Phương pháp thử nghiệm độc tính (seminar)

You might also like

Download as pptx, pdf, or txt
Download as pptx, pdf, or txt
You are on page 1of 26

NH GI C TNH

NH GI MI QUAN H LIU LNG PHN NG


(DOSE-RESPONSE RELATIONSHIPS)

1. Tng quan v phng php 2. Cc thng s nh gi

TNG QUAN V PHNG PHP


c hc mi trng (environmental toxicology) hoc c hc sinh thi (ecotoxicology) l khoa hc nghin cu v tc ng ca c cht trong mi trng ti sinh vt v con ngi. Ni dung ca c hc mi trng:

Ngun gc pht sinh

Con ng xm nhp

Phn ng ca i tng

Mc tiu c hc mi trng:

Xc nh tc nhn gy nh hng
D on, nh gi nguy c xut ngn nga, gim thiu tc ng tiu cc
2

TNG QUAN V PHNG PHP


Tc nhn gy c: l bt k cht ho hc no gy nhng hiu ng xu ti sc kho hoc gy cht cho sinh vt. Tt c cc cht ho hc u c tnh c (Paracelsus, 1538)

Theo c tnh sinh hc


c cht (toxicant)

Theo bn cht gy c
c bn cht (natural toxicity) c liu lng (dose toxicity)

Theo tim nng hot tnh


c tim tng (Potential toxicity) c hot tnh (Actual toxicity)

Theo tc ng/ tnh nng

c cp tnh

c t (toxin)

c mn tnh

TNG QUAN V PHNG PHP

Da theo mc bn vng
Khng bn (1 2 tun: Hu c, cacbonat) Bn trung bnh (3 18 thng: hu c P, N, S) Bn vng (2 5 nm: hu c clo) Rt bn (>5 nm vnh vin: kim loi nng)

Da theo c quan b tc ng
Gy nh hng h thn kinh (Cl2, O3, mui KLN, formon, F) Gy c mu (Zn, P)

Gy c nguyn sinh cht (Hg, S)


Gy c h enzym (P, F, Na2SO4) Gy m (HCCl3, CCl4, ete) Gy kch ng (kim, axit, mui kim loi nng)
4

TNG QUAN V PHNG PHP

Da theo kh nng gy ung th ( ngi)


Nhm 1: Tc nhn gy ung th Nhm 2A: Tc nhn c th gy ung th (mang tnh tnh hung) Nhm 2B: Tc nhn c l gy ung th (bng chng cha y ) Nhm 3: Tc nhn khng th phn loi da trn kh nng gy ung th Nhm 4: Tc nhn c l khng gy ung th

TNG QUAN V PHNG PHP

Mt s thut ng khc
c ho sinh (Biochemical toxicity) c hnh vi (Behavioral toxicity) c dinh dng (Nutritional toxicity) Cht gy ung th (Carcinogenesis) Cht gy t bin (Mutagenesis) c c quan (organ toxicity) Tc ng ti cc enzym, t bo cht Tc ng n biu hin, thn kinh Tc ng n sinh trng, pht trin Tng sinh trng t bo bt thng

Tc ng ln vt cht di truyn Tc ng n 1 c quan chc nng


6

PHNG PHP NH GI C TNH


Cn c vo mi quan h gia cc /b/gi tr th nghim Phng php dy (n yu t) Nng /liu lng: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 ppm Phng php ma trn (2 yu t)
Nng / Thi gian 1 gi 2 gi 3 gi 4 gi 5 gi 24 gi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 7

PHNG PHP NH GI C TNH


Cn c sn phm/kt qu ca th nghim c tnh

Th nghim cp tnh (Acute Toxicity) LD50 LC50 TL50 EC50 LOAEL NOAEL

Th nghim tch lu sinh hc Tn ng sinh hc Th nghim x l Sinh vt tch lu

Th nghim mn tnh (Acute Toxicity) MATC Th nghim kh nng gy ung th Th nghim c sinh sn

SINH VT TH NGHIM
c cp tnh Sinh vt tch t c mn tnh

SINH VT TH NGHIM
Mt s sinh vt thng s dng

Daphnia Fathead minnows Rats/Mice


D quan st v d nui quy m phng th nghim

Ph bin, thng dng


C nhiu dn liu v c im sinh l, sinh sn R tin, d kim trong t nhin Vng i ngn
10

Animal Cell cultures


Algal cell cultures Duckweed Mealworms Earthworms Frogs/tadpoles

MI QUAN H LIU LNG PHN NG


o Liu lng: l n v tip xc ca mt ho cht i vi sinh

vt c biu din bng nng hoc liu lng tip xc:


o Nng tip xc: khi lng/th tch mi trng tip xc o Liu lng tip xc: khi lng/th trng; khi lng/din tch b

mt tip xc

o Phn ng: l biu hin ca mt hoc mt vi b phn hoc

ton b c th sinh vt trc nhng cht gy kch thch


o Mi quan h gia liu lng v phn ng: nh lng nh

hng ca vic tip xc cht c vi nhng biu hin ca sinh vt th nghim


11

MI QUAN H LIU LNG PHN NG


Mi quan h c biu din bng hm hi quy gia liu lng v phn ng ca sinh vt A. th tn sut B. th tch lu

Phn ng ph thuc liu lng Liu lng ngng: im bt u xut hin phn ng c: ph thuc dc ca ng cong

S dng so snh gia cc cht c hoc nh gi mt cht c


12

MI QUAN H LIU LNG PHN NG


Khng c php gi nh a ra mi quan h liu lng phn ng Cc gi thit Phn ng quan st c ch do tc nhn ch nh gy nn Mc phn ng tng quan vi liu lng Phn ng c chn phi c o lng chnh xc thng tin nh lng

13

MI QUAN H LIU LNG PHN NG

Cc thut ng lin quan


Phn trm tch lu ca phn ng (%)

100

Threshold dose Hyper-susceptible Cc c th nhy cm

Ceiling effect Hypo-susceptible Cc c th chng chu

Liu lng (mg/kg)


14

MI QUAN H LIU LNG PHN NG

Liu nh hng (Effective dose, ED): phn ng mong i c quan st thy vi liu cho Liu c (Toxic Dose, TD): Liu lng m ti s nhim c biu hin c th th nghim Liu gy cht (Lethal dose, LD): gy nn phn ng t vong cho cc c th th nghim

Cc k hiu ED50,

TD50, LD50, ED99, TD10, LD10


c ngha % s c th th nghim c phn ng liu th nghim

Phn trm tch lu ca phn ng (%)

Cc thut ng lin quan

Liu lng (mg/kg)


15

PHNG PHP NI SUY


Xc nh LD, ED trong nghin cu c tnh Phng php chuyn dng s liu

Trung bnh 34.13%

13.6%

2.13%

-2

-1

2
16

lch chun (SD - Standard deviations)

PHNG PHP NI SUY


Xc nh LD, ED trong nghin cu c tnh Phng php chuyn dng s liu

ng cong phn b thng thng

Chuyn dng s liu 50% c th phn ng

% tch lu ca phn ng

EC50
Liu lng

Log(Liu lng)
17

V D GI TR LD50 CA MT S CHT
Sodium Chloride 2,4-D (thuc dit c) DDT Caffeine Nicotine Strychnine sulfate (thuc dit chut) Botulinum toxin 4000 mg/kg 368 mg/kg 135 mg/kg 127 mg/kg 24 mg/kg 3 mg/kg 0,01 g/kg

18

MI QUAN H LIU LNG PHN NG

Mc khng c nh hng c th quan st (No Observable Effects Level, NOEL) Mc khng c nh hng c hi c th quan st (No Observable Adverse Effects Level, NOAEL) Mc c cho l khng c nh hng c hi (Suggested No Adverse Response Level, SNARL) Gii hn nh hng c th quan st thp nht (Lowest Observable Effect Limit, LOEL) Gi tr gii hn ngng (Threshold Limit Value, TLV)

Phn trm tch lu ca phn ng (%)

Cc thut ng lin quan

Liu lng (mg/kg)


19

VAI TR CA NGNG C
Cc gi tr quan trng NOEC/NOEL LOEC/LOEL

20

VAI TR CA NGNG C

c mn tnh: MATC (nng c cc i c th chp nhn) NOEC(NOEL) < MATC < LOEC(LOEL)

21

PHNG PHP NH GI (SO SNH 2 CHT C)


mnh l mt khi nim tng i so snh cc c cht da trn cng phn trm tch lu ca phn ng (vd: LD50). Tnh hiu qu: mt c cht c tnh hiu qu cao khi quan h liu phn ng c dc ln hn trn mt khong di. Tnh c o ngc: th c im ct nhau. iu ny xy ra khi mt c cht trong mt khong ca liu khng lun lun mnh hn mt c cht khc.

22

BI TP V D
Nng % sng st 0 mg/l (i chng) 100 1 100 3 90 10 30 30 20 100 0

Th nghim c cp tnh trn Daphnia magna

p s:

NOEC: 1 mg/l LOEC: 3 mg/l 1 < MATC < 3 mg/l LC50 = 8,18 mg/l
23

THO LUN PHNG PHP


Nng 0 mg/l (i chng) 1 3 10 30 100 100 100 90 30 20 0 % sng st 100 100 90 100 90 80 20 40 30 20 10 0 100 100 90 30 10 0 100 100 80 20 30 0

p s:

NOEC: t-test 1 pha LOEC: t-test 1 pha NOEC < MATC < LOEC mg/l LC50 = LC50 trung bnh
24

THO LUN PHNG PHP


NOEC: t-test 1 pha Gi thuyt Ho: Trung bnh th nghim = 0 i thuyt H1: Trung bnh th nghim 0 LOEC: t-test 1 pha Gi thuyt Ho: Trung bnh th nghim = 0 i thuyt H1: Trung bnh th nghim 0 NOEC v LOEC mc ngha v s bc t do ng vi s php th/php lp li i vi 1 cht c hoc 1 nn th nghim So snh NOEC v LOEC mc ngha gia hai cht c hoc 2 nn th nghim: s dng t-test 2 pha Gi thuyt Ho: NOEC/LOEC (1) = NOEC/LOEC (2) i thuyt H1: NOEC/LOEC (1) NOEC/LOEC (2)

25

XIN CHN THNH CM N

26

You might also like