KHÁM PHÁ ͨNG DͤNG CͦA CͰC VÀ Ĉ͐I

CͰC

Hoàng Qu͑c Khánh

Cͱc và ÿ͑i cͱc là m͙t công cͥ mɞnh và thú vʈ cͧa hình h͍c.V͛i cͱc và ÿ͑i
cͱc ta có thʀ ÿɉa ra cách nhìn khá nhɢt quán v͛i m͙t s͑ dɞng toán ÿɴc
trɉng (quan hʄ vuông góc,thɰng hàng,ÿ͓ng quy,...).
Cͱc và ÿ͑i cͱc mà thɉ͝ng gɴp ͟ bɪc THPT là cͱc và ÿ͑i cͱc v͛i ÿɉ͝ng
tròn hoɴc cɴp ÿɉ͝ng thɰng.Ĉây là m͙t bài viɼt ÿɾ cɪp ÿɼn ͩng dͥng cͧa
cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i ÿɉ͝ng tròn !!!!

A/ ĈIɽU KIʃN CͦA BɝN Ĉ͌C.

Ĉʀ có thʀ hiʀu cɴn kɺ bài viɼt này m͗i bɞn ÿ͍c cɤn trang bʈ cho mình
nhͯng kiɼn thͩc cɇ s͟ vɾ hình h͍c phɰng và vɾ phép nghʈch ÿɠo, hàng
ÿiʀm ÿiɾu hòa,chùm ÿiɾu hòa,tͩ giác ÿiɾu hòa,ÿɉ͝ng tròn trͱc giao,ÿʈnh
lí Pappus,ÿʈnh lí Pascal
(các bɞn có thʀ xem m͙t chút ͟ ÿây http://forum.mathscope.org
B/ KIɻN THͨC CɆ S͞ Vɽ CͰC VÀ Ĉ͐I CͰC Ĉ͐I V͚I
M͘T ĈɈ͜NG TRÒN
I/ĈʇNH NGHŚA

Ĉʈnh nghśa : Trên mɴt phɰng cho ÿɉ͝ng tròn (O,R) và m͙t ÿiʀm S khác O.
Phép nghʈch ÿɠo cͱc O phɉɇng tích biɼn S thành S'.
G͍i d là m͙t ÿɉ͝ng thɰng qua S' và vuông góc v͛i OS. Khi ɢy ta g͍i:
d là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S ÿ͑i v͛i ÿɉ͝ng tròn (O)
S là cͱc cͧa d ÿ͑i v͛i ÿɉ͝ng tròn (O).

*Ghi chú: Có thʀ nhiɾu bɞn sɺ thɢy ÿʈnh nghśa này hình nhɉ khác v͛i các ÿʈnh
nghśa ph͕ biɼn ͟ Viʄt Nam (chɰng hɞn xem [2] hoɴc [4]) tuy nhiên tác giɠ thɢy
rɮng ÿʈnh nghśa trên ngɬn g͍n hɇn mà vɨn ÿɠm bɠo tính chính xác cͧa vɢn ÿɾ
nên ÿã ch͍n nó và cŸng rɢt vui vì thɢy trong [5] cŸng dùng nó.

II/M͘T S͐ ĈʇNH LÍ:

Trong mͥc này ,các ÿʈnh lí sɺ chɉa ÿɉa ra chͩng minh ngay vì lí do riêng.
Mong bɞn ÿ͍c thông cɠm.Khi nào có ÿiɾu kiʄn tôi sɺ gi͛i thiʄu ÿɤy ÿͧ
chͩng minh cͧa chúng.

Ĉʈnh lí 1: Tɪp hͣp các ÿiʀm P liên hͣp v͛i ÿiʀm S (cho trɉ͛c) ÿ͑i v͛i ÿɉ͝ng tròn
(O) là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S. (Ta nói hai ÿiʀm S và P liên hͣp v͛i nhau ÿ͑i v͛i
ÿɉ͝ng tròn (O) nɼu ÿɉ͝ng tròn ÿɉ͝ng kính SP trͱc giao v͛i (O).)

Tͫ ÿây ta thu ÿɉͣc :

Hʄ quɠ 1: V͛i hai ÿiʀm S,P trên mɴt phɰng mà P nɮm trên ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S
ÿ͑i v͛i (O) và SP cɬt (O) ͟ M,N thì b͑n ÿiʀm S,P,M,N lɪp thành 1 hàng ÿiʀm ÿiɾu
hòa.
Hʄ quɠ 2: (ÿɠo cͧa hʄ quɠ 1).V͛i hai ÿiʀm S,P trên mɴt phɰng mà SP cɬt (O) ͟
M,N th͏a mãn b͑n ÿiʀm S,P,M,N lɪp thành 1 hàng ÿiʀm ÿiɾu hòa thì P nɮm trên
ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S và S nɮm trên ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa P.

Ĉʈnh lí 2: OS vuông góc v͛i ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S. (hiʀn nhiên!)

Ĉʈnh lí 3:V͛i hai ÿiʀm S, Q.Ĉɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S ÿi qua Q khi và chʆ khi ÿɉ͝ng
ÿ͑i cͱc cͧa Q sɺ ÿi qua S.(Ĉʈnh lí La Hire)

Ĉʈnh lí 4 : Ba ÿiʀm (khác tâm ÿɉ͝ng tròn xét cͱc và ÿ͑i cͱc) thɰng hàng khi và
chʆ khi ba ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa chúng ÿ͓ng quy hoɴc song song.

Ĉʈnh lí 5: B͑n ÿiʀm (khác tâm ÿɉ͝ng tròn xét cͱc và ÿ͑i cͱc) lɪp thành 1 hàng
ÿiʀm ÿiɾu hòa khi và chʆ các ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa chúng lɪp thành 1 chùm ÿiɾu
hòa.

III/M͘T S͐ CÁCH XÁC ĈʇNH ĈɈ͜NG Ĉ͐I CͰC THÔNG DͤNG

Ĉây sɺ là m͙t phɤn rɢt quan tr͍ng ÿʀ bɞn có thʀ tɉ duy nhanh theo l͑i cͱc ÿ͑i
cͱc!

Trɉ͝ng hͣp 1: Khi cͱc S ͟ ngoài ÿɉ͝ng tròn (O)

Ta có 2 cách dͱng ÿɇn giɠn sau ÿây :

_Cách 1: Tͫ S kɸ t͛i (O) hai tiɼp tuyɼn SA,SB (A,B là tiɼp ÿiʀm ) .Khi ÿó ÿɉ͝ng
ÿ͑i cͱc cͧa S ÿ͑i v͛i (O) là AB
Gͣi ý chͩng minh: Dͱa vào ÿʈnh nghśa.

_Cách 2:Tͫ S kɸ t͛i (O) hai cát tuyɼn SAB,SCD. Giɠ sͭ AD cɬt BC ͟ E, AC cɬt BD
͟
F.Khi ÿó ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S ÿ͑i v͛i (O) là EF.
Gͣi ý chͩng minh: Giɠ sͭ FE cɬt AB,CD lɤn lɉͣt ͟ M,N.Hãy dùng ÿʈnh lí Menelaus
hoɴc kiɼn thͩc vɾ tʆ s͑ kép ÿʀ chͩng minh: (SMAB)=(SNCB) =-1 r͓i dùng hʄ quɠ
2 là ra.
Trɉ͝ng hͣp 2 :Khi cͱc S nɮm trong ÿɉ͝ng tròn(O)

_Cách 1:Qua S dͱng ÿɉ͝ng vuông góc v͛i OS, ÿɉ͝ng này cɬt (O) ͟ A ,B. Tiɼp
tuyɼn cͧa
(O) tɞi A,B cɬt nhau ͟ P .Khi ÿó ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S ÿ͑i v͛i (O) là ÿɉ͝ng thɰng
qua P
vuông góc v͛i OS.

_Cách 2:Qua S dͱng hai dây cung AB và CD . Giɠ sͭ AD cɬt BC ͟ E, AC cɬt BD ͟

F.Khi ÿó ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S ÿ͑i v͛i (O) là EF.
Trɉ͝ng hͣp 3; S nɮm trên (O)

Rɢt ÿɇn giɠn : tiɼp tuyɼn cͧa (O) tɞi S chính là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S ÿ͑i v͛i (O)!!

IV/M͘T S͐ CÁCH XÁC ĈʇNH CͰC THÔNG DͤNG

Ĉiɾu này dành cho bɞn ÿ͍c tͱ tìm hiʀu dͱa vào mͥc trên!
C/ KHÁM PHÁ ͨNG DͤNG CͦA CͰC VÀ Ĉ͐I CͰC!
Nhͯng bài toán dɉ͛i ÿây ÿɾu là nhͯng bài toán hay và ÿa phɤn chúng có thʀ giɠi bɮng
phɉɇng pháp khác ,tuy nhiên nhͯng l͝i giɠi ÿɉͣc ch͍n tɢt nhiên sɺ thʀ hiʄn ý tɉ͟ng cͧa
bài viɼt.Chúc các bɞn sɺ có nhiɾu niɾm vui khi theo dõi nó !

I/BÀI TOÁN Vɽ QUAN Hʃ VUÔNG GÓC VÀ SONG SONG GIͮA HAI ĈɈ͜NG THɯNG:

Ĉʈnh lí 2 chính là "chͧ tɉ͛ng" cͧa nhͯng ý tɉ͟ng ÿʀ giɠi quyɼt các bài toán ͟ mͥc này.!!
Chúng ta hãy ÿɼn v͛i bài toán sau:

Bài toán 1:Giɠ sͭ ÿɉ͝ng tròn(O) v͛i tâm O và bán kính R.Qua M vɺ hai dây cung CD và
EF không ÿi qua tâm O.Hai tiɼp tuyɼn tɞi C,D cͧa (O) cɬt nhau tɞi A,hai tiɼp tuyɼn tɞi
E,F cͧa (O) cɬt nhau tɞi B.Chͩng minh rɮng OM và AB vuông góc v͛i nhau.
(T7/362 Tɞp chí toán h͍c và tu͕i trɸ )

Giɠi:

Ta xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (O).

Ta thɢy ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa A là CD ÿi qua M nên ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa M sɺ ÿi qua A (ÿʈnh lí 3)(1)
Tɉɇng tͱ có ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa M ÿi qua B (2)
Tͫ (1) và (2) suy ra ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa M chính là AB
Ĉɼn ÿây theo ÿʈnh lí 2 ta có ÿiɾu phɠi chͩng minh!

Tiɼp theo là m͙t ÿʈnh lí rɢt n͕i tiɼng cͧa hình h͍c phɰng cùng cách chͩng minh vô
cùng ngɬn g͍n dͱa trên cͱc và ÿ͑i cͱc!!

Bài toán 2 (Ĉʈnh lí Brokard) :Cho tͩ giác ABCD n͙i tiɼp ÿɉ͝ng tròn (O). Giɠ sͭ AC cɬt BD ͟ M, AB
cɬt CD ͟ N, AD cɬt BC ͟ P.Chͩng minh rɮng O là trͱc tâm cͧa tam giác MNP.

Giɠi
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (O).
Ta thɢy PM là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa N nên theo ÿʈnh lí 2 có ON vuôn góc v͛i PM (1)
Tɉɇng tͱ có : OM vuông góc v͛i PN (2)
Tͫ (1) và (2) suy ra ÿiɾu cɤn chͩng minh!

Và có m͙t ví dͥ ý nghśa nͯa mà các bɞn nên suy nghś trɉ͛c khi ÿ͍c l͝i giɠi:

Bài toán 3:Cho tam giác ABC cân tɞi A.Hai ÿɉ͝ng thɰng d1,d2 bɢt kì qua A. Các ÿɉ͝ng thɰng qua
B,C tɉɇng ͩng vuông góc v͛i d1,d2 cɬt nhau tɞi D. Ĉɉ͝ng thɰng qua B vuông góc v͛i AB cɬt d1 tɞi
E.Ĉɉ͝ng thɰng qua C vuông góc v͛i AC cɬt d2 tɞi F. Chͩng minh rɮng AD vuông góc v͛i EF (Bài tɪp
5.12 trong [3])

Giɠi

Bɞn có thɢy xuɢt hiʄn ÿɉ͝ng tròn nào ͟ ÿɾ toán không? Rõ ràng là không nhʆ?
Ĉúng là bài toán không có ÿɉ͝ng tròn trong ÿɾ nhɉng xuɢt hiʄn m͙t "yɼu t͑ tròn" ÿáng
quan tâm là AB=AC ,ÿʀ tͫ ÿó "ÿɉ͝ng tròn có ích "xuɢt hiʄn: Ĉɉ͝ng tròn tâm A bán kính
AB.(g͍i tɬt là (A) ).

Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (A)

Ta thêm m͙t s͑ kí hiʄu:
d3 là ÿɉ͝ng thɰng qua B và vuông góc v͛i d1
d4 là ÿɉ͝ng thɰng qua C và vuông góc v͛i d2
Dʂ nhɪn thɢy BE,CF là các tiɼp tuyɼn cͧa (A).
Nhɪn thɢy : Ĉɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa E sɺ ÿi qua B và vuông góc v͛i AE , hay chính là d3
Tɉɇng tͱ ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa F sɺ là d4
Chú ý ÿɼn ÿʈnh lí 3 ta sɺ có cͱc cͧa EF chính là D, do vɪy theo ÿʈnh lí 2 thì bài toán ÿɉͣc giɠi
quyɼt.!

Tiɼp ÿɼn là 3 bài toán có mͩc ÿ͙ cao hɇn m͙t chút:

Bài toán 4:Cho tam giác ABC v͛i các ÿɉ͝ng cao BB',CC'.G͍i E,F lɤn lɉͣt là trung ÿiʀm cͧa AC,AB.
EF cɬt B'C' ͟ K. Chͩng minh rɮng AK vuông góc v͛i ÿɉ͝ng thɰng Euler
cͧa tam giác ABC
Giɠi
Ta sɺ xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i ÿɉ͝ng tròn Euler cͧa tam giác ABC ( kí hiʄu là (S) v͛i S là tâm)
G͍i I là giao ÿiʀm cͧa FB' và EC',G là giao ÿiʀm cͧa CF và BE,H là giao ÿiʀm cͧa BB' và CC'
Sͭ dͥng ÿʈnh lí Pappus cho hai b͙ 3 ÿiʀm (F,C',B) và (E,B',C) ta suy ra H,G,I thɰng hàng, do ÿó SI
chính là ÿɉ͝ng thɮng Euler cͧa tam giác ABC.(1)
Mɴt khác ,chú ý E,F,B',C' cùng nɮm trên (S) thì suy ra AK chính là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa I,ÿɼn ÿây dùng
ÿʈnh lí 2 ta có SI vuông góc v͛i AK.(2)
Tͫ (1) và (2) suy ra ÿiɾu cɤn chͩng minh.

Bình luɪn:Nhɉ các bɞn ÿã biɼt H và O là hai ÿiʀm ÿɰng giác và nhɉ vɪy bài toán sau xuɢt hiʄn:

Bài toán 4.1G͍i hai ÿiʀm P,Q là hai ÿiʀm ÿɰng giác ÿ͑i v͛i tam giác ABC.Kɸ PH,PK lɤn lɉͣt vuông
góc v͛i AB,AC ;kɸ QM,QN lɤn lɉͣt vuông góc v͛i AB,AC.Giɠ sͭ HK cɬt MN ͟ S.Khi ÿó AS có vuông
góc v͛i PQ hay không?

Thɪt tuyʄt v͝i là chúng vɨn vuông góc v͛i nhau!!! Tuy nhiên bɞn cŸng sɺ dʂ dàng cɠm nhɪn ÿɉͣc
nɼu làm hoàn toàn tɉɇng tͱ trong bài 4 thì không "trɠm" ÿɉͣc bài này,nói rõ ràng hɇn là ÿʈnh lí
Pappus ÿã bʈ rɇi vào thɼ yɼu,chúng ta vɨn dùng ÿɉͣc ý tɉ͟ng cͧa cͱc và ÿ͑i cͱc nhɉng cɤn m͙t
công cͥ khác hͯu ích hɇn khi chͩng minh tính thɰng hàng.Các bɞn thͭ suy nghś xem và vɢn ÿɾ sɺ
ÿɉͣc giɠi quyɼt trong m͙t bài viɼt t͛i cͧa tác giɠ................

Bài toán 5: (Hoàng Qu͑c Khánh) Cho tam giác ABC n͙i tiɼp ÿɉ͝ng tròn (O,R).Các phân giác
trong BE,CF cɬt lɞi (O) lɤn lɉͣt ͟ M,N .Ĉɉ͝ng thɰng qua M vuông góc v͛i BM cɬt ÿɉ͝ng thɰng qua N
vuông góc v͛i CN tɞi S. Chͩng minh rɮng SO vuông góc v͛i EF.

Giɠi:
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc v͛i (O)
Ta sɺ xác ÿʈnh ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S , r͓i chͩng minh nó song song v͛i EF
SN,SM cɬt lɞi (O) lɤn lɉͣt ͟ L,G
Chú ý rɮng ta có C,O,G thɰng hàng;B,O,L thɰng hàng.
Tiɼp tuyɼn cͧa (O) tɞi G,N cɬt nhau ͟ Q
Tiɼp tuyɼn cͧa (O) ͟ L,M cɬt nhau ͟ P
OP cɬt LM ͟ H , OQ cɬt NG ͟ K.
Ta thɢy
Ĉɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa Q là GN ÿi qua S nên ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S ÿi qua Q.(ÿʈnh lí 3)
Tɉɇng tͱ có ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S cŸng ÿi qua P
Do ÿó ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S là PQ.
Bây gi͝ ta cɤn chͩng minh PQ //EF
Chú ý rɮng IE//OP,IF//OQ thɼ nên ÿʀ có PQ//EF ta chʆ cɤn chͩng minh

Mɴt khác nhɪn thɢy :

Tͫ ÿó suy ra Q,K,H,P ÿ͓ng viên nên

Suy ra ta cɤn có (*)
Kɸ ID ,IV lɤn lɉͣt vuông góc v͛i AC,AB chú ý rɮng :

(vì ID=IV) (theo ÿʈnh lý hàm sin) (1)(Vì

OK là ÿɉ͝ng trung bình cͧa tam giác GNC, OH là ÿɉ͝ng trung bình cͧa tam giác LBM)
Lɞi có IE//OH,IF//OK nên
Tͫ (1) và (2) suy ra tam giác IEF ÿ͓ng dɞng v͛i tam giác OKH .Do ÿó (*) ÿúng nên có ÿiɾu cɤn
chͩng minh
Bài toán 5.1:Giɠ sͭ AD,BE,CF là các ÿɉ͝ng cao và H là trͱc tâm cͧa tam giác nh͍n
ABC.G͍i M,N lɤn lɉͣt là giao ÿiʀm cͧa các cɴp ÿɉ͝ng thɰng (DE,CF) và (DF,BE)
.Chͩng minh rɮng ÿɉ͝ng thɰng qua A vuông góc v͛i ÿɉ͝ng thɰng MN ÿi qua tâm ÿɉ͝ng
tròn ngoɞi tiɼp tam giác BHC.
(Tɞp chí toán h͍c và tu͕i trɸ)

Bài toán 5 mình nghś ra ÿ͙c lɪp v͛i bài 5.1 nhɉng có 1 ÿiɾu khá thú vʈ là hai bài trên gɤn nhɉ tɉɇng
ÿɉɇng!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Bài toán 6:Cho tͩ giác ABCD ngoɞi tiɼp (I) và n͙i tiɼp (O).Tiɼp ÿiʀm cͧa (I) trên AB,BC,CD,DA lɤn
lɉͣt là M,N,P,Q.Chͩng minh rɮng MP vuông góc v͛i NQ.

Giɠi

Trɉ͝ng hͣp tͩ giác ABCD có ít nhɢt 1 cɴp cɞnh ÿ͑i song song thì ÿɇn giɠn, ta sɺ giɠi bài toán trong
trɉ͝ng hͣp còn lɞi.
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (I)
AB cɬt CD ͟ E
AD cɬt BC ͟ F
Ta thɢy cͱc cͧa MP là E ,cͱc cͧa NQ là F. Ĉʀ giɠi bài toán ta cɤn chͩng minh IE và IF vuông góc v͛i
nhau.
Thɪt vɪy
Chú ý IE,IF lɤn lɉͣt là phân giác cͧa
Nên g͍i giao ÿiʀm cͧa IF v͛i AB và CD lɤn lɉͣt là S,V thì ta cɤn chͩng minh tam giác ESV cân tɞi E
Ta thɢy
suy ra tam giác
ESV cân ͟ E.
Suy ra ÿiɾu cɤn chͩng minh.

Bài toán 7:Cho tam giác ABC có ÿɉ͝ng trong n͙i tiɼp là (I).Tiɼp ÿiʀm cͧa (I) trên
BC,CA,AB lɤn lɉͣt là D,E,F. AD cɬt lɞi (I) ͟ M.Ĉɉ͝ng thɰng qua M vuông góc v͛i AD
cɬt EF ͟ N.Chͩng minh rɮng AN//BC.
Giɠi
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (I)
G͍i P là giao ÿiʀm thͩ hai cͧa MN v͛i (I),dʂ thɢy D,P,I thɰng hàng
EF cɬt IP,IA lɤn lɉͣt ͟ J,G.
Ta thɢy suy ra M,G,I,D ÿ͓ng viên.
Do ÿó :

Suy ra MGJP n͙i tiɼp

Tͫ ÿó có :
Chú ý rɮng G là trung ÿiʀm cͧa FE nên suy ra (NJEF)=-1 (Theo Maclaurine)
Hay N thu͙c ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa J (theo hʄ quɠ 2) (1)
Mɴt khác ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa A là EF ÿi qua J nên ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa J ÿi qua A (Ĉʈnh lí 3) (2)

Tͫ (1) và (2) suy ra ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa J là AN ,theo ÿʈnh lí (2) ta có :
IJ vuông góc v͛i AN
Mà IJ vuông góc v͛i BC nên suy ra ÿiɾu phɠi chͩng minh.

Bình luɪn:
+) Có thʀ khái quát ý tɉ͟ng dùng cͱc và ÿ͑i cͱc ÿʀ chͩng minh tính song song nhɉ sau: Giɠ sͭ có
hai ÿɉ͝ng thɰng d,d' và ÿɉ͝ng tròn (O).Ĉʀ chͩng minh d//d' ta cɤn chͩng minh tâm O nɮm trên
ÿɉ͝ng n͑i hai cͱc cͧa d và d' ÿ͑i v͛i (O)(Trɉ͝ng hͣp có m͙t trong 2 ÿɉɇng ÿi quan tâm ÿɉ͝ng tròn
xét cͱc và ÿ͑i cͱc thì ÿɇn giɠn hɇn ).Và tɢt nhiên ÿʀ chͩng minh tính thɰng hàng liên quan t͛i tâm
ÿɉ͝ng tròn ta có thʀ làm ngɉͣc lɞi,ÿiɾu ÿó sɺ ÿɉͣc bàn chi tiɼt hɇn ͟ phɤn sau.
Ĉây là dɞng ͩng dͥng ph͕ biɼn và có lɺ ÿɉͣc nhiɾu bɞn quen dùng nhɢt.Vɾ phɤn
này , các bài toán ví dͥ sɺ có mͩc ÿ͙ không cao lɬm nhɉng ÿͧ ÿʀ thʀ hiʄn cách thͩc
sͭ dͥng,nhͯng bài toán khó hɇn sɺ ÿɉͣc ÿɴt ͟ phɤn bài tɪp. Chúng ta sɺ bɬt ÿɤu
bɮng bài toán sau:

Bài toán 8: Cho tam giác ABC v͛i (I) là ÿɉ͝ng tròn n͙i tiɼp .Tiɼp ÿiʀm cͧa (I) trên BC,CA,AB lɤn
lɉͣt là D,E,F.G͍i M,N,P lɤn lɉͣt là ÿiʀm chung cͧa các cɴp ÿɉ͝ng thɰng (EF,BC) ,(DF,CA)
,(DE,AB).Chͩng minh rɮng M,N,P thɰng hàng

Giɠi

Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (I).

Ĉɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa A là EF ÿi qua M,nên ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa M ÿi qua A.(ÿʈnh lí 3)
Mɴt khác dʂ thɢy ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa M ÿi qua D nên suy ra ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa M là AD.
Hoàn toàn tɉɇng tͱ ta có:
Ĉɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa N là BE và ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa P là CF
Mɴt khác dùng ÿʈnh lí Ceva ta sɺ có AD,BE,CF ÿ͓ng quy nên theo ÿʈnh lí 4 ta có M,N,P thɰng
hàng!
Bình luɪn: Bài toán trên có thʀ m͟ r͙ng nhɉ sau:

Bài toán 8.1: Cho tam giác ABC và 3 ÿiʀm D,E,F theo thͩ tͱ thu͙c BC,CA,AB sao cho
AD,BE,CF ÿ͓ng quy và D,E,F khác trung ÿiʀm ÿoɞn thɰng.G͍i M,N,P lɤn lɉͣt là ÿiʀm chung cͧa
các cɴp ÿɉ͝ng thɰng (EF,BC) ,(DF,CA) ,(DE,AB).Chͩng minh rɮng M,N,P hɰng hàng

Bɞn có thʀ giɠi bài toán 8.1 bɮng ÿʈnh lí Menelaus nhɉng thɪm chí bài toán m͟ r͙ng này
cŸng chʆ là trɉ͝ng hͣp ÿɴc biʄt cͧa ÿʈnh lí Desargues mà thôi!!!!

Trong bài toán 8 có sͭ dͥng kɼt quɠ AD,BE,CF ÿ͓ng quy và ngay sau ÿây tôi sɺ trình bày
m͙t kɼt quɠ m͟ r͙ng hɇn cͧa nó:

Bài toán 9: (Ĉʈnh lí Brianchon) Chͩng minh rɮng ba ÿɉ͝ng chéo cͧa m͙t lͥc giác ngoɞi tiɼp
ÿ͓ng quy .

Giɠi
Ta kí hiʄu ABCDEF là lͥc giác ngoɞi tiɼp (O).Tiɼp ÿiʀm cͧa (O) trên
AB,BC,CD,DE,EF,FA lɤn lɉͣt là M,N,P,Q,R,S.
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (O)
G͍i I,J,K lɤn lɉͣt là giao ÿiʀm cͧa các cɴp ÿɉ͝ng thɰng (SM,PQ) ,(MN,QR),(NP,RS)
Dùng ÿʈnh lí Pascal cho lͥc giác n͙i tiɼp MNPQRS ta có I,J,K thɰng hàng.
Theo ÿʈnh lí 4 thì các ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa I,J,K ÿ͓ng quy.
Mà dʂ thɢy các ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa I,J,K lɤn lɉͣt là AD,BE,CF nên ta có AD,BE,CF ÿ͓ng quy .
Nhɉ vɪy ta có ÿiɾu cɤn chͩng minh!

Bài toán sau là m͙t sͱ phát triʀn tͫ bài toán 8 và có nhiɾu ÿiʀm thú vʈ.

Bài toán 10:Cho tam giác ABC, ÿɉ͝ng tròn n͙i tiɼp tiɼp xúc v͛i BC, CA, AB lɤn lɉͣt tɞi D, E, F.
Ĉɉ͝ng tròn n͙i tiɼp tam giác DEF tiɼp xúc v͛i EF, FD, DE lɤn lɉͣt tɞi M,P , N. Chͩng minh rɮng
AM, BP, CN ÿ͓ng quy.
Giɠi:

G͍i I ,O lɤn lɉͣt là tâm ÿɉ͝ng tròn n͙i tiɼp tam giác DEF và ABC
G͍i H,K,L lɤn lɉͣt là giao ÿiʀm cͧa các cɴp ÿɉ͝ng thɰng (MP,EF),(MN,FD),(MP,DE)
Theo bài toán 8 ta có H,K,L thɰng hàng.(*)
Chú ý rɮng DM,FN,EP ÿ͓ng quy nên (HMFE)=-1
Do ÿó M thu͙c ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa H ÿ͑i v͛i (O) (theo hʄ quɠ 2)
Mɴt khác dʂ thɢy A thu͙c ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa H ÿ͑i v͛i (O) nên ta có AM là ÿɉ͝ng ÿ͑i
cͱc cͧa H ÿ͑i v͛i (O). (1)
Tɉɇng tͱ có
BP là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa K ÿ͑i v͛i (O) (2).
CN là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa L ÿ͑i v͛i (O). (3)

Tͫ (1),(2),(3), (*) và ÿʈnh lí 4 ta có ÿiɾu cɤn chͩng minh.

Bình luɪn: Bài toán này có thʀ m͟ r͙ng nhɉ sau:

Bài toán 10.1:Cho tam giác ABC. D, E, F thu͙c BC, CA, AB sao cho AD, BE, CF ÿ͓ng quy. M, P, N
thu͙c EF, FD, DE sao cho DM, EP, FN ÿ͓ng quy. Chͩng minh rɮng AM, BP, CN ÿ͓ng quy.
Chͩng minh cͧa bài 10.1 bɞn có thʀ tìm trong [1].

Qua 3 bài toán trên hɰn các bɞn ÿã thɢy rõ hiʄu lͱc cͧa ÿʈnh lí 4 cho nhͯng bài toán ͟
phɤn này.Tuy nhiên có nhͯng trɉ͝ng hͣp mà ÿʈnh lí 4 lɞi làm phͩc tɞp vɢn ÿɾ và có thʀ
làm bài toán khó lên rɢt nhiɾu b͟i vì viʄc dͱng cͱc hoɴc ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc là phͩc tɞp.
Trong nhͯng trɉ͝ng hͣp ɢy ta cɤn linh hoɞt và tinh ý hɇn, không thʀ cͩ áp dͥng máy
móc ÿɉͣc.M͙t ví dͥ hay mà ý tɉ͟ng giɠi là phɉɇng pháp tɪp hͣp ÿiʀm ÿɉͣc ÿɾ cɪp ngay
sau ÿây:

Bài toán 11: Cho tͩ giác ABCD n͙i tiɼp (O).M,N lɤn lɉͣt là trung ÿiʀm cͧa AB,CD. (ABN) cɬt lɞi
AB ͟ P.(CDM) cɬt lɞi CD ͟ Q .Chͩng minh rɮng AC,PQ,BD ÿ͓ng quy.

Giɠi

Khi AB//CD thì bài toán ÿɇn giɠn,ta sɺ xét trɉ͝ng hͣp còn lɞi:
G͍i S là giao ÿiʀm cͧa AB và CD.
G͍i d là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S ÿ͑i v͛i (O)
G͍i I là giao ÿiʀm cͧa AC và BD thì dʂ thɢy I thu͙c d (1)
Ta thɢy :
Chú ý M là trung ÿiʀm cͧa AB nên ta có (SQAB)=-1
Theo hʄ quɠ 2 sɺ có Q thu͙c d (2)
Tɉɇng tͱ có P thu͙c d (3)
Tͫ (1),(2) và (3) suy ra ÿiɾu cɤn chͩng minh

Có nhͯng trɉ͝ng hͣp mà có ÿɉ͝ng thɰng tham gia ÿ͓ng quy không có cͱc hoɴc ÿiʀm
tham gia thɰng hàng không có ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc v͛i ÿɉ͝ng tròn.Ta sɺ xét bài toán sau:

Bài toán 12:Trong tam giác ABC kɸ các ÿɉ͝ng cao AA',BB',CC' và g͍i H là trͱc tâm cͧa tam giác.
G͍i J là m͙t giao ÿiʀm cͧa AA' v͛i ÿɉ͝ng tròn (I) ÿɉ͝ng kính BC.Chͩng minh rɮng BC,B'C' và tiɼp
tuyɼn tɞi J cͧa (I) ÿ͓ng quy.
Giɠi:
G͍i giao ÿiʀm cͧa AH v͛i (I) là nhɉ hình vɺ , thɼ thì J sɺ là hoɴc . Ta sɺ chͩngminh
BC,B'C' và tiɼp tuyɼn tɞi cͧa (I) ÿ͓ng quy. (v͛i thì tɉɇng tͱ)
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (I).
Ta thɢy BC không hɾ có cͱc,nên ÿʈnh lí 4 hoàn toàn bɢt lͱc!!
Ta sɺ sͭ dͥng m͙t phɉɇng thͩc khác:
G͍i giao ÿiʀm cͧa BC và B'C' là S
Ta thɢy
AH là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S , mà AH ÿi qua nên ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa sɺ ÿi qua S (ÿʈnh lí 3)
hay tiɼp tuyɼn tɞi
ÿi qua S. Vɪy ta có ÿiɾu cɤn chͩng minh.

Bình luɪn:
+) Ĉây là m͙t bài tɪp trong cu͑n :"Bài tɪp hình h͍c 10 nâng cao" ÿi kèm SGK.
+) Bài toán thɪt ÿɇn giɠn khi ta thay ÿ͕i cách nhìn .
+) Ta thɢy SH là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa A nên AI vuông góc v͛i SH ( N͙i dung m͙t bài trong [3])
+) B'C' ÿi qua cͱc cͧa nên cͱc cͧa B'C' nɮm trên ,lɪp bài toán ÿɠo và thay ÿ͕i ÿôi
chút ta có thʀ ÿi ÿɼn bài toán sau:

Bài toán 12.1:Cho tam giác nh͍n ABC.G͍i M là trung ÿiʀm cͧa BC và BE,CF là các
ÿɉ͝ng cao cͧa tam giác .Lɢy D (khác M) là m͙t ÿiʀm nɮm trên ÿɉ͝ng tròn ngoɞi tiɼp cͧa
tam giác EFM th͏a mãn DE=DF. Chͩng minh rɮng AD vuông góc v͛i BC.
(Mathlinks Contest)

+) Trong bài 12.1 nhìn ÿʆnh tam giác vuông là trͱc tâm cͧa tam giác ɢy thì ta có thʀ m͟ r͙ng nhɉ
sau:

Bài toán 12.2:Cho tͩ giác ABCD n͙i tiɼp (O). AC và BD cɬt nhau ͟ I. G͍i H,K lɤn lɉͣt
là trͱc tâm cͧa các tam giác AID và BIC. HK cɬt (O) ͟ M và N. G͍i J là giao ÿiʀm cͧa
tiɼp tuyɼn tɞi M,N cͧa (O).S là giao ÿiʀm cͧa AD và Bc. Chͩng minh rɮng S,I,J thɰng hàng.

Tiɼp ÿɼn ta xét bài toán sau:

Bài toán 13:G͍i O là tâm ÿɉ͝ng tròn n͙i tiɼp tͩ giác ABCD. Qua A,B,C,D lɤn lɉͣt vɺ các ÿɉ͝ng
thɰng dA, dB ,dC và dD tɉɇng ͩng vuông góc v͛i OA,OB,OC,OD.Các cɴp ÿɉ͝ng thɰng dA và dB ,dB
và dC ,dC và dD ,dD và dA tɉɇng ͩng cɬt nhau ͟ K,L,M,N.Chͩng minh rɮng KM và LN cɬt nhau tɞi
O.
(Trích cu͙c thi toán mùa ÿông tɞi Bulgaria ,1996 )

Giɠi:
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (O)
Ta thɢy O không có ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc ,ÿʈnh lí 4 lɞi vô dͥng .Rɢt thú vʈ rɮng ͟ ÿây ÿʈnh lí 2 lɞi cho
thɢy sͩc mɞnh cͧa mình!!!!!!
G͍i I,J,P,Q lɤn lɉͣt là tiɼp ÿiʀm cͧa (O) trên AB,BC,CD,DA.
G͍i E,F,G,H lɤn lɉͣt là giao ÿiʀm cͧa các cɴp ÿɉ͝ng thɰng:
(OA,IQ),(OB,IJ),(OC,JP),(OD,PQ).
Ta sɺ chͩng minh K,O,M thɰng hàng, còn lɞi tɉɇng tͱ.
Theo giɠ thiɼt bài toán ta sɺ có:
dA là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa E
dB là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa F
Tͫ ÿó dʂ có EF là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa K (1)
Tɉɇng tͱ thì GH là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa M. (2)
Mɴt khác dʂ thɢy EF//GH (3)
Tͫ (1),(2),(3) ,ÿʈnh lí 2 và tiên ÿɾ Euclid ta dʂ có ÿiɾu cɤn chͩng minh.

M͙t bài nͯa v͛i cùng ý tɉ͟ng:

Bài toán 14 (Hoàng Qu͑c Khánh) Cho tam giác ABC ngoɞi tiɼp (I).Tiɼp ÿiʀm cͧa (I) trên
BC,CA,AB lɤn lɉͣt là D,E,F.Trên BC ta lɢy ÿiʀm M,trên AC lɢy ÿiʀm N sao cho IM//EF,IN
//DF.Chͩng minh rɮng AM,BN,IF ÿ͓ng quy.
Giɠi:

Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (I).

Kɸ DP,EQ lɤn lɉͣt vuông góc v͛i FE,FD.
G͍i giao ÿiʀm cͧa AM và BN là S , ta sɺ chͩng minh I,F,S thɰng hàng.
Ta thɢy ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa M phɠi ÿi qua D và vuông góc v͛i IM mà IM//EF nên suy ra DP là ÿɉ͝ng
ÿ͑i cͱc cͧa M.
Suy ra P thu͙c ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa M (1)
Mà P thu͙c EF là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa A (2)
Tͫ (1),(2) và ÿʈnh lí 3 ta sɺ suy ra AM là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa P (3)
Tɉɇng tͱ BN là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa Q (4)
Tͫ (3),(4) và ÿʈnh lí 3 ta lɞi suy ra ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S là PQ .
Mɴt khác
suy ra PQ//AB
Tͫ ÿó dʂ có ÿiɾu cɤn chͩng minh.

Hai bài sau lɢy ý tɉ͟ng chính tͫ [1]

Bài toán 15:G͍i M,N,P là các giao ÿiʀm cͧa ÿɉ͝ng tròn n͙i tiɼp tam giác ABC v͛i các cɞnh
AB,BC,CA tɉɇng ͩng .Chͩng minh rɮng trͱc tâm tam giác MNP,tâm ÿɉ͝ng tròn n͙i tiɼp tam giác
ABC ,tâm ÿɉ͝ng tròn ngoɞi tiɼp tam giác ABC thɰng hàng.

(1995 Iranian Math Olympiad)

Giɠi:

G͍i (I),(O )lɤn lɉͣt là các ÿɉ͝ng tròn n͙i,ngoɞi tiɼp tam giác ABC.
G͍i H là trͱc tâm tam giac MNP.
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (I).
Kɸ ND vuông góc v͛i MP ,ME vuông góc v͛i NP.
Trên BC lɢy ÿiʀm S sao cho IS vuông góc v͛i ND
Trên AB lɢy ÿiʀm V sao cho IV vuông góc v͛i ME.
Thɼ thì VS sɺ là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa H nên VS vuông góc v͛i IH (1)
Bây gi͝ ÿʀ ý tiɼp :

Nên :
=>S thuôc trͥc ÿɰng phɉɇng cͧa (I,0) và (O).
Tɉɇng tͱ V cŸng thu͙c trͥc ÿɰng phɉɇng cͧa (I,0) và (O).
Do ÿó VS vuông góc v͛i OI (2)
Tͫ (1) và (2) sɺ dʂ có ÿiɾu cɤn chͩng minh.

Bình luɪn:
+) Bài toán này có m͙t hʄ quɠ ÿɇn giɠn sau:

Bài toán 15.1: G͍i D,E,F là chân các ÿɉ͝ng cao cͧa tam giác ABC.Ĉɉ͝ng tròn n͙i tiɼp tam giác
DEF tiɼp xúc v͛i các cɞnh tɞi G,H,I.Chͩng minh rɮng hai tam giác ABC và GHI có chung ÿɉ͝ng
thɰng Euler.
+) Chúng ta cŸng có thʀ xét vɢn ÿɾ tɉɇng tͱ v͛i tͩ giác ,bɞn ÿ͍c có thʀ tͱ suy nghś xem sao b͟i
rɢt thú vʈ vì nó vɨn ÿúng!

Bài toán 16:Cho tam giác ABC không cân,các phân giác ngoài các góc A, B, C cɬt các cɞnh ÿ͑i
diʄn lɤn lɉͣt tɞi A',B',C'. Chͩng minh rɮng A',B',C' thɰng hàng và ÿɉ͝ng thɰng A'B'C'vuông góc v͛i
OI.
Giɠi:

Tiɼp ÿiʀm cͧa ÿɉ͝ng tròn (I) n͙i tiɼp tam giác trên BC,CA,AB lɤn lɉͣt là D,E,F.
G͍i M,N,P lɤn lɉͣt là trung ÿiʀm cͧa FE,FD,DE.
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (I).
Ta thɢy AA' là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa M nên A' thu͙c ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa M
Mà A' thu͙c BC là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa D nên tͫ ÿʈnh lí 3 sɺ có ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa A'là DM (1)
Tɉɇng tͱ ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa B' ,C' lɤn lɉͣt là EN ,FP. (2)
Chú ý DM,EN,FP ÿ͓ng quy tɞi tr͍ng tâm G cͧa tam giác DEF (3)
Tͫ (1),(2),(3) và ÿʈnh lí 2,3 ta có A',B',C' thɰng hàng và ÿɉ͝ng thɰng A'B'C' vuông góc
v͛i IG (là ÿɉ͝ng thɰng Euler cͧa tam giác DEF. Kɼt hͣp ÿiɾu này v͛i kɼt quɠ bài toán 15 ta có
ÿiɾu cɤn chͩng minh
 khi S chɞy trên d thì AB luôn ÿi qua m͙t ÿiʀm c͑ ÿʈnh .

Giɠi:

Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (O).

G͍i I là cͱc cͧa d , vì d c͑ ÿʈnh nên I c͑ ÿʈnh.
S thu͙c d suy ra ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S sɺ ÿi qua cͱc cͧa d hay AB ÿi qua I c͑ ÿʈnh

Bình luɪn: Ý tɉ͟ng là chuyʀn bài toán ÿi qua ÿiʀm c͑ ÿʈnh thành bài toán qu͹ tích nh͝ ÿʈnh lí 2
và bài toán 17 ÿã ÿɉͣc giɠi quyɼt thɪt g͍n nhɶ.!!!! Ta sɺ dùng ý tɉ͟ng ɢy trong
m͙t bài toán thú vʈ hɇn sau ÿây:

Bài toán 18: Trong mɴt phɰng cho ÿɉ͝ng tròn (O) c͑ ÿʈnh bán kính R.Cho A,B là hai ÿiʀm c͑
ÿʈnh nɮm trên (O) sao cho ba ÿiʀm A,B,O không thɰng hàng .Xét m͙t ÿiʀm C nɮm trên ÿɉ͝ng
tròn(O),C không trùng v͛i A và B.Dͱng ÿɉ͝ng tròn ÿi qua A và tiɼp xúc v͛i ÿɉ͝ng thɰng BC
͟ C;dͱng ÿɉ͝ng tròn ÿi qua B và tiɼp xúc v͛i ÿɉ͝ng thɰng AC ͟ C.Hai ÿɉ͝ng tròn này cɬt
nhau tɞi ÿiʀm thͩ hai D khác C.
Chͩng minh rɮng:
1)
2)Ĉɉ͝ng thɰng CD luôn ÿi qua m͙t ÿiʀm c͑ ÿʈnh ,khi ÿiʀm C di ÿ͙ng trên ÿɉ͝ng tròn (O) sao
cho C không trùng v͛i A và B.((O) kí hiʄu ÿɉ͝ng tròn tâm O)
(Trích bài thi HSG qu͑c gia Viʄt Nam bɠng A năm h͍c 2004-2005)

Giɠi:

1)Ta thɢy
suy ra
Tɉɇng tͱ
Suy ra là hình bình hành.
Nên ÿi qua trung ÿiʀm cͧa OC.
Mà ÿi qua trung ÿiʀm cͧa CD nên
Lɞi vì nên
Tͫ ÿó sɺ có
2) Chú ý rɮng

Suy ra A,D,O,B ÿ͓ng viên.

Ta thɢy OD,AB,tiɼp tuyɼn tɞi C cͧa (O) lɤn lɉͣt là các trͥc ÿɰng phɉɇng cͧa tͫng cɴp ÿɉ͝ng tròn
(ADOB) và (COD), (O) và (ADOB) , (O) và (COD)
Do ÿó 3 ÿɉ͝ng nói trên ÿ͓ng quy ͟ m͙t ÿiʀm S.
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (O).
Chú ý ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S phɠi ÿi qua C và vuông góc v͛i OS nên CD chính là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa
S.
Vì S thu͙c AB c͑ ÿʈnh nên CD sɺ ÿi qua cͱc cͧa AB là m͙t ÿiʀm c͑ ÿʈnh. (DPCM).

Bɞn ÿã thɢy sͱ hͯu dͥng cͧa ÿʈnh lí 3 trong dɞng toán này r͓i nhʆ ? Thɼ nhɉng khi
ÿɉ͝ng thɰng cɤn chͩng minh ÿi qua ÿiʀm c͑ ÿʈnh lɞi ÿi qua tâm ÿɉ͝ng tròn xét cͱc và
ÿ͑i cͱc thì sao?? Ĉɉ͝ng thɰng ɢy rõ ràng là không có cͱc vɪy thì ta phɠi làm thɼ
nào????Biɼt trɉ͝ng hͣp này là sɺ gɴp phɠi nhɉng do th͝i gian gɢp rút nên mình chʆ tìm
ÿɉͣc bài toán khá ÿɇn giɠn (nhɉng thʀ hiʄn ÿɉͣc ý tɉ͟ng ) nhɉ sau:

Bài toán 19 (Hoàng Qu͑c Khánh):Cho góc xOy c͑ ÿʈnh và m͙t ÿiʀm A c͑ ÿʈnh nɮm trên tia
Ox. Ĉɉ͝ng tròn (I) thây ÿ͕i nhɉng luôn tiɼp xúc v͛i v͛i hai tia Ox,Oy.G͍i tiɼp ÿiʀm cͧa (I) trên
Ox,Oy lɤn lɉͣt là B,C.Tͫ A ta kɸ tiɼp tuyɼn AD t͛i (I) (D là tiɼp ÿiʀm , D khác B).OI cɬt BD ͟
E.G͍i d là ÿɉ͝ng thɰng qua I và vuông góc v͛i CE. Chͩng minh rɮng khi (I) di ÿ͙ng (nhɉng th͏a
mãn ÿiɾu kiʄn bài toán) thì d luôn ÿi qua m͙t ÿiʀm c͑ ÿʈnh.
Giɠi

Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (I).

D cɬt Oy ͟ F.
Ta thɢy ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa F là CE(qua E) suy ra ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa E sɺ ÿi qua F (ÿʈnh lí 3) (1)
Ĉɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa A là BD(qua E) suy ra ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa E sɺ ÿi qua A (ÿʈnh lí 3) (2)
Tͫ (1),(2) và ÿʈnh lí 3 ta suy ra AF là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa E
Theo ÿʈnh lí 2 ta có AF vuông góc v͛i EI , mà chú ý EI là phân giác góc xOy nên dʂ có F c͑ ÿʈnh
Tͫ ÿó có ÿiɾu cɤn chͩng minh.
IV/LIÊN QUAN ĈɻN BÀI TOÁN QU͸ TÍCH:

Phɉɇng pháp ͟ phɤn này hͯu ích v͛i nhͯng bài mà qu͹ tích cɤn tìm có
dɞng thɰng . Ngɉͣc lɞi v͛i phɤn trên, ta sɺ quy bài toán qu͹ tích vɾ bài
toán chͩng minh ÿɉ͝ng thɰng ÿi qua ÿiʀm c͑ ÿʈnh!
Hy v͍ng bɞn sɺ nɬm ÿɉͣc tɉ tɉ͟ng binh pháp qua hai bài toán sau:

Bài toán 20:Cho ÿɉ͝ng tròn (O,R) và ÿiʀm A c͑ ÿʈnh nɮm trong ÿɉ͝ng tròn.
Ĉiʀm B di ÿ͙ng trên ÿɉ͝ng tròn (O). Qua O vɺ ÿɉ͝ng thɰng vuông góc v͛i AB cɬt
tiɼp tuyɼn tɞi B cͧa ÿɉ͝ng tròn tɞi C. Tìm tɪp hͣp ÿiʀm C

(Ĉɾ kiʀm tra ch͍n ÿ͙i tuyʀn h͍c sinh gi͏i toán quɪn 3 ,TP.H͓ Chí Minh
2001-2002 )
Giɠi:

a,Phɤn thuân: Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (O).

Ta thɢy ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa C là ÿɉ͝ng thɰng qua B vuông góc v͛i OC nên AB
chính là
ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa C.
G͍i d là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa A.Dʂ thɢy d c͑ ÿʈnh .
Vì ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa C ÿi qua A nên C thu͙c d
Ĉɼn ÿây các bɞn hãy tͱ hɞn chɼ tɪp hͣp ÿiʀm lɞi r͓i tiɼn hành phɤn ÿɠo.

Bài toán 21:Trong mɴt phɰng cho hai ÿɉ͝ng tròn c͑ ÿʈnh tiɼp xúc
nhau tɞi ÿiʀm M và bán kính ÿɉ͝ng tròn l͛n hɇn bán kính ÿɉ͝ng tròn
.Xét ÿiʀm A nɮm
trên ÿɉ͝ng tròn sao cho ba ÿiʀm không thɰng hàng .Tͫ A kɸ các
tiɼp tuyɼn AB và AC ÿɼn ÿɉ͝ng tròn (B,C là tiɼp ÿiʀm ).Các ÿɉ͝ng thɰng MB
và MC cɬt lɞi ÿɉ͝ng tròn tɉɇng ͩng tɞi E và F.G͍i D là giao ÿiʀm cͧa ÿɉ͝ng
thɰng EF và tiɼp tuyɼn tɞi A cͧa ÿɉ͝ng tròn .Chͩng minh rɮng ÿiʀm D di
ÿ͙ng trên m͙t ÿɉ͝ng thɰng c͑ ÿʈnh khi A di ÿ͙ng trên ÿɉ͝ng tròn sao cho ba
ÿiʀm không thɰng hàng
(HSG qu͑c gia Viʄt Nam bɠng A năm h͍c 2002-2003)
Giɠi:

Có hai trɉ͝ng hͣp là tiɼp xúc trong hoɴc ngoài v͛i nhau.͞ ÿây sɺ giɠi khi
chúng tiɼp xúc ngoài, khi tiɼp xúc trong thì hoàn toàn tɉɇng tͱ.
AM cɬt lɞi ͟ G.
Tiɼp tuyɼn cͧa tɞi G,M cɬt nhau ͟ H.
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i
Ta thɢy :
Ĉɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa H là MG ÿi qua A nên ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa A sɺ ÿi qua H,nói cách
khác B,C,H thɰng hàng.

Trong phép vʈ tͱ tâm M biɼn thì:

Suy ra: qua phép vʈ tͱ ɢy.

Do ÿó : D,M,H thɰng hàng.
Lɞi chú ý HM là tiɼp tuyɼn chung cͧa nên D luôn thu͙c m͙t ÿɉ͝ng c͑ ÿʈnh là
tiɼp tuyɼn chung cͧa
V/M͘T S͐ BÀI TOÁN KHÁC

͞ ÿây sɺ có bài toán khác nhͯng dɞng bài trên nhɉng cŸng có nhͯng bài toán dͱa trên
nhͯng dɞng bài ɢy.

Bài toán 22:Cho ABC là m͙t tam giác và O là tâm ÿɉ͝ng tròn ngoɞi tiɼp cͧa nó.Các ÿɉ͝ng thɰng
AB và AC cɬt lɞi ÿɉ͝ng tròn ngoɞi tiɼp tam giác BOC ͟ tɉɇng ͩng.G͍i D là giao ÿiʀm cͧa
BC và .Chͩng minh rɮng ÿɉ͝ng tròn tiɼp xúc v͛i AD tɞi A và có tâm nɮm trên trͱc
giao v͛i ÿɉ͝ng tròn ÿɉ͝ng kính OD (MOP 1997)

Giɠi :

G͍i (I) là ÿɉ͝ng tròn tiɼp xúc v͛i AD tɞi A và có tâm nɮm trên
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (I).
Ta thɢy:

(1)
Mà OA=OB (2)
Tͫ (1) và (2) suy ra : (3)
Tɉɇng tͱ : (4)
Tͫ (3) và (4) suy ra
Tͫ ÿây sɺ dʂ có O thuôc ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa D và theo ÿʈnh lí 1 sɺ có ÿiɾu phɠi chͩng minh.

Bài toán 23:Cho tͩ giác ABCD n͙i tiɼp (O). AC cɬt BD ͟ I. G͍i M,N lɤn lɉͣt là giao
ÿiʀm thͩ hai cͧa các cɴp ÿɉ͝ng tròn : (AOB) và (COD) ;(BOC) và (AOD). Chͩng minh
rɮng O,I,M,N ÿ͓ng viên.

Giɠi:
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (O).
Cách 1:
Ta thɢy AB,OM,CD lɤn lɉͣt là trͥc ÿɰng phɉɇng cͧa các cɴp ÿɉ͝ng tròn (AOB) và (O) ; (AOB) và
(COD) ; (COD) và (O) nên AB,CD,OM ÿ͓ng quy ͟ m͙t ÿiʀm mà ta g͍i là S.
SO cɬt (O) ͟ E,F.
Ta thɢy :

Chú ý rɮng O là trung ÿiʀm EF nên ta có (SMEF)=-1, do ÿó M thu͙c ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S (1)
Mà I cŸng thu͙c ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S (2)
Tͫ (1) và (2) suy ra IM là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S, do ÿó (3)
Tɉɇng tͱ có (4)
Tͫ (3) và (4) suy ra ÿiɾu cɤn chͩng minh.
Cách 2:

Xét phép nghʈch ÿɠo cͱc O phɉɇng tích :

Do ÿó :
Nên (*)

Tɉɇng tͱ (J là giao ÿiʀm cͧa AD và BC)(**)

G͍i I' là ɠnh cͧa I qua phép nghʈch ÿɠo ɢy.(***)
Vì SJ là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa I nên theo ÿʈnh nghśa ta sɺ có I' thu͙c SJ, hay S,I',J thɰng hàng.(****)
Tͫ (*) ,(**),(***) và (****) ta có ÿiɾu cɤn chͩng minh.

Bài toán 24 :Cho tͩ giác ABCD n͙i tiɼp (O).AB cɬt CD ͟ E, AD cɬt BC ͟ F, AC cɬt BD
͟ I, OI cɬt EF ͟ H. Chͩng minh rɮng

Giɠi:
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (O)
EF là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa I nên khi AC cɬt FE ͟ J thì (JIAC)=-1 .
và OI cɬt EF ͟ H thì
Tͫ hai ÿiɾu ÿó suy ra HI là phân giác cͧa (1)
Tɉɇng tͱ thì HI là phân giác cͧa (2)
Tͫ (1) và (2) suy ra ÿiɾu cɤn chͩng minh.

Bài toán 25:G͍i L,N tɉɇng ͩng là trung ÿiʀm các ÿɉ͝ng chéo AC,BD cͧa tͩ giác n͙i tiɼp
ABCD.Giɠ sͭ BD là phân giác cͧa .Chͩng minh rɮng AC là phân giác cͧa

Trɉ͝ng hͣp AC và BD vuông góc v͛i nhau khá ÿɇn giɠn ,xin dành cho bɞn ÿ͍c,͟ ÿây sɺ xét khi
chúng không vuông góc.
Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i ÿɉ͝ng tròn (O) ngoɞi tiɼp ABCD
AC và BD cɬt nhau ͟ P
G͍i d là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa P.
G͍i giao ÿiʀm cͧa các cɴp ÿɉ͝ng thɰng (LO,BD) và (NO,AC) lɤn lɉͣt là Q,R.
Do BD là phân giác cͧa và nên dʂ có (ACPR)=-1
=> R thu͙c d (1)
Mɴt khác do nên (2)

Tͫ (1) và (2) suy ra ngay PR là d.

Tͫ ÿó sɺ có: (BDPQ) =-1 ,kɼt hͣp v͛i là thu ÿɉͣc dpcm.

Bài toán 26:Cho tam giác ABC nhɪn (I) là tâm ÿɉ͝ng tròn n͙i tiɼp. Tiɼp ÿiʀm cͧa (I)
trên BC,CA,AB lɤn lɉͣt là D,E,F.Phân giác trong tɞi I cͧa tam giác BIC cɬt BC ͟ M. AM cɬt FE ͟ N.
Chͩng minh rɮng DN là phân giác cͧa góc EDF.

Giɠi:

Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (I).

G͍i P là giao ÿiʀm cͧa (I) và ÿoɞn IA.
Trên BC lɢy ÿiʀm Q sao cho IQ vuông góc v͛i PD.
Bɞn hãy chͩng minh IQ là phân giác ngoài tɞi I cͧa tam giác IBC.
Tͫ ÿó sɺ có : (QMBC)=-1
Nên A(QNFE)=-1
Suy ra nɼu EF cɬt AQ ͟ S thì (SNFE)=-1 tͫ ÿó dʂ có SA là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc
cͧa N ,nên Q thu͙c ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa N
Tͫ ÿʈnh lí 3 ta có N thu͙c ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S.
Mà ÿʂ thɢy DP là ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa S nên D,N,P thɰng hàng ,tͫ ÿó dʂ có ÿiɾu cɤn chͩng minh.

Bài toán 27:Cho tam giác ABC n͙i tiɼp ÿɉ͝ng tròn (O) và có K là ÿiʀm Lemoine (Ĉiʀm ÿ͓ng quy
cͧa ba ÿɉ͝ng ÿ͑i trung).AK,BK,CK cɬt lɞi (O) tɉɇng ͩng ͟ D,E,F.Chͩng minh rɮng K cŸng là ÿiʀm
Lemoine cͧa tam giác DEF.
Giɠi

Trɉ͛c hɼt tác giɠ xin nhɬc lɞi m͙t b͕ ÿɾ ÿɶp ,là m͙t kɼt quɠ căn bɠn mang tính nɾn tɠng khi tìm
hiʀu vɾ các ÿɉ͝ng ÿ͑i trung nhɉ sau:

B͕ ÿɾ:Cho tam giác ABC n͙i tiɼp (O).Các tiɼp tuyɼn cͧa (O)tɞi B,C cɬt nhau ͟ S.Khi ÿó AS là
ÿɉ͝ng ÿ͑i trung cͧa tam giác ABC.

Chͩng minh cͧa nó ÿɾ nghʈ các bɞn tͱ tìm hiʀu.

*Tr͟ lɞi bài toán cͧa chúng ta.

Xét cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i (O).
+)Nɼu tam giác ABC ÿɾu thì rɢt ÿɇn giɠn.
+) Nɼu tam giác ABC vuông hoɴc cân thì ý tɉ͟ng giɠi sau vɨn thͱc hiʄn ÿɉͣc bɮng cách ch͍n ÿʆnh
thích hͣp.Cͥ thʀ là giɠ sͭ tam giác ÿó vuông hoɴc cân ͟ C.

Tiɼp tuyɼn cͧa (O) tɞi B và C cɬt nhau ͟ T.

Tiɼp tuyɼn cͧa (O) tɞi E và F cɬt nhau ͟ S.
Dͱa vào b͕ ÿɾ ta ÿã có A,K,D,T thɰng hàng.
Bây gi͝ ,nɼu g͍i I là giao ÿiʀm cͧa EF và BC thì ta lɞi thɢy ngay S,D,K thɰng hàng vì cùng thu͙c
ÿɉ͝ng ÿ͑i cͱc cͧa I ,do ÿó theo b͕ ÿɾ thì có DA là ÿɉ͝ng ÿ͑i trung cͧa tam giác DEF.
Tɉɇng tͱ các bɞn cŸng chͩng minh ÿɉͣc EB là ÿɉ͝ng ÿ͑i trung cͧa tam giác DEF ,ÿɼn ÿây thì còn
gì ÿʀ nói nhʆ?

27 (s͑ ÿɶp v͛i tác giɠ ^^ ) bài toán ÿã qua ÿi ,m͙t cách khách quan mà nói thì v͛i m͙t
ngɉ͝i m͛i bɬt ÿɤu h͍c CVDC thì nó là m͙t chɴng ÿɉ͝ng mang lɞi nhiɾu ÿiɾu m͛i mɸ ,còn
ÿ͑i v͛i nhͯng ngɉ͝i ÿã có kiɼn thͩc vɾ CVDC thì nó là m͙t chɴng ÿɉ͝ng ra sao? Tɢt
nhiên ma 29 không thʀ trɠ l͝i ÿɉͣc câu h͏i này vì ÿó là cɠm nhɪn cͧa m͗i ngɉ͝i,tuy
nhiên ma 29 thͱc sͱ hy v͍ng kʀ cɠ v͛i các bɞn ÿã có kiɼn thͩc vɾ CVDC trɉ͛c ÿó r͓i thì
qua 27 bài toán ÿó sɺ có ít nhɢt m͙t ÿiɾu b͕ ích và m͛i mɸ v͛i các bɞn.Hy v͍ng các bɞn
sɺ rèn luyʄn t͑t v͛i các bài tɪp ÿɾ nghʈ dɉ͛i ÿây,chúng là nhͯng bài toán ÿɉͣc ch͍n khá
tɉɇng thích v͛i nhͯng kś thuɪt dùng ͟ trên .Theo ý kiɼn chͧ quan cͧa tác giɠ thì nɼu bɞn
giɠi ÿɉͣc 25 bài trong s͑ ÿó tr͟ lên tͩc là bɞn ÿã hiʀu khá rõ tɉ tɉ͟ng và dͥng ý mà tác
giɠ mu͑n truyɾn ÿɞt.
VI/BÀI TɩP Ĉɽ NGHʇ:

Bài 1:Tͫ m͙t ÿiʀm P ͟ ngoài m͙t ÿɉ͝ng tròn tâm (O),kɸ hai tiɼp tuyɼn v͛i ÿɉ͝ng
tròn tɞi A,B.G͍i M là ÿiʀm trên ÿoɞn AB và cho C,D là các ÿiʀm trên ÿɉ͝ng tròn
sao cho M là trung ÿiʀm CD. Giɠ sͭ các tiɼp tuyɼn cͧa ÿɉ͝ng tròn tɞi C,D cɬt
nhau ͟ Q.Chͩng minh OQ vuông góc v͛i PQ.
(Thi ch͍n ÿ͙i tuyʀn IMO lɤn 3 ,H͓ng Kông 1997)

Bài 2: Cho tam giác ABC. Ĉɉ͝ng tròn n͙i tiɼp (I) tiɼp xúc v͛i BC, CA, AB lɤn lɉͣt
tɞi D, E, F. K là m͙t ÿiʀm bɢt kƒ thu͙c ÿɉ͝ng thɰng EF. BK, CK cɬt AC, AB lɤn
lɉͣt tɞi E', F'. Chͩng minh rɮng E'F' tiɼp xúc v͛i (I).

Bài 3: Cho tam giác ABC. Ĉɉ͝ng tròn (I) n͙i tiɼp tam giác tiɼp xúc v͛i các cɞnh
BC,CA,AB lɤn lɉͣt tɞi K,L,M.Ĉɉ͝ng thɰng qua B và song song v͛i MK cɬt LM,LK
lɤn lɉͣt ͟ R,S.Chͩng minh rɮng góc RIS nh͍n. (IMO 1998)

Bài 4:Cho tam giác ABC ng͍ai tiɼp (I). Tiɼp ÿiʀm cͧa (I) trên BC,CA,AB lɤn lɉͣt
là D,E,F. Trung tuyɼn ͩng v͛i ÿʆnh A cͧa tam giác ABC cɬt EF tɞi J. Chͩng minh
rɮng D,I,J thɰng hàng.

Bài 5: (Hoàng Qu͑c Khánh ) Cho tam giác ABC không cân ng͍ai tiɼp (I). Tiɼp
ÿiʀm cͧa (I) trên BC,CA,AB lɤn lɉͣt là D,E,F.DE cɬt AB ͟ P.M͙t ÿɉ͝ng thɰng qua
C cɬt AB,FE lɤn lɉͣt ͟ M,N.PN cɬt AC ͟ Q. Chͩng minh rɮng IM vuông góc v͛i FQ.

Bài 6: Cho tͩ giác ABCD ngoɞi tiɼp (O). Tiɼp ÿiʀm thu͙c các cɞnh AB, BC, CD,
DA lɤn
lɉͣt là M, N, P, Q. AN, AP cɬt (O) tɞi E, F. Chͩng minh rɮng ME, QF, AC ÿ͓ng quy
(MOP 1995)

Bài 7:Cho ÿɉ͝ng tròn (O) ÿɉ͝ng kính AB. Tͫ ÿiʀm C trên AB nɮm bên ngoài (O)
kɸ cát tuyɼn CDE.G͍i OF là ÿɉ͝ng kính cͧa ÿɉ͝ng tròn ngoɞi tiɼp tam giác BOD
có tâm là .Ĉɉ͝ng thɰng CF cɬt lɞi ÿɉ͝ng tròn ͟ G. Chͩng minh rɮng
O,A,E,G cùng nɮm trên m͙t ÿɉ͝ng tròn
(2006 China Western Math Olympiad)

Bài 8:Cho ÿoɞn AB c͑ ÿʈnh ,C là m͙t ÿiʀm di ÿ͙ng trên tia ÿ͑i cͧa tia BA. Vɺ
ÿɉ͝ng tròn (O) ÿɉ͝ng kính BC.Tͫ A kɸ t͛i (O) hai tiɼp tuyɼn AD,AE (D,E là tiɼp
ÿiʀm ).BD cɬt CE ͟ M.Tìm qu͹ tích ÿiʀm M.

Bài 9:Cho ÿɉ͝ng tròn (O) và ÿiʀm A nɮm ngoài nó. Hai cát tuyɼn AMN,ABC thay
ÿ͕i qua A. G͍i K là giao ÿiʀm thͩ hai cͧa (ABN) và (ACM). Tìm tɪp hͣp ÿiʀm K.

Bài 10:Cho tam giác ABC, các ÿɉ͝ng cao AA', BB', CC'. B'C', C'A', A'B' lɤn lɉͣt cɬt
BC, CA, AB tɞi M, N, P. Chͩng minh rɮng M, N, P thɰng hàng và ÿɉ͝ng thɰng
MNP vuông góc v͛i ÿɉ͝ng thɰng Euler cͧa tam giác ABC.

Bài 11: Cho tam giác ABC có góc A nh͍n, n͙i tiɼp ÿɉ͝ng tròn (O). Ĉɉ͝ng cao
AD. AO giao v͛i BC tɞi E. F là giao ÿiʀm cͧa 2 tiɼp tuyɼn v͛i (O) tɞi B và C. AF
cɬt (O) tɞi P. Chͩng minh rɮng (O) tiɼp xúc v͛i (PDE)

Bài 12:Cho tͩ giác ABCD ngoɞi tiɼp (O). G͍i E,F là giao ÿiʀm cͧa BD v͛i (O).H là
hình chiɼu cͧa O lên AC .Chͩng minh rɮng :
(T7/317 tɞp chí Toán h͍c và tu͕i trɸ)

Bài 13: M͙t ÿɉ͝ng tròn tâm O ÿi qua các ÿʆnh A và C cͧa tam giác ABC và cɬt lɞi
các ÿoɞn AB,BC lɤn lɉͣt ͟ K và N. Ĉɉ͝ng tròn ngoɞi tiɼp cͧa tam giác ABC và
KBN cɬt nhau tɞi hai ÿiʀm phân biʄt B và M. Chͩng minh rɮng góc OMB vuông
(IMO 1985)

Bài 14: Cho ÿɉ͝ng tròn n͙i tiɼp (O) cͧa tam giác ABC. G͍i M là trung ÿiʀm cͧa
BC.AM cɬt (O) tɞi K và L .Qua K kɸ ÿɉ͝ng thɰng song song v͛i BC cɬt (O) tɞi
ÿiʀm thͩ hai là X,qua L kɸ ÿɉ͝ng thɰng song song v͛i BC cɬt (O) tɞi ÿiʀm thͩ hai
là Y. AX và AY cɬt BC lɤn lɉͣt ͟ P và Q. Chͩng minh rɮng BP=CQ ( Iran TST
2006)

Bài 15:Hai ÿɉ͝ng tròn và cɬt nhau tɞi hai ÿiʀm A,B.M͙t ÿiʀm P thay ÿ͕i
trên ÿɉ͝ng tròn , P khác A và B. Các ÿɉ͝ng thɰng PA,PB lɞi cɬt theo thͩ
tͱ tɞi D và E. G͍i M là trung ÿiʀm DE.Chͩng minh rɮng ÿɉ͝ng thɰng PM ÿi qua
m͙t ÿiʀm c͑ ÿʈnh.
(Bài T5/292 tɞp chí Toán h͍c và tu͕i trɸ)

Bài 16:Cho tam giác ABC ngoɞi tiɼp (I) và n͙i tiɼp (O) v͛i các tiɼp ÿiʀm cͧa
ÿɉ͝ng tròn n͙i tiɼp tam giác trên BC,CA,AB lɤn lɉͣt là D,E,F.G͍i A',B',C' lɤn lɉͣt
là trung ÿiʀm cͧa các ÿɉ͝ng cao kɸ tͫ A,B,C. Chͩng minh rɮng DA',BE',CF',OI
ÿ͓ng quy.

Bài 17:Cho tͩ giác l͓i ABCD .Kí hiʄu O là giao ÿiʀm cͧa AC và BD. Biɼt BO là
ÿɉ͝ng ÿ͑i trung cͧa tam giác ABC và DO là ÿɉ͝ng ÿ͑i trung cͧa tam giác
ADC.Chͩng minh rɮng AO là ÿɉ͝ng ÿ͑i trung cͧa tam giác ABD. (IMO Team
Preparation Contest, Romania 2006)

Bài 18: M͙t tͩ giác l͓i ABCD (AC khác BD) n͙i tiɼp trong m͙t ÿɉ͝ng tròn tâm
O.G͍i E là giao ÿiʀm cͧa AC và BD, P là m͙t ÿiʀm nɮm trong ABCD và th͏a mãn:
Chͩng minh rɮng O,P,E thɰng hàng.
(China Hong Kong Math Olympiad 2006 )

Bài 19: (Hoàng Qu͑c Khánh) Cho tͩ giác ABCD ngoɞi tiɼp (O). Tiɼp ÿiʀm cͧa
(O) trên AB,BC,DA lɤn lɉͣt là M,N,Q. Ĉɉ͝ng thɰng qua O song song v͛i MN cɬt
AB ͟ E,ÿɉ͝ng thɰng qua O song song v͛i MQ cɬt AB ͟ F. Chͩng minh rɮng
DE//CF

Bài 20: (Hoàng Qu͑c Khánh)Cho tͩ giác ABCD ngoɞi tiɼp (O). Tiɼp ÿiʀm cͧa
(O) trên AB,BC,CD,DA lɤn lɉͣt là M,N,P,Q.MN cɬt PQ ͟ E, MQ cɬt PN ͟ F, EB cɬt
FA ͟ I, ED cɬt FC ͟ J.Chͩng minh rɮng EF,AD,BC,IJ ÿ͓ng quy.

Bài 21: Cho ÿɉ͝ng tròn (O) ÿɉ͝ng kính BC và m͙t ÿiʀm A nɮm trên ÿɉ͝ng tròn.
Kɸ AH vuông góc v͛i BC. Dͱng ÿɉ͝ng tròn tâm A bán kính AH cɬt (O) ͟
E,F.Chͩng minh rɮng EF ÿi qua trung ÿiʀm cͧa AH.

Bài 22:*Cho tam giác ABC v͛i các tiɼp ÿiʀm cͧa ÿɉ͝ng tròn n͙i tiɼp (I) trên
BC,CA,AB lɤn lɉͣt là X,Y,Z. G͍i D,E,F là ba ÿiʀm nɮm trên các cɞnh BC,CA,AB
tɉɇng ͩng. Tͫ D,E,F kɸ t͛i (I) các tiɼp tuyɼn (khác cɞnh tam giác) DX',EY',FZ'.
Chͩng minh rɮng AX',BY',CZ' ÿ͓ng quy khi và chʆ khi D,E,F thɰng hàng hoɴc
AD,BE,CF ÿ͓ng quy.

Bài 23 * (Hoàng Qu͑c Khánh) Cho tͩ giác ABCD ngoɞi tiɼp (O).Tiɼp ÿiʀm cͧa
(O) trên AB,BC,CD,DA lɤn lɉͣt là M,N,P,Q. G͍i d là ÿɉ͝ng thɰng qua C và vuông
góc v͛i OC. G͍i E,F lɤn lɉͣt là giao ÿiʀm cͧa NQ ,MP ÿ͑i v͛i d.Cho biɼt AD,BC,MP
ÿ͓ng quy,hãy
chͩng minh EB,FD,OC ÿ͓ng quy. Ĉiɾu ngɉͣc lɞi có ÿúng không?

Bài 24: Cho tͩ giác ABCD ngoɞi tiɼp (O). Ĉɉ͝ng thɰng qua A vuông góc v͛i AB
cɬt BO ͟ M.Ĉɉ͝ng thɰng qua A vuông góc v͛i AD cɬt DO ͟ N. Chͩng minh rɮng
MN vuông góc v͛i AC.

Bài 25:* ( Hʄ quɠ tͫ m͙t bài toán cͧa Virgil Nicula )Cho ÿɉ͝ng tròn tâm (O)
v͛i dây cung AB. Trên AB lɢy hai ÿiʀm C,D sao cho B là trung ÿiʀm CD.G͍i MN là
m͙t ÿɉ͝ng kính cͧa (O) vuông góc v͛i AB. MC,MD cɬt lɞi (O) lɤn lɉͣt ͟ P,Q.
NC,ND cɬt lɞi (O) lɤn lɉͣt ͟ E,F.Chͩng minh rɮng EF,PQ,AB ÿ͓ng quy.

Bài 26: Cho ÿɉ͝ng tròn (O) và ÿiʀm A c͑ ÿʈnh nɮm ngoài nó .G͍i (O') là ÿɉ͝ng
tròn thay ÿ͕i nhɉng luôn ÿi qua A và trͱc giao v͛i (O). Chͩng minh rɮng dây
cung chung cͧa (O) và (O') luôn ÿi qua m͙t ÿiʀm c͑ ÿʈnh.

Bài 27: (Hoàng Qu͑c Khánh ) Cho ÿɉ͝ng tròn (O) và ÿɉ͝ng kính BC c͑ ÿʈnh.
M͙t ÿiʀm A di ÿ͙ng trên ÿɉ͝ng tròn.Kɸ AH vuông góc v͛i BC.G͍i M là trung ÿiʀm
cͧa AH. BM cɬt lɞi (O) ͟ N.Tiɼp tuyɼn tɞi N cͧa (O) cɬt AC ͟ P.Tìm tɪp hͣp ÿiʀm
P.

Bài 28: ( Hoàng Qu͑c Khánh)Cho tam giác cân ABC (AB=AC) n͙i tiɼp ÿɉ͝ng
tròn (O) .Kɸ ÿɉ͝ng kính AD cͧa ÿɉ͝ng tròn.S là m͙t ÿiʀm di ÿ͙ng trên ÿɉ͝ng
tròn.SB cɬt AC ͟ M , SD cɬt BC ͟ N.Chͩng minh rɮng MN luôn ÿi qua m͙t ÿiʀm
c͑ ÿʈnh .

Bài 29: ( Hoàng Qu͑c Khánh)Cho tͩ giác ABCD ngoɞi tiɼp (O). Tiɼp ÿiʀm cͧa
(O) trên AB,BC,CD,DA lɤn lɉͣt là M,N,P,Q. MQ cɬt BC,CD lɤn lɉͣt ͟ E,F. NP cɬt
AD,AB lɤn lɉͣt ͟ G,H. Chͩng minh rɮng FG,QP,AC,MN,EH ÿ͓ng quy.

Bài 30:* Cho tam giác ABC v͛i I là tâm ÿɉ͝ng tròn n͙i tiɼp .Chͩng minh rɮng
các ÿɉ͝ng thɰng Euler cͧa các tam giác IBC,ICA,IAB và ABC ÿ͓ng quy. (Ĉʈnh lí
Schiffler)

Bài 31:Cho tam giác ABC n͙i tiɼp (O). cɬt tiɼp tuyɼn tɞi B, C cͧa
(O) tɞi M, N. cɬt nhau tɞi H. Chͩng minh rɮng KH ÿi qua m͙t ÿiʀm c͑
ÿʈnh

Bài 32::M͙t ÿɉ͝ng tròn cɬt các cɞnh BC,CA,AB cͧa tam giác ABC lɤn lɉͣt tɞi
.
cɬt ͟ L, cɬt ͟ M, cɬt ͟ N .Chͩng minh rɮng
AL,BM và CN ÿ͓ng quy.
(2005 Chinese Math Olympiad)

Bài 33: Tͫ ÿiʀm A nɮm ngoài (O) ,ta kɸ hai tiɼp tuyɼn AB,AC t͛i (O) (B,C là các
tiɼp ÿiʀm) và hai cát tuyɼn AEF,AMN.CE cɬt BM ͟ I ,CF cɬt BN ͟ J.Chͩng minh
rɮng A,I,J thɰng hàng.

Nói riêng vɾ bài toán 33 ,thͱc ra nó không phɠi là m͙t bài toán khó (khi dùng
cͱc và ÿ͑i cͱc) tuy nhiên nhɉ các bɞn thɢy nó cŸng khá ÿɶp mɬt ,và còn m͙t
ÿiɾu tuyʄt v͝i hɇn nͯa nó chʆ là trɉ͝ng hͣp suy biɼn cͧa m͙t bài toán khá sâu
sɬc có lɺ sɺ ÿɉͣc trình bày trong m͙t bài viɼt khác cͧa tác giɠ và m͙t ngɉ͝i bɞn
rɢt thân.Tɢt nhiên tɞi sao bɞn ÿ͍c lɞi không thͭ m͟ r͙ng nó nhʆ? Chúc các bɞn
thành công nhé.....

D/TÀI LIʃU THAM KHɟO :

[1] M͙t s͑ bài toán dùng cͱc và ÿ͑i cͱc - NeverStop (diendantoanhoc.net)
[2]Cͱc và ÿ͑i cͱc -Dɉɇng Bͭu L͙c THPT chuyên Trɤn Ĉɞi Nghśa
[3]Bài tɪp nâng cao và m͙t s͑ chuyên ÿɾ hình h͍c 10-Nguyʂn Minh Hà, Nguyʂn
Xuân Bình -nxb GD
[4]Các phép biɼn hình trong mɴt phɰng-Nguyʂn M͙ng Hy -nxb GD
[5]Projective Geometry-Milovoje Luki'c
[6]Tɞp chí toán h͍c và tu͕i trɸ -nxb GD
[7]Tuyʀn ch͍n các bài toán tͫ nhͯng cu͙c thi tɞi m͙t s͑ nɉ͛c Ĉông Âu-Nguyʂn
Văn Nho -nxb GD
[8]Harmonic Division anh it's Applications -Cosmin Pohoata
[9]Variations of the Steinbart Theorem-Darij Grinberg
[10]http://forum.mathscope.org/showthread.php?t=1838
[11]Pole and polar -Kin Y.Li
[12]http://forum.mathscope.org/showthread.php?p=27220#post27220
[13]Các chuyên ÿɾ hình h͍c b͓i dɉ͡ng h͍c sinh gi͏i toán Trung h͍c cɇ s͟ -Trɤn
Văn Tɢn
[14]Bài tɪp nâng cao và m͙t s͑ chuyên ÿɾ hình h͍c 11 - Trɤn Văn Tɢn.
[15]Epispdes in nineteenth and twentieth century Euclidean geometry- Ross
Honsberger
[16]Hàng ÿiʀm ÿiɾu hòa -Nét ÿɶp quyɼn rŸ trong hình h͍c - Kim Luân
(diendantoanhoc.net)
*********
E/ĈÔI ĈIɽU TÂM SͰ.
ͨng dͥng cͧa cͱc và ÿ͑i cͱc ÿ͑i v͛i ÿɉ͝ng tròn ÿã là m͙t ÿɾ tài không
còn m͛i ,ÿã
có nhiɾu tác giɠ khai thác và cŸng khá ÿɤy ÿͧ.ma 29 viɼt chuyên ÿɾ này
v͛i mong
mu͑n hʄ th͑ng các tɉ tɉ͟ng ͩng dͥng,ÿiɾu ÿó là quan tr͍ng,b͟i nh͝ nó
mà ta
không chʆ có thʀ giɠi toán mà còn có thʀ sáng tác thêm m͙t s͑ bài tɪp.
Bài viɼt ÿɉͣc hoàn thành v͛i nhͯng n͗ lͱc nhɢt ÿʈnh nhɉng vɨn còn t͓n
tɞi nhͯng
vɢn ÿɾ làm bɠn thân tác giɠ không hài lòng lɬm nhɉng do năng lͱc có hɞn
nên ma 29 sɺ chʆnh
sͭa dɤn dɤn,ngoài ra rɢt mong nhɪn ÿɉͣc tͫ các bɞn nhͯng góp ý thiɼt
thͱc.!!!
Hy v͍ng rɮng qua 60 bài toán trên cͱc và ÿ͑i cͱc sɺ là m͙t công cͥ gɤn
gŸi v͛i bɞn
ÿ͍c và càng hy v͍ng hɇn,nh͝ cͱc và ÿ͑i cͱc,các bɞn sɺ là tác giɠ cͧa
nhiɾu bài toán
hɢp dɨn!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Thân ái .
Hoàng Qu͑c Khánh -ma 29