http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hctinh-phivandongque.

htm

ng qu, dn qu, tnh qu trong sng tc ca Phi Vn

Hunh Cng Tn

1. ti nng thn trong sng tc ca cc nh vn khng phi l iu g mi l. Tuy nhin, khc h a c m t bc tranh qu vi cc din mo, mu sc ca n khng phi l iu d dng. C th ni, phn ln ch tc phm ca cc nh vn min Nam u gn lin vi i s ng nng thn. Nhng, c nhng tc phm ca h m chng ta c th nhn din c m t b i cnh nng thn min Nam ton din, th c l khng ai khc h a c r nt cho bng Phi Vn. Phi Vn (1917-1977), nh vn xut thn trong m t gia nh trung lu Bc Liu, c ba tc phm vit v min qu Nam B , m c l nhiu c gi cng bit n. l bc tranh qu ton din: ng qu, Dn qu v Tnh qu. Bn thn Phi Vn l m t nh bo ln thi y. ng c iu kin i v tip xc nhiu, bi ng mi c c 3 tc phm qu gi ny. ng qu c Lm Th Nhn (tn tht ca Phi Vn) cho xut bn nm 1942. Dn qu v Tnh qu u c xut bn nm 1949. Trong ba tc phm ny, ng qu c nhiu ngi bit n hn - ng qu c gii nht cu c thi vn chng ca H i khuyn h c Cn Th 1943. 2.1. ng qu - thin tiu thuyt phng s - c hai phn: phn th nht bao g m nhiu phng s ngn; phn th hai l m t phng s di. phn th nht, c cc phng s ngn ng ch nh: Mun n trng nhn, Chu Xng, c thanh long ao!, Trao thn con kh mc!, Cnh tre c gp gi xa, ng Trc bit sp gin, ng tng thy Ba, o, Qu vng, Ting h trong m vng, Ch hay qu?, Cc tr i! Thy phen ny th t, Sanh ngh t nghip. phn th hai, m t phng s di Di ng su c nhng tiu truyn: Cu c, C mc cu, Tn s, o ph thn, m m x rp,... M ha x rp, Oan...!, Nghit!, Mun mng, T th, Trng thah, Hn nghn i, on kt... Trong cc phng s ngn, hnh nh m t vng qu sng nc bao la vi v s nhng sn vt m thin nhin ban tng: trc, ri, ch n, ra, k , ong mt, c tm... quy t v y nhng con ngi thin c, c c, nhng vn tot ln m t nt qu ma, cht phc, v nhng sinh ho t cng mang tnh c th ca m t vng t: di chuyn bng ghe xu ng, sinh ho t tinh thn l v ng c , iu h, cu ht (Mun n trng nhn)... Vng t hoang s bu i u con ngi mi t chn n khai ph li l mnh t t t cho b n ng ng, b c t, li dng s thiu hiu bit ca ngi dn, c ng thm v huyn b ca t nhin bu i u m tha h n trn ng i trc (Chu Xng, c thanh long ao! ng tng thy Ba). Vng qu sng nc, tuy l t l nghi, phong tc, nhng khng phi l khng

1 of 9

08/08/2013 6:26 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hctinh-phivandongque.htm

c nhng tp tc rng bu c qu kht khe, khin cho nhiu ngi phi bc mnh. ng Hng Ba no i din cho nh trai, tuy rng cng kho nhn, nhng cu i cng cng khng chu c nhng i h i qu qut ca nh gi, nh phi c c l c tr li: - Trao thn... con kh mc! r i cho anh ti cng tu git chung m my (Trao thn con kh mc!). Cng nh bao vng qu khc, i s ng ca ngi dn ngho lun chu cnh thua thit do b n hng chc, h i t lng, x dng th lc v tin bc bc l t sc lc, tnh cm ca h ho c n p h . Min qu Nam B bu i u mi n khai ph, ngi dn lao ng cng khng trnh kh i tnh cnh kh n qun y (Cnh tre c cp gi xa). Sinh ho t tinh thn ca h cng ngho nh i s ng vt cht ca h , d l c thin nhin ho phng ban tng cho ming n. V n khng lo toan nhiu n i s ng vt cht, m c lo hn th cng chng c g; b li, h lun khao kht c c nim vui, cu c s ng tinh thn, t nhng bu i cng nh, c ghe ht n gip vui: nh ang bui l yn. Ngi ta dn sn sng tt c, ch ch ghe ht n l ln gin (ng Trc bit sp gin), ho c nhng bu i xem din tu ng rp tr thnh thi quen khng th thiu: R i t i n, ngi ta em theo cc bc b vo ci thng ca c Tm, con ng H i trng v v xem m t nht anh hng ca thi Tam Qu c! m sau, r i m sau... Thi quen, thng Tm Mo cng quen. C xm u quen. C C Mau quen lun! Ht bng ni cc tnh ln d c hoan nghinh hn! (Ch hay qu?). Bu i u n khai ph, con ngi chc c nhiu tm s; v li, cu c s ng n iu gi g n trong hai ch mn n, nn ru l ngi bn thn thit vi dn lao ng. Ru lm nn l, nhng ru cng gy ra bao nhiu tai h a. Ru tht cht quan h tnh cm, lm ngi ta hiu o hn. Nhng qu chn, qu li d lm cho bn bin thnh th (o). M t cht vn minh th n sm c th lm cho thin h ng ngng, thiu thi phn ng tch cc. Nhng iu ny, phi i thm m t thi gian na (Qu vng). Ting h c l p ng c nhu cu chia x tm s ca con ngi mit ng qu sng nc. i khi ngi ta dng n nh m t th dn d tnh cm. l tnh cm, con ngi kh lng m cng li, v khng lng ht m i hu qu (Ting h trong m vng). Ngi dn qu y thiu ch, nn b m thy php l ng hnh by v. Nhng h vn ham h c, hiu h c: Tuy nhin trong cc ngh kim n, ngh dy h c vn gi m t a v quan tr ng ng, u u cng khng dm coi thng. Th nn, l thy gio th u cng dm ti (Cc tr i! Thy phen ny th t). Nh c ch, ngi dn min qu dn bt c ci qu ma, nhng m t thi h i s ng ca h b kh ng ch bi b n php s, trong c c thy t, thy bi. Dn gian c cu: Sanh ngh t nghip cng l ng. Cn lut nhn qu th ni Gieo gi th gt bo. Cu chuyn Sanh ngh t nghip ca Phi Vn kt thc phn th nht ca phng s ng qu nh gin tip ph phn m t lp ngi c bn cnh lp ngi hin, bu i u n khai khn vng t, m theo

2 of 9

08/08/2013 6:26 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hctinh-phivandongque.htm

ng h cng c m t cht cng no cho s gp phn khai ph, ngoi ci t i n bm: - Vy m cng on s ! Sao my khng on ci s my... cht v tao, thng kia?... Hai hm sau, Mt Vn Quang on s mnh khng s ng n i na, nn trt linh h n ti x Nm Cn: ci x m Mt ph vo m t cht cng lm tri mt ting qu ma!. Phn th hai - phng s di Di ng su ni v tnh cnh m ga con ci ca anh chng nng dn ngho c tn l Su. B m hin v bn cht ca Su cng chn cht, li c thm bit ti n ca c v s cn c chu kh ca Su, nn cu c s ng ca h ban u khi n vi vng t mi xem ra cng d chu, d u th h cng b bc l t. iu ny Su cng thc r: Ti n u cng c ngi ta nim n, n cn... Ting ca gi ng n lm trung gian gy ra bit bao nhiu tnh thn i m . Nhng s thiu h c vng t mi, y Su v nhng gia nh khc vo m t am m tai h a l o ba, r i phi chng kin ci cht thm thng ca c Yn, con ca lo thy php Mnh. cng l thc trng au lng vng t mi, v k th ca ngi nng dn khng ch c a ch m cn l gii thy php, ng ng b c t. Su li cn thm ci tnh m ngy c lo n ch ca xang, nn hi chnh mng vic ng ng, r i ci ngho n vn eo ng quanh qun, nh li nhn xt ca ch in: Thm coi, m ngy n c lo n ch ca xang. Thm la ry n ch! Ti nghe u n li nh ng thy php Mnh thng lm. kh i n b ngi ta d d , sa r i qun ht vic ru ng nng. Ci g n r i cng s n. Bn cht ca ch in l lm giu trn cng sc ca nng dn; cn tnh ngha nu c l phng tin t c mc ch. S gip ca ch in i vi m con anh Su chng qua l lng ham mu n chim o t th xc m ca Su. Nn kt cc l gia nh anh Su tan nt: m cht, cn anh phi ng i t, v s ham mu n bt chnh ca k c quyn lc. Trc khi cht, m anh cng kp nhn ra iu ny: - Ngi nh m l... b ch! Thm thit cha con, nhc nh cha con!... Thng Hai Ha lc ny i r i, ng ch li y, ng ng i ln la chuyn vn, ng m li ch c gho m... ng m i m... th b ch u nhy x vo... B nu u m, b chi, b ra... cng vi con tri m v g c c t, nh m, p m ti bi... M con i..., m u c t i tnh g... Con... con...!. t ra, i bit x, Su cng c c t ch ngha, hiu bit v cu c i v c ci nhn i m t cch su sc hn, ng nh anh nhn nh: Nm nm trong t, ti h c rnh ch qu c ng v mon men c cht nh ch Ty. Mi nm bit x khin ti c dp dy dn vi cu c i v ni r ng tm con mt. T s nhn thc ny, ng khng on trch h , m c ci nhn lng v h : H khng phi l ngi gy nn t i c, h ch l nn nhn ca hon cnh x h i v ca m t thi k.... 2.2. Dn qu l m t truyn di khi qut c tnh cnh ca ngi dn ngho di ch th ng tr ca b n h i ng, hng qun, p Bnh Thnh, lng Long Sn, qun (huyn) Thanh Bnh, thu c vng qu Nam B . Hin thn ca s xung t ny: m t bn l ng h i ng Th, c s tr lc ca b n

3 of 9

08/08/2013 6:26 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hctinh-phivandongque.htm

hng qun, cn bn kia l dn ngho, m in hnh l gia nh ng gio Thin. ng h i ng Th khng t b m t th o n no thc hin cho c nhng m mu en t i v t i l i ca mnh. T chuyn cp t ca nng daan p Bnh Thnh lm ca ring, bin h thnh t in ca mnh, lc ng cn lm hng c trong lng, vi th o n: cho m t m dn khai ph t y gn xong xui, ng mi vo n xin khn. ng bo m ngi kia lm mn cho ng, chnh ng xut tin nui h . ng vn ng th no m n khi ng ng a b hn hoi, m dn mi hay l t thu gi, h lm m i khng cng cho ng hng c..., n th o n hi gia nh ng gio Thin phi c ngi t t i, lm cho em r gio Thin v ch ng phi li tn v phi t tr tin ng pht: Th Tm khng n anh v mnh mang h a tiu tan s nghip, nh liu lm n nhn t i v mnh. T i c ca ng h i ng Th khng dng li . ng cn tm k th a mn lng ham mu n dc v ng ca ng v chnh hng qun, bng cch lp mu k ng cng hip c em gio Thin l v ca th Tm; cn thy hng qun th ng c vi v ca tng kho Lnh. S vic b ra, khi chnh hng qun b kho Lnh chm, th h i ng Th dng tin m nhm, v p kho Lnh man khai cho gio Thin mn chm, hng qun lm t phc bm v trn a ng gio Thin v kho Lnh vo t, cn b n chng th nhn xin ban thng. Tht l qu k ca b n th ng tr lng p: T phc bm gi i r i, thy nm nhm mt li h h: Nh vy th no thng cha gio Thin v kho Lnh cng b t chung thn. Thng cha gio Thin b t, ng h i ng s mang n mnh nhiu hn na, ng s m r ng ti a cho mnh nh li ng ha. Kho Lnh v khm, mnh mi c t do ln xu ng vi v n.... R i v ny, mnh lm n xin thng m ay, chc chn khng cn ht na.... Tc nc th v b. Tnh cnh nng dn n tn cng ca s ng t ngt. Chng thanh nin Tm, con ng gio Thin, ngh ti th nh m nh liu mng i mng: Di ci ch bt cng y, chu ch cn c cch liu mnh. Du chu khng git c chng i na, chng n cng tn ti gi v khng cn dm hng hip ai.... Nhng, iu y khng xy ra v s gic ng ca dng Tm vi Tm: Phi lm sao tn dit cho c ch , tc nhin, h s khng cn. Ch b tiu dit l mnh tr th - khng phi ch cho ring mnh - m cho tt c dn qu ca x s...; Hn na, v tnh yu trong sng v tin b ca Quyn, con gi ng h i ng, Tm c m t cch hnh x hp l hn, khi anh cng dn chng bt tri hng qun v h i ng Th, v t ht giy n cho dn chng: - H i ny ti c ni s tng cho anh em m t mn qu qu gi k nim ngy ti i t... Th y, mn qu y l nhng giy n ny m ti bu c ng h i ng phi a ht cho ti. N l du vt ca bao nhiu s bc l t. i s ng ca anh em b tri bu c mi vo i s ng ca ng h i ng cng v n. Gi khng l no n cn t n ti c na.... Kt thc tc phm l quang cnh khu p Bnh Thnh chm trong bin la. N d bo m t giai o n quyt lit gia ch in v nng dn. V cng l m trc ca cu c Cch mng thng Tm nm 1945 vng qu Nam B ni chung:

4 of 9

08/08/2013 6:26 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hctinh-phivandongque.htm

T , p Bnh Thnh m mi cho n ngy cch mng n bng.... 2.3. Tnh qu li l m t truyn di nm chng, khc h a m t tnh cm thy chung ca m t i trai gi khng mn ng h i. l m i tnh ca c Nhn, con gi ng Hng kim vi Gic, anh chng nng dn ngho, tnh nguyn i r theo s cam kt hai nm vi cha c Nhn. Tuy nhin, vi bn cht coi tr ng tin ca hn ngi, ng Hng kim ch ngh ti chuyn li dng cng sc ca Gic hn l quan tm n hnh phc cho i tr. Nn khi thy c quyn li no hn th ng sn sng ph b s cam kt, bt chp l phi v o l, m ngay c v con ng cng khng th no chu n i: ng c qu, ti lm sao chu n i ting i?. V mu n g con cho m t thy gio t, c ng thu n dy ch cho tr con trong xm, trong c thng Bo con trai ng, hi v ng c c danh ting hn, m ng ang tm gi cho thy gio Trung cng hip Nhn, con gi ng hi v ng chuyn r i th con ng s ly Trung m b Gic, bt chp s khc lc van ni ca v ng v m mu thm c y: Tri i! Ti xin ng, ti ly ng, ng mu n g l mu n cho bng c, khng k danh gi, khng k ting i! T i nghip con ti, ng i!.... B t trc chuyn r i, nhng Nhn vn gi m t lng chung thy vi Gic, m nht quyt khng ly Trung, nhng khng th n c vi Gic, nn c nh tr n i tu m t ngi cha khng ai r. N i bu n cha ngui th tai h a khc li p n vi anh: ng Hng kim cho ngi ti bt Gic v a anh ra lng t ng ngc, v cho rng anh giu con gi ca ng. L k mnh l vy: Cng ngh, cng kh tm, anh nht quyt ra i h i d tm cho c ngi yu. Anh va vo bu ng gi ghm qun o, b ng u ng Hng kim v hai ngi cai tun x ng x c di vo nh g i tn anh. R i khng anh ni m t ting g, h c p tri g anh li v a thng ra lng!. Hai nm b t oan, cu c i Gic tng khng cn hi v ng. No ng, thi cu c i thay, Cch mng thng tm 1945 thnh cng, i s ng vn dn ngho tm thy nh sng. Trong cu c i mi, Gic v Nhn gic ng c l tng v trong cng tc h gp nhau; hn na, duyn may hai ngi gp ng Hng kim, gi mt chc v b thng nng trong m t cn h n lo n, ng cn c c m t li n nn, xin l i chng r v con gi. M t kt thc tm g i l c hu cho cu c tnh duyn nhiu trc tr ny: - iu m ba mu n ni l... xin hai con tha th cho ba! Ba lm l i, lm cho hai con iu ng... Gi ba mu n hai con ha vi ba m t ting ba yn lng nhm mt.... 2.4. Vi v n phong ca mt nh bo hn l mt nh v n, (Phi Vn tng c ng tc vi nhiu t bo v tp ch: Ting chung, Ting dn, Dn chung...), Phi Vn khi qut c x h i v tnh cch ca ngi nng dn Nam B khng bng l i vn hoa m, bng by, nhiu hnh tng, nhiu th php ngh thut phn tch t m, chi li cc din bin tnh cch, s kin; m bng l i vn i thng th rp, nng v ngn ng ni c cht liu t ng Nam B v s ch n l c m t vi d kin i s ng, qua v ln c m t bc tranh nng thn

5 of 9

08/08/2013 6:26 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hctinh-phivandongque.htm

Nam B trc Cch mng thng Tm nm 1945. c t cnh nng thn Nam B knh rch chng cht, ng dng nhng chi tit ca thc ti l: kinh, ngch v trp. Ch cn ba chi tit ny Phi Vn khi qut ln bc tranh ca m t vng qu sng nc: Kinh Hang Mai lng Khnh Lm (C Mau), bt u t kinh Bin Nh, pha di cng s tr ra Tiu Da. Ku l kinh cho n oai m t cht ch n quanh co nh cu khc trng x!. N c khng bit bao nhiu ngch v khng bit bao nhiu trp cn ng (Mun n trng nhn - ng qu)T iu kin a hnh sng nc, d nhin, vic i li khng th l xe c bt c lc no theo mu n ngi thch, m phi l ghe xu ng, v tt nhin m i ho t ng phi ph thu c v con nc. Nu nh m t vng qu khc, ngi ta nhn mt tri ln xu ng quyt nh s vic, th vng qu sng rch, ngi ta phi quyt nh cng vic thun theo con nc: nc ln, nc rng. Bi m c nhng sinh ho t nghe chng tri khoy: ng trai li rc du vo lc mi gi t i. L xong, chng ti cng nhau xu ng ghe ln. ng trai i hai ghe, ng gi theo hai ghe, m t ghe ng gi b c, m t ghe thanh nin. Ai trng thy cng th tho khen ngi, khng h danh ng X cht no (Mun n trng nhn - ng qu). m t m rc du khc, Phi Vn miu t kh t m o n hnh trnh y gian kh ca ngi dn qu Nam B , v cng gin tip cho thy m t mnh t ng bng tri nc bao la m m t thi cha ng h t chn n khai ph: Chic ghe my c ci mui ngo ngh, khoe nhng dy c lon con, ging t c t bu m ra sau li. Ting my chy xnh xch. Tri v chiu. Tu chy hm nay na l hai hm r i: sng ng c, kinh xng B Ko, m Cn, kinh xng Th Mai, nhng xm Kin Vng vn cn xa l xa lc. H ng trai mt nh c ng i trong chic tu cht hp. Ngi ta n ht ba lt bnh m vi tht quay mua C Mau. Ch r ngy u cn khn ng o di, hm sau ci dp li m t bn, mc chic o thun gi ng i trc mi tu ngong ngng, thnh tho ng vn vai ht khng kh r i c r nhn l tr trong xm chy theo tu trn b sng v tay reo: - ! m ci!... Anh ti cng cho hay: - Kh i vm Mang Gi r i, cn hai ci doi na l ti Kin Vng! Tri t i en. By mu i tha h bu cn my ng i h ang st s (Trao thn con kh mc! - ng qu). i trn he xu ng cho gia m khuya thanh vng, gia ng khng mng qunh, xua tan cn bu n ng v ci mt nh c, khng c cch no kht hn l phi h, phi ht; ngi bn ngoi ghe lm cng vic cho ch ng th phi h, v ting h mi c th vang xa trong m thanh vng, mnh mng, mi c th tm c li ng v ng; ngi trong mui ghe th sinh ho t vn ngh bng ting n hay nhng cu ca v ng c . Phi Vn c t sinh ho t ny rt l thch hp vi l i s ng ca ngi dn qu Nam B : Vo m t m khng trng. Sao y tri. Bng m bao ph nh bc mn m. Gp ma gi bc, ng i rong mui cht nghe hi sng xu ng cng lnh lng.

6 of 9

08/08/2013 6:26 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hctinh-phivandongque.htm

Thnh tho ng ng n gi ng hiu ht la vo khoang lm tt pht ng n n du. Bn ngoi, cc anh cho va nhp mi n rp va h khoan vang dy. bn trong, ng i i din vi my c o mu xanh , thng Nm cm hng ln dy T Lan n m t bi v ng c rt mi (Mun n trng nhn ng qu). Ngi dn qu tuy t h c, v khng c iu kin, nhng h vn bit qu tr ng ch ngha, ti ngh. Bi , nhng ngi c h c, c ngh bao gi cng c h n tr ng, thnh mi trong nhng dp l h i: ng X m g con gi th phi bit, ci m y n long tr ng n bc no? Mu n c ci g thm long tr ng hn na, lc a con v nh ch ng, ng li tm ngay chng ti: - Thng Su my c ti n ni, thng Nm my c ngn n hay, vy by vui lng theo tao qua bn ng trai cho xm, bn y bit rng lng mnh cng c lm nhn ti (Mun n trng nhn - ng qu). Khng nng phong tc, tp qun, v l vng t mi, ai cng mi n khai ph, dn t ching d xem nh anh em, t hi giai huynh . Ni chung l khng nng nghi thc x giao, quy tc ng x. C t li l s chn tnh, tr ng l phi; cn th bnh ng trong ng x, trong quan h, trn bn tic, mm ru: - Thng Ph x my lm r i, my h chng bit h i tao cn ng b hnh chnh m cn khng bao gi chng hip c hay sao? Hu ng chi ngy nay co lo h i gia, tao cng tr ng l phi hn na. M h vo m tic r i, ai cng c t do m lun, lm ngi qun t khng cu n g ro. My khng nghe Qun t bt on thin h bt vu nhn ? (o - ng qu). Nhng m t s ngi gi v n cn nng nghi thc l gio, th cng c nhng bc b i kh chu khng u: Hng ba cu nhu: Ci lng g m k khi qu! Cc ng ngh: Lm cha m, ai cng mu n cho con n c nn v nn ch ng, ng ny h mng bo bo my ci h tc bt b t cht, i h i t ci l m n, thm r i mi chu g con gi.... - Chu g m c xong cho u! y ti lc mnh ti rc du r i ch coi, chm cht ng Bi hay ng t c trng bn y cng vn anh Cai St iu... (Trao thn con kh mc! ng qu). C m t thc trng au lng vng qu Nam B , do chnh tnh trng thiu h c gy ra, l nn m tn, d oan, c tin vo b n ng ng, b c t. B n ny, m t thi cng l m t th lc chn p ngi dn, n bm ca dn, bn cnh b n hng h i lng x. Phi Vn cng khng b qua mng t i ny ca bc tranh nng thn Nam B : Nhng m t thng sau, chng ti quen nc quen ci vi xm Rch Cc. Cc u chng thy, ch thy ton l thy Ra, thy Php, ng ng, b C t, c T , c Hai, c By. Cc bn ng thm: c Nm Bn Tre, c Ba Cn Th... coi chng ci cn c : my c vn h ng th khng kho phi t n m t con g i... (Chu Xng, c thanh long ao! - ng qu). Tnh trng bc l t dn ngho u u cng din ra theo m t quy lut: cng r mt, vay nng li; n trc t, tr sau nhiu, nn dn d ngi lao ng b c t cht vo i s ng ca gii in ch. i s ng ca b n bc l t th qu sung sng; cn

7 of 9

08/08/2013 6:26 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hctinh-phivandongque.htm

phn ca ngi lm thu th qu i nt. thc phn khng ngi dn qu Nam B nhiu khi khng cao, do thiu nhn thc v l lun; b n quan trn th quan liu, n h i l . Bi , b n h i t lng x cng c iu kin l ng hnh, h ng hch, mu n i trng thay en th no th ty . Phi Vn c t tnh cnh ny ch bng vi chi tit nhng khi qut v tnh hnh nng thn Nam B trc Cch mng thng Tm nm 1945: ng h i ng dm quanh, r i ci u k vo tai thy hng qun ni nhng g khng ai nghe c. Thy hng qun gc gc u. Xong, ng bc vo phng m t, cm m t xp giy bc ku ph hng qun v hng tun v nht vo tay m t ngi m t m v dn ra ngoi. M t chp sau, dn Bnh Thnh ng ngc thy cai tun hp tp i bt ng gio Thin li v x nho xu ng m t ghe ring, mc cho ng ku la nguyn ra. ng h i ng cng thay xu ng tam bn ng i km bn kho Lnh th th: - My c khai nh th... Tao tm th cu cho... nu ri my c b t, tao cp dng cho v con my n ngy my v c... (t bng sng dy - Dn qu). Cn tnh yu nhng i trai gi Nam B th tot ln nt chn tnh, thy chung su nng, nh i Tm - Quyn (Dn qu), i Gic - Nhn (Tnh qu), m t i th c cht h c vn, cn m t i th thun nng. C hai chng thanh nin u thu c gii dn ngho; cn hai nng thiu n th xut thn trong gia nh kh gi, nhng v n c bn cht hin lng. C hai u coi tr ng php tc gia nh, phong tc lng x, nhng cch ng x ca i nam n c h c th c nhiu linh ho t hn: h c th t tnh qua th, mnh dn t tnh qua ci hn, nhn thc c bn cht vn ca nhiu s vic, nn h cng c nhng hnh x nng ng hn trong cu c s ng, trc khi Cch mng n i i cho h . Gic th b b t v b hm oan: Hai nm qua... trong lc Gic ng i c r ni khm ng n t i ngho nn, khng th lc, th cu c cch mng dn t c n i ln, v khi la lan trn khp di t yn tnh lu i ny (Tnh qu). Nhng Tm th ch ng n vi nh t bng m t vic lm cao c, l t ht giy n ca ng h i ng xa n cho dn ngho, bng vic ch ng ch huy dn ngho c m t hnh ng ch ng tr t pht, nhng cng cc k c thc: - Cn v khui lm la ca ng h i ng, th cho ti xin. Anh em nn nh rng: Ph hng qun Thnh th no cng i bo co. V th no tra nay ho c chiu nay, chnh hng qun hay c bt cng khng chng s vo y bt b chng ta... nht l ti. Chng ta chia la, tc l chng ta tht th. ng h i ng... s vu co rng chng ta n y gi tr cp bc. Cn g, cht na ti s tng cho anh em m t mn qu qu gi hn m cng l k nim ngy ti t bit anh em i vo ng t t i... Anh em bng lng ch! (Pht sng hng - Dn qu).

2.5. Ngn ng m Phi Vn dng trong ba tc phm: ng qu, Dn qu, Tnh qu, tuy c i t ng lm cho ngi cc vng min khc kh hiu, nh con g i, ngch, tr p, r t mi, th ng, c n...; nhng nhn chung v n t

8 of 9

08/08/2013 6:26 AM

http://namkyluctinh.org/a-vhbkhao/hctinh-phivandongque.htm

ng Nam B c ng s dng thch hp lm cho bc tranh qu ca ng m mu sc Nam B hn. C th k ra y hng lo t nh: ai d, nh, ng kt, t gip, y, ba, b cu, bnh, bn, bnh, bp m, bng c, bng phn, bng rua, bng binh, c lang, c ko, co co chu chu, cc, cn, cu ko, cy da, chn, cht, Cht, Cht Sn ng, chin, chm xung, chn, cha nht, con gi, con m , dn Nm Cm, da nc, dm, dm, dng, dng m, au, n Hu K, n, n km, gy ln, ghe ht, ghe ln, gin thun, giy con cng, ht bng, heo, heo cn, hnh mi, hc B T, hm, hi, khm, king, king linh, kinh, Lo, ln chn, lng, ti, m, mng, mm, m n, mit, mit trn, mi ct, mi chy, nng nng, ngch, nh mt, nhu ht, r, ng tng, ng, qua, ra qu, rch, rn m i, rt mi, rng, tng kho, thng ln, thing th, thng h, t t, tc lc, tr, tro, trp, un, va, vt, vinh diu, xe , xe hi, xm, xp l... Vn vit ca ng thng l nhng cu ngn g n, trong sng r . i khi ng a vo trong truyn, nhng cu ca dao, nhng cu h, v i p Nam B , nhng cu ni thng gp trong i s ng thc, m nh vy vn phong ca ng m cht Nam B , hn nhng nh vn Nam B vit v Nam B khc ng thi v sau ny. 3. Ngi ta g i Phi Vn l cy vit tiu thuyt phng s, c l v tc phm ca ng c dung lng nh , khng ch tm vo nhng vn c tnh l lun, nh: kt cu, hnh tng, in hnh... Tc phm ca ng c th v nh m t bc tranh nng thn s ng ng vi nhng nt chm ph n gin nhng phn nh c tnh chn xc ca thc ti di ci nhn ca m t nh bo chuyn nghip hn m t nh vn. S nghip ca ng l s nghip bo ch, nhng tn tu i ca ng li c bit n s nghip vn chng nhiu hn. Ba tc phm v vng qu Nam B : ng qu, Dn qu, Tnh qu to nn tn tu i Phi Vn, trong ng qu l bc tranh v vng qu sng nc m ti yu thch t ngy cn nh ./. TS Hunh Cng Tn i hc Cn Th

9 of 9

08/08/2013 6:26 AM