Dr Sc Artan NIMANI

8/17/2013

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

 Kur ne mendojm pr qarkullimin, rndom mendojm pr paran. N prgjithsi sht e qart se paraja sht nj produkt q plotson krkesat me sa vijon:
Mjet i pagess dhe llogaritjes, Mjet kmbimi, dhe Ruajtse e vlers.

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

 Deri rreth vitit 3000 BC, mall i till ishin edhe malli i gjall dhe drithi, t cilat prdoren si para pr nj numr shoqrish.

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

 Kinezt fillojn t i prdorin lopt si para

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

 Prej vitit 1000 BC, njeriu pranon mjete n qarkullim. Kto ishin modele n miniatur nga metali, si lopata, shati, thika etj.

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

 Monedhat e para t vrteta i krijoi mbreti i pasur Lydian.

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

 Monedhat mesjetare jan standardizuar nga Charlemagne kur ai pushtoi pjesn m t madhe t Evrops rreth vitit 800 pas krishtit (AD)

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

 Pr shkak t sasive t pakta t bakrit t kulluar, kinezt filluan t prdorin monedha letre.

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

 Mbreti Henry i par prdori shufra me shenja n vitin 1100 AD. Kjo praktik n Angli zgjati pr afr 700 vite.

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

10

 N vitin 1660, shnimet e Goldsmith u pranuan si dshmi e kompetencs pr t paguar. Kto shnime jan gjurmt e para t prdorimit t kartmonedhave n Angli.

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

11

Kolonia e Massachusetts ishte kolonia e par q prdori monedhat e letrs n SHBA.

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

12

 Pr t financuar Luftn Revolucionare, Kongresi prdori Kontinentet. Duke t paguar furnizime t teprta, ato n mnyr rapide u bn t pavlefshme.

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

13

 Banka e par n SHBA u themelua n vitin 1789 nga Alexander Hamilton

8/17/2013 Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI 14

 Banka e dyt n SHBA u themelua n vitin 1816. Themelimi i saj i prsritur u korigjua nga Andrew Jackson n vitin 1836
8/17/2013 Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI 15

 N kohn e bankave t lira, n t vrtet secili mund t hap bank dhe t emitoj banknota.
8/17/2013 Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI 16

 Nga viti 1860, sht vlersuar se mbi 8,000 banknotat t ndryshme ishin n qarkullim me shkall t ndryshme mbshtetje. sht vlersuar se 60% nga t gjitha banknotat ishin t falsifikuara.
8/17/2013 Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI 17

Bankat Nacionale Themelohen dhe mbikqyren nga Zyra e kontrollit t parave (OCC-Office of Comptroller of Currency) Mund t emetoj para nacionale
8/17/2013

Bankat e shteteve Kontrollohen nga autoritetet Rregullatore t Shtetit Kufizohen n emetimin e parave nacionale

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

18

Nn Aktin e Bankave Nacionale, banknotat mund t shtypen nga Thesari i shtetit t SHBA. Bankat Ncionale duhet t blejn obligacione t qeveris s SHBA n mbshtetje t banknotave. Banknotat e Bankave t shtetit mund t tatohen me 10% dhe shpejt mund t nxirren jasht qarkullimit.
Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI 19

8/17/2013

 Qeveria federale emeton katmonedha t cilat jan shpallur oferta legale.

8/17/2013 Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI 20

 N prpjekje pr t rritur rezervat e metaleve t muara, qeveria filloi t emetoj n vitin 1863 certifikata ari dhe argjendi
8/17/2013 Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI 21

 Certifikatat e argjendit vazhduan t emetohen deri n vitin 1960 kur mimi i argjendit u rrit n $1.29
8/17/2013 Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI 22

 Roli i SRF sht t kontrolloj ofertn e parave, ashtu si q sht rregulluar me sistemin bankar
8/17/2013 Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI 23

 Me qllim t administrimit me krizat bankare, Sistemi i Rezervave Federale (FRS) i urdhron qytetart e SHBA (po ashtu si the rezervat federale) ti dorzojn t gjitha monedhat nga ari, shufrat nga ari, dhe certifikatat n Thesarin e SHBA.
Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

8/17/2013

24

 Qytetart e SHBA q ishin pronar t arit t ndaluar n vitin 1974 jan shfuqizuar.

8/17/2013

Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI

25

 M 15 gusht 1971, Nixon prmbyll epokn e arit dhe dollari SHBA prfundon q t konvertohet n ari. Kjo shnon fillimin e sistemit t ri monetar.
8/17/2013 Dr Sc Artan NNIMANI PARAJA BANKA DHE KREDITI 26