UZAKTAN ETMDE ETK Genel olarak etik, doru ve yanl ayrt edecek yollarn belirlenmesidir (Bowyer, 1996).

Atayman (2004) etiin alkanlklar, gemiten gelen birikimleri, insan davrannn alldk, bildik tarzlarn, hayatn belli alkanlklarn, trelerini, adetlerini vb. kapsadn ifade etmektedir. Bir faaliyetin etik olup olmad ile ilgili olarak sormamz gereken sorular: 1. Bu faaliyet onurlu mu? 2. Bu faaliyeti saklamak isteyecek biri var m? 3. Bu faaliyet drst m? 4. Bu faaliyet gerek ya da ima edilen herhangi bir anlamay bozar m ya da aksi durumda gveni ktye kullanr m? 5. Bu faaliyet bir kar atmas olasln nler mi? 6. Bu faaliyeti gerekletirirken kararlarnzda n yarg ile hareket edebileceiniz hususlar var m? 7. Bu faaliyet yetki alannz iinde mi? 8. Bu faaliyette en iyi abanzn yeterli olamayaca mmkn m? 9. Bu faaliyet adil mi? 10. Bu faaliyet bakalarnn yasal karlarna zarar verir mi? 11. Bu faaliyet saygl m? 12. Bu faaliyet gizlilii ihlal eder mi ya da aksi takdirde herhangi bir kimseye ya da herhangi bir eye zarar verir mi? 13. Bu faaliyet lml bir faaliyet mi? 14. Bu faaliyette harcanan zaman ya da dier deerli kaynaklar gereksiz mi? Bilgisayar Etii Bilgisayar etii, bilgisayarlarn, standart ahlaki problemler ve ahlaki ikilemlerin yeni biimlerini ortaya karmas, eski problemleri iddetlendirmesi ve sradan ahlaki normlar uygulamaya zorlanmas ile ilgilenir. Bilgisayar etii baz etik kodlarn fonksiyonlarn yerine getirmesi sonucunda ortaya kmaktadr.

Bilgisayar Etii lkeleri lkeler Onur Drstlk Sorular Eylem kusursuz olarak kabul edilebilir mi? Eylem herhangi bir ak veya kapal anlamay ya da gveni ihlal edecek mi? Yaplacak eyleme n yarg ile yaklaan herhangi bir harici husus var m? Kapasite snrlar iinde bir eylem mi? Mmkn olan en iyi kalite gvence standartlarnda ortaya karlan bir eylem mi? Tm paydalarn grlerinin eylem ile ilgili olduu kabul edilir mi? deerlere Eylemle ilgili kabul edilen sorumluluklar uygun mu?

n yarg/Tarafllk

Uzman Yeterlilii Gerekli Dikkat

Adalet

Sosyal sayg

Etkili ve faaliyet

etkin Belirlenen hedefler eylem iin uygun mu? Kaynaklar en az harcama ile tamamlanr m?

ComputerEthicsInstitute (CEI) tarafndan gelitirilen ve bilgisayar kullanm etik ilkelerinin temelini oluturan 10 ilke aadaki gibidir: 1. Bilgisayar baka insanlara zarar vermek iin kullanmamak, 2. Baka insanlarn bilgisayar almalarna karmamak, 3. Baka insanlarn dosyalarn kartrmamak, 4. Bilgisayar hrszlk yapmak iin kullanmamak, 5. Bilgisayar yalan bilgiyi yaymak iin kullanmamak, 6. Bedeli denmemi yazlm kopyalamamak ya da kullanmamak, 7. Baka insanlarn bilgisayar kaynaklarn izin almadan kullanmamak, 8. Baka insanlarn entelektel bilgilerini kendine mal etmemek, 9. Yazlan bir programn sosyal hayata etkilerini dikkate almak, 10. Bilgisayara sayg duymak, hakknda bahsedilecek eyler iin kullanmak. British Computer Society(BCS)nin etik ilkeleri aadaki gibidir(Bynum ve Rogerson, 2006): Kamu sal, gvenlii ve evresine sayg duymak, nc ahslarn yasal haklarna sayg duymak, Ayrmclk olmadan mesleki faaliyetlerini yrtmek, Herhangi bir rvet veya tevik teklifini reddetmek.

Australian Computer Society(ACS)nin etik ilkeleri aadaki gibidir (Bynum ve Rogerson, 2006): Drst, ak szl ve tarafsz olmak, Sadakatle topluma hizmet etmek, nsan refahn gelitirmek, nsanlarn gizliliini dikkate almak ve sayg duymak.

Eitim Etii Eitim etik adan, baary bilgi alannda, meslek hayatnda ykselme ve istisaslama gc, deer alannda yaratclk, insanlk ve ahlakllk gcn kazanma olarak tanmlanabilir. Uzaktan Eitimin Etii En basit tanmyla uzaktan eitim, bireylere kendi kendilerine renme imkan salad, geleneksel eitime gre daha esnek ve birey koullarna uygulanabilir bir eitimdir.

Uzaktan eitim etii ilkelerini genel bir ekilde zetlemek gerekirse 13 etik ilkesi aadaki gibi sralanabilir: 1. Baka insanlara zarar vermek iin kullanmamak, 2. Yalan bilgi yaymak iin kullanmamak, 3. Bedeli denmemi dokmanlar kullanmamak, 4. zin almadan baka bilgisayar kaynaklar kullanmamak, 5. Topluma zarar verecek ekilde kullanmamak, 6. nc ahslarn yasal haklarna sayg duymak, 7. Dil, din, rk, corafi ayrmclk yapmamak, 8. Teklif ve ricalara ak olmamak, 9. Tarafsz olmak, 10. Toplumun refahn gelitirmek iin uzaktan eitimi kullanmak, 11. Bireysel gizlilikleri dikkate almak, 12. Gvenilir olmak, 13. Fikri mlkiyeti dikkate almak. Uzaktan eitim etii ilkeleri ortaya kmasnda nemli rol olan felsefeler dealizm: Uzaktan eitim etii asndan idealizmi incelediimizde uzaktan eitim elerinin(kurumlar, yneticiler, eitmenler, renciler ve dier alanlar) yapmas gerekli etik ilkelerin iyilik faktr gz nne alnarak oluturulmas gerekir. Mesela uzaktan eitim kurumlarnn, kurum alanlarnn iyiliklerini dnerek eitlik ve adaleti salamas ya da alanlarn haklarnn kurum tarafndan gzetilmesi idealizm felsefesinin uzaktan eitim kurumu ierisinde var olduunu gstermektedir. Realizm (Gerekilik): Uzaktan eitim etii asndan realizmi incelediimizde, uzaktan eitim ierisinde bireylerin doal ortamlarnda renmesi realist bir yaklam olarak karmza kar. Doallk sayesinde bireylerin kendi renmelerini kontrol etmeleri kolaylar. Ayn ey kurum alanlar iin de geerlidir. Kurum alanlar da kendi almalarn takip etme olasl bulurlar. Pragmatizm (Yararclk): Uzaktan eitim etii asndan pragmatizmi incelediimizde, uzaktan eitim faaliyetlerinin uzaktan eitim sistemini kullananlar iin faydal ve kullanl olup olmad nemlidir. Bu adan bakldnda uzaktan eitim etik kurallar oluturulurken uzaktan eitim sistemini kullananlarn bu sistemden faydalanarak geliim gsterip gstermedikleri gz nne alnmaldr.

Egzistansiyalizm (Varoluuluk): Uzaktan eitim etii asndan egzistansiyalizmi incelediimizde, uzaktan eitim sistemi ierisinde yer alan bireylerin bu sistemi kullanrken topluma veya bireylere zarar vermemeleri nemlidir. Ayrca uzaktan eitim sistemin de yer alan bireyler, bu sistem ierisinde rahata ve zgrce hareket etmekte ve yaptklar faaliyetlerden sorumlu olmaktadrlar. Bu noktada yaptklar iyi faaliyetler kadar verdikleri zararlardan da sorumludurlar. Etik olarak uyulmas gereken kurallar kendileri belirlerken yaptklarnn sonularndan da mesuldrler. Sonu Uzaktan eitim etii, yaadmz an gereksinimleri dorultusunda oluturulmutur ve uzaktan eitim sistemlerinde uyulmas gereken kurallar ierir. Bu ilkeler ile birlikte uzaktan eitim sistemlerinin daha verimli bir ekilde almas ngrlmektedir.
Kaynak: erkekgozuyle.com