1Pjesmarrs n ankandet pr bono thesari mund t jen bankat, institucionet financiare ose

jofinanciare, si dhe individ vendas apo t huaj do individ mundet t investoj n bono thesari. Mjafton nj shum prej 300 mij leksh e bllokuar n nj nga bankat shqiptare dhe secili mundet t fitoj interesat q ofrojn bonot e thesarit pa marr prsipr asnj rrezik. Pjesmarrsit n ankandet pr bono thesari jan: bankat, institucione financiare ose jofinanciare, si dhe individ vendas apo t huaj. Bonot e thesarit jan nj alternative investimi. Kshtu, individi mund t krahasoj interesin e depozitave bankare me interesin e bonove t thesarit dhe t vendos se ku do ti investoj parat e tij: do ti lr n bank n formn e depozits apo do t blej bono thesari? Investitort blejn bono thesari me nj mim blerjeje q sht m i vogl se vlera nominale. Diferenca midis vlers nominale dhe mimit t blerjes sht interesi i fituar. Dokumentacioni Q nj individ apo nj institucion t marr pjes n ankandin e bonove t thesarit duhet q t paraqes nj vrtetim nga banka apo edhe institucione t tjera t lejuara me ligj, ku t shprehet se subjekti ka bllokuar nj shum t caktuar fondesh pr blerje t bonove t thesarit (minimumi 300 mij lek). Me kt vrtetim subjekti mund t paraqitet pran sporteleve t bankave t nivelit t dyt q operojn n Shqipri ose pran sporteleve t Banks s Shqipris pr t marr pjes n ankandet e bonove t thesarit. Kur personi nuk ka njohuri lidhur me bonot e thesarit, pran sporteleve t bankave mundet t marr edhe asistencn e nevojshme q krkohet pr t marr pjes n ankand. Aty individi plotson edhe nj krkes, n t ciln specifikohet periudha e kohs pr maturim t bonos s thesarit. I gjith procesi i shitjes s bonove t thesarit sht i hapur dhe publiku informohet pr datn e zhvillimit t ankandeve, shumat pr t cilat ka nevoj qeveria, periudhat e maturimeve t bonove t thesarit etj. T dhnat lidhur me bonot e thesarit publikohen n faqen e internetit t Banks s Shqipris (www.bankofalbania.org), n Televizionin Publik Shqiptar, n Agjencin Telegrafike Shqiptare dhe agjencin e lajmeve Reuters. Kur zhvillohen dhe kush i zhvillon ankandet?Si rregull ankandet pr shitjen e bonove t thesarit zhvillohen do dit t mart; pr bonot e thesarit me maturim 3-mujor do jav; pr afatet 6- dhe 12-mujore do dy jav. Afati maksimal i dorzimit t krkesave sht ora 9.00. Krkesat merren n shqyrtim nga nj komision i prbashkt me specialist nga Banka e Shqipris dhe Ministria e Financave. Si nj mjet investimi apo si nj nevoj pr fonde, bonot e thesarit mbartin nj periudh plotsisht t prcaktuar kohe. Kshtu, dallohen tri periudha maturimi pr bonot e thesarit 3-, 6- dhe 12-mujore. Bonot e thesarit mund t mbahen deri n maturim, mund t riinvestohen, ose mund t shiten para dats s maturimit. Zotruesi i bonove t thesarit q maturohen, mund t'i riinvestoj ato duke paraqitur nj krkes, pa qen nevoja pr vrtetim bankar mbi bllokimin e shums, kur fondet pr financimin e riinvestimit mbulohen me bonot e thesarit q maturohen. N qoft se nj investitor do t rris investimin e tij, ather duhet t depozitoj nj shum shtes dhe t marr vrtetim nga banka tregtare. Interesi i fituar nga bonot e thesarit sht subjekt i mbajtjes s tatimit. Pr personat rezident tatimi i aplikuar sht 10%, ndrsa pr ata jorezident sht 15%.

Tregu me pakic lejon zotruesit e bonove t thesarit t'ia shesin ato, trsisht apo pjesrisht, nj banke tregtare para dats s maturimit. N praktikn shqiptare bonot nuk ka pamje apo form fizike. Pr kushtet shqiptare sht parashikuar thjesht nj dokument i titulluar Vrtetim mbi shpalljen fitues, i cili nuk ka form ligjore. Ndrkoh do veprim q lidhet me bonot e thesarit regjistrohet n llogari prkatse. Banka e Shqipris i mban bonot e thesarit n formn e regjistrimit n llogari, i cili i mbron investitort e bonove t thesarit nga humbjet, vjedhjet, falsifikimet dhe lehtson kalimin automatik t pagess nga banka tek investitori n maturim. N ankandet e bonove t thesarit flasin letrat dhe vetm letrat dhe nuk sht e nevojshme prania fizike e subjekteve q krkojn t blejn bono thesari. far jan bonot e thesarit? Bonot e thesarit jan instrument borxhi nprmjet t cilave qeverit marrin hua, mjete t lira monetare (para) nga publiku. Si do huamarrje kuptohet q edhe kjo form krijon nj raport dypalsh. Qeveria nga njra an dhe publiku nga ana tjetr. N do raport secili nga palt realizon interesat e veta. Qeveria siguron fonde (krijon borxh) me t cilat kryen nj pjes t shpenzimeve t nevojshme dhe huadhnsit t cilt pr huan q japin marrin nj interes t caktuar. Blersit m t mdhenj t bonove t thesarit n Shqipri jan bankat e nivelit t dyt, ndr t cilat veohet Banka e Kursimeve. Po ashtu blerse sht edhe Banka e Shqipris, e cila nuk tejkalon masn e portofolit t krijuar. N vitet e fundit tendenca ka qen edhe pr ta ulur kt mas. M posht jepen t dhna mbi datn e zhvillimit t ankandeve t bonove t thesarit, llojet e bonove t thesarit sipas afatit t maturimit dhe shumat e emetuara. Kto t dhna prcaktohen nga Ministria e Financave dhe publikohen nga Banka e Shqipris. Bonot e thesarit, investim me risk t ult Bonot e thesarit n Shqipri kan afat pagimi deri n nj vit dhe sht e vshtir q situata ekonomike t ndryshoj radikalisht brenda nj kohe t till Rrezikshmria e investimit n bonot e thesarit sht aq e vogl, sa prgjithsisht ato shihen si rrezik zero. Rreziku m real pr investitort n Shqipri vjen nga ulja e vlers reale t fitimit nga rritja e inflacionit ose rnia e vlers s lekut kundrejt valutave t huaja. Por stabiliteti makroekonomik i ekonomis shqiptare (prfundim i nxjerr nga raporti i fundit i Fondit Monetar Ndrkombtar) bn t mundur q investimi n tregjet financiare shqiptare t ofroj nj rritje reale t t ardhurave, pasi inflacioni vazhdon t mbahet nn kontroll, ndrsa vlera e lekut nuk sht e rrezikuar. Bonot e thesarit jan instrumente me an t t cilave qeveria e Republiks s Shqipris merr borxh tek investitor privat dhe shtetror. Bonot e thesarit, metod pr t mbuluar deficitin buxhetor

Bonot e thesarit jan nj metod e mir pr t mbuluar deficitin buxhetor t qeveris. Shitja e bonove t thesarit motivon mobilizimin e mjeteve prkohsisht t lira. Pr mbulimin e deficitit buxhetor shrben kreditimi nga ana e Banks s Shqipris, por ligji Nr.8269 dt 23.12.1997 prcakton n mnyr t qart masn e lejuar pr financim t qeveris nga Banka e Shqipris. Kshtu, Banka e Shqipris blen bono thesari n treg primar jo m shum se vlera q maturohet. Financimi i drejtprdrejt, jasht procesit t ankandit, n momentin e nevojshm, sht n masn 5 pr qind t t ardhurave mesatare vjetore t tre viteve t fundit financiare paraardhse. Ligji, pr raste t jashtzakonshme, parashikon kufi kreditimi deri n masn 8%, me kusht q ky veprim nuk bie ndesh me objektivin themelor t politiks monetare t Banks s Shqipris. Bonot e thesarit dhe zhvillimi i tregjeve financiare Nj treg aktiv i bonove t thesarit mund t luaj nj rol kritik n stabilizimin e financave t qeveris, n funksionimin e politikave monetare, si dhe n zhvillimin e tregjeve bashkkohore financiare t kapitaleve. Hapsirat e prdorimit t tyre nuk mungojn. Specialistt shprehen se qeveria mund ti prdor bonot e thesarit pr t financuar nj pjes t nevojave t saj financiare. Bankat qendrore i prdorin ato pr t realizuar kontrollin e norms s interesit dhe paran n qarkullim. Por nj rol tjetr i tregut eficent t bonove t thesarit sht edhe rritja e konfidencs s investuesve n tregjet financiare dhe, shpesh, fondet e investuara fillimisht n bono thesari me von zhvendosen n financimin e ekonomis private, ku fitimet jan m t larta. do ekonomi q dshiron t zhvilloj nj sistem financiar modern, s pari duhet t krijoj nj treg funksional t bonove t thesarit. Nj treg i till varet nga dy faktor kryesor: shitje n intervale t rregullta t bonove dhe nj treg dytsor i rishitjes me shum likuiditet, pra shitblerje n sasi t mdha. Faktori i par, i cili siguron konfidenc dhe thellsi deprtimi n treg, sht realizuar n mnyr efektive nga Banka e Shqipris, shprehen specialistt e Banks s Shqipris, - kurse tregu dytsor mund t ndihmohet nga zhvillimi i burss kombtare dhe nga rritja e pjesmarrjes n t. Zhvillimi i plot i tregjeve financiare sht nj strategji afatgjat dhe detyrimisht do t vij si pasoj e zhvillimeve t shumanshme, si: ruajtja e stabilitetit makroekonomik, vazhdimi i fushats kundr inflacionit, forcimi i strategjis ekonomike kombtare etj., por situata aktuale paraqet mundsin pr pasurim personal dhe njkohsisht kontribut n prmirsimin e sistemit financiar. Roli i Banks s Shqipris Banka e Shqipris kryer tregun primar t letrave me vler, ajo shet pr llogari t Ministris s Financave bono thesari me afat maturimi pr individ t ndryshm, biznese apo banka tregtare. Ndrsa Bursa e Tirans sht e licensuar edhe pr tregun primar edhe pr tregun sekondar. Pak koh m par ajo i krkoi qeveris q t merrte tregun primar t bonove t thesarit, veprimtari q e ka kryer dhe vazhdon t kryej Banka e Shqipris. Bursa nprmjet ndrmjetsve financiar apo brokerave t saj mund t kryej tregun sekondar, t cilin akoma nuk ka filluar ta bj.

Tregu sekondar sht ai treg ku bursa ose ndrmjetsit e saj blejn ose shesin pr llogari t klientve t burss.

Si ti investoni parat n bono thesari, BSH publikon udhzuesin Qytetart shqiptar tani kan mundsin pr t fituar m mir dhe n mnyr m t sigurt. Kjo realizohet duke i investuar kursimet n bono thesari. Borxhi publik i brendshm i qeveris shqiptare sht nj nga tregjet m fitimprurse n vend. Banka e Shqipris publikoi nj broshur t re informative me synimin q t nxis individt dhe kompanit e vogla t zgjedhin borxhin e qeveris pr t investuar kapitalet e tyre t lira. Bonoja e Thesarit e qeveris shqiptare sht nj instrument i negociueshm borxhi me maturim deri n nj vit, q emetohet dhe garantohet nga qeveria e Republiks s Shqipris,- thuhet n broshurn q doli n qarkullim dje. N kt treg shprndahen rreth 300 milion dollar fitime nga interesat do vit. Investimet n bono japin interesa mbi 8 pr qind n vit dhe jan gjithmon n lek. Interesat paguhen n astin e emetimit t bonove, gj q ndodh zakonisht disa dit pasi jan dorzuar parat. Kjo bn q rentabiliteti real i lekve t investuara t jet shum m i lart se sa investimet n depozita. Shuma minimale e nevojshme pr t marr pjes n blerjen e bonove t thesarit sht 300.000 lek. Kjo shum mund t rritet me shumfisha t 10.000 lekve. Aktualisht nj numr i madh shqiptarsh i shijojn interesat e prodhuara nga bonot e thesarit. Rreth 10 pr qind e t gjith borxhit publik t brendshm t Shqipris sht bler aktualisht nga individt.

Bonoja e Thesarit Bonoja e Thesarit e qeveris shqiptare sht nj instrument i negociueshm borxhi me maturim deri n nj vit, q emetohet dhe garantohet nga qeveria. Ato emetohen n monedh kombtare (Lek) dhe kan afate maturimi 3, 6 dhe 12-mujore. Bonot e thesarit emetohen (nxirren pr shitje) nga qeveria nprmjet ankandit. Kjo form nnkupton q investitort duhet t konkurrojn pr blerjen e ktij instrumenti. Konkurrenca realizohet nprmjet vendosjes s norms s interesit q quhet yield i bonove t thesarit. Yield-i i bonove t thesarit sht baz pr llogaritjen e mimit t blerjes s bonos t thesarit. Interesi i prfituar nga investimi n bono thesari llogaritet si diferenc e mimit t blerjes s bonos me vlern nominale t saj. Raporti i ksaj diference me mimin e blerjes i llogaritur n baz vjetore shpreh normn e kthimit t prfituar nga investimi. Bonot e Thesarit jan t tregtueshme, pasi mund t shiten/blihen para afatit t maturimit. Tregtimi i nj bonoje thesari mund t bhet deri n 7 dit para maturimit. Tregtimi mund t bhet me subjektet e licencuara nga Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare, ku bjn pjes edhe bankat tregtare. N datn e maturimit t bonos s thesarit, aplikohet tatimi mbi interesin e prfituar nga investimi. Aktualisht, tatimi sht 10 pr qind.

Ankandet

Kalendari i ankandeve t emetimit t bonove t thesarit prcaktohet nga qeveria. Ankandet pr emetimin e bonove t thesarit me afat maturimi 3 dhe 6-mujor, organizohen nj her n muaj, ndrsa ankandet pr emetimin e bonove me afat maturimi 12-mujor organizohen do dy jav. Ankandet normalisht zhvillohen ditn e mart, ndrsa emetimi i letrs bhet dy dit m von, ditn e enjte. Zhvillimi i ankandit njoftohet paraprakisht nga Ministria e Financave dhe Banka e Shqipris nprmjet publikimit t informacionit n faqet respektive t internetit. Individt mund t marrin pjes n ankandet e emetimit t bonove t thesarit me krkesa konkurruese ose jokonkurruese. Pjesmarrja me krkes konkurruese nnkupton vendosjen e nj interesi (yield-i) mbi bazn e t cilit do t llogaritet mimi q investitori preferon t paguaj pr blerjen e bonos s thesarit. Pjesmarrja me krkes jokonkurruese nnkupton pranimin e yield-it mesatar t ponderuar, i cili do t llogaritet si mesatare e ponderuar e yield-eve t krkesave konkurruese t shpallura fituese. N ankand, krkesat konkurruese renditen nga yield-i m i ult i krkuar deri tek yield-i m i lart deri sa shuma e shpallur nga qeveria pr emetimin e bonove, t plotsohet. Kjo do t thot q n rast se krkesa e pjesmarrsve pr blerjen e bonove sht m e lart se shuma e emetuar nga qeveria, krkesat konkurruese me yield-in m t lart, nuk do t pranohen nga qeveria dhe pr rrjedhoj investitort nuk do t mund t blejn bono thesari n ankandin prkats.

Shpallja e fituesve Shuma e shpallur pr emetimin e bonove t thesarit nga qeveria pas plotsimit t pjesmarrjes s BSH-s, ka nj ndarje t barabart ku jo m shum se 50 pr qind emetohet pr krkesat jokonkurruese dhe pjesa e mbetur pr krkesat konkurruese. Kjo nnkupton q n rast se shuma totale e krkesave jokonkurruese sht m e lart se hapsira n dispozicion e shpjeguar m sipr, ather aplikohet prorata, n mnyr q t llogaritet pjesa e fondeve q do t pranohen pr investim n bonot e thesarit. Prorata sht raporti i shums n dispozicion pr krkesat jokonkurruese kundrejt shums totale t krkesave jokonkurruese t individve pjesmarrs, e shprehur n prqindje. Shuma minimale e nevojshme pr t marr pjes n blerjen e bonove t thesarit sht 300.000 lek. Kjo shum mund t rritet me shumfisha t 10.000 lekve. Shuma maksimale e lejuar pr t marr pjes n ankand me krkes jokonkurruese sht deri n 30 milion lek. Krkesa me nj shum m t madhe se 30 milion lek konsiderohet automatikisht si krkes konkurruese. Rezultatet pr ankandin e bonove t thesarit shpallen n t njjtn dit t organizimit t tij dhe publikohen n faqen e internetit t BSH-s. Pr fituesit n ankand jepet dokumenti Vrtetim pr shpalljen fitues, i cili prmban informacionin prkats pr rezultatin e investimit n bonon e thesarit.

Pjesmarrja e individve Individt mund t marrin pjes n ankandet pr blerjen e Bonove t Thesarit nprmjet bankave tregtare t licencuara pr tregtimin e letrave me vler nga AMF, si dhe nprmjet sporteleve t BSH-

s n Tiran, Shkodr, Elbasan, Kor, Lushnj dhe Gjirokastr. Pr t marr pjes n ankandin e bonove t thesarit nprmjet sporteleve t BSH-s, individi duhet q prpara organizimit t ankandit t ket prfunduar procedurn e mposhtme: 1. T el nj llogari Eskrow pran Zyrs s Bonove t Thesarit. Kjo llogari sht personale (pra nuk mund t jet pr m shum se nj person). 2. Nprmjet bankave tregtare, t urdhroj transfertn e fondeve q do t investoj, pr n llogarin Eskrow n BSH-. 3. T paraqitet me nj kopje t Urdhr transferts pran Zyrs s Bonove t Thesarit, n BSH-, pr t plotsuar krkesn pr pjesmarrje n ankandin e bonove t thesarit. Komisioni pr pjesmarrjen n ankandet e bonove t thesarit nprmjet sporteleve t BSH-s sht 1,000 lek. N ditn e emetimit t bonos s thesarit ose n do koh pas saj, individi ka t drejt t trheq pran sporteleve t BSH-s, Vrtetimin mbi shpalljen fitues si dhe diferencn midis mimit t blerjes dhe vlers nominale (t llogaritur sipas prshkrimit n pikn 1) t paguar n cash. Nse, shuma e krkuar pr investim nuk sht pranuar e plot (kur aplikohet prorata), mbetja i paguhet n sportelet e BSH-s n cash. N momentin e maturimit t bonos s thesarit dhe n rastet kur krkesa konkurruese e individit nuk sht shpallur fituese, individi duhet t vendos se far do t bj me fondet. Nse do t krkoj ti trheq fondet, ato do ti paguhen nprmjet transferimit t tyre, n llogarin e tij n bankat tregtare. Pr kt transfert, BSH-ja nuk aplikon komisione. N rast t riinvestimit t tyre duhet t plotsoj nj krkes pr pjesmarrjen n ankandin q dshiron t marr pjes. Pr t kryer veprimet pr bonon e maturuar, individi duhet t paraqes Vrtetimin mbi shpalljen fitues.

Sigurimet shoqrore t fermerve, skadon afati pr faljen e kamatvonesave. Rreth 60 mij fermer n t gjith vendin kan prfituar nga falja e kamatvonesave dhe u prfshin n skemn e sigurimeve shoqrore. Afati pr faljen e kamatvonesave prfundoi m nj prill. Drejtuesit e Institutit t Sigurimeve Shoqrore ngren si problem mungesn e interesit t t rinjve pr tu siguruar. Shuma absolute e t ardhurave nga kjo skem sht rreth 600 milion m shum se e njjta periudh e mparshme. U prfshin fillimisht rreth 60 mij fermer t cilt e mirkuptuan kt falje t kamatvonesave. Nuk jan t prirur pr sigurime shoqrore t rinjt e moshave deri n 30 vje,- shprehet drejtori i Kontributeve n ISSH-, Naim Balluku. Drejtuesit e ISSH-s shpjegojn se pas dats 1 prill t gjith fermert do t sigurohen pa lehtsi n baz t tarifave t prcaktuara nga ligji. N rast se sigurimi nuk bhet brenda 3 muajve, ather fillon aplikimi i kamatvonesave.

2Si te blini bono thesari duke fituar me rrisk zero

Shume banka ne vend, ofrojne interesa per depozita parash ne leke, euro apo dollare amerikane. Por disa njerez jane skeptike. Nderkohe, ka nje tjeter mundesi te arte per te perfituar para nga kursimet: Bonot e thesarit dhe obligacionet. Keto leshohen nga Ministria e Financave. Ku eshte e vecanta e ketyre emetimeve: Investim i sigurt, rrisk zero, interes 7.45 per qind pra deri disa here me i larte nga bankat e nivelit te dyte dhe per me teper, marrje e interesit mbi shumen e derdhur, menjehere qe ne momentin qe i dorezon.

Si mund te investosh ne bono thesari dhe obligacione?

Eshte shume e thjeshte. Mjafton te paraqitesh me parate qe disponon, ne leke apo euro, ne mjediset e Bankes se Shqiperise ose ne cdo pike te Posta Shqiptare dhe duke paraqitur nje karte identiteti, dorezon shumen qe deshiron, duke marre menjehere interesin e asaj shume.

Per shembull, nese ju keni 5 milione leke kursime dhe i dorezoni per nje vit te kycura ne shtet, do te perfitoni menjehere, afro 37 500 leke. Ketu do te zbritet 10 per qind e shumes se interesit te perfituar ose afro 3 750 leke. Kujdes! Gjate nje viti, keto para nuk mund te terhiqen, por rrisku eshte zero.

Per kete arsye, keto dite Ministria e Financave po ndermerr nje fushate sensibilizuese per informimin e qytetareve se si mund te investojne ne menyre te sigurt parate e tyre, permes bonove te thesarit dhe obligacioneve te emetuara ne euro.

Momentalisht po ndermerret nje fushate e gjere sensibilizuese me qellim informimin e qytetareve se pse ata duhet te investojne ne bono thesari dhe obligacione.

Fletepalosje po shperndahen edhe ne te gjitha pikat kufitare per te informuar emigrantet qe kthehen ne Shqiperi, se kursimet e tyre duhet t'i investojne ne bono thesari dhe obligacione te emetuara ne euro, duke qene investimi me i sigurt dhe me fitimprures, pasi normat e interesit te investimit ne bono thesari dhe obligacione jane me te larta se ato te depozitave.

Ankandi i dyte i qeverise ne bono thesari dhe obligacione te emetuara ne euro do te zhvillohet ne fund te muajit korrik 2012. Ankandi i pare u zhvillua ne fund te muajit dhjetor. Ministria e Financave emetoi 15 milione euro bono thesari dhe obligacione.

Cfare jane Bonot dhe Obligacionet e Thesarit?

Te gjitha qeverite ne te gjithe boten, gjithashtu edhe bashkite ne disa shtete, leshojne Letra me Vlere, Bono dhe Obligacione Thesari si menyre per te marre para hua. Nga ana e tyre, per te shlyer borxhin, qeverite paguajne interesat tuaja. Mendoni sikur ju po i jepni para hua Qeverise. I vetmi ndryshim eshte se eshte Qeveria qe vendos se cfare interesi do t'ju paguaje.

Cili eshte ndryshimi midis Bonos se Thesarit dhe Obligacionit?

Bonot e Thesarit leshohen nga qeverite per nje periudhe deri ne 1 vit, domethene qe qeveria do te shlyeje huane tek ju brenda nje viti. Obligacionet e Thesarit leshohen nga qeverite per nje periudhe me shume se 1 vit. Cdo Leter me Vlere do te kete nje maturim te caktuar ose daten e shlyerjes. Deri me sot qeverite shqiptare asnjehere nuk kane deshtuar ne shlyerjen ne kohe te Letrave me Vlere.

3Cfare jane Bonot dhe Obligacionet e Thesarit?

Te gjitha qeverite ne te gjithe boten, gjithashtu edhe bashkite ne disa shtete, leshojne Letra me Vlere, Bono dhe Obligacione Thesari si menyre per te marre para hua. Nga ana e tyre, per te shlyer borxhin, qeverite paguajne interesat tuaja. Mendoni sikur ju po i jepni para hua qeverise. I vetmi ndryshim eshte se eshte qeveria qe vendos se cfare interesi do tju paguaje. Pra JO, ju nuk mund te shkoni ne parlament dhe te diskutoni mbi normen e interest! Perkundrazi investitoret e medhenj ne Tregjet e Letrave me vlere, qe zakonisht jane banka dhe kompani sigurimesh, vendosin normen e interesit qe qeveria duhet ti paguaje atyre keshtu Po, kjo eshte nje negociate. Te dy palet bejne nje marrevesh je mbi kete baze.

Cili eshte ndryshimi midis Bonos se Thesarit dhe Obligacionit?

Bonot e Thesarit leshohen nga qeverite per nje periudhe deri ne 1 vit domethene qe qeveria do te shlyeje huane tek ju brenda nje viti. Obligacionet e Thesarit leshohen nga qeverite per nje periudhe me shume se 1 vit. Cdo Leter me Vlere do te kete nje maturim te caktuar ose daten e shlyerjes. Me siguri do te kete ndonje rrisk dhenia e parave hua qeverise Po ka, por deri me sot qeverite shqiptare asnjehere nuk kane deshtuar ne shlyerjen ne kohe te Letrave me Vlere. Ju me siguri keni lexuar apo degjuar per deshtimin e borxhit grek. Ne thelb qeveria greke, si pasoje e problemeve financiare, pagoi me pak se sa kishte marre hua. Por duhet theksuar se ka arsye te forta per kete, nje prej te cilave eshte fakti se Greqia perdor euro-n dhe ka me pak kontroll mbi monedhen, rrjedhimisht ka me pak kontroll mbi ekonomine e saj. Shqiperia nuk perdor euro, ajo perdor Leke. Se dyti Greqia ka borxhe qe krahasohen me sasine e te ardhurave ne vend prej 142%, nderkohe Shqiperia qendron ne 59%.

A eshte e mundur qe te mos i blej Bonot dhe Obligacionet e Thesarit direkt nga qeveria?

Eshte e mundur, gjithsesi per te blere nje Bono Thesari ju nevojitet nje minimum prej 300 000 Leke dhe per te blere nje Obligacion Thesari ju nevojiten 1 000 000 Leke. Ndersa me Raiffeisen Invest ju duhet te keni vetem 5 000 Leke! Per te ditur me shume se cfare duhet per te blere nje Bono Thesari apo nje Obligacion (apo me shume), ju duhet te vizitoni

Banken e Shqiperise me parate ne dore, si dhe te plotesoni formularin e zakonshem dhe dokumentat te cilat ju mund ti quani burrokrraci.

Si funksionon Raiffeisen Invest?

Raiffeisen Invest ka lancuar fondin Prestigj qe grumbullon parate e kursyera dhe investon ne Letra me Vlere, Bono dhe Obligacione. Nese ju investoni ne fond deri ne fund te muajit shkurt, ju do te merrni nje kuote per cdo 1 000 leke qe investoni. Per nje minimum investimi prej 5 000 Leke, ju do te merrni 5 kuota. Fondi Raiffeisen Prestigj u lancua vetem me 1 Shkurt. Znj.Gjata, Drejtore e Pergjithshme e RAiffeisen Invest tha: Deri me tani jane investuar shuma te konsiderueshme qe ne nuk i prisnim. Kjo eshte e mrekullueshme! Kjo ka ndodhur ne nje kohe shume te shkurter. Mendoj se minimuni prej 5 000 Leke eshte nje mundesi e madhe qe shqiptaret te investojne nepermjet fondit tone ne Bonot dhe Obligacionet shqiptare. Kjo eshte dicka qe me pare ka qene e rezervuar vetem per me te pasurit dhe tani eshte e mundur per te gjithe.

Pse investimi im mbahet ne Kuota?

Ne terma te thjeshte, nje kuote eshte thjesht nje mates i investimit tuaj. Por qe nga data 1 mars vlera e kuotes suaj mund te luhatet ne perputhje me vleren tregut te Letrave me Vlere (Bono dhe Obligacione). Cfare do te thote kjo? Fondi do te mbledhe para nga investitoret duke i grumbullar ato dhe me pas do ti perdore keto para per te investuar ne Letra me Vlere. Fondi rregullohet nga autoriteti i Mbikqyrjes Financiare Shqiptare dhe sipas rregullave te tyre nje fond duhet te kete nje minimum prej 6 lloje te ndryshme Letrash me Vlere, dhe 70% e fondit do te investohet ne Bono dhe pjesa tjeter ne Obligacione dhe depozita. Investimi juaj eshte shperndare ne disa Bono Thesari dhe ne disa Obligacione, dhe jo vetem ne nje. Fondi duhet te jete 5% ne para cash, duke e siguruar ate me fonde te cilat do te mund te shlyejne kedo qe deshiron te terhiqet nga fondi. Fondi eshte shume likuid, domethene ju mund te terhiqeni nga fondi kur te deshironi, duke fituar te gjithe interesin deri ne diten e terheqjes dhe pa paguar gjobe.

Cfare shlyerjeje mund te kem?

Sic permendem edhe me lart, 70% e fondit do te investohet ne Bono, cka varet ne kohezgjatjen dhe ne perfitimin. Pak a shume, sa me e gjate te jete periudha, aq me e larte do te jete shuma e perfituar. 25% do te investohet ne Obligacione Thesari qe ka nje kohezgjatje me te madhe dhe perfitim me te larte. Qellimi i fondit eshte qe te siguroje nje shlyerje te shumellojshme qe bazohet ne nje minimum investimi prej 5 000 Leke, qe sipas nesh mund te konsiderohet shume i mire.

Cfare eshte perfitimi?

Kjo eshte nje nga ato termat e finances qe tingellon i komplikuarpor ne te vertete eshte shume i thjeshte. Perfitimi eshte shlyerja apo pagesa qe ju merrni nga nje investim. Per shembull, nese ju keni nje llogari bankare, banka do te ofroje nje norme interesi prej 5%. Keshtu nese ju investoni 1000 njesi monedhe, fitimi juaj eshte 5% cka do te thote 50 njesi monetare. E njejta llogjike aplikohet edhe te Fondi Prestige.

A duhet te paguaj paguaj per kete sherbim?

Sigurisht! Gjithsesi sipas nesh pagesa eshte shume e ulet dhe transparente, ne nivel 1%. Pagesa 1% eshte nje pagese vjetore qe ju paguani per investimin tuaj ne baze ditore. Keshtu llogaritet 1% / 365 dite. Nuk ka pagesa te tjera per tu kryer. Shumica e fondeve te ofruara nga bankat ne vendet e tjera do te kerkonin edhe nje pagese ne rast terheqjeje, por ne rastin e Fondit Prestigj kjo nuk aplikohet.

Cfare shlyerjeje apo pagese mund te kem?

Shlyerja juaj do te pasqyroje shumen e Bonove dhe Obligacioneve te Thesarit te investuara ne Fond, natyrisht pasi zbritet komisioni i Administrimit. Fondi do te filloje investimin aktiv ne daten 1 mars. Por fitimin mbi Bonot e Thesarit dhe Obligacionet mund ta shikoni me lart.

Cfare alternativash kam?

Per investimet ne monedhen vendase ju jeni shume te kufizuar llogarite e depozitave ose Letrave me Vlere dhe deri me tani ju nevojitej nje minimum prej 300 000 per nje Bono ose 1 000 000 Leke per nje Obligacion, sic e permendem edhe me lart. Pervec kesaj ju nuk keni mundesi te tjera investimi ne Leke.

Cfare duhet te bej qe te investoj?

Raiffeisen Bank po ofron fondin Prestige nepermjet degeve te saj, keshtu qe thjesht telefono nje nga deget. Nese ju nuk jeni klient i bankes, thjesht paraqituni ne banke me karten tuaj te identitetit.

Konkluzion:

Neve na pelqen ky fond dhe mendojme se eshte i thjeshte per tu kuptuar, eshte transparent, fillon me nje minimum te mire prej 5 000 Leke dhe eshte i vetmi lloj investimi ne Leke.

4Tregu i bonove t thesarit konsiderohet m i sigurti ndr t gjitha tregjet, pr shkakun e

garancis q jep qeveria dhe norms s fitimit, e cila merret n ast. Pr kt shkak, bankat tregtare n vend, duke par avantazhet q sjell blerja e bonove, nuk kan preferuar tu japin hapsir individve q t jen pjesmarrs n treg, duke shfrytzuar edhe hapsira q jep ligji. Aktualisht normat e bonove t thesarit me afat njvjear arrijn n 8.5 pr qind dhe pr dokush q disponon kursime duke filluar nga 300 mij lek, ka t drejt ti blej dhe fitimi nga interesi merret direkt (ndryshe nga bankat, q duhet t pressh 3, 6, 12 muaj etj). Situata me tregun e bonove, edhe pse me histori disavjeare, paraqitet ende e paqart pr publikun e thjesht, i cili ka mundsi t prfitoj pr shkak t kushteve t mira. Arsyet pse mungon transparenca dhe informacioni i duhur pr bonot nuk sht guxuar t thuhet zyrtarisht hapur, por sht mjaftuar vetm me konstatime dhe rekomandime. As Banka e Shqipris, Ministria e Financave, apo Autoriteti Financiar i Mbikqyrjes, t tria q kan n dor rregullimin e tregut, nuk kan ndrhyr pr t liberalizuar shitjen e bonove, pra lejimin me ligj n prfshirjen pa kufizime dhe akses t plot pr individt. Nj raport monitorues i Autoritetit t Konkurrencs, nisur gati dy vjet m par, del me konkluzionin se bankat nuk u ofrojn informacionin e nevojshm klientve t tyre dhe se mungon infrastruktura pr nj zgjerim t tregut.

N prgjithsi, nga vzhgimet tona n banka t ndryshme q ofrojn tregtimin e bonove t thesarit n tregun sekondar, vihet re nj munges e transparencs n informimin e klientve pr sa u prket bonove t thesarit. Gjithashtu vlen pr tu theksuar mungesa e broshurave informuese n lidhje me bonot e thesarit, gj q u mundson klientve njohjen m t mir me kt shrbim q ofrojn bankat, thuhet n raportin monitorues me rekomandime t Autoritetit, publikuar n mars 2010. Tregu i bonove t thesarit sht nj nga tregjet e rndsishme t sektorit financiar, pr shkak t funksionit q kryen n plotsimin e krkesave t qeveris pr mbulimin e borxhit t brendshm afatshkurtr. Qeveria del n treg, duke krkuar borxhe me an t letrave me vler (bono), interesat e t cilave caktohen nga krkesa dhe oferta n treg (n kt pik ka shum dyshime). Sa m shum krkon qeveria para n treg, aq m tepr rritet presioni pr interesa t larta, pr pasoj bankat e zhvendosin vmendjen nga klienti, pasi fitimin m t madh e nxjerrin nga bonot. Vitin e kaluar, n kulmin e krizs ekonomike, interesat e bonove kishin kapur majat gati 10 pr qind, sikur t ishin kredi konsumatore q jepnin bankat pr individt. N raportin e saj, Autoriteti i Konkurrencs evidenton shum probleme n treg dhe jep disa rekomandime.

Tregu i bonove N tregun primar t bonove t thesarit mund t marr pjes do person juridik ose fizik, vendas ose i huaj. Shuma minimale e lejuar pr pjesmarrje, q mund t konsiderohet si

barrier pr hyrjen n treg, sht 300 mij lek. Tregu sekondar pr t qen pjes e tregut sekondar me pakic, bankat ose subjektet e tjera duhet t marrin nj licenc nga AMF, e cila jo vetm jep licenca pr tregun sekondar me pakic, por edhe e mbikqyr at. Gjithashtu pr t marr licencn pr tregun sekondar me pakic bankat duhet t trajnojn stafet q do t ofrojn kt produkt dhe duhet t mbajn llogari ditore q raportohen n AMF, duke prbr n kt mnyr kosto shtes. Ndrsa pr sa u prket individve, ata mund t marrin pjes n tregun sekondar me pakic, duke bler ose shitur bono thesari, mjafton q t ken 10 000 lek. Duhet q banka q shet bono n tregun sekondar me pakic t pajis blersin me nj vrtetim shpallje fitues pr veprimet e tregut primar dhe me nj vrtetim blerjeje pr veprimet e shitjes nga portofoli i tij. Deri n vitin 2008, tregu i bonove t thesarit ishte nn zotrimin e dy bankave, n masn deri 55 pr qind, kurse individt n rreth 7.4 pr qind.

Banka e Shqipris Banka e Shqipris e ndryshoi politikn e saj t aksesit t individve dhe bizneseve t vegjl q investonin n bono thesari, duke i detyruar q t hapnin nj llogari pran saj (pra nuk i zhvendosi individt nga sportelet e Banks Qendrore) ku mund t transferonin parat e depozituara n nj nga bankat e nivelit t dyt kundrejt komisioneve q variojn nga 1/1000 e shums (por jo m pak se 1000 lek) deri n 3500 lek. Duke i shtuar ksaj kosto dhe efektet negative t asimetris s informacionit pr klientt n banka lidhur me shrbimin e investimit n bono thesari, konkludojm se jan rritur barrierat pr pjesmarrsit n ankandet e tregut primar t bonove t thesarit dhe ka kufizuar konkurrencn ndaj bankave, thuhet n raport.