Pentatonika

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Skocz do: nawigacji, szukaj Pentatonika to skala zoona z piciu stopni zbudowana w obrbie oktawy. Jest popularna midzy innymi w polskiej muzyce ludowej. Pentatonika pochodzi z jzyka greckiego i oznacza wanie pi dwikw. Przykadem pentatoniki mog by dwiki piciu kolejnych, czarnych klawiszy fortepianu. Termin ten zasadniczo stosowany by w odniesieniu tylko do orientalnych skal muzycznych, jednak obecnie odnoszony jest rwnie do wszystkich skal, ktre skadaj si z piciu dwikw. Skala pentatoniczna bya pierwszym etapem w ksztaceniu tonalnoci, wystpia we wszystkich kulturach na wiecie. Wyksztacia si ze skali diatonicznej i tritonicznej. Spotykana jest rwnie w polskiej muzyce ludowej, jak np. w pieni weselnej Chmiel. Obecnie bardzo chtnie wykorzystywana m.in. w praktycznie wszystkich odmianach muzyki rozrywkowej, od bluesa poczwszy. Charakterystyczn cech skal pentatonicznych jest to, e dwikiem centralnym jest dwik rodkowy. Pentatonik mona zbudowa w ten sposb, e od obranego dwiku, zwanego dwikiem centralnym, tworzymy interwa sekundy wielkiej w gr i w d oraz interwa kwarty czystej rwnie w gr i w d. Ten typ pentatoniki, starszej, nosi nazw pentatoniki anhemitonicznej, czyli bezptonowej. Wystpuje ona w piciu odmianach: (nazwy dwikw podawane s w kolejnoci od najniszego do najwyszego)

e - g - a - h - d1 g - a - h - d1 - e 1 a - h - d1 - e 1 - g1 h - d1 - e1 - g1 - a1 d1 - e1 - g1 - a1 - h1

Modsz odmian pentatoniki jest pentatonika hemitoniczna lub: ptonowa, zawierajca oprcz odlegoci caotonowych tercj wielk i jedn lub dwie sekundy mae w nastpujcym ukadzie:

e - f - a - h - c1

lub

f - g - h - c1 - d1

PENTATONIKA Pentatonika jest skal piciostopniow, szsty jest powtrzeniem pierwszego o oktaw wyej. Istniej dwie odmiany: pentatonika anhemitoniczna (bezptonowa) i pentatonika ditoniczna (hemitoniczna zawierajca ptony). Spotka mona j w melodiach staroytnych Grekw, Chiczykw i innych narodw. Pentatonik bezptonowa budujemy od dwiku centralnego, nastpnie tworzymy od niego interwa sekundy w gr i w d oraz interwa kwarty czystej rwnie w gr i w d (rys. 93).

Pentatonika bezptonowa uchodzi za jedn z najstarszych skal na wiecie. Spotyka si j jeszcze dzi w Chinach, Japonii, u ludw Polinezji, u ludw pierwotnych Azji i Ameryki. Wystpuje rwnie w niektrych melodiach chorau gregoriaskiego, w ludowych melodiach celtyckich, szkockich, a take polskich. Pentatonika ptonowa zawiera odlegoci caotonowe, tercj wielk, i jedn lub dwie sekundy.