KAZANIE, OLSZTYN, MARZEC 2002-03-26

ARCHEOLOGIA BIBLIJNA
MA TO BYĆ CYKL KAZAŃ (MOJŻESZ, ARKA NOEGO I POTOP, JÓZEF,
JERYCHO, SODOMA I GOMORA ITP.)

CZĘŚĆ 1: „KSIĄŻĘ EGIPTU”

WSTĘP
FASCYNACJA ARCHEOLOGIĄ BIBLIJNĄ.

WYKOPALISKA I WYPOWIEDZI ARCHEOLOGÓW POTWIERDZAJĄCE OPISANE

W SŁOWIE BOŻYM HISTORIE NIE SĄ NAM POTRZEBNE PO TO, ŻEBYŚMY
MOGLI UWIEŻYĆ W ICH AUTENTYCZNOŚĆ.

WIARA TO PEWNOŚĆ TEGO CZEGO SIĘ NIE WIDZI.

SIOSTRA Z BIAŁORUSI „Ja wierzyłabym Biblii nawet gdyby

napisane tam było, że to nie wieloryb połknął Jonasza, ale Jonasz
wieloryba, bo u Boga wszystko jest możliwe”.

POMIMO TEGO JEDNAK, ŻE ARCHEOLOGIA I WYKOPALISKA NIE SĄ NAM

POTRZEBNE DO TEGO BYŚMY MOGLI WIERZYĆ W AUTENTYCZNOŚĆ
BIBLIJNYCH HISTORII, TO JEDNAK GDY DOWIADUJEMY SIĘ O ODKRYCIACH
ARCHEOLOGICZNYCH POTWIERDZJACYCH BIBLIJNE SPRAWOZDANIA,
WÓWCZAS CZUJEMY SIĘ PORUSZENI, BO TO WSZYSTKO JESZCZE
BARDZIEJ NAS UTWIERDZA W PRZEKONANIU, ŻE SLOWO
BOŻE JEST PRAWDĄ, A JEŚLI ONO JEST PRAWDA, TO PRAWDZIWE S.A.
TEŻ OBIETNICE JEZUSA CHRYSTUSA, NP:

Jan. 5:24
24. Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam, kto słucha słowa mego i wierzy
temu, który mnie posłał, ma żywot wieczny i nie stanie przed sądem, lecz
przeszedł z śmierci do żywota.

MOJŻESZ
SLAJD MOJŻESZA
Według biblijnej chronologii, Mojżesz urodził się za czasów
panowania XVIII dynastii faraonów egipskich, w 1530roku przed
Chr. (niektórzy twierdzą, że w 1525, inni jeszcze inaczej)
podczas rządów Tutmosisa I, który rządził Egiptem od 1532 do
1508 roku.

SLAJD – TUTMOSIS I
dekret
To właśnie Tutmosis I był tym faraonem, który wydał
nakazujący zabijać izraelskich chłopców:
2 Moj. 1:8-22
8. Tymczasem rządy nad Egiptem objął nowy król, który nie znał
Józefa.

(Tym faraonem był z pewnością Tutmosis I, który był 3 z kolei

władcą egipskim XVIII dynastii. Przed tą dynastią Egiptem władali
Hyksosi, którzy byli semitami (jak Izraelici), co w pewnej mierze
wyjaśnia to, że Józef, który żył w Egipcie podczas panowania
Hyksosów, mógł zostać nawet następcą faraona).

Po śmierci jednak Józefa, Egipcjanie pokonali Hyksosów

(1580 rok przed Chr.), wypędzili ich z Egiptu i ponownie przejęli
władzę w swoje ręce. I to właśnie dlatego Biblia mówi, że ten „nowy
król” „nie znał Józefa”.

Nie znał, nie w tym sensie, że nie słyszał o kimś takim jak Józef, ale
jak sugeruje książka

PATR. I PROROCY: „Słyszał on co prawda o

wybitnych zasługach Józefa, lecz nie chciał ich uznać i w
miarę mozliwości starał się je wymazać z pamięci ludu”.
I to zrozumiałe, bo Egipcjanie nienawidzili Hyksosów, a
Józef był z nimi związany.

Oto jaki rozkaz wydał Tutmosis I swojemu ludowi:

9. Rzekł on do ludu swego: Oto lud izraelski stał się liczniejszy i

potężniejszy od nas. 10. Postąpmy więc z nim mądrze,
aby się nie mnożył. Bo gdyby nas zaskoczyła wojna, mógłby także
on przyłączyć się do naszych wrogów... 11. Ustanowiono przeto nad
nim nadzorców pańszczyźnianych, aby go gnębili ciężkimi robotami;
budowano wtedy dla faraona miasta - spichlerze: Pitom i
Ramses.
SLAJD RAMZESA I (bo o nim tu mowa)
Na podstawie tej wzmianki uważano, że Izraelici byli gnębieni w Egipcie za
panowania Ramzesa I i II, a wyszli z Egiptu podczas rządów
Merenptaha.

SLAJD - MERENPTAH
Niemożliwe jest jednak, aby mogło to mieć miejsce za panowania
tych faraonów. Historia życia Mojżesza, cała chronologia biblijna i wyjście
izraelitów z Egiptu zupełnie nie pasują do czasów, w których rządził
Ramzes czy Merenptah.

Dlaczego więc pojawiła się tu nazwa miasta Ramzes?

SLAJD – RAMZES I
Ramzes rozpoczął panowanie dopiero w r. 1389, a wspomniane tu
wydarzenie mają miejsce dużo wcześniej. Skąd zatem nazwa
Ramzes?

ODP: Jest tak prawdopodobnie dlatego, że przepisywacz ksiąg

Mojżeszowych przepisywał tę historię znacznie później (gdy panował już
Ramzes) i podał nazwy miast aktualne w czasach kiedy to pisał
(uaktualniał nazwy miast, co często miało miejsce). Dopiero w czasach
Ramzesa nazwano te obszary ziemią Ramzes. Wspomniany tu Ramzes był
pierwszym z Ramzesów, który zasiadł na tronie egipskim).

SLAJD - MERENPTAH
Wyjście Izraelitów za panowania Merenptaha również było
niemożliwością, o czym świadczyć może między innymi napis na
z końca XIII w przed
pochodzącej Chr. steli
Merenptaha, którą odkopał pod koniec XIX w słynny archeolog
Flinders Petrie.
Stela leżała w ziemi odwrócona tekstem do dołu. Egiptolog
Spielberg kładł się pod stelą i po wielu godzinach odcyfrował tekst, na
którym widniał napisany pismem hieroglificznym napis ISIRAR.
SLAJD – STELA MERENPTAHA
Poczatkowo Spielberg nie domyślał się co oznacza to słowo, ale razem z
Petriem przypomnieli sobie, że ostatnia litera „r” uzywana była przez
Egipcjan w celu określenia głoski „l”. Zrozumieli wtedy, że chodzi o
Izrael. Oto ten napis:

SLAJD – PISMO HIEROGLIFICZNE

(ISIRAEL)
Stela wymienia nazwy różnych obcych krajów, zamieszkujących Palestynę,
m. in. Izrael, co swiadczy o tym, że było to już dłogo po wyjściu Izraelitów z
Egiptu.

Nazwa Izrael poprzedzona jest hieroglifem siedzącego męzczyzny,

siedzącej kobiety i poniżej znakiem liczby mnogiej.
Oznacza to, że autor uważał, że naród Izraelski nie osiadł jeszcze
całkowicie w Palestynie, co było zgodne z rzeczywistością, bo w okresie
sędziów tak właśnie było.

SLAJD – TUTMOSIS I
Tak więc nie ma wątpliwości, że tym faraonem,
który wydał połoznym hebr. Rozkaz usmiercania chłopców
hebrajskich, był nie Ramzes ale Tutmosis I – ojciec
Hatszepsut, przybranej matki Mojżesza.
Połozne jednak były na tyle pobożne, że nie usłuchały Faraona.
Wtedy Tutmosis I wydał ten sam rozkaz Egipcjanom:

2 Moj. 1.22: Wtedy faraon nakazał całemu swemu ludowi: Każdego

chłopca, który się urodzi u Hebrajczyków, wrzućcie do Nilu.

I właśnie w tym czasie kiedy ten dekret był już prawomocny, na

świat przyszedł Mojżesz.
I chociaż szatan wiedząc o tym, że na świat miał przyjść obiecany
wyswobodziciel, wpłynął na faraona, by ten nakazał mordować
hebrajskich chłopców, to Bóg z kolei posłał swoich aniołów, aby ci
wpłynęli na córkę tego samego faraona, by zaopiekowała się tym, na
którego zycie nastawał szatan. Ta historia pokazuje jak wspaniale
Pan potrafi krzyżować zamiary sprawcy zła.
SLAJD - HATSZEPSUT
Tą córką faraona (Tutmosisa I) była Hatszepsut, najbardziej
znana kobieca postać starozytnego Egiptu obok Kleopatry.

Niezwykle interesujące I doskonale pasujące do biblijnego

sprawozdania jest to, że Tutmosis I nie miał potomków
płci męskiej. Podobnie i jego córka Hatszepsut wraz ze
swoim mężem – Tutmosisem II – także nie mieli
potomka płci męskiej. Stąd nic dziwnego, ze Hatszepsut
zechciała przyjąć Mojżesza, jako swego przyrodniego
syna.

SLAJD – NEFERURE I SENMUT

W Serabit El-Khadim znajduje się stela, o której oficjalnie
twierdzi się, że przedstawia dworzanina Hatszepsut
(SENMUT), który opiekował się jedną z córek
Hatszepsut (NEFERURE), ale sa tacy, którzy uważają, że
tak naprawdę obeliski te przedstawiają Hatszepsut i jej przybranego
syna Mojżesza, który był księciem Egiptu.

Na dowód tego zwracają uwagę na warkocz, który widoczny jest

z boku głowy oraz znak węża na czole, świadczące o tym, że
postać ta przedstawia chłopca – następcę tronu, młodego księcia
Egiptu. W tamtym czasie mógł nim być wyłącznie Mojżesz. Można
tylko przypuszczać, że znany z nienawiści do Hatszepsut, jej
następca – Tumosis III, zacierając po niej ślady zmienił
Imiona postaci które przedstawiają stele.

Oto fragment wypowiedzi jednego z

archeologów na ten temat:
„W Serabit El-Khadim została wzniesiona stela w 11 roku
panowania Hatszepsut. Przedstawia ona postać Księzniczki
Neferure, dziwne jest jednek to, że to właśnie jej
przypisane są lata panowania!? Księzniczce
towarzyszy jej opiekun – Senenmut”.
Jaki z tego wniosek? Coś tu jest nie tak!

Lata panowania nie mogły być przypisane

córce Hatszepsut bo tka nigdy w Egipcie nie
panowała! Senenmut to nie
Wygląda więc na to, że
opiekun, ale Hatszepsut, a Neferure, to
nie córka Hatszepsut, ale Mojżesz – przybrany
syn Hatszepsut i książę Egiptu.

Wygląda na to, że przez wiele lat Mojżesz był jedynym

pretendentem do tronu.

SLAJD – MOJŻESZ LUB EGIPT

Dz.Ap. 7:22
22. Wdrożono też Mojżesza we wszelką mądrość Egipcjan, a był
dzielny tak w słowach, jak i w czynach.
PATRIARCHOWIE I PROROCY, 181:
„Na dworze faraona Mojżesz otrzymał najwyższe
wykształcenie cywilne i wojskowe. Monarcha (Tutmosis I)
postanowił uczynić swego adoptowanego wnuka następcą
tronu, więc młodzieńca przygotowano do objęcia tego
wysokiego stanowiska... (Tylko Tutmosis I mógł być
przybranym dziadkiem Mojżesza. Mojżesz w chwili
smierci Tutmosisa I miał ok. 20 lat).
Jako przywódca wojskowy stał się, dzięki swym zdolnościom,
ulubieńcem armii egipskiej...
Mojżesz sądząc, że mają odzyskać wolność przy pomocy armii,
oczekiwał, że poprowadzi zastępy hebrajskie przeciwko armii
egipskiej, i mając to na względzie, strzegł swych uczuć, by nie
przywiązać się do swej przybranej matki, czy do faraona, i móc
swobodnie wykonać wolę Bożą”.

Skoro Mojżesz był przygotowywany na następcę tronu i był długo jedynym

pretendentem do tronu, to dlaczego nie został faraonem?

SDA BIBLE COMMENTARY (KOMENT. DO HEBR. 11,26):

“Mojżesz mógł myśleć, że jako król Egiptu miałby możliwość
uwolnienia swego ludu, ale widział też, że jako władca Egiptu
musiałby być również kapłanem bałwochwalczego systemu
religijnego”.

SLAJD – BÓSTWA EGIPSKIE

PATRIARCHOWIE I PROROCY, 181:
„Zgodnie z prawem Egiptu, wszyscy, którzy mieli wstąpić na
tron faraonów, musieli stać się członkami kasty
kapłańskiej. Mojżesz więc, jako prawowity następca tronu,
miał zostać wprowadzony w tajemnice religii tego kraju. Obo-
wiązek ten powierzono kapłanom. Jednak choć Mojżesz był
gorliwym i niestrudzonym uczniem, nie udało się go skłonić
do uczestniczenia w kulcie bożków. Straszono go utratą
korony i ostrzegano, że zostanie wydziedziczony przez
księżniczkę, jeśli będzie uparcie trwał przy swej
hebrajskiej wierze.
On był jednak niewzruszony w swym postanowieniu
oddawania czci tylko jedynemu Bogu, Stwórcy nieba i ziemi.
Dyskutował z kapłanami i czcicielami bożków, wykazując im
głupotę ich zabobonnego szacunku, jakim darzyli martwe
przedmioty. Nikt nie mógł odeprzeć jego argumentów, ani
zmienić jego zamiarów, lecz przez jakiś czas tolerowano jego
stanowczość ze względu na wysokie stanowisko i
przychylność, jaką cieszył się zarówno ze strony króla, jak i
całego ludu”.

A zatem, dlaczego Mojżesz nie został królem najwiekszego ówczesnego

mocarstwa?
Czy dlatego, ze nie mógł, gdyby chciał?
Więc dlaczego?

SLAJD – KRÓLESTWO BOŻE,

POWTÓRNE PRZYJŚCIE CHR.
Hebr. 11:24-26
24. Przez wiarę Mojżesz, kiedy dorósł, nie zgodził się, by go zwano synem
córki faraona,
25. I wolał raczej znosić uciski wespół z ludem Bożym, aniżeli zażywać
przemijającej rozkoszy grzechu,
26. Uznawszy hańbę Chrystusową (B. T. – „znoszenie zniewag dla
Chrystusa”) za większe bogactwo niż skarby Egiptu; skierował bowiem
oczy na zapłatę.

A zatem Mojzesz nie został Faraonem, ponieważ nie chciał

uznac egipskich bałwanów i matrwych bożków, co oczywiście
spowodowało, że kapłani byli do niego wrogo ustosunkowani i z
pewnościa dązyli oni do tego, by odsunąć go od rządów a njalepiej
zgładzić.

Dopóki żyła Hatszepsut oraz dopóki zył jej ojciec Tutmosis I

oraz mąz Hatszepsut – Tutmosis II, Mojżesz mógł czuć się bezpieczny na
dworze faraona.
Niebezpieczeństwo pojawiło się, gdy kapłani zmusili Hatszepsut do tego by
podzieliła się władzą z Tutmosisem III.

SLAJD TUTMOSISA III

Tutmosis III był dzieckiem męża Hatszepsut – Tutmosisa II, ale z
nieprawego łoża.
Kapłani widząc, że Mojżesz ze względów religijnych nie może być królem,
postanowili za wszelką cenę wynieść na tron nieślubnego syna Tutmosisa
II.

SLAJD – HATSZEPSUT, Deir el

Bahri
Istnieje duże przed swoją
prawdopodobieństwo, że jeszcze
śmiercią Hatszepsut została odsunięta od władzy
na rzecz Tutmosisa III, gdyż w 1488 roku, na 6 lat przed jej
smiercią (1482) ustają wszystkie oficjalne o niej zapisy
egipskie.
Malowidła przedstawiające sceny z jej życia i informujące o jej zyciu w jej
swiątyni Deir el Bahri zostały zamazane, pomniki zniszczone.
Pozostało tylko kilka popiersi, które zostały wyrzucone, ale odkryte
pomimo tego przez archeologów.

Tak drastyczne działania wobec faraona

mogły być podejmowane wyłącznie wtedy,
gdy faraon był nielojalny wobec egipskich
bóstw.
NAWRÓCENIE HATSZEPSUT? Istnieje zatem
prawdopodobieństwo, że Hatszepsut, przed swoją śmiercią uznała
to, w co wierzył jej przybrany syn – Mojżesz i odrzucając wiarę w
egipskich bożków a przyjmując monoteistczną wiarę w Hebrajskiego
Boga Jahwe.
SLAJD – MOJŻESZ (UCIECZKA)
Sytuacja Mojżesza w Egipcie musiała być zagrożona już
wcześniej, gdyż jego ucieczka z Egiptu miała miejsce 2
lata przed odsunięciem od władzy Hatszepsut.

SLAJD – TABLICA WYDARZEŃ

DWIE KONCEPCJE TEGO, CO DZIAŁO SIĘ DALEJ W
EGIPCIE:

2 Moj. 2:23

23. Po upływie długiego czasu umarł król egipski. Jednak

Izraelici jęczeli z powodu ciężkiej pracy i narzekali, a ich wołanie o
pomoc z powodu ciężkiej pracy dotarło do Boga. (BW)

Wielu teologów uważa, że ten tekst świadczy o tym, że

Tutmosis III zmarł, co faktycznie nastąpiło w 1450 roku, i że
przez to nie mógł on być faraonem wyjścia, ale musiał nim być jego
syn – Amenhotep II

Zwrot „po upływie długiego czasu” w NEW AMERICAN

STANDARD BIBLE (NAJL. PRZEKŁAD) brzmi nieco inaczej: „w
ciągu tych wielu lat” czyli w czasie tego długiego okresu 40
lat! Podobnie w YOUNG’S LITERAL TRANSLATION ten fragment
jest oddany nieco inaczej: „podczas tych wielu dni”, a nie
„po długim czasie” (BW).

(PATRIARCHOWIE I PROROCY ang. (w wyd. pol. 188): „A secret

(ukryty) dread (strach) of Pharaoh and the Egyptians, whose
anger had been kindled against him forty years before, had rendered
Moses still more reluctant to return to Egypt; but after he had set out
to obey the divine command, the Lord revealed to him that his
enemies were dead”. {PP 255.4})

Jeśli chodzi o tę wypowiedź E. White, to zwrot „wrogowie już nie żyją”

nie koniecznie musiał się odnosić do faraona, ale do np. kapłanów?

O smierci, którego faraona słyszał Mojżesz? O

smierci Hatszepsut, czy Tutmosisa III?

1 KONCEPCJA:
SLAJD – AMENHOTEP II
Jeśli przyjmiemy, że Tym faraonem który umarł był Tutmosis III, to
musimy przyznać, że faronem wyjścia był Amenhotep II.

I tu pojawia się pewien poważny problem, który polega na

tym, że jesli Amenhotep II był faraonem wyjścia, to jego smierć
powinna mieć miejsce około roko 1450 lub
1445, gdyz w tym czasie Izrael wyszedł z Egiptu, a Pismo Świete
sugeruje, że faraon wtedy zginął.

E. White: „Monarcha zatwardził swoje serce i coraz bardziej

pogłębiał swoją niewiarę, aż wszyscy pierworodni, którzy byli duma
egipskich rodzin zostali złozeni w grobie. Po tym wszystkim, wraz ze
swoją armią, puścił się spiesznie w pogoń za Izraelem...., ale walczył
przeciwko Mocy potęzniejszej niż jakakolwiek ludzka moc, i razem ze
swoimi zastepami zginął (perisched) w wodach Morza
Czerwonego”. (MS 126, 1901). {1BC 1101.8}
Amenhotep II jednak według egipskich źródeł zmarł
dopiero w 1425 roku, czyli 25 lat po Exodusie?!
Chyba, że Egipcjanie, na czele z synem Amenhotepa II, dopuścili się
oszustwa i zmienili wszelkie inskrypcje odnoszące się do daty
smierci Amenhotepa II.

O tym, że mogli się na to zdobyć, swiadczy to, co zrobił Tutmosis III z

obeliskami i inskrypcjami świadczącymi o życiu i działalności
Hatszepsut.

SLAJD – MUMIA AMENHOTEPA II

Jeśli zaś chodzi o mumie Amenhotepa II, to fakt, że ewentualnej
śmierci w wodach Morza Czerwonego nie świadczy o tym, że
jego ciało musiało pozostać na dnie morza, tym bardziej, że E.
White mówi, że pomimo zbroi, ciała Egipcjan
zostały wyrzucone na brzeg.

2 KONCEPCJA
SLAJD – TUTMOSIS III
Bardziej jednak prawdopodobną wersją wydarzeń związanych z
Exodusem jest ta, która obstaje przy Tutmosisie III, jako faraonie,
który zginął podczas pogoni za Izraelitami.

Niektórzy bibliści twierdzą, że do wyjścia Izraelitów z Egiptu

doszło w 1445 roku przed Chr, co oznaczałoby, ze faraonem wyjścia
nie mógłby być Tutmosis III, a musiałby byc Amenhotep II.

Niektórzy jednak bibliści sa zdania, że zgodnie z 1 Król. 6,1,

Exodus nastąpił w 1450 roku.

1 Król. 6:1: W czterysta osiemdziesiąt lat po wyjściu

synów izraelskich z ziemi egipskiej, w czwartym roku a
miesiącu drugim panowania Salomona nad Izraelem, w
miesiącu Ziw, zaczął Salomon budować świątynię Panu.

Zgodnie z podaną tutaj rachubą czasu, Exodus nastąpił

podczas PASCHY - dokładnie 17 MARCA 1450 r.
przed Chr!!!

Niezwykłe jest to, ze według starożytnych żródeł (inskrypcji

Tutmosis III zmarł w idealnie
egipskich),
tym samym nie tylko roku, ale
miesiącu i dniu!!!
Slynny egiptolog Breasted, studiował biografie Tutmosisa
III napisaną przez Amenemhaba .

Amenemhab - WYSOKI URZĘDNIK WOJSKOWY, ZYŁ W

CZASACH PANOWANIA Tutmosisa III I Amenhotepa II.

Amenemhab w napisanej przez siebie biografii Tutmosisa III napisał:

„Ostatniego dnia, trzeciego miesiąca, drugiej pory

roku (drugiego okresu)... (Tutmosis III) wstąpił do
nieba, połączył się ze słońcem...”.
James Henry Breasted, załozyciel Towarzystwa Egiptologii w
USA (American Egyptology), napisał, że data śmierci
Tutmisisa III to 17 MARCA 1450 roku przed Chr!!!
SLAJD – MUMIA TUTMOSISA III
Mumia Tutmosisa III, była szczegółowo badana
laboratoryjnie w muzeum w Kairze przez dwóch
egiptologów: Harrisa i Weeksa w 1973 roku, którzy
ku swojemu zaskoczeniu odkryli, ze była to mumia
młodego człowieka, podczas gdy Tutmosis III musiał
w chwili smierci być starym człowiekiem i mieć ok. 80 lat!!!

Sam czas trwania jego panowania w Egipcie wynosił 32 + 22

(współregencja z Hatszepsut) = ponad 50 lat, a należy doliczyc
jeszcze wiek młodzieńczy i okres dzieciństwa.

Widać z Egipcjanie mieli sposoby na

tego, że
kamuflowanie wstydliwych wydarzeń, które miały
miejsce w historii Egiptu.

Prawdopodobnie Egopcjanie nigdy nie znaleźli ciała Tutmosisa który

utonął w Morzu Czerwonym. I aby ukryć ten wstydliwy fakt przed
przyszłymi pokoleniami, fałszywa mumia została umieszczona w
grobowcu tego faraona.

Jest jeszcze inny bardzo ważny argument, mogący

przemawiać za taką koncepcją:
Pod koniec swoich rządów, Tutmosis III sprawował władzę razem ze
swoim synem – Amenhotepem II. W czasie Exodusu,
Amenhotep II był nieobecny w Egipcie, ale wraz z
armią przebywał na obszarze Syrii i Palestyny.

Według źródeł egipskich, wrócił dopiero w czerwcu

1450 roku, czyli w kilka miesięcy po opuszczeniu Egiptu przez
Izrael. I zaraz po powrocie zniszczył wiele egipskich
posągów.
Jak wytłumaczyć takie zachowanie?

Biblia mówi, ze wszyscy pierworodni w Egipcie zmarli podczas

ostatniej plagi, więc z pewnościa zginął też syn pierworodny
Amenhotepa II. Dowiedział się też, że w walce z Izraelem
zginął też jego ojciec. A do tego jeszcze z Egiptu zniknęła
tania siła robocza, jaką byli Izraelici.
Nic więc dziwnego, że jego zachowanie po powrocie było tak
gwałtowne.

SLAJD – TUTMOSIS IV
Nastepnym faraonem był Tutmosis IV.

nie był on pierworodnym, ale

Godne uwagi jest to, że
2 synem Amenhotepa II, co może oznaczać, że
pierworodny faktycznie zginął podczas ostatniej plagi.

Wyjaśnienie tego jak zmarł pierworodny syn Amenhotepa II i

w jaki sposób drugi syn został następcą tronu, znajduje się na
steli umieszczonej pomiędzy nogami sfinksa
Inskrypcja ta mówi o tym, ze pewnego dnia drugi syn Amenhotepa
(późniejszy Tutmosis IV), odpoczywał sobie leząc pomiedzy nogami
sfinksa I nagle usłyszał głos, który polecił mu usunąć piasek
znajdujący sie między nogami sfinksa, a wtedy sfinks bedzie mógł
zobaczyc, że to raczej on a nie pierwszy syn będzie faraonem, (a
pierworodny umrze?).

SLAJD - ECHNATON
Kolejną bardzo ciekawą postacią jeśli chodzi o faraonów XVIII
dynastii jest Amenhotep IV, który panował w Egipcie w czasie, gdy
Izrael podbijał Kanaan.
Zastanawiające jest to, że faraon ten usilnie starał się przeprowadzić
religijną reforme i zmusic Egipcjan do wiary w jednego
Boga (religia monoteistyczna), ukrytego pod symbolem słońca.
Z tego też powodu zmienił swoje imię z Amenhotep na
Echnaton. Pierwsze imię wyrażało cześć dla Amona, a drugie
Atona.

Atonizm polegał na oddawaniu czci jedynemu bogu

stwórcy, którego symbol słońca i jego promieni miał wyrażać
troskę o rodzaj ludzki. Słońce jednak nie było czczone w atonizmie,
ale było jedynie symbolem.

Istnieja dowody na to, ze ta nowa religia zaprowadzona przez

Echnatona miała wiele wspólnego z religią Izraela.

Prawdopodobnie na Echnatonie i wielu innych Egipcjanach duże

wrażenie zrobiło to, jak Bóg Hebrajski ośmieszył wszelkie egipskie
bóstwa. Niemal wszystkie plagi wymierzone były w te bóstwa (Nil,
żaby, krowy itp.)

Ku czci swojego boga, Echnaton napisał hymn, którego aż 17

wierszy bardzo przypomina słowa Psalmu 104!

SLAJD - NEFRETITI (popiersie Nefretiti znajduje

się w berlińskim muzeum)

Żona Echnatona była słynna Nefretiti. Razem mieli 6 córek, z

których jedna poslubiła młodego mężczyznę o imieniu
Tutanchamon.

SLAJD – TUTANCHAMON
W nawiązaniu do Echnatona, warto wspomnieć o innym bardzo ważnym
archeologicznym odkryciu, którego dokonał Sir Flinders Petrie.
W miejscowości Tell el-Amarna odkopał on długo zapomniana a
założoną przez Echnatona stolicę Egiptu. Znaleziono tam dużą ilość
glinianych tabliczek, tzw. Listów amarneńskich.
Za życia Echnatona wpłyneły setki listów pisanych pismem klinowym I
zapisanych na glinianych tabliczkach.

SLAJD – TABLICZKI GLINIANE

Treść tych listów stanowiły błagalne prosby ludów zamieszkujących
Palestynę, którzy byli lennikami Egipcjan, o pomoc w odparciu inwazji
ludu, który listy określały mianem Habiru.
Abdu-Heba
I tak, np. , władca Jerozolimy, już kilkakrotnie domagał
się pomocy przeciw Habiru, którzy zdobywali jedno miasto za drugim. W
końcu, nie otrzymawszy zadnej pomocy od Egipcjan, a może nawet
odpowiedzi, zdesperowany napisał (list nr 286):

„Dlaczego lubisz Habiru, a nienawidzisz władcy?!”.

Pomimo tego jednak Egipcjanie nie przyszli z pomocą królowi Jerozolimy i
Jerozolima, podobnie jak inne miasta, została zdobyta przez Izraelitów.
W innym liście (289) ten sam król donosi faraonowi o zdobyciu Sychem
przez Habiru i o kapitulacji króla Sychem, Labaya nadal
prosząc o przysłanie wojska.

W ostatnim liście, prosił, aby król zabrał go do Egiptu.

Wszystkie jednak starania o uzyskanie pomocy od Egipcjan zawiodły.

Hebrajczycy pod dowództwem Jozuego zajęli dużą część Kanaanu i osiedlili
się w nim bez jakiegokolwiek sprzeciwu Egipcjan, a przeciez Kanaan był
wtedy egipską prowincją.

Liusty amarneńskie, podobnie jak wiele innych archeologiocznych odkryć

jeszcze raz potwierdziły prawdziwość historii zawartej w Biblii.