zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 113/2005 od 23.12.2005) ; 2. Podzakonski akti Pravila za na~inot i postapkata za izdavawe dozvola za osnovawe na dru{tvo za upravuvawe so penziski fondovi i odobrenie za upravuvawe so penziski fond (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 40/2004 od 21.06.2004); OBRASCI za Pravilata za na~inot i postapkata za izdavawe dozvoli za osnovawe na dru{tvo i odobrenie za upravuvawe so penziski fond (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 40/2004 od 21.06.2004); Pravilnik za pobliskite uslovi za osnovawe na dru{tva za upravuvawe so penziski fondovi (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 40/2004 od 21.06.2004);
330
Pravilnik za investirawe na sredstvata na penziskite fondovi
(Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 44/2004 od 05.07.2004); Pravilnik za na~inot i postapkata za marketing na penziskite fondovi (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 44/2004 od 05.07.2004); Pravilnik za na~inot i postapkata za polagawe ispit za steknuvawe svojstvo agent i zapi{uvawe na liceto vo registarot na agenti (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 44/2004 od 05.07.2004); Pravilnik za nadomestoci (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2006 od 16.01.2006); Pravilnik za nadomestok za premin (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 44/2004 od 05.07.2004); Pravilnik za procenka na sredstvata na penziskite fondovi (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2006 od 16.01.2006); Pravilnik za smetkoven plan, formata i sodrìnata na osnovnite finansiski izve{tai i dopolnitelnite izve{tai na penziskite fondovi (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2006 od 16.01.2006); Pravilnik za sodrìnata na oddelnite smetki vo smetkovniot plan na penziskite fondovi (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br.5/2006 od 16.01.2006); Pravilnik za na~inot i postapkata za raspredelba na osigurenici vo penziski fondovi i za na~inot i postapkata za ~lenstvo vo penziski fond (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2006 od 16.01.2006); Pravilnik za na~in i postapka za izbor na doma{ni brokerski ku} i od strana na dru{tvata za upravuvawe so penziski fondovi (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2006 od 16.01.2006); Pravilnik za individualnite smetki na ~lenovite na penziski fond (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2006 od 16.01.2006); Pravilnik za izmena i dopolnuvawe na pravilnikot za investirawe na sredstvata na penziskite fondovi (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2006 od 16.01.2006); Pravilnik za na~inot na izvestuvawe na agencijata za supervizija na kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe od strana na dru{tvata za upravuvawe so penziski fondovi (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2006 od 16.01.2006); Pravilnik za kriteriumot za rangirawe na sub-~uvarite na imot (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2006 od 16.01.2006);
331
Odluka za maksimalniot procent na pozajmeni sredstva od strana na
dru{tvoto za upravuvawe so penziski fondovi od ime i za smetka na penziskiot fond (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2006 od 16.01.2006); Odluka za maksimalniot procent od kapitalot na dru{tvoto za upravuvawe so penziski fondovi koj moè da se koristi za sklu~uvawe na dogovori za zaemi i krediti i izdavawe na obvrznici (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2006 od 16.01.2006); Instrukcija za isplata na sredstva vo slu~aj na smrt na ~len na penziski fond koj nema ~lenovi na semejstvoto so pravo na semejna penzija; Instrukcija za prenos na sredstvata od individualna smetka ili potsmetka na penziski fond vo fondot na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe na makedonija vo slu~aj na invalidnost i smrt na ~len i vremeno raspredelen osigurenik vo penziski fond; Stru~no upatstvo za postapuvawe po poplaki; Stru~no upatstvo za na~inot i postapkata na raspredelba na osigurenici vo penziski fond; Tehni~ko upatstvo za definirawe na formati na podatoci i razmena na datoteki; Upatstvo za vodewe na smetkovodstvoto i izgotvuvawe na finansiskite izve{tai na dru{tvata za upravuvawe so penziski fondovi; Pravilnik za postapkata za povlekuvawe na odobrenie za upravuvawe so penziski fond (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 37 od 28.03.2006); Pravilnik za postapkata za upravuvawe so penziski fond po povlekuvawe ili ukinuvawe so penziski fond na dru{tvoto za upravuvawe so penziski fondovi (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 37 od 28.03.2006); Odluka za utvrduvawe na procentot na likvidni sredstva na dru{tvo za upravuvawe so penziski fondovi (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 12 od 31.01.2006); Odluka za ograni~uvawa na vloùvawata vo oddelni vidovi instrumenti razli~ni od ograni~uvawata utvrdeni vo ~len 107 od Zakonot za zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 12 od 31.01.2006); Odluka za dopolnuvawe na odlukata za ograni~uvawa na vloùvawata vo oddelni vidovi instrumenti razli~ni od ograni~uvawata utvrdeni vo ~len 107 od Zakonot za zadolìtelno kapitalno
IV
DEL
332
finansirano penzisko osiguruvawe (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 37 od 28.03.2006); Odluka za ograni~uvawa na vloùvawata vo oddelni vidovi instrumenti razli~ni od ograni~uvawata utvrdeni vo ~len 107 od Zakonot za zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 77 od 26.06.2006); Odluka za izmena na Odlukata za ograni~uvawe na vloùvawata vo oddelni vidovi instrumenti razli~ni od ograni~uvawata utvrdeni vo ~len 107 od Zakonot za zadolìtelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 3 od 10.01.2007). 3. Drugi podatoci Broj na ~lenovi i vremeno raspredeleni ~lenovi vo penziskite fondovi (vkupno i po dru{tva)
Podatoci od statisti~ki izve{tai Podatoci za broj i vid na poplaki od ~lenovi koi pristignale vo
Agencijata (osven onie koi se li~en podatok)

Povici vo postapkite za javni nabavki Podatoci od Registar na agenti (broj na agenti, aktivni, pasivni,
izbri{ani) aat od ~lenovite (nadomest Nadomestocite koi dru{tvata gi napla} od pridonesi, nadomest od sredstva i nadomest za premin) a MAPAS od dru{tvata Nadomestokot {to go napla}
Podatoci od godi{nata programa
Slu`beno lice za posreduvawe informacii od javen karakter na MAPAS: Jana Ili} tel. 02/3224-229; 02/3217-573; 02/3166-452 e-mail: jana@mapas.gov.mk
333
P R I L O G br. 16
FORMULARI
(propi{ani obrasci spored redosledot na opi{anite uslugi vo Vtoriot del od ovoj Vodi~)
1. Obezbeduvawe na pravoto za detski dodatok
IV
DEL
334
335
IV
DEL
336
1. _____________________________________________________________
(, , )
__________________________________________________ _________________________ .
_________________
2. ____________________________________________ ________________________________________ . 3. 60 __________________________ . 4. 60 _______________________ ___________________ ___________________ . (2,3 4) 6. : - ..................................................................... __________________ . - ................................................................ __________________ . - ..................... __________________ . 2 - 6 .................................................... : . . 5. _____________________________________ .
(.)
_______________________
18 22 ( .. . 17/93)
337
2. Obezbeduvawe na pravoto za poseben dodatok
- ___________
- _________________________________________________________________ .____________________________________ . ______ ... _______________ _____________________ ____________________ . ____________ - -:

1. _________________________________________ ________ . ____________________ 2. _________________________________________ ________ . ____________________ 3. _________________________________________ ________ . ____________________ 4. _________________________________________ ________ . ____________________
IV
DEL
: ) ; ) ; ) ; ) ; ) ; ) ().
, ___________200__
() 18, 22 ( . . 17/93, 20/96, 7/98, 13/01, 24/03, 19/04 61/04)
____________________________
(, )
338
3. Obezbeduvawe pomo{ za oprema na novoroden~e

- ___________
_________________________________________________________________ .____________________________________ . ______ ... _______________ _____________________
__________________________________________________________________________ -
(, )
______________200__ ________________ .
:
1. (); 2. ; 3. ; 4. () 10 1992 . 5. .
I.
___________________________________________
(, )
.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

1. 2. . 3. 4. 5. 6. 7.
1. 2.
___________________________________
__________________________________ ..._______________________________________________ _____________________________________
339
II.
. , .
1. 2. 3. 4.. 5. 6. 7. 8.
||||||||||| ||||||||||| ||||||||||| ||||||||||| ||||||||||| ||||||||||| ||||||||||| |||||||||||
IV
DEL
____________ _____________
__________________
18 33 ( . . 17/93, 20/96, 7/98, 13/01, 24/03, 19/04 61/04).
340
18. Ostvaruvawe pravo na ednokratna pari~na pomo{ i pomo{ vo natura

Obrazec BEPP-1 Do JU ME\UOP[TINSKI CENTAR ZA SOCIJALNA RABOTA_________________
B A R A W E za ostvaruvawe pravo na ednokratna pari~na pomo{ ili pomo{ vo natura od___________________________________________ so EMBG /__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/ so stan na ul. _______________________________________ br.___________vo________________________________________, so li~na karta br. ________________ izdadena na _________________ godina od Upravata na MVR ________________________________. Baram da mi se dodeli pravo na ednokratna pari~na pomo{ ili pomo{ vo natura. Pomo{ta mi e potrebna za zadovoluvawe na slednata potreba: _________________________________ _________ _______________________________ ________________________________________________________________ Kon ova barawe priloùvam: 1. Dokaz za li~niot identitet, dràvjanskiot status, mestoto na ìveewe odnosno postojaniot ili privremeniot prestoj (uverenie za dràvjanstvo, li~na karta, izvod od mati~na kniga na rodeni, patna isprava ili li~na karta za stranec odnosno dozvola za postojan ili privremen prestoj) fotokopija: ___________________________________________________; 2. 3. 4. 5. Dokaz za polo`bata od socijalen rizik vo koja{to se nao|a liceto odnosno semejstvoto:_________ ________________________________________________________; Dokaz za semejno-materijalnata sostojba na semejstvoto na podnositelot na baraweto: ___________ ________________________________________________________; Dokaz za visinata na potrebnata pomo{ {to se bara:________________________________________ ____________________________; Druga dokumentacija so koja se dokaùva osnovanosta na baraweto: ___________________________ _____________________________.
Prilozi : __________________ na _________________ godina
Podnositel,
________________________________
19. Ostvaruvawe na pravoto na socijalna pari~na pomo{
341
IV
DEL
342
______________________________
-1
______________________________________________ /__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/ . __________________________________________________________ . _______________ . ____________________________ _________________ _______________________________,. , _____________________________________ __________________ .: . 1. , 1. 2. , . 2. 1. 2. : ________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________
( , , )
3. 1. 2. . 4. 2. , , , . 5. 1. 2. , . 6. 1. 2. , . 7. 1 2. , . 8. 1. 2. , , . 9. 1. 2. - , , .
, ___________________________
, _______________________
343
1/
______________________________
-1
1/
. 1._____________________________ ______________________________ ______________________________ ( ) () () . : .
1. : . , : . . . (, , ) . . . 1) I III 2) IV V ____________ 2 (100%) ____________ (40%)
2
IV
DEL
1. ; 1. ; 1. ; 1. ; 1. ; 1. ;
2. 2. 2. 2. 2. 2.
_____________ 2 _____________ 2 _____________ 2
3) VI VIII ____________ 2 (20%)
( 1, 2 3) _________________ 2 . . . . . . . 1. ____________ 1. ____________ 1. ____________ 1. ____________ ________________________ 1. ____________ 1. ____________ 2. 2. 2. 2. 2.

2.
, ___________________________
, _______________________
_______1/( )
344
______________________________
__________ 1/
-1
-1/
. 1._____________________________ ______________________________ ______________________________
() () ( )
. : . :
1. 2.
1. , , : _________________, _______. 1. ; 2. 3. _________________, _______. 1. ; 2. 3. _________________, _______. 1. ; 2. 3. 2. , :

.
, . (, , , .) , ( , , , , ) , ( , , .)
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
________________ ________
________________ ________
________________ ________
9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.
, ___________________________
, _______________________
345
______________________________ -1

. 1._____________________________ ______________________________ ______________________________
() () ( )
2. /__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/ . : 1. ; 2. ; 3. ___________________________ _________________________

( )
IV
DEL
_______________ 1/:
, _______________________
__________ 1/ , , .
346
1. :
5/
-
3
/_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ 2. :

5
/_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ /_/_/_/ _____________________ *** - -1
- -1 - , . , . , , . , . .
347
_____________________ -1 : 1. __________________________________ 2. __________________________________ 3. __________________________________ 4. __________________________________ 5. __________________________________
_______________________
()
IV
DEL
1. _____________________________ ______________________________ ______________________________

() () ( )
2. /__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/
3. : 1. 2. 3. 1. 3 ___ ___ 2. ___ ___ 3. 3 ___ ___
- 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2.
1. 2. 3.
. . 1. 2. 3. 4 5. 6. 7. 8.
/___/ /___/ /___/ _______ . . . /___/ /___/ /___/ _______ . . . /___/ /___/ /___/ _______ . . . /___/ /___/ /___/ _______ . . . /___/ /___/ /___/ _______ . . . /___/ /___/ /___/ _______ . . . /___/ /___/ /___/ _______ . . . /___/ /___/ /___/ _______ . . .
. . . . . . . .
1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2.
348
9. 10. 11. 12. 13.
/___/ /___/ /___/ _______ . . . /___/ /___/ /___/ _______ . . . /___/ /___/ /___/ _______ . . . /___/ /___/ /___/ _______ . . . _____________________ ()
. . . . .
1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2.
1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2.
: , 8 1 8.3. , , , ( , .. 15/98, 21/98, 28/01, 23/02, 91/02, 59/03, 41/05 109/05 ). 8 1 8.1 8.5 - .
____________________ . .
, ___________________________
, _______________________
349
- ________________________________ __________________________
(, , , ), -
- / (, , , ) , / 12 .
, /
IV
DEL
1. _________________________________________, ____________________________, __________, ______________________ 2. _________________________________________, ____________________________, __________, ______________________ 3. _________________________________________, ____________________________, __________, ______________________ 4. _________________________________________, ____________________________, __________, ______________________ 5. _________________________________________, ____________________________, __________, ______________________ 6. _________________________________________, ____________________________, __________, ______________________ 7. _________________________________________, ____________________________, __________, ______________________ 8. _________________________________________, ____________________________, __________, ______________________ . . . .
350
_________________ _____________________ ____________
-2
8 1 8.3. , , , ( . 15/98, 21/98, 28/01, 23/02, 91/02, 59/03, 41/05 105/05), , ______________, _____________
___________________________________ ________________ /_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/ . _________________________________ . ___________ , 1. __________________________________________ 2. __________________________________________ 3. __________________________________________ 4. __________________________________________ 5. __________________________________________ 6. __________________________________________ . , , . _________________________ 1. ________________ . _________________________ 2. ________________ . _________________________ 3. ________________ . _________________________ 4. ________________ . _________________________ ____________________ ____________________ ____________________ ____________________ ____________________ /_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/ /_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/ /_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/ /_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/ /_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/ /_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/_/
351
5. ________________ . _________________________ 6. ________________ . _________________________ 7. ________________ . _________________________ 8. ________________ . _________________________ 9. ________________ . _________________________ 10. ________________ . _________________________ 11. ________________ . _________________________ 12. ________________ . _________________________ ____________________ ____________________ ____________________
____________________
____________________
IV
DEL
____________________
____________________
____________________
352
_____________________ _______________ ___________________ .
-1
_________________________________________________ ________________________________, _____________ . _____________________________________________________________________________________ . ___________ ___________ . _____________________________________ /__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/__/, . ________________________________________ . _________________ _________________________ : 1. ____________________________ 2. ____________________________, __________________________ : 1. ________________________________ 2. ________________________________
( )
, , 1 : ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________
1
: 71 76 .
353
________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________
- :
________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________
IV
DEL
: 1. ________________________ 2. ________________________ _______________________
: 1. ___________________________ 2. ___________________________
:
1. . 2. : . , . , , . , . , . 3. : ( ). 4. : , : , , , . , . . .
354
-1 __________________________________ ________________________________ ___________________, 90 1 ( . 50/97, 16/00, 17/03, 65/04, 62/05 111/05) 19 1 , , , ( . 15/98, 21/98. 28/01, 23/02, 91/02, 59/03, 37/03, 41/05 109/05)
1. __________________________________________________________________________ _________________________ _____________________________________________________ . _______________________________________________________ ________________ ___- _________________ . 2. 1 100,00 6 2 . 3. . . 4. 15 , , , . 1 , . 5. _____________________________ . 6. . , : 1) - , 3 , .................................................................................................... 2) , 4 13 ................................. 3) (..1: 3) ..................................................... 4) , 3 1 _______- , ................................................................................................................................................. 5) _____ , 14 ___ ___ , _____% .4, ............. 6) - (..5 - ..3)... . . . . .
29 1 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 19 1 20 . .4 1 , 15 . , 24 16 . 90 3 . .. ____________________ . : 15 . , . : - - -
355
-2 ______________________________ _________________________________________ ___________________, 90 1 ( . 50/97, 16/00, 17/03, 65/04, 62/05 111/05) 19 1 , , , ( . 15/98, 21/98. 28/01, 23/02, 91/02, 59/03, 37/03, 41/05 109/05)
1. ________________________________________________________ _______________________ ______________________ . ________________________________________________ _________ . . 2. - , ____________ , . 3. . , :
IV
DEL
, 29 1 , . 90 3 . . ______________________
: - -
: 15 . , .
356
-3 ________________________________ ____________________________________________ _________________________, , 90 1 ( . 50/97, 16/00, 17/03, 65/04, 62/05 111/05) 19 1 , , , ( . 15/98, 21/98. 28/01, 23/02, 91/02, 59/03, 37/03, 41/05 109/05)
1. __________________________________________________ ________________________________ __________________________________________________________ . _________________________________________________________________ __________________ ____________ ____________ . 2. - , ___________ . 3. _________________ 4. . . - :
, 29 1 , . 90 3 . . _____________________ : 15 . , . : - - -
357
21. Ostvaruvawe pravo na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice
______________________________________ 4
|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|
( )
______________________________________ : ____________ :________________________________ ________________________________.

( )
( )
IV
DEL
, , 1
( ): 1. ; 2. ; 3. ; 4. ; 5. ; 6. . : 1. ; 2. ; 3. , : 1. ; 2. . I. : 1. ________________________________________________________,
(, ) ()
______________________________
( ) ( )
2. ___________________________________,
_________________________________,
3. : ______________________________________________________________________________
4. ______________________ : ________________________ 5. : 1. ; 2. ; 3. 6. ____________________________________________________________________________________________ 7. ____________________________________________________________________________________________ II. 2.1 , , : ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________
( .4) ( .102/2006)
358
2.2 , , ( ): ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ III. STATUS PRAESENS: 3.1 _________. __________, __________, BMI: ________ (/ 2) _________________________________________________________________________________ : ) : __________________________________________________________________________________ ) : ____________________________________________________________________________________ ) : ____________________________________________________________________________________________ STATUS : 3.2 : ___________________________________________________________________________ 3.2.1 : , (): : 1) 2) : ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ : 1) 2) : ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ 3.2.2 : 1) 2) - 3) - 3.3 : ___________________________________________________________________________ 3.3.1 : __________________________________________________________________________ 3.3.2 : ________________________________ : _____________ : ________________ 3.4 : __________________________________________________________________________________ 3.5 : ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ 3.6. : ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ 4. ( ): ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ 5. ( ): ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________
( )
359
6. : __________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ 7. : , , (, ), ( , , , , ), , ( , , ), ( ): ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ 8. (): / : 1. - -; 2. ; 3. ; 4. ; 5. ; 6. ; 7. : ___________________ ____________________________________________________________________________________________ IV. , , , , : (: 19 ) ________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ V. ( - , , . ): ______________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ VI ( - 19 ), : . ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________
IV
DEL
VII : ? /
360
? (): , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , : ____________________________________________________________________________________________ VIII. , , : ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ IX. () 9.1 1) / ; 2) / ; 3) / - ; 4) / ; 5) / / ; 6) / / ; 7) / ; 8) / / ; 9) / / ; 10) / ; 11) / ; 9.2 / .
2 _________________________
: , - .4 ( )
361
_________________ _______________________________________________________, __________________________________________ . ___________, , ________________________, ___________ , .
, 27- 3 , , .
: 1. ( , , .) 6 . 2. , . 3. . 4. . 5. . ( . ) . 6. ( , , , , 6 ). 7. - . 8. : , , , ( ), , , , , , , /. 9. . 10. . 11. , . 12. .
IV
DEL
, ________
___________________ . , - . : ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
, __________
362
55. Pravo na sloboden pristap na informacii od javen karakter

Obrazec PP Do____________________________________________________ (imatel na informacijata) BARAWE za pristap do informacii od javen karakter Vrz osnova na ~len 4 i ~len 12 od Zakonot za sloboden pristap do informacii od javen karakter (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 13/1.2.2006 god.), od imatelot ja baram slednata informacija od javen karakter: ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ (opis na informacijata koja se bara) Forma vo koja se bara informacijata: a) uvid b) prepis v) fotokopija g) elektronski zapis d) drugo_________________________________________________________ (se naveduva baranata forma, so zaokruùvawe) Na~in na dostavuvawe na informacijata: a) po po{ta b) telefon v) faks g) e-mail d) drugo_________________________________________________________ (se naveduva baraniot na~in, so zaokruùvawe) Baratel na informacijata:________________________________________________ (naziv, ime i prezime, adresa, tel, fah, e-mail) Zastapnik / polnomo{nik na baratelot na informacijata:___________________________________________ (naziv, ime i prezime, adresa, tel, fah, e-mail) (Pravna pouka: Baratelot ne e dolèn da gi navede i obrazloì pri~inite za baraweto, no treba da navede deka stanuva zbor za barawe za sloboden pristap do informacija od javen karakter) Vo ___________ Datum________ 200_ godina _____________________ (s.r. potpis)
363
58. Pravo na pari~en nadomestok
PREGLED NA POTREBNI DOKUMENTI ZA OSTVARUVAWE NA PRAVO NA PARIÊN NADOMESTOK PRI PRESTANOK NA RABOTEN ODNOS OD DELOVNI PRIÎNI (tehnolo{ki, ekonomski, organizacioni i sli~ni promeni)
Red. broj
Naziv na obrazecot
Opis za prestanuvawe na potrebata od rabota na rabotnicite zaradi pomo{ i uslugi od posreduvawe pri vrabotuvawe za prestanok na raboten odnos na rabotnici od delovni pri~ini (tehnolo{ki, ekonomski, organizacioni i sli~ni promeni) za otkaùvawe na dogovorot za vrabotuvawe od delovni pri~ini (za prestanok na raboten odnos)
Zaverka arhivski broj so {tembil, pe~at i potpis (od rabotodava~ot) arhivski broj so {tembil, pe~at i potpis (od rabotodava~ot) arhivski broj so {tembil, pe~at i potpis (od rabotodava~ot) So zaveden raboten sta`, so pe~at, potpis i evidentirano iskoristeno pravo na ispratnina
Broj na primeroci
IV
DEL
IZVESTUVAWE
ODLUKA
ODLUKA
RABOTNA KNI[KA
ODJAVA M2
Od rabotodavecot za prestanok na raboten odnos na rabotnici od delovni pri~ini
fotokopie od re{enieto so prilozite 2, 4 i 6 (vo 1 SUDSKA primerok za site otkaùvawa original na REGISTRACIJA na dogovori za vrabotuvawa ili uvid NA FIRMATA re{enie od Centralen registar na RM)
364
Red. broj
Naziv na obrazecot
Opis za presmetanite i isplateni plati kaj rabotodavec za poslednite 24 meseci za sekoj mesec oddelno original (za poslednite 24 meseci za presmetani i isplateni plati) original (za celokupniot sta`) za platen pridones za vrabotuvawe za poslednite 3 meseci (sina li~na karta so rok na vaèwe ako nema sina li~na karta potrebno uverenie za dràvjanstvo)
Zaverka arhivski broj so {tembil, pe~at i potpis (od rabotodava~ot) zaveren od Fondot na PIOM od Fondot na PIOM
Broj na primeroci
POTVRDA
8 9 10
OBRAZEC M4 KOMPJUTERSKA LISTA REKAPITULAR I UPLATNICI - IZVOD
11
LI^NA KARTA
Podnesuvaweto na izvestuvaweto i odlukata kako i postapkata za odjavuvaweto na rabotniot odnos } e moè da gi prezema-vr{i li~no rabotodavecot ili od nego ovlasteno lice so uredno polnomo{no izdadeno i potpi{ano od rabotodavecot (arhivski broj so {tembil i pe~at). Upatstvo Izvestuvaweto i Odlukata (pod 1 i 2 vo tabelata) popolneti i zavereni od rabotodavecot se dostavuvat vo Arhivata na AVRM-Centar za vrabotuvawe. Soglasno dokumentite pod reden broj 1 i 2 vo tabelata (prethodno popolneti) i dokumentite pod reden broj 3, 4, 5 i 11 vo tabelata (dokolku po proverka od strana na nadle`niot rabotnik vo Centarot za vrabotuvawe se ustanovi deka se kompletni) rabotnikot moè da bide odjaven vo Agencijata za vrabotuvawe-Centar za vrabotuvawe. Po izvr{enata odjava od raboten odnos i evidentiraweto na liceto kako nevraboteno za da ostvari pravo na pari~en nadomestok potrebno e li~no da podnese Barawe za pari~en nadomestok pri {to vo prilog e potrebno da gi priloì dokumentite navedeni vo gorenavedenata tabela.
365
PREGLED NA POTREBNI DOKUMENTI ZA OSTVARUVAWE NA PRAVOTO NA PARIÊN NADOMESTOK VO SLUÂJ NA STEÂJ NA RABOTODAVECOT
Broj na prim.
Red. broj
Naziv na obrazecot
Opis
Zaverka arhivski broj so priemen {tembil od rabotodava~otvo ste~aj original na uvid
SUDSKO RE[ENIE
za otvorawe na ste~ajna postapka za prestanok na rabotodava~ot
fotokopie od re{enieto so SUDSKA prilozite 2, 4 i 6 (vo 1 primerok REGISTRACIJA za site otkaùvawa na dogovori NA FIRMATA za vrabotuvawa ili re{enie od Centralen registar na RM)
IV
DEL
8 9
10
arhivski broj za prestanok na dogovorot za so {tembil, vrabotuvawe (poradi otvarawe na RE[ENIE pe~at i potpis ste~ajna postapka za prestanok na (od ste~ajniot rabotodava~ot) upravnik) so zaveden RABOTNA raboten KNI[KA sta`,so pe~at potpis od ste~ajniot upravnik za ODJAVA M2 prestanok na raboten odnos na rabotnici po osnov na ste~aj arhivski broj za presmetani i isplateni plati so {tembil, POTVRDA za poslednite 24 meseci za sekoj pe~at i potpis mesec oddelno (od ste~ajniot upravnik) zaveren od original (za poslednite 24 OBRAZEC M4 Fondot na meseci) PIOM KOMPJUTERSKA od Fondot na original (za celokupniot sta`) LISTA PIOM za platen pridones za REKAPITULAR vrabotuvawe za poslednite 3 I UPLATNICI meseci (sina li~na karta so rok na vaèwe LI^NA KARTA ako nema sina li~na karta potrebno uverenie za dràvjanstvo)
366
Podnesuvaweto na sudskoto re{enie, sudskata registracija i odlukata kako i postapkata za odjavuvaweto na rabotniot odnos } e moè da gi prezemavr{i li~no ste~ajniot upravnik ili od nego ovlasteno lice so uredno polnomo{no izdadeno i potpi{ano od ste~ajniot upravnik (arhivski broj so {tembil i pe~at). Upatstvo Licata na koi rabotniot odnos im prestanal poradi otvarawe na ste~ajna postapka vrz rabotodavecot, za da go ostvarat pravoto na pari~en nadomestok treba da gi dostavat dokumentite navedeni vo gorenavedenata tabela.
367
60, 61. Prijavuvawe i odjavuvawe raboten odnos
1
01 02 03 04 | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
. .
05
06 07 08
| | | | | | | | | |
IV
DEL
09 | | | | | | | | 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 70% . . I VI . 1 1 2 2 =0 3 3 4 4 5 5 6 6 =1 | | | | | | | | =0 =00 =0 =0 =0 =0 =1 = =1 =1 =1 =1 | | | | | | 7 7 8 8 1 2 3 4 5 | | | | | | | | . | | | | | | | | |
______________________________________
368
369
1/2 / - 1/2

()
1 2
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
()
3 4 5 6 7 8 9
IV
DEL
| | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | |
10*
( )
11 ( )
| | | | | | | | | | | | |
1. 2. 3.
12 13 ( ) 14 15
( ) 17 ( ) 16
| | | | | | | |
| |
10* ( )
, (. . 140/08)
( )
370
( )
-
3

-10
___________________________________
1 ________
_____________________________________________ _____________________________________________
|__|__|__|__|__|__|__| |__|__|__| |__|__|__|__|__|__|
2 _____________________________________
_____________________
I. |__|__|__| 7
|__|__|__|__|__|__|
18 19 20 21 22 23 24
( ______________________________________ 1. 2. . 3. 6 _______________________________________ _______________________________________
8 9
5 6 7 8 9 10 11
|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|

1 1 3 1 2
2 2
|__|__|__|__|
10
.. 4 ( )
|__|__|__| |__| |__| |__| |__|__|__|__|__|__|__|__|__|__| |__|__|__|__|__|__|__|__|__|__| |__|__|__|__|__|__|__|__|__|__| |__|__|__|__| |__| |__|__|
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
II.
_______ ________
11 12
____________________________________ _____________________________________________ ___________________________________ ___________________________________
III.
_____________________________________________
25
13
1 3
2 4 2
13 14 1 2 15 16 17
15 16 17 15 16 17
- __________________________ : (_____ ) (_____ )
14 16 17
26
3 4
1 3 27 28
_______
_______
16 17 16 17
________________
_____________________________________ ______________________________________________
|__|__|__|__|__|__|
1 3 29
2 4 2
______________ _____________________________________
______________________________________________
|__|__|__|__|__|__|
30
_______
3 1 3
______________ _____________________________________
2 4
______________________________________________
|__|__|__|__|__|__|
..
______________
18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
( ) _________________________________________
371
62. Izdavawe odobrenija za vrabotuvawe stranski dràvjani
-1/1 _______________________________________ (, ) _________________ ___________
( , - 12 3 6, 7 8 ) 1 ( ) 2 3 () 4 |_ _|_ _|_ _ _ _| 5 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 6 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 7 8 9 .. (, ) 10 11 , 12 , 13 14 |_ _ _ _ _| 15 , 16 17
IV
DEL
. ____________ ________________________ _______________________
) - , . // - , 1 () . // ) - , , // - // ) - , , // - // : ,
-1/1
372
-1/2 _______________________________________ (, ) _________________ ___________
1 2 3 5 6 7 9 10 11 12 13 15 16
(, : 12 3 1, 2, 3 4 ) ( ) 4 () |_ _|_ _|_ _ _ _| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 8 .. (, ) , , 14 |_ _ _ _ _| , ,
. ____________ ________________________ -1/2

) - , . // - , // - , 3 . / / ) - , , // - , // - , 3 . / / - . / / ) - , , // - // ) . - , , // - . , // - , 3 . / /
_______________________
373
-1/3 _______________________________________ (, ) _________________ ___________
1 2 3 5 6 7 9 10 11 12 13 15 16
( 12 8 ) ( ) 4 () |_ _|_ _|_ _ _ _| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 8 (, ) , , 14 |_ _ _ _ _| , -1 (. . ., ), -2 ( ) 1 3
IV
DEL
. ____________ ________________________ _______________________
374
-1/3
-1 , - , . // - , / / - 1) 2) : - // - . / / - , , / / -2 - , . // - , / / - 1) 2) : - // - . / / - , , / / -1 (-1, -2), . 1 . : - , . // - // - , / / - , , / / - // - , // - / /
375
-1/4 _______________________________________ (, ) _________________ ___________
1 2 3 5 6 7 9 10 11 12 13
( . , 12 13 ) ( ) 4 () |_ _|_ _|_ _ _ _| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 8 (, ) , , 14 |_ _ _ _ _|
IV
DEL
. ____________ ________________________ -1/4 :

, . // //
_______________________
: . , .
376
-1/5 _______________________________________ (, ) _________________ ___________
1 2 3 5 6 7 9 10 11 12 13 14
(, ) , , |_ _ _ _ _| 1
( , 12 3 6 12 13 ) ( ) 4 () |_ _|_ _|_ _ _ _| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 8
15
. ____________ ________________________ -1/5 :

)- , . // )- //
_______________________
: .
377
-2/1 _______________________________________ (, ) _________________ ( 13 ) 1 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|.|_|_|_| |_|_|.|_| 2 3 () 4 5 1 ( ) 2 () 3 ___________
IV
DEL
4 |_ _|_ _|_ _ _ _| 5 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 6 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 7 8 9 (, ) 10 , 11 12 13 15 , ____________ _____________ _______________________ |_ _ _ _ _| 14
()________________________________________________ . ____________ _____________ _______________________
378
-2/1
: 1. ) , / / ) 18 2 , 30 , // ) // ) : // - , , - , - , , - , ) () / /, ) , / /, ) , , //, ) / / 1. : - // - , - //, - 18 2 30 , - , - / / 2. : - //, - //, - / /, - //, , : - 17 2 , 30 //, - //, - //, - , //, - , - //, - / /, - //,
379
-2/2 _______________________________________ (, ) _________________ ( 13 ) 1 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|.|_|_|_| |_|_|.|_| 2 3 () 4 5 ( ) 1 ( ) 2 3 () ___________
IV
DEL
4 |_ _|_ _|_ _ _ _| 5 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 6 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 7 8 9 (, ) 10 , 11 12 13 14 |_ _ _ _ _| 15 , ____________ _____________ _______________________
()________________________________________________ . ____________ _____________________ _______________________ -2/2

: - //, - / / - // - // - //
380
-2/3 _______________________________________ (, ) _________________ ___________
( - 13 4 ) 1 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|.|_|_|_| |_|_|.|_| 2 3 () 4 5 ( ) 1 ( ) 2 3 () 4
5 6 7 8 9 (, ) 10 , 11 12 13 14 |_ _ _ _ _| 15 , ____________ _____________
|_ _|_ _|_ _ _ _| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|
_______________________
()________________________________________________ . ____________ _____________________ _______________________
381
-2/3
: 1. ) , / / ) 18 2 , 30 , // ) : // - , , - , - , , - , ) () / /, ) , / /, ) , , //, ) / / 2. : - , - , - , - , - ,
IV
DEL
: . , . , , , . , . (30 . 60 .).
382
-3/1 _______________________________________ ( ) _________________ ( - 15 ) 1 2 3 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 4 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 5 |_|_|.|_|_|_| 6 7 |_|_|.|_| : (, A ) : B ( ) C D ( ) E 1 2 (, , .., 3 (, , ) 4 (, , ) ____________ _____________ _______________________ ___________
383
-3/1
: - , , // - , // - , / -; / - , , // - - -3/1-1, // - , , 3/1-1, // - , , // - , , // - 37 , // , . : - ( . , , , ), // - , // - , // - 37 - - -3/1-1, // - . / / , -3/1-1. 5), 6), 7), 8) 9) 26 2 , , -3/1-1. : - , // - , // - -3/1-1, // - , 3/1-1, // - , // - , // - 37 . // , . , : - , // - , // - , //
IV
DEL
384
-3/1-1 ________________________________________ ______________________________________ ________________________________________ ___________________________________

. - / (
: _________________________________________
: _____________________________________________________ _____________________________
: _____________________________
_________________
______________
385
-3/2 _______________________________________ ( ) _________________ ___________
( - 17 )
1 - (, ) (, , ) (, , ., )
IV
DEL
-
1 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|.|_|_|_| |_|_|.|_|
2 3 4
____________ _____________
___________________________ -3/2
- - 17 1 ,// - , 17 3 , // - , // - , , // - , , // - 37 ,//
386
________________________________________ ____________________________________ . ________________________________ ___________________________________

. / - ( )
-3/2-1
: _________________________________________
: ___________________________________
: _____________________________________________________
: _____________________________
___________________________
_________________________
387
-3/3 _______________________________________ ( ) _________________ ___________
( - 18 ) -
1 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|.|_|_|_| |_|_|.|_|
IV
DEL
2 3 4
-
1 - (, ) (, , ) (, , ., )
-
,
____________ _____________
_______________________
- - 18 1 ,// - , 18 3 , // - , // - , , // - , , // - 37 ,//
-3/3
388
________________________________________ ____________________________________ . ________________________________ ___________________________________

. - / ( )
-3/3-1
: _________________________________________
: ___________________________________
: _____________________________________________________
: _____________________________
__________________________
_________________________
389
-3/4 _________________________________________________ ( ) ________________________ ( - 19 ) , 1 2 3 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 4 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 5 |_|_|.|_|_|_| 6 7 |_|_|.|_| : (, ) : ( ) C D ( ) E ___________
IV
DEL
( ) 1 2 3 4 5 (, , . . (, , ) (, )
________________ _____________
_______________________
390
-3/4 - - , // - , , / / - , / / - , , // - , // - , // - 37 , // - 3/4-1. // , , , 27, 28 29 . , 3/4
391
-3/5 _________________________________________________ ( ) ________________________ ___________
( - 20 ) ,
1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|.|_|_|_| |_|_|.|_|
IV
DEL
)
(, , . ., (, ) (, ) ( ) () 4 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 8 ( ) , |_ _ _ _ _| 14 ,

1 2 3 5 6 7 9 10 11 12 13 15
_____________
_______________________
() __________________________________________ , . ____________ _____________ _______________________
____________
392
-3/5 - - , ( ) , // - , , / / - , , // - , , // - , // - 20 , // - , // - 37 , / /
393
-3/6 _______________________________________ ( ) _________________ ( - 21 ) 1 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|.|_|_|_| |_|_|.|_| 2 3 4 ___________
IV
DEL
1 ( ) 2 3 4 () |_ _|_ _|_ _ _ _| 5 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 6 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 7 8 9 ( ) 10 , 11 , 12 13 14 |_ _ _ _ _| 15 ____________ _____________ _______________________
() _____________________________________________________ , . ____________ _____________ _______________________ VODI^ ZA GRA\ANITE NIZ Ministerstvoto za trud i socijalna politika
394
-3/6 - - / / - , , / / - , // - , // - , , // - , // - 21 2 , . // , , , - 3/6 : - , // - , // - , / / - . / /
395
-3/7 _______________________________________ ( ) _________________ ___________
( - 22, 23 24 )
1 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|.|_|_|_| |_|_|.|_| ()
IV
DEL
3 4 1 2 3 5 6 7 9 10 11 12
13 15 16
( ) () 4 |_ _|_ _|_ _ _ _| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 8 ( ) , |_ _ _ _ _| 14 A B C
____________ _____________
_______________________
() ________________________________________, . ____________ _____________ _______________________
396
-3/7 1. - - , / / - , // - , , , // - // - , , , / - , , / / - , // - , , // - , , // 2. : - , /- / - 1), 2), 3), 4), 5), 6) 9) - 3/7 - : - , , /- / - , // - // - , // - , , // - , // - , - . / / 30 , , : - , , /- / - , // - // - , // - , . //
397
-3/8
_______________________________________
( ) _________________ ( - 25 ) 1 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| |_|_|.|_|_|_| |_|_|.|_| 2 3 () 4 1 ( ) 2 3 () 4 |_ _|_ _|_ _ _ _| 5 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 6 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 7 8 9 ( ) 10 , 11 12 13 |_ _ _ _ _| 14 15 16 _______________________
___________
IV
DEL
____________ _____________
() ________________________________________, . ____________ _____________ _______________________
-3/8 - - . / / - , . // - , , // - // : - , / / - , / / - , / / - , , //
398
_______________________________________________________ ( - ) ______________________________
-3/9
___________
( - 26 ) 1 2 3 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 4 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 5 |_|_|.|_|_|_| 6 7 |_|_|.|_| 8 9 (, ) 10
1 ( ) 2 3 () 4 |_ _|_ _|_ _ _ _| 5 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 6 |_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_|_| 7 8 9 ( ) 10 , 11 12 13 |_ _ _ _ _| 14 15 16 ____________ _____________ ___________________________
() _______________________________________________________ , . ____________ _____________ _______________________
-3/9 - - . / / - . // - , , // - // - // , : - // - , , // - // - . / /
399
63. Obuka, prekvalifikacija ili dokvalifikacija
_______________________
, 1. : ) ) )
IV
DEL
2. : : / : : : ( ) : : :
________________________________________________ ________________________________________________ ____________________________ ____________________________ ____________________________
____________________________ ____________________________ ____________________________
___________, ______________ : : : : ____________________________ ____________________________ ____________________________ ____________________________

3. : ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ _______
400
4. : : : : ____________________________ ____________________________ ____________________________ ____________________________ ____________________________
5. : ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ 6. ():
7. : ____________________________________ 8. : : : : : _______________ _______________ _______________ _______________
, ______________
_________________________
401
67. Ostvaruvawe starosna, invalidska i semejna penzija

: , 1000 ; : 02; : 3115-133; : 3162-275; : 3114-636; 3065-184; : 3162-852
www.piom.com.mk
-10
IV
DEL
________________________________________ ( )
_________________________________ ( )
_____________________________________ ( )
_________________________________ ( )
402
___________________________________
- -
___________________ , ____________________________________ . . 1. 1. 2. 3. 4. 5. 6. ( ) , , ( ) ( ) (, , , , , ) ( , , , ) ( , )
7.
8. 9.
, (, 10. ) 11. 1-6 12. ( )
2. 1. 2. 3. 4. 5. ( ) ( ) ( ( )
3. _____________
403
4. ____________
( ) 5. . . , . .
IV
DEL
6. 1. ( ___________ _________) 2. ( _______________ _________________) 3. 4. ( , , ) 5. 6. ____________, _____________________200__ . _____________________________________ ( )
: 2. ________________________________ 3. ________________________________
1. ________________________________
404

: , 1000 ; : 02; : 3115-133; : 3162-275; : 3114-636; 3065-184; : 3162-852
www.piom.com.mk - -
______________________________________________________ __________________ ___________________________________________ ________________________ . ____________________________________________ . ______________ ____________________________ __________ _________________ ______________________________________________ , : . 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. . . .
: ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________
__________________200_ ________________________
405

: , 1000 ; : 02; : 3115-133; : 3162-275; : 3114-636; 3065-184; : 3162-852
www.piom.com.mk
-38
_________________________________
IV
DEL
__________________________________________________________________ ____________________________ . ________________________________________________________________________ . _____________________ _______________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________ : __________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________ ___________200__ __________________ _____________________________
.. ____________________________ . . __________________ ___________________________________________________________ - _______ 19___ . ______________________________________________________, . ______________________________ _____________________________ . _______________
__________________
406

: , 1000 ; : 02; : 3115-133; : 3162-275; : 3114-636; 3065-184; : 3162-852
www.piom.com.mk
-38
_________________________________
_________________________________________________________________________ __________________________________________ ________________ . _________________________________ _____________________________________ _________________________________________________________________ ________________________________________________, _________________________________________________________________________ ____________________________ _________________ ___________ , ______________ . , _________________ . . : ___________________________ _________________________________
( ) ( ) ( , ) (, )
_________________________________
()
407
: ___________________________________ : _______________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________ . 1. 2. , , 3. 4. 5. -38
IV
DEL
6.
20 __
____________________
408

: , 1000 ; : 02; : 3115-133; : 3162-275; : 3114-636; 3065-184; : 3162-852
www.piom.com.mk
: _______________________________
__________________________________________________________ __________________________ .________________________________________.________ . _____________________ _____________________ _______________, . , , . , : : : : : .
________________
409
68. Posmrtna pomo{ i penziski davawa

: , 1000 ; : 02; : 3115-133; : 3162-275; : 3114-636; 3065-184; : 3162-852
www.piom.com.mk
: _____________________ _____________________ _______________________
IV
DEL
_____________________________________ ___________________ ________________ _____________________________________ _____________ . _________ . ____________________________________ . _____________. : 1. 3. ( ), , 4. 5. 6. , ,

2.
____________________ . ____________________
________________________________
410
411

: , 1000 ; : 02; : 3115-133; : 3162-275; : 3114-636; 3065-184; : 3162-852
www.piom.com.mk
: __________________________ __________________________
: :
IV
DEL
__________________ ___________________________________________ __________________________________ _____________ _____________________________________________________ _________________________ . ___________________________________________ . _____________
: 1. 2. 3. ( ), , .
____________________ . ____________________
________________________________
412
70. Pravo na pari~en nadomestok za utvrdeno telesno o{tetuvawe

: , 1000 ; : 02; : 3115-133; : 3162-275; : 3114-636; 3065-184; : 3162-852
www.piom.com.mk
______________________________________________________________________________ . __________________________________________________________________ ._____________ : __________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________ : ______________ __________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________
____________ __________________
: 1) 2) 3) ( ) 4)
413

: , 1000 ; : 02; : 3115-133; : 3162-275; : 3114-636; 3065-184; : 3162-852
www.piom.com.mk
-1
________________________________ . ___________________________

I. 1 2 3 4 5 6 7 ,
IV
DEL
II. 1 2 3 4 5 6 7 8 : , , , , , , . ______________________ _____________________
414

: , 1000 ; : 02; : 3115-133; : 3162-275; : 3114-636; 3065-184; : 3162-852
www.piom.com.mk
: - _____________________________
-30
____________________________________________________________________________ . ______________________________________________________________________ . ______________ . . ________________________ , : __________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________
______________200_ .
__________________________
415
Prilog br. 17
Spisok na slu`benici od MTSP za kontakt Ime i prezime Du{ko Minovski Mabera Kamberi Lena Ni~evska Rabotno mesto Dràven sekretar Telefon 02/3106 214
Rakovoditel na sektor za koordinacija i 02/3106 224 tehni~ka pomo{ na ministerot Rakovoditel na sektor za op{ti, pravni 02/3106 222 i zaedni~ki raboti 02/3106 249 02/3114 460 02/3106 248 02/3106 445 02/3106 348 02/3114 660 02/3114 660 02/3116 110 02/3116 110 02/3116 110
IV
DEL
Zihra Memeti Dràven sovetnik za socijalna za{tita Navsika Petrovska Mirjanka Aleksovska Blagoja Markovski Rakovoditel na sektor za za{tita na decata Rakovoditel na sektor za trud
Vo Ministerstvo za trud i socijalna politika ima postaveno sanda~e za poplaki/pofalbi. Site àlbi i poplaki treba da bidat razgledani za 30 dena i kone~en odgovor po niv treba da dobiete za 60 dena.
Rakovoditel na sektor za inspekciski nadzor vo oblasta na socijalnata za{tita Vesna Rakovoditel na sektor za me|unarodna Petkovi} sorabotka Branko Direktor na Upravata za pra{awa na Janevski borcite i voenite invalidi Rakovoditel na oddelenie vo Upravata Anka Naumova za pra{awa na borcite i voenite invalidi Direktor na Dràvniot ispektorat za Fexri Selami trud (DIT) Agim [a} iri Rakovoditel na sektor vo DIT Angele Rakovoditel na sektor vo DIT Stamenkovski
416

Vodic Za Graganite

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Vodic Za Graganite

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Vodic Za Graganite

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

3. Organi vo sostav na Ministerstvoto i nivni nadle`nosti................... 110

4. Ustanovi od oblasta na trudot i socijalnite raboti............................... 127

Trud ............................................................................................................................... 188

Socijalna za{tita.................................................................................................... 195

Borci i invalidi..................................................................................................... 243

Drugi uslugi na Ministerstvoto........................................................................ 255

Uslugi {to gi obezbeduva Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija....................................................................................... 262

Uslugi {to gi obezbeduva Fondot na PIOM ................................................... 280

VODI^ ZA GRA\ANITE NIZ Ministerstvoto za trud i socijalna politika

Ministerstvoto za trud i socijalna politika

Zamenik-minister Dr`aven sekretar

Oddelenie za strategisko planirawe

Sektor za ednakvi mo`nosti

Sektor za penzisko i invalidsko osiguruvawe

Sektor za za{tita na decata

Sektor za evropska integracija

Oddelenie za upravuvawe so ~ove~ki resursi

Oddelenie za pazar na trudot

Oddelenie za rodova ramnopravnost

Oddelenie za socijalno semejna i pravna za{tita na decata i semejstvoto

Oddelenie za obezbeduvawe na pravata za za{tita na decata

Oddelenie za EU-integracija i pregovori za pristapuvawe

Oddelenie za koordinacija i implementacija na IPA

Oddelenie za socijalno partnerstvo

Oddelenie za monitoring i evaluacija na IPA

Oddelenie za me|unarodna sorabotka

Oddelenie za socijalno vklu~uvawe

Uprava za pra{awa na borcite i voenite invalidi Direktor

Dr`aven inspektorat za trud Direktor

Oddelenie za koordinacija na aktivnostite na ministerot kabinet

Oddelenie za buxet i izvestuvawe

Oddelenie za bore~ka i invalidska za{tita

Sektor za normativna dejnost za bezbednost i zdravje pri rabota

Sektor za koordinacija, obuka i administrativno izvr{uvawe

Oddelenie za pravni raboti

Oddelenie za odnosi so javnosta

Oddelenie za statisti~ka obrabotka na podatoci i evidencija na korisnicite na uslugite na MTSP

Oddelenie za administrativno izvr{uvawe

Oddelenie za pretstavki i predlozi

Oddelenie za vnatre{na kontrola

VODI^ ZA GRA\ANITE NIZ Ministerstvoto za trud i socijalna politika

Oddelenie za investicioni raboti

Oddelenie za implementacija na Strategijata i na Dekadata na Romite

Oddelenie za javni nabavki

Ministerstvoto za trud i socijalna politika

Nadle`nosti na rakovodnite organi na Ministerstvoto

rabotite i na rabotnite zada~i;

da donesuva propisi i drugi akti za koi e ovlasten i da prezema

VODI^ ZA GRA\ANITE NIZ Ministerstvoto za trud i socijalna politika

Ministerstvoto za trud i socijalna politika

da ja sledi realizacijata na Godi{nata programa za rabota na Vladata

Nadle`nosti na dr`avnite sovetnici

procenuvawe i ocenuvawe na aktivnostite vo ramkite na seopfatnata

politika vo nadle`nost na Ministerstvoto;

VODI^ ZA GRA\ANITE NIZ Ministerstvoto za trud i socijalna politika

sovetuvawe na dr`avniot sekretar i na ministerot pri re{avaweto

Ministerstvoto za trud i socijalna politika

usoglasuvawe so me|unarodnite normi i standardi;