Professional Documents
Culture Documents
Health Brochure Translation Maori Version July 2012
Health Brochure Translation Maori Version July 2012
Health Brochure Translation Maori Version July 2012
Me pnei rawa ng umanga hauora... 1. Me kohikohi anake i ng mhiohio mu e ta hiahiatia ana e rtou 2. Me tiki mhiohio i a koe an ina taea 3. Me krero pono ki a koe ka ahatia aua mhiohio 4. Me tkeke rtou mahi kohikohi 5. Me whakarite kia pupuri ngitatia 6. Me tuku i a koe kia kite ina hiahia koe 7. Me whakatika mn ki t whakaaro kei te h 8. Me whakarite kia ttika i mua i te whakamahi 9. Kia tere tonu te whakawtea mn kua kore e hiahiatia 10. Me whakamahi m te ptake i kohia ai 11. Me whai ptake mn ka whkina 12. Me whakamahi te tau Taup Hauora -Motu (National Health Index number) m ng ptake hauora anake. Whakap ki te Mana Mtpono Matatapu i te 0800 803 909 mn ka hiahia mhiohio an, haere rnei ki te paetukutuku i www.privacy.org.nz
He aha te tau Taup Hauora -Motu? Ka tautuhi t tau Taup Hauora -Motu i a koe m ng ptake hauora. Ka whakamahia anake e ng tngata, ng whakahaere rnei e whai whi ana ki te rngai hauora. Me phea ki te kore au e rata? I te tuatahi me krero tonu atu ki te umanga hngai kia hei ai rtou te whakatika i ng mea mu. Ki te kore koe e rata ki t rtou mahi urupare, ka taea te amuamu ki Te Mana Mtpono Matatapu. Hei tauira, ka taea te amuamu mn: kua whakakoretia t hei ki mhiohio, kua meko rnei te umanga ki te whakatika i mhiohio. ki t whakaaro kua whkina htia atu mhiohio ki tangata k. ki t whakaaro kua h te whakamahi i mhiohio, kua whakamahia rnei me te kore whakarite kia ttika aua mhiohio ki t whakaaro, kore i rokiroki haumarutia mhiohio. Me phea taku tpae amuamu ki Te Mana Mtpono Matatapu? He mm, he koreutu. Tuhia mai he reta, whakap rnei ki t mtou waea uiui. Mn ka pai ki a koe, ka taea te tiki ake i ttahi puka amuamu i t mtou paetukutuku (www.privacy.org.nz) hei whina ki te tpae i t amuamu. He phea te tiaki mhiohio hauora? Ka whakahaere te Tikanga Mttapu Mhiohio Hauora i te hua e whaihangatia ai pkete. Tekau m rua ng ture o te Tikanga e whakahaere ana i te hua e kohikohia ai, e whakamahia ai, e whkina ai hoki mhiohio hauora e ng tngata i te rngai hauora. Mn kei te mhio koe ki u motika, ka hei koe te whina kia noho haumaru mhiohio. He aha te mhiohio hauora, , ko wai m ng tngata kei ttahi umanga hauora? Ko ng krero katoa e puritia ana e t tkuta, e ttahi atu umanga hauora rnei ng mhiohio hauora. Ka whai whi ki ng umanga hauora ng hohipera, ng kair ACC, ng kair hauora rnei. Kei roto i ng mhiohio hauora ng ta rongo, ng tuhipoka, ng tautuhi, ng otinga whakamtautau me ng pkete o ng krerorero. Me pupuri mhiohio kia haumaru? e. Me whai haumarutanga whaitake ng umanga hauora katoa m mhiohio. Ka whai whi ki nei te whakarite kia ngita ng pkete rorohiko, te whai pouaka raka m ng knae pepa, te whai whakaaetanga matatapu ki ng kaimahi whakahaere, me te ta whakawtea i ng mhiohio kua kore e hiahiatia. Ko wai ka kite i mhiohio hauora? Ka kitea mhiohio hauora e ng tkuta, ng tapuhi me ng mtanga hauora e tiaki ana i a koe kia taea ai te atawhai i runga i te ttika me te haumaru.
Ka hei hoki ng tngata e mahi ana m ng umanga hauora pnei i ng Poari Hauor Rohe, te ACC, te Manat Hauora rnei te kite i mhiohio mn ka hiahiatia hei whina i a koe, hei whakamahere me te whakahaere ratonga. Ka hei pea tahi atu tngata te kite i pkete, pnei i: mtua, kaitiaki rnei mn kei raro i te 16 tau ttahi kaitaunaki mu mn kei te mauri moe koe, mn kore e taea e koe te hoatu whakaaetanga (pnei i ttahi kei a ia te mana -ture mu) t kamupene ranga mn kua whakaae k koe ttahi whakahaere uruhi ture pnei i ng Pirihimana. Me whki atu ng umanga hauora ki a koe i ng tngata ka kite i mhiohio hauora, me te take an. Ki te kore koe e tino mhio ka ahatia mhiohio, uia t tkuta, ttahi atu pkenga hauora rnei. Mn kei te wangawanga koe ki te ahunga o mhiohio, te hunga whai whi rnei, me whakapuaki koe i aua wangawanga. Kore e taea e koe te aukati i ng w katoa i te whkinga o mhiohio hauora. I tahi w ka whakaaetia e te ture kia whkina mhiohio hauora. I te itinga rawa me mhio koe kei te aha, , he mea nui hoki kia mhio ng pkenga hauora mn ka whakah koe i te whkinga. Ka kite an koe i mhiohio hauora? Kei a koe te motika kia kite i mhiohio hauora. Uia noa t pkenga hauora ki te whakaatu i t knae ki a koe, tonoa rnei he trua mu. Mn ka tono koe kia kite koe i mhiohio hauora, me urupare te umanga hauora i roto i te 20 r. Ka aha mn kore koe i kite i mhiohio hauora? Mn ka tono koe kia kitea e koe mhiohio hauora, , kore e urupare te umanga i roto i te 20 r, tukuna atu he whakamaharatanga, tpaetia rnei he amuamu ki te umanga. Ki te kore koe e rata ki te urupare a te umanga, ka taea te amuamu atu ki Te Mana Mtpono Matatapu. Me whai ptake tino pai te umanga mn e whakahtia t tono. Mn ka whakahtia t tono, ka tuku rnei i ttahi whanga anake o mhiohio, ka hei koe te tono i te Mana Mtpono Matatapu kia arotake ia i taua whakataunga. Me aha mn kei te h mhiohoio hauora? Mn ki t whakaaro kei te h mhiohio, kei a koe te motika ki te tono kia whakatikahia. Ko te tikanga, kore e mukua ng mhiohio i ng knae e ng umanga he mea hira te tuhituhi i ng mea katoa i tpono. Engari, ki t whakaaro he h ng mhiohio kei te knae, ka hei te k atu ki a rtou he aha ng mhiohio tika. , ka hei koe te tono kia tuhia whakaaro ki t knae, kia kitea ai r katoa e titiro ana ki t knae i whakaaro, me te whai whakaaro ki nei.