Tỉnh Bạc Liêu

TRNG I HC CNG NGHIP THNH PH H CH MINH KHOA THNG MI DU LCH Mn: Tuyn truyn v qung b du lch
ti
Sinh vin thc hin: Nguyn nh n MSSV: 08107921 Lp : DHKD4 GVHD: Thy H Vnh Tng
Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu
Mc lc
LI M U............................................................................................................... 4 PHN M U: MT S KHI NIM LIN QUAN .........................................................6 4. Ti nguyn du lch............................................................................................... 9 PHN 1: TNG QUAN V TNH BC LIU...................................................................11 1.1.V tr a l....................................................................................................... 11 1.2. Lch s hnh thnh.......................................................................................... 11 1.3. Xut x tn gi............................................................................................... 14 1.4. Dn s............................................................................................................ 14 1.5. n v hnh chnh........................................................................................... 15 1.6. t ai, a hnh............................................................................................. 15 1.7.Kh hu............................................................................................................ 16 1.8.Ti nguyn....................................................................................................... 16 1.9. Kinh t............................................................................................................ 18 1.10. Cng thng nghip..................................................................................... 18 1.11. Nng nghip................................................................................................. 18 1.12. Du lch.......................................................................................................... 19 1.13. Vn ha........................................................................................................ 19 1.14. Tnh cch con ngi Bc Liu.......................................................................21 PHN 2: TI NGUYN DU LCH VT TH CA TNH BC LIU....................................23 2.1. Danh sch cc di tch vn ha-lch s c xp hng cp quc gia v cp tnh ca tnh Bc Liu................................................................................................... 23 2.2. Ti nguyn du lch vt th c xp hng ca tnh Bc Liu..........................25 2.2.1. ng Nc Nng........................................................................................ 25 2.2.2. Thp c Vnh Hng...................................................................................27 2.2.3.n th ch tch H Ch Minh....................................................................31 2.2.4. Khu lu nim c nhc s Cao Vn Lu.......................................................32 2.2.5. Di tch lch s Ni thnh lp Chi b ng Cng Sn u tin ca tnh Bc Liu.................................................................................................................... 36 2.2.6. Thnh Hong C Miu ( Cha Minh).........................................................38 2.2.7. Cha Gic Hoa (Cha c Hai Ng)............................................................39 2.2.8. Cha Xim Cn ( Cha Komphir Sakor Prchru).......................................47 2.2.9.nh An Trch............................................................................................ 52 2.2.10. Cha Vnh c........................................................................................ 54 Tuyn truyn v qung b du lch Trang 2

2.2.11. ng h mt tri.................................................................................... 55 2.2.12. Thin hu C Miu.................................................................................. 56 2.2.13. Phc c C Miu ( cn gi l Cha Bang)...........................................57 2.2.14. Cha Kro Pum Mean Chey Kos Thum (cha C Thum)..........................59 2.2.15. Tin s C Miu...................................................................................... 61 2.2.16. Cha Long Phc (cha C By)............................................................65 2.2.17. Ph th dng h Cao Triu.....................................................................73 2.3. Cc cng trnh du lch vt th cha c xp hng ca tnh Bc Liu ..........77 3.1 Thc trng du lch ca tnh bc Liu................................................................92 3.2 . xut mt s gii php nhm pht trin du lch Bc Liu..........................97 KT LUN................................................................................................................ 102
Tuyn truyn v qung b du lch
Trang 3
LI M U Bc Liu l mt trong nhng th lu i ca min Ty Nam B c nhng nt c o v vn ha - x hi c nhiu ni bit n, nht l cc giai thoi v cng t Bc Liu, nhiu cng trnh nh , nh cha mang kin trc c, cm nh Cng t Bc Liu, ng h ; l ni sn sinh bi D c Hoi lang, tin thn ca vng c ngy nay; c sn chim, vn nhn, c 15 km b bin, c 700 ha rng ngp mn vi nhiu loi sinh vt sng ven bin v di tn rng; c nn vn ha c trng ca s giao thoa 03 dn tc: Kinh, Hoa, Khmer... Vi nhng c im trn, thnh ph Bc Liu l mt trong nhng a phng c tim nng du lch phong ph v hp dn du khch. Vic u t khai thc tim nng du lch Bc Liu pht trin mnh s c ngha rt quan trng trong vic y nhanh qu trnh pht trin kinh t - vn ha - x hi ca a phng, gp phn to vic lm, tng thu nhp v nng cao cht lng cuc sng cho nhn dn. T khi tnh Bc Liu c ti lp, ngnh du lch c ch u t v c bc pht trin nht nh. Mt s d n du lch ang c xy dng, bc u hnh thnh c mt s c s du lch; thu ht c du khch trong v ngoi tnh n tham quan du lch mang li gi tr doanh thu cho ngnh dch v - du lch chim t trng cao trong nn kinh t ca thnh ph Bc Liu. Ngoi nhng tim nng du lch ca tnh v thnh ph Bc Liu phong ph, nhng thiu s u t ng mc ca nh nc v nhn dn, nn cha c nhiu c s chun, hp dn du khch; hot ng du lch cn t pht. Loi hnh du lch cn ngho nn, c v du lch vn ha, du lch sinh thi, sng nc, du lch vn. Hot ng du lch cn ri rc, cha to c tour, tuyn trong th x v gia th x vi cc huyn trong v ngoi tnh. Lng khch n ng, nhng thi gian lu tr khng nhiu, ch yu l do dch v phc v du lch chm pht trin, h thng nh hng, khch sn cha p ng yu cu. Dch v chm sc sc khe, cc sn phm lu nim v tiu dng phc v nhu cu mua sm ca du khch n iu, m thc cha c u t ng mc. Tnh vn minh trong phc v khch, tnh chuyn nghip trong t chc cc hot ng du lch cn hn ch. V Vy, vic
Tuyn truyn v qung b du lch Trang 4
Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu nghin cu nhng th mnh v di tch vn ha vt th ca tnh Bc Liu s gp phn a ra nhng gii php cho s pht trin ca tnh ni chung v du lch ni ring, t xut nhng bin php hu ch v hiu qu cho tnh.
Trang 5
PHN M U: MT S KHI NIM LIN QUAN 1- Vn ha Vn ha l ton b nhng th do con ngi to ra nhm phc v cuc sng tt p hn C rt nhiu nhng khi nim v nh ngha lin quan ti vn ha nhng nhn chung , vn ha c thng nht v biu hin nhng c im sau: Th nht, vn ho l sng to ca con ngi, thuc v con ngi, nhng g khng do con ngi lm nn khng thuc v khi nim vn ho. T , vn ho l c trng cn bn phn bit con ngi vi ng vt, ng thi cng l tiu ch cn bn phn bit sn phm nhn to vi sn phm t nhin. Vn ho xut hin do s thch nghi mt cch ch ng v c thc ca con ngi vi t nhin, nn vn ho cng l kt qu ca s thch nghi y. Th hai, s thch nghi ny l s thch nghi c thc v ch ng nn n khng phi l s thch nghi my mc m thng l s thch nghi c sng to, ph hp vi gi tr chn - thin - m. Th ba, vn ho bao gm c nhng sn phm vt cht v tinh thn, ch khng ch ring tinh thn m thi. Th t, vn ho khng ch c ngha ch l vn hc ngh thut nh thng thng ngi ta hay ni. Vn hc ngh thut ch l b phn cao nht trong lnh vc vn ho m thi. Trn c s phn tch cc quan nim trn c th kt lun:Vn ha l sn phm ca loi ngi, vn ha c to ra v pht trin trong quan h qua li gia con ngi v x hi. Song, chnh vn ha li tham gia vo vic to nn con ngi, v duy tr s bn vng v trt t x hi. Vn ha c truyn t th h ny sang th h khc thng qua qu trnh x hi ha. Vn ha c ti to v pht trin trong qu trnh hnh ng v tng tc x hi ca con ngi. Vn ha l trnh pht trin ca con ngi v ca x hi c biu hin trong cc kiu v hnh thc t chc i sng v hnh ng ca con ngi cng nh trong gi tr vt cht v tinh thn m do con ngi to ra.
Trang 6
Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu 2- Vn ha vt th Vn ha vt th l mt b phn ca vn ha nhn loi, th hin i s ng tinh thn ca con ngi di dng vt cht, l kt qu ca hot ng sng to bin nhng vt v cht liu trong thin nhin thnh nhng vt, cng trnh c gi tr s dng v thm m nhm phc v cuc sng tt hn 3- Di tch lch s vn ha Di tch lch s tch lch s vn ho l ti sn qu gi ca mi a phng, mi dn tc, t nc v c nhn loi.N l bng chng trung thnh, xc thc, c th v c im vn ho mi nc. cha ng tt c nhng g thuc v truyn thng tt p, nhng tinh hoa, tr tu, ti nng, gi tr vn ho ngh thut ca mi quc gia.Di tch lch s vn ho c kh nng rt ln gp phn vo vic pht trin tr tu, ti nng ca con ngi; gp phn vo vic pht trin khoa hc nhn vn, khoa hc lch s. chnh l b mt qu kh ca mi dn tc, mi quc gia. Vit Nam, theo php lut bo v v s dng di tch lch s vn ho v danh lam thng cnh (04/04/1984), di tch lch s vn ho c quy nh nh sau: Di tch lch s vn ho l nhng cng trnh xy dng, a im, vt, ti liu v cc tc phm c gi tr lch s, khoa hc, ngh thut, cng nh cc gi tr vn ho khc, hoc lin quan n cc s kin lch s, qu trnh pht trin vn ho x hi. T nhng quy nh v di tch lch s vn ho cc nc trn th gii v nc ta c th rt ra nhng quy nh chung c ngha khoa hc v h thng nh sau: Di tch lch s vn ho l nhng ni n du mt b phn gi tr vn ho kho c. Nhng im khung cnh ghi du v mt dn tc hc. Nhng ni din ra nhng s kin chnh tr quan trng c ngha thc y lch s t nc, lch s a phng pht trin . Nhng a im ghi du chin cng chng xm lc, p bc.
Trang 7
Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu Nhng ni ghi du gi tr lu nim v nhn vt lch s, anh hng dn tc, danh nhn vn ho, khoa hc. Nhng cng trnh kin trc, ngh thut c gi tr ton quc hoc khu vc. Nhng danh lam thng cnh do thin nhin bi tr sn v c bn tay con ngi to dng thm vo, c xp vo mt loi hnh trong cc loi hnh di tch lch s vn ho. Di tch lch s vn ho l nhng khng gian vt cht c th, khch quan, trong cha dng nhng gi tr in hnh lch s, do tp th hoc do c nhn con ngi hot ng sng to trong lch s li. *Phn loi di tch lch s vn ho Di tch lch s vn ho cha dng nhiu ni dung lch s khc nhau.Mi di tch c ni dung, gi tr vn ho, lng thng tin ring bit. Cn phi phn bit cc loi di tch xc nh tn gi ng vi ni dung ca n v khai thc, s dng v bo v di tch mt cch c hiu qu. C 4 loi di tch lch s vn ho: + Loi hnh di tch vn ho kho c: l nhng a im n du mt b phn gi tr vn ho, thuc v mt thi k lch s x hi loi ngi cha c vn t v thi gian no trong lch s c i. + Loi di tch lch s. Di tch lch s l nhng di tch ghi nhn cc s kin lch s hoc cc c im lch s tiu biu ca cc dn tc trong qu trnh pht trin lch s ca mnh.Lch s ca mi quc gia l mt qu trnh lu di vi nhiu s kin c ghi du, do vy nhng di tch no gn vi cc s kin tiu biu mi c coi l di tch lch s. Loi hnh di tch lch s bao gm: Di tch ghi du v dn tc hc: S n , sinh hot ca cc tc ngi.
Trang 8
Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu Di tch ghi du nhng s kin lch s chnh tr quan trng, tiu biu c ngha quyt nh chiu hng ca t nc, ca a phng . Di tch ghi du chin cng xm lc. Di tch ghi du nhng k nim. Di tch ghi du s vinh quang lao ng. Di tch ghi du ti c ca quc, phong kin. 4. Ti nguyn du lch a) Khi nim Ti nguyn hiu theo ngha rng bao gm tt c cc ngun nguyn liu, nng lng v thng tin trn Tri t v trong khng gian v tr m con ngi c th s dng phc v cho cuc sng v s pht trin ca mnh. Ti nguyn c phn loi thnh ti nguyn thin nhin gn lin vi cc nhn t t nhin v ti nguyn nhn vn gn lin vi cc nhn t con ngi v x hi. Ti nguyn du lch l mt dng c sc ca ti nguyn ni chung. Khi nim ti nguyn du lch lun gn lin vi khi nim du lch. Ti iu 10 ca Php lnh Du lch Vit Nam (1999): Ti nguyn du lch c hiu l cnh quan thin nhin, di tch lch s, di tch cch mng, gi tr nhn vn, cng trnh sng to ca con ngi c th c s dng nhm tho mn nhu cu du lch; l yu t c bn hnh thnh cc im du lch, khu du lch nhm to ra sc hp dn du lch. Nh vy, ti nguyn du lch c xem nh tin pht trin du lch.Thc t cho thy, ti nguyn du lch cng phong ph, cng c sc bao nhiu th sc hp dn v hiu qu hot ng du lch cng cao by nhiu. b) c im ti nguyn du lch.
Trang 9
Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu khai thc v s dng tt nht cc ti nguyn du lch, trc ht cn phi tm hiu v nghin cu cc c im ngun ti nguyn ny. Ti nguyn du lch c nhng c im chnh sau: - Khi lng cc ngun ti nguyn v din tch phn b cc ngun ti nguyn l c s cn thit xc nh kh nng khai thc v tim nng ca h thng lnh th ngh ngi, du lch. - Thi gian khai thc xc nh tnh ma ca du lch, nhp iu ca dng khch. - Tnh bt bin v mt lnh th ca a s cc loi ti nguyn to nn lc ht c s h tng va dng du lch ti ni tp trung cc loi ti nguyn . - Vn u t tng i thp v gi thnh chi ph sn xut khng cao cho php xy dng tng i nhanh chng c s h tng v mang li hiu qu kinh t x hi cng nh kh nng s dng c lp tng loi ti nguyn. - Ti nguyn du lch c kh nng s dng nhiu ln nu tun theo cc qui nh v s dng t nhin mt cch hp l, thc hin cc bin php cn thit bo v chung. Mun nh gi ti nguyn du lch cn phi tng hp nhiu chi thc ca cc lnh vc khoa hc: sinh l hc, tm l hc, thu l hc, a l t nhin v a l kinh t, lch s vn ho v ngh thut, kin trc v th, k hoch ho lnh th v kinh t du lch. Kha cnh lnh th ca cc nh gi ti nguyn du lch l nhim v ca a l du lch. c) Phn loi ti nguyn du lch Ti nguyn du lch c th chia lm 2 nhm: - Ti nguyn du lch t nhin: + a hnh. + Kh hu. +Ngun nc. + Sinh vt. - Ti nguyn du lch nhn vn: + Cc di tch lch s vn ho, kin trc. + Cc l hi.
Tuyn truyn v qung b du lch Trang 10
+ Cc i tng du lch gn vi dn tc hc. + Cc i tng vn ho th thao v hot ng nhn thc khc.
PHN 1: TNG QUAN V TNH BC LIU 1.1.V tr a l Tnh Bc Liu nm min Ty Nam B, thuc khu vc ng bng sng Cu Long, c to t 900000 n 903730 v bc v t 10501500 n 10505230 kinh ng, cch thnh ph H Ch Minh 280 km (v pha bc). Pha bc gip tnh Hu Giang v Kin Giang, pha ng v ng bc gip tnh Sc Trng, pha ty v ty nam gip tnh C Mau, pha ng v ng nam gip bin ng.
1.2. Lch s hnh thnh Tri qua bao bin c, thng trm ca lch s, vng t Bc Liu vn ngy cng tr ph do ph sa bi ln ra bin v hn ht l nh s chung sc, ng lng dng xy qu
Trang 11

hng ca ba dn tc Kinh, Khme v Hoa. Nm 1680, Mc Cu, mt di thn nh Minh Trung Quc n vng Mang Khm chiu tp mt s lu dn ngi Vit, ngi Hoa c tr Mang Khm, Ph Quc, Rch Gi, Long Xuyn (C Mau), Lung Cy (Lng K), Hng c (tc Vng Thm hay Kompong som), Cn Bt (Campt) lp ra nhng thn xm u tin trn vng t Bc Liu. Nm 1708, Mc Cu dng vng t Mang Khm cho cha Nguyn Phc Chu. Cha Nguyn Phc Chu t tn ton b thn xm vng ny l trn H Tin, phong Mc Cu l Tng binh trn H Tin, vi tc Cu Ngc Hu. Mc Cu lp dinh tri n tr ti Phng Thnh, nhn dn quy t ngy cng ng. Nm 1757, cha Nguyn Phc Khot thu nhp thm vng t Ba Thc, lp ra Trn Giang (Cn Th), Trn Di (Sc Trng, Bc Liu). Ton b vng t phng Nam thuc v cha Nguyn. n nm 1777, Trn Giang, Trn Di c bi b. Nm 1802, vua Gia Long ln ngi. Nm 1808, trn Gia nh i l thnh Gia nh cai qun 5 trn: Phin An, Bin Ho, nh Tng, Vnh Thanh (tc Vnh Long), H Tin. Nm 1832, vua Minh Mng b thnh Gia nh, chia Nam K thnh lc tnh: Bin Ho, Gia nh, nh Tng, Vnh Long, An Giang, H Tin, bao gm t t H Tin n C Mau. Phn t tnh An Giang, tnh t Chu c n Sc Trng v Bc Liu tnh n ca bin Gnh Ho. Ngy 5-1-1867, thc dn Php chim 6 tnh Nam K. n ngy 5-6-1876, Php chia Nam K thnh 24 khu tham bin (inspection - c ngi dch l khu thanh tra) do cc vin thanh tra hnh chnh (inspecteur) m nhim. Nm 1877, Php iu chnh Nam K cn 20 khu tham bin. n ngy 18-12-1882, Php ct 3 tng: Qung Long, Qung Xuyn, Long Thu ca i l (Dlgation) C Mau thuc a ht Rch Gi (Arrondissement de Rach Gia) v hai tng Thnh Ho, Thnh Hng ca i l Chu Thnh thuc a ht Sc Trng v thnh lp a ht Bc Liu (Arrondissement de Bc Liu). a ht Bc Liu l a ht th 21 ca Nam K, lc u c 2 i l: Vnh Li v Vnh Chu. Ngy 20-12-1899, ton quyn ng Dng k sc lnh b xng danh a ht, i thnh tnh, i l i thnh qun. Ngy 1-1-1900, sc lnh trn c p dng cho ton
Trang 12

Nam K. Nm 1904, qun Vnh Li ct mt phn t pha bc nhp thm vo qun Vnh Chu. Din tch ca tnh Bc Liu lc ny l 740 nghn ha. Nm 1918, chnh quyn thc dn Php ct mt phn t pha nam qun Vnh Li v mt phn t pha bc qun C Mau thnh lp qun Gi Rai. Ngy 25-10-1955, Ng nh Dim k Sc lnh s 143/NV phn nh li a phn hnh chnh cc tnh min Nam, sp nhp cc qun Gi Rai, Vnh Li, Vnh Chu vo Sc Trng, thnh lp tnh Ba Xuyn. Ton b vng t qun C Mau lp thnh tnh An Xuyn. Ngy 8-9-1964, Ngy quyn Si Gn k Sc lnh s 254/NV ti lp tnh Bc Liu gm cc qun: Gi Rai, Vnh Li, Vnh Chu v Phc Long (Rch Gi). a phn ny tn ti cho n ngy 30-4-1975. V pha chnh quyn cch mng: vic phn chia a gii hnh chnh tnh Bc Liu trong khng chin chng thc dn Php v quc M khc hn chnh quyn Si Gn. Nm 1947, qun Hng Dn thuc tnh Rch Gi giao hai lng Vnh Hng, Vnh Ph v qun Vnh Li, tnh Bc Liu. Nm 1948, tnh Bc Liu giao qun Vnh Chu v lng Hng Hi v tnh Sc Trng, ng thi thnh lp thm qun mi ly tn l qun Ngc Hin. Ngy 13-11-1948, ct 2 lng Vnh Trch, Vnh Li thnh lp th x Bc Liu. Cng thi im ny, tnh Sc Trng giao lng Chu Thi v Bc Liu. Lng Chu Thi hp nht vi lng Long Thnh thnh lng Thnh Thi. Nm 1951, thnh lp thm huyn Trn Vn Thi, gm cc x: Khnh Bnh ng, Khnh Bnh Ty, Trn Hi, Hng M, Khnh An, Khnh Lm. ng thi, tnh Bc Liu tip nhn hai huyn An Bin, Hng Dn ca tnh Rch Gi. Sau Hip nh Gi-ne-v, nm 1955, huyn Vnh Chu c a v tnh Bc Liu, huyn An Bin v huyn Hng Dn a v tnh Rch Gi. Huyn Vnh Li v th x Bc Liu c ti lp. Nm 1957, Lin Tnh u min Ty chia cc huyn Gi Rai, Vnh Li, Vnh Chu, Hng Dn, th x Bc Liu v tnh Sc Trng. Tnh u Sc Trng quyt nh hp nht
Trang 13

huyn Vnh Chu v huyn Vnh Li, thnh huyn Vnh Li - Vnh Chu. Nm 1962, huyn Gi Rai sp nhp vo tnh C Mau. Nm 1963, Tnh u Sc Trng quyt nh tch huyn Vnh Chu khi huyn Vnh Li - Vnh Chu, thnh lp huyn Vnh Chu. Thng 11-1973, Khu u Ty Nam B quyt nh ti lp tnh Bc Liu, gm 4 n v hnh chnh cp huyn: Vnh Li, Gi Rai, Hng Dn v th x Bc Liu. Vo u nm 1976, Hi ng Chnh ph cch mng lm thi min Nam Vit Nam hp nht hai tnh Bc Liu - C Mau thnh tnh Bc Liu - C Mau, n gn gia nm 1976 tnh Bc Liu - C Mau i tn thnh tnh Minh Hi. Ngy 1-1-1997, tnh Bc Liu c ti lp ln th hai v gi nguyn cho n ngy nay. 1.3. Xut x tn gi Danh xng Bc Liu, c theo ting Trung, ging Triu Chu l P Lo, c ngha l xm ngho, lm ngh h bc, tc ngh chi li, nh c, i bin. P pht m theo ting Hn Vit l Bc v Lo pht m l Liu. Mt gi thuyt khc cho rng: P l bt, n. Liu l Lo (Ai Lao) theo ting Khme, v trc khi ngi Hoa kiu n sinh sng, ni c mt n binh ca ngi Lo. Cn ngi Php, h cn c vo tn P Lo theo ting Triu Chu nn gi vng t ny l Phcheri - chaume (nh c v c tranh). Ngoi ra cn mt s gi thuyt khc . 1.4. Dn s Dn s tnh Bc Liu l 856.250 ngi (01/4/2009), ba dn tc ch yu l dn tc Kinh (chim khong 90% dn s) dn tc Khmer (chim khong 7% dn s) v dn tc Hoa (chim khong 3% dn s), vi mt dn s 339 ngi/km. Nu so vi 63 tnh, thnh ph th Bc Liu ng th 40 v din tch v th 48 v dn s. Trn a bn Bc Liu c 3 dn tc sinh sng, ngi Kinh chim phn ln, tip n l ngi Khmer v ngi Hoa. Theo ti liu tng iu tra dn s (1999) th trong tng s
Trang 14

dn trn a bn Bc Liu, ngi Kinh chim gn 90,0%; ngi Khmer chim 7,9%; ngi Hoa chim 3,1%; cc dn tc cn li, mi dn tc ch c di 100 ngi, thm ch ch c trn di mt chc ngi. Din tch, dn c qua cc thi k:

1971: 2.559 km, 352.230 ngi1 1996 (s liu Tng cc Thng k): 2.487,1 km, 768.900 ngi 1997: 2.485 km, 768.900 ngi 1998: 2.485 km, 800.100 ngi 1999 (Tng iu tra dn s 1-4): 2.521 km, 736.325 ngi; (Tng cc Thng k) 738.200 ngi (trung bnh nm) 2000 (Tng cc Thng k): 744.300 ngi 2001: 2.485 km, 756.800 ngi 2002: 768.300 ngi 2003 (TBKQSVN): 2.520,63 km, 770.000 ngi 2004 (Tng cc Thng k): 2525,7 km, 786.200 ngi 2009 (Tng cc Thng k): 2525,7 km, 856.250 ngi
1.5. n v hnh chnh Ngy 1-1-1997, Bc Liu c ti lp vi 4 n v hnh chnh gm: 3 huyn (Hng Dn, Vnh Li, Gi Rai) v th x Bc Liu, trong th x Bc Liu l th x tnh l ca tnh. n cui nm 2005, tnh Bc Liu c 6 huyn (chia tch t 3 huyn c) l Phc Long, Hng Dn, Vnh Li, Ho Bnh, Gi Rai, ng Hi v th x Bc Liu. 1.6. t ai, a hnh Bc Liu l vng t tr, c hnh thnh ch yu do s bi lng ph sa cc ca bin to nn. Phn ln din tch t nhin ca tnh l t bng nm cao trn di 1,2
Trang 15

m so vi mt bin, cn li l nhng ging ct v mt s khu vc trng ngp nc quanh nm. a hnh c xu hng thp dn t ng bc xung ty nam v khu vc ni ng thp hn vng gn b bin. Trn a bn tnh c nhiu knh rch ln nh knh Qun LPhng Hip, knh Cnh n, knh Ph Sinh, knh Gi Rai. H thng sng ngi, knh rch ca Bc Liu ni vi bin bng ca Gnh Ho, ca Nh Mt v ca Ci Cng. Ngoi phn t lin cn c vng bin rng 40.000 km. Bin Bc Liu c tim nng hi sn tng i ln vi 661 loi c v 33 loi tm, cho php nh bt mi nm 24-30 vn tn c v khong 1 vn tn tm. t ai: Bc Liu c din tch t t nhin 2.594 km2 . a hnh: kh bng phng, khng c i, ni nn khng c cc chn ng a cht ln. a hnh c bn l ng bng vi cc cnh ng rng mnh mng, sng rch v knh o chng cht. 1.7.Kh hu Bc Liu nm trong vng kh hu nhit i gi ma, thi tit chia thnh hai ma r rt: ma kh (ma nng) bt u t thng 10-11 nm trc n thng 4 - 5 nm sau; ma ma bt u t thng 4 - 5 n thng 10 - 11 Nhit trung bnh nm 28,5 0C, nhit thp nht trong nm l 210C (vo ma ma), nhit cao nht trong nm l 36 0C (vo ma nng). 1.8.Ti nguyn - Ti nguyn rng v ng - thc vt : rng Bc Liu thuc h sinh thi rng ngp mn nh: trm, ch l, gi, cc, lm v,... Bn di l thm thc vt gm c v cc loi dy leo. Theo Vin sinh hc nhit i, rng Bc Liu c 104 loi thc vt, 10 loi th nh, 8 loi b st,... Ngoi ra, Bc Liu c 01 vn chim hoang d (din tch hn 30 ha) x Hip Thnh, cch th x Bc Liu khong 3 km (v pha ng); hai vn c th trn Phc Long v
Trang 16

Vnh Ph Ty (huyn Phc Long); mt vn chim vi loi giang sen qu him huyn ng Hi. c bit, vn chim Bc Liu l vn chim ln nht trong tnh vi khong hn 40 loi chim, s lng hn 60 nghn con, gm nhiu loi nh: in in, qum trng, qum en, chn b, c lng bng, le le, vt nc, cng cc, vc, c ng, c trng, giang sen, m thc, c cao, thng chi, dic Sunatra,... Vn chim Bc Liu l mt trong nhng khu vc c a vo h thng khu bo tn thin nhin quc gia ca Vit Nam. - H thng sng ngi: Bc Liu c h thng sng ngi, knh o chng cht, c bn chia lm hai nhm: Nhm 1: chy ra hi lu pha nam, gm: sng Gnh Ho (di 55 km) c cc nhnh l rch Ging K, rch L, rch Nh Th, rch Ci Keo, rch Gc,...; sng M Thanh (70 km) c cc nhnh l rch L, rch Bc Liu, rch Tr Nho, rch Tr Niu, rch Tr Teo, trong rch Bc Liu di 35 km. Nhm 2: chy ra sng Ba Thc (thng gi l sng Hu, tc Hu Giang). Nhm ny gm rch Ba Xuyn v cc nhnh nh ca rch Ba Xuyn. V knh o: tho phn phc v sn xut v phc v nhu cu giao thng, giai on 1901 - 1903, chnh quyn thc dn o knh Qun L - Phng Hip di 140 km, on Bc Liu - C Mau di 48, 5 km. n nm 1915, chnh quyn thc dn li dng xng no vt m rng knh o Bc Liu - C Mau (di 66 km) v o thm knh Bc Liu - C C (di 18 km). Sau chin tranh th gii th nht (1914 - 1918), chnh quyn thc dn tip tc khai thc vng t Bc Liu vi quy m ln hn: nm 1920, o knh xng H Phng - Ch Ch - Ch Hi (di 29 km) v knh Gi Rai - Ph Sinh - Cnh n (di 33 km); nm 1925, o knh xng L B - Gnh Ho di 18 km; nm 1931 o knh xng Xm Lung - Cng Ci Cng (di 13 km), knh xng cu s II - Phc Long (di 24 km) v knh xng Cu Sp - ng t Vnh Ph - Ngan Da (di 49,5 km). - Bin: Bc Liu c b bin di 56 km. Bin Bc Liu c nhiu loi tm, c, c, s huyt,... Hng nm, sn lng khai thc t gn 100 nghn tn c, tm. Trong , sn lng tm gn 10 nghn tn.
Trang 17

B bin thp v phng rt thch hp pht trin ngh lm mui, trng trt hoc nui tm, c. Hng nm, s bi ln bin Bc Liu ngy mt tng. y l iu kin l tng cho Bc Liu pht trin thm qu t, ng thi l yu t quan trng a kinh t bin ca Bc Liu pht trin 1.9. Kinh t Tng sn phm trong tnh (GDP) nm 2011 t 9.826 t ng, tng 12% so vi nm 2010. Thu nhp bnh qun u ngi nm 2011 t gn 25 triu ng (tng ng 1.123 USD) C cu kinh t: khu vc nng nghip chim 51,7%; cng nghip - xy dng chim 24,52% v dch v chim 23,78% trong GDP. Tng vn u t pht trin nm 2011 thc hin 5.603 t ng, tng 18,36% so nm 2010 (chim khong 25,83% GDP) 1.10. Cng thng nghip Theo s liu nm 2011, gi tr sn xut cng nghip ca tnh ln 4.356 t ng, tng 20,5% Kim ngch xut khu thc hin 260 triu USD, tng 18,7% so vi nm 2010. Song song vi vic y mnh sn xut, UBND tnh trin khai thc hin tt cc gii php theo tinh thn Ngh quyt s 11/NQ-CP ca Chnh ph, nn tnh hnh cung - cu hng ho trn th trng Bc Liu tng i n nh; Ch s gi c nm tng 16,5% (ch s gi c nc trn 18%); tng mc lu chuyn hng ho t 18.060 t ng, tng 25,74% so nm 2010 1.11. Nng nghip Nm 2011, Gi tr sn xut nng nghip (Gi c nh 1994) t 9.958 t ng, tng 7,8% so vi cng k; sn lng lng thc 900 ngn tn, tng 11,2% so nm 2010. Vi ngnh thy sn, sn lng thu sn khai thc v nui trng nm 2011 ln trn 250 ngn tn, tng 4,18% so nm 2010
Trang 18

1.12. Du lch Vi ngun ti nguyn bin v h sinh thi ven bin a dng, tnh ang ch trng pht trin du lch sinh thi, kt hp vi du lch tm linh. Hot ng du lch tip tc pht trin; UBND tnh xy dng k hoch c th v ch o cc s, ngnh, a phng tp trung trin khai Ngh quyt 02-NQ/TU ca Tnh y v y mnh pht trin du lch; nhiu d n du lch c ch trng u t v ang trin khai tch cc. Doanh thu du lch nm 2011 t gn 470 t ng, tng gn 17%, vi khong 530 ngn lt du khch, tng 18% so vi nm 2010 (Trong c khong 17.000 lt khch Quc t). Mt s im du lch ca tnh nh: Bin Nh Mt, Khu du lch vn nhn, Qun m Pht i, nh cng t Bc Liu, khu lu nim c nhc s Cao Vn Lu (Thnh ph Bc Liu). Thp c Vnh Hng (Vnh Li). Khu di tch ng Nc Nn (Gi Rai). Khu di tch ni thnh lp chi b ng u tin Tnh Bc Liu (ng Hi)... 1.13. Vn ha Bc Liu xa kia ni ting l t n chi vi nhiu giai thoi v " cng t Bc Liu", bi ngi dn x ny c t duy khong t, thch giao lu tm bn qua hi h v qua sinh hot vn ho cng ng. Do ci m v c phn snh iu nn t Bc Liu khng ch gi c i chn phiu lng ca c nhc s Cao Vn Lu, tc gi bi D c hoi lang bt h, m cn c sc ht mnh m i vi tng lp i in ch Nam K lc tnh vo nhng nm cui th k 19, u th k 20, buc h phi n y x ti xy ct dinh th. Bi th, nhiu ngi ti thnh ph Bc Liu ngy nay khng khi ng ngng khi nhn thy ti ni t chua phn ngp mn, ni tn cng ca t nc ny, li c nhng dy nh Ty sang trng v ng b, khc hn nhng bit th Php H Ni, Si Gn, Lt. ng ch l nhng vt liu ch yu trang tr ni tht cc bit th ny nh ca v chn song ca, gch v cm thch p tng hoc lt nn u c cc i in ch b cng tn ca sang tn Paris mua v. *Nhng giai thoi v c sn
Trang 19

Nhc n Bc Liu, chng ta khng qun nhc v 2 giai thoi, Cng t Bc Liu v Bc su Lu Cng t Bc Liu ngi tng i thm rung bng my bay, v cng l chic my bay ring u tin ng Dng, hay vic thu ngi Php lm cng cho mnh, by nhiu thi cng ni r v kh nng n chi c th hng ca v cng t lng danh t Nam k. ngy nay, np mnh bn dng sng Bc Liu, trn ng in Bin Ph, vn cn lu gi ngi bit th sang trng y, n vn cn nh hoi nim v mt qu kh hong kim, ca mt trong nhng dng di sang trng bt nht s Nam K. Hy th mt ln n y, hiu nhiu hn v cuc sng ca mt i in ch thi y, hay ch n gin l th mt ln vo vai ng, b hi ng, c dng nhng th vt cht xa hoa m phn t in hng m c. Bc Liu, ci ni ca Vng c. Bc Su Lu, tc nhc s Cao Vn Lu, ngi cho ra i bn D c hoi lang vo nhng nm u th k XX, vn c xem l tin thn ca nhng bn Vng cngy nay. Mnh t y th vn y, thi hn lng mng cho ngi nhc s ti hoa, ng c th vit ln mt kit tc i. Ngy nay, cng ta lc trn con ng mang tn ng, l khu lu nim c nhc s Cao Vn Lu, nu c dip v Bc Liu, mi bn mt ln gh thm thp ln nn hng t lng ngng m v tng nh v mt bt thi s ti hoa. c sn m thc Nm vng ng bng chu th Cu Long, Bc Liu vn c thin nhin u i cho nhng sn vt v cng tr ph. Nu vng nam QL1A ni ting vi ngun li thy hi sn v cng di giu v a dng, nh c ng, c bin, mc, tm, cua, nghiu, s, c... vi sn lng hn 250000 tn thy sn hng nm, khng ch tiu th trong ni a m cn xut khu thu ngoi t , c bit, mui ng Hi ni ting khp Nam K Lc tnh, v c sn lng ln cht lng
Trang 20

V nam QL1A l nhng cnh ng la bt ngn, bt tn. Ni cho ra i go mt bi Hng Dn, vn c xem l c sn Bc Liu, v lun khng nh c gi tr trn bn go Vit Nam. Bn cnh l nhng mn n ca ngi Bc Liu vn lm ngt ngy bao du khch nh: Bnh xo, Bnh canh, Bn nc lo, cc loi lu nh lu c ko, lu mm, hay lu hi sn... d nhin n s c ch bin theo mt phong cch ring bit ca m thc Bc Liu, m khng ln vo u c. 1.14. Tnh cch con ngi Bc Liu V mt lch s, vng t Bc Liu mi hnh thnh trn 200 nm. Do iu kin t ai v cu to dn c bui u, Bc Liu khng ging cc tnh min Trung, min Bc. Dn c khng hnh thnh t ly tre lng, cha truyn con ni. Dn c Bc Liu a s l dn xiu tn, ngho kh tha phng cu thc. H nh c ri rc trn cc g t cao, trn cc b sng, cc kinh xng. Ngi Kinh, ngi Kh-me, ngi Hoa an xen nhau, lun tng tr, on kt khi hon nn, chn thnh ci m, thch lm n ln. Phong cch ng x ngi dn Bc Liu mang tnh cch nng dn thn d, cht phc, bc trc, dm phn khng mnh m trc bt cng x hi. Bc Liu, c 3 dng vn ha an xen nhau l: vn ha Kinh, vn ha Khme, vn ha ngi Hoa, trong qu trnh hi nhp, pht trn.Hng nm trn vng t Bc Liu c rt nhiu l hi. Ngi Kinh c l hi cng nh, th thn hong bn cnh c cng vi nc c triu nh nh Nguyn Sc phong. Ngoi ra cn c i l K Yn cn gi l l thng in gia thng 5 m lch, l thp miu cn gi l l h in vo gia thng 12 m lch.ng bo Kh-me c l hi vo nm mi (Chol-Chnam-Thmy) vo gia thng 4 dng lch, l hi cho mt trng (Oc-Om-Boc) vo ngy rm thng 10 m lch, l hi n-ta nhm thc hin vic x ti vong nhn theo o l nh Pht. ng bo Hoa c l cng Thanh Minh vo thng 3 m lch, l th ging vo thng 7 m lch. Trong giao tip, lp ngi trung nin gia Kinh v Kh-me hay kt thn nhau lm n (ngi cng tui). Trai, gi Kinh v Hoa thng gi nhau l hia, ch thay cho t
Trang 21

anh, ch.V vn ha ngh thut Bc Liu, c bn vng c ca bc Su Lu, chuyn vui bc Ba Phi, ni th iu Bc Liu ca ng Thi c Hn, v ca ng Bu Trng. Tnh cch ngi dn Bc Liu di thi Php thuc in m tnh cch lu dn ngi Vit tinh thn thc tin, nhng thiu ch; o c lm dn m t thuc kinh truyn. Trc y mt s ngi giu Bc Liu c quan nim ly tu ong la ch khng ai ly tu ong ch. in hnh l Ba Huy con ng Hi ng Trn Trinh Trch, mt thi tiu xi x lng ng bo c nc ma mai s xa x bng tn gi cng t Bc Liu. Cch mng thng Tm nm 1945 thnh cng, qua 2 cuc khng chin chng Php, chng M, vng t Bc Liu tr thnh cn c khng chin ca Nam b. Trng hc mc ln u khp. B mt vn ha khc hn xa. Tuy vy Bc Liu vn cha c nhng cng trnh, nhng tc phm ngh thut tng xng vi b dy lch s ca n.
Trang 22
PHN 2: TI NGUYN DU LCH VT TH CA TNH BC LIU 2.1. Danh sch cc di tch vn ha-lch s c xp hng cp quc gia v cp tnh ca tnh Bc Liu * Di tch cp Quc gia 1. ng Nc Nng, nm s kin 1928, a im p 4 x Phong Thnh, huyn Gi Rai. B VHTT xp hng (nay l cng nhn) l di tch Lch s nm 1991. 2. Thp Vnh Hng, thi im xy dng khong th k IV XIII, a im p Trung Hng, x Vnh Hng, huyn Vnh Li. B VHTT xp hng l di tch kin trc ngh thut nm 1992. 3. n th Ch Tch H Ch Minh, xy dng nm 1972, a im p B Chng, x Chu Thi, huyn Vnh Li. B VHTT xp hng l di tch Lch s nm 1998. 4. nh An Trch, xy dng nm 1877, a im khm 2, F5, TXBL. B VHTT xp hng l di tch kin trc ngh thut nm 2000. 5 Thnh Hong C Miu (cha Minh), xy dng nm 1865, ti F3, TXBL. B VHTT xp hng l di tch kin trc ngh thut nm 2000. 6. Phc c C Miu (Cha Bang), xy dng nm 1780, ti F3, TXBL. B VHTT xp hng l di tch kin trc ngh thut nm 2000. 7. Phc c C Miu (Miu ng Bn), xy dng nm 1871, ti Tr Kha B, F8, TXBL. B VHTT xp hng l di tch kin trc ngh thut nm 2005. 8. Cha Kro Pum Mean Chey Kos Thum (cha C Thum), xy dng nm 1832, a im p C Thum, x Ninh Thnh Li, huyn Hng Dn, B VHTT xp hng l di tch Lch s nm 2006 *Di tch cp tnh 1. nh Phong Thnh, xy dng u th k 19, ti p 4 th trn Gi Rai, huyn Gi Rai. UBND tnh Minh Hi xp hng l di tch kin trc ngh thut nm 1996.
Trang 23

2. n Th Ch Tch H Ch Minh, xy dng nm 1972, ti x Long in, huyn ng Hi, UBND tnh Minh Hi xp hng l di tch lch s nm 1996. 3. Tin S C Miu, xy dng nm 1855, ti phng 7, TXBL. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch kin trc ngh thut nm 1997. 4. Khu M c Nhc S Cao Vn Lu, xy dng nm 1976, ti F2, TXBL. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s nm 1997. 5. Thin Hu C Miu (cha B Thin Hu), xy dng nm 1901, ti F1,TXBL. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch kin trc ngh thut nm 1997. 6. n Th Trn Quang Diu, xy dng nm 1917, ti x Phong Thnh Ty A, huyn Phc Long. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s nm 2000. 7. Cha Long Phc (cha C By), xy dng nm 1840, ti F5, TXBL. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s nm 2001. 8. Cha Vnh c, xy dng nm 1890, ti F1, TXBL. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s nm 2001. 9. Cha Gic Hoa ( Cha C Hai Ng), xy dng nm 1919, ti x Chu Thi, huyn Vnh Li. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s nm 2001. 10. Cha Kom Phi Sakor Prkchou (cha Xim Cn), xy dng nm 1887, ti x Vnh Trch ng, th x Bc Liu. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch kin trc ngh thut nm 2001. 11. Khu cn c Huyn y Vnh Li (1971 - 1975), xy dng nm 1971, ti p Tr Ht x Chu Thi, huyn Vnh Li. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s nm 2005. 12. Khu cn c Tnh y Bc Liu (1973 - 1975), xy dng nm 1973, ti p Cy Cui, x Ninh Thnh Li, huyn Hng Dn. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s nm 2006. 13. Thnh Hong C Miu, xy dng nm 1870, ti Th trn Ha Bnh, huyn Ha Bnh. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s nm 2006. 14. nh Nguyn Trung Trc (nh An Trch), xy dng nm 1885, ti p Thnh Thng, x An Trch, huyn ng Hi. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s - Vn ha nm 2006.
Trang 24

15. S kin lch s Ninh Thnh Li nm 1927, ti p Ch Trt, x Ninh Thnh Li, huyn Hng Dn. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s - Vn ha nm 2006. 16. ng H Thi Dng (ng h ), xy dng u TK 20, ti F3, TXBL. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s - Vn ha nm 2006. 17. nh Bnh An, xy dng cui TK 19, ti p Lng Gii, TT Ha Bnh, huyn Ha Bnh. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s - Vn ha nm 2008. 18. Ni thnh lp Chi b ng u tin tnh Bc Liu, thng 2/1930, ti p Rch Rn, x Long in, huyn ng Hi. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s nm 2008. 19. Miu B Thin Hu, xy dng trn 100 nm, ti x Vnh M A, huyn Ha Binh, UBND tnh cng nhn l di tch kin trc ngh thut nm 2008. 20. Bia k nim trn nh Cu Tru, nm s kin 1962, ti x Chu Hng A, huyn Vnh Li, ghi nh chin cng ca anh hung lit s Mai Thanh Th. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s - Vn ha nm 2009./.
2.2. Ti nguyn du lch vt th c xp hng ca tnh Bc Liu 2.2.1. ng Nc Nng Ta lc ti p 4, x Phong Thnh, huyn Gi Rai, tnh Bc Liu. Khu di tch c din tch 3 ha vi nhiu hng mc: Khu m gia nh Mi Chc, ph th - nh trng by hin vt, cm tng din t li s kin ngy 17/02/1928, (trn quyt t i li rung t ca anh em Mi Chc vi bn a ch, quan li cp t), nh thy t.
Trang 25
Di tch uc B Vn ha Thng tin xp hng l di tch lch s cp quc gia nm 1991. Di tch ny l ni din ra cuc u tranh anh dng ca nng dn bo v rung t ca mnh trc s cp bc ca bn a ch cng ho da vo th lc ca bn thc dn Php. tri qua hn by mi nm, cnh ng Nc Nng vn cn ng li khc ca bi trng ngy no, s kin y i vo th ca h v v nhiu tc phm vn hc ngh thut vi hnh tng ngi nng dn Bc Liu cht phc tht th m y ngha kh
Trang 26

Chuyn bt u vo nm 1927, sau nhiu th on xo quyt v thm c hng chim t ca gia nh ng Nguyn Vn Ti khng xong, tn M Ngn (mt a ch c ting C Mau) la bn cho v mt Quan huyn l H Th Trn. Sau khi mua t m khng ly c t do gia nh ng Ti phn i kch lit, nn bn chng mn th lc thc dn Php n trn p nhm ly rung v la ca gia nh ng Ti. Th l mt cuc u tranh ca gia nh ng Ti chng li s trn p ca bn thc dn Php xy ra m mu vo ngy 17/02/1928 (nhm ngy 29/01 m lch). Trong cuc chng tr ny, gia nh ng Ti mt 4 ngi l: Mi Chc (em ng Ti), v ng Mi Chc (cng a con trong bng), Nm Mn (em ng Ti), Su Nhn (em ng Ti). V pha bn kia th tn Toutnier b thng nng (qua ngy sau th cht) v vi tn khc b thng. My ngi cn li trong gia nh ng Ti u b bt v kt ti l "dy lon, chng cng quyn, git ngi". Nhng khng v th m chn bc, gia nh ng Ti li tip tc gi n khiu ni Bo ch cng ln n mnh m. Trc d lun ca cng chng cui cng bn Chnh quynPhp phi ra Ngh nh tr t cho gia nh ng Ti. S kin ng Nc Nng nm 1928 l mt bng chng, chng minh tnh c th ca ch thc dn Php cp nc v b l quan li tay sai, n cng ni ln c tinh thn chng p bc ca ngi nng dn tht th cht phc. Tuy cuc u tranh ca nng dn vng Nc Nng l mt cuc u tranh t pht nhng cuc u tranh y biu hin c c im s u tranh ca giai cp nng dn ng bng Sng Cu Long thi y, cuc u tranh th hin c tinh thn kin cng v ngha kh phng khong ca ngi nng dn Nam b, tinh thn gp phn hun c cho truyn thng kin cng, bt khut ca dn tc Vit Nam. 2.2.2. Thp c Vnh Hng Ta lc ti p Trung Hng 1B, x Vnh Hng A, huyn Vnh Li. Di tch uc B Vn ha Thng tin xp hng l di tch kin trc ngh thut cp quc gia nm 1992.
Trang 27
L di tch kin trc ngh thut cp quc gia, ta lc ti p Trung Hng 1B, x Vnh Hng A, huyn Vnh Li. y khng ch l mt kin trc thp thuc nn vn ha c - Eo cn st li duy nht Ty Nam b, m trong cuc khai qut ti thp Vnh Hng, cc nh kho c hc cn thu c mt b su tp hin vt ht sc qu gi vi nhiu tng , ng, gm, qu nh du mt giai on tn ti v pht trin kh di (t th k IV n th k XIII sau cng nguyn) ca thp c Vnh Hng. Vi nhng gi tr vn c y, thp Vnh Hng v ang c tu b nhm bo tn v pht huy tc dng ca mt di tch kin trc ngh thut tm c quc gia. Di tch uc B Vn ha Thng tin xp hng l di tch kin trc ngh thut cp quc gia nm 1992.
Trang 28
T xa, trng ngi thp c khi hnh tr ng sng sng gia rng cy, vi dng v c knh mt phn b rong ru ph, cn li nhiu ch gch loang l khuyn su vo gn bn trong lng Thp bi thi gian di chu nh hng ca ma nng. Gn thp khong mi thc hin ra mt nt kin trc no tng gp. Vng, k thut ch tc gch, v k thut cu trc kt dnh gch li vi nhau khng c khong m gia rt ging thp ca ngi Chm vng Ninh Thun, Bnh Thun Ngy nay trong xy dng ngi ta dng cht liu kt dnh bng xi mng, hoc trc dng vi va. Ngy xa c nhn Khme y c k thut xy dng ht sc c o m cc nh khoa hc by gi vn cha l gii thng nht h dng cht kt dnh c ngun gc thc vt, hay p dng phng php mi nhng vin gch th (gch cha nung) em xp chng ln thnh hnh ngi Thp, xong ph lp rm, g t nung n khi gch t dn cng? Mt khc n vi Thp C Vnh Hng ngi xem khng khi thc mc gch on di c mu , on trn c mu rng, phi chng Thp c ln trng tu? l gii nhng vn trn, c l nn nhng li cho cc nh khoa hc. Tr li vi di tch, ngoi ngi thp ngoi khu vc cn c cha Phc Bu T theo phi
Trang 29

Bc tng, hng ngy u c khch thp phng n thm ving thp hng,ng nht l ngy rm thng ging hng nm (ngy 15 1 l), hng ngn ngi trong v ngoi tnh v dng hng. Dng ngi qua li xen k vi cc quy hng c by bn theo l ng cht nch c li vo. m n c v s chit liu dng ln, du khch d nhn ra ngoi ng rung, sau vn, quanh chn thp, ni chung ch no trng l h c th cn liu, mc mng ng tm qua m. Ngi khng ng c th thnh thong n t nhang l Pht. C nh vy n sng lc no bt hng cng nghi ngt khi. Tt c u c chung mt nguyn cu phc, cu an, khn vi mua may bn t. Cha Phc Bu T c ngi Vit ti to li trn nn cha c ( theo phi Nam tng), ngy xa ngi dn Khme trong vng xy dng lm ni tu hnh ca cc v s, v chm lo gi gn ngi thp. Do iu kin chin tranh cc v s cng dn Khme y di tn i t x, khng ngi trng nom hoang ph dn dn; ngi cha khng cn tn ti cng vi tn gi ca n. Cc tng Pht em gi tn cha a Mung (H. Hng Dn) n nay vn cn lu gi. Cnh vt y tht hp dn du khch, ngoi cng trnh kin trc thp du khch c th ht th khng kh trong lnh m mi hng hoa ng ni, di mt bao qut cnh ng rung mnh mng ph nhiu ca mt vng t c ngt ha. iu th v y cn l di sn kho c gn nh l thin trn mt t. mi di chn trong cng nh ngoi khun vin di tch bao trm mt vng rng ln c ng knh gn 1km, bt gp rt nhiu nhng mnh gm th mu sc, nu, xm sm, xm lt , trng ng v nhiu nh gm, mnh c khc hoa vn khc nhau. Nhn thong qua khng thy g qu him, nhng i vi cc nh nghin cu n nh c ngn ng c bit cha ng lng thng tin v cng quan trng. T cc di vt y nh khoa hc khng nh y l c trng ca nn v ha c - eo rt ph bin trong vng ng bng Ty Nam b. Thp c Vnh Hng l cng trnh kin trc ngh thut c nin i dch ra t bia : 892 AD (sau Cng Nguyn) v l ni tn ngng ca nhn dn c B Vn
Trang 30

ha Thng tin ra quyt inh s 983 ngy 04/08/1992 lit vo danh mc di tch quc gia.
2.2.3.n th ch tch H Ch Minh n th Ch tch H Ch Minh x Chu Thi, huyn Vnh Li, tnh Bc Liu c xy dng nm 1972, cch th x Bc Liu 18 km v pha Ty Bc. n th c B Vn ha Thng tin xp hng l Di tch lch s cp quc gia nm 1998
n th Ch tch H Ch Minh x Chu Thi, huyn Vnh Li, tnh Bc Liu c xy dng nm 1972, cch th x Bc Liu 18 km v pha Ty Bc. Ta lc trong khun vin hn 9.300 m2. n c xy dng bng gch, n tay g du, pha trc c mi hin v ban cng mi bng. Khong hn 300 ti liu v hin vt phn nh qu trnh nhn dn x Chu Thi chin u bo v n th v cc t liu v cuc i hot ng cch mng ca H Ch Tch c lu gi ti nh trng by. n c B Vn ha Thng tin xp hng l di tch lch s cp quc gia. y l nim t ho ca qun v dn Bc Liu, hng
Trang 31

nm vo cc ngy l ln, ngy ngh c bit vo ngy sinh nht Bc c rt ng du khch v nhn dn thm ving. Hin nay, n th c qui hoch m rng vi din tch 45.000 m2 v nhiu hng mc cng trnh mang ngha gio dc truyn thng v m nt vn ha dn tc, s l ni tham quan hp dn ca du khch. n c xy dng bng gch, n tay g du, pha trc c mi hin v ban cng mi bng. Khong hn 300 ti liu v hin vt phn nh qu trnh nhn dn x Chu Thi chin u bo v n th v cc t liu v cuc i hot ng cch mng ca H Ch Tch c lu gi ti nh trng by. 2.2.4. Khu lu nim c nhc s Cao Vn Lu c xy dng ti phng 2, th x Bc Liu. Di tch c y ban Nhn dn tnh Bc Liu xp hng l Di tch lch s cp tnh nm 1997.
Trang 32

Nhc s Cao Vn Lu (1892 1976) l ngi sng tc bn D c hoi lang ni ting, tin thn ca bn Vng c ngy nay. Di tch lch s - vn ha khu lu nim nhc s Cao Vn Lu c xy dng ti phng 2, th x Bc Liu (ti ni m gia nh an tang c nhc s khi t th - 1976). Khu di tch ny va c trng tu tn to m rng trong mt khun vin c din tch 2772 m2 vi tng kinh ph hn 6,3 t ng, bao gm 10 hng mc. T trung tm th x Bc Liu qua cu Kim Sn (hay cn gi l Cu Quay), i trn con ng mang tn Cao Vn Lu thm khong 1km li r phi, i vo khong 300m l n khu di tch. Di tch c y ban Nhn dn tnh Bc Liu xp hng l Di tch lch s cp tnh nm 1997 M Cao Vn Lu ta lc ngay trn t nh ca gia nh c nhc s. Khu t din tch gn 3ha ny va c chnh quyn Bc Liu trng tu tn to vi kinh ph 6 t ng thnh Di tch lch s vn ha Khu lu nim nhc s Cao Vn Lu (gi tt Khu lu nim), chnh thc i vo hot ng vo ngy rm thng 8 m lch nm K Su (29/9/2009) nhn k nim 90 nm ngy ra i bn D c hoi lang do chnh tay nhc s Cao Vn Lu trc tc. Vo Khu lu nim, qua chic cng kh m quan, i thng n khu m gia nh nhc s qu c ti danh Cao Vn Lu. l bn ngi m xy gch t mi p, chia lm hai cp: B Trn Th Tn (v nhc s Cao Vn Lu) - nhc s Cao Vn Lu v b Thch Th Ti - nhc s Cao Vn Gii, l thn sinh nhc s Cao Vn Lu. T khu m gia nh nhc s Cao Vn Lu, bc thm vi bc l n Nh trng by hin vt, ti y ta s tip cn nhiu iu l th. C thuyt minh tr trung xinh p Diu Hin va hng dn khch va linh hot trnh by lm r hn nhng iu khch cn bit. l s nt v c nhc Bc Liu v thn th s nghip c nhc s Cao Vn Lu. Qua ta bit: Nhc s Cao Vn Lu sinh nm 1892 ti xm Ci Cui, lng Ch M, qun Vm C, tnh Long An. Sng ti qu nh khng c 4 nm, nhc s Cao Vn Lu theo cha m ti th x Bc Liu mong tm s i i nhng khng n, phi di di i ni khc ri tr li ni y. Ti y, Ha thng Minh Bo, tr tr cha Vnh Phc An, cm cnh gia nh ng, cho mnh t tr thn gn cha. Ha thng giu c t bi ny cn dy ch Nho cho ng na. Ri ng hc thm ch Quc ng, c vi nm, v phi lm mn
Trang 33

kim tin gip gia nh nht. T nh, ng c t cht thng minh v c nng khiu v m nhc. C l nng khiu ny ca ng l do t cht ca ngi cha cng l nhc s - ng Cao Vn Gii. V vy m Cao Vn Lu va i lm, nhng cng dnh thi gian tha mn nim am m c nhc bng cch xin th gio mt nhc s ti danh x ny: Nhc Kh... Cuc sng cm o kh khn m cuc sng v chng ng cng m m. B v ng, sau 3 nm chung sng khng c c a con no, khin cha m ng bun b, i n quyt nh chia ct lng duyn khin v chng ng chu cnh n nhn la i! iu ny khin ng bun b, lun thng nh ngi xa. Mt m rm Trung thu nm 1918, nghe ting trng cng phu t ngi cha Vnh Phc An T gn vng vang bun thm,
ng sng tc bi D c hoi lang... Nhc s Cao Vn Lu qua i nm 1976 ti TP.HCM, th 84 tui.
Trang 34

Ti Nh trng by hin vt ny, ta cn c bit qu trnh pht trin t bn D c hoi lang n bn vng c ni ting - bn nhc t ca ngh thut sn khu ci lng
Nam B. Bn cnh cn c nhiu t liu qu (nh chp) mt s tham lun v vic bo tn v pht huy gi tr bn D c hoi lang, mt s hnh nh nhc s, ngh nhn tiu biu qu hng Bc Liu, cnh n ca ti t phc dng bng sp, mt s phc trang sn khu ci lng ca mt s ngh s ci lng ni ting, nhc c c nhc, trong c cy ghi-ta phm lm ca nht danh cm min Nam - nhc s u t Vn Gii dng sng tc t nm 1976 (tng ngy 25/7/2009), dn nhc l nhc s Cao Vn Lu tng s dng: c, go, tranh, trng, trng cm, tum, chp ch...; bt tch nhc s Cao Vn Lu v chic lc lc nhc s eo ngy th b khi qu nh Long An... c bit, gia Phng trng by c tng nhc s Cao Vn Lu khi hng nghi ngt, hai bn tng l hai bn
Trang 35

D c hoi lang (nhp 2), phn li v phn nhc cng vi tc phm khc ca ng bng nt bt th php bay bm trn nn vi hoa sang trng...
Qua sn gch tu kh rng ri vi sn khu l thin dng t chc cc bui l l nh bn hng lu nim, trong c mt sn khu nh dnh lm ni biu din n ca ti t phc v cng chng ca ti t cc ni khi ving thm v c nh hng 2.2.5. Di b u Bc tch lch s Ni thnh lp Chi ng Cng Sn tin ca tnh Liu
c thnh lp vo thng 2/1930 ti lng Phong Thnh, huyn Gi Rai (nay thuc p Rch Rn, x Long in, huyn ng Hi). Di tch c y ban Nhn dn tnh Bc Liu xp hng l Di tch lch s cp tnh nm 2008. Chi Sn u b ng Cng tin ca tnh Bc
Liu c thnh lp vo thng 2/1930 ti lng Phong Thnh, huyn Gi Rai (nay thuc
Trang 36

p Rch Rn, x Long in, huyn ng Hi) l mt mc son lch s ghi du s ra i sm nht ca ng Cng sn Vit Nam ti Bc Liu v khu vc lc by gi. y l di tch lch s cp tnh c ngha v cng quan trng i vi ng b tnh Bc Liu, di tch c tng din tch l 2.305,5m2 bao gm cc hng mc cng trnh nh: bia k nim, nh trng by, khu sinh thi m ly - da nc nhm ti hin quang cnh xa; hoa vin, cy cnh v cc cng trnh khc. Di tch lch s Ni thnh lp Chi b ng Cng Sn u tin mi l nim t ho ca qun v dn Bc Liu. Hn 80 nm trc, khi mi thnh lp, ni y ch c 3 ng vin nhng nh du bc ngot quan trng trong phong tro cch mng ca tnh Bc Liu. Tri qua nhiu kh khn, ng vin Cng sn cc th h ni y lun pht huy tnh tin phong, hon thnh xut sc vai tr lnh o, ch o nhn dn trong tnh cng vi nhn dn c nc ng ln ph b xing xch n l, ginh li c lp, t do ca dn tc Di tch ni thnh lp Chi b ng Cng sn u tin ca tnh Bc Liu rng gn 2.500m2, tng vn u t ban u trn bn t ng. Cng trnh c bt u xy dng t nm 2008, hon thnh a vo s dng vo ngy 3/2/2009, trng by, lu gi nhiu hnh nh, hin vt qu c ba lim, mt s bi bo ca Bo Ting Chung R... y l a ch nhm gp phn gio dc truyn thng v vang cho cc th h, nht l tui tr ca a phng./.
Trang 37
2.2.6. Thnh Hong C Miu ( Cha Minh) Thnh Hong C Miu (cha Minh), xy dng nm 1865, ti phng 3, th x Bc Liu. B Vn ha Th thao xp hng l di tch kin trc ngh thut nm 2000. Cha c xy dng nm 1865, cu trc hnh ch "cng", ta lc ti phng 3, th x Bc Liu. Cha Minh mang m nt kin trc cung nh Trung Hoa vi ct vn rng chm ni trn g qu v hoa cng nguyn khi; cc honh phi, cu i, mnh, ph iu...u chm ni trn g qu rt tinh vi, theo thi gian tr nn en bng. Trn bn th Thnh Hong Bn Cnh l b l ng mt tre c mt khng hai.
Trang 38
2.2.7. Cha Gic Hoa (Cha c Hai Ng)
Trang 39

Cha Gic Hoa ( Cha C Hai Ng), xy dng nm 1919, ti x Chu Thi, huyn Vnh Li. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch Lch s nm 2001. Cha to lc ti p Xm Ln, x Chu Thi, huyn Vnh Li. Din tch bo v l 9.769 m 2 , c sng Xo Chnh bao bc 3 hng Bc, ng v ng Nam. Thng 3-1919, b Hunh Th Ng hin tin, t xy dng cha theo li ni cng, ngoi quc, kt hp hi ho kin trc ng - Ty. Cha l tng th cc cng trnh kin trc ln nh, c b tr cht ch, cn i, bao gm chnh in, ph th (th tc), ng lang, ng - Ty, tng Quan m Nam Hi (t gia tri), ct c, miu nh th vong, m php. Cha th Pht theo phi Bc Tng.
Hng nm, vo cc ngy rm thng Ging, thng By v thng Mi m lch, cha t chc l cng ln vi cc l nh: thng ngn, trung ngn v h ngn. Khng ch tin hnh cc nghi l tn gio, cc ngy l ny cn l dp sinh hot vn ho tinh thn ca ng o nhn dn a phng. Cha c Gic Hoa mang mang mu sc vn ha phng ng li va c nhng ng nt kin trc phng Ty, nhng li ha quyn vi nhau thnh mt th thng nht, c th ni y l mt cng trnh kin trc tht c sc hi t ngh thut kin trc ca c
Trang 40

hai nn vn ha ng Ty, ngi cha cn mang nhiu du n lch s tn gio v dn tc trong nhng nm tin bn th k XX. y ban nhn dn tnh Bc Liu ra quyt nh bo v di tch s : 1280/Q.UB ngy 7 thng 11 nm 2001. Ton khu di tch ta lc ti p Xm Ln, x Chu Thi, huyn Vnh Li, tnh Bc Liu, bn b kinh Ci Dy cch trung tm Th x Bc Liu khong 6km v hng Bc. T Th x Bc Liu theo ng Trn Ph ra Quc l IA i khi cu Ci Dy khong 300m thy mt bin ln c ghi ba ch cha Gic Hoa, pha di tm bin l con ng nh dn vo di tch. Cha Gic Hoa s d c tn dn gian l cha C Hai Ng, l v ngi ta gi theo tn tht ca ngi xy dng cha, ngi l b Hunh Th Ng (1885 1951), con gi ln (trng n) ca ng Hunh Giang Hip v b Nguyn Th Kiu, ngi a phng gi theo th t gia nh ngi min Nam l c Hai Ng. Cha ca c nguyn l mt nng dn ngho Triu Chu (Trung Quc), do hon cnh nghit ng, khng sng ni di ch p bc bc lt ca quan li a phng v ch phong kin h khc ca nh Mn Thanh nn cng mt s ngi trong lng ri b qu hng tm ly ci n ci mc. ng n Bc Liu vo nhng nm 80 ca th k XIX, gia sn ca ng mang theo ch l mt chic hui n vi vi b qun o chng lnh; trong nhng ngy u tin sng ni qu ngi x l li khng c vn ling tin bc nn phi i lm thu lm mn rt l c cc, nhng nh lao ng cn c li khng xi ph nn ng dnh c mt s tin nho nh, ng dng s tin ny lm vn mua bn ve chai lng vt mt ci ngh vn t li nhiu nhng t ai . Hng ngy ng phi quy gnh vi i cn x ln i khp cc xm lng Chu Hng, Chu Thi mua ve chai lng vt n ti mt mi v nh. C mt gia nh nng dn ngi Vit x Chu Thi thy ng sing nng gii dn nn g con gi cho ng, l b Nguyn Th Kiu. Hai v chng ng c gng lm n nn chng bao lu dnh dm c mt s tin kha kh, hai ng b li xoay qua ngh nui vt, y cng l mt loi ngh lm nu trng th cng vn mt li mi. Lc y c my cnh ng ln trong vng ch c mt hai by vt, nn ci ngh nui vt chy ng chng tn thc n khin cho v chng ng Hip chng my chc li giu to. ng li l ngi c nng khiu v kinh doanh bt ng sn nn tin nui vt c bao
Trang 41

nhiu th ng em mua t by nhiu. Lc ng c nhiu t, ngi a phng y gi ng l Ch Ch (gi tn ng theo m Triu Chu). Hai ng b Hunh Giang Hip c tt c bn ngi con, hai gi hai trai: Hunh Th Ng, Hunh Nh Gia (D Kia), Hunh Nh Phc (D Ht) v Hunh Th Mi. Trong bn ch em th c Hai Ng l ngi c sinh ra t trong cnh nh cn bn hn, chng kin ci cnh mua bn i sm v khuya ca cha v ci cnh cm so i nng i ma gi tng by vt ca m nn c rt thng cm vi cuc sng ca ngi lao ng, khng nh cc em ca c c sinh ra v ln ln trong cnh giu sang c ngi ch bit n chi nh ng Hunh Nh Phc mt thi c gi l Cng t Bc Liu. ng Hunh Giang Hip lc ln tui tr thnh ngi giu c, nhng lun nh n thu hn vi ca mnh, ng nh lc nh nh ngho nhng do sing nng m c v, v vy ng ngh cng nn chn mt ngi lm cng sing nng lm r, ch v ngh ny nn sau t lu ng g c Hai Ng cho mt ngi lm cng tn Thi Kim Chiu. Sau m ci v chng c Hai c cha m cho ra ring, hai ngi c cha m cho mt ngi nh kh khang trang ti kinh Thy Bang x Chu Thi, cuc sng gia nh ca c lc u rt hnh phc, chng bao lu c h sinh mt b trai u lng rt khu khnh. Nhng a con trai cha y thng th mt tai ha li p n gia nh c; vo mt m ti tri mt bn cp xng vo cp ca, ng Thi Kim Chiu mt mnh chng tr, tuy ng rt gii v nhng phi i ph cng lc vi nhiu tn, nn mc d nh gc mt s tn cp, ng cng b chng chm trng thng, n lc ngi chung quanh cu vin, bn cp b nh lui nhng ng Chiu do mt mu qu nhiu nn cng khng sng c. l mt mt mt ln trong i c Hai Ng, nhng ti ha n vi c cha ht, v ch nm thng sau, a con u lng ca c b bnh nng qua i. Mt thiu ph tr phi mang tang chng l mt au kh ln ri, li thm lm vo ci cnh mt con, tht l mt ci au kh c bt mc no t xit. C Hai Ng k t nh k mt hn c lun ming gi chng, gi con v cui cng c tm vo ca Pht. Do duyn may xui khin, vo nm 1915 c th Tam qui ng gii vi Ha thng Ch Thnh (tr tr cha Phi Lai, Chu c) mt nh s thuc phi Lm T rt tinh thng Pht hc (trn long v ca Ha thng hin ang th ti cha Phi Lai c ghi rt r
Trang 42

LM T CHNH TNG TAM THP CU
TH THNG CH H THNH HY NH HIN khng hiu ti sao c nhiu ti liu vit l Tr Thin). C Hai c thy t php danh l Diu Ngc ( ) v hng dn cch tu ti gia, nht l nhng vic lm b th, cu t x hi. T c theo li thy dy bo khng ch tng kinh nim Pht nh m con lun xut tin cho hoc vn ng nhiu ngi tham gia cu t ngi ngho kh b thin tai hoc bnh hon cc ni. Nhiu ln ch go cu tr cho dn ngho b l lt An Giang, Chu c; s go cu t c ln ln n hng chc tn. Vo thng 3 nm 1919, c Hai Ng do mt pht tm ln lm n xin php chnh quyn tnh Sc Trng xy dng mt ngi cha ti ni chn nhau ct rn ca c. n ca c c Nh nc Php ph chun vo ngy 10/03/1919, sau khi c chp thun, c lin tin hnh vic xy ct cha. y l mt ngi i t va mang vc dng phng ng li ha nhp cht t dng v phng Ty, va l mt cng trnh kin trc ca ngi Vit li pha trn mt s ng nt kin trc ca ngi Hoa, c knh cng c m hin i cng c, tt c ha nhp thnh mt tc phm ngh thut tuyt vi mt ngi cha vi tn gi Gic Hoa. Cha c xy dng xong sau 18 thng v cng l thi im ca c Hai v ngi con gi nui tn Thi Th Su ng xung tc i tu, khi xut gia c Hai c thy t php t l Hng Nga (), lc by gi trong cha c Hai cn c thm mt ngi bn ng mn, l S c Hng Dung ( , tn tht : ng Th Ngc Dung, thng gi l c Su T, qu p Vm Lo x Hng Hi, nay thuc x Hng Thnh, S c ny trc khi xut gia cng c php danh Diu Ngc ging nh php danh ca c Hai, hin cn danh sch lu tr ti cha Gic Hoa). S c xut thn t mt gia nh c truyn thng tu hnh, trong nm ngi ch em ca c c bn ngi xut gia. Sau t lu li c mt ngi chu ca c Hai tn To Th Li cng xin lm l xut gia. Mc d sng cuc i tu hnh, nhng c Hai Ng lun tham gia v thc hin nhng cng vic li ch x hi, c Hai cho xy dng trng hc, mn thy v dy hc cho con em a phng, trong cha c mt cn nh c dnh ring cha quan ti
Trang 43

gip ngi ngho khi c vic ma chay tng tng, c cn xy dng thm ngi cha Chu Vin p Cng in v ngi cha Chu Long p B Chng (x Chu Thi). ng thi hng nm c n Rm thng By l c em la go ca mnh ra gip cho dn ngho a phng v cc ni khc, ngoi ra cn lun vn ng cu tr nhng ngi b thin tai l lt cc vng An Giang, Chu c, ng Thp n nm 1927, Ha thng Ch Thnh v Ha thng Khnh Anh c c Hai mi n cha Gic Hoa m kha an c kit h, lp an c nm c trn 100 Tng Ni n tu hc. y cng l thi im ra i ca Ni b min Nam, c Hai l ngi u tin ng ra vn ng thnh lp t chc ny v cha Gic Hoa chnh l im dy Pht hc u tin cho Ni b min Nam trong mt thi gian kh di. T tr v sau nhiu lp gia gio tun t c khai ging ti y. Nm 1945, hng ng li ku gi h go nui qun ca H Ch Tch, c Hai ng h cho cch mng 2.000 gi la. S la ny c ng Dng K Hip v ng Ng Sang Trung (Hai T) Th k hnh chnh tnh Bc Liu k nhn. Nm 1946 gic Php tr li xm lc nc ta. Chng tin hnh n p, khng b d man i vi cc phong tro u tranh cch mng v nhng ngi b tnh nghi l Vit Minh. Trong thi im ny cha Gic Hoa chnh l ni tr n an ton nht cho nhng ngi b nn, c Hai nh vo uy tn ca mnh can thip cho hng trm ngi c an ton. Ngy 24 thng 4 nm Tn Mo (nhm ngy 29 thng 5 nm 1951) c Hai Ng vin tch. Trc khi vin tch c chn S c Hng Dung lm ngi tha k tr tr cha Gic Hoa. Nhng S c Hng Dung l ngi ch thch tu tnh, khng th cng ng nhiu cng vic ca mt ngi cha ln nn c ch lm tr tr n nm 1957 th giao li cho i c Thin Qung nguyn l t ca Ha thng Nht Minh tr tr cha i Gic Sc Trng. S c Hng Dung sau khi ri khi cha Gic Hoa v tu tnh cha Linh Sn ti Ni Sam (Chu c), S c tch y, hin ngi thp ca S c cn pha sau ngi cha ny. V phn i c Thin Qung c l cha sc lm tr tr mt ngi cha ln nh cha Gic Hoa nn ch hn mt nm sau, u nm 1959 th giao li cho s huynh ca mnh l i c Hng Minh lm tr tr. n nm 1967, i c Hng Minh vin
Trang 44

tch, cha khng c ai lm tr tr nn vo cui nm 1969 ng L Qun Thng v Th x y Bc Liu phn cng ng L Vn Bng (Chn Bng) l cn b Cng an p ng Hng x Vnh Hng ra gi cha nhm to c s hot ng hp php cho cn b Cch mng. n nm 1970, ng L Vn Bng xut gia, bn s l Ha thng Tr t tr tr cha Phc Long Ci Rng (Cn Th), c thy t cho php danh l Minh Khai, k t ng chnh thc l ngi tha k tip ni coi sc cha Gic Hoa. Trong nhng ngi tha k c Hai tr tr cha Gic Hoa th Thng ta Minh Khai l ngi gn b lu nm, ng li c cng vi Cch mng cng l ngi c cng vi Pht gio Bc Liu. ng c bu lm y vin Kim sot Ban Tr s Pht gio tnh Bc Liu nhim k 2000 2005. Vo cui nm 2001, nhn thy Thng ta Minh Khai tui hc cao, sc khe km, li thng b bnh, i dng kh khn, trong cha li thiu ngi chm sc, nn Tnh hi Pht gio Bc Liu c S c Nghim Thnh v cha ph lo cng vic Pht s. Trong thi gian ny, mt phn chnh in v hai bn ng lang v ty lang b h sp, mc d lc ny c Nghim Thnh cha phi l tr tr nhng tch cc vn ng trng tu, ng Hunh Vn B (chu ca C Hai) hng ng vic lm tt p ny, ng cng dng hn mt trm triu v tham gia xy dng, sa cha hon tt hai cng trnh ni trn trong nm 2002 v 2003. Nhn thy kh nng qun l v hot ng Pht s ca S c Nghim Thnh c th m ng c trng trch, v li sc khe ca Thng ta Minh Khai cng lc cng km, nn ngy 24 thng 7 nm t Du (2005) Thng trc Tnh hi Pht gio Bc Liu chnh thc b nhim S c lm tr tr. Ch ba thng sau khi tip nhn trch nhim, S c Nghim Thnh tin hnh xy dng mt ging ng kh ln (13m x 21m). Khi cng xy dng ngy 12 thng 10 nm t Du (2006) v hon tt ngy 20 thng 2 nm Bnh Tut (2006). Cng tt p hn na l ngy khnh thnh ca ging ng cng l ngy khai ging lp Trung cp Ni gm 41 hc vin (trong c 3 d thnh), vi s chng minh ca Thng trc Ban Tr s Tnh hi Pht gio Bc Liu, s c mt ca Ban
Trang 45

Gim hiu Trng Pht hc Bc Liu, tn tc ca cc t vin, chnh quyn a phng v trn hai trm quan khch trong v ngoi tnh. Ngy 20 thng 10 nm Bnh Tut (2006), S c li vn ng xy dng thm hai dy Ni x lin nhau nh ch L vi tng din tch 500m2, gm tm phng, mi phng c tm ging cho ni sinh tu hc. Ngoi ra cn xy dng thm nh khch, th vin, phng vi tnh Nhng cng trnh xy dng khng dng m li tip tc c tin hnh, mt nh tr v trai ng ra i vo cui nm 2007 vi tng din tch gn 400m2 trn mt mnh t ao a y lau sy bn tri pha sau ngi cha. Phn t trng cn li u c ci to ni chng trng rau ci, t lao ng sn xut bt i mt phn mua sm cho cc ba n trong cha. S c Tr tr cn c nh ci to cng vin pha trc v mt b k bn sng trc ca cha cnh quang thm tn nghim, nhng kinh ph u t d kin qu ln, phi hn mt t mi chi ph, v vy cng trnh cha tin hnh c. Vi mt khong thi gian ngn cha y bn nm, S c Nghim Thnh vn ng trng tu nhiu hn mc ca mt cng trnh kin trc vn ha c xa h hao nhiu ch. Din tch t chung quanh cha gn nh hoang vu, nay c xy dng thnh mt t vin uy nghi to ln. Ngoi s lng 50 ni chng trong cha, S c cn t chc quy y cho hn 550 t ti gia, trong s ny c c ngi trong v ngoi tnh. Qu l mt thnh tch xut sc ng c biu dng. Cha Gic Hoa tn ti gn mt th k, sau ngy C Hai vin tch, ngi cha tri qua mt thi gian chin tranh sut my mi nm di khng c trng tu xung cp trm trng, c nhng lc khng ngi vng v gn nh hoang ph, th m nay cha Gic Hoa hon ton hi sinh, cn khang trang hn nhiu so vi ngy trc, mi khi l tt c t vi trm n hng ngn lt ngi n chim bi ving thm, khng nhng th tr tr cha cn tha k c tm ca c Hai, to iu kin thun li cho gio hi Pht gio tnh t chc thnh cng lp Trung cp ni tip tc o to nhn ti cho th h mai sau. Nhng vic lm tht v cng tt p gp phn pht trin Pht gio tnh nh.
Trang 46

Cha Gic Hoa l mt trong nhng ngi cha c ln nht tnh Bc Liu, mt cng trnh kin trc c o c s ha nhp ca hai nn vn ha ng ty, mt ngi cha c nhiu c im v vn ha cng va mang nhiu du n qua tng thi k lch s, tht rt xng ng l mt di tch lch s vn ha ca tnh nh. 2.2.8. Cha Xim Cn ( Cha Komphir Sakor Prchru) Cha ta lc ti p Bin ng A, x Vnh Trch ng, th x Bc Liu, cch trung tm th x 12 km v hng ng nam. Tng din tch bo v ca cha l 43.790 m2. UBND tnh Bc Liu xp hng l di tch kin trc ngh thut nm 2001.
Trang 47

Mc d cha phi l ngi cha c nht, nhng c th ni, cha Xim Cn l mt trong nhng ngi cha Khmer c lit vo hng ln nht, p nht v lng ly nht trong h thng cha Khmer Nam B. V l , lun to n tng kh qun trong lng du khch mi khi n tham quan, chim bi. Cha Xim Cn nm cch th x Bc Liu 7km v hng ng Nam, ta lc trn mt s t rng hng ngn mt vung. Cha c xy dng khong na cui th k XIX, vi li kin trc v cng c o. n tng u tin p vo mt du khch khi n ving cha l cng cha. Cng cha cch khun vin cha c 100m, nm v hng ng, vi nhng ng nt, kin trc, trang tr ht sc a dng. Bn trn c xy hnh ba ngn thp, m phng theo kiu kin trc ng Co. Pha trn c tng hnh rn nhiu u, c nhiu nt chm tr, iu khc rt cng phu. Du khch s ng ngng trc mt khun vin cha bao la rng ln, vi nhiu hng mc, nh: chnh in, sa la, m thp,... Khong cch gia cc hng mc ny cch nhau c trm mt. Mt khng gian yn tnh, bu tri trong xanh, nng vng soi qua k l, ting chim ht vng vng t xa, khng kh li trong lnh, khng h nhum cht bi trn lm cho tm hn du khch cm thy th thi l thng. Mi hng mc trong khun vin cha l mt cng trc c sc, tiu biu cho li kin trc c trng ca ngi Khmer, Nam b. Trong , ni ln v p lng ly ca gian chnh in, trang nghim khoe sc vi tri xanh, nm ngay trung tm ca khun vin, trn nn cao 1,5m, nhiu bc cp v c hnh lang bao quanh. Bn trong chnh in l hai hng ct cao to nng mi cha. Mi cha c cu trc thnh nhiu tng lp chng ln nhau, to ra khong khng gian cao vt, ha vi nh nhn nh mt chp thp. Gian chnh in l gian trang trng nht v cng l thing ling nht, c t mt tng Pht rt to ng trn cao. Gian chnh in ny c trang tr nhiu hoa vn, ha tit, nhng nt iu khc, cc ph iu v nhiu bc bch ha ht sc sinh ng, lm cho ngi cha vn d trang nghim li cng trang nghim hn. Bn bc tng ca ngi chnh in c trang tr rt
Trang 48
nhiu hnh v ca c Pht t lc sinh ra cho n khi nhp ci Nit Bn. i din ngi chnh in l ct tr biu, l hnh tng ca con rn 5 u, dng thp nn vo nhng ngy l, ng rng gio l Pht php soi sng cho nhn loi, gip mi ngi sng hng thin nh chnh loi rn c thun ha v phc thin. Cn sa la chnh l ni cc s si ngh ngi v cng l nh hi ca s si vi cc tn Pht gio Khmer. sa la ny, cng c trang tr rt nhiu bc bch ha, hoa vn v cng vic v cuc i ca c Pht. c bit, trong cc hng mc y, du khch s bt gp nhng hng ct c p ni ph iu hnh cc tin n v nhng qui vt. Theo trit l ca ngi Khmer Nam b th chnh l nhng chng ngi i vi Pht t trn bc ng tu thnh chnh qu. n Bc Liu, du khch khng th b qua im tham quan cha Xim Cn. Bi, ngoi vic chim ngng v p lng ly ca ngi cha, cn hiu c nt vn ha c sc ca cng ng ngi Khmer Nam b ni chung, Bc Liu ni ring.
Trang 49
Hin nay, cha vn gi c nt kin trc truyn thng ca ngi Khme v cn lu gi c kh nhiu tng c v cc tc phm ngh thut c o nh nhng tc phm iu khc (tp trung chnh in) din t qu trnh tu hnh ca c Pht Thch Ca, cc con rng Cabacroca un o mm mi ( ca chnh in), hoc tng chim thn Krud nh cc u ct hay tng thn nhn iu (n thn) Ky - no hai tay nng mi cha,... Ngi Khme theo o Pht Tiu tha, khng nhng xem cha l ni th phng tu hnh, hc tp m cn l trung tm sinh hot vn ho cng ng. V vy, l hi chnh ca cha Xim Cn cng l l hi ca c cng ng ngi Khme.
Trang 50

Vo ngy l, ngi dn Khme mang rt nhiu l n cha sinh hot vn ho v vui chi trong sut thi gian din ra l hi.
Trang 51

2.2.9.nh An Trch Thuc khm 2, phng 5, th x Bc Liu, cch trung tm th x khong 1.500 m v hng ng nam. nh c B Vn ho - Thng tin cng nhn l di tch kin trc ngh thut cp quc gia nm 2000.
nh thuc khm 2, phng 5, th x Bc Liu, cch trung tm th x khong 1.500 m v hng ng nam. Din tch nh l 2.980 m 2 . Ca chnh nh quay v hng bc, c con sng Bc Liu - C Mau chy ngang qua theo hng ng - Ty. Tuy dng v bn ngoi khng bt mt, nhng khi bc vo bn trong, nt p v gi tr v vn ha s gy c n tng mnh cho du khch. Sc l mu ch o trong nh. T nhng thn ct c chm khc ni hnh rng, bn th ngi nh chnh c trang tr nghim trang v danh s Nguyn Cng Tr - ngi c cng khai hoang phc ha, m mang b ci. Ngi dn ni y mt lng th cng ng, cho nn hng nm, c vo ngy 14 thng 11 m lch u t chc l gi. V trong cc dp l nh: K yn, Vu lan u c vn t Nguyn Cng Tr, cu cho ma thun gi ha, an khang thnh vng... S tn knh y i vo ci tm linh ca ngi dn a phng mt cch t nhin qua bao i nay.
Trang 52

nh An Trch c xy dng vo nm inh Su (nm 1887) theo li kin trc nh lng min Trung (Hu). Nm Khi nh th 9 (nm 1924), vua Khi nh sc phong cho nh. n nay, tuy nhiu ln sa cha, trng tu nhng nh An Trch vn gi c nt kin trc xa, vi nhiu tc phm ngh thut, iu khc c o. nh c Tri huyn Phm Thnh Mu khi cng xy dng vo ngy 6.4.1877 (nm inh Su) trn phn t rng 4.000m2 v ch thn lm Chnh bi; Tri huyn H Vn Thnh lm Bi bi. Do iu kin xy dng thi by gi cn nhiu hn ch, nn nh An Trch n gin trng ging nh mt mi nh ba gian, vt liu c dng cng rt th s. Sau ny, qua nhiu giai on, nh c xy dng rng hn, kin c v b th hn vi kin trc a phng, nhiu hng theo kin trc nh Hu. Cc cng trnh kin trc ca nh gm: Ngi nh chnh, sn nh trc, sn nh sau, nh hu nh, bn gc c miu nh, hai dy nh ng Lang v Ty Lang. Ngi nh chnh c nn cao 0,75m, 4 hin, 8 mi, nh nc c T long tranh chu. Hin nh c 4 mi: trc, sau, ng Lang v Ty Lang u lp ngi hnh ng. u mi chy gn gch men mu xanh c hoa vn v hnh rng ca. Mi mi hin c 4 ct vung chu lc, c xy dng bng gch th v c p ch g theo hnh bt u. Bn ct hin pha trc, u ct p hoa vn hnh l cc sn mu xanh nht, trn mi ct c ghi cu i. Thi vua Khi nh (1916 - 1925) nh An Trch c sc phong Bn Cnh Thnh Hong. Theo dn gian truyn tng, khi xa nh An Trch th danh s Nguyn Cng Tr, mt ngi lm quan thi vua T c, c tinh thn yu nc, thng dn v c cng khai hoang phc ha, m mang b ci. Hng nm, c vo ngy 14 thng 11 m lch, nh u t chc gi ng. Trong cc ngy l chnh, nh: K Yn, Vu Lan u c vn t Nguyn Cng Tr, cu nguyn ng gip dn, cu cho ma thun gi ha, an khang thnh vng... S tn knh y i vo ci tm linh ca ngi dn a phng nh mt dng chy t nhin. y cn l mt biu hin o l tt p t ngn i ca dn tc ta. Trong nhng nm khng Php, ui M, nh l ni t chc cc bui hi, hp ca cch mng, nui cha nhng ngi cng sn. Vo cc ngy 15, 16, 17 thng ging m lch hng nm, nhn dn t chc l k yn rt ln ti nh. nh c B Vn ho - Thng tin cng nhn l di tch kin trc
Trang 53

ngh thut cp quc gia nm 2000.
2.2.10. Cha Vnh c
Cha ta lc ti s 132 ng Cch Mng, khm 7, phng 1, th x Bc Liu, tng din tch l 2.232,01m 2 . Cha c xy dng ln u vo nm 1890, quy m nh. n nm 1915, cha c xy dng khang trang, quy m hn. n nm 1961, mt phn kin trc cha c trng tu v xy thm chnh in, hon tt phn kin trc c bn nh: Chnh in, Hu Liu, ng Lang, Ty Lang,... Cha Vnh c th Pht Thch Ca chnh in. Cc v tu hnh cha theo phi Bc Tng. Pht t khp ni thng n cha cng bi, nht l cc ngy l ln (theo m lch)
Trang 54

trong nm nh ngy 15-1 l Thng ngn, ngy 24-1 gi ho thng Thch Thin Gic (l mt trong ba ngi thuyt phc i t Tnh trng Nguyn Ngc ip u hng v iu kin - khng mu), ngy 15-4 l Pht n, ngy 15-7 l Vu Lan, ngy 15-10 l H ngn,.
2.2.11. ng h mt tri
Chic ng h ny c xy bng gch do nh bc vt Lu Vn Lang ch to u th k XX. B mt ca ng h i din hng ng, nhng ch s La m ch gi c gn bng gch tu. ng h hot ng nh nh sng mt tri. Vo bui sng sm, lc mt tri va mc th bng ri ngay s 7; khi mt tri dn ln cao th bng cng ng thi ri ngay vo cc s ch gi tng ng. khi
Trang 55

mt tri ng bng th ch ng s 12. tri x chiu, bng dn nghing nhng vn ri ng vo nhng con s ch thi khc tng ng. Chic ng h c o ny hin vn ang tn ti trong khun vin Trung tm Gio dc thng xuyn tnh Bc Liu (ven ng 30 4 ni di). Mc d hin nay chic ng h ny khng cn s dng chnh thc na, nhng n vn c ngi dn Bc Liu gn gi nh mt k vt nhc nh v mt thi m n l mt biu hin ca s sng to c mt khng hai ca ngi dn ni y. ng h rt c bit, c xy bng gch v xi-mng, khng dng bt k my mc no, c t hng v pha ng trc dinh Tnh trng. Trn b mt ng h k 12 ch s La M, phn nh u nhau; gia mt ng h xy mt ci g nh ln. Ci g ny gii hn nh sng mt tri chiu trc tip vo cc con s. Phn nh sng mt tri khng chiu trc tip vo c mu ti, phn cn li c mu sng r hn (do mt tri trc tip chiu). Ni tip gip gia hai mu l im gi trong ngy. Sng sm, mt tri va mc th di ngay s 7; mt tri dn cao n no th bng ri dn ln cc con s ch gi, cho n khi ng bng th ch ng s 12. Tri tr v chiu, bng li nghing theo ng th t thi khc. n khi bng h dn ti bc tam cp thp nht th mt tri ln. So vi ng h ngy nay, ng h ch sai lch 5 pht. Mt s nh nghin cu cho rng c th ng Lang theo cch thc ca ng h Thi Dng (loi ng h lm bng nhng dng c th s xut hin t tha xa xa) to nn chic ng h c o ny). 2.2.12. Thin hu C Miu C miu B Thin Hu p Vnh Trch, th x Bc Liu: y l ngi miu c ca ngi Hoa v c ngi Vit phng th B Thin Hu. Trn thanh ngang ca c hoa vn v phin xanh ghi r nm xy dng ngi miu: Gip T (1863)*, khng r ai ch trng xy dng ngi miu ny. Bn trong miu c nhng hng ct bng g cm xe rt chc chn, cc tng xanh lm ngch ca, to nn s vng chi cho ngi miu. T lc xy dng n nay, miu ch mi trng tu mt ln ch yu l chng dt v gia c ct xi mng chng .
Trang 56
2.2.13. Phc c C Miu ( cn gi l Cha Bang) Ta lc ti s 74, ng in Bin Ph, P3, TXBL. y l ngi miu lu i nht ca
ngi Hoa sng Bc Liu. Cha c xy dng vo khong nm 1810, vi din tch 580m2 , theo li kin trc hnh ch Quc, mt li kin trc cung nh triu Minh. Cha th Phc c Chnh Thn (Bn u Cng) nn cn gi l Phc c C miu. Vi nhng gi tr v mt kin trc, cha c B Vn Ha Thng Tin cng nhn l di tch kin trc ngh thut cp quc gia nm 2000. Cha c mt nhm ngi Hoa xy dng vo khong nm 1810, bn th chnh l th ng Bn - Mt v thn c coi l c cng khai hoang t ai v ph tr cho mi ngi sinh c lp nghip c cuc sng an lnh.
Trang 57

n vi Phc c c miu s tn mt thy dc kin trc c bit theo cu trc ca ngi Hoa c. Ton b ngi miu l mt kin trc ngh thut qui m v hon m t u ko, u xin cho n cc linh th v hoa vn trn cc khnh th u c chm khc tinh t. Phi ni rng mi b phn trong miu l mt c vt c gi tr ngh thut cao bi chng tn ti trn 100 nm. Nhng tm bin bng cng nh bng g khc ch Hn v m vng cng l nhng tc phm c gi tr c khc sc xo theo li vit Hnh th v Khi th trong uy nghim v hng mnh. Cc tc phm ngh thut y c cc ngh nhn lin kt vi nhau mt cch hi ha v cht ch to thnh mt kin trc c o v song. vi gi tr ngh thut y Phc c c miu c B Vn ha thng tin cng nhn l di tch lch s vn ha.
Trang 58
2.2.14. Cha Kro Pum Mean Chey Kos Thum (cha C Thum) i theo ng knh L T, cch UBND x Ninh Thnh Li, huyn Hng Dn, tnh Bc Liu khong 2km v hng ng, nm trung tm p Kos Thum c mt ngi cha c knh v uy nghi. Cha c tn gi l Kos Thum, c cng nhn l di tch lch s vn ha cp quc gia bi nhng du n tt p qua hai cuc khng chin chng Php v M.
ng bo Khmer vn d thch trn t ging thnh tng lng, sng tp trung thnh tng cm phum sc. nhng lng qu ca ngi Khmer, ngi cha rt thng xut hin. Tri qua bao thi gian, cha vn l hnh nh gn b thn thit i vi ngi dn ni y.
Trang 59

chnh l l do cha Kro Pum Mean Chey Kos Thum (tm dch l cha Hn o Ln), c tn gi dn gian l cha Kos Thum, ra i. Cha Kos Thum c khi cng xy dng vo nm Nhm Thn 1832, Pht lch 2376 do i c Sn Prum tr tr. Cc cng trnh kin trc ca cha gm: chnh in, phc x, trng hc, tng x v 7 ngi thp c thit k theo kin trc cha Khmer truyn thng. T khi xy dng n nay, cha tri qua 14 v i c tr tr. Ngy 14-9-1945 din ra mt cuc biu tnh ln ca nhn dn cc dn tc Kinh, Khmer, Hoa, trong lc lng s si cng tham gia, vi khu hiu Php phi rt lui v nc, Vit Nam c lp, H Ch Minh mun nm. Sau , cha c chn lm Trung tm hun luyn qun s Nguyn Vn T. Bit c, gic Php cho my bay di bom bn ph lm thit hi 80% c s vt cht ca cha. Mt s s si hy sinh. Nhng vi lng quyt tm cao, ha thng D Hng cng s si v ngi dn trong vng gp cng, ca tu sa li cha tip tc th cng. Sau , cha c chn lm ni t chc thnh lp chnh ph cch mng lm thi Campuchia. T nm 1945 n 1954, x Ninh Thnh Li thuc vng gii phng cch mng ( c Nh nc cng nhn l x anh hng), hot ng rt quyt lit, nn thng b gic Php cho my bay di bom bn ph cha, t xm lng, ui dn ra khi vng, nhng s si cng nhn dn cng quyt u tranh n cng, nguyn sng cht cng cch mng, khng ri b qu hng x s. Sau nm 1954, ng rt vo cha hot ng b mt, ly cha lm Trung tm u tranh chnh tr m bo an ninh cho cha v nhn dn trong vng. Qua nhiu trn cn qut thm st ca chnh quyn Ng nh Dim, cc cp b ng v mt trn n cha bn k hoch u tranh i th nhng ngi b bt trc . bo v lc lng cch mng, cha xy nhiu tng hm b mt bo m cho cn b ti lui khi c bin ng. Nhiu chin s b thng c a n y cu cha v c tip t rt tn tnh. Nm 1968 trong chin dch Mu Thn, c s ng vin ca ng, i c (sau ny l
Trang 60

ha thng) D Hng ng cho mt s s si thot o c sa ln ng lm chin s cch mng, nhiu ngi hy sinh anh dng. Trong qu trnh u tranh chnh tr chng khng b, n p ca gic, cha Kos Thum tr thnh mt c s cch mng vng chc, l ni t chc tuyn truyn vn ng qun chng tham gia cc phong tro hot ng cch mng v nui cha cc ng ch cn b mt trn khu Ty Nam B trong hai cuc khng chin chng Php v M. Hn na, cha Kos Thum cn l mt cng trnh kin trc ngh thut tn gio, ni tu hnh ca s si v sinh hot vn ha dn gian ca ng bo Khmer. V th, ngi dn trong vng t ho khi cha c cng nhn l di tch lch s vn ha cp quc gia. Nhn dp Tt c truyn Chol - Chanam - Thmay va qua, Bo CA TPHCM v Ban gim c bnh vin 30-4 (B Cng an) cng Cng an tnh Bc Liu chn cha lm im t chc khm, cha bnh min ph v tng hng trm phn qu cho ng bo Khmer ngho ti x anh hng Ninh Thnh Li Cha Kos Thum l ni ghi li nhiu du n tt p qua hai thi k on kt u tranh chng thc dn Php v quc M t nm 1930 - 1975. Cha l cn c cch mng vng chc, nui giu cn b cch mng hot ng, khng ngng cung cp, ng gp cho cch mng c ngi ln ca ci vt cht. 2.2.15. Tin s C Miu y l ngi miu c th x Bc Liu, c y ban Nhn dn tnh Bc Liu cng nhn l di tch lch s - vn ha. Miu c t lu i, c nhn dn gi l miu Tin S, miu T S hay miu Thy. l mt ngi miu nh th Tam Gio t s, c lm bng cy l rng, trn mt g i thuc vng Ba Thc xa. Ngi miu ny khng nhng c quan h mt thit vi nhng s kin lch s quan trng trong qu trnh hnh thnh lng x Bc Liu, m cn l mt chin tch ca Nguyn Tri Phng trong vic tiu tr qun phin lon v y li git dt. Miu cn l ni th t cc danh nhn c cng vi lng x nh Nguyn Tri Phng, Phan Thanh Gin, Cao Minh Thnh, Nguyn Tn Pht, Triu Vn Tng, L Hu Hoan, Phan
Trang 61

Kim L, Trnh Thin Kim, Cao Tn Hng, Trnh Thnh Long... v 20 chin s chng Php anh dng hy sinh, trong c by ngi b Php x bn ngay ti sn miu
. Tin S c miu c xy dng theo kiu hnh ch tam - kiu kin trc truyn thng ca nh cha Nam b. Bn ngoi l cng tam quan m mu c knh, trn cng c mi nc, trn mi nc c tng i rng tranh ly qu chu. Pha sau cng tam quan l mt khong sn rng nn rt thun tin cho khch thp phng n cng bi. Tip gip vi khong sn l nh v - ni dng tip khch v c ch ngh ngi cho khch n ving miu. Trong cng l gian chnh in th bi v tin s, hai bn l bn th ca t ban v hu ban. Ngoi ra, ngi miu cn th nhng ngi c cng khai khn t hoang, nhng ngi hy sinh v nc Bn hng miu l mt gian th nh th B Cha X. Tnh n nay, ngi miu c ny c trn 150 tui, l mt trong s nhng ngi miu tn ti lu i nht Nam b. Ngoi nhng ngy l ln, ngi miu cn c mt s ngy cng cc v thn c th trong miu, thu ht mt lng ln du khch t mi ni n tham quan, knh ving.
Trang 62
Khong thi gian u nhng nm 1950, tnh hnh an ninh vng Ba Thc (Bc Liu - Sc Trng) bt n bi lon Sana Tia v Sana Sum (trong ting Khmer, sana c ngha l nguyn soi). Hai tn ny nguyn l ngi Tr Khng (Sc Trng), tp hp c mt s qun ko i cp bc khp ni. Chng tn cng c n Bi Xo v vy hm th trn Bc Liu. Cng thi gian , thn Lc Ha (Sc Trng) cng c lon Lm Lm - mt ton qun hp, i n u git ngi cp ca n . Lc Nguyn Tri Phng (1800-1873) gi chc khm sai tng thng qun v i thn, kim tng c ca cc tnh Gia nh, Bin Ha, Vnh Long, nh Tng, An Giang v H Tin. ng em qun xung vng Ba Thc tiu tr lon ph. Ch trong mt thi gian ngn, khng y mt nm, qun phin lon b dp tan. Tng truyn, trong lc hnh qun dit ch, b ch huy qun s ca Nguyn Tri Phng tr ng trn mt khu t g thuc vng miu Tin S ngy nay. y lc by gi c mt ngi miu nh th Tam Gio t s c lm bng cy l rng, khng c bng hiu, c ngi dn gi bng nhiu tn khc nhau. Sau thi gian binh bin, ngi miu b h hao gn nh ton b. V vy, trc khi rt qun v, Nguyn Tri Phng ra lnh cho qun lnh dng cy l v mt s vt liu xy dng li. Ngi miu mi tuy cng n s nhng ln gp i miu c v c bit l Tng c Nguyn Tri Phng t tay vit bng hiu. y l bng hiu u tin mang tn Tin S Miu (c vit bng ch Hn). ng nhc nh ngi a phng nn dng ngi miu ny tip tc th cng nhng ngi c cng khai khn t hoang, xy dng lng x v nhng chin s v nc b mnh. Nm 1853, Nguyn Tri Phng c phong hm ng cc i hc s, nhn chc Kinh lc s Nam K. ng t chc khai ph t hoang thnh lp thn p nhiu ni. Khong nm 1855, ng em mt s ln lu dn ngi Vit vo Bc Liu khai khn t hoang, lp nhiu thn lng y nh Vnh Li, Vnh M, Phong Thnh, Vnh Trch...
Trang 63

Nguyn Tri Phng rt ch trng m mang dn tr. Nhn thy ngi Vit cng ngy cng ng, cn phi c ni hc hnh nn ng ra lnh cho cc chc sc a phng m rng din tch ca miu Tin S bng cch ct thm tin snh v hai chi hai bn lm ni dy hc. Ngi trng c thnh lp theo ca quan kinh lc nn c cc gii chc lng tng Bc Liu rt quan tm, nhiu thy cc ni c mi v ging dy. C th ni miu Tin S l ni duy nht dy ch Nho Bc Liu v sau tr thnh im dy ch Vit u tin vng ny.
Trang 64
2.2.16. Cha Long Phc (cha C By) Cha ta lc ti s 3/234 ng Vnh Chu, khm 6, phng 5, th x Bc Liu, tnh Bc Liu. Cha thuc h phi Bc tng. Ban u cha c tn Vnh Hinh, c ct vo nm 1840 ti thn Vnh Hinh bng cy vn, c Ban h t coi sc. Nm 1888, Ha thng Thch Thin n cng Ban h t vn ng xy cha v i tn cha Long Phc. Ha thng tr tr cha hn 20 nm th v
Cn Th. Cc v tr tr k tc l: HT Thch Ph Ch, TT Thch Ch Hiu, TT Thch Chn Php, HT Thch Hin Gic. Cha Long Phc c xem nh l mt trong nhng ngi cha c xy dng c xy dng u tin Bc Liu, cnh cha c am C By nn cha cn c tn dn gian l cha C By. y l mt cng trnh kin trc c ca ngi Vit c im t vi nt vn ho ca ngi Hn, c U ban nhn dn tnh Bc Liu ra Quyt nh Bo v di tch lch s
Trang 65

vn ho s : 1379/Q.UB ngy 07 thng 11 nm 2001. Du khch t xa nhn vo nhn ra ngay mt qun th kin trc tht p, c b tr tht hi ho trong mt khu t rng c cy ci sm ut nhng cnh vt rt nn th v yn tnh. Khu chnh in, t ng, v nh ngh, nh khch c xy dng trung tm; pha tri l nhng ngi thp c nm n khut di nhng tng cy i th; bn phi l mt ging ng tht uy nghi; pha sau cha l mt ci ao tht ln, y l mt ci ao lch s, ngi a phng tng gi l ging cha tng cung cp nc cho dn lng trong mt thi gian di hng trm nm; pha trc chnh in l mt vn hoa c nhiu hoa thm c l, c tng i Quan Th m ng sng sng bn h gi sn gia h sen hnh bn nguyt nh mt tiu cnh Lc Sn.
Cha c xy dng vo nm 1840 ti thn Vnh Hinh, lc mi xy dng ngi ta dng tn thn t tn cha l Vnh Hinh T. Trong mt thi gian di cha khng c tr tr chnh thc, ch c Ban H t do cc pht t bu ra coi sc cha. Ngi cha lc c hnh thc sinh hot ging nh mt nim pht ng c thin nam tn n hng m tng kinh nim pht v cng l ni ging kinh ni php ca cc ch Tng c mi n trong nhng ngy l ln. Lc mi ra i Vnh Hinh t ch l mt ngi cha bng cy vn,
Trang 66

nn ch tn ti c hn 40 nm th b h mc, lc c ho thng Thin n cng thng ti lui, chm sc, thy cha cn phi sa cha nn Ho thng cng Ban H t ng ra vn ng b con pht t trng tu ngi Cha. Ho thng Thin n (Hy : Nh Chnh, Tn Mi 1871 t Du 1945) vn l ngi c cao vng trng, Pht hc tinh thm. ng tr tr cha Phc An Ci Du (Sa c) c mt s Pht t Bc Liu hm m mi v thuyt php; sau nhiu ln thuyt php ng c Ban H t cha Vnh Hinh mi lm tr tr cha; lc u ng cha nhn li v khng th cng mt lc lm tr tr c hai ngi cha hai ni, mc du vy nhng ng vn quan tm n cng vic ca cha Vnh Hinh v trong ln trng tu ny phn ln nh vo uy tn ca ng nn vic vn ng tin bc, vt t sa cha ngi cha c hon tt tt p. Nm 1888, ngi cha Vnh Hinh bng cy g c d ra xy dng mt ngi cha bng gch ngi, sau hn mt nm mi hon thnh. Ho thng Thin n lc sp xp xong cng vic cha Ci Du nn chnh thc nhn li mi lm tr tr cha Vnh Hinh, nhng ho thng nhn thy im xy dng cha l mt a im tt, c nhiu u im v mt a l, c iu kin lm ni pht trin Pht gio tnh sau ny, nn ho thng ngh ci sa tn cha l Long Phc T (c ngha l ngi cha trn y s tt lnh). Sau ng tip tc vn ng xy ct li T ng th T, nh bp nu nng, nh ngh cho ch Tng, cng c Ban H t ngi chm sc cha. Trong thi gian y ng o to rt nhiu t, c mt s rt ni ting sau ny nh : Ho thng Ph Ch, Ho thng Hu Quang Ngoi nhng cng vic tt p ny, ng cn tip tc vn ng v to mi u kin trng tu cha Vnh Phc An mt ngi cha c Bc Liu hin cn tn ti n nay. Ho thng Thin n tr tr cha Long Phc c khong 20 nm th phi tr v Ci Du v ngi cha c thiu ngi chm sc; ngi tha k c chn lm tr tr cha Long Phc vo thi im chnh l Ho thng Ph Ch (Hy : Co Tm, Qi Mi 1883 inh Su 1937) cng l ngi Ci Du cng qu vi thy l ho thng Thin n. ng vn l ngi thng minh nh ng, c nhiu bit ti li xut gia t nh, theo thy i hnh o nhiu ni, nn khng nhng pht php rt vng vng m kin vn cng uyn bc. V vy trong thi gian lm tr tr ch Long Phc ng c mt s lng
Trang 67

tn rt ng. ng lun thc hin li thy dy bo, tip tc lm nhng cng vic li ch x hi nh: Vn ng mi ngi tri t v sa li con ng t l ci i Vnh Chu xung b sng Bc Liu ngi dn i li d dng; t chc o rng thm ging lng ( c sn) ngi dn trong lng c nc dng trong ma kh Ho thng cn l mt thy thuc gii li c tinh thn phc v cao, nn lc no cha cng c ngi n nh xem mch tr bnh, v vy tn cng lc cng ng. Trong thi gian ny c mt ngi tn Phm Vn T (1869 1940) cng l ngi Ci Du xung xin Ho thng cho ct mt ci am trn t cha. Cng v cha Long Phc c am C By nn t xut hin ci tn dn gian l cha C By. Nm 1930, cha Long Phc qua mt thi gian di c nhiu ch h cn sa cha, Ho thng Ph Ch vn ng trng tu, y l ln trng tu th hai. Theo ln trng tu th nht nm 1888, ca ca chnh in c thit k hng ng, nhng ln ny theo ca Ho thng Ph Ch, chnh in c gi ra xy ct li, v ca chnh c xoay v hng Nam, c T ng cng xy song song vi chnh in, ca cng xoay v hng Nam nh ngy nay. Ngy mng 03 thng 11 (l) nm inh Su 1937 Ho thng Ph Ch vin tch, c mn xy thp th pha ng chnh in ca cha, t ln ca ng l Thng ta Ch Hiu c thay th l tr tr. ng c tn tht l Nguyn Tin B sanh nm Nhm T (1912) ti Ci Du - Sa c v mt nm Bnh Dn (1986) ti Bc Liu. Lm tr tr c t lu ng li tham gia cch mng; nm 1945 Thng to Ch Hiu l ngi gp phn to iu kin cho Cng binh xng ca Tnh i Bc Liu tr ng v hot ng. Cng binh xng c thnh lp ti y do ng To Vn T ch huy v c nhiu cn b khc nh cc ng : Nguyn Tin B (Thng to Ch Hiu), Giang Vn Tng (i c Thin Ho), Nguyn Vn Ngu, Nguyn Vn Dnh, L Vn Nguyn, L Vn Chnh, Nguyn Vn Chng, Nguyn Vn V, Nguyn Vn Bui Trong thi gian t c s y, cng binh xnh tnh Bc Liu c s h tr v bo bc ca tng ni cha Long Phc, sn xut c hiu sn phm, v kh cung cp cho cc chin trng thuc a phn qun khu 9. Cng binh xng hot ng c su thng th c lnh rt v Cy Vang, c t lu li di sang Cnh n sau li di xung Ci Tu; ng Nguyn Tin
Trang 68

B (Thng ta Ch Hiu) theo ting gi ca qu hng, ri khi cha chnh thc gia nhp Cng binh xng phc v cch mng. Lc Thng to Chn Php Ph Lc (Sc Trng), c Ban h t Cha Long Phc mi v lm tr tr thay cho Thng to Ch Hiu. Thng to Chn Php (Hu : Nht Hoa) l mt trong nhng t t nht ca Ho thng Ph Ch, ng c tn tht l Nguyn Vn Ho sanh nm Nhm T (1912) ti Long Xuyn tch ngy 17 thng 5 (l) nm Nhm Dn (1962) ti Bc Liu, thp ca ng c xy bn cnh thp ca thy. Lc sinh thi ng vn tnh hin lnh li sing nng chm ch nn hc hi c nhng s c ca thy. Sau khi thay th ngi s huynh lm tr tr cha Long Phc, ng em ht kh nng ca mnh phc v o php, thc hin nhiu cng vic li ch x hi; ngoi ra ng cn to iu kin cho cn b cch mng hot ng hp php ti cha. Ngy 26 thng 1 nm 1955 Ban Chp hnh ng b th x Bc Liu thnh lp ti cha Long Phc, cc cn b nh L Vn t (t R) B th Th y, Nguyn Vnh Nghip (Su Tng) v H Thi Bnh Th y vin cng thng c mt cha hot ng. Nm 1962, Thng to Chn Php tch, chc tr tr cha c ngi thay, mi n nm 1966 Ban h t mi mi c Ho thng Hin Gic v lm tr tr. Ho thng c tn tht l Nguyn Vn ng (1926 1992) qu qun ca ng lng Tn Thy, huyn Ba Tri, tnh Bn Tre, va v lm tr tr ng t chc ngay mt lp o to tr tr ti cha Long Phc, lp hc c 15 ngi d. Sang nm sau (1967) ng m thm mt lp o to tr tr khc, lp ny c c Tng Ni C Mau tham d, tt c c 20 ngi. Lm tr tr y c 3 nm, sang nm 1969 ng li v lm tr tr cha Vnh c (phng 7 th x Bc Liu). Cuc i ca Ho thng rt c bit, ng c sinh ra t qu hng ng Khi (Bn Tre), sm thc c cch mng nn vo nhng nm 50 (ca th k XX) ng tham gia cch mng. Nhng do t chc b l, ng phi v Bc Liu n lnh, nhng vn tip tc cng vic ca mnh, ng rt tch cc trong cc cng tc c giao ph, th hin r nht lc chun b mi u kin thun li cho ngy 30 thng 4 nm 1975 tip thu tnh Bc Liu, ng gp phn rt c lc. Sau tip thu nm 1975 ng l Ph Ch
Trang 69

tch y ban Mt trn T quc Vit Nam tnh Minh Hi, y vin Hi ng Nhn dn tnh Minh Hi cho n ngy ng vin tch. Sau khi Ho thng Hin Gic v cha Vnh c, Ban h t cha Long Phc mi ngi tha k ca thng ta Chn Php l Thng to Hu H lc ang cha n Quang (Si Gn) v lm tr tr. Thng ta l ngi xut gia t nh, tt nghip Pht hc vin Hu Nghim nn rt tinh thm Pht hc, v vy rt gn b vi cng tc Pht s, x hi, pht dng quang i cha Long Phc cho n ngy nay. Thng to tn tht l Nguyn Giang H sinh nm 1936 ti Ph Lc (Sc Trng), xut thn t mt gia nh nng dn ngho c truyn thng cch mng, anh l lit s Nguyn Vn Mo; ng ch c ba ngi anh em, cha cht rt sm lc ng cha y ba tui, sau anh li hy sinh, m ng dn ng vo cha lm cng qu v ng xut gia nm ln by tui ti cha Long Phc, v vy ngi cha ny rt thn thit i vi ng. Trong thi gian lm tr tr, Thng to Hu H to c nhiu thnh tch : Nm 1975 trng tu T ng v Hu ng; Nm 1996 xy bc tng bao bc quanh cha vi chiu di hn 100m cao 2 mt bn trong li xy dng mt hoa vin c hn gi sn, h bn nguyt v tng i Qun Th m; Nm 1998 lm mt con ng tri xanh t l ci vo cha hn 200m v trng tu con ng cng cng dn xung xm t b sng ngi dn i li d dng; ng cn to c nhiu thnh tch xut sc trong vic cu tr, nht l ln vn ng hn na t ng cu tr khc phc hu qu cn bo s 5 nm 1997: Mi y nm 2001 hon thnh mt ging ng c sc cha hn 100 ngi t ti cha Long Phc y l ni hc tp rt tt cho Tng Ni trong cc ma an c kit h, li va l ni ging dy l tng cho trng Trung cp Pht hc tnh nh. Thng 4 nm 2003 va qua c Hi ng tr s Trung ng Gio hi Pht gio Vit Nam tn phong gio phm Ho thng. Hin nay Ho thng l i biu Hi ng nhn dn tnh Bc Liu, y vin y ban Mt trn T quc Vit Nam tnh, Trng ban tr s Pht gio tnh Bc Liu, ng tht s l mt ngi c nng lc t chc, hot ng phc v lm tt o p i.
Trang 70

Ni tm li, Cha Long Phc l mt ni qui t c nhiu danh Tng, c nhiu thnh tch hot ng x hi, ni y c nhiu c im vn ho v mang m nhng du n lch s; hin nay tr thnh mt trong nhng im tham quan du lch rt l tng ca tnh Bc Liu. Mt ngi cha c c nhiu c im nh th, tht xng ng c cng nhn l di tch lch s vn ho tnh nh. *CC THI IM XY DNG V TRNG TU - Nm Canh Thn (1840) : Xy dng cha (mang tn Vnh Hinh T ) - N M T (1888) : Ho thng Thin n cng Ban h t t chc trng tu ln th I, ng thi cha c i tn Long Phc T . - Nm Canh Ng (1930) : Ho thng Ph Ch trng tu cha l th II ca cha c hng ng c sa xy v hng Nam. - Nm t Mo (1975) : Ho thng Hu H t chc trng tu ln th III, ln ny ch xy dng li T ng v Hu ng. - Nm Bnh T (1996) : Ho Thng Hu H cho xy bc tng ro quanh cha c chiu di hn 100m. - Nm Tn T(2001) : Ho Thng Hu H xy dng mt ging ng v mt tng x cha khong 100 ngi. - Nm inh T (2001) : Thnh lp Trng Trung cp Pht hc, Ban Gim hiu 5 ngi, gm : Ha thng Hu H Hiu trng, Thng ta L Sa Mouth Ph Hiu trng, i c Gic Nghi Ph hiu trng, C s Trn Phc Thun (Tc Hnh) Ph Hiu trng, C s Nguyn Thi Ho (Qung Thit) Chnh vn phng. Nhng lc trng hc ch hot ng di danh hiu mt lp gio l di hn, n mt nm sau mi nhn c quyt nh chnh thc (Q s: 970/QUB ngy 14 thng 10 nm 2002 ca UBND tnh Bc Liu). Lp Trung cp Pht hc u tin gm c 45 tng ni sinh; Ban Ging hun 16 v trong c by C nhn, chn Ging s Pht hc v hp ng thm hai Thc s. n u nm 2005 c cp php m thm mt lp Cao ng chuyn khoa (Giy php s: 283/UB ngy 22 thng 3 nm 2005 ca y ban Nhn dn tnh Bc Liu).
Trang 71

Nm 2007, sau kt qu ca i hi Pht gio tnh, i c Gic Nghi nhn nhim v mi, Ban Gim hiu b sung thm i c Thin Phc, i c Phc Ch v S c Nghim Thnh lm Ph Hiu trng. n thi im ny Ban Gim hiu c 6 v, gm : Hiu trng, 5 Ph Hi trng (i c Thin Phc kim nhim Chnh Thmk ca trng). Ton trng c 4 lp hc, mi lp mt im hc khc nhau : lp Cao ng cha Long Phc, lp Trung cp ni cha Gic Hoa, hai lp S cp v Trung cp Nam tng Khmer cha Buppharam v 6 im cha khc trong a bn tnh. y l trng Trung cp Pht hc duy nht Namb c dy c hai chng trnh B tng v Nam tng Khmer. - Nm Qu Mi (2003) : Xy dng thm mt Th vin cng va l Nh pht hnh sch phc v cc nhu cu nghin cu, hc tp ca Tng ni sinh v tn Pht t. - Nm t Du (2005) : Xy dng thm mt tng x, tng di 8 phng dnh ring cho cc tn tc, ging s tng trn l th vin hin c hng ngn u sch, cc loi kinh lut lun v cc sch nghin cu Pht hc, vn hc, s hc, trit hc - Nm Bnh Tut (2006) : Vn ng thnh lp Nh nui tr m ci (Giy php s: 84/QUBND ngy 6 thng 7 nm 2006 ca y ban nhn dn th x Bc Liu. V/v Cho php thnh lp c s Nh tr m ci Long Phc). Hin c 20 tr c tui t 2 thng tui n 16 tui ang c nui dng ti y.
* CC I TR TR C CHA - 1840 1887 : Ch c tr tr chnh thc. - 1887 1908 : Ho thng Thin n (Hu Nh Chnh ). Sinh nm Tn Mi (1871), tch ngy 13 thng 03 nm t Du (nhm ngy 24 thng 04 n 1945). - 1908 1937 : Ho thng Ph Ch (Hu : Co Tm ), sinh nm Qi Mi (1883), tch mng 3 thng 11 nm inh Su (Nhm ngy 5 thng 12 nm 1937).
Trang 72

- 1937 1945 : Thng to Ch Hiu (tn tht Nguyn Tin B. Sinh nm Nhm T (1912), tch ngy 23 thng 07 nm Bnh Dn (nhm ngy 26 thng 08 nm 1986). - 1945 1962 : Thng to Chn Php (tn tht Nguyn Vn Ho, Hu : Nht Hoa ). Sinh nm Nhm T (1912), tch ngy 17 thng 05 nm Nhm Dn (nhm ngy 18 thng 06 nm 1962). - 1962 1965 : Khng c tr tr. - 1966 1968 : Ho thng Hin Gic (Tn tht Nguyn Vn ng, Hu : Qug Bnh ). Sinh nm Bnh Dn (1926), tch ngy 24 thng ging nm Nhm Thn (nhm ngy 28 thng 02 nm 1992). - 1969 n nay : Ho thng Hu H (tn tht Nguyn Giang H). Sinh nm Bnh T (1936). 2.2.17. Ph th dng h Cao Triu Thi ng cu, chnh sch chiu m lu dn vo Nam khn hoang ca cc cha Nguyn l: Ai c nhn lc, vt lc sc khai hoang th c t do m trng khn v nu khai ph c mt din tch t ai iu kin thnh lp lng mi th cho ngi lm trng lng. n khi ngi Php h, chnh quyn thc dn vn gi chnh sch nu trn. Thc t, thu thu nhanh, ton quyn ng Dng k nhiu Ngh nh cp cho nhng ngi giu c hng ngn mu, vi iu kin ngi ch t chu trch nhim np thu cho nh nc. Chnh sch in a nu trn thnh s u i cho mt nhm ngi c tin ti v quyn lc. Th cho nn rung t ch tp trung vo tay mt nhm ngi rt nh. C mt tng kt cho rng Bc Liu l ni c a ch nht nc (2%), ng thi l ni ch chim nhiu rung t nht nc (hn 95%). Nhng tn tui ni ting Nam k v s nhiu rung nh: Trn Trinh Trch, t la, t mui hn 200 ngn mu; Vu Tng 70 ngn mu; Chu Oai 40 ngn mu, ri Cao Minh Thnh, Chung B Vn, Mai Hu Kin, Mai Hu Qu, Quch Ngc ng, Phan H Bit n u th k XX, ngi
Trang 73

Php nhn nhn BSCL l va la min Nam nn cho o mt h thng knh mng dy c vng Hu Giang. Chnh h thng knh mng ny gii quyt nn ngp ng do cn lt thng nin vo thng 8 l gy ra hng nm. t ai c ra phn, x mn c th ni trong lch s khn hoang c khai ph nhanh v tr nn c nng xut hn. Hn th na, nh h thng knh mng m la go c ch v Si Gn nhanh v d dng hn. Thp nin 30, Bc Liu l tnh c s la go bn ra ng nht Nam k t ai tr nn c gi. Chnh v th m nhng a in ch Bc Liu cng c rung nhiu th cng giu nt vch. Thi k cc thnh nht ca h l khi h thng knh o pht huy tc dng (khong sau nm 1910). V cng l thi im h ua nhau ct nh. Nm 1914 Cao Minh Thnh ct nh, nm 1917 Trn Trinh Trch ct, nm 1920 Hi ng iu ct Lch s hnh thnh v pht trin th Bc Liu c hn 200 nm. Th nhng l mt s pht trin v cng chm chp, bi Bc Liu c mnh danh l X Qu Ma. Trc nm 1900, t c ngi t ni khc dm n khai khn bi nn ngp ng, ri ma thin nc c, sng lam chng kh. Ngi khn hoang xa h rng: Cho ghe s gu cn chn Xung a s a, ln rng s ma.
Trang 74
t ai ca Bc Liu khai hoang 2-3 ma sau mi thu c hu li, chnh v l m trong sch Khn hoang min Nam ca Sn Nam ghi: Thot tin nh lng ch ct bng l. Nm 1885, lng Vnh Hng xin ct ch lp ngi, hy vng rng tin gp ch s tng gp i v xin vay trc ca nh nc 6.100 ng xy ct, lng s tr li cho nh nc c vn ln li trong vng 12 nm. Nm 1892, Tham bin bt buc nhng nh l ch phi d b ct li ph ngi c lu Cn c vo ti liu trn, chng ta thy rng giai on cc i in ch Bc Liu ua nhau ct nh l giai on th Bc Liu c hnh thnh r nt nht. C th ni l mt du n trong kin trc th Bc Liu. Nu loi b vn thc h ng trn quan im bo tn mt du n ca lch s pht trin Bc Liu th nhng ngi nh nu trn cn phi c bo v nghim tc. Th nhng do thi gian xy ct qu lu, do bin thin thi cuc m nhng ngi nh trn gi ch cn ci v khng nguyn vn. Tri qua nhiu ch qun l dng cho mc ch cng s, nn ton b ni tht ca cc ngi nh nu trn b ph nt hon ton. C nhng chuyn rt au lng, sau gii phng, ngi nh Huyn Sn c giao cho mt n v b i qun l, cc anh lnh ca thi bao cp ba lm ci nu cm nhng bc honh phi, cu i cc k qu gi. Hin nay, duy nht ch cn ngi ph th ca dng h Cao Triu l ni tht bn trong cn tng i nguyn vn. Nguyn nhn l do cng lao ca nhn s yu nc Cao Triu Pht nn Nh nc khng qun l nh nhng ngi nh ca cc a ch khc, m con chu dng h Cao Triu gi gn y l mt ngi nh qu. N qu bi v l ngi nh duy nht ni tht cn kh nguyn vn, sc minh ha cho nhng kin trc u tin to ra nhng nt khm ph sinh ng cho bc tranh Bc Liu nu trn. N qu v l mt kin trc c, v n cn qu bi v danh ting ca ch nhn. Ngi ph hin ta lc ti b sng Bc Liu, thuc phng 5, th x Bc Liu.. n c xy dng vo nm 1914. Trong gia ph ca dng h Cao Triu ghi rng: Do cng o knh p l, m mang qun Vnh Chu nn ng (Cao Minh Thnh) c th phong chc c ph x hm, vic nh ng cng khng bao gi sai st, ng
Trang 75

c lp phn phng ha giao cho Ch trng lo vic cng t tin nhn ti Cao gia hng ha. Nh vy cn c vo gia ph ca dng h Cao Minh Thnh thn sinh ca nhn s yu nc Cao Triu Pht ngy xa ng ra xy dng ngi ph th ny. y l mt danh gia ca t Bc Liu. ng Cao Minh Thnh l c ph x cn cc anh em v con ci ca ng u l quan Ph th do h xy ct cng khng phi tm thng. Nhn tng th ngi ph th c phong cch kin trc ng. Mi nh lp ngi m dng, cc ct c o gt t khi c hnh lng long tranh chu. Cc ca chnh v ca ph u mang nt kin trc Trung Hoa. c bit l ni tht bn trong mang dng dp kin trc ca cung nh Hu. y l mt phong cch bi tr ni tht rt ph bin ca nh a ph, b h hi u th k XX. Ngi ta qua tn Campuchia mua v cc loi danh mc ri rc th t Hu hoc tn ngoi Bc vo trong nh c o 2 -3 nm tri trang tr ni tht. Ti ngi ph th dng h Cao tuy t b tht tn kh nhiu nhng vn cn nhng th qu gi nh: 2 b trng k bng hoa cng c mu trng v hoa vn, dy mt tc; hai cp bc i n, 2 b l ng mt tre. Hai b l ny ng l nhng c vt , nghe u ch cn mt hai cp Bc Liu. Gi tr ca n hin hin n gn chc cy vng mi b. Ngoi ra bn th v khnh th c chm tr cc k tinh xo vi hnh tng long tranh chu, qui hot v cc loi mai, tng, trc, cc Ri cc bc honh phi cu i sn son thip vng cng l nhng c vt
Ngoi ra ngi ph th cn c mt sc thu ht khc v n l ni th phng t ph ca mt nhn vt lch s Vit Nam, l nhn s yu nc Cao Triu Pht. ng sinh nm 1889, mt nm 1956. Cha l c ph x Cao Minh Thnh, m l To Th Sc. Chin tranh th gii th nht kt thc ng sang php hc ly bng k s canh nng. Sau v nc ng sng lp hai t bo c tn l Nht Tn Bo, K Nguyn Mi, nhm bn vc cho ngi lao ng, nng cao dn tr, dn sinh. ng cn l mt trong nhng sng lp vin ca ng Dng lao ng ng: Si Gn. Khong nm 1929, ng b Php qun thc ti gia ( Bc Liu) v ti ph ri chnh tr an.
Trang 76

Nm 1930, Cao Triu Pht gia nhp phi Minh chn o Cao i Hu Giang v tng gi chc Bo o, Bo php trong hip thin ti v c c vo Hi ng qun ht Nam k. Ma thu nm 1945, ng c c lm ph ch nhim Mt trn Vit Minh tnh Bc Liu Ngy 06/01/1946 ng c c Quc hi nc Vit Nam dn ch cng ha ti n v tnh Bc Liu, nh vo thnh tht Ngc Minh ng cng vi cc chc sc tr hu quyt tm t th trong nhiu ngy. Nm 1947 ng gi chc c vn y ban Hnh chnh khng chin Nam b, tp hp 12 phi thng nht cao i cu quc tham gia Mt trn Vit Minh chng Php. Nm 1954, ng tp kt ra Bc gp Bc H ti Thi Nguyn v gi chc gio tng Cao i 12 phi thng nht, tng l y vin thng trc Quc hi, y vin Mt trn T quc Vit Nam. c thng nhiu hun chng Ni v cuc i c Cao Triu Pht, mt nh vn vit: C tham gia khng chin ngay t nhng ngy u khng chin ti gi ti cht. Phn ln s nghip ca c, c cng hin cho cch mng. Hin tng Cao Triu Pht l mt hin tng c bit ni ln ngha kh ca ngi Nam b, hn na l mt nh giu mun h trng ngha khinh ti. Cn c vn V Vn Kit th ni rng: Ti tham gia cch mng nu c mt mt th cng chng mt mt th g, cn nhng ngi nh c Cao Triu Pht th mt mt ln lao. H nh i cuc sng giu sang v s nghip chung ca dn tc. Thc t Cao Triu Pht l mt i in ch nhng ng b ht theo cch mng. Bc H vit th cho Cao Triu Pht ni nh sau: D xa cch Chnh ph v ti lc no cng ngh n cng nghip ca ng i vi T quc, vi cng cuc khng chin v rt mong c ngy c gp ng cng ung mt chung ru o, ngm mt bi th c thng. Cao Triu Pht c Tng b th L Dun kt np vo ng Cng sn Vit Nam. Tm li Cao Triu Pht l mt nhn vt lch s ca t Bc Liu. Ph th dng h Cao Triu Pht l mt di sn ca mt con ngi ni ting. 2.3. Cc cng trnh du lch vt th cha c xp hng ca tnh Bc Liu 2.3.1. Khu du lch Quan m Pht i
Trang 77

Thuc khm Nh Mt, phng Nh Mt, th x Bc Liu. Cch TP Bc Liu 8km, du khch c th n vi khu du lch Quan m Pht i d dng bng taxi, xe m hay cc xe dch v. Hin nay, ang c u t xy dng vi din tch 98,5 ha. Trong tng lai khng xa ni y s tr thnh mt khu du lch sinh thi bin kt hp vi du lch l hi hnh hng cng vi h thng nh hng khch sn v khu vui chi, gii tr a dng.
Trn ng i, du khch s c chim ngng cnh sc y th v ca thin nhin v con ngi vng bin. Nu khch tham quan mun li khm ph s c o ca ni ny th c s phc v tn tnh ca cc nh ngh v khch sn trong v ngoi thnh ph.
Trang 78
c xy dng t nm 1973, khu Pht B Nam Hi l mt cng trnh kin trc - vn ha - tm linh ni bt nht Bc Liu. Hng nm, c hng ngn lt du khch n tham quan, thng ngon v by t lng thnh knh ca mnh. Thng 3 hng nm u din ra l hi Va B, ko di trong 3 ngy. y l mt l hi ln v rt nghim trang, thu ht nhiu du khch nht. Tng Pht B cao 11m, xoay mt ra bin ng, tr thnh trung tm gia t lin v bin ln. Bt ngt cy xanh nc mn bao ly b bin to nn cho bc tng trng ng sng sng trn i sen hng. Du khch n y s cm nhn c s bnh yn ta lan t khun mt du hin, phc hu ca Pht B. Theo tn ngng ca nhng ngi i bin, Pht B ph h v ch che cho h rt nhiu v nhng g h c c l cng nh mt phn vo vic h tin v thnh knh i vi th gii tm linh. Ngoi ra, du khch cn c th chim ngng kin trc c o ca cng tam quan ngay khi bc vo. Hai bn Pht i l hai dy nh rng ln, c xy theo kin trc ca cc ngi cha. Gian nh gia th cc v Pht, c tri thm cho du khch vi ly cu an.
Trang 79

Hai bn c nhng gian nh nh, va l ni du khch ngh chn va l ni ghi li qu trnh xy dng v pht trin ca khu du lch. iu th v l ban qun l khu du lch lm mt chng trnh pht thanh v qu trnh pht trin v nhng s tch ca khu Pht B Quan m du khch c th nghe khi ngi ngh mt. V mt nh n vi cc mn chay phc v thc khch.
Khng gian ca khu du lch rt thong. Nhng lung gi bin thi vo lun lm du mt s mt mi cho du khch ng xa. Cnh bin ngt ngn cng tn thm s thing ling cho bc tng. Gn l nhng ca sng vi dy cy xanh ven b ht hn du khch. Cc dch v n ung, qu lu nim lun phc v sut ngy m. Du khch c th mang v nhng bc tranh, nhng ci nn trm do t tay ngi dn Bc Liu lm, cho ngi thn, bn b lm k nim. V th v l thng thc nhng mn c sn Bc Liu trong hng qun ca ngi dn quanh khu du lch. i sng tm linh l mt iu khng th thiu i vi mi ngi. Khu Pht B Nam Hi v ang p ng nhu cu kt hp vi tham quam du lch mt cch thnh cng. Nu n y, bn s tm thy c mt ni chn bnh yn, thanh thn cho ring mnh, khm
Trang 80

ph c nhiu iu c o v th v trong cc cng trnh kin trc, trong cch ng x v nhng nt vn ha m cht Pht gio. 2.3.2. Qun th nh cng t Bc Liu Nh Cng t Bc Liu ti s 13, in Bin Ph, phng 3, th x Bc Liu, tnh Bc Liu l a ch khng th b qua ca bt c du khch no t chn ti Bc Liu. y l nh ca ng Trn Trinh Trch, cha ca Trn Trinh Huy- ngi c mnh danh l Cng t Bc Liu. Ngi nh c xy dng nm 1919, tng trt gm 2 phng ng, 2 i snh v li cu thang ln lu. Tng lu gm 3 phng ng, 2 i snh, phng hng ng Bc l phng ca ng Trn Trinh Trch, phng i din l phng ca cng t Bc Liu Trn Trinh Huy (dn a phng gi l Ba Huy). y l cn nh c coi l b th nht Bc Liu lc by gi, do k s ngi Php thit k v xy dng; c nhiu vt liu phi ch t bn Php sang. T n nay, gn mt th k qua cn nh gn nh vn gi c nhng nt c bn ca n. Nm 2003, Cng ty Du lch Bc Liu u t tu sa cn nh nhm a vo kinh doanh vn ha du lch. Hin nay cn nh ny c dng lm
Trang 81

khch sn trong h thng Nh hng - Khch sn cng t Bc Liu.
Cng t Bc Liu Ba Huy ni ting v nhng giai thoi n chi bt mng v lm v nhiu... b bch. Ba Huy ch tha nhn mt v do cha, m ci hi l b Ng Th en. Tuy nhin, ng cng t mnh kim thm 4 b na, trong c mt ngi mang quc tch Php, v... khng nh ni bao nhiu... b. L ngi ho hoa phong nh, cch n chi ca Ba Huy cng nc ting vi nhiu giai thoi nh chuyn Ba Huy tng t tin nu ch thi gan vi cng t Phc (Phc Georges, ngi x M Tho, con trai c ph s Sng). Cng t Bc Liu tng no lon ti i Th Gii, l khch quen ca hu ht cc nh hng sang trong lc by gi ti Si Gn. Ba Huy tng bao c nh hng mt m i duy nht mt... ngi p.
Trang 82

Nh Cng t Bc Liu hin nay c by bin, phc trng gn nh nguyn trng. Tuy nhin do qua nhiu giai on lch s khc nhau vt dng trong gia nh tht lc rt nhiu. Theo b V Kim Cng, Gim c Nh hng - Khch sn cng t Bc Liu, hin nay khch sn hin ang kinh doanh 10 phng ngh. Gi phng t 200.000 240.000ng/ngy m. Ring cn phng ca cng t Bc Liu c gi thu 350.000 ng/ngy m, nhng phi t trc v c nhiu khch mun ng ti phng ny. c bit, sp ti, BG s a vo khai thc trang phc cng t Bc Liu, cc vt dng c lin quan... hp dn du khch. Di y l mt s hnh nh nh Cng t Bc Liu:
Ngay ti tng 1 ca ngi bit th l phng th ca ng b hi ng Trn Trinh Trch (Cha m ca Cng t Bc Liu).
Trang 83
Li cu thang dn ln phng ca Cng t Bc Liu.
Trang 84

Ni trc y Cng t Bc Liu ngi ung tr v n nhu.
Tng p mi gi y khng cn l ni c nh xa.
Hong hn trm mc ni dinh th cng t Bc Liu.
Trang 85
Khu vn c sa sang lm nh hng n ung.
Mt s khu vc trong khun vin ngi bit th gi c tn dng kinh doanh dch v cafe.
2.4. m thc Bc Liu
Trang 86

Nu c dp t chn n t Bc Liu chng ta s c dp thng thc nhiu mn n va ngon va l tai li rt l ming. V nh lu mm m n vi cc loi rau ng nh bng sng, rau da th ch vo u c. n vi cm go trng, n mi qun no. Ri n cc mn c lc kho t n vi da bn bn, bn nc lo c lc, c lc nng trui rm, d khng phi l dn nhu th sm mun g cng thnh nghin. Nhiu mn nh kh c sc trn gi xoi xanh v nc mm ng, gi ng sen vi tm luc, lu da chua, tm kh n vi da kiu kh kh vi li ru na th qu tuyt! Cn ba n thng m c thm t canh chua bng so a, kh c khoai hay a c r chin x n vi nc mm gng na th qu tuyt vi. Cn xi, x bu: c sn truyn thng ca ngi Hoa Bc Liu Khng bit mn cn xi, x bu c t khi no, nhng ngi Hoa Bc Liu s dng cn xi (ci mui), x bu (c ci mui) trong ba n hng ngy. y c coi l mn n c sn mang m tnh truyn thng ca ngi Hoa.
Bnh c ci
Trang 87

Gh ch Bc Liu thng thc thm mt c sn na l bnh c ci. Bnh c ngun gc ca ngi Hoa. Bnh c lm bng bt m trng pha vi t bt c ci trng nghin nhuyn, cn mng ra nh bnh t. Trong l nhn bnh gm tm kh nh hoc tp bc t lt v, m dp va phi, cng t tht nc bm vi vi ht u xanh ht hp. Tt c c xo chn, nm nm va n. Bnh c ci n km vi rau thm, dip c, hng li, hng cy, qu v t x lch. Khng th thiu phn nc chm: pha nc mm, chanh, ng, Bn B cay m thc Bc Liu c tnh c th ring bit: dn d, mc mc, thng thc mt ln, kh lng qun. Nhng c mt mn m n Bc Liu bn khng th khng thng thc l bn b cay. V ng nh tn gi ca mn n, t bn ny c nu vi rt nhiu t ti, khin mu ca nc bn l nguyn cht ch khng cn phm mu. Cnh bn l mt a qu ti xanh, cng mt a mui ht m t thch mt c km mt lt chanh. Phi ni bn b cay l c sn c mt khng hai, chng nhng ca Bc Liu, m c th l ca c vng ng bng sng Cu Long. D vy, c l bn b cay c ch bin chng ly g lm cng phu, cu k. Ch l tht b nu vi sa t m thi, nhng bn b cay ngon nh khng dng nhiu m v c bit c pha ch theo mt cng thc b truyn. V th, n Bc Liu m khng n bn b cay l xem nh cha bit Bc Liu vy! ti, t cho va n.
Bnh tm Ngang Da Bnh tm Ngang Da c hai loi mn v ngt, khi ngi xung quanh bn chic gnh ty theo s thch khu v ca qu khch m thng thc ci hng v ng qu mit bin Bc Liu. Chnh v nhiu l m bnh tm Ngang Da tr thnh mt mn n c o v rt l lm hp dn vi khch du lch phng xa.
Trang 88

Mm chua Vnh Hng Mm c ng, c hu ht cc tnh ng bng sng Cu Long, nhiu nht l C Mau. Nhng tham quan thp c Vnh Hng (p Trung Hng 1, x Vnh Hng, huyn Vnh Li, tnh Bc Liu), bn s c dn a phng gii thiu mn mm chua. Mm chua c ch bin t c st, c r, c lc nh..., cng mui, ng, thnh, ru, ring, ti, t.... Khng ging cc loi mm mn khc, mm chua ch n trong vng 10 15 ngy, nu c t lnh th c lu. Bnh tm b Bc Liu Bnh tm b c nhiu ni nhng ring ti Bc Liu th mn ngon trn thuc hng c sn. Ai tng n mt ln s nh mi v sau. Bc Liu vn c nhiu mn bnh truyn thng ni ting, trong bnh tm b l mn n thun Vit rt c nhiu ngi a thch, nht l gii lao ng bnh dn v b con sng nng thn
Trang 89
Mm c trm - c sn Hng Dn - Bc Liu Xa kia min Ty my loi c ng lm mm thng thy nh c lc, c st, c r... l mn n dn d trong ba cm thng ngy. Nhng ngy nay, c ng dn d khan
Trang 90

him, khch l phng xa n Hng Dn li c bit thm mn mm c trm ngon tuyt khng thua mm c lc tr danh hi no.
Trang 91

PHN 3: THC TRNG CA DU LCH BC LIU V NHNG KIN XUT NHM PHT TRIN DU LCH TNH BC LIU
3.1 Thc trng du lch ca tnh bc Liu

Tim nng du lch ca Tnh Bc Liu phong ph nhng thc t ngnh du lch
Bc Liu cng cn khng t kh khn do cha khai thc ht tim nng th mnh ny ,
Do thiu s u t ng mc ca Nh nc v nhn dn, nn cha c nhiu c s chun, hp dn du khch; hot ng du lch cn t pht. Loi hnh du lch cn ngho nn, c v du lch vn ho, du lch sinh thi, sng nc, du lch vn. Hot ng du lch cn ri rc, cha to c tour, tuyn trong th x v gia th x vi cc huyn trong v ngoi tnh. Lng khch n ng, nhng thi gian lu tr khng nhiu, ch yu l do dch v phc v du lch chm pht trin, h thng nh hng , khch sn cha p ng yu cu. Dch v chm sc sc khe, cc sn phm lu nim v tiu dng phc v nhu cu mua sm ca du khch n iu, m thc cha c u t ng mc. Tnh vn minh trong phc v khch, tnh chuyn nghip trong t chc cc hot ng du lch cn hn ch, cha huy ng c cc thnh phn kinh t, cn b v nhn dn tham gia pht trin du lch.
Tuy nhin, du lch Bc Liu trong thi gian qua c nhng bc pht trin ng ghi nhn. S liu thng k ca tnh cho thy, nu nh nm 2007, Bc Liu n c 220.000 lt khch v doanh thu t 240 t ng th n nm 2008, doanh thu t 300 t ng, tng 16,7% v s lt khch n Bc Liu l 280.000 tng 27,2% so vi nm 2007, trong khch quc t khong 8.000 v 85.000 lt khch s dng dch v lu tr. C s vt cht phc v cho du lch cng tng bc c u t pht trin, nhiu d n du lch v ang c trin khai. thc y hot ng du lch tip tc pht trin bn vng, ngnh du lch ca tnh tp trung khai thc nhng gi tr c o ca cc im du lch trong tnh, to cho du lch Bc Liu c nhng im nhn thu ht khch v pht trin bn vng. Theo , Bc Liu tip tc y mnh cng tc xc tin, qung b du lch, xy dng
Trang 92

tour, tuyn hp l; u t c s h tng cho cc d n khu, im du lch trng im du lch Bc Liu to bt ph. C th tnh tp trung u t xy dng Khu du lch Nh Mt vi quy m gn 100ha ngay ti th x Bc Liu. D kin nm 2010 cng trnh hon tt v a vo s dng s l mt n by thc y du lch Bc Liu pht trin. Ngoi ra cn c mt s d n pht trin du lch sinh thi nh d n pht trin khu du lch sinh thi ven bin c quy m 80ha; khu du lch vn chim Bc Liu; khu du lch Vn Nhn; d n xy dng khch sn, nh hng Vn c coi l chic ni ca du lch vn ha nn bn cnh vic pht trin du lch sinh thi th vic pht trin du lch vn ha cng c tnh Bc Liu ch trng khai thc. Bn cnh vic tn to cc di tch lch s vn ha, ngnh du lch tnh cn tp trung khai thc cc im nhn vn ha mang sc thi ring ca Bc Liu nh: bn D c hoi lang gn vi khu lu nim c nhc s Cao Vn Lu; cc khu du lch tm linh gn vi cha chin; thp c Vnh Hng gn vi nn vn ha c Eo; pht trin cc cu lc b n ca ti t phc v khch du lch ti cc khu di tch; t chc cc l hi truyn thng a phng. Vi nhng n lc rt ln ca ngnh du lch Bc Liu, hy vng du lch Bc Liu ngy cng khi sc, thu ht khch du lch n vi Bc Liu nhiu hn gp phn thc y du lch Bc Liu pht trin mnh m hn, ng gp vo thu nhp kinh t-x hi ca tnh. Nhiu nm qua, hot ng du lch ca tnh ni chung, th x ni ring c cc ngnh, cc cp v ngi dn quan tm v c s u t ng k. Mt s d n du lch c xy dng, cc c s du lch khng ngng tng thm, du khch trong v ngoi tnh n tham quan ngy cng nhiu v ngun thu t du lch ngy cng chim t trng cao. Tuy nhin, du lch trn a bn th x cn chm pht trin, thiu s u t v c s vt cht cng nh cc hot ng dch v nn cha c nhiu c s t tiu chun
Trang 93

thu ht du khch; hot ng du lch l hnh cn hn ch, cha to c tour, tuyn trong th x v cc huyn trong tnh; sn phm qu lu nim phc v du lch cn n iu, i ng hng dn vin, thuyt minh vin cha mang tnh chuyn nghip.Vic huy ng cc thnh phn kinh t, cn b v nhn dn trong cng tc x hi ho pht trin du lch cha c quan tm ng mc khc phc nhng hn ch nu trn ng thi pht huy tim nng du lch, BCH ng b th x Bc Liu ban hnh Ngh quyt s 02/NQ-TU ngy 26/11/2006 v pht trin du lch th x. Qua gn 03 nm thc hin Ngh quyt 02, th x Bc Liu t c mt s kt qu ng phn khi. V lnh vc du lch vn ho: S Vn ho, Th thao v Du lch khi cng xy dng D n trng tu tn to khu lu nim nhc s Cao Vn Lu xy dng khu du lch Pht b Nam Hi; tn to, nng cp cng vin L Th Ring; sa cha, nng cp Cng vin vn ho Trn Hunh Cc ngnh chc nng ca tnh v th x cng tp trung u t v a vo khai thc nh: Khi phc, nng cp cm nh Cng t Bc Liu; u t xy dng Bia cn c th x trong vn chim Bc Liu; nng cp khun vin v ng vo gc Xoi c ti x Vnh Trch ng; xy dng: Bia khm Ln, Bia l c ng, Bia Trng Cng nng Minh Hi; xy dng cng cho du lch phng Nh Mt vi tng kinh ph trn 1,4 t ng. Cng ty c phn a c u t xy dng mt s hng mc nh: sn tennis, h bi, bn du thuynvi kinh ph gn 6 t ng. Ban ch o thc hin Ngh quyt 02 v pht trin du lch phi hp vi Ban tr s cc nh, cha vn ng cc mnh thng qun ng gp trng tu, sa cha, nng cp i vi cc c s th t, nht l cc di tch c xp hng nh: nh An Trch; Hi Triu Quang Sng Thin ng, miu a Mu, miu ng Bn vi tng kinh ph 1,67 t ng; Tham gia vi tnh t chc cc l hi hng nm trn a bn nh: l hi D c hoi lang, l hi Qun m Nam Hi, l c-Om-Bc ca ng bo dn tc Khmer, l tit thanh minh, l Vu Lan ca b con dn tc Hoa, gp phn qung b tim nng du lch, ngi Bc Liu vn minh, lch thip, hiu khch.
Trang 94

V du lch vn: tuyn du lch vn nhn c trn 50 qun n ung, nh ngh c chnh trang, nng cp cht lng sn phm v phong cch phc v khch du lch. T chc thng k s nhn c bo tn; m hnh trng cy ca cao di tn nhn c; gc Xoi c Quy hoch nh vn tuyn l Tr Kha - phng 8, pht ng nhn dn khm Tr Kha ci to vn tp, trng cy n tri, ci to nng cp mt s c s dch v n ung V dch v du lch: ton a bn th x c trn 50 c s kinh doanh nh hng, khch sn p ng nhu cu ca du khch; dch v vui chi gii tr, chm sc sc kho cng ang pht trin, ti trn 60 im dch v nh: karaoke, ca c, qun bar, massage; u t nng cp khu m thc Bc Liu, khu ch m; thnh lp 02 i n ca ti t chuyn phc v du lch, trn 20 i, nhm n ca ti t cc phng, x, khm, p v cc c s kinh doanh dch v n ung, gii tr nhm phc v khch du lch. Qua gn 03 nm thc hin Ngh quyt 02, c hn 280.000 lt khch n tham quan ti cc im du lch Bc Liu (so vi nm 2007 tng 34%) chim 70% lng khch n trong tnh, tng doanh thu t 415 t ng, tng 24%
Tuy kt qu mi ch bc u, nhng to tin quan trng trong vic thc hin nhng mc tiu, nhim v m Ngh quyt ra. Th x thu ht c lng khch kh ln n vi Bc Liu tham quan du lch.; u t v hnh thnh mt s c s h tng k thut thit yu phc v du lch; cc dch v n ung, gii tr, ngh ngi, chm sc sc kho bt u c s khi ng v nng cao cht lng phc v; cc sn phm a phng, qu lu nim cng tng cng cng tc qung b, gii thiu thng hiu, ch trng hn v mu m, cht lng hng ho khi sn xut gii thiu vi khch tham quan; Cng tc an ninh, trt t x hi, trt t vn minh th, v sinh mi trng thng xuyn c ch trng v thc hin kh tt, m bo s an ton, phn khi cho du khch khi n Bc Liu. Tuy nhin, qu trnh t chc thc hin Ngh quyt 02 vn cn mt s mt kh khn, hn ch nh: Cc im quy hoch pht trin du lch trn a bn phn ln
Trang 95

thuc v nhim v, chc nng ca mt s S, ngnh cp tnh, th x khng ch ng c nn tin thc hin mt s nhim v, cng vic c th cn chm so vi yu cu; chnh sch u i u t cha hp dn nn t nh u t vo Th x Bc Liu; mt s lnh vc thuc nhim v c th Ngh quyt 02 cp lnh vc du lch sinh thi, i hi phi c phi hp ng b ca cc ngnh thuc tnh, nhng thc hin hiu qu thp; Mt s h dn c iu kin lm du lch cn trng ch vo s u t ca Nh nc v c s h tng, cho vay vn, chnh sch thu... nn tc pht trin du lch cn chm; v c s vt cht, trang thit b phc v ca cc c s lu tr cn thp, cht lng i ng phc v cn hn ch, thiu tnh chuyn nghip, kh nng giao tip ca nhn vin cc c s lu tr cha tht s p ng c yu cu phc v khch du lch... tip tc a Ngh quyt 02 ca Th y vo cuc sng, th x ra mt s gii php c th nh sau: Tng cng cng tc tuyn truyn, vn ng cc thnh phn kinh t, cc tng lp nhn dn thy r c li ch lu di v th mnh du lch trong pht trin kinh t chung ca th x; trng tu, tn to v pht huy gi tr cc di tch lch s vn ho gn vi pht trin du lch; chn chnh sp xp trt t mua bn v lm tt cng tc v sinh mi trng, b tr hp l khu dch v n ung, bn hng lu nim, bi u xe, trng cy xanhti khu vc Tng B Nam Hi; lp t cc bn ch dn khch tham quan n cc im du lch; tham gia vi tnh t chc tt cc l hi nh: D c hoi lang; Qun m Nam Hi; l hi K Yn cc nh, cha; l hi c-om-bc; tip tc pht ng nhn dn m rng, pht trin du lch vn thuc khm Tr Kha - phng 8, phng 1, x Hip Thnh v x Vnh Trch ng; gii thiu, qung b mt s hng ho, sn phm tiu biu, c sn ca Bc Liu nh: ru np Bnh Thnh, ru nhn, tm kh, da bn bnng thi pht trin nhng mn n ni ting c th ca Bc Liu nh: Bn nc lo, bn b cay, nghu, cua, bnh xo Ging Nhn, bnh cun H bi; tng cng cng tc qun l nh nc v du lch; chm bi, nng cao nng lc chuyn mn nghip v cho i ng cn b lm cng tc du lch, c k hoch tng bc chun ho lc lng hng dn vin du lch,
Trang 96

thuyt minh vin, nhn vin trong cc c s kinh doanh dch v du lch phc v tt hn na cho du khch khi n tham quan trn a bn.
3.2 . xut mt s gii php nhm pht trin du lch Bc Liu
- Tng cng tuyn truyn nng cao nhn thc ca cc cp, cc ngnh, cc a phng v ngha v tm quan trng ca vic pht trin du lch Bc Liu - vng t ang s hu nhng tim nng du lch ln v c tnh c th so vi c nc.
- u tin pht trin cc loi hnh du lch sinh thi, ngh dng cao cp, du lch vn ho lch s v l th mnh ca Bc Liu, bn cnh phi song hnh vi vic xy dng c s vt cht ca tnh Bc Liu, gp phn tch cc trong qu trnh m ca, hi nhp kinh t quc t, bo m an ninh quc phng, khng tch ri vi s pht trin ca c vng pha Nam T quc, ca c nc v quc t
- T chc trin khai iu tra, kho st, thng k, nh gi, phn tch, tng hp tim nng du lch ca tng tnh, c khu vc Bc Liu v vn ha, lch s, con ngi Ty Nam B, l hi truyn thng, danh thng, cc im n, tour, tuyn, sn phm du lch c th v ni tri.v.v Trn c s , xy dng quy hoch tng th pht trin du lch tnh Bc Liu ni ring v vng Ty Nam b ni chung - y mnh o to ngun nhn lc du lch cho vng Bc Liu c v cn b qun l v lao ng trc tip bng nhiu hnh thc, chng trnh ph hp, p ng yu cu v cc nghip v trong ngnh du lch, khng ngng nng cao tay ngh v tnh chuyn nghip trong hot ng du lch. - Xy dng cc sn phm du lch c th, c sc thu ht cao, a dng, phong ph tng a phng v lin kt c vng, khng trng lp. Khng ngng nng cao, ci tin cht lng sn phm du lch. - Nng cao cht lng cc dch v du lch cc im n, tour, tuyn, c s lu tr, nh hng, ni mua sm... to n tng tt cho du khch. - Xy dng cc tour, tuyn du lch hp dn, khoa hc trong tng a phng v lin tnh vi l trnh hp l
Trang 97

- u t, nng cp cc c s h tng, c s phc v du lch, cc khu du lch mit vn, lng ngh truyn thng... gn lin vi bn sc vn ho v th mnh ca tnh, m bo cht lng phc v tt, mi trng du lch an ton, thn thin v bn vng. - Xy dng v pht trin cc cng ty du lch ngang tm vi quy m v tim nng du lch Bc Liu, c thng hiu mnh v uy tn ln, c mng li phc v du lch rng khp vng v hiu qu cao. i vi cc i tc trong nc nh cc s du lch cc tnh,
cc cng ty l hnh, cc c s khch sn, nh hng, cc cng ty du lch Bc Liu cn tip tc cc mi quan h tt vi cc i tc ny. Nh c quan h tt m khi vo ma du lch, Bc Liu s l mt trong nhng im du lch thu ht cho du khch. Bn cnh , cc cng ty du lch, khch sn Bc Liu cng cn m rng thm quan h vi cc i tc khc nhm hn ch ri ro cho mnh, ng thi cng l to ra nhiu s la chn cho chnh mnh v khch hng.
- Ch ng v y mnh cng tc tuyn truyn, qung b, xc tin du lch cho ton vng v tng a phng bng nhiu hnh thc v phng tin thng tin: TV, bo, i, website, sch, t gp, bn , CD, L hi, hi tho, hi ch, trin lm... c trong nc v nc ngoi nhm thu ht du khch.
Hot ng tuyn truyn l mt trong nhng hot ng cn c ch v u t nu mun pht trin du lch Bc Liu. Bi nu mt hn o y tim nng v xinh p nhng nu khng ai hoc t ngi bit n th lm sao chng ta c th hp dn du khch n vi Bc Liu. hnh nh Bc Liu c nhiu du khch bit n, cn y mnh hot ng qunh b qua cc phng tin thng tin i chng, cc trang web v du lch. Bn cnh , chng ta c th qung b hnh nh Cn o qua cc cuc hi tho du lch hay cc cuc trin lm , hi ch du lch trong nc v quc t khng ch c du khch Vit Nam m du khch Quc T bit n Bc Liu. Nhng c l cch tuyn truyn tt nht v hiu qu nht chnh l nhng sn phm du lch cht lng cao ca Bc Liu. Bi l, khi cht lng, dch v du lch v nhng gi tr du lch hp dn v tt th nhng du
Trang 98

khch ti Bc Liu s hi lng v vui thch.T h s tr thnh nhng ngi qung b hu hiu cho tnh Bc Liu.
- Nh nc cn c c ch c th, chnh sch h tr cn thit nhm khuyn khch pht trin du lch Bc Liu - Nng cao nhn thc cho ngi dn a phng v pht trin du lch v bo v cc gi tr vn ha vt th cng nh phi vt th - M rng s tham gia ca cng ng a phng trong pht trin du lch v kinh t.
Cn c s gn kt cc sn phm du lch vi cng ng. S gn kt ny l cn thit v khng th tch ri i vi ngnh du lch ni chung v du lch Bc Liu ni ring. Bi khi hiu v cng ng, nhng gi tr vn ha trong cng ng s gip nhng nh lm du lch tm ra nhng l hng t cng ng b p v trang b kin thc cho lc lng ny, nhm phc v tt hn cho nhu cu ca du khch; ng thi to iu kin du khch ha ng vi cuc sng mc mc ca ngi dn. C th, Bc Liu chng ta c th du khch tri nghim, cng ha mnh vi hot ng ca nhng ngi dn ni y, hiu r hn v cuc sng, cch sinh hot ca ngi dn min Ty Nam B. Bn cnh , chng ta c th kt hp lm du lch vi s h tr ca nhng ngi dn - Trong giai on 2011-2015, cn xy dng h thng siu th v m rng dch v bn l phc v cho khch du lch trong nc v quc t; ku gi u t nhng d n pht trin thng mi . - Du lch gn vi bo tn, tn to v pht huy cc gi tr thin nhin v cc khu di tch lch s Bc Liu.Vic xy dng mt Bc Liu thn thin vi mi trng s l im hp dn ring bit i vi du khch.Hn na, pht trin du lch bn vng l nn tng cho nn kinh t du lch - dch v cht lng cao v v lu di tr thnh th du lch sinh thi, mt a im du lch vn ho lch s ni ting trong v ngoi nc. - Bo tn v pht trin loi hnh du lch sinh thi, du lch sinh tha l loi hnh du lch da vo thin nhin v vn ha bn i gn vi gio dc mi trng, c ng gp cho n lc bo tn v pht trin bn vng vi s tham gia tch cc ca cng ng a phng. Chnh v vy vic pht trin du lch sinh thi, ngoi ngha l mt loi hnh hp dn, c xem
Trang 99

l mt cng c hu hiu trong cng tc bo tn t nhin. Vic xy dng v pht trin loi hnh du lch sinh thi Bc Liu phi hng ti: + Gio dc, nng cao nhn thc du khch v cc gi tr t nhin v nhn vn, qua du khch s c s tn trong v nhng ng gp c th v vt cht cho nhng n lc bo tn ni y. + To c hi vic lm v tng thu nhp cho cng ng, hn ch s tc ng ca cng ng n mi trng. + To thm ngun thu cho cng tc bo tn t hot ng du lch c th ch ng hn trong vic thc hin cc bin php bo tn v pht trin cc gi tr mi trng sinh thi o. Cn bo tn phc ch cn thn c khoa hc cc di tch lch s th hin lch s y ho hng. lm tt cng vic i hi cn c mt tm nhn t duy chin lc, thy c s pht trin bn vng, tnh n chiu hng pht trin ca t nc trong vi thp k, tnh n tim nng ang c nh thc ny v tim lc ca t nc trong thin nin k Cn t chc cc l hi vn ha bn cnh l hi ln du khch c c hi tm hiu r hn v vn ha truyn thng v i sng ca ngi dn. To thm nt hp dn vi du khch.To nn hnh nh ring v Cn o khng ch vi v p t nhin m cn l nhng huyn thoi, nhng giai thoi vang bng mt thi. -Vi tim nng pht trin v du lch vn ho trn a bn, TP Bc Liu c k hoch phi hp cht ch vi cc ngnh chc nng ca tnh, tin hnh trng tu, tn to v pht huy gi tr cc di tch lch s Cch mng, cc cng trnh vn ha kin trc c xp hng cp tnh v quc gia, cc loi nh c trn a bn, tr thnh im tham quan du lch. C th l tp trung thc hin hon thnh d n u t trng tu, tn to khu di tch lu nim c nhc s Cao Vn Lu gm cc hng mc: khu trng by, sn khu ngoi tri, khu m, nh lm vic, c s h tng, cy xanh, hng ro . . . sm a vo phc v nhn dn, gii vn ngh s v du khch trong, ngoi tnh n tham quan, tin hnh trng tu, tn to sa cha cc di tch .Trc mt , TP Bc Liu tin hnh trng tu, nng cp di tch lch s Cch mng "cha Vnh c"; xy dng ni y tr thnh im tham quan cho du khch, vi
Trang 100

nhiu hnh nh, hin vt trng by gii thiu qu trnh u tranh Cch mng ca nhn dn th x Bc Liu, gn vi s kn "gii phng Bc Liu hai ln khng mu", gio dc truyn thng v phc v cho cng tc nghin cu ca lch s". Tn to, khi phc nng cp cm nh, khch sn Cng t Bc Liu v di tch lch s vn ha ng h Thi Dng (ng h ) lm im tham quan cho du khch. ng thi t chc su tm cc hin vt c gi tr lch s, vn ha truyn thng ca a phng, kt hp vi cng tc kim k, xp hng cc di tch, cc di sn vn ha vt th, phi vt th gii thiu, trng by cc hin vt truyn thng Cch mng, cc gi tr lch s vn ha hnh thnh v pht trin ca 3 dn tc: Kinh, Hoa, Khmer trn vng t Bc Liu (v sc phc, ngh thut, nh , cng c lao ng), cc hin vt khai qut c t thp c Vnh Hng phc v nhn dn v khch tham quan.
Trang 101
KT LUN
Ni n Bc Liu nhiu ngi thng ngh ch l tnh vng Ty Nam B vi nhng giai thoi v cng t Bc Liu v nhng ln iu n ca ti t. Cn ngy nay, nhng suy ngh trn v ang phi thay i.Bc Liu l mt vin ngc m trong n cha ng bao nhiu gi tr kinh t ang dng tim nng cha c khai thc tt phc v con ngi. Du lch Bc Liu vi tim nng ln v c nh hng tt s pht trin nhanh, bn vng, gp phn xng ng vo s nghip pht trin kinh t - x hi ca t nc. V vy, cn tn dng v nh thc mi tim nng v ngun lc bn trong v nhng ngun lc bn ngoi pht trin ngy cng mnh hn gp phn tng trng v pht trin nn kinh t nc nh. T nm 2005 n nay, vi ngun u t mnh t chnh ph, cc nh u t trong v ngoi nc vi con s l khng nh. Nhng s lng khch vn khng tng l bao nhiu, v vy i hi chnh quyn a phng cn tp trung v pht trin mnh h thng c s vt cht, k thut hin i cng nh nhng sng to trong vic thit k sn phm du lch hn na. t lnh chim u, Bc Liu ngy nay thu ht c nhiu d n ln, in hnh nh khu di lch Pht B Nam hi v s quan tm ca cng ng cng nh cc cp qun l. Tuy nhin c th tr thnh mt a im du lch thu ht, c nhiu du khch trong v ngoi nc quan tm v tm n, Bc Liu cn phi tr mnh vn ng hn na . iu khng ch ph thuc vo s qun l cc cp, ban ngnh a phng ni ring, tnh Bc Liu ni chung, s cung chung tay hp sc ca cng ng, cc nh u t m cn ph thuc vo chnh sch pht trin v ci nhn v du lch Bc Liu. N s l bnh li vng chc a con thuyn ln Bc Liu ra khi v hi nhp vo Bin ln.
Trang 102

Tỉnh Bạc Liêu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Tỉnh Bạc Liêu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tỉnh Bạc Liêu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRNG I HC CNG NGHIP THNH PH H CH MINH KHOA THNG MI DU LCH Mn: Tuyn truyn v qung b du lch

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Tuyn truyn v qung b du lch

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Tuyn truyn v qung b du lch

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Tuyn truyn v qung b du lch

Tuyn truyn v qung b du lch

Tuyn truyn v qung b du lch

Tuyn truyn v qung b du lch

+ Cc i tng du lch gn vi dn tc hc. + Cc i tng vn ho th thao v hot ng nhn thc khc.

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

ng sng tc bi D c hoi lang... Nhc s Cao Vn Lu qua i nm 1976 ti TP.HCM, th 84 tui.

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

2.2.7. Cha Gic Hoa (Cha c Hai Ng)

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

Ti nguyn du lch vt th ca tnh Bc Liu

2.2.10. Cha Vnh c