NEOPHODNI USLOVI ZA RAD KLINIKO-BIOHEMIJSKE LABORATORIJE

Da bi se formirala kliniko-biohemijska laboratorija zavisno od tipa potrebno je obezbediti: 1. odgovarajui prostor po povrini i nameni,

2. kadar s odgovarajuom kolskom spremom,

3. opremu prema tipu laboratorije,

4. potroni materijal i
5. osmiljenu organizaciju i tehnologiju rada shodno potrebama zdravstvene ustanove.
1

RAD KLINIKO-BIOHEMIJSKE LABORATORIJE

S organizacione take gledita, kao to je napred opisano, sadraj rada laboratorije moe da se podeli u tri grupe i to na:
protok biolokog materijala,

protok podataka i
analitiki rad

KLINIKO-BIOHEMIJSKE LABORATORIJE
UPUT
REGISTRACIJA PACIJENTA, BIOLOKIH UZORAKA MARKIRANJE (LB) ORDINIRAJUI LEKAR SLUBE I BOLESNIKA ODELJENJA

TEHNOLOGIJA RADA

PRIPREMA LABORATORIJSKOG STAKLA I APARATA PIPETIRANJE: ANALITIKI UZORAK I REAGENS HOMOGENIZACIJA UZORAKA I REAGENSA INKUBACIJA

PRIMARNA TRIJAA

SEKUNDARNA TRIJAA

PRIPREMA RADNIH LISTA IZ UPUTA

ANALITIKI RAD ODREIVANJE KONCENTRACIJE

MERENJE IZRAUNAVANJE KONCENTRACIJE

PRIPREMA LABORATORIJSKIH IZVETAJA

UPISIVANJE REZULTATA

PROVERA KVALITETA

POPUNJAVANJE LABORATORIJSKIH IZVETAJA

EKSPEDICIJA

DOBRA LABORATORIJSKA PRAKSA

Odeljenje
Postanalitika faza - laboratorija (13,6%)

Slanje (3,7%)

Preanalitika faza (20,2%) izvan laboratorije

Analitika faza (25,1%)

Preanalitika faza - laboratorija (37,1%)

Laboratorija
4

DOBRA LABORATORIJSKA PRAKSA Iz ovog razloga vreme potrebno za preanalitiku fazu veoma je znaajno i merljivo je u nekoliko taaka i to kao: vreme uzimanja uzorka, vreme dostavljanja uzorka u laboratoriju i vreme ispisivanja rezultata.

DOBRA LABORATORIJSKA PRAKSA

kvalitet preanalitike faze treba definisani procedure koje se sprovode u dijagnostikom procesu izmeu pacijenta i analitikog stupnja.

DOBRA LABORATORIJSKA PRAKSA

Neophodno je da se definie niz zahteva koji se odnose na bioloke uzorke kao to su npr.:
odgovarajua koliina uzorka,

primena antikoagulanasa i stabilizatora,

vreme uzorkovanja, odgovarajui transport, uvanje shodno stabilnosti uzorka, odgovarajui preanalitiki tretman.
7

DOBRA LABORATORIJSKA PRAKSA

U uputstvima koja se odnose na preanalitiku fazu potrebno je da i sledei postupci budu standardizovani:
identifikacija uzorka,

uvanje,
interferencije i uticaj brojnih faktora na odreivani parametar.

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA

U kliniko-biohemijskim laboratorijama obrauju se uzorci brojnih biolokih sistema (sin. bioloki materijal)
Vrsta biolokog materijala koja se obrauje u laboratoriji zavisi od tipa laboratorije, odnosno zdravstvene ustanove.
9

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA

Bioloki sistem Skraenice Bioloki sistem
Perikardijalna tenost eludani sadraj Duodenalni sadraj u uni kamen Mokrani kamen Feces i 72-asovni feces Seminalna tenost Pleuralni punktat Peritonealni punktat i dilizat Limfa Majino mleko Mekonijum Placenta elije Izdahnuti vazduh Humani bioloki materijal Pacijent Fetalna

Skraenice
Pet els Duos K MK F, dF Smt Plp Pep Lf Mm Mek Plc el Izv HBM Pt 10 fK

Krv K Serum S Plazma P Serum ili plazma S, P Eritrociti Erc Leukociti Lkc Trombociti Trc Retikulociti Rtc Urin U Dnevni urin (24-asovni urin) dU Urin u vremenskim intervalima vU Spinalna tenost likvor Spt Suze Su Ona vodica Ov Saliva Sal Znoj Zj Amnionska tenost Amt Sinovijalna tenost Sit Intestinalna tenost Int

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA U laboratorijskoj terminologiji koriste se izrazi

bioloki uzorak i
analitiki uzorak. Bioloki uzorak (eng. specimen) je deo biolokog sistema upuen u laboratoriju na obradu.

Analitiki uzorak (eng. sample) deo je biolokog uzorka, tano definisanog volumena u kome se odreuje koncentracija jedne komponente (eng. analyte) odnosno parametra
11

ILUSTRACIJA POJMOVA

12

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA

Dobro osmiljenom tehnologijom rada i izborom analitikih metoda doprinosi se smanjenju potrebnog volumena biolokog uzorka, to je jedan od veoma znaajnih pokazatelja kvaliteta laboratorije.

13

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA

Uzorci nekih biolokih sistema dobijaju se u malim koliinama, poto bi uzimanje vee koliine uzorka ugrozilo pacijenta (npr. likvor, fetalna krv) ili to fizioloki, biolokog sistema ima malo, pa nije mogue dobiti veu koliinu uzorka (npr. znoj, ona vodica).

14

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA

Pri prijemu treba proveriti ispravnost biolokog uzorka, npr. da li je uzorak dobro homogenizovan s antikoagulansom, da li ima dovoljno uzorka, itd.

15

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA

Uzorke treba uvati 24 sata na 4 C posle izdavanja rezultata.

Na ovaj nain je mogue da se rezultat proveri Ova mera predostronosti ima prvenstveno namenu da zatiti pacijenta ali isto tako i laboratoriju.
16

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA Medicinski biohemiar mora da ima krajnje etian odnos prema svakom biolokom uzorku, kao da od tog jednog uzorka zavisi ivot pacijenta.

Oseanjem odgovornosti prema biolokom uzorku, medicinski biohemiar linim primerom treba da podstie kod svih saradnika u laboratoriji.
17

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA Bioloki uzorak mora se pravilno uzorkovati. Uzorak se mora sakupiti u hemijski istu posudu, uvati na odgovarajui nain i pravilno transportovati do laboratorije.

Ispravan uzorak je jedan od uslova da laboratorijski rezultati budu tani.

Svaka zdravstvena ustanova ima pravila i propise o nainu prikupljanja i dostavljanja uzoraka u laboratoriju.
18

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA

Medicinsko osoblje koje je u neposrednom kontaktu s pacijentom i vri uzorkovanje, mora biti dobro obueno. Laboratorija daje sva potrebna uputstva i preporuke u vezi s uzorcima.
19

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA

Da bi se dobio ispravan uzorak, nekad je potrebna priprema pacijenta kao to je sluaj kod odreivanja lipidnog statusa o emu treba prethodno upoznati pacijenta. Laboratorija je duna da lekarima i sestrama da sva potrebna uputstva koja koriste pacijenti, npr. o nainu ishrane, nainu prikupljanja pojedinih materijala itd.

20

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA Dva takva primera su sledea:

Primer 1: PREPORUKA PACIJENTU KOJI JE DOBIO UPUT ZA LABORATORIJSKU DIJAGNOSTIKU

Radi pouzdanosti Vaih laboratorijskih rezultata, potrebno je da dan pre odlaska u laboratoriji uzimate laku hranu do 18 asova. Posle 18 asova moete piti tenost izuzev alkohola. Ujutru, pre dolaska u laboratoriju nemojte nita jesti i piti. U sluaju da uzimate redovnu terapiju, nemojte uzeti jutarnju dozu lekova jer i lekovi utiu na tanost Vaih rezultata. Vau jutarnju dozu lekova ponesite sa sobom i uzmite ih nakon vaenja krvi.
21

VRSTE HUMANOG BIOLOKOG MATERIJALA Dva takva primera su sledea:

Primer 2:SAKUPLJANJE 24-ASOVNOG URINA

Bocu koju ste dobili za sakupljanje 24-asovnog urina u toku sakupljanja potrebno je drati zatvorenu na hladnom mestu. Nain sakupljanja: Prvi dan (poetak sakupljanja). Prvu jutarnju porciju urina odbacite. Zapiite vreme, npr. 6 asova. Sve sledee porcije u toku dana i noi sakupljajte u bocu. Drugi dan (kraj sakupljanja). Prvu jutarnju porciju urina sakupite u bocu otprilike u isto vreme oko 6 asova. Sa ovom jutarnjom porcijom urina sakupljanje je zavreno.
22 Bocu sa urinom donesite u laboratoriju sa uputom vaeg lekara.

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Bioloki uzorci mogu biti uzorkovani od pacijenata koji su

hospitalizovani na slubama i odeljenjima zdravstvene ustanove ili od ambulantnih pacijenata u poliklinici ili domu zdravlja.

23

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Uzorkovanje na slubama i bolesnikim odeljenjima vri osoblje ovih jedinica.

Laboratorija snabdeva slube i odeljenja svim potrebnim laboratorijskim posudama za bioloke uzorke. Laboratorija daje sva potrebna uputstva o postupku uzorkovanja, kao npr. da je neophodno blagim okretanjem epruvete homogenizovati uzorak i antikoagulans i sl.
24

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Sve uzorke treba uredno sloiti.

25

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Slaganje uzoraka na pravilan nain to omoguava

bri protok, odnosno bri prijem biolokih uzoraka, njihovu identifikaciju, markiranje i sve druge poslove koji zatim slede.

26

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

U poliklinikim laboratorijama i laboratorijama domova zdravlja uzorkovanje se vri u laboratoriji.

Ovaj deo laboratorije mora imati odgovarajui broj radnih mesta i biti namenski opremljen. Broj radnih mesta zavisi od broja pacijenata. Prema normativu za jedan sat moe se opsluiti 6 do 10 pacijenata, to zavisi od broja uzoraka koje treba uzeti od jednog pacijenta.
27

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Radno mesto mora imati sledee:

za punkciju: priceve za jednokratnu upotrebu od 2,5 mL, 5 mL, 10 mL i 20 mL, pric igle od 1,2 mm i 0,9 mm, lancete, povesku, komprese 5 5 cm, alkohol i etar za ienje mesta punkcije, hanzaplast za zatitu mesta punkcije, topericu, filter-papir f 4,5 cm (za uzorkovanje kod merenja krvarenja, sakupljanja uzorka znoja i sl.), rastvore za trombocite, leukocite, antikoagulanse i sl., papirni pekir za ruke, platnene komprese ili mueme za zatitu pacijenta i laboratorijskog tehniara, melanere za leukocite i eritrocite, mikropipete za hemoglobin i glukozu, stalak sa laboratorijskim posuem za uzorke, stalak za odlaganje uzoraka (koje treba sloiti kao na slikama 4.7. i 4.8), podsetnik za laboratorijskog tehniara o potrebnim volumenima 28 uzoraka, antikoagulanasa i sl. (Slika 4.9).

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Radno mesto ima stolicu za laboratorijskog tehniara i namensku stolicu za pacijenta, koja treba da ima mogunost da se, u sluaju potrebe, pacijenta lako dovede u leei poloaj.
U nedostatku ovih namenskih stolica za pacijente potrebno je imati jedan leaj u delu laboratorije gde se primaju pacijenti. Sva radna mesta moraju biti isto opremljena, uredno i isto odravana, jer to pacijentu uliva poverenje i oseaj sigurnosti. Osoblje laboratorije mora biti ljubazno i na usluzi pacijentu.

29

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Ponaanje medicinskog biohemiara i laboratorijskog tehniara mogu uticati na ponaanje pacijenta. Laboratorijsko osoblje treba da deluje sigurno i raspoloeno kada pristupa pacijentu.
30

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Uzorak treba obeleiti (signirati) pomou tampanih samolepljivih etiketa.

Vrlo je vano da uzorak bude pouzdano signiran i da se etiketa ne moe lako skinuti, ime bi uzorak ostao neobeleen.
31

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Ime i prezime pacijenta treba da bude itko napisano. Na etiketi osim imena i prezimena pacijenta moe da se naznai vrsta uzorka, odeljenje koje upuuje i slino, to zavisi od organizacije rada laboratorije i zdravstvene ustanove
32

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Pored ovih etiketa upotrebljavaju se male etikete crvene boje kojima se obeleavaju hitni uzorci i ute boje za obeleavanje uzoraka koji su infektivni.
33

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Na etiketama se pie i vrsta uzoraka odomaenim, skraenicama u laboratorijskoj praksi koje znae:
SE = sedimentacija, KS = krvna slika, B = biohemija, Fe = gvoe, Ko = koagulacija itd. Numerisanje biolokih uzoraka (markiranje) vrlo je vaan i odgovoran posao poto moe biti izvor grube greke. 34

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Kao to je na poetku ukazano, laboratorija ima organizaciju rada unutar laboratorije i spolja prema zdravstvenoj ustanovi.
Shodno ovome, laboratorija ima organizovane administrativne poslove i protok podataka.
35

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Uput omoguava komunikaciju izmeu lekara, pacijenta i laboratorije.

Uputi koji se koriste u praksi mogu biti razliiti po obliku i sadraju ali svi imaju istu funkciju da se u laboratoriji identifikuje ta je sve potrebno odrediti u upuenom biolokom uzorku.

Upute laboratorija koncipira shodno potrebama zdravstvene ustanove.

36

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Laboratorijski protokol je matini i najvaniji zvanini dokument u laboratoriji.

U protokolu se registruju svi potrebni podaci o pacijentu, biolokim uzorcima kao i dobijeni rezultati odreivanja.
37

PRIJEM BIOLOKOG MATERIJALA

Radni kartoni (radni nalog) su forma komunikacije izmeu prijemnog i trijanog dela laboratorije sa drugim radnim mestima u laboratoriji. Laboratorijski izvetaji
38

LABORATORIJSKI IZVETAJI

39

LABORATORIJSKI IZVETAJI

40

LABORATORIJSKI IZVETAJI

41

LABORATORIJSKI IZVETAJI

42

LABORATORIJSKI IZVETAJI

43

LABORATORIJSKI IZVETAJI

44

LABORATORIJSKI IZVETAJI

45

LABORATORIJSKI IZVETAJI

46

LABORATORIJSKI IZVETAJI

47

LABORATORIJSKI IZVETAJI

48

POSTUPAK LABORATORIJSKOG ISPITIVANJA: PRIJEM, OZNAAVANJE I SLEDLJIVOST

Da bi rezultati kliniko-biohemijskih analiza bili tani i izdati na vreme, potrebno je pre svega obratiti panju na organizaciju i tehnologiju rada koja se sprovodi u medicinskim laboratorijama.
49

POSTUPAK LABORATORIJSKOG ISPITIVANJA: PRIJEM, OZNAAVANJE I SLEDLJIVOST

Kvalitetan rad u kliniko-biohemijskim laboratorijama postie se obezbeenjem preciznog sprovoenja definisane tehnologije rada i to: efikasnim protokom biolokog materijala,

dobrim analitikim radom i

protokom podataka

50

POSTUPAK LABORATORIJSKOG ISPITIVANJA: PRIJEM, OZNAAVANJE I SLEDLJIVOST

Osnovni principi rada i profesionalni ciljevi zasnovani su na dobroj laboratorijskoj praksi. Pravila opisana u dokumentu Dobra laboratorijska praksa - Good Laboratory Practice (GLP) neophodna su kako za nadzor nad laboratorijama tako i za njihovu akreditaciju.
51

POSTUPAK LABORATORIJSKOG ISPITIVANJA: PRIJEM, OZNAAVANJE I SLEDLJIVOST

Kako medicinske laboratorije obavljaju specifinu vrstu laboratorijske delatnosti to je bilo potrebno da se izgrade meunarodni kriterijumi sistema kvaliteta koji bi mogli da se primenjuju u oblasti laboratorijske medicine.
52

POSTUPAK LABORATORIJSKOG ISPITIVANJA: PRIJEM, OZNAAVANJE I SLEDLJIVOST

ISO 9001

ISO 17025
ISO 15189
53

POSTUPAK LABORATORIJSKOG ISPITIVANJA: PRIJEM, OZNAAVANJE I SLEDLJIVOST

Rad u kliniko-biohemijskim laboratorijama organizovan je tako da obuhvata vie faza: prijem pacijenata i uzoraka, oznaavanje uzetih uzoraka i statusa ispitivanja, trijau biolokog materijala,

laboratorijska ispitivanja,
odravanje uslova radne sredine i sredstava za rad,

pravovremeno izdavanje rezultata ispitivanja.

54

DIJAGRAM TOKA POSTUPKA LABORATORIJSKOG ISPITIVANJA U POLIKLINICI KCS SHODNO STANDARDU ISO 9001:2001

POETAK
UP-017 PRIJEM I REGISTRACIJA PACIJENATA U POLIKLINICI

POLIKLINIKA CIP POLIKLINIKA ALTER PRIJEMNOG ODELJENJA UC LABORATORIJA ZA HITNA VAENJA PUNKT TRIJAE
PRIJEM UZORAKA IZ BOLNICA I KLINIKA

UP-017 UP-021 UP-010

PRIJEM PACIJENATA I UZIMANJE UZORAKA

UP-017 UP-010 PR-11

PRIJEM UZORAKA

MALA TRIJAA

UP-018 PR-11

TRIJAA BIOLOKOG MATERIJALA PRIJEM UZORAKA SA ODELJENJA INSTITUTA I KLINIKA

MALA TRIJAA

UP-020

POPUNJAVANJE PROTOKOLA I RADNIH KARTONA

ADMINISTRATIVNI PUNKT LABORATORIJSKA ODELJENJA

UP-019 PR-11 UP-020 PR-12

LABORATORIJSKA ISPITIVANJA

UPISIVANJE NALAZA I IZDAVANJE REZULTATA ISPITIVANJA

ADMINISTRATIVNI PUNKT

55

POSTUPAK LABORATORIJSKOG ISPITIVANJA

Postupak laboratorijskog ispitivanja je procedura koja propisuje organizaciju rada u svakoj kliniko-biohemijskoj laboratoriji, kao i u svim njenim delovima (slubama, odeljenjima i jedinicama).
56

RUKOVOENJE LABORATORIJOM

Za rukovoenje, organizovanje i nadzor nad procesom laboratorijskog ispitivanja, kao i za kvalitet samih ispitivanja, odgovorni su biohemiari-specijalisti medicinske biohemije.

Biohemiari su imenovani kao naelnici slubi, naelnici odeljenja ili rukovodioci laboratorijskih jedinica.
57

RUKOVOENJE LABORATORIJOM Glavni laboratorijski tehniari svake organizacione laboratorijske celine odgovorni su za dnevno rasporeivanje laboratorijskih tehniara na radne zadatke, za obezbeenje adekvatnih uslova radne sredine, za rasporeivanje obrazaca za rad kao i pomonih materijala, hemikalija i reagenasa. Glavni laboratorijski tehniari su odgovorni i za komunikaciju sa strunim slubama ustanove u kojoj se laboratorija nalazi, a koje im pruaju tehniku pomo.

58

AUTOMATIZACIJA

Uvoenje mikroprocesorski kontrolisanih instrumenata dovelo je do razvoja i masovnog prihvatanja automatskih analizatora u klinikim laboratorijama.
Automatizacija je uticala na poveanje produktivnosti rada laboratorija, smanjenje broja osoblja i cene kotanja reagenasa, a time i trokova zdravstvene zatite.
59

AUTOMATIZACIJA Istorijsku prekretnicu u razvoju laboratorijskih analizatora uinila je proizvodnja Auto Analyzer-a (Technicon Instruments, Tarrytown, New York), koji je kao prvi analizator nakon vie prototipova realizovao 1957. godine Leonard Skeggs. Ovaj analizator se zasnivao na principu kontinuiranog protoka (continous flow), kao i svi kasnije proizvedeni analizatori iz serije SMA (Sequential Multiple Analyzers) i SMAC (Sequential Multiple Analyzer Computer) iste firme.
60

AUTOMATIZACIJA

Automatizacija koja se primenjuje u klinikoj hemiji moe da se definie kao samopokretanje ili mehaniki transfer uzoraka u sklopu kompleksnog instrumenta a u neprekinutom nizu vie samostalnih modula (jedinica), pri emu se izvravaju odreene etape u celokupnom analitikom procesu od uzoraka do konanog analitikog rezultata.
61

AUTOMATIZACIJA

Veina modernih automatskih analizatora sadri jedan ili vie mikroprocesora koji izvode razliite funkcije. Ove funkcije ukljuuju kontrolu rada analizatora, prenoenje podataka (zahteve, manipulacije, verifikaciju i uvanje), komunikaciju izmeu operatera i analizatora, izdavanje rezultata (direktno ili preko nezavisnog kompjutera).
62

AUTOMATIZACIJA Ovakvi sistemi treba da budu dovoljno fleksibilni kako bi zadovoljili potrebe razliitih laboratorija. Osnovni delovi hardvera koji se nalaze kod veine automatizovanih analitikih sistema su: centralni procesor(i),

memorija, jedinica za uvanje podataka (disk data storage),

monitor (display screen),

tastatura i
printer(i).
63

AUTOMATIZACIJA Mada izraz automatizacija u prvom redu ukazuje na analiziranje velikog broja uzoraka, principi na kojima se zasniva automatizacija mogu da se primene takoe i na pojedinaan uzorak. Gasni analizatori su primer ovakvih analizatora.

Osim automatizovanih biohemijskih sistema u klinikoj hemiji postoje i automatizovani hematoloki, koagulacioni i mikrobioloki sistemi.

64

VRSTE ANALIZATORA

Automatski analizatori dele se na osnovu vie razliitih kriterijuma.

Prema tome da li analizator radi jednu ili vie razliitih analiza istovremeno, razlikuju se jednokanalni i viekanalni analizatori.

65

VRSTE ANALIZATORA

Pomou jednokanalnih analizatora odreuje se samo jedan parametar u veem broju uzoraka,

Pomou viekanalnih analizatora istovremeno se odreuje vie razliitih parametara u jednom uzorku.
66

VRSTE ANALIZATORA

Prema nainu rada viekanalni analizatori dele se na selektivne (diskriminirajue) i neselektivne (nediskriminirajue) analizatore.

67

VRSTE ANALIZATORA

Pomou selektivnih analizatora odreuje se vie parametara na pojedinanom uzorku i to samo oni koji su zahtevani, tako da se reagensi ne troe za odreivanja koja nisu traena. Neselektivni analizatori rade sva odreivanja iz svog programa u svim uzorcima, bez obzira da li su traena ili ne (npr. analizator SMAC firme Technicon).
68

VRSTE ANALIZATORA

Prema principu rada automatski analizatori dele se u etiri grupe:

1. kontinuirani protoni analizatori, . 2. diskretni analizatori, 3. centrifugalni analizatori,

4. film-analizatori

69

VRSTE ANALIZATORA

Kontinuirani protoni analizatori

Kod ove vrste analizatora uzorci i reagensi prolaze kroz sistem plastinih cevi i u njima se meaju, pa se zbog neprekidnog protoka i nazivaju kontinuirani protoni analizatori.

70

GLU

AST AST

AST

GLU

CK CK

AST

AST

AST

GLU GLU

AST

GLU GLU GLU

GLU

GLU

AST

GLU

CK GLU CK

A Viekanalni

B Random-access

C Grupni (Batch)

71

AUTOMATIZACIJA ANALITIKOG PROCESA

Analogno runom analiziranju uzoraka i principi automatskog odreivanja zasnivaju se na sledeim etapama rada: 1. identifikaciji i pripremi uzoraka, 2. pripremi reagenasa, 3. meanju alikvota uzoraka sa serijom reagenasa prema odgovarajuem redosledu, kao i definisanim koliinama, 4. hemijskoj reakciji, 5. merenju i

6. obradi signala i podataka.

Ove etape obino se izvode jedna za drugom i razliito su reene kod pojednih analizatora. Kod nekih analizatora mogu biti kombinovane ili se odvijaju paralelno.
72

LABORATORIJSKI INFORMACIONI SISTEMI

Napredak u razvoju novih dijagnostikih testova i automatskih analizatora u poslednjih 20 godina doveo je do naglog porasta broja analiza koje se urade u klinikim laboratorijama.
73

LABORATORIJSKI INFORMACIONI SISTEMI

Sa porastom broja odreivanja raste i broj informacija ija obrada namee razvoj laboratorijskih informacionih sistema (LIS).

74

LABORATORIJSKI INFORMACIONI SISTEMI

LIS ukljuuje sofisticirane kompjutere i kompjuterski softver koji treba da zadovolji specifine potrebe klinike laboratorije i drugih sistema zdravstvene zatite.

75