C

KHA 8

CHNG 6
HC THUYT KINH T V CH NGHA T BN C QUYN V CH NGHA T BN C QUYN NH NC

GV: Bi Minh Ngha

Email: buiminhnghia6682@gmail.com http://www.facebook.com/Minh Nghia

C Ngay KHA xua 8

NI DUNG

Ch ngha t bn c quyn

Ch ngha t bn c quyn nh nc

nh gi chung v vai tr v gii hn lch s ca CNTB

C Ngay KHA xua 8

I. Ch ngha t bn c quyn
1. Nguyn nhn chuyn bin ca ch ngha t bn t t do cnh tranh sang c quyn. 2. Nhng c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn.

C Ngay KHA xua 8

1. Nguyn nhn chuyn bin ca ch ngha t bn t t do cnh tranh sang c quyn.

Nguyn nhn hnh thnh

1
Tin b KHKT xut hin nhiu ngnh sn xut mi, kh nng tch t v tp trung t bn cao hnh thnh nhng cng ty ln

2
Buc cc nh TB phi ci tin k thut ,tng quy m Cc nh TB nh b ph sn lin kt li. XN ln cnh tranh khc lit tha hip

3
Ph sn hng lot TB va & nh. Cc XN tn ti phi i mi k thut tp trung TB. Cc cty c phn tr nn ph bin

S pht trin ca LLSX

Cnh tranh t do

Khng hong Kinh t

C Ngay KHA xua 8

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

a) S tp trung sn xut v cc t chc c quyn.

C
I M

N: T chc c quyn l lin

minh gia nhng nh t bn ln tp trung vo trong tay mt phn ln sn phm ca mt ngnh, cho php lin minh ny pht huy nh hng quyt nh n qu trnh sn xut v lu thng ca ngnh
V sao tp trung sn xut c quyn?

C Ngay KHA xua 8

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

S tp trung sn xut v cc t chc c quyn.

C
I M

Cc hnh thc Q:
- Hnh thnh lin kt ngang: Cacten, Xanhdica, Trt. - Hnh thnh lin kt dc: Cngxocxiom. - Gia TK XX, pht trin lin kt a ngnh: Cnglmrat, Consn

C Ngay KHA xua 8

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

Hnh thnh lin kt ngang:

C
I M

Ccten l hnh thc t chc c quyn gia cc nh t bn k hip ngh tho thun vi nhau v gi c, quy m sn lng, th trng tiu th, k hn thanh ton... Cc nh t bn tham gia ccten vn c lp v sn xut v thng nghip. H ch cam kt lm ng hip ngh, nu lm sai s b pht tin theo quy nh ca hip ngh. V vy, ccten l lin minh c quyn khng vng chc. Trong nhiu trng hp, nhng thnh vin thy vo v tr bt li rt ra khi ccten, lm cho ccten thng tan v trc k hn.

C Ngay KHA xua 8

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn Hnh thnh lin kt ngang:

Xanhica l hnh thc t chc c quyn cao hn, n nh hn ccten. Cc x nghip tham gia xanhica vn gi c lp v sn xut, ch mt c lp v lu thng: mi vic mua - bn do mt ban qun tr chung ca xanhica m nhn. Mc ch ca xanhica l thng nht u mi mua v bn mua nguyn liu vi gi r, bn hng ho vi gi t nhm thu li nhun c quyn cao.

C
I M

C Ngay KHA xua 8

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn Hnh thnh lin kt ngang:

Trt l mt hnh thc c quyn cao hn ccten v xanhica, nhm thng nht c vic sn xut, tiu th, ti v u do mt ban qun tr qun l. Cc nh t bn tham gia trt tr thnh nhng c ng thu li nhun theo s lng c phn.

C
I M

C Ngay KHA xua 8

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

Hnh thnh lin kt dc:

C
I M

Cngxocxiom l hnh thc t chc c quyn c trnh v quy m ln hn cc hnh thc c quyn trn. Tham gia cngxocxiom khng ch c cc nh t bn ln m cn c c cc xanhica, trt, thuc cc ngnh khc nhau nhng lin quan vi nhau v kinh t, k thut. Vi kiu lin kt dc nh vy, mt cngxocxiom c th c hng trm x nghip lin kt trn c s hon ton ph thuc v ti chnh vo mt nhm t bn kch s.

C Ngay KHA xua 8

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

C
I M

Gia TK XX, pht trin lin kt a ngnh: Cnglmrat, Consn khng l thu tm nhiu cng ty, x nghip thuc cc ngnh cng nghip rt khc nhau, ng thi bao hm c vn ti, thng nghip, ngn hng v cc c v khc

C Ngay KHA xua 8

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

S tp trung sn xut v cc t chc c quyn.

C
I M

c quyn em li li nhun siu ngch,ngha l mt mn li nhun d ra ngoi s li nhun TBCN bnh thng v thng thng trn ton th gii. V.I. Lnin (Ton tp ,tp 30,tr221)

C C Ngay KHA xua 8 KHA 8

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

b) T bn ti chnh & bn u s ti chnh

C
I M

T bn ti chnh l s thm nhp v dung hp vo nhau gia t bn c quyn trong ngn hng v t bn Q cng nghip C ch thng tr:

+ Ch tham d
+ Ch y thc + Lp cng ty mi, pht hnh tri khon, u c chng khon. Kinh t: nm cc mch quan trng , cc ngnh then cht.
Chnh tr: chi phi mi ng li i ni v i ngoi

C Ngay xua 8 KHA

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

c) Xut khu t bn

C
I M

Xut khu t bn l xut khu gi tr ra nc ngoi(u t t bn ra nc ngai) nhm mc ch bc lt gi tr thng d cc nc nhp khu t bn

Hnh thc: Xt v hnh thc u t: XK t bn trc tip & gin tip. Xt v hnh thc s hu: XK t bn t nhn & nh nc

C Ngay xua 8 KHA

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

c) Xut khu t bn

C
I M

Xt v hnh thc u t: XK t bn trc tip & gin tip: + u t trc tip l hnh thc xut khu t bn xy dng nhng x nghip mi hoc mua li nhng x nghip ang hot ng nc nhn u t, bin n thnh mt chi nhnh ca cng ty m chnh quc. Cc x nghip mi hnh thnh thng tn ti di dng hn hp song phng hoc a phng, nhng cng c nhng x nghip ton b vn ca cng ty nc ngoi. + u t gin tip l hnh thc xut khu t bn di dng cho vay thu li. l hnh thc xut khu t bn cho vay.

C Ngay xua 8 KHA

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

c) Xut khu t bn

C
I M

Xt v hnh thc s hu: XK t bn t nhn & nh nc: + Xut khu t bn nh nc l nh nc t bn c quyn dng ngun vn t ngn qu ca mnh, tin ca cc t chc c quyn u t vo nc nhp khu t bn; hoc vin tr c hon li hay khng hon li thc hin nhng mc tiu v kinh t, chnh tr v qun s. + Xut khu t bn t nhn l hnh thc xut khu do t bn t nhn thc hin. Hnh thc ny c c im c bn l n thng c u t vo nhng ngnh kinh t c vng quay t bn ngn v thu c li nhun c quyn cao, di hnh thc cc hot ng cm nhnh ca cc cng ty xuyn quc gia.

C Ngay xua 8 KHA

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

d) S phn chia th gii v kinh t gia cc t chc c quyn
Thc cht s phn chia th gii v kinh t l phn chia th trng tiu th hng ha ,ngun nguyn liu v u t Kt qu Hnh thnh cc lin minh v cc khi lin kt khu vc : Cng ng kinh t Chu u ( EU); Khu vc t do Bc M ( NAFTA) gm Canada, Mhic v M; Hip hi cc nc ng Nam ( Asean).

C
I M

C Ngay KHA xua 8

2. c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn

) S phn chia th gii v lnh th gia cc cng quc

C
I M

Do quy lut pht trin khng u ca

CNTB, cc quc ra i mun mun u tranh i chia li th gii Chin tranh th

gii th nht 1914 1918 v th hai 1939 1945

C Ngay

KHA xua 8
a) Quan h gia c quyn v cnh tranh trong giai on ch ngha t bn c quyn

3. S hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr thng d trong giai on ch ngha t bn c quyn
- Mt l, cnh tranh gia cc t chc c quyn vi cc x nghip ngoi c quyn. Cc t chc c quyn tm mi cch chn p, chi phi, thn tnh cc x nghip ngoi c quyn bng nhiu bin php nh: c chim ngun nguyn liu, ngun nhn cng, phng tin vn ti, tn dng, h gi c h thng... nh bi i th. - Hai l, cnh tranh gia cc t chc c quyn vi nhau. Loi cnh tranh ny c nhiu hnh thc: cnh tranh gia cc t chc c quyn trong mt ngnh, kt thc bng mt s tho hip hoc bng s ph sn ca mt bn cnh tranh; cnh tranh gia cc t chc c quyn khc ngnh c lin quan vi nhau v ngun nguyn liu, k thut... - Ba l, cnh tranh trong ni b cc t chc c quyn. Nhng nh t bn tham gia ccten, xanhica cnh tranh vi nhau ginh th trng tiu th c li hoc ginh t l sn xut cao hn. Cc thnh vin ca trt v cngxocxiom cnh tranh vi nhau chim c phiu khng ch, t chim a v lnh o v phn chia li nhun c li hn.

C Ngay

KHA xua 8
b) Biu hin hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr thng d trong giai on ch ngha t bn c quyn

3. S hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr thng d trong giai on ch ngha t bn c quyn
Gi c Q = CPSX + Li nhun Q Li nhun Q = LN BQ + LN siu ngch Q

-Quy lut gi tr biu hin thnh quy lut gi c c quyn. - Quy lut gi tr thng d biu hin thnh quy lut li nhun c quyn.

C Ngay

KHA xua 8
b) Biu hin hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr thng d trong giai on ch ngha t bn c quyn

3. S hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr thng d trong giai on ch ngha t bn c quyn
-Do chim c v tr c quyn nn cc t chc c quyn p t gi c c quyn; gi c c quyn thp khi mua, gi c c quyn cao khi bn. Tuy nhin, iu khng c ngha l trong giai on quc ch ngha quy lut gi tr khng cn hot ng. V thc cht, gi c c quyn vn khng thot ly v khng ph nh c s ca n l gi tr. Cc t chc c quyn thi hnh chnh sch gi c c quyn chng qua l chim ot mt phn gi tr v gi tr thng d ca nhng ngi khc. Nu xem xt trong ton b h thng kinh t t bn ch ngha th tng s gi c vn bng tng s gi tr. Nh vy, nu nh trong giai on ch ngha t bn t do cnh tranh quy lut gi tr biu hin thnh quy lut gi c sn xut, th trong giai on quc ch ngha quy lut gi tr biu hin thnh quy lut gi c c quyn.

C Ngay

KHA xua 8
b) Biu hin hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr thng d trong giai on ch ngha t bn c quyn

3. S hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr thng d trong giai on ch ngha t bn c quyn
- Trong giai on ch ngha t bn t do cnh tranh, quy lut gi tr thng d biu hin thnh quy lut t sut li nhun bnh qun. Bc sang giai on ch ngha quc, cc t chc c quyn thao tng nn kinh t bng gi c c quyn v thu c li nhun c quyn cao. Do quy lut li nhun c quyn cao ch l hnh thc biu hin ca quy lut gi tr thng d trong giai on quc ch ngha. Ngun gc ca li nhun c quyn cao l lao ng khng cng ca cng nhn cc x nghip c quyn; mt phn lao ng khng cng ca cng nhn cc x nghip khng c quyn; mt phn gi tr thng d ca cc nh t bn va v nh b mt i do thua thit trong cuc cnh tranh; lao ng thng d v i khi c mt phn lao ng tt yu ca nhng ngi sn xut nh, nhn dn lao ng cc nc t bn v cc nc thuc a, ph thuc.

C Ngay

KHA xua 8
b) Biu hin hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr thng d trong giai on ch ngha t bn c quyn

3. S hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr thng d trong giai on ch ngha t bn c quyn

=> Nh vy, s biu hin ca quy lut gi tr thng d trong giai on quc ch ngha thnh quy lut li nhun c quyn cao ch l s phn nh quan h thng tr v bc lt ca t bn c quyn trong tt c cc ngnh kinh t ca x hi t bn v trn ton th gii.

C Ngay KHA xua 8

II. Ch ngha t bn c quyn Nh nc

2.1 Nguyn nhn ra i v bn cht ca ch ngha t bn c quyn nh nc. 2.2 Nhng hnh thc ch yu ca ch ngha t bn c quyn nh nc

C Ngay KHA xua 8

Nguyn nhn

2.1 Nguyn nhn ra i v bn cht ca

ch ngha t bn c quyn nh nc.

Tch t tp trung t bn pht trin ra nhng c cu kinh t quy m ln i hi mt s iu tit x hi i vi sn xut v phn phi t mt trung tm.

-S pht trin cao ca lc lng sn xut xut hin mt s ngnh m cc t chc c quyn t nhn khng th hoc khng mun kinh doanh. -S m rng cc quan h kinh t i ngoi i hi Nh nc phi ng ra bo h, to mi trng quc t h tr t bn t nhn.

C Ngay KHA xua 8

Bn cht

2.1 Nguyn nhn ra i v bn cht ca

ch ngha t bn c quyn nh nc.

Ch ngha t bn c quyn nh nc l s kt hp

sc mnh ca cc t chc c quyn t nhn vi sc

mnh ca nh nc t bn thnh mt thit ch v th ch thng nht nhm phc v li ch ca cc t chc c quyn v cu nguy cho CNTB

C Ngay KHA xua 8

2.2 Nhng hnh thc ch yu ca ch ngha t bn c quyn nh nc

S kt hp v nhn s gia cc t chc c quyn v Nh nc t sn.

V kinh t: thng xut hin di hnh thc lin minh gii ch.

V chnh tr: thng xut hin di hnh thc cc ng phi chnh tr nh ng dn ch, ng cng ha.

C Ngay KHA xua 8

2.2 Nhng hnh thc ch yu ca ch ngha t bn c quyn nh nc

Xy dng doanh nghip Nh nc bng vn ca ngn sch

S hnh thnh v pht trin ca s hu t bn c quyn nh nc

Quc hu ha cc x nghip t nhn bng cch mua li

Nh nc mua c phiu ca cc doanh nghip t nhn

M rng doanh nghip nh nc bng vn tch ly ca cc doanh nghip t nhn.

C Ngay KHA xua 8

2.2 Nhng hnh thc ch yu ca ch ngha t bn c quyn nh nc

H thng iu tit kinh t ca nh nc nhm dung

S iu tit kinh t ca nh nc t sn

hp 3 c ch: th trng, c quyn t nhn v iu

tit ca Nh nc nhm pht huy mt tch cc v hn

ch mt tiu cc ca tng c ch.

C Ngay KHA xua 8

3. nh gi chung v vai tr v gii hn lch s ca CNTB

3.1 Nhng biu hin mi trong nm c im ca ch ngha t bn c quyn. 3.2 Nhng biu hin mi trong c ch iu tit kinh t ca ch ngha t bn c quyn.

C Ngay KHA xua 8

3.1 Nhng biu hin mi trong nm c im ca ch ngha t bn c quyn.

Tp trung sn xut v hnh thc c quyn mi: s xut hin nhng cng ty c quyn xuyn quc gia bn cnh s pht trin ca cc x nghip va v nh

S thay i trong cc hnh thc t chc v c ch thng tr ca t bn ti chnh.

Xut khu t bn vn l c s ca c quyn quc t sau chin tranh, nhng quy m, chiu hng v kt cu cua vic xut khu c bc pht trin mi.

C Ngay KHA xua 8

3.2 Nhng biu hin mi trong c ch iu tit kinh t ca ch ngha t bn c quyn. T trng ca kinh t nh nc trong nn kinh t quc dn tng. Cng vi s gia tng ca hnh thc hp doanh gia nh nc v t nhn. Phng thc iu tit ca nh nc linh hot, mm do hn vi phm vi rng ln hn, c th:
-iu tit bng chng trnh, k hoch.
-iu tit c cu kinh t, tin b khoa hc v cng ngh. -iu tit th trng lao ng. -iu tit th trng ti chnh, tin t. -iu tit cc quan h kinh t i ngoi.

C Ngay KHA xua 8

3.3. Nhng thnh tu, gii hn v xu hng vn ng ca ch ngha t bn

- Nhng thnh tu ch ngha t bn t c.

- Gii hn v hu qu ch ngha t bn gy ra. - Xu hng vn ng ca ch ngha t bn

C Ngay KHA xua 8

Thnh tu

Nhng thnh tu ch ngha t bn t c.

Thc hin x hi ha sn xut lin kt cc qu trnh sn xut phn tn thnh mt h thng sn xut x hi.

Pht trin lu lng sn xut, tng nng sut lao ng x hi

Chuyn sn xut nh thnh sn xut ln hin i

C Ngay KHA xua 8

Mu thun

Nhng thnh tu ch ngha t bn t c.

Xu hng pht trin nhanh chng ca nn kinh t vi tc tng trng cao

Xu hng tr tr ca nn kinh t do s thng tr ca CNQ gy ra ngn cn s tin b ca KT v pht trin sn xut.

C Ngay KHA xua 8

Gii hn v hu qu ch ngha t bn gy ra.

Mu thun gia t bn v lao ng phn

cc giu ngho v bt cng trong x hi tng

ln.

Biu hin cc mu thun c th sau y:

Mu thun gia cc dn tc thuc a v ph thuc vi ch ngha quc. Mu thun gia cc nc t bn ch ngha vi

nhau.
Mu thun gia ch ngha t bn v ch ngha x hi.

KHA 8

Xu hng vn ng ca ch ngha t bn

CNTB pht trin to ra CSVC KT hin i, tuy nhin khng th gii quyt cc mu thun vn c ca n

CNTB s b thay th bi mt ch
x hi mi cao hn XH Cng
sn ch ngha m giai on thp l ch ngha x hi

C Ngay KHA xua 8

Kt thc chng