Professional Documents
Culture Documents
RB - Sach Thuc An GSNL
RB - Sach Thuc An GSNL
NGUYN XUN B,
TS. NGUYN HU VN
(HIU NH: GS.TS. V DUY GING)
------------------------------------------------
MC LC
LI GII THIU .......................................................................6
CHNG 1. MT S LOI C HA THO ..........................10
1. C VOI (Pennisetum purpureum).................................10
1.1. Ngun gc..............................................................10
1.2. c im chung .....................................................11
1.3. Gieo trng v chm sc ..........................................12
1.4. Nng sut ...............................................................14
1. 5. Thnh phn ha hc v gi tr dinh dng .............14
1.6. S dng..................................................................15
2. C P ANGOLA (Digitaria decumbens).........................16
2.1. Ngun gc..............................................................16
2.2. c im sinh vt...................................................16
2.3. Trng v chm sc .................................................17
2.4. Nng sut ...............................................................18
2.5. Thnh phn ha hc v gi tr dinh dng ..............19
2.6. S dng..................................................................19
3. C GHIN (Panicum maximum)..................................20
3.1. Ngun gc v phn b............................................20
3.2. c im chung .....................................................21
3.3. Gieo trng v chm sc ..........................................22
3.4. Nng sut ...............................................................24
3.5. Thnh phn ha hc v gi tr dinh dng ..............24
3.6. S dng..................................................................24
4. C LNG P ARA (Brachiaria mutica) .........................25
4.1. Ngun gc..............................................................25
4.2. c im chung .....................................................26
4.3. Nng sut ...............................................................27
4.5. S dng..................................................................28
5. CY NG (Zea mays)..................................................28
3
LI GII THIU
Ti hn hnh c vit my li gii thiu trn trang
u cun sch Thc n cho gia sc nhai li trong nng h
min Trung ca cc tc gi PGS.TS. L c Ngoan, TS.
Nguyn Xun B v TS. Nguyn Hu Vn. Cun sch
cp n mt s gii php gii quyt thc n cho gia sc nhai
li trong iu kin ca nng h khu vc min Trung, ni
m chn nui, c bit l chn nui gia sc nhai li c
ngha quan trng i vi cuc sng ca nng dn, to thu
nhp v gp phn quan trng trong cng cuc xo i gim
ngho. Cun sch cng gii thiu mt s quy trnh k thut
trng v pht trin cy thc n gia sc trong nng h v cc
k thut d tr, ch bin cc ngun ph phm nng nghip
lm thc n cho gia sc. Cc quy trnh ny kh n gin,
ph hp vi iu kin v trnh ca ngi dn min Trung
ni ring v ca nc ta ni chung.
Cc tc gi ca cun sch l cc cn b ging dy lu
nm ca trng i Hc Nng Lm Hu trong lnh vc
chn nui gia sc nhai li v dinh dng thc n gia sc.
Ti cng xin cm n Trung tm Nghin cu Nng
nghip Quc t Australia (ACIAR) c d n
(LPS/2002/078) hp tc nghin cu vi trng v ti tr
cho vic xut bn cun sch.
6
M U
Hin nay c nc c khong 5,5 triu con b v 2,9
triu con tru (B Nng nghip v Pht trin Nng thn,
2006). Chn nui tru b ng vai tr quan trng trong i
sng ca hng triu gia nh nng dn v n l ngun cung
cp tht, sa, sc ko, phn bn v cn c coi l mt loi
"ngn hng di ng" cho nng dn ngho.
Nhiu nghin cu gn y cho thy nng sut chn
nui tru, b cn thp v mt s nguyn nhn: thc n cha
m bo c s lng v cht lng; tim nng ca n ging
cha c pht huy tt; cng tc phng tr dch bnh cha
c quan tm tha ng; ngoi ra, u t k thut v ti
chnh cho chn nui thp, cng tc chuyn giao tin b k
thut cn chm.
Chn nui tru b nc ta ch yu da vo nng
h vi quy m nh (di 5 con/h), tn dng ngun thc n
t nhin v ph phm l ch yu. Din tch ng c hn ch
nn gia sc hu nh ch c chn th ven ng, b
rung, ni khng th canh tc. Vi phng thc chn nui
nh vy, n gia sc tng trng v cho sn lng tht thp,
khng p ng nhu cu tiu dng trong nc. y l mt
thch thc ln i vi cc nh khoa hc cng nh nng dn.
Thch thc ny li cng tr nn bc bch hn trong th k
XXI, khi m din tch t nng nghip ngy cng thu hp v
p lc tng dn s ngy cng ln. T h thng chn nui
8
Cc tc gi
CHNG 1
MT S LOI C HA THO
1. C VOI (PENNISETUM PURPUREUM)
Phm vi ng dng: Thch hp cho thu ct v chua
1.1. Ngun gc
Ngun gc Nam Phi, phn b rng cc nc
nhit i trn th gii. Qu hng lu i ca c voi l vng
Uganda (100 v Bc 200 v Nam) nhp vo M t nm
1913, Australia 1914, Cuba 1917, Brasil 1920... Vit
Nam, c voi c coi l c
Hu v ln u tin ly
ging y a ra Bc
(1908). Hin nay c voi
c trng nhiu vng
sinh thi nc ta. y l
mt ging c cho nng sut
cht xanh cao nht trong
iu kin thm canh Vit
Nam.
Ngoi ging c voi
thng ang c trng
Vit Nam (King grass) th
Hnh 1: C voi (pennisetum
mt s ging V oi lai (P.
purpureum)
purpureum Selection 1),
10
11
cao gc cn l
10
12
2
14,57
20
18,20
30
19,57
54
21,10
55
21,53
58
23,78
36,1
12,4
1,0
43,3
9,7
33,3
16,4
1,5
39,1
8,7
32,8
10,9
3,3
44,3
6,5
33,0
11,4
2,7
46,4
1.6. S dng
C voi dng thu ct lm thc n gia sc di hnh
thc ti hay chua. Ct ln u st mt t cho cy sinh
trng v nhnh nhiu khng tri ln trn. Trn thc t,
c voi ch s dng 3-4 nm v phi trng li. Tuy nhin, nu
qun l tt c th cho nng sut cao trong 10 nm lin. C
th trng xen vi cc cy h u (Kudzu, Centro,
Desmodium). C voi c th chua d tr cho gia sc vo
ma thiu thc n.
15
17
Cht
kh
(%)
28,6
Pro
th
8,2
39,3
6,8
29,5
7,8
2,1
53,8
19
Ti, 21 ngy
ti sinh
Ti, 42 ngy
ti sinh
C kh thu 35
ngy
C kh thu 45
ngy
C kh thu 65
ngy
21,4
9,2
35,3
12,2
1,3
41,0
21,4
4,8
36,3
6,9
1,0
51,0
6,9
34,7
9,8
1,8
46,8
7,5
33,1
9,8
2,3
47,3
5,8
29,6
9,1
2,3
53,2
20
nc ta c
Ghin c
a vo Nam
B nm 1975 v
trng ph bin
Hnh 6: C Ghin (P. maximum TD58)
nhiu ni trn
c nc. Mt s ging c ghi-n ph bin: P . maximum
TD58, P . maximum CIA T 673, P . maximum Common, P .
maximum Harmil, v.v.
3.2. c im chung
C Ghin l loi c lu nm, thn cao 2-3m, khng c thn
b, ch sinh nhnh v to thnh bi. B l mc quanh gc c
mu tm, c b v l u c lng nh v trng, nht l b l.
Nhng l pha trn ngn v c b l di nn khng che nng
nhng l di. L c kh nng xoay theo chiu nng. T
l l/thn l 1,7, cm hoa hnh chung l c trng ca c,
21
24
c im
Cht
kh
25,0
Pro.
th
8,8
25,0
8,8
32,8
12,9
1,5
44,0
Ti, mi
c hoa
28,0
5,3
39,6
10,6
1,4
43,0
C kh, 6
tun
C kh, 8
tun
chua
T l tiu
ha
88,6
11,9
31,7
12,0
3,2
41,2
89,7
6,6
35,5
13,2
1,8
42,9
20,0
57,2
6,3
58,4
39,7
67,5
19,6
2,7
55,8
31,7
57,2
Mu
Ti,
40cm
Ti,
80cm
Mu
Ti, 6
tun tui
Ti, 10
tun tui
Ti, 14
tun tui
Cht
kh
29,5
39,8
13,2
29,4
12,0
1,5
43,9
36,3
11,9
28,5
11,3
1,8
46,5
27
Ti, gia
ra hoa
Kh, thu
45 ngy
Kh, thu
55 ngy
29,0
9,4
30,8
9,9
2,0
50,9
12,0
27,3
10,7
2,9
47,1
10.4
27,9
9,9
3,0
48,8
4.5. S dng
C lng Para khng chu c gim p do vy ch
nn trng thu ct lm thc n xanh cho n ti chung hay
chua hoc dng chn th gia sc lun phin, ct la u
45-60 ngy sau khi gieo, cc la sau ct cch nhau 30-35
ngy, ct 5-10 cm cch mt t. C trng 1 ln c th s
dng n 4-5 nm. C cn l ngun phn xanh cho kt qu
rt tt trn cc vng trng da. C cnh tranh rt khe vi
c di mc lan trn mt nc.
5. CY NG (Zea mays)
5.1. Ngun gc
Cy ng (Zea mays) l cy lng thc quan trng
cc nc nhit i v nhit i v l ngun thc n quan
trng cho gia sc. Do thiu ti liu chnh xc v lch s nn
cha lm sng t ni pht sinh ca ng. Anderson (1945)
cho l ng xut hin ng Nam , nhng khng th ph
nhn c s c mt ca ng thi nguyn thy c xa ti
chu M. Rt c th ng bt ngun t Mexico v Guatemala.
Hin nay ng phn b rt rng cc nc nhit i v n
28
Cht
kh
Protein
th
M
th
X
th
DXK
32,2
33,4
42,2
2,4
2,4
3,1
0,4
0,8
1,1
5,1
6,1
7,8
14,4
22,5
28,4
Pro
8,9
31,2
10,2
1,9
47,8
31
tun tui
Ti, 10
tun tui
Ti, gia
ra hoa
Ti, chn
sa
Thn kh
chua,
chn sa
21,9
10,9
31,5
8,7
1,4
48,4
23,8
9,5
30,9
6,0
4,3
49,3
16,0
11,3
29,4
8,1
1,9
49,3
6,3
6,5
35,0
31,9
7,4
5,0
1,3
3,3
50,3
53,3
Pro
3,8
0,01 0,24
0,04 0,23
0,03 0,22
12,1
1,4
1,4
5,5
32
Li
nghin
2,1
36,5
2,8
0,8
33
35
Nng sut
11,5
14,4
17,1 - 20,7
Cht
Mu
Ti,
6
tun tui
Ti, 10
tun tui
Ti, 14
tun tui
Kh,
35
ngy
Kh,
45
ngy
Kh,
55
ngy
Ti, gia
ra hoa
kh
Pro.
Tro
DXK
29,5
14,2
26,6
12,4
1,9
44,9
39,8
13,2
29,4
12,0
1,5
43,9
36,3
11,9
28,5
11,3
1,8
46,5
10,9
30,5
8,7
1,8
48,1
12,0
27,3
10,7
2,9
47,1
10.4
27,9
9,9
3,0
48,8
29,0
9,4
30,8
9,9
2,0
50,9
hn nhiu so vi c Ghin.
C Ruzi c th trng vng ng bng, ven b ,
b vng hay vng trung du min ni vi dc khng qu
cao (ng c ct <80, ng c chn th <150), pH thch hp
5,0-6,8, khng chu ng vi t c a xt cao. Nhit
thch hp cho s sinh trng ca c l 330 C vo ban ngy
v 280C vo ban m. Nhit ti thiu vo ban m l
190C, nhng khng c sng mui. C Ruzi cng c kh
nng chu c bng rp v v vy c th trng xen vi mt
s cy trng khc. C Ruzi sinh trng mnh trong ma
ma, c kh nng chu s dm p cao nn c th c
trng lm bi chn th gia sc.
7.3. Gieo trng v chm sc
Trng vo ma ma nhng tt nht u ma ma
m bo t l sng cao.
Chun b t: Cy v t vi su 20cm, ba v
cy o (cy 2 ln), ba ti t, v sch c di v san phng
mt t trng. Nu dng ht gieo th chun b t k hn,
cy ba nhiu ln m bo t ti nh v thi gian chun b
t phi di nhm gim bt ht c di mc. Rch hng vi
khong cch 40-50cm, su 15cm (trng bng thn khm) v
7-10 cm (gieo bng ht)
Phn bn (cn u t cho 1ha trng c):
+ Phn hu c hoi mc: 10-15 tn
+ Supe ln:
200-250 kg
39
+ Sulfat kali:
+ Ur:
100-200 kg
300-350 kg
42
8. CY MA (Saccharum officinarum)
8.1. Ngn ma
c im. Ngn ma l sn phm ph ch yu ca
cng nghip ma ng, phn ny thng li trn rung
sau khi thu hoch. Ngi ta thng s dng lm ging,
mt phn s dng lm thc n cho gia sc.
Ngi nng dn ct ngn ma t sinh trng cui
ca cy nhng rt khng ng nht, nn kh bin ng v
thnh phn, c bit l hm lng x. Ngn ma gm 3 phn
chnh: l xanh, ngn chi, thn non, chim khong 18%
phn trn mt t ca cy ma. Hin nay, nng sut ma l
70 tn/ha th ngn ma khong 10-14 tn ti.
S dng. Nu s dng cho b n th c hai cch: n
ti bng cch ct ngn; chua cng rt d. Ma thu hoch
theo ma v nn vic chua ngn l rt cn v d tr c
lng ln. T l tiu ho l ma thp.
Cch chua n gin nht l vo ti plastic nh,
hoc h trn mt t 1-4 tn, h b tng nh 2-6 tn hoc
h ln 100-4000 tn. Mt mt vt cht trong qu trnh rt
thp (di 5%) v cht lng khi rt tt. chua ngn
ma vi 1-5% (khi lng) r mt v 1% sulfat ammon c
cht lng cao khng thua km c n i.
Ngn ma n rt ngon ming v lng n vo ln, tuy
nhin, hm lng protein thp cn phi c b sung. Nu
43
Protein th
X th
Khong
DXK
5,9
33,5
8,5
1,7
50,3
Cys
His
Ils
Leu
Lys
Met
Phe
Thr
Try
4,0
0,2
4,3
2,4
5,2
4,6
0,3
4,9
2,9
1,3
8.2. R mt
c im. R mt ma l sn phm ph ca qu trnh
tch chit v lm tinh khit ng knh trong sn xut cng
nghip ma ng. R mt gm 3 loi: A, B v C, chng
khc nhau c bn hm lng ng. Loi A c hm lng
ng cao nht v thp nht l r mt C. R mt C l loi
ph bin trong th trng.
R mt ch yu cung cp ngun nng lng cho gia
sc, trong khi hm lng N, x v m rt thp. Hm
lng cc axit amin khng ng k (di 0,5% vt cht
kh).
S dng
R mt thng c s dng vi t l thp 5-15%
(vt cht kh) ci thin s ngon ming ca thc n kh.
Khi sn xut thc n vin th phi hp khong 5-8% nh
cht kt dnh. Phun dung dch r mt (3 phn nc v 1 phn
r mt) ln c ti hay c kh lm tng tnh ngon ming.
45
VCK Protein X
77
78
83
1.9
2.5
2.9
0.0
0.0
0.0
Tro M DXK
4.6
7.2
9.8
0.0
0.0
0.0
93.6
90.4
87.4
Ca
0.62 0.03
0.80 0.04
1.21 0.06
46
8.3. B ma
Trong qu trnh ch bin ng, sn phm ph ln
nht v khi lng l b v vn b ma. Qu trnh ch
bin th cng lng ng cn li trong b ma kh ln v
c gi tr i vi gia sc nhai li.
B ma cng nghip. B ma cng nghip cha
khong 50% m v 1,5-4% ng, hm lng N thp,
lignin cao (>20%) v t l tiu ha rt thp. tng gi tr
ca b ma, ngi ta s dng cc phng php sau:
X l bng cc phng php ho hc v vt l
Trn vi cc hydrat cacbon d tiu nh r mt, hay
trn vi N hoc protein
X l ho hc vi kim (sodium hydroxide) v kh
ammonia hoc ur. chuyn ho ur thnh kh amonia c
th phi s dng enzym urease. Mt phng php x l
tng t l tiu ho l dng hi nc p sut cao trong ch
bin cng nghip. X l vi p sut hi 14 kg/cm trong 5
pht lm t l tiu ho vt cht kh tng t 28% ln 60%.
Th nghim Colombia cho thy, vi khu phn b ma x
l nhit, b sung u Anh o (Gliricidia sepium) 2-3
kg/100 kg khi lng v 1-2 kg c kh cho n t do hn hp
r mt v ur (10% ur), b tng trng 0,55-0,75 kg/ngy.
Cc nh my ng Cuba c quy trnh x l b
ma lm thc n cho gia sc. Cng thc phi trn: 60% b
ma vn, 34,6% r mt C, 2% ur, 0,2% mui n v 3,2%
47
46,1
49,2
0,39 0,04
9. C t nhin
C t nhin ch yu l cc ging ha tho bn a,
c kh nng thch nghi cao vi iu kin t nhin ti ch.
Cc loi c h u tuy vn c mt nhng tha tht v
thng khng cnh tranh ni vi cc cy c ha tho. Tuy
nng sut c khng cao, nhiu lc, nhiu ni rt thp v
bin ng ln theo ma, song c bi chn vn l mt
ngun thc n quan trng cho chn nui gia sc nhai li
48
49
CHNG 2
MT S LOI H U V CY GIU M
1. C STYLO (Stylosanthes sp.)
50
1.1. c im sinh
vt hc
Stylo l c
lu nm, c loi
hng nm, thn
ng hoc b, cao
ti 1m, kh hu
m c th ti 1,5m.
C kh nng ra r
thn, khi gi thng
chuyn mu xanh
sm hoc tm. L Hnh 11: Cnh l v hoa c Stylo
ch ba, u ty, c
nhiu hoc t lng mm. L di 2-3cm rng 5-10mm, t l
l/thn = 5/7.
Loi nhp ni khng c vi cun. Nhng chi thng
c t ngn, l nhiu hn cnh ngang, hoa hnh bng cun
khng st nhau, thng c 70-1200 chm, trn mi chm c
5-9 hoa. Qa u khng c cung, gm 7-8 ht c v cng,
mu xm en trng lng 1000 ht khong 5-6 gam. R
pht trin su. Cy non mi mc t ht pht trin chm, d
rng l v b su hi trong 3-4 thng u sau khi gieo. Nu
gieo vo cui ma kh th sau khi gieo cy non pht trin
nhanh, 5-6 thng cy cao 1m hay hn.
51
53
Mu
Ti
Kh,2
thng
Pro
44,7
39,9
2,2
1,7
1,6
P
0,6
1.4. S dng
Thu hoch c Stylo la u khong 3 thng sau khi
trng, tc l lc c cao khong 60cm v thm c che ph kn
t. Thu hoch thng t thng 6 n thng 12. Khi thu
hoch ct cch mt t 15-20cm. Thu hoch cc la tip
theo c sau 2-2,5 thng, lc cy cao 35-40cm. Chu k kinh
t 4-5 nm.
54
Mu
L
ti
Cnh
ti
Chi
ti
Qu
Ht
kh
Pro.
th
31,1
18,1 8,4
6,6
46,0
31,6
27,8
10,4 3,5
3,2
55,1
0,5
0,3
30,7
30,7
24,2 8,9
2,7
40,0
91,0
21,7
35,8
25,6 5,8
11,4 4,4
1,4
7,5
45,5
40,9
60
61
Flemingia l
cy lu nm, c kh
nng ti sinh chi rt
tt. N c th sinh
trng vng c
cao n 2.000m so
vi mc nc bin.
Cy cn lng ma
ti thiu khong
1000 - 2000mm,
nhng cng c th
sng qua c nhng
t kh hn ko di.
N chu c nhng
Hnh 13: Cy Fleminia
iu kin ti tiu
km, nhng khng pht trin tt nhng ni ngp ng lu
di. Cy Flemingia thch ng vi iu kin t chua (pH =
3,4- 4,6), c bit l c trn loi t st v t c ong,
chu c bng rm nh di tn cy rng, di cc loi
cy cng nghip, cy n qu v chu c la t.
3.3. Gieo trng v chm sc
Chun b t: t cn c cy ba k. Rch hng
cch hng 50cm. H cch h 15-20cm.
X l ht: Nng sut ht bnh qun 120-130 kg/ha.
T l ny mm 60-70%. Ht u Flemingia nh c bc
62
63
u: 5-6 thng sau khi trng; la tip theo sau 2-3 thng.
Trong nm u c th thu 4 la ct, cc nm sau 5-6 la. Ct
ngang phn thn l m gia sc c th n c.
Sau khi thu ct nn ho ri mi cho gia sc n
hoc c th chua vi cm hoc bt sn/b sn... theo t l
3-5% cm (tnh theo khi lng l ti). C th phi kh l
lm bt c cho gia cm.
4.5. S dng trong chn nui
Nhiu i tng vt nui c th s dng thn l cy
thc n ny, nh b, d, ln, g, c... Ngoi cho n ti cn
lm bt l, nht l vi gia cm. Mc d nng sut
Trichanthera gigantea khng cao nhng phn b sinh khi
u trong nm, c bit c t l l cao vo lc gip v nn
Trichanthera gigantea l cy thc n xanh tt trong v
ng-xun. C th s dng l Trichanthera gigantea nh l
thuc cha bnh to bn cho gia sc m khng gy c hi.
5. CY DU (Morus alba)
5.1. c im chung
70
Cy
du
tm
(Morus sp.) l ngun thc
n truyn thng cho tm,
c con ngi chn
lc v lai to nhm tng
nng sut l v phn b
khp ni trn th gii.
Hm lng protein l v
thn cn non bin ng t
15 n 28% ph thuc
ging. Hm lng cht
khong cao v khng c
yu t khng dinh dng
hoc c t.
Hnh 15: Du c
Cy du c th
trng bng thn hoc ht
v thu hoch l bng cch
ngt l hoc ct ton
cnh. Nng sut ph
thuc vo ging, ni
trng (nhit , ma v
bc x mt tri), mt ,
Cy
phn bn v k thut thu
hoch, nhng xt trn
danh ngha cht dinh
dng tiu ha th du
71
Ging
a phng
Tanzania
Indonesia
Costa Rica
Tigreada
Indonesia
Cuba
Guatemala
Trung
Quc
Tigreada
Acorazonada
Indonesia
a phng
a phng
a phng
Shin Ichinose
Loi thc
n
Thn
L
Thn
V
L & Cnh
non
L & Cnh
non
L & Cnh
non
T on b
T on b
T on b
T on b
T on b
L
L
Cnh
Thn
Nng sut
Tn/ha/nm
Ti
VCK
52
8,5
14,1
2,7
8,7
Ngun
Shayo,1997
13,4
12,5
30
33
26
30
37
16
32
28
8
Gonzlez et
al., 1998
Rodrguez
et al.,1994
Gong et
al.,1995
74
Vit Nam
a phng
BC259
TR 10
C 763
Du c
Du
Cnh non/
L
Cnh non/
L
22
20
19
19
44/
24,4
40,5/
7,53
Tikader et
al., 1993
Nguyn
Xun B,
2005
76
Cht
kh
Pro.
X th
NDF
ADF
31,0
37,0
36,3
35,4
28,9
32,4
35,6
24,3
22,2
20,1
20,3
20,4
19,2
19,1
9,5
8,8
8,8
9,2
9,2
9,1
9,5
32,9
31,0
16,5
18,2
15,6
15,0
9,7
12,4
19,5
19,8
9,9
10,4
28,0
35,5
33,0
32,5
27,0
31,5
30,5
22,6
23,1
20,7
23,2
20,0
22,5
22,7
9,6
10,9
8,3
10,2
10,2
10,4
10,4
34,5
32,4
17,9
20,1
14,8
15,4
10,7
13,6
20,6
19,1
13,3
12,8
Khong
Ca
13,2
15,5
26,2
9,5
10,0
11,2
12,1
1,9
2,8
2,52
1,60
0,6
0,4
0,34
0,32
2.03
2,12
0.56
0,49
11,8
13,7
11,9
9,6
10,9
10,6
12,5
1,8
2,8
2,45
1,60
0,6
0,5
0,30
0,34
1,62
2,23
0,42
0,33
Ngun
B, 2003
B, 2005
B, 2003
B, 2005
77
Thnh
phn
In vivo (d)
In vitro
L
L
Thn
Tt c
V
T l tiu
ha cht
kh (%)
78,4-80,8
80-95
37-44
58-79
60,3
In vivo (cu)
L con
60-80
Ngun
Cht
kh
20,9
22,3
Pro.
18,7
18,5
68,0
73,5
X
th
15,4
16,8
NDF
ADF
Tro
Ca
32,3
32,8
12,2
12,6
16,1
18,4
1,6
1,8
0,4
0,8
84
85
CHNG 3
86
Hnh 19: D tr rm kh
90
2 axit lactic
93
Putrescin + CO2
Histamine + CO2
Oxy ho/kh:
Alanine + 2 Glycine 3 axit acetic + 3NH3 + CO2
Clostrida rt nhy cm vi nc v yu cu
thc n phi rt m mi hot ng tt. Khi thc n qu
m (cht kh < 15%) th ngay khi pH h xung di 4
vn khng c ch c hot ng ca chng.
- Enterobacteria
L nhng vi khun ym kh tu tin v thng
c s lng rt t trong cy c. Chng c kh nng
phn gii ng d tan thnh axit acetic, ethanol v
hydro:
Glucose axit acetic + etanol + 2H2
Ngoi ra cng ging nh Clostridia, chng c
kh nng kh carboxyl v kh amin ca cc axit amin,
95
99
103
ureaza
2NH3 + CO2
104
105
Vic kt hp dng ur v vi kt hp s em li
hiu qu tt hn dng ring vi hoc ur. Khi dng
CaO kt hp vi ur th ur c th c phn gii
nhanh hn v tng s phn ng gia NH3 vi rm.
Vic kt hp ny s cn cho php b sung c NPN v
Ca cng mt lc, ng thi chng c mc, trong khi
gim c lng N v Ca d so vi x l bng ur hay
bng vi ring r v liu lng mi loi c gim i
khong mt na.
Kim ha v u ra ha rm nhm kh nng tng
tiu th v v t l tiu ha khi b n vo.
4.4. Quy trnh x l rm bng ur
Bc 1: Chun b h .
C nhiu loi h : h ni, h chm, h
na ni, na chm, ti nylon ...Sau y l cch o h
chm d lm khng tn nhiu cng v vt liu.
Chn a im: Ni o h phi cao ro, mch
nc ngm su, d thot nc khi tri ma ( nc
khng ngm vo h ), d che y.
Kch thc h : Kch thc h ty thuc vo
lng rm cn . Thng c 1 m3 c 1 t rm. H
nn hp chiu ngang d nn khi rm. V d
106
Bc 1: Cn 10 kg rm kh
Bc 3: ong 10 lt nc
Bc 2: cn 400 g ur
Bc 4: Ha tan u ur vo nc
Bc 5: Ti u dung dch u r
vo rm
108
Bc 7: Tip tc lm cho y h
Bc 8: Ph tm bt v y
kn h
Bc 9: D h rm cho b n
109
110
- Ly rm ra n u th cho gia sc n ht n y,
ly theo tng gc ca h , ly ra khi h trc khi
cho n khong 30 pht, c th ti mng ra ch mt
bay bt mi nng gia sc d n.
-
Phn cn li tip tc y kn nh c.
112
113
Cng thc 2
(%)
52
R mt ma
20
Bt b ma
20
Bt dy lc
Ur
3
Hn hp
1
khong
Mui n
2
Vi bt
2
Cng thc 3
(%)
R mt
25
Bt b ma
30
Cm go
15
Ur
10
Nm men
14
Vi sng
6
Cng thc 4
(%)
R mt
40
Bt dy l
30
lc
Cm go
10
Ur
4
Khong
1
Mui n
5
Bt sn
10
114
117
- C th t vo mt ci r v treo vo chung
pha u tru b, ngang vi tm mm, chng d
lim hoc n.
- Ch cho 1 bnh dinh dng vo r, khi no n
ht mi cho n bnh mi.
- Mt tru hay b hng ngy c th n c t
0,4-0,6 kg bnh dinh dng ny.
- Cn cho n bnh dinh dng lin tc.
- Tuyt t khng ha tan bnh dinh dng vo
nc cho ung trnh lm gia sc ng c ur, c th
gy cht t ngt.
- C th s dng bnh dinh dng trong vng 2-3
thng k t sau khi sn xut.
119
PH LC 1:
MT S GII THCH V THNH PHN DINH
DNG THC N THC VT
THC N THC VT
NC
CHT KH
CHT HU C
PROTEIN TH (N x 6,25)
carbohydrates
CARBOHYDRA TES
DN XUT KHNG
NIT (TINH BT
NG)
X TH (CELLULOSE,
HEMICELLULOSE,
LIGNIN)
120
121
122
PH LC 2:
THANH PHN HOA HC V A GIA TR DINH DNG CA MT S LOI
THC N CHO GIA SUC NHAI LI MIN TRUNG
Loi thc n
C t nhin
Rm la
Cy ng
L sn
Ngn ma
Thn l lc
Dy lang
Thn chui
C V oi
C S
Keo du
Dm bt
L Du
L mt
Cm go
Bt sn
C sn ti
B sn kh
B sn ti
R mt
Vt cht kh (%)
n
69
22
17
5
11
8
6
2
87
27
1
3
3
1
22
8
13
2
3
3
TB
24,2
87,2
34,4
19,5
27,2
25,1
12,5
14,1
16,0
20,6
25,7
20.,6
31,7
43,0
89,1
88,5
29,6
87,6
15,3
75,4
B
13,8-41,4
52,8-94,4
23,2-61,6
15,8-24,8
18,0-31,6
18,4-34,2
9,9-20,0
5,7-22,5
6,7-29,3
11,1-29,7
25,9-25,9
18,5-22,3
30,2-33,8
43,0-43,0
80,4-92,1
86,3-90,1
24,0-36,3
86,2-89,0
10,0-18,0
63,1-85,1
Protein th (%)
n
69
22
17
5
11
8
6
2
87
27
1
2
3
1
22
8
13
2
3
3
TB
12,0
5,7
7,9
26,5
5,3
16,1
16,5
11,7
13,2
12,1
28,5
18,7
22,6
17,2
11,8
2,6
3,1
2,2
2,1
10,2
B
6,8-21,6
4,5-7,6
1,6-13,0
20,5-30,4
2,5-9,3
8,5-19,3
11,0-21,7
10,5-12,9
4,5-29,8
4,9-22,5
28,5-28,5
18,5-18,9
20,8-24,8
17,2-17,2
7,9-15,4
1,7-3,3
1,3-4,1
2,0-2,3
1,8-2,6
2,5-14,1
TB
62,3
70,1
66,2
B
49,4-73,5
62,9-73,2
58,8-71,9
65,3
47,4-76,5
60
4
63,0
71,5
39,7-84,4
62,7-76,0
2
2
32,6
23,0
32,3-32,8
22,5-23,5
123
% VCK
90,80
87,58
90,45
15,05
18,04
63,06
25,20
31,06
17,70
10,00
15,43
14,80
20,69
89,18
15,76
89,38
92,24
88,84
% CP
45,54
15,00
13,00
0,68
0,86
1,58
7,54
2,31
1,42
0,18
0,32
2,93
3,71
29,35
4,32
12,06
5,54
41,17
% M % X % Tro % Ca
6,96
5,25
5,74
4,50
10,50
4,00
014
3,50
12,50
6,00
0,19
1,85
0,80
0,05
0,23
5,40
1,07
0,06
0,75
2,55
0,46
1,86
3,10
1,05
0,07
8,99
3,61
0,31
0,41
4,01
0,66
0,02
0,04
1,29
0,16
0,05
0,05
2,87
0,29
0,10
0,34
2,16
2,46
0,30
0,51
5,26
2,22
0,33
1,74
1,89
44,57 13,05
1,27
0,78
0,65
0,03
10,06
7,10
7,13
0,18
2,06
28,67 15,03
0,41
1,28
5,99
6,79
0,47
%P
0,67
0,93
0,03
0,04
0,09
0,16
0,05
0,07
0,02
0,03
0,07
0,08
1,26
0,13
1,08
0,03
0,52
UFL
0,95
0,88
0,90
0,15
0,12
0,94
0,16
0,22
0,15
0,06
0,10
0,16
0,17
0,80
0,10
0,73
0,62
0,95
PDIE
167
98
94
10
11
57
58
20
14
7
11
16
20
183
34
87
53
155
PDIN
295
107
96
4
5
10
58
14
9
1
2
18
23
218
33
81
34
265
124
127
128