Sleyman Demirel niversitesi

Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi

ART-E Kasm12 ZEL SAYI

ISSN 1308-2698

OYUNCU YETTRMEDE STANSLAVSK VE GROTOWSKNN FZKSEL EYLEMLER YNTEM

Selda Ergn1

ZET Tiyatro oyuncusu yetitirmede gelitirdikleri yntemlerle Konstantin Sergeyevi Stanislavski ve Jerzy Grotowski nemli yere sahiptirler. Bu iki nemli sanatnn oyunculuk zerine almalarna farkl noktalardan balamalarna ramen her ikisinin de yaamlarnn son dnemlerinde Fiziksel Eylemler yntemini gelitirmeye ynelmeleri ilgintir. Stanislavski ve Grotowskinin oyuncu yetitirme konusunda gelitirdikleri yntemler lkemizde yaygn biimde kullanlmaktadr. Ancak bu sanatlarn yaamlarnn son dnemlerinde gelitirdikleri almalar ne yazk ki pek bilinmemektedir. Bu yazda Stanislavski ve Grotowskinin yaamlarnn son dnemlerinde gelitirdikleri Fiziksel Eylemler yntemini tantmak amalanmaktadr.

Anasanat Dal, retim yesi, zdemir Nutku Sahnesi, Narldere-zmir, e-posta: selda.ergun@deu.edu.tr 67

1 Yrd. Do. Dr., Dokuz Eyll niversitesi, Gzel Sanatlar Fakltesi, Sahne Sanatlar Blm, Oyunculuk

Sleyman Demirel niversitesi

Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi

ART-E Kasm12 ZEL SAYI

ISSN 1308-2698

Tm yaamm boyunca sren almann sonucu Fiziksel Eylemler Yntemidir. Konstantin Sergeyevi Stanislavski Kendi faaliyetlerimin sonu, almalarmn var noktas Ara Olarak Sanattr. Jerzy Grotowski

Fiziksel eylem; seyircinin de tank olduu oyuncunun sahnedeki hareketleridir. Ancak bu eylemler basit hareketler deil, psikolojik ve sosyolojik durumlara ve bulunulan mekana dayal olarak gerekletirilen, her zaman arzu ya da dileklerle balantl olan seili eylemlerdir. Tiyatro oyuncusu yetitirmede gnmze kadar gelen yntemler gelitiren Konstantin Sergeyevi Stanislavski ve Jerzy Grotowski, oyunculuk zerine almalarna farkl noktalardan balamalarna ramen, her ikisi de yaamlarnn son dnemlerinde fiziksel eylemler yntemini gelitirmeye ynelmilerdir. Stanislavski sistemi, dnya apnda kabul grm ve uygulanan bir oyunculuk yntemidir. lkemizde de oyuncu yetitirme yaygn biimde Stanislavski yntemine dayal srdrlmektedir. Tiyatro eitim kurumlarnda ders veren hocalarn kiisel birikimleri ile bu yntem biraz gelise de, oyunculuk eitimi arlkl olarak Stanislavskie dayandrlmaktadr. Stanislavski yntemi ksaca; Rusyada 1900lerin banda disiplinsizlie dank almaya, yldz oyunculuk sistemine, kaprisli, kompleksli, tehirci dank almaya, yldz oyunculuk sistemine, kaprisli, kompleksli, tehirci, abartl konuan ve yapay oynayan oyunculara bir tepki olarak Realizm dorultusunda gelitirilmeye balanan bir yntem olarak zetlenebilir. Yntemin temelinde ise, esin beklemeden yaratc, inandrc ve doal bir oyunculuk vardr. Stanislavski, yntemini oluturmaya balad ilk yllarda i aksiyon/ruhsal gereklik (bilinli teknik yoluyla bilinaltna ulaarak rol yaama) sanatn gelitirmeye balamtr. Stanislavskie gre psikolojik yaantmz akl, irade ve duygu ynlendirir. Oyuncu iin akl ve iradeyi denetleyebilmek kolaydr. Ancak duygular denetim altna alabilmek
68

Sleyman Demirel niversitesi

Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi

ART-E Kasm12 ZEL SAYI

ISSN 1308-2698

iin oyuncu rol kiisi ile kendi benlii arasnda benzerlikler bulmaya ynelmeli ve yaama dorudan bakabilmelidir. Sanatnn 1936 ylnda yaymlanan Bir Aktr Hazrlanyor kitab ynteminin i mekanizmas zerinedir: Eylem, imgelem, dikkatin odaklanmas, kaslarn gevemesi, birimler ve amalar, inan ve gereklik, coku/duyu bellei, kesintisiz izgi vb. gibi birok konuyu ierir. Stanislavskinin bu ilk aamada temel odak noktas coku/duyu belleiydi. Oyuncunun, ynetmenin yardmyla bir kez ruhsal gereklii (isel deerleri) oluturmay baardnda, fiziksel olann kendiliinden ortaya kacan savunuyordu. Ancak bu yntemde oyuncu cokularna kaplp rolle olan mesafeli ilikisini kaybedebiliyordu. Fazlasyla psikolojik olan bu ynelim, zaman zaman oyuncuda kendine dnme, gerilme, bitkin dme ve hatta histeriye kaplma gibi etkiler yaratma gibi sorunlar da barndrabiliyordu. Bu soruna zm araynda olan Stanislavski refleksler zerinde alma yapan fizyologlardan Ivan Sechenov ve Ivan Pavlovdan da etkilenerek cokular ile fiziksel eylemler arasnda etkin bir ba bulunduu fark etmi ve yntemini yeniden oluturmaya girimitir. 1935 ylnda Stanislavski bu dncelerini sistemli bir aratrmaya dntrmek iin "Opera-Dramatik Stdyo"yu kurmutur. Bu stdyoda temel aratrma konusu "fiziksel eylemler yoluyla analiz yntemi" olarak belirlenmitir. Stanislavski yaamnn son dnemindeki bu almalarda fiziksel eylemleri oluturan eleri, coku bellei gibi metafizik ve psikolojik alanlarda aramak yerine, dorudan oyuncunun bedensel hareketlerine ynelik aratrmalara girimitir. Bu almalar sonucu da, oyuncunun alt sreleri psikolojik ve fiziksel olarak ayrmak yerine; psikofiziksel eylem kavramn kullanmaya balamtr. Yeni yaklama gre, mademki bu iki sre birbirine sk skya balyd ve psikolojik olan ve fiziksel olan karlkl olarak birbirlerini harekete geirebiliyorlard, yleyse psikolojik olann karanlk dnyasn merkeze almaya gerek yoktu. Stanislavskie gre fiziksel eylemler zerine alma yntemi kullanlrsa, rol zerine almann yars zaten tamamlanm olacakt. Bylece bedensel gereklikten yola
69

Sleyman Demirel niversitesi

Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi

ART-E Kasm12 ZEL SAYI

ISSN 1308-2698

karak ve belli aamalar izleyerek ruhsal gereklik yakalanabilirdi (Coger, 2005:164) Bu dnceler fiziksel eylemler ynteminin yolunu am oldu. Sanatnn lmnden sonra 1949da yaymlanan Bir Rol Yaratmak kitabnn son iki blm bu konuyu ele alr. Stanislavskinin fiziksel eylemler yntemine gre: Artk provalara metin olmadan da balanabilir. Bir oyun ya da karakter masa

banda saatlerce sren toplantlarla analiz edilmesi yerine dorudan sahne zerinde fiziksel eylemler yoluyla analiz edilebilir. Ynetmen oyunculara oyunun fiziksel eylemlerini vererek oyuncunun bu eylemleri doallatrma, oturtma abasna yneltir. Bu yaklam oyuncularda roln gerektirdiine benzer duygular, itkiler ve tepkiler uyandrr. Yeni eylemlerde eklendike oyuncu, kendi duygularn temel alan bir dizi ama kefeder. Fiziksel eylemler alldka, sahnenin aslnda temel bir atma zerine

kurulu olduu fark edilir. Sahnenin bandan sonuna doru bu atmann aama aama byd grlr ve oyunculuklar buna gre belirlenir. Bu aamalandrmadan yola klarak fiziksel eylemler akort edilir. Bu yntem aamadan oluuyordu: ncelikle ynetmen oyununun stn amacn belirliyor, oyunu bu stn

amaca uygun paralara ayryor, her para ierisindeki amalar belirliyor ve bu amalara uygun fiziksel eylemleri tanmlyordu. kinci aamada, amalar dizisini belirlemek iin mantkl bir fikirler ve imgeler dizisi oluturuluyor ve oyuncu metni kendi setii szckleri kullanarak doalyordu. Sonuncu aamada ise oyuncu ve ynetmen belirlenmi fiziksel eylemler

izgisini oyuncu tarafndan retilen imgeler ve isel monologlarla i ie geiriyorlard; e zamanl olarak oyuncular almalarn derinletirmek ve metindeki boluklar doldurmak iin altrma ve doalamalara devam ediyorlard (Moore, 2011: 45).

70

Sleyman Demirel niversitesi

Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi

ART-E Kasm12 ZEL SAYI

ISSN 1308-2698

Stanislavski lecei gne kadar bu konudaki aratrma ve denemelerini srdrmtr. Bu nedenle yapt almalarn deimez kat kurallar olarak benimsenmesinden hep kayg duymutur. Ynteminin baka sanatlara k tutaca ve yeni atlmlara hz kazandraca dncesini benimsemitir. Stanislavskinin gelitirmeye balad yntem rencileri ve alma arkadalar tarafndan da gelitirilmi ve Amerika ya oradan da tm dnyaya kadar uzanmtr. Bu yntemi gelitirerek gnmze kadar ulamasn salayanlar arasnda Vakhtangov, Meyerhold, Mikael ekhov, Richard Boleslawsky, Sonia Moore, Stella Adler, Lee Strasberg, Elia Kazan'n Oyuncular Stdyosu, Eric Morris'in gelitirdii 'Morris Metodu' nem tar. Ancak gelecek yl (2013) Stanistavskinin 150. doum yl olmasna ramen, sanatnn yaam boyunca almalarn kaleme ald on ciltlik toplu almalar serisinin tamamndan hala yoksunuz. Stanislavski hayattayken sansr ve ekonomik kayglar nedeni ile kitaplarn Amerikada yaymlatmtr ama kitaplar sanat yerine, bir evirmen tarafndan taslaklarnn yayna hazrlanmas ile olumutur. Bu kitaplarn basmlar ticari kayglar olan yaymclar tarafndan ksaltlm ve deitirilmi uyarlamalar kullanlarak gerekletirilmitir. ngilizce kitaplar orijinallerine gre yalnzca belirgin biimde ksa deildir, ayn zamanda terimler tutarsz ve zaman zaman hatal biimde de evrilmitir (Strasberg, 1993:22). Kitaplarn orijinallerinin ngilizce evirileri Routledge yaynevi tarafndan 1990larda baslmaya balanmtr. Ancak gnmze kadar bu eviriler hala tamamlanamamtr. Dilimize kazandrlmas da Suat Taer ve Boazii niversitesi Yaynevi tarafndan balatlm olmasna ramen, tamamnn evrilmesi epey zaman alacak gibi grnmektedir. Btnne hakim olunmasa da, bilinen kadar ile Stanislavskinin yntemi ve onun ynteminden yola kp gelitirerek gnmze tayanlarn almalarnn yan sra, deien yaam artlarna paralel farkl oyuncu yetitirme yntemleri de gelimeye balamtr. ki byk dnya sava, bunu izleyen i savalar, dnya lkelerinin dou-bat bloklarna blnmesi, ardndan tekrar zlmeleri, kapitalizmin ykselii ve
71

Sleyman Demirel niversitesi

Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi

ART-E Kasm12 ZEL SAYI

ISSN 1308-2698

emperyalizme evrilmesi, bunun getirisi olan kreselleme, bilim ve teknolojide yeni bulular gibi gelimeler yaam derinden etkilemitir. Deien yaama ve dolays ile deien insana uygun yeni bir tiyatro gereksinimi duyulmaya balanm ve yaananlara bir tepki olarak ada Tiyatro dncesi gelimitir. ada Tiyatroda psikolojinin de destei ile psikolojinin terapi tekniklerinden yararlanlarak, oyuncuda zihinsel ve bedensel geliimi salamak amal oyuncu yetitirme yntemleri gelitirilmeye balanmtr. Tiyatronun insann zne inme ve kendini bulma arac olduu dncesinden hareketle, oyunculuk bir yaam eitimi olmaya balar. Oyuncu odakl bu yeni yetitirme tekniklerinde Jerzy Grotowski 1959 ylnda Polonyada oluturduu Tiyatro Laboratuvar ile ada Tiyatro ynetmenlerine kaynaklk eder. Peter Brook, Stanislavskiden bu yana oyunculuk olgusunu, oyunculuun doasn, anlamn, zihinsel-fiziksel-cokusal srelerinin doasn ve bilimini derinlemesine ve tam olarak inceleyen ilk kiinin Jerzy Grotowski olduunu aklamtr (Brook, 1992:201). Balarda Stanislavski zerine bir eitim alan Grotowski, giderek Avrupa ve Avrupa dnda nemli tm oyuncu yetitirme yntemlerini aratrm ve sonuta oyuncu eitiminin insann kendisi ile ilgili gerei bulmas ve her gn ardna gizlendii maskelerden kurtulmay denemesi iin gerekli olduuna inanmtr. Kendi oyunculuk anlayn ortaya koyarak, Bat Tiyatrosu' nun oyunculuk anlayna yeni bir bak as getirmesi, oyuncunun ses ve beden denetimini ve alma disiplinini n plana karmas ile belirleyici olmutur. Grotowski almalarnn ilk evrelerinde Yoksul Tiyatro kavramn ortaya koyarak, oyuncunun sahnede dekor, kostm, makyaj gibi etmenlerden yardm almadan, sadece bedeni ve sesi ile kendini ifade etmesi iin gelitirdii temrinleri ile nem tar. Ancak 70li yllarn banda srdrd bu almalarna son vererek aratrmalarnn ynn deitiren sanat, Para Tiyatro almalarna balamtr. Bu almalar srasyla; Aktif Kltre Doru, Kaynaklar Tiyatrosu, Objektif Drama, Ritel Sanatlar ve Ara Olarak Sanat zerinedir.

72

Sleyman Demirel niversitesi

Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi

ART-E Kasm12 ZEL SAYI

ISSN 1308-2698

Yaam boyunca farkl alma evrelerinden geen Grotowski, kendi faaliyetlerinin sonu, almalarnn var noktas olarak sayd Ara Olarak Sanat almalar, Stanislavskinin fiziksel eylemler ynteminin bir devam ve hatta gelitirilerek yeni bir boyut kazandrlmas niteliindedir. Tiyatronun asl amacnn oyuncunun fiziksel eylemlerini gelitirmesi olduunu ne sren Ara Olarak Sanat anlaynn temellerini 1986 ylnda Amerikada, California niversitesinde atmtr. Bu almalarn aramzdan ayrld yl olan 1999a kadar talyada kurulan Pontedera alma Merkezinde srdrmtr. Ara Olarak Sanat almalar gnmzde Thomas Richards ve ekibi tarafndan gelitirilerek devam ettirilmektedir. Ara Olarak Sanat ksaca; bireysel geliimde dramatik sanatlarn ara olarak kullanlmas olarak tanmlanabilir. Gsterim ncesi hazrlk aamasnn nemi ve oyuncu iin katklar dncesi zerinde younlar. Provalar oyuncular iin kendilerini kefetme, yapabileceklerinin snrlarn fark etme ve bu snrlarn amalar iin bir yarat alandr. Ara Olarak Sanattaki ama, oyuncularn bu sreci bir keifler alan olarak deneyimlemesine olanak tanmaktr. Son dneminde Grotowski, tpk Stanislavski gibi fiziksel eylemler yntemini kullanarak, karakterin fiziksel dtan yaplandrlmasna ynelmi ve bu almalarnda fiziksel yapnn disipline edilmesi yoluyla, oyuncunun ifade ve imgelem zgrlnn zenginleecei dncesine younlamtr. Ona gre fiziksel eylemler yntemi zerinde almak oyunculuk zanaatnn anahtardr. Oyuncunun eylemlerinin basit birer hareketten kurtarlp fiziksel eylem olabilmesi iin nasl ve niin sorularnn sorularak allmas nemlidir. Oyuncu eylemlerini yle zmsemelidir ki az sonra ne yapacan dnmemelidir. Grotowski nin bedene meydan okumak anlay, bedene onun kapasitesini aacak gibi grnen grevler, hedefler bierek ona meydan okumaktr. Bedeni olanaksz olana davet etme ve ona olanakszn kk paralara, kk elere blnerek olanakl yapabileceini kefettirmektir. Bu yaklamla beden oyuncuya itaat etmesi gerektiini bilmeden itaat etmeye balar. Beden enerjilere ak bir kanal haline gelir (Richards, 2005:173-174).
73

Sleyman Demirel niversitesi

Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi

ART-E Kasm12 ZEL SAYI

ISSN 1308-2698

Eitim aamasnda geleneksel arklarn kullanlmas Ara Olarak Sanata zg bir yaklamdr. Grotowskie gre; arklarla beden aktif hale getirilir. nk ark her zaman bedendir. Bedende oluan itkiler arknn taycs olurlar. Bunlar oyuncunun kendini, gemi geleneklerini, sesini ve duygularn tanmasn salar. Ayrca dier insanlarla empati kurmas ve etki-tepki ilikisini gelitirmesini getirecektir. Bu yntemle uygarln getirdii yabanclama ve insanszlama yerini doal duygularn ortaya konmasna brakabilir. Oyuncuyu zgrletirerek, bakalarnn duygular ile karlamasna olanak hazrlayarak, insani olann ne kmasnda son derece etkili olabilecek yntemlerden biridir. Grotowski fiziksel eylemler zerine olan bu almalarn bir sonuca ulatramadan 1999 ylnda ne yazk ki yaamn kaybetmitir. Tpk Stanislavski gibi Grotowskide Kendi ynteminizi yaratn. Sakn benimkilere kle gibi bal kalmayn. Sizin iin iyi sonu verecek bir ey bulun demitir. Ancak balatt bu aratrmalar Thomas Richards ve ekibi tarafndan gnmzde de srmektedir. Stanislavski ve Grotowskii fiziksel eylemler yntemini kullanmalar asndan karlatrrsak: Stanislavski ve Grotowski oyunculuk zerine almalarna farkl noktalardan balamalarna ramen yaamlarnn son dnemlerinde fiziksel eylemlere ynelmilerdir. Stanislavski fizyoloji zerine kurulu ve oyuncunun cokularla ilgili sorunlar iin bir zm olan bu yntemle krk yldr zerinde alt arad zm bulduuna inanm ve bu almalar; yaam boyunca sren almann sonucu olarak aklamtr. Grotowskide; fiziksel eylemleri kendi faaliyetlerinin sonu, almalarnn ise var noktas olarak tanmlamtr. Stanislavski iin fiziksel eylemler bir oyuncunun cokularla ilgili sorunlar iin yaamsal nemdedir. Fiziksel eylemlerin kullanm gereken coku belleini de uyarr. Bu eylemler, oynanacak olan duygularn uyarlmasn salayan bir uyaran zincirinden baka bir ey deildir.

74

Sleyman Demirel niversitesi

Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi

ART-E Kasm12 ZEL SAYI

ISSN 1308-2698

Grotowski iinde fiziksel eylemler yntemi zerinde almak oyunculuk zanaatnn anahtardr. Ayrtklar noktalar ise: Stanislavski bu yntemi oyuncularn gsterimde gereki bir yaam yaratmas, yani zdeleme iin karakterin yaratmnda ara olarak kullanyordu. Oyuncunun kendine o karakterin bulunduu koullarda kendisi olsa yapaca mantksal fiziksel eylemler dizisini sormasn neriyordu. Grotowski ise karakteri yaratan oyuncunun bir keif eksenine yaklaabilmesinde ve kiisel bir yap oluturmasnda fiziksel eylemleri ara olarak kullanmaktayd. Onun oyuncusu karakteri aramyordu. Oyuncu karakter zerine almak yerine, kendi yaamndan nemli bir olayla ilintili kiisel anlar zerine alyordu. Kiisel anlardan yola karak eylemler yaratlyor ve karakter kurgudan tr daha ok izleyicinin zihninde beliriyordu. Daha sonra bu kiisel deneyimler role montaj teknii yoluyla aktarlyor ve yaplandrlyorlard. Yinelendike de daha kk geler kefedilebilir nitelik kazanyorlard. Grotowski yaamnn son yllarnda ise artk ne karakteri, ne de karakter olmayan aramtr. Eski bir bedensellieatalarn veya ritellerin-ulama ynnde geriye doru bir yolculuk peinde olmutur. Stanislavski ve Grotowski itkiler konusunda da farkllklar tamaktadrlar. tkiler fiziksel eylemlerden nce kiinin iinden gelen bir iti olarak tanmlanabilir ve bir gerilimle ortaya kar. Stanislavski itkilere yaygn insan ilikileri zerinden yaklaarak, bedendeki yz ifadesi ve gzlerle ilinti kurmutur. Grotowski ise itkileri gereki durumlarla, toplumsal oyunlarla, gnlk yaamla snrlamayp, yaamn genel aknda aramtr. Bedenin iinde balayp ve sadece kk bir eyleme dntnde grnr olabildiini vurgulamtr. Ona gre, oyuncunun yapmas gereken itkiyi gerilimden kurtarmak ve dier oyunculara da aktarabilecek ekilde ana eyleme dahil etmekti. Bu bir tr arzunun zgrce davurumuna ynelik bir oyunculuk tekniinin gelitirilmesiyle olabilirdi. Onun iin
75

Sleyman Demirel niversitesi

Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi

ART-E Kasm12 ZEL SAYI

ISSN 1308-2698

oyuncunun eylemlerden ok itkilere almas daha yararldr. Bylece oyuncu tm eylemlerini bedenselletirir. tki ile balamayan fiziksel eylemin sradanlaacana dikkat ekmitir (Richards, 2005:138-139). Sonu olarak; oyuncu yetitirmede fiziksel eylemler yntemini kullanma, oyuncuyu skc ve tek dze olmaktan kurtarp, st dzeyde bir baar yakalanmasn getirebilir. Ayrca karakter yaratmada, karakteri yaratan oyuncunun bir keif eksenine yaklaabilmesinde ve kiisel bir yap oluturmasnda olduka etkili bir aratr. Karakterin fiziksel dtan yaplandrlmasna, oyuncunun ifade ve imgelem zgrlnn zenginlemesine byk katk salar. Oyuncu iin karakteri ifade eden ve onun isel yaamn kapsayacak fiziksel eylemleri seme yetisi gelitirilmesi asndan da bu yntem nem tamaktadr. Stanislavskinin de belirttii gibi; bir oyuncu eylemleri semekte deneyim kazandka ve kendi yaratc srecini seyirci tarafndan anlalr hale getirme yetisi edindike iyi bir oyuncu olabilir. Stanislavskinin Sanat Yaamm kitabnda talyan oyuncu Ernesto Rossinin Othello performansn izlediinde syledii szleri hatrlatarak bitirmek istiyorum: Ernesto Rossi- Eer yannda gvenebilecein byk bir usta yoksa, sana sadece bir byk hoca nerebilirim. Stanislavski- Kim? Ernesto Rossi- Sen der. Bu neri Stanislavski zerinde gl bir etki brakr ve kendi yntemini gelitirmeye ynelir. Oyunculuk bir yaam eitimidir ve oyuncu ka yanda ya da mesleinin kanc ylnda olursa olsun kendini gelitirmeyi, eitmeyi srdrmelidir. Bizimde yeni bir oyuncu yetitirme yntemi oluturabilmemiz iin u ana kadar gelitirilmi olan tm yntemleri iyi tanmaya ve oyunculuumuzdaki sorunlara odaklanarak, yaammza uygun bir ynteme ynelmemiz yerinde olacaktr.

76

Sleyman Demirel niversitesi

Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi

ART-E Kasm12 ZEL SAYI

ISSN 1308-2698

KAYNAKA BROOK, P., (1992). Towards a Poor Theatre, ngilizce Basksna nsz, Yoksul Tiyatro, Mimesis, ev. idem Gen, Say.4, stanbul: Boazii n.Yay. COGER, L. I., (2005). Stanislavski Fikir Deitiriyor, Mimesis, ev.Frat Gl, Say:11, stanbul: Boazii n.Yay. GROTOWSKI, J., (1992). Oyuncunun almas 1959 -1962, Yoksul Tiyatro, Mimesis, ev. hsan zbek, Say.4, stanbul: Boazii niv. Yay. MOORE, S., (2005). Fiziksel Aksiyonlar Yntemi, Mimesis, ev. Frat Gl, Say.11, stanbul: Boazii niv. Yay. MOORE, S., (2006). Elinde Kk Bir Aa Dalyla Oyunculuk Eitimi, Mimesis, ev. Frat Gll, stanbul: Boazii niv. Yay. MOORE, S., (2011). Oyuncu Eitimi in Bir El Kitab, Stanislavski Sisitemi, ev. .iek, B.Sezgin, C.Yalaz, stanbul: Bgst Yaynlar. RICHARDS, T., (2005). Grotowski le Fiziksel Eylemler zerine almak, ev. Hlya Yldz, Ayin Candan, stanbul: Norgunk Yaynclk. STANISLAVSKI, K., (1984). Oyuncunun El Kitab, ev. Grkal Aylan, stanbul: Alaz Yaynclk. STANISLAVSKI, K., (1996). Bir Karakter Yaratmak, ev. Suat Taer, stanbul: Yazko. STANISLAVSKI, K., (1996). Bir Aktr Hazrlanyor, ev. Suat Taer, Ankara: Papirs Yay. STANISLAVSKI, K., (1999). Bir Rol Yaratmak, ev. . Gen, F. Gll, B. Tanyel, stanbul: Boazii niversitesi Yay. STANISLAVSKI, K., (2011). Sanat Yaamm, ev. Suat Taer, stanbul: Agora Kitapl. STRASBERG, L., (1993). Stanislavski Uncensored and Unabridged, The Drama Review, V:37:I, , New York: MIT Press. WOLFORD, L., (1996). Grotowskis Objektive Drama Research, U.S.A: University Press of Missisppi, http://www.bgst.org/tb/yazilar/091206sm.asp.
77