ZAVISNOST KARAKTERISTINIH PARAMETARA OD OBLIKA KOULJICE KOAKSIJALNOG VODA

Milo G. Marinovi Elektronski fakultet u Niu

Sadraj Prikazana je zavisnost karakteristinih parametara koaksijalnog voda od tipa trougaone kouljice i veliine poluprenika unutranjeg provodnika - cilindra krunog poprenog preseka. Korien je metod ekvivalentne elektrode razvijen na Elektronskom fakultetu u Niu. 1. UVOD preseka ae=bsin(

), ije su ose rasporeene po krunici 2 N1 poluprenika r=b na mestima =n=(2n-1) , n=1,2,...,N1. N1

U radu je prikazana zavisnost karakteristinih parametara vodova sa cilindrinim unutranjim provodnikom krunog poprenog preseka od oblika trougaone kouljice. U sutini korienog metoda je ideja da se postojee elektrode zamene sistemom pomonih, tzv. ekvivalentnih elektroda, koje se postavljaju po povrini tela [1]. To u velikoj meri pojednostavljuje odreivanje karakteristinih parametara i redukuje komplikovana izraunavanja. Za razliku od metoda fiktivnih izvora [3], gde su fiktivni izvori postavljeni unutar prostora koji zaposeda provodnik, ekvivalentne elektrode se postavljaju po povrini provodnika. Poluprenik ovih ekvivalentnih elektroda jednak je ekvivalentnom polupreniku ljuske, odnosno delu povrine elektrode koji se posmatra. U ovom sluaju kouljica i unutranji provodnik dele se na ravne i ovalne trake koje se zamenjuju ekvivalentnim elektrodama. Takoe su potencijal ekvivalentne elektrode i potencijal dela provodnika koji se zamenjuje jednaki. Pri tome se ekvivalentne elektrode postavljaju tako da su im centri u sreditu ljuski. Poto ekvivalentne elektrode imaju isti potencijal i optereenja kao i ljuske koje predstavljaju, iz uslova da su elektrode ekvipotencijalne, nije teko postaviti sistem linearnih jednaina i posle reavanja ovog sistema odrediti naelektrisanja ekvivalentnih elektroda, odnosno ljuski. Zatim je mogue pomou standardnih formula odrediti potrebne elektrostatike veliine. Tako je pomou predloenog metoda dobijen vei broj veoma valjanih rezultata za vod sa trougaonom kouljicom oblika jednakostraninog, pravouglog i tupouglog trougla sa cilindrinim unutranjim provodnikom krunog poprenog preseka. Rezultati su prikazani u obliku tabela. 2. PRIKAZ METODA

Slika. 1. Popreni presek voda sa kouljicom tipa jednakostraninog trougla

Bie posmatran vod sa kouljicom poprenog preseka tipa jednakostraninog trougla, stranice a i unutranjeg cilindrinog provodnika krunog oblika, poluprenika b. (Sl. 1.). Dielektrik u vodu je linearan i homogen dielektrine konstante = r 0 . Unutranji provodnik je na potencijalu =0+U, dok je potencijal spoljanjeg provodnika jednak 0.. N1 ekvivalentnih elektroda postavljeno je po cilindrinoj povrini unutranjeg provodnika, poluprenika poprenog

Slika. 2. Popreni presek voda sa kouljicom tipa pravouglog trougla Ekvivalentne elektrode se postavljaju i po kouljici trougla, pri emu se njene stranice dele na trakaste provodnike. Trake se dele na M jednakih ljuski koje se zamenjuju ekvivalentnim elektrodama. Ako se sa dm =

Am A m +1 oznai irina trake, onda je aem=dm/4.

Na ovaj nain se formira kavezast sistem provodnika, koji u potpunosti reprezentuje posmatrani sistem. Tako je potencijal pribino mogue prikazati u obliku

E = grad .
Kada se rauna elektrino polje na povrinama unutranjeg provodnika i kouljice voda, ima se u vidu da je poduno optereenje ekvivalentnog provodnika isto kao i poduno optereenje ljuske koju on predstavlja. Uz pretpostavku da se ovo optereenje ravnomerno raspodeljuje du ljuske, mogue je odrediti gustinu povrinskih naelektrisanja, a zatim pomou graninog uslova i jainu elektrinog polja. 3. NUMERIKI REZULTATI

N1 + N 2

n =1

' qn ln | r rn | + 0 2

(1)

gde je: q'n - poduno optereenje n-tog ekvivalentnog provodnika,

rn - vektor poloaja ose n-tog cilindrinog provodnika, a

r - vektor poloaja take u kojoj se izraunava potencijal.

Sistem linearnih jednaina iz koga se odreuju nepoznata optereenja ekvivalentnih elektroda je oblika:

N1 + N 2

n =1

, qn ln | rm rn |+ ae2n nm + 0 = U , 2

m=1,2,...,N1;

U Tabelama 1-9. prikazana je konvergencija rezultata za karakteristinu impedansu voda, Zc i podunu kapacitivnost, C', od broja upotrebljenih ekvivalentnih elektroda, za razliite vrednosti poluprenika unutranjeg provodnika i razliite oblike trougaone kouljice. Iz prikazanih rezultata moe se uoiti da se zadovoljavajua tanost postie pri malom broju upotrebljenih ekvivalentnih elektroda (N120). Tabela 1 - Konvergencija rezultata karakteristine impedanse voda i podune kapacitivnosti pri razliitom broju upotrebljenih ekvivalentnih elektroda, kada je stranica jednakostraninog trougla a, a centar unutranjeg provodnika se nalazi u teitu trougla sa poluprenikom b=0.1a. Ns 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 Nu 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 N 60 84 108 180 240 300 420 540 660 680 C'/20 0.7489 0.7427 0.7369 0.7340 0.7239 0.7191 0.7141 0.7116 0.7101 0.7115 Zc

N1 + N 2

n =1

q ln | rm rn | + ae2n nm + 0 = 0 , 2

, n

m=N1+1, N1+2,..., N1+N2;

N1 + N 2 n =1

q'

= 0.

r []
81.260 81.871 82.242 82.743 82.883 83.431 84.014 84.313 84.484 84.321

Prva jednaina ovog sistema se odnosi na ekvivalentne elektrode koje reprezentuju unutranji provodnik koji je na potencijalu =0+U. Druga jednaina sistema odnosi se na ekvivalentne elektrode koje reprezentuju kouljicu koaksijalnog voda koja je na potencijalu =0. Trea jednaina sistema iskazuje uslov neutralnosti voda. Reavanjem prethodnog sistema linearnih jednaina odreuju se poduna optereenja ekvivalentnih elektroda i aditivna konstanta 0. Kada se odrede ova nepoznata poduna optereenja ekvivalentnih elektroda, ukupno poduno naelektrisanje unutranjeg provodnika je:
, Q ' = qn . n =1 N1

Poduna kapacitivnost voda je: C'=

Tabela 2 - Konvergencija rezultata karakteristine impedanse voda i podune kapacitivnosti pri razliitom broju upotrebljenih ekvivalentnih elektroda, kada je stranica jednakostraninog trougla a, a centar unutranjeg provodnika se nalazi u teitu trougla i ima vrednost poluprenika b=0.05a. Ns 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 Nu 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 N 60 84 108 180 240 300 420 540 660 680 C'/20 0.5037 0.4950 0.4896 0.4840 0.4795 0.4774 0.4753 0.4742 0.4736 0.4742 Zc

Q' . U

r []

Karakteristina impedansa voda je

Zc = v=

1 , gde je vC ' 1 . 0 0

Elektrino polje u koaksijalnom vodu izraunava se po formuli:

124.292 124.402 124.536 124.943 125.108 125.656 126.233 126.524 126.688 126.507

Tabela 3 - Konvergencija rezultata karakteristine impedanse voda i podune kapacitivnosti, pri razliitom broju upotrebljenih ekvivalentnih elektroda, kada je stranica jednakosraninig trougla a, a centar unutranjeg provodnika se nalazi u teitu trougla i ima vrednost poluprenika b=0.01a. Ns 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 Nu 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 N 60 84 108 180 240 300 420 540 660 680 C'/20 0.2753 0.2741 0.2735 0.2718 0.2704 0.2697 0.2690 0.2687 0.2685 0.2687 Zc

Tabela 6 - Konvergencija rezultata karakteristine impedanse voda i podune kapacitivnosti, pri razliitom broju upotrebljenih ekvivalentnih elektroda, kada su stranice pravouglog trougla a,b i c, uglovi =30, =60 i =90, a centar unutranjeg provodnika se nalazi u teitu trougla i ima vrednost poluprenika d=0.01c. Ns 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 Nu 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 N 60 84 108 180 240 300 420 540 660 680 C'/20 0.3342 0.3335 0.3318 0.3317 0.3310 0.3295 0.3294 0.3290 0.3285 0.3280 Zc

r []

r []

220.505 220.785 221.412 221.692 221.866 222.414 222.989 223.278 223.440 223.253

179.592 179.849 180.248 180.535 181.854 182.051 182.113 182.364 182.600 182.875

Tabela 4 - Konvergencija rezultata karakteristine impedanse voda i podune kapacitivnosti, pri razliitom broju upotrebljenih ekvivalentnih elektroda, kada su stranice pravouglog trougla a,b i c, uglovi =30, =60 i =90, a centar unutranjeg provodnika se nalazi u teitu trougla i ima vrednost poluprenika d=0.1c. Ns 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 Nu 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 N 60 84 108 180 240 300 420 540 660 680 C'/20 1.7851 1.7774 1.7721 1.7711 1.7648 1.7636 1.7606 1.7101 1.7087 1.7009 Zc

Tabela 7 - Konvergencija rezultata karakteristine impedanse voda i podune kapacitivnosti, pri razliitom broju upotrebljenih ekvivalentnih elektroda, kada su stranice tupouglog trougla a,b i c, uglovi =30, =45 i =105, a centar unutranjeg provodnika se nalazi u teitu trougla i ima vrednost poluprenika d=0.1c. Ns 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 Nu 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 N 60 84 108 180 240 300 420 540 660 680 C'/20 1.4990 1.5028 1.5059 1.5103 1.4838 1.4569 1.4392 1.4176 1.4086 1.4080 Zc

r []
32.041 32.666 32.738 33.244 33.913 34.173 34.379 35.084 35.113 35.273

r []
39.651 39.907 39.969 40.184 40.434 41.181 41.687 42.322 42.595 42.612

Tabela 5 - Konvergencija rezultata karakteristine impedanse voda i podune kapacitivnosti, pri razliitom broju upotrebljenih ekvivalentnih elektroda, kada su stranice pravouglog trougla a,b i c, uglovi =30, =60 i =90, a centar unutranjeg provodnika se nalazi u teitu trougla i ima vrednost poluprenika d=0.05c. Ns 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 Nu 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 N 60 84 108 180 240 300 420 540 660 680 C'/20 0.7481 0.7432 0.7371 0.7329 0.7268 0.7163 0.7156 0.7142 0.7105 0.7084 Zc

Tabela 8 - Konvergencija rezultata karakteristine impedanse voda i podune kapacitivnosti, pri razliitom broju upotrebljenih ekvivalentnih elektroda, kada su stranice tupouglog trougla a,b i c, uglovi =30, =45 i =105, a centar unutranjeg provodnika se nalazi u teitu trougla i ima vrednost poluprenika d=0.05c. Ns 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 Nu 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 N 60 84 108 180 240 300 420 540 660 680 C'/20 0.7253 0.7232 0.7186 0.7015 0.6976 0.6922 0.6900 0.6850 0.6831 0.6834 Zc

r []
80.794 80.916 81.268 81.465 82.547 83.761 83.840 84.072 84.446 84.697

r []
85.157 85.343 85.488 85.523 86.000 86.675 86.947 87.587 87.829 87.784

Tabela 9 - Konvergencija rezultata karakteristine impedanse voda i podune kapacitivnosti, pri razliitom broju upotrebljenih ekvivalentnih elektroda, kada su stranice tupouglog trougla a,b i c, uglovi =30, =45 i =105, a centar unutranjeg provodnika se nalazi u teitu trougla i ima vrednost poluprenika d=0.01c. Ns 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 Nu 15 21 27 45 60 75 105 135 165 170 N 60 84 108 180 240 300 420 540 660 680 C'/20 0.3292 0.3286 0.3282 0.3278 0.3270 0.3258 0.3254 0.3243 0.3239 0.3240 Zc

LITERATURA [1]. Velikovi D.M.: "Equivalent Electrodes Method", Scientific Review, 1996, Belgrade, Number 21-22, pp. 207-248 [2]. Velikovi D.M., Surutka J.V.: "Nesimetrini oklopljeni vodovi trougaonog poprenog preseka", PROC. of Telsiks'95, 10.-12. october 1995., Faculty of Electronic Eng. Ni, pp. 282-285 [3]. Surutka J.V., Velikovi D.M.: " Some improvements of the Charge Simulation Method for Computing Electrostatic Fields", Bulletin LXXIV de l'Academie Serbe des Sciences et des Arts, Class des Sciences technique, No 15, 1981, pp. 27-44 [4]. Aleksi S.R., Marinovi M.G.,: " Koaksijalni vodovi sa kouljicom trougaonog poprenog preseka, Etran 2000, Sokobanja, Jugoslavija Abstract - The aim of this paper is at providing the equIvalent electrode method for calculating the characteristic parameters of coaxial line of triangular cross section. The method is very useful and exact and, in limit process with the number of the equivalent electrodes, gives exact results. Except theoretical investigations, the paper shows several examples, which illustrate the obtained accuracy and the convergence of proposed method. SHAPE DIFFERENCE IN CASE OF TRIANGULAR CROSS SECTION COAXIAL LINE Milo G. Marinovi

r []

182.605 182.712 182.886 183.027 183.443 184.112 184.338 184.987 185.221 185.169

4.

ZAKLJUAK

Za odreivanje karakteristinih parametara koaksijalnih vodova u zavisnosti od oblika trougaone kouljice korien je metod ekvivalentne elektrode. U sutini metoda je ideja da se postojee elektrode zamene sistemom tzv. ekvivalentnih elektroda, koje se dimenzioniu da u potpunosti predstavljaju delove posmatrane elektrode. Ove elektrode se postavljaju po povrini tela. Biraju se kao tanki cilindrini provodnici, tako da u pogledu stvaranja polja i potencijala obrazuju kavezastu strukturu. Prikazani numeriki rezultati za karakteristinu impedansu i podunu kapacitivnost koaksijalnih vodova pored ostvarene tanosti, veoma dobro konvergiraju pri promeni broja upotrebljenih ekvivalentnih elektroda.