http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hcongtin-hatienthapvinh.

htm

H TIN THP VNH

Hynh Cng Tn
I - Chiu Anh Cc l t chc vn chng ra i u tin Nam B (1736). T chc ny do Mc Thin T, tc Mc Thin Tch (1706 - 1780), con trai Mc Cu (1655 - 1736), ngi c cng khai ph t H Tin, ng ra thnh lp. Trong hot ng vn chng ca Chiu Anh Cc, ngi i hay nhc ti hot ng ngm vnh xng ha c lin quan ti 10 cnh p ca H Tin m cc vn nhn thi s ngy y lm. Khi u l nhng bi xng ca ngi ch soi tao n Chiu Anh Cc Mc Thin Tch. Sau l my trm bi ha v mi cnh p ny, gm c th ch Hn ln ch Nm (c hn 300 bi ha). Rt tic, khng c sch no in cc bi th ngm vnh xng h a ny. Trong bi vit, chng ti mun gii thiu i nt v phong cnh hu tnh ca t H Tin nn ch xin cp n cc bi xng ch Hn, cc bi th h a ch Nm v nhng bi khc vnh c ghi nhn l ca ngi ch soi Tao n Chiu Anh Cc Mc Thin Tch. II - Mi bi th ngm vnh miu t li mi v tr p, nn th bc nht ca t H Tin ngy y (H Tin thp cnh) gi l H Tin thp vnh, g m cc bi th c vit theo th th ng, di dng ch Hn, c xp theo th t tng i mt. C 5 i nh sau: Kim d lan o Tiu t thn chung Thch ng thn vn ng h n nguyt Lc tr thn c v v v v v Bnh san ip thy Giang thnh d c Chu nham lc l Nam ph trng ba L kh ng bc

Ngoi 10 bi th ng xng ch Hn, Mc Thin Tch cn lm 10 bi th ng ha ch Nm. Trc mi bi th ch Nm c mt khc on song tht lc bt, gi l khc vnh. T ng s mi khc vnh, gi H Tin thp cnh khc vnh, c Mc Thin Tch lm dn cho c 10 bi th ng ha Nm ca mnh, c tt c 334 cu, c phn b nh sau: 1. Bi Giang thnh d c c mt khc vnh 36 cu, gm: 1 cp lc bt, 8 o n song tht lc bt v 1 cp song tht. 2. Cc bi Kim d lan o, Lc tr thn c, L kh ng bc, m i bi c mt khc vnh 34 cu, gm: 1 cp lc bt v 8 o n song tht lc bt. 3. Bi Tiu t thn chung c m t khc vnh 34 cu, g m: 8 o n song tht lc bt v 1 cp song tht. 4. Bi Chu nham lc l c m t khc vnh 34 cu, g m: 1 cp lc bt, 2 o n song tht lc bt, r i 1 cp lc bt, 5 o n song tht lc bt, v 1 cp song tht. 5. Bi ng h n nguyt c mt khc vnh 34 cu, gm: 1 cp lc bt, 3 on song tht lc bt, r i 1 cp lc bt, 4 o n song tht lc bt, v 1 cp song tht. 6. Cc bi Thch ng thn vn, Nam ph trng ba, m i bi c mt khc vnh 32 cu, g m: 1 cp lc bt, 7 on song tht lc bt, v 1 cp song tht. 7. Bi Bnh san ip thy c mt khc vnh 30 cu, gm: 1 cp lc bt v 7 o n song tht lc bt. Sau H Tin thp cnh khc vnh, Mc Thin Tch cn lm m t bi th ng Nm vi tn ta l H Tin thp cnh tng vnh. Bi th nh mt th mc gii thiu chung v H Tin thp cnh m ng gii thiu qua th vnh ca mnh. Gi tr n i dung v ngh thut ca cc bi th ny c ghi nhn nh sau: 2.1. Bi 1 - Kim d lan o cng vit Kim d lan o (o vng chn sng) l bi th c xp u trong b su tp thp cnh, cp ti cnh p ca hn o nh ngay ca bin H Tin. v tr ny, hn o lm gim bt s hung hn ca nhng ngn sng ln ngoi khi khi vo n ca bin H Tin. Hn na, v chiu lc mt tri sp ln xu ng bin, khng gian y c m t mu vng , nn gi o vng chn sng th qu hp l. Ngi dn cn g i Kim d l pho i, bi n cn l ni c pho i canh gi ca bin, bo v trn H Tin. Ngy nay chic cu T Chu ni lin hn o ny vi Quc l 80 du khch khi n H Tin c th t chn ngay ln hn o xinh p v th mng ny. Cnh o vng chn sng, c khc h a c h n qua bn cu th ch Hn trong bi xng Kim d lan o, to nn hnh thi t tri ca c mt vng H Tin hi cc yu t thin thi, a li: Ba o th tit ng nam hi Nht nguyt quang hi thng h thin c thy ng long ty bin ha Bng nhai thch th t lin phin. Thin thi l ch : Nht nguyt quang hi thng h thin. c thy ng long ty bin ha; cn a li l ch: Ba o th tit ng nam hi. Bng nhai thch th t lin phin.. Hai cu th c nht trong o n th ni v s giao ha ca tri t l: Nht nguyt quang hi thng h thin. Bng nhai thch th t lin phin.. S ha hp gia thi gian v

1 of 8

08/08/2013 6:27 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hcongtin-hatienthapvinh.htm

khng gian ni y l tuyt vi, nn to cho vng hi o ny mt s ph n thnh, sung tc, m Mc Thin Tch dng ch thch th t lin phin. Trong bi h a, Mc Thin Tch li ni v Kim d lan o vi yu t nhn ha cng cc kha cnh ca n. l s quan tm chm sc cho dn: Ngn nga nc d khn vng vy, Che ch dn lnh khi nga nghing.. va l th ca t nhin va l th ca chnh tr: Nc an chng cht lng thu ng. Rng ba nhn ra tip b xuyn.. Cn bi khc vnh, ng li vit v cnh p ny nh sau: Ht rui giong gp ngy ca khi. Thu qun v cng hi dng an. Mt tay vng t giang san, Danh phong Kim D, tc ban Lan o (cu 23-26) Cnh y khng thun ty l cnh thin nhin thng ngon, m cn l cu c i trong cnh con ngi phi quan tm. Bi m o vng chn sng mi c Mc Thin Tch phong danh tc Kim D Lan o v c lu truyn n ngy nay. 2.2. Bi 2 - Bnh San ip thy hay Bnh Sn ip thy, cng vit Bnh Sn ip ty l bi th c xp cp vi Kim d lan o. Bi th vnh v cnh p ca mt dy ni ni lin vi Kim d lan o. Dy ni ny c m t mu xanh cy l trng ip v l ni c khu lng m v khai quc cng thn Mc Cu; v tng kim nh th, con trai Mc Cu l Mc Thin Tch v cc v quan vn v khc, c xy dng hn 300 nm. Ngi dn quen gi ni Lng l v vy. y l mt dy ni nm pha Ty dng ln nh m t bc bnh phong thin nhin che chn cho th trn H Tin, bo v cho m t ci bin thy, chng li vi nhng th lc ngo i xm n bng ng bin. Cnh p thin nhin ca Bnh san ip thy c Mc Thin Tch m t nh sau: Long thng tho mc t thiu nghiu ip lnh bnh khai t thy kiu. Hai cu th miu t c sc sng ca ni rng, s vn ln mnh m ca cy ci, m ra m t mu xanh mt m, mm mi, bao ph mt di ni dng nh m t bc bnh phong che chn cho t v ngi ni y. Hai cu th nu bt c u Bnh san ip thy ca bi th vnh v cnh thin nhin ni y. Thin nhin y khng ch gi trong con ngi th thng ngon, tiu dao; m cn to mt n tng phn thnh, bn vng, trng cu... Ring iu ny cng lm cho lng ngi vng mang m t hoi bo, c vng cao xa: Lo ng thin a chung linh cu. Vinh cng yn h chc vng diu. bi ha Nm, Mc Thin Tch cng rung ng tht s trc ci p ca thin nhin ni y, nn khng ngn ngi by t nim cm mn v s thn phc ca mnh: Mt bc cng thm mt th yu, Ln cy vt v hay thu? c bit hai cu kt ca bi th Nm, Mc Thin Tch mun nhn mnh ti s quyn r, cun ht ca thin nhin mt cch k l, n nh ng ng ra v chia s c n i nim ca So Ph, Ha Do, khi hai ng ny chn ght chn thnh th, cng danh: n y mi bit lm tuyn qu. Chng trch So Do lnh Nghiu. Cn bi khc vnh, m u tc gi ni v cnh p ca ni Lng nh sau: Sau Thnh, dng ni Bnh San Cao k mt khm, an nhn bn dn. c tinh thn, ngc lnh cnh tt; Cao thp u trn mt thc xanh. Th tri sao kho to hnh, ging lng hm, cy oanh khc rng. (cu 35-40) Ci p ca t nhin y khng thun ty l ci p thin nhin m cn n cha nt p ca tnh ngi v s gn kt ca tri-ngi to nn. Nu chng th th ng khng vit: Cao k mt khm, an nhn bn dn. c tinh thn, ngc lnh cnh tt.. ni y cn h i sinh ho t ca m t ni tin cnh: Cch bn khe, ting ng ra r; G be thuyn, ca v i cung. Di rng, my tr mc ng, Lng tru thi ch, gi lng theo khe. Tiu i v dng dng chng dt; Cy ln la tra mt cn chi. Tng kia my bc xanh ti; i thanh i nh, mt ni mt nhn. (cu 49-56) Mt bc tranh cnh sinh ng nh non tin nhn nh, an bnh. C ng, tiu, canh, mc, t ma, t qu, i

2 of 8

08/08/2013 6:27 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hcongtin-hatienthapvinh.htm

thanh i nh, mt ni m t nhn.. 2.3. Bi 3 - Tiu t thn chung khng thun ty l mt cnh tnh m l m t bc tranh ng, c cnh cha nhng cng c ting chung cha bui sm mai vang ln t khung cnh tch mch y. Ngi cha ny c gi l cha Tiu hay Tiu t. Tri qua bao thng trm bin i ca lch s, ngi cha Tiu khng cn, nhng trn nn cha y c mt ngi cha khc c dng ln, l cha Tam Bo hin nay. C th khng nh c iu y v bn cnh cha cn c ngi m ca m Mc Cu (Thi B B) m khi b cn s ng, Mc Cu cho xy dng m tu hnh v khi b cht th c chn y. Khi b qua i, Mc Cu cng cho c i h ng chung sm chiu tng nim cng lao ca ng sanh thnh. Trong hai cp thc, lun ca bi xng, Mc Thin Tch cm nhn c ci p ca ting chung cha ha quyn trong mt khng gian v thi gian thch hp, to nn cnh sc ring ca Tiu t thn chung, lm cho vn vt khng nhng thc tnh trc cnh tnh, m cn lm cho con ngi ng ra cuc i ny: Tnh cnh nhn duyn tnh th gii C thinh thanh vit xut giang giao Ht kinh hc l nhiu phong th Hu sc nguyt sao bi h a, Mc Thin Tch ni r s tnh ng v cuc i, t s tc ng ca Tiu t thn chung m t cch r rng hn: No phin k nu si nh vc Tr hu ngi mi sc t dao. M mt gm ng say mi tnh Ph sanh trong mt gic chim bao. Cn bi khc vnh, Mc Thin Tch cng nu ln tm trng ca con ngi trc cnh cha v ting chung cng lm tm hn h lng lng m t ni nim nhn th kh t, khn phn: Khch cha Tiu, n cn Pht s; m m hng phn th m dng. Gic he hn bm m mng, Lu qun, trng im sang nm di. Ni bun vui, mc lng nhn nh, Gi cha m cha h s lng. Gi a my ting thn chung, Lng tai nghe lt, bn lng vi vi. (cu 65-72) Ai trong chng ta mt ln vng cha c nghe chung sm, chc tm hn cng bt xao ng, bon chen; m th s mc lng nhn nh, hay tm t bn lng vi vi. 2.4. Bi 4 - Mt cp vi Tiu t thn chung l Giang thnh d c. y cng l mt bc tranh ng: cnh thnh quch cp hai bn b rch Giang Thnh vi ting trng cm canh t nhng n th xa xa, hay nhng thuyn canh vang ln trong m yn tnh. Con rch Giang Thnh nm gn st vi t bn Cam pu chia, nn m t thi chc c h Mc xem nh ng ranh gii phn nh bin cng cn phi c canh phng cn mt, m ting trng canh l m t ho t ng khng th thiu ni v cnh p Giang Thnh. Nh ph bn rch Giang Thnh hin nay khng cn, nhng chng tch thi gian cho nhng hot ng ca ngi xa nh vn cn thong hin u theo su t chiu di ca con rch ni lin kinh Vnh T mang nc vo ng h trc khi chy ra bin. Trong bi xng Giang thnh d c , ci p m Mc Thin Tch mu n ni y khng ch thun l Giang thnh v m, m ci p ny phi c gn lin vi ci p ngha v ca ngi lnh, ci p ca ting tr ng m vang ng trong m tam canh c gic v ci p th hin s dng mnh ca qun lnh trong b kim gip. Ni chung, chnh l ci p ca thc t chu ton trch nhim ng cm bo: Nht phin lu thuyn hn thy nguyt Tam canh c gic nh ba o Khch nhng cnh d ta kim gip Nhn chnh can thnh ng cm bo. bi ha, Mc thin Tch cng ni v ci p ca Giang thnh d c l ci p ca lng lng trung thnh, tn ty ca ba qun tng s trn rch Giang Thnh khi lm nhim v tun tra, canh gc v m: Trng qun giang th ni oai phong, Nghim ging i canh i ni sng. nh ph l gian ngi bit mt, Vang truyn lnh sm chng king lng. Cn bi khc vnh, ng cng ni v thc trch nhim ca qun s: Ac vng va ln hang ty, Liu dinh ting trng vang dy sn xuyn. (cu 111-112) Hay o n khc, ng li ca ngi tinh thn trch nhim h: Cng khuya cng nht my binh, Giao nghe nhm gy, chut rnh np hi.

3 of 8

08/08/2013 6:27 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hcongtin-hatienthapvinh.htm

Ba bn di, m qu na, Chinh bng he ng da b sng. Tan canh ri li rng ng, Ph tang mt ming ching ng th v. (cu 119-124) 2.5. Bi 5 - Thch ng thn vn l bc tranh p v cnh ni my. Ni y l mt kh i vi kh ng l nm trn mt tri ni, r ng bn trong, khin cho du khch c th nhn ngm tri xanh, my trng khi vo trong hang ng. M t hang ng gn vi truyn thuyt Thch Sanh cu cng cha m ngi Vit lu truyn. ng lng chng ni nhn qua nhng cnh ng la xanh r ti m t vng bin gii xa xa c nhng ni khc n hin trong sng my l vng t bn Cam-Pu-Chia. Gp nhng ngy ma hoc c sng m, my bay thp m ly ni, quyn ly ni, ho c len l i vo trong cc khe, ng ca ni, khin cho Mc Thin Tch nhn m lin tng ti hin tng ni ang nut my. c t tnh cht hang ng ny, Mc Thin Tch m u hai cu mo trong bi xng Thch ng thn vn nh sau: Sn phong tng thy tinh h ng tht lung linh un bch kha. Ci p y chnh l gi ni tung vt mu xanh ln cao n sng tri, cn hang ng th lung linh c cha ng c bch. Cn cp thc, lun th ng li vit: Bt yn vn do kh vng, V ngn tho mc cng b sa. Phong sng cu lch vn chng d, th tn di kh sc a. Ci p ca Thch ng thn vn l vng hang ng ny lun c s qun t ca khi my i v, c cy ti tt, gi th i sng ri, tri trng chuyn dch, c ng vi ci p ca s tng tri thng nm m tr thnh vn chng d, kh sc a. bi h a, Mc Thin Tch li vit v s ha hp gia t tri ca Thch ng nh sau: Hang su thm thm my vun li, Ca rng thinh thinh gi thi qua. Trng lng bn b thu th gii, Chang bang mt dy cha yn h. im ni bt Thch ng ny l do thin nhin to nn hang ng, nn n tr thnh im n, , i ca gi, khi, my. V tt nhin, n cng l ni thng ngo n l tng ca con ngi. Cn trong bi khc vnh, Mc Thin Tch li vit: Tm lng son say i cnh, Vi gia tri mt nh cao xy. Chp chng lp cao dy, Mt hang khp m nm my ra vo. Tng ng o u y li st, oi t b, ngun ngt kh linh. Tri gn gang tc chng chng, K ta Bc u, da nh T h. (cu 137-144) Thch ng di ci nhn ca Mc Thin Tch l mt ni danh thng c o, c m t khng hai. y nh c s tip gip gia t vi tri: M t hang khp m nm my ra vo, Tri gn gang tc chng chng, no c khc chi cnh tri: Tng ng o u y li st, K ta Bc u, da nh T h... 2.6. Bi 6 - i cp vi Thch ng thn vn l Chu nham lc l cng vit Chu nham lc nhn. y l cnh mt tri ni n i ln gia mt vng ng thp, nm pha sau Thch ng v hng Ty Bc c gi l ni Dng. Gi Chu nham lc l (c v ni ng c) v hn ni ny c thch nh lp lnh nh chu ngc, li c nhiu cy xanh nh m t khu vn nm gia, c nhng cnh ng ho c nhng ao m duyn hi bao chung quanh, d l ni l tng cho chim, c v tr ng, tm mi, kim n. Cnh chim c v tr ng m t vng ni m to nn mt v p thanh bnh v qu l cnh tr c bit, t c, m thin nhin ban tng cho vng ng bng chu th sng Cu Long. C kin cho Chu nham lc l l vng Bi t v ni y cng c nhiu chim c v tr ng. Nhng nu xt trong tng quan ca mt cp cnh th Chu nham lc l c l thch hp vi vng ni Dng hn. Hn na, trong bi khc vnh Chu nham lc l , Mc Thin Tch c ni v s gn gi a l ca hai cnh p ny: Lun ng tr gt i ra. Chn cn Thch ng, mt l Chu Nham.. (cu 167, 168) Trong bi xng Chu nham lc l, Mc Thin Tch vit: Lc m u vn xuyt m h Linh nham phi xut bch cm t Vn bi thin trn la phng tr Tnh lc bnh nhai t ngc hoa. Cnh Chu nham lc l l cnh sn chim, vn c thng thy vng ng bng sng nc. Ci p y khng ch l vng ni p, huyn o m cn c s no nhit ca chim c khi chiu v bay sp sn quanh khu rng ni, trc khi tm bi p: Linh nham phi xut bch cm t., to cho vng ni ny mt s s ng ng ring, nh m t x h i thu nh .

4 of 8

08/08/2013 6:27 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hcongtin-hatienthapvinh.htm

M u bi ha Chu nham lc l , Mc Thin Tch khng trc tip ni v ci p ca Chu Nham m gin tip ni v tp qun ca loi cm t tp qun ca chng m lun suy ci khn ca ai hay nhc nh con ngi v cu ngn ng ngi xa chim c t, ngi c tng: Bit ch m nng y mi khn, Bay v m c my mi mun. n hai cu kt ca bi th qu ng, tc gi mu n nhc n m t iu: tp tnh nht qun trc sau ca loi vt v lng thy chung ca con ngi li chnh l ci p t im cho vn c, qu xa. Ci p ny ng gi ngn vng khng d g chuyn dch c: Quen cy chim th ngi quen cha, D i ngn cn mt tm son. Trong bi khc vnh, ng t chi tit v tp tnh ca chim c vng t Chu Nham, n l mt na cnh khng th thiu c ca Chu Nham: Dc d mc cheo leo, quen quyn nhn, li nhiu r loan. C u k s mun ngn, Tung my vn ngt man man bay v. y bn b ku la t m, Ln rng rng nh v chm ong. Ri ngn rt phn gia khng, Sng ken i cm, tuyt phong khp hng. (cu 175-182) Chi tit man man bay v, ku la t m ta hnh dung cnh hi t ng o ca chng. Nhng ci no nhit l ch a dng: c by th ang ln r ng r ng; c n th cn bay l t xa xa, ch nhn thy nhng m trng xa xi, n hin, ln xu ng: Ri ngn rt phn gia khng; c m th yn v theo nhm sng ken i cm, c loi th xp thnh di tuyt phong khp hng... 2.7. Bi 7 - ng h n nguyt l bi th ni v m t khu m t nhin nm pha ng th trn H Tin, rng khong 14 Km2, m t pha n thng ra bin; cn m t pha ni lin vi rch Giang Thnh lin vi kinh Vnh T gip n i vi sng Hu. Nc ng H c hai ma mn ngt vi nhiu tm c. Ci p ca ng H l ci p sn thy hu tnh, ngy m lun in bng hai ng n T Chu: i T Chu, tiu T Chu. c bit l vo nhng ngy trng, sng nc ng H cng tr nn huyn o, th m ng. nh trng soi bng xung mt h lm Mc Thin Tch hnh nh ha hin tng ny nh m t chic n trn ng trn mt trang giy m g i l ng h n nguyt th cn ch dng no hay hn. Trong bi xng ng h n nguyt, Mc Thin Tch c th ha nt p ca vng h pha ng H Tin nh sau: Tnh khng lng tnh truyn song nh Bch hi quang hn tin vn phng Trm khot ng hm thin ng dng Lm linh bt qu hi thng lng. Ci p ca ng h l s ha hp gia tri v nc: trn th sng trong, pha di th lng trong; bi m truyn c song nh, to c cnh nc my. Ci p ca ng h cn l s iu ha tit tri, thin nhin: Bch hi quang hn tin vn phng. V qu l khng km g bin c: Lm linh bt qu hi thng lng. Trong bi ha, hai cu mo m t r ln nc trong xanh v yn tnh ca mt h lm tm gng soi tit tri ma thu, c bit l nhng m trng thu p: Mt h r r tit thu quang Gia c vng trng ni r rng. Tc gi cn ni v s ha hp ca nc my bng cch c t nt p ca mnh gng h , m y mt h v mt trng nh snh i nhau khoe sc. cp thc, tc gi vit: y nc chn my in mt sc, Hng nng t l i phng. Cn hai cu kt l tm trng ca con ngi trc cnh. Cnh l vy, nhng tm trng ca con ngi c th lm cho cnh sc nhu m mu ch quan, tm cnh: Cnh mt m tnh no d mt, Ngi th ng ngn, k su thng. Trong bi khc vnh, c l Mc Thin Tch ang a mang n i u t, n i su non nc, phi bn bu chuyn o cm, th nc, th tri..., nn khi n thng ngon ng h n nguyt, ng vn khng trt b c tm s ray rt, d cnh ni y mang cho ng s thanh nhn, s lng lng m nh ng bo khng d g c c: Mua nhn m t khc gi nh nghn cn. ng vit: K gi my ngi th non nc, Hai pha u chim c thu thanh. Cnh lnh nh i ngi lnh, Mua nhn mt khc gi nh nghn cn.

5 of 8

08/08/2013 6:27 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hcongtin-hatienthapvinh.htm

Thy tinh thn tm lng phi phi, Cnh v vi xui li ngun tham. Khuyn ai cha tr o cm, say th nc, li m th tri. (cu 217-224) 2.8. Bi 8 - Mt cp cnh vi ng h n nguyt l Nam ph trng ba. ng h th tnh lng nh, cn Nam ph l xm bin pha Nam cch H Tin 10 Km v hng Kin Lng th sao li lng sng cho c m g i l trng ba? Nhng vnh bin ny gn nh m m lng sng quanh nm nn Mc Thin Tch mi g i l trng ba. V Nam ph l khu vc thu c Bi t x Dng Ha (Du khch bit nhiu ti khu vc c tn Hn ph t hn. y, ni bin an xen nh H Long ca Nam B ), di b bin y nm np sau Hn M t ca Mi Da, mt di t nm nh ra bin hng gi ma Ty Nam thay cho Nam ph nn vng bin ny lun yn bnh. Thnh th, tuy vo ma nam bin ng, sng b ng n trng xa ngoi khi, nhng khi vo gn t lin, sng tr nn hin ha, du nh. Trong bi xng Nam ph trng ba, Mc Thin Tch gii thiu cnh tnh y ht sc thanh bnh, th mng. Cnh l mt mu xanh ngt ngn, bin b tip n i, cnh to lng ngi m t tnh thu bng bc, mt tnh cm nh nhng min man: Nht phin thng mang nht phin thanh Trng lin gip ph lo thu tnh Mc Thin Tch cn ni v s quang ng, tnh lng ca vng tri-bin ny: tri th mang khi ma theo nh sng kt t; bin khng c gi nn bt sng phng lng. ng vit: Thin h i v yn quang kit Trch quc v phong lng mt bnh Cn nhng sinh ho t nn th ca cnh bin tri y cng c ng ghi nhn: m t cnh bu m c c lt nhanh trn sng nc; mt con thuyn tri nh theo sng nc my tri. ng vit: Hng hiu c phn phn thy cp Xu triu dung phng ti vn khinh. Trong bi h a, ng li ni v im ring c ca Nam ph trng ba. Cu th Hai thc nh thu nc vi tri. Gi ln mt mu xuyn sut m tri v nc, vi c bi b, cng chung m t mu xanh soi bng, khin du khch n y nhn thy bin tri c th yn tm thng ngo n: Dng Nam phng lng khch du chi Hai thc nh thu nc vi tri. hai cu kt, ng li ni v m t vng tri rng m, yn bnh m con ngi tha h ung dung, t ti trong ci khong tri nc bao la y: Mt l yn ba du lng lo ong trng lng gi nc vi vi. Trong bi khc vnh, Mc Thin Tch cng cp ti s yn bnh, mu xanh, s ha hp ca vn vt..., nhng ci lm nn Nam Ph ny m t cu c sng qun t, sung tc: Phng lng thay bi di bin rng, My phng tr mt ging quang tinh. hay lai lng dng xanh, C phun nc mc, hc quanh khi tr. Nhn gn xa hy cn hip l, Chn bi nm bay ph mng xun. (cu 241-246) 2.9. Bi 9 - Cp cnh sau cng m Mc Thin Tch ni n trong thp cnh H Tin l cnh sinh hot lng xm ca ngi dn H Tin, gn lin vi c im t ai v ngnh ngh: Lc tr thn c v L kh ng bc. Lc tr thn c l bi bin Mi Nai, m tng truyn rng, c nhiu nai n y, sinh s ng, ho c a th ca bi bin ny tng hnh nh nai ang ci u u ng nc. Vng t ny cn l thn c ca dn lu tn m t thi n lp vn, lm ru ng. H ch n L c tr v y l cu c t t t, ph nhiu, cho h mt i no m, c th tn hng cu c sng an lc, thanh nhn; khng mng ua chen danh li. Trong bi xng Lc tr thn c, Mc Thin Tch ghi li phong cnh lng Lc Tr vo bu i chiu ng n vi nhng chi tit ht sc sinh ng o qui duyn song t, thy tip ph thanh to nn mt bc tranh p ring c ca lng qu: rng chiu t treo ngc men theo ca m t mu h ng ta; cn vn tc th cy ci xum xu bung r xu ng to m t mu xanh bt ngn. ng vit: Tn h o qui duyn song t Mt th thy tip ph thanh Cn tm tnh ca ngi dn ni y th ng nh ng ghi nhn. Ngi dn cht pht, m c mc gn gi vi vn vt trm lng, tm hn trong sng ch yu ly m bc v ch n thanh bnh lm l sng: D tnh thin ng vin lc tnh Thanh tm mi tin o lng hinh Trong bi ha, ng ni r hn v ci p ca thn Lc Tr. l mt v tr tip gip va cn bin va gn ni. l mt

6 of 8

08/08/2013 6:27 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hcongtin-hatienthapvinh.htm

mu xanh no m ca non xanh, nc bic. Tt nhin v th cnh nh vy lm sao khng quyn r con ngi: Lm lc ai rng th chng thanh, Na k nc bic na non xanh. Cn ci p ca cnh th u, nu khng l l s ng ph bin ca con ngi: m no to hnh phc; c hnh phc cn chi chuyn bon chen. Trong hai cu kt ca bi, c l ng cng nhn ra c mt iu: ngi dn chn ni ny lm t s ng, chc cng v m t iu n gin y. Nh ta bit, Mc Thin Tch khng lm th vn ca m t vn s thng thng; m ng cn l m t nh chnh tr - kinh t ti nng. V th, ng khng ch c ci nhn, ci tm ca mt con ngi, m hn th, ng cn ng t th ca nh qun l bit c xy cho nhng iu t t p. ng vit: u no th l an lc La phi chen chn chn th thnh. Trong bi khc vnh, ng cng ca ngi cuc sng m no, an nhn, hon ton t do ny qua cnh sinh hot v tm l sng ca ngi dn thn Lc Tr: Th ba o chng th tng ph, ng chu truyn mt th ng h. Non ngu i ba ln la, Rt giy ng ct, quy ch liu dng. Ring mt phng cy my, cuc nguyt, Ba thng xun cha thit mt ngy. ng chu ni v ra tay, Khi cu nc tr, khi cy nh an. (cu 281-288) Tt nhin, cuc s ng u th cng c tnh hai mt ca n. Khng phi mi vic ng ng u nh nhng nh ch n non tin c u. Nhng nu ly s ung dung, t ti, thanh nhn lm l s ng th cu c s ng ca h qu l l tng, nh Mc Thin Tch ni: Ba thng xun cha thit mt ngy.. 2.10. Bi 10 - L kh ng bc hay L kh nhn iu l cnh sinh hot ca ngi dn xm chi rch Vc. Mt dng nc c nhiu c chm c gi mt cch thi v l L kh, nhng ngi dn th quen g i n vi ci tn tht bnh d l rch vc ri thnh danh Rch Vc. Ngi dn chn hai bn b lm ni nh c, thnh p, thnh lng. Sau nhng chuyn i bin, ghe, tu s v y tr ng, ngh ngi (ng bc). Cn ai mun tn hng ci nhn ca th i cu th con rch ny cng nhiu c cho h vui th nhn (nhn iu) nh Thi cng L Vng ngy no. Cng c th v mn cnh ni ny m Mc Thin Tch cho dng ni y m t iu nh ng v ngi dn c nhng lc c hng th nhn iu. (Mc Thin Tch cng c vit bi ph L kh nhn iu ni v nhng lc ng bung cu y) Trong bi xng L kh ng bc, Mc Thin Tch c nu m t chi tit c th v xm ng, l: yn l xut ng ng (trong khi chiu c nh n ng ph). ng vit: Vin vin thng lang hm tch chiu L kh yn l xut ng ng Cn cu 3, ng m t khi qut v sinh ho t ca xm L kh nh sau: con thuyn (nh c) n c lt qua sng lp lnh (v bn ): Honh ba ym nh bc c nh Trong bi h a, ng ni v Bn Vc chi tit hn. l mt xm thuyn chi sm ut, nh ca san st nhau, ng c th phi tri b bn khp ni; sinh hot trng c v an nhn nhng cng lm cng, nhiu vic y: Bn Vc nh ng cht my tng, Trong nhn dng thy s lng xng. Li chi phi tri y tri h, Gi ru say sa toi ch hng. Trong bi khc vnh, Mc Thin Tch ni r hn v sinh hot ca dn chi li, vi khng kh m m, vui ti, l ngha... gin tip ngi ca s thnh tr ca lng xm thi ng cai qun. iu ny l ph hp vi v th ca m t nh th nh ng: Khi v hip mt dan tay, Rc xun ru cc li vy tic vui. Bit phn ngi, bit phn ch khch, Tuy giang thn no khc Trng An. Trong ca nghe c ting vang, Cng li mc khch cng trang cao bng. (cu 329-334) 2.11. M t bi tng vnh v thp cnh H Tin, k th cng khng cn thit. Nhng Mc Thin Tch mu n lm nhc nh mi ngi khi n vi H Tin nh thm thp cnh. C l iu ng mun c to i nguyn. V khi c bi H Tin thp cnh tng vnh, ngi c kh qun c mi cnh p ca H Tin, c ng xp lo i v ng b rt cn thn lm qu cho du khch. Ngi c kh m nhm ln ho c qun c: Mi cnh H Tin rt hu tnh. Non non nc nc gm nn xinh. ng H, Lc Tr lun dng chy.

7 of 8

08/08/2013 6:27 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hcongtin-hatienthapvinh.htm

Nam Ph, L Kh mt mch xanh. Tiu T, Giang Thnh chung trng i. Chu Nham, Kim D c chim quanh. Bnh San, Thch ng l rng c t. Sng sng mun nm cng dnh. (Cc cnh trong bi t ng vnh khng theo mt trt t trc sau ca mi cnh, v yu cu xp theo chng loi cho d nh trong m t bi th c nim lut.) III - Vi thi gian, thp cnh H Tin chu bao thng trm bin i ca t nhin v x h i nn khng cn nguyn vn nh ngy no. C nhng thay i tt hn, nhng cng khng loi tr nhng thay i xu i. Nhng H Tin thp vnh th chc chn vn nguyn mu, vn c c gi tr trng tn vi nm thng. Nhng bi th xng ha ny khng ch cho ta thy c nhng vt tch ca lch s m t thi m cn minh chng cho mt iu quan trng hn: vng t ng bng sng Cu Long ny khng ch c la, c, m cn c th vn v nhc l. Hunh Cng Tn 8/2006 Ngun: http://www.vannghesongcuulong.org/

8 of 8

08/08/2013 6:27 AM