Professional Documents
Culture Documents
Dooda Nugaal Iyo Daaladhaca Siyaasda A Puntland
Dooda Nugaal Iyo Daaladhaca Siyaasda A Puntland
Dooda Nugaal Iyo Daaladhaca Siyaasda A Puntland
Nugaal dab iyo oog u shite sidii darka ay ugu waabariisan lahaayeen,
is xule ayaga oo buunan dhaadheer yeerinaya, afarta dacal la iskaga
yimid, La ye “Darka Deegaantiisu anaga ma tahay” , jawaabi tiri HAA,
“walaalaheen doorarkii hore maka wabxeen”, Jawaabi tiri HAA,” kaltan
weeye micnuhu mayahay”? Jawaabi tiri MAYA, su’aal keentay
Nugaal,Waayona tiri? Jawaabi tiri kaltan maahee waa TARTAN,
makaanada darka ayaana lagu tartamayaa, Nugaali docaha fiirisay,
xansatay tirade makaanada darka afkiisa ay ku gaadhi karto, Jawaabi
tiri “shan baad haysataan”, duqi soo bood tirada mafahmee ari ahaan
iigu tiri yiri, shan riyood loogu af celi, “Ceesaan aan Xaafad Carab ku
soo arkay maku jirtaa Yiri”, Jawaabi tiri maya, “tu kale oo dixda
shishadiisa daaqeysayna maku jidhaa hadana Yiri,” Jawaabi tiri Maya,
la ye “Cido ayaa iyadana kali ka haysta”, “labadaba tiradayda ku buuxi”
duqii yiri, la ye “hade sidaas darka laguma cabeyn”, “Dar iyo Deegaan
aan leeyahay Dalawadeydu ku qadi mayso Duqii yiri” laye xataa labada
Ceesaamood ee aad soo cirbisay Darka kuma gaadhsiiso, ii Doon Doon
Riyo Dagan Duqii yiri, Gaadaale iyo Faroole dayday gale, Xaafad
Carab oo ceesaantoodii raad guraya isku soo baxe, “Baadi docdiina
raadkeedii soo galay baan doonayn” Xaafad carab tiri, Gaadaale iyo
Faroole ugu af-ceshe “awalba booli bay idinku aheyd”, Xaafad Carabi
anfariirtay “ Waar daris iyo xigto sidaan kuma wada aheyn” tiri,
Gaadaale iyo Faroole “DARKAA NOO MUUQDA KU AF CASHE”,
Xaafad Carabi Gaadaale Jaleecday “War adigu Diin iyo Daacadaan u
Dhawaa ma laheyd, “Mid kalaa igu khaladeen” yiri, Xaafad Carabi
amakaagtay kana daba tuure TIXAN HOOSE.
Xaafad Carabi Ciishootay, Makaanadii Mid uga soo har, Kal Hore
Baribaa mid ka lunsatay, Maantana Nugaal, Duqaydoodii doodi kala
gaadhay, la ye Darka hawo nagama Hayso miyaa?, Jawaabi Tiri “ma
maantoo mid ku leedahay ayaa Hawo ku qaaday”, su’aali tiri “hadaan
damaca darkan hore u bilaabi laheyn ceesaantayada lama
hunguriyeeyeen maanta” Jawaabi tiri “ War idinkaa la iskiin tusay’e Ma
dar iyo Dalawaa war u haysaan, tiinii baa dayac dilaye” Dhawaq hoos u
yeer, “kumaan maqal” la yiri, mar labaad gunuunuc, waar kor u hadal la
yiri, “Waa NUUR oo Darka Damac ka galay” la maqal, tartiib loo wada
dus, “Nuur Rag baan u baahnahay” ku cel celi, “Waa Riyootay” loo cel
celi, Jawaabtaasi “Maxay tahay” Soo celi “Rixinkii tabcada iyo
tuntooyada aad la daba fadhiday Waa ragaasay” lagu yiri, “Waan is
rifeynay” soo celi, “RUGTAADAAS KA REEM” lagu yiri, Xaafad Carabi
“Darka dacartiisa Diidnay, Daawashaan ka xignaa, Duul allow namaqal”
doodoodii kusoo Meershe, “DAMANAANTU WAA WAXAAN KULA
RABAY” laga soo daba tuur.
Sanaag u heese horweyntooda, iyagoo hamigooda hanadkii ka
runsheegi lahaa haybintintiisa wada, habeen heelo ka boode,
subaxdiina socotadii dhaanka sanaag horfuli laheyd haybtiisa la sheeg,
waa Ilka Jiir, La ye “Hufnaantaa lagu soo xulay” isna yiri “Hal baa ii
Dheer” misna dhehe “Mayee Hubqaadka ayaa lagu soo xulay” isna Yiri
“Mayee Hal baa ii dheer” misna dhehe “Mayee Haybtaa lagu soo xulay”
isna yiri “Mayee Halbaa ii dheer” misna dhehe “Mayee hal
maseeganimada ayaa lagu soo xulay” isna yiri “Mayee Halbaa ii dheer”
misna dhehe “ Mayee Hidaayada Diinta ayaa lagu soo xulay” isna yiri
“Mayee Halbaa ii dheer”, “HAA, HAA duq hoos u fakarayay” yiri,
“Maxaa gocotay?”la weydii, Hal dheeriga Ilka Jiir sow kan aanba Darka
in uu Dalawada u horseedo ugu dooranay maaha?duqii yiri, Ilka Jiiri
Dhoolo Cadee, kuna darsay Weedhiisa “Dhaanka Sool/Cayn iyo Bari,
kuwaan habeenka galinkiisa hore mirayo,weeye, Dhaamanka Socotada
Karkaar iyo Mudugna Saqde dhexe iga dheh midaan xargaha u wada
gooyo”, deetana la yiri “Waa Nugaal mida aan hiirta waaberi haamaha
dhaankooda hal hal u kala furi doono, wadaan walba oo ay wataana
salka walah kasiin doono”, la ye deetana, “Darka marka Subixii waagu
dilaaco Dowliska laga shubaa soo kan sanaag oo qudha ma noqon
doono” HAA LAWADA YIRI, Ana kan Wadaamo goynta Dhigay Sow
Maahi, “ YAA KALEETO” lawada yiri, Dalawadeena oo Wabax ah soo
sooma guryo celindoono? Haa lawada Yiri, ILKAHAAS JIIRKA KUWADA
DUCAYSTA, waa kuwa dowlisyadii dhumaca iyo Dhererka lahaa ee
Mudug, Karkaar iyo Nugaali isla dabafadhiday habeenkii cardaadiiqaha
ka dhigay, kuwii gaagaabnaa ee Bari iyo Soolna la timid dunsiibay, La
ye “Dooligii Aarka ka saarey Shabaqa sifihiisii Miyaa” isna Yiri “MEEL
KALE HAKA DOONIN”.