‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻃﺮّاح و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻬﺒﺎزي‬

‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻧﻘﺶ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ 1‬در ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬و ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي او ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣـﻮرﺧﻴﻦ اﻳﺮاﻧـﻲ ﻗـﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ )‪ (1990-1911‬از ﭼﻬﺮهﻫـﺎي ﺳﺮﺷـﻨﺎس ﺳﻴﺎﺳـﻲ و اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاش در ﺣﻮادث ﻣﻌﺮوف ﺑـﻪ ”ﺗﻮﻃﺌـﻪ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ وﻳﻠﺴﻮن“‪ 2‬و ﻧﻘﺶ او در اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺳﺮّي ﭘﻴﻤﺎن ﻧـﺎﺗﻮ در دوران ﺟﻨـﮓ‬
‫ﺳﺮد‪ ،‬ﺑﻪوﻳﮋه ﺷﺒﻜﻪ ﮔﻼدﻳﻮ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﺟـﺪ‪‬ي ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺮان ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮرﺧﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻃﺮّاح ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻛﻮدﺗـﺎي ‪28‬‬
‫ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ زﻳﺮا او در ﺳﺎل ‪ 1332‬ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ )ام‪.‬‬
‫آي‪ 3(6 .‬ﺑﻮد و در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ”ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﻜﻤﻪ“‪ 4‬را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷـﺖ‪.‬‬

‫‪1. George Kennedy Young‬‬

‫‪2. Wilson Plot‬‬
‫)‪3. Secret Intelligence Service (SIS, MI6‬‬
‫اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻛﻬﻦﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺟﻬـﺎن داراي ﭘﺎﻧـﺼﺪ ﺳـﺎل ﻗـﺪﻣﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن از اواﺋﻞ ﺳﺪه ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﻴﻼدي و در دوران ﺳﻠﻄﻨﺖ اﻟﻴﺰاﺑﺖ او‪‬ل آﻏﺎز ﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫آن زﻣﺎن اﻳﻦ ﻧﻬﺎد ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﺳﻴﺴﻴﻞ )ﻟﺮد ﺑﻮرﻟﻲ(‪ ،‬وزﻳﺮ و ﻣﺸﺎور ﻣﻘﺘﺪر ﻣﻠﻜﻪ اﻟﻴﺰاﺑـﺖ و ﻧﻴـﺎي‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻴﺴﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ و ﺳِﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ واﻟﺴﻴﻨﮕﻬﺎم در رأس آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن در دوران‬
‫←‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪2‬‬
‫ﻳﺎﻧﮓ در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺴﻴﻦ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي و ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ راﺑﻄﻪ ﻧﺰدﻳﻚ داﺷـﺖ‬
‫و ﺗﺎ زﻣﺎن ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﻫﻢ در ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ اﻳﺮان از اﻧﮕﻠﻴﺲ و ﻫـﻢ‬
‫در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﻪﻏﺎﻳﺖ ﻣﺨﻔﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﭘﻴﻤﺎن ﻧـﺎﺗﻮ در اﻳـﺮان ﻣـﺆﺛﺮ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﻛﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮد را از زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ رﺳﻤﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧـﮓ‪ ،‬ﻣﻨـﺪرج در ﻫـﻮ اﻳـﺰ ﻫـﻮ‪ ،‬آﻏـﺎز‬
‫‪5‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﺎﻧﮓ در اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮ‪ ،‬ﺧﻮد را ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪6‬‬
‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ‪ 8‬آورﻳﻞ ‪ ،1911‬ﭘﺴﺮ ﻣﺮﺣﻮم ﺟﺮج اﺳـﺘﻮارت ﻳﺎﻧـﮓ‬

‫←‬
‫ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﻔﻒ ﻧﺎم آن در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺨـﺶ ‪6‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻈﺎﻣﻲ )‪ .(Military Intelligence Section 6‬ﺑـﺮاي آﺷـﻨﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﺗـﺎرﻳﺦ آﻏـﺎزﻳﻦ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ‬
‫ﺳﺮوﻳﺲ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت آن ﺑﺎ اﻳﺮان در ﻋﺼﺮ ﺷﺎه ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ او‪‬ل ﺻـﻔﻮي ﺑﻨﮕﺮﻳـﺪ ﺑـﻪ‪ :‬ﻋﺒـﺪاﷲ ﺷـﻬﺒﺎزي‪،‬‬
‫زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﭘﺎرﺳﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و اﻳﺮان‪ ،‬ج ‪ ،4‬ﺻﺺ ‪ .378-285‬ﻛﺘﺎب ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ اﻧـﺪرﻳﻮ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺎد ارﺷﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺟـﺪ‪‬يﺗـﺮﻳﻦ ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در زﻣﻴﻨـﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ‬
‫ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‬
‫ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ و اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ اﻧﺪرﻳﻮ‪ ،‬ﺳﺮوﻳﺲ ﻣﺨﻔﻲ‪ :‬ﺷﻜﻞﮔﻴـﺮي‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺣﻤﺪ ﺗﺪﻳﻦ و داوود ﺣﻴﺪري‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ :‬ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺗـﺎرﻳﺦ‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان‪ .1378 ،‬ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺄﺧﺬ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺘﺎب اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫‪ 50‬ﺳﺎﻟﻪ اﺧﻴﺮ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬اﺧﺘﺼﺎص دارد‪:‬‬
‫‪Stephen Dorril, MI6: Inside the Covert World of Her Majesty's Secret Intelligence‬‬
‫‪Service, New York: The Free Press, 2000, 907 pages.‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﻓﻮق از ﺳﺎل ‪ 2000‬ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﺷﺮﻳﻦ ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ ﭼﺎپ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‬
‫در ژوﺋﻦ ‪ 2002‬در ‪ 928‬ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ اﻧﺘﺸﺎرات ‪ Touchstone Books‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪4. Operation Boot‬‬
‫آژاﻧﺲ ﻣﺮﻛﺰي اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺮﻳﻜﺎ )ﺳﻴﺎ( ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗـﺎي ‪ 28‬ﻣـﺮداد ‪ 1332‬در اﻳـﺮان ﻧـﺎم رﻣـﺰ‬
‫»ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻲ‪ .‬ﭘﻲ‪ .‬آﺟﺎﻛﺲ« )‪ (Operation TP- Ajax‬ﻧﻬﺎده ﺑـﻮد و ﺳـﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ آن را‬
‫»ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﻜﻤﻪ« ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .5‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻨﺪرج در ﻫﻮ اﻳﺰ ﻫﻮ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮد ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﻈﻴﻢ و اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي‬
‫ﻳﺎﻧﮓ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺠﻠﺪات ﻫﻮ اﻳﺰ ﻫﻮ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮگ او در ﺳﺎل ‪ 1990‬ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪6. George Stuart Young‬‬
‫‪3‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫و ﻣﺎرﮔﺎرت ﻛﻨﺪي‪ 7.‬ﺗﺤﺼﻴﻼت داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺧﻮد را در ﺳﺎل ‪ 1936‬در داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻴـﻞ‬

‫ﺑﺎ ﻣﺪرك ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‪ 8‬در رﺷﺘﻪ ﻋﻠـﻮم ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺎن ﺑـﺮد و در ﺳـﺎلﻫـﺎي‬
‫‪ 1938-1936‬ﻋـــﻀﻮ ﻫﻴﺌـــﺖ ﺗﺤﺮﻳﺮﻳـــﻪ ﮔﻼﺳـــﻜﻮ ﻫﺮاﻟـــﺪ‪ 9‬و در ﺳـــﺎل ‪ 1939‬در‬
‫ﺧﺒﺮﮔﺰاري اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻳﻮﻧﺎﻳﺘﺪﭘﺮس‪ 10‬ﺷﺎﻏﻞ ﺑـﻮد‪ .‬در دوران ﺟﻨـﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ دو‪‬م‪ ،‬در‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1945-1939‬در ﺷﺮق آﻓﺮﻳﻘﺎ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴـﺎ و اروﭘـﺎي ﻏﺮﺑـﻲ ﺧـﺪﻣﺖ ﻛـﺮد‪ .‬در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1946‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺧﺒﺮﮔﺰاري اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻳﻮﻧﺎﻳﺘﺪﭘﺮس در ﺑﺮﻟﻴﻦ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ‬
‫و در ﻫﻤﻴﻦ ﺳـﺎل ﺑـﻪ ﻋـﻀﻮﻳﺖ وزارت ﺧﺎرﺟـﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در آﻣـﺪ‪ .‬از ﺳـﺎل ‪ 1949‬در‬
‫دﭘﺎرﺗﻤﺎن رواﺑﻂ اﻗﺘﺼﺎدي وزارت ﺧﺎرﺟﻪ و از ﺳﺎل ‪ 1951‬در دﻓﺘﺮ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﺷﺎﻏﻞ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1961-1953‬در وزارت دﻓـﺎع ﺧـﺪﻣﺖ ﻛـﺮد و در ﺳـﺎل ‪1960‬‬
‫ﻣﻌﺎون وزﻳﺮ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1976-1961‬در ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﻠﻴﻨـﻮرت ﺑﻨـﺴﻮن‪ 11‬ﺷـﺎﻏﻞ‬
‫‪12‬‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣـﻪ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ اﺷـﺎرهاي ﺑـﻪ ﻣﻨﺎﺻـﺐ و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﻣﻨﺪرج ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1993‬ﻳﻌﻨﻲ دو ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧـﮓ‪ ،‬اﻧﺘـﺸﺎرات ﻓـﻲﺑـﺮ در‬
‫ﻟﻨﺪن ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻛﺘﺎب ﺟﺎﺳﻮﺳـﻲ ﻓـﻲﺑـﺮ‪ 13.‬وﻳﺮاﺳـﺘﺎر اﻳـﻦ اﺛـﺮ ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮرﺧﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر ”ﻧﻴﺠـﻞ وﺳـﺖ“ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎم واﻗﻌﻲ او روﭘﺮت اﻻﺳﻮن‪ 14‬و از اﻋـﻀﺎي ﻓﻌـﺎل ﺣـﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎر اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻻﺳﻮن ده ﺳﺎل )‪ (1997-1987‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮام ﺑﻮد و ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن ﺳـﺮدﺑﻴﺮي ﺑﺨـﺶ‬
‫اروﭘﺎﻳﻲ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ 15‬را ﺑﻪﻋﻬﺪه دارد‪” .‬ﻧﻴﺠﻞ وﺳﺖ“ ﻣﺆﻟﻒ ﻛﺘﺐ ﻓﺮاواﻧﻲ درﺑـﺎرة‬

‫‪7. Margaret Kennedy‬‬

‫)‪8. Master of Arts (MA‬‬
‫‪9. Glasgow Herald‬‬
‫‪10. British United Press‬‬
‫‪11. Kleinwort, Benson Ltd.‬‬
‫‪12. Who's Who, 1978, pp. 2719-2720.‬‬
‫‪13. Nigel West [ed.], The Faber Book of Espionage,London: faber and faber, 1993.‬‬
‫‪14. Rupert William Simon Allason‬‬
‫‪15. Intelligence Quarterly‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪4‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ‪ 16.‬ﺑﺮرﺳﻲ آﺛﺎر ”ﻧﻴﺠﻞ وﺳـﺖ“ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي او ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي ﻣﺨﻔﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳـﺖ و ﺷـﻴﻮه ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﺳـﺒﻚ ﻧﮕـﺎرش وي‬
‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ او را ﻣﻮرخ ﻧﻴﻤﻪ رﺳﻤﻲ اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲﻫـﺎ ﺑـﻪﺷـﻤﺎر آورد‪” .‬ﻧﻴﺠـﻞ‬
‫وﺳﺖ“ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻮرﺧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻃـﻮر ﻣـﺸﺮوح درﺑـﺎرة ﻧﻘـﺶ ﺟـﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ در‬
‫‪17‬‬
‫ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل و ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻓﺘﻪ زرﺳﺎﻻري ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﻴﻢ‬
‫ﺳﻴﻤﺎي واﻗﻌﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻠﻞ و اﻫﺪاف اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻬﻢ و ﺟﻨﺠـﺎﻟﻲ او‪-‬‬
‫اﻋﻢ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ ،1332‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺳﺮّي ﻧﺎﺗﻮ در ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﺟﻬـﺎن‪،‬‬
‫اﻳﺠﺎد و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ و ﺗﺮورﻳـﺴﺘﻲ در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ و اﻳﺘﺎﻟﻴـﺎ و آﻟﻤـﺎن و ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬و ﻣﺎﺟﺮاي ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ وﻳﻠﺴﻮن‪ -‬از اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮﺧـﻮردار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي دﻳﺮﻳﻦ و ﻋﻤﻴﻖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫ﻳﻚ اﻓﺴﺮ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮ و در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺧﻮدﺳﺮ ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﮔﻮﻳـﺎ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻜﺮي ﺧﻮد ﺑﻪ اﻓﺮاﻃﻲﮔﺮي ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﮔﺮاﻳﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﺘﺐ و ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه درﺑﺎرة ﻳﺎﻧﮓ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬در اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬از ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪﻋﻨﻮان "ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ" و "ﻧﮋادﭘﺮﺳﺖ" ﺳﺨﻦ ﻣـﻲرود وﻟـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي او ﻓﺮاﺗﺮ از ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﮔﺮوهﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ راﺳﺖﮔـﺮا اﺷـﺎرهاي‬
‫ﻣﻨﺪرج ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي اﺳﺘﻮار و رﻳﺸﻪدار ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳـﺎﻻري ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﭼﻬـﺮه‬
‫ﭘﻨﻬﺎنﺗﺮ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻫﻤﻴﺖ آن را ﻓﺮاﺗﺮ از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي او ﺑـﺎ ﺳـﺮوﻳﺲ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﮔﺮوهﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫در ﺑﺮرﺳﻲ زﻳﺮ اﻳﻦ ﭼﻬﺮه ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻧﮓ ﻋﻀﻮي از ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻛﻬـﻦ ﺟﻬـﺎنوﻃـﻦ اﺳـﺖ و اﻗـﺪاﻣﺎت او در‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﺎﻧـﺪاﻧﻲ ﺗﻌﻠـﻖ دارد‬
‫ﻛﻪ در ﺳﺪه ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي را در اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ و آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷـﻤﺎﻟﻲ ﺑﻨﻴـﺎد ﻧﻬﺎدﻧـﺪ و در‬

‫‪ .16‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ رﺳﻤﻲ و ﻣﺨﺘﺼﺮ روﭘﺮت اﻻﺳﻮن در‪ .Who’s Who 1993, p. 24 :‬و زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣـﻪ‬
‫ﻣﻔﺼﻞ او در‪:‬‬
‫‪http://www.cicentre.com/ST/STAFF_West.htm‬‬
‫‪17. Nigel West, ibid, pp. 469-474.‬‬
‫‪5‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺳﺪهﻫﺎي ﻧﻮزدﻫﻢ و ﺑﻴﺴﺘﻢ از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي اﺳﺘﻮار ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎي ﻧﺎﻣﺪار ﻳﻬـﻮدي‪ -‬ﺻﻬﻴﻮﻧﻴـﺴﺘﻲ‬

‫ﭼﻮن روﭼﻴﻠﺪ و وارﺑﻮرگ و ﻫﺎﻣﺒﺮو و ﻻزارد و ﻏﻴﺮه ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲﻛـﻪ‬
‫ﻧﮕﺎرﻧﺪه از ﻧﻘﺶ ﺑﺰرگ و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ در ﺣﻮادث ﺳﺎلﻫﺎي ‪1332-1320‬‬
‫اﻳﺮان ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ و اﻳـﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد وﻟﻲ ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﻫﺪاف و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﺎص ﺧـﻮد ﺑـﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ و ﺑـﻪوﻳـﮋه‬
‫ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫـﺎ‬
‫و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﻘﺘﺪري ﻛﻪ در دوران ﭘﻬﻠﻮي ﺑﺎ اﻳﺮان و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري و ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي‬

‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ در اﺻﻞ ﺑﻪ ﻛﻼن )ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻳﺎ ﻋـﺸﻴﺮه( اﺳـﻜﺎﺗﻠﻨﺪي ﻳﺎﻧـﮓ‪ 18‬ﺗﻌﻠـﻖ دارد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ اﻗﺎﻣﺖ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان در اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ ﺑﻪ اواﺋـﻞ ﺳـﺪه ﺷـﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣـﻴﻼدي ﻣـﻲرﺳـﺪ‪ .‬در‬
‫ﻛﻬﻦﺗﺮﻳﻦ ﺳﻨﺪي ﻛﻪ ﻣﺆﻳﺪ ﺣﻀﻮر آﻧﺎن در اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﺳﺖ از ﻓﺮدي ﺑﻪﻧـﺎم ﭘﻴﺘـﺮ ﻳﺎﻧـﮓ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان >رﺋﻴﺲ ﺧﺎﻧﻮاده ﻳﺎﻧﮓ< ﻳﺎد ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل ‪ 1507‬م‪ .‬در اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ اﻗﺎﻣﺖ‬
‫‪19‬‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫در ﻃﻮل ﺳﺪهﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده در ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري و ﺗﺠﺎرت ﺑﺮده‬
‫و ﺗﺮﻳﺎك ﻓﻌﺎل و از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده و ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺎ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬در‬
‫ﺳﺪه ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻓﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﺎﭘﻴﺘﺎن ﻫﻨﺮي ﻳﺎﻧﮓ‪ 20‬از ﻧﺎﺧﺪاﻫﺎي ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ 1669‬ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي ﺑﻤﺒﺌﻲ و ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﺟﺮاﻟﺪ اوﻧﮕﻴﺮ‪ 21،‬ﺣﻜﻤـﺮان ﺑﻤﺒﺌـﻲ‪،‬‬
‫‪22‬‬
‫ﺷﺪ وﻟﻲ ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺗﺨﻠﻔﺎﺗﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎرش ﺑﻪ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﻛﺸﻴﺪ و ﻋﺰل ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪18. Clan Young‬‬

‫‪ .19‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻛﻼن ﻳﺎﻧﮓ در ﺳﺎﻳﺖ رﺳﻤﻲ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان‪:‬‬
‫ا ‪http://www.electricscotland.com/webclans/stoz/young2.html‬‬
‫‪20. Henry Young‬‬
‫‪21. Gerald Aungier‬‬
‫ﺟﺮاﻟﺪ اوﻧﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻫﺸﺖ ﺳﺎل )‪ (1677-1669‬ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﺑﻮد‪ .‬از او ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﺑﻨﻴﺎﻧﮕـﺬار واﻗﻌـﻲ‬
‫ﺷﻬﺮ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪22. Materials towards a Statistical Acocount of the Town and Island of Bombay, Bombay:‬‬
‫‪Government Central Press, 1893, vol. 1, pp. 35-38.‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪6‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﮔﺮاﻧﺪﻟﮋ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﺳﺎل ‪ 1717‬ﻣﻴﻼدي در ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻋﻀﺎي ﻛـﻼن‬
‫ﻳﺎﻧﮓ را از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻲ ﻧﻬﺎد ﻧﻮﭘـﺎي ﻓﺮاﻣﺎﺳـﻮﻧﺮي ﻣـﻲﻳـﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﺗﺄﺳـﻴﺲ و ﮔـﺴﺘﺮش‬
‫ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي در اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ در ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﭘﻴﺘﺎن ﺟﺎن ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪ ﻣﺪت‬
‫ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﮔﺮداﻧﻨﺪة واﻗﻌﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺎﺳﻮﻧﻲ اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ ﺑـﻮد و در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪-1737‬‬
‫‪ 1752‬در ﻣﻘﺎم ﻧﺎﻳﺐ اﺳﺘﺎد اﻋﻈﻢ ﮔﺮاﻧﺪﻟﮋ اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ ﺟﺎي داﺷﺖ‪ .‬او ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻗﺎره آﻣﺮﻳﻜﺎ رﻓـﺖ و در ﺳـﻤﺖ اﺳـﺘﺎد اﻋﻈـﻢ ﻧﺎﺣﻴـﻪاي ﻟﮋﻫـﺎي ﺗـﺎﺑﻊ ﮔﺮاﻧـﺪﻟﮋ‬
‫اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ در آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ و ﺟﺰاﻳﺮ ﻫﻨﺪ ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي ﻣﺎﺳـﻮﻧﻲ ﺧـﻮد اداﻣـﻪ داد‪.‬‬
‫ﺟــﺎن ﻳﺎﻧــﮓ در ‪ 1779‬ﺑــﻪ درﺟــﻪ ﺳﺮﻟــﺸﮕﺮي رﺳــﻴﺪ و در ‪ 1786‬درﮔﺬﺷــﺖ‪ 23.‬اوﻟــﻴﻦ‬
‫ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي در آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ از ﺳﺎل ‪ 1730‬آﻏـﺎز ﺷـﺪ و ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺟـﺎن‬
‫ﻳﺎﻧﮓ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻋـﻀﺎي اﻳـﻦ ﺧﺎﻧـﺪان ﺑـﻪﻧـﺎم ﻣـﺎﺗﻴﻮ ﻳﺎﻧـﮓ ﻧﻴـﺰ در زﻣـﺮه ﻧﺨـﺴﺘﻴﻦ‬
‫‪24‬‬
‫ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻟﮋﻫﺎي ﻣﺎﺳﻮﻧﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﻴﻼدي اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ را در ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻫﻨـﺪ ﺷـﺮﻗﻲ‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ دوران‪ ،‬ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻳﺎﻧﮓ‪ 25‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻫﻨـﺪ‬
‫ﺷﺮﻗﻲ ﺑﻮد‪ .‬او در ﺑﻤﺒﺌﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻫﻨﺪﺷﺮﻗﻲ درآﻣﺪ‪ ،‬ﻣـﺪﺗﻲ در ﻣﺎﻻﺑـﺎر ﺧـﺪﻣﺖ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ در اﺷﻐﺎل ﻛﻠﻤﺒﻮ و ﺟﻨﮓ ﺳﻴﻨﮕﻠﺲ‪ 26‬ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬و در ﺟﻨـﮓ دﻛـﻦ ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﺳﻴﻮرﺳﺎت ﻗﺸﻮن آرﺗﻮر وﻟﺰﻟﻲ را ﻋﻬﺪهدار ﺑـﻮد‪ .‬وﻳﻠﻴـﺎم ﻳﺎﻧـﮓ در ﺳـﺎل ‪ 1821‬ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎم‬
‫ﺑﺎروﻧﺘﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ و ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﻲ ﺷﺪ‪ 27.‬راﺑﻄﻪ وﻳﻠﻴـﺎم ﻳﺎﻧـﮓ‬
‫ﺑﺎ آرﺗﻮر وﻟﺰﻟﻲ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺳﻨﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﮔﺬﺷﺘﻪ دور ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺗﺪاوم ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻫﻤﭙﻴﻮﻧـﺪي‬
‫اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي زرﺳﺎﻻري را ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ دوران اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺟﻬـﺎن را‬
‫در ﻃﻮل ﺳﺪهﻫﺎي اﺧﻴﺮ رﻗﻢ زدهاﻧﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ﺧﺎﻧﺪان وﻟﺰﻟﻲ و ﺑﻪوﻳﮋه دو ﻋـﻀﻮ ﻧﺎﻣـﺪار آن‪،‬‬
‫رﻳﭽﺎرد وﻟﺰﻟﻲ )ارل ﻣﻮرﻧﻴﻨﮕﺘـﻮن‪ ،‬ﻧﺎﻳـﺐاﻟـﺴﻠﻄﻨﻪ ﻫﻨـﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ( و آرﺗـﻮر وﻟﺰﻟـﻲ) دوك‬
‫وﻟﻴﻨﮕﺘﻮن و ﻓﺎﺗﺢ ﺟﻨﮓ واﺗﺮﻟﻮ(‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي اﻳﺸﺎن ﺑﺎ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠﺪ‬

‫‪23. Henry Wilson Coil, Coil's Masonic Encyclopedia, New York: Macoy Publishing and‬‬
‫‪Masonic Supply Company, 1961, pp. 598-599; Robert Freke Gould, The History of‬‬
‫‪Freemasonry, [1885,] London: Caxton Publishing Company, vol. V, pp. 51-52, 59.‬‬
‫‪ .24‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﺷﻬﺒﺎزي‪ ،‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،4‬ﺻﺺ ‪.215-214‬‬
‫)‪25. Sir William Young (1773-1848‬‬
‫‪26. Cingalese‬‬
‫‪27. C. E. Buckland, Dictionary of Indian Biography, London: Swan Sonnenschein & Co.,‬‬
‫‪1906, p. 463.‬‬
‫‪7‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫و ﻧﻘﺶ آﻧﺎن در ﺗﺤﻮﻻت ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳـﺮان در ﻛﺘـﺎب زرﺳـﺎﻻران ﺑـﻪ ﺗﻔـﺼﻴﻞ ﺳـﺨﻦ‬
‫‪28‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪام‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻓﻮت ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻳﺎﻧﮓ در ‪ ،1848‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧـﺪان ﻓـﻮق‪ ،‬ﺑـﻪﻧـﺎم‬
‫راﺑﺮت ﻳﺎﻧﮓ‪ 29،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﻓﻪ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺖ و >ﺑﺎ زﺑﺎنﻫﺎي ﻋﺒﺮي و ﺷـﺮﻗﻲ<‬
‫)ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﻋﺮﺑﻲ و ﻓﺎرﺳﻲ( آﺷﻨﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻃﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1861-1856‬در ﺑﻨـﺪر ﻣﻬـﻢ ﺗﺠـﺎري‬
‫‪30‬‬
‫ﺳﻮرت )ﻏﺮب ﻫﻨﺪ( ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﺸﺮ ﻛﺘﺐ ﺗﺒﺸﻴﺮي ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫از اﻋﻀﺎي ﻧﺎﻣﺪار ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ در ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎن ﺳِﺮ ﺟـﺮج ﻳﺎﻧـﮓ و‬
‫ﭘﺴﺮش ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻣﻜﻮرث ﻳﺎﻧﮓ‪ 32‬اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻳﺎﻧﮓ اﺧﻴﺮ در ﻧﻴﻤـﻪ دو‪‬م ﺳـﺪه‬
‫ﻧﻮزدﻫﻢ و اواﺋﻞ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻣـﻴﻼدي ﻣـﻲزﻳـﺴﺖ‪ .‬او ﺗﺤـﺼﻴﻼت ﺧـﻮد را در دﺑﻴﺮﺳـﺘﺎن‬
‫اﺷﺮاﻓﻲ اﺗﻮن‪ 33‬و ﻛﺎﻟﺞ ﻛﻴﻨﮓ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ ﺑﻪﭘﺎﻳـﺎن ﺑـﺮد‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ 1863‬ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺖ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻨﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ درآﻣﺪ و ﻛﺎر ﺧﻮد را در ﺑﻨﮕﺎل ﺷـﺮوع ﻛـﺮد‪ .‬در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪-1889‬‬
‫‪ 1905‬ﻣﺪﻳﺮ اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﻨﺠﺎب ﺑـﻮد و در ‪ 1893‬ﻋـﻀﻮ ﺷـﻮرايﻋـﺎﻟﻲ ﻗـﺎﻧﻮﻧﮕﺰاري‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻨﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺷﺪ‪ .‬او در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1902-1897‬ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻨﺠـﺎب ﺑـﻮد‪.‬‬
‫‪35‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1897‬ﻧﺸﺎن ﻋﺎﻟﻲ ﺷﻬﺴﻮار ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺳﺘﺎره ﻫﻨﺪ‪ 34‬ﺑﻪ وﻳﻠﻴﺎم ﻳﺎﻧﮓ اﻋﻄﺎ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ و آﻏﺎز ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‬

‫اوﻟﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه رﺳﻤﻲ دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺷﻬﺮ ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس ﻧﻴـﺰ ﻳﻜـﻲ از اﻋـﻀﺎي ﺧﺎﻧـﺪان‬
‫ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎم و‪ .‬ت‪ .‬ﻳﺎﻧﮓ‪ 36،‬ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻨﺴﻮﻟﮕﺮي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس در ﺳﺎل ‪ 1838‬آﻏـﺎز‬
‫ﺑﻪﻛﺎر ﻛﺮد و ﻳﺎﻧﮓ در ﻣﻘﺎم ﻧﺎﻳﺐ ﻛﻨﺴﻮل در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ‪ .‬او اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻌﺪ‪ ،‬در ﺳـﺎل‬
‫‪37‬‬
‫‪ ،1841‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻛﻨﺴﻮﻟﻲ ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﻳﺎدداﺷـﺖﻫـﺎي ارل ﺷﺎﻓﺘـﺴﺒﻮري ﻫﻔـﺘﻢ‪،‬‬

‫‪ .28‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،1‬ﺻﺺ ‪195‬؛ ج ‪ ،2‬ﺻﺺ ‪.468-408‬‬

‫)‪29. Robert Young (1822-1888‬‬
‫‪30. Buckland, ibid.‬‬
‫‪31. Captain Sir George Young‬‬
‫)?‪32. Sir William Macworth Young (1840-‬‬
‫‪33. Eton‬‬
‫)‪34. Knight Commander of the Star of India (K. C. S. I.‬‬
‫‪35. ibid, pp. 463-464.‬‬
‫‪36. W. T. Young‬‬
‫‪th‬‬
‫)‪37. Anthony Ashley Cooper, 7 Earl of Shaftesbury (1801-1885‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪8‬‬
‫دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﻲ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﺣﺎﻣﻲ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪،‬‬
‫ﻳﺎﻧﮓ اﻳﻦ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ را ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺨﺼﻲ و ﺑﺎ ﺗﻼش ﻓﺮاوان ﺑﻪدﺳﺖ آورد‪ 38.‬اﻳﻦ ﻟـﺮد‬
‫ﺷﺎﻓﺘﺴﺒﻮري از ﺗﺒﺎر آﻧﺘﻮﻧﻲ اﺷـﻠﻲ ﻛـﻮﭘﺮ )ارل ﺷﺎﻓﺘـﺴﺒﻮري او‪‬ل(‪ ،‬رﻫﺒـﺮ ﻧﺎﻣـﺪار اﺷـﺮاف‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺪه ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﻴﻼدي‪ ،‬اﺳﺖ و از ﺟﺎﻧـﺐ ﻣـﺎدر ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﺪان‬
‫ﭼﺮﭼﻴﻞ ﺗﻌﻠﻖ دارد؛‪ 39‬ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻧـﺪاﻧﻲ ﻛـﻪ‪ ،‬ﻫﻤﭽـﻮن ﺧﺎﻧـﺪان ﺷﺎﻓﺘـﺴﺒﻮري‪ ،‬ﺗـﺎرﻳﺦ آن ﺑـﺎ‬
‫دﺳﻴﺴﻪﮔﺮي و زدوﺑﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻣﺎﻟﻲ و ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴـﻖ ﺑـﺎ زرﺳـﺎﻻران ﻳﻬـﻮدي آﻏـﺎز‬
‫‪40‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺗﺪاوم ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻧﮓ در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس در زﻣﺎن اﻗﺘﺪار ﭘﺎﻟﻤﺮﺳﺘﻮن در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ و ﺳـﻠﻄﻨﺖ ﻟـﻮﻳﻲ‬
‫ﻓﻴﻠﻴﭗ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﭘﺎﺷﺎ در ﻣﺼﺮ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ و ﺳـﺮآﻏﺎز ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫‪41‬‬
‫درازﻣﺪت و ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﺑﻮد ﻛﻪ از آن زﻣﺎن ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد دوﻟﺖ ﻳﻬﻮد در ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ آﻏﺎز ﺷـﺪ‬
‫و ‪ 110‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬در ‪ 14‬ﻣﻪ ‪ ،1948‬ﺑﻪ اﻋﻼم رﺳﻤﻲ ﻣﻮﺟﻮدﻳـﺖ دوﻟـﺖ اﺳـﺮاﺋﻴﻞ اﻧﺠﺎﻣﻴـﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻧﮓ ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺗﻔﺘـﻴﻦ ﻋﻠﻴـﻪ ﺑﺰرﮔـﺎن ﺷـﻬﺮ و ﺑـﻪوﻳـﮋه‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺣﺴﻴﻨﻲ‪ 42‬را آﻏﺎز ﻛﺮد و دﺳﻴﺴﻪﻫﺎي او ﺑﻪ ﺷﻮرش ﺑﺰرگ ﻣﺮدم ﺷﻬﺮ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﺷﻮرش از ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 1843‬ﺗﺎ ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ 1844‬ﺑﻪ درازا ﻛﺸﻴﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ درﺧﻮاﺳـﺖ و‬

‫‪38. Encyclopaedia Judaica, New York: Macmillan, 1971, vol. 9, p. 1448; Nahum Sokolow,‬‬
‫‪History of Zionism, 1600- 1918, London: Longmans Green, 1919, vol. 1, p. 157.‬‬
‫‪ .39‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪.334‬‬
‫‪ .40‬ﺑﺮاي آَﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ارل ﺷﺎﻓﺘﺴﺒﻮري ﻫﻔﺘﻢ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﻧـﺎﻫﻮم ﺳـﻮﻛﻮﻟﻮف‪ ،‬ﺗـﺎرﻳﺦ‬
‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ داوود ﺣﻴﺪري‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗـﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻـﺮ اﻳـﺮان‪ ،1377 ،‬ج ‪ ،1‬ﺻـﺺ‬
‫‪ .181-177‬ﺑﺮاي آَﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ارل ﺷﺎﻓﺘﺴﺒﻮري او‪‬ل ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑـﻪ‪ :‬زرﺳـﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،2‬ﺻـﺺ ‪ .215-214‬ج ‪،3‬‬
‫ﺻﺺ ‪.361-359‬‬
‫‪ .41‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،3‬ﺻﺺ ‪.93-79‬‬
‫‪ .42‬اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﺳﺎدات ﺣﺴﻴﻨﻲ از دﻳﺮﺑﺎز ﺳﻪ ﻣﻨﺼﺐ ﻣﻬﻢ ﺷﻬﺮ ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻔﺘـﻲ‬
‫)ﻗﺎﺿﻲ(‪ ،‬ﻧﻘﻴﺐاﻻﺷﺮاف )ﺷﻬﺮدار( و ﺷﻴﺦاﻟﺤﺮم )ﻣﺘﻮﻟﻲ ﻣﺴﺠﺪاﻻﻗـﺼﻲ( ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬آﻧـﺎن در دوران اﺷـﻐﺎل‬
‫ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس )‪ (1840-1831‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﭘﺎﺷﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ را در ﺷﻮرش ﻣﺮدم ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﭘﺎﺷـﺎي‬
‫ﻏﺎﺻﺐ و ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗـﺮﻳﻦ ﭼﻬـﺮه اﻳـﻦ ﺧﺎﻧـﺪان ﻋﺒـﺪاﻟﻘﺎدر‬
‫اﻟﺤﺴﻴﻨﻲ رﻫﺒﺮ اﺳﻄﻮرهاي ﻣﺮدم ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1948‬در ﺟﻨﮓ ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺴﺮ او‪ ،‬ﻓﻴﺼﻞ اﻟﺤﺴﻴﻨﻲ )‪ ،(2001-1840‬ﻧﻴﺰ از رﻫﺒﺮان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣـﺮدم ﻓﻠـﺴﻄﻴﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺳـﺎلﻫـﺎ در‬
‫زﻧﺪانﻫﺎي اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﻪﺳﺮ ﺑﺮد و ﻫﻤﺎره ﻳﺎﺳﺮ ﻋﺮﻓﺎت ﺑﻪ او ﺑـﻪ ﭼـﺸﻢ رﻗﻴـﺐ و ﺟﺎﻧـﺸﻴﻦ اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ ﺧـﻮد‬
‫ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫‪9‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﻛﻨﺴﻮلﻫﺎي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮ دوﻟﺖ ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺒﻌﻴـﺪ ﭘـﻨﺞ ﺗـﻦ از اﻋﻴـﺎن‬
‫ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﻮرﺧﻴﻦ از اﻳﻦ ﺣﺎدﺛـﻪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﺳـﺮآﻏﺎز ﻇﻬـﻮر اﺣـﺴﺎﺳﺎت‬
‫ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﻣﺮدم ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اروﭘﺎﻳﻴﺎن ﻏﺮﺑﻲ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎﻧﮓ ﺷﺎﻟﻮدهاي را ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻬﺎد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺟﻴﻤﺰ ﻓﻴﻦ‪ 43،‬ﻛﻨﺴﻮل ﺑﻌﺪي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘـﺪس )‪ ،(1862-1845‬ﭘـﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻓﻴﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺨﻨﮕﺎري ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﻣﻮرد ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ 44،‬ﺑﻪﺷﺪت ﻋﻠﻴـﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺣﺴﻴﻨﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺪام ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺗﻬﻤـﺖ ﻣـﻲزد و از آﻧـﺎن ﺑـﻪ دوﻟـﺖ‬
‫‪45‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ و ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﻳﻬﻮدي‬

‫اﻣﺮوزه دودﻣﺎن ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮﺟﻤﻌﻴﺖ و ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ و اﻋﻀﺎي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻣﺘﻨﻔﺬ آن در‬
‫ردهﻫﺎي ﺑﺎﻻي اﻟﻴﮕﺎرﺷـﻲ اﻧﮕﻠﻮﺳﺎﻛـﺴﻮن ﺣـﻀﻮر دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳـﻲ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣـﻪ و ﻣـﺸﺎﻏﻞ‬
‫اﻋﻀﺎي ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻛﻨﻮﻧﻲ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﺗـﺪاوم ﺳـﻨﻦ دﻳـﺮﻳﻦ ﮔﺬﺷـﺘﻪ و ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي‬
‫ﮔﺴﺘﺮده آﻧﺎن ﺑﺎ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻟﺮد ﻳﺎﻧﮓ ﮔﺮاﻓﺎم‪ 46‬ﻣﻘﺘﺪرﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮه ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧـﮓ در اواﺧـﺮ ﺳـﺪه ﺑﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﻴﻼدي‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻮﻳﺪ ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1984‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﺑﺎروﻧﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ و ”ﻟﺮد ﻳﺎﻧـﮓ ﮔﺮاﻓـﺎم“‬
‫ﻟﻘﺐ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1980-1975‬رﺋﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎزﺳﺎزي رواﻧﻲ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﺗﺮﺑﻴـﺖ‬
‫)‪ 47(ORT‬ﺑﻮد و از ﺳﺎل ‪ 1990‬رﻳﺎﺳﺖ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ‪ ORT‬را ﺑﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ‪ .‬وي در‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1982-1979‬از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري‪ 48‬ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪﺷـﻤﺎر ﻣـﻲرود‪ .‬دﻳﻮﻳـﺪ ﻳﺎﻧـﮓ در ﺳـﺎلﻫـﺎي‬
‫‪ 1984-1981‬رﻳﺎﺳﺖ ﺷـﻮراي ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺧـﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و رﻓـﺎﻫﻲ ﻳﻬﻮدﻳـﺎن‪ 49‬را‬

‫)‪43. James Finn (1806-1872‬‬

‫‪ .44‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬داﺋﺮةاﻟﻤﻌﺎرف ﻳﻬﻮد ﺟﻴﻤﺰ ﻓﻴﻦ را ﻣﻲﺳﺘﺎﻳﺪ و از او ﺑﻪﻋﻨـﻮان »ﭘﻴـﺸﺎﻫﻨﮓ اﺳـﺘﻘﺮار ﻣﺠـﺪد‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن در ارض اﺳﺮاﺋﻴﻞ« ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪(Judaica, vol. 6, p. 1300) .‬‬
‫‪45. Illan Peppe, “The Rise and Fall of the Husaynis, 1840- 1922”, Jerusalem Quarterly File,‬‬
‫‪Issue 10, 2000.‬‬
‫)‪46. Lord Young of Graffham [David Ivor Young] (b. 1932‬‬
‫‪47. Organizatio for Rehabilitation by Training‬‬
‫‪48. Centre for Policy Studies‬‬
‫‪49. International Council of Jewish Social and Welfare Services‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪10‬‬
‫ﺑــﻪدﺳــﺖ داﺷــﺖ و از ﺳــﺎل ‪ 1990‬رﺋــﻴﺲ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺣﻤﺎﻳــﺖ از ﻳﻬﻮدﻳــﺎن‪ 50‬ﺑــﻮد ﻛــﻪ از‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺧﻴﺮﻳﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺣـﺪود ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﭘﻮﻧـﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وي در ﺳﺎل ‪ 1992‬رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﻮق را ﺑﻪ ﻟﺮد ﻣﺎﻳﻜﻞ ﻟﻮي‪ ،‬دوﺳﺖ ﺻـﻤﻴﻤﻲ‬
‫ﺗﻮﻧﻠﻲ ﺑﻠﺮ )ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ(‪ ،‬واﮔـﺬار ﻛـﺮد‪ .‬ﻟـﺮد ﻳﺎﻧـﮓ ﻋـﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﺒﺮي داﻧﺸﮕﺎه آﻛﺴﻔﻮرد ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ و ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎن ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ )ﻣﺘﻮﻓﻲ ‪ (1990‬و ﭘﺴﺮش ﻟﺮد ﻳﺎﻛﻮب روﭼﻴﻠﺪ و ﺧﺎﻧﻢ ﺗـﺎﭼﺮ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫دﻳﻮﻳﺪ ﻳﺎﻧﮓ از ﻣﺸﺎوران اﺻﻠﻲ ﻣﺎرﮔﺎرت ﺗـﺎﭼﺮ ﺑـﻮد و در دوﻟـﺖ او )‪(1990-1979‬‬
‫ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﻬﻤﻲ ﭼﻮن ﻣﺸﺎورت ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺳـﭙﺲ ﻣـﺸﺎورت وﻳـﮋه ﻧﺨـﺴﺖوزﻳـﺮ )‪-1979‬‬
‫‪ ،(1982‬رﻳﺎﺳــﺖ ﻛﻤﻴــﺴﻴﻮن ﻧﻴــﺮوي اﻧــﺴﺎﻧﻲ )‪ ،(1984-1982‬وزارت اﺷــﺘﻐﺎل )‪-1985‬‬
‫‪ ،(1987‬وزارت ﺗﺠﺎرت و ﺻﻨﻌﺖ )‪ (1989-1987‬را ﺑـﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ و در ﺳـﺎلﻫـﺎي‬
‫‪ 1990-1989‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﺣﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﺑﻮد‪ .‬از ﻟﺮد ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﻳﻜـﻲ از ﻃﺮاﺣـﺎن‬
‫اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزي دوﻟﺖ ﺗﺎﭼﺮ ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﮔﺎرت ﺗﺎﭼﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺑـﻮد‪:‬‬
‫‪51‬‬
‫>دﻳﮕﺮان ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﻌﻀﻞ ﻣﻲآورﻧﺪ و دﻳﻮﻳﺪ راهﺣﻞ‪<.‬‬
‫ﻟﺮد ﻳﺎﻧﮓ ﮔﺮاﻓﺎم در ﻛﻨﺎر ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﻲ ﭼﻮن ﻟﺮد ﻳـﺎﻛﻮب روﭼﻴﻠـﺪ‪ ،‬ﻟـﺮد دﻳﻮﻳـﺪ‬
‫ﺳﻴﻒ و ﻛِﻨِﺖ ﻣﺎرﻛﺲ )ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨﺴﺮ(‪ ،‬ﻧﻴﻜﻼس ﺳـﻔﻴﺮ‪ ،‬ﻛـﺎﻟﻴﻦ ﻟﻬﻤـﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻳﺎن ﻛﻮﻫﻦ و ﺳِﺮ دﻳﻮﻳﺪ آﻟﻴﺎﻧﺲ )ﻳﻬﻮدي اﻳﺮاﻧـﻲ( ﻋـﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه اﺗـﺎق ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ -‬اﺳﺮاﺋﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺮد ﻳﺎﻧﮓ در ﺷﻮراي ﻣﺸﺎوران ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻠﻜﻪ اﻟﻴﺰاﺑـﺖ دو‪‬م ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻋﻀﻮﻳﺖ دارد‪ .‬او از ﺳﺎل ‪ 1990‬رﻳﺎﺳﺖ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺎﺑﻞ اﻧﺪ واﻳﺮﻟﺲ‪ 52‬را ﺑﻪدﺳﺖ دارد‪.‬‬
‫ﺑﺎروﻧﺲ ﻳﺎﻧﮓ‪ 53‬ﻓﺮد ﻧﺎﻣﺪار دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬او در اﺻﻞ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻴﻜﺮ ﺗﻌﻠﻖ دارد ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ازدواج ﺑﺎ ﺟﺌﻮﻓﺮي ﻳﺎﻧﮓ‪ 54‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ژاﻧﺖ ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ ﻧﺴﻞ ﻟﺮدﻫﺎي ﻣﺆﻧﺚ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﻟﻴﺪي ﻳﺎﻧﮓ دو دﻫﻪ ﭘـﻴﺶ از‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺎرﮔﺎرت ﺗﺎﭼﺮ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1971‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻟﺮدي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑـﻪ ”ﺑـﺎروﻧﺲ“ ﻣﻠﻘـﺐ‬

‫‪50. Jewish Care‬‬

‫‪51. Julia Finch, “Ups and downs of Iron Lady's favourites”, The Guardian, November 22,‬‬
‫‪2000.‬‬
‫‪52. Cable & Wireless plc‬‬
‫)‪53. Janet Mary Young [Baker] (b. 1926‬‬
‫‪54. Geofrey Tindale Young‬‬
‫‪11‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺷﺪ‪) .‬ﺧﺎﻧﻢ ﺗﺎﭼﺮ در ﺳﺎل ‪ 1992‬ﺑﺎروﻧﺲ ﺷﺪ‪ (.‬ﺑﺎروﻧﺲ ﻳﺎﻧﮓ در ﺳﺎلﻫـﺎي ‪1972-1967‬‬
‫رﻫﺒﺮي ﺟﻨـﺎح ﺣـﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎر در ﻣﺠﻠـﺲ ﻟﺮدﻫـﺎ را ﺑـﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ و در دوران‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﺧﺎﻧﻢ ﺗﺎﭼﺮ در ﻳﻚ اﻗﺪام ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﻃـﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1983-1981‬در ﻣﻘـﺎم‬
‫رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﻟﺮدﻫﺎ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎروﻧﺲ ﻳﺎﻧـﮓ‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1987‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه دو ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑـﻪ زرﺳـﺎﻻران ﻳﻬـﻮدي و‬
‫‪56‬‬
‫ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن ﺷﺪ‪ :‬ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨﺴﺮ‪ 55‬و ﺑﺎﻧﻚ وﺳﺘﻤﻴﻨﺴﺘﺮ‪.‬‬

‫از ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻛﻼن ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ آﻧﺎن ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ زرﺳﺎﻻري ﻳﻬـﻮدي‬
‫ﻛﺎﻣﻼً آﺷﻜﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ راﺑﺮت ﻳﺎﻧﮓ‪) 57‬ﺗﺎﺟﺮ اﺳﻠﺤﻪ( اﺷـﺎره ﻛـﺮد‪ .‬راﺑـﺮت ﻳﺎﻧـﮓ در‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1986-1971‬در ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ روﻟـﺰروﻳﺲ اﺷـﺘﻐﺎل داﺷـﺖ و در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪-1977‬‬
‫‪ 1979‬رﺋﻴﺲ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻧﻈﺎﻣﻲ آن ﺑﻮد‪ .‬وي در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1985-1981‬از ﻣـﺪﻳﺮان‬
‫ﺑﺨﺶ ﺗﺠﺎري ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ وﻳﻜﺮز‪ 58‬ﺑﻮد و از ﺳﺎل ‪ 1983‬ﻋﻀﻮ ﺳـﺘﺎد ﺑﺮرﺳـﻲﻫـﺎي‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺮﻛﺰي‪ 59.‬راﺑﺮت ﻳﺎﻧﮓ از ﺳﺎل ‪ 1990‬ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺑﻴﻮﻓﻮرد‪ 60‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي روﻟﺰروﻳﺲ و وﻳﻜﺮز ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗـﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ‬
‫زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1884‬ﻟﺮد ﻧﺎﺗﺎﻧﻴﻞ روﭼﻴﻠـﺪ‬
‫و ﺳِﺮ ارﻧﺴﺖ ﻛﺎﺳﻞ‪ ،‬دو زرﺳﺎﻻر ﺑـﺰرگ ﻳﻬـﻮدي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‪ ،‬در ﺷـﺮاﻛﺖ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻣﺨﺘـﺮع‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻪﻧﺎم ﺣﻴﺮام ﻣﺎﻛﺴﻴﻢ‪ 61‬و ﻓﺮدي ﺑﻪﻧﺎم آﻟﺒﺮت وﻳﻜﺮز‪ 62،‬از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺻـﻨﺎﻳﻊ آﻫـﻦ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻔﻴﻠﺪ‪ ،‬ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﺳﻠﺤﻪ ﻣﺎﻛﺴﻴﻢ‪ 63‬را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻣﺎﻛﺴﻴﻢ دﺳﺘﺎورد ﻧﻮﻳﻦ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺮد روﭼﭙﻠﺪ و ﻛﺎﺳـﻞ ﭼﻬـﺎر ﺳـﺎل ﺑﻌـﺪ )‪ (1888‬ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮي ﺑﻪﻧﺎم ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﺳﻠﺤﻪ و ﻣﻬﻤﺎت ﻧﻮردﻧﻔﻠـﺖ‪ 64‬اﻳﺠـﺎد ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ از ﻫﻤﻜـﺎري و‬

‫‪55. Marks and Spencer Plc‬‬

‫‪56. Westminster Bank‬‬
‫)‪57. Robert Young (b. 1944‬‬
‫‪58. Vickers‬‬
‫‪59. Central Policy Review Staff‬‬
‫‪60. Beauford‬‬
‫‪61. Hiram Maxim‬‬
‫‪62. Albert Vickers‬‬
‫‪63. Maxim Gun Company‬‬
‫‪64. Nordenfelt Guns and Ammunition Company‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪12‬‬
‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻳﻚ ﻳﻬﻮدي دﻳﮕﺮ ﺑﻪﻧﺎم ﺳِﺮ ﺑﺎزﻳﻞ زاﻫﺎروف‪ 65‬ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬زاﻫﺎروف ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ دﻻل اﺳﻠﺤﻪ ﺟﻬﺎن در اواﺧﺮ ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ و اواﺋﻞ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻣﻴﻼدي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ”ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺮگ“ ﺷﻬﺮت دارد‪ .‬دو ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻟﺮد روﭼﻴﻠـﺪ و ﻛﺎﺳـﻞ ﻣﺆﺳـﺴﺎت‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ را ادﻏﺎم ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ 2/5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﭘﻮﻧﺪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﭘﺴﺮان وﻳﻜﺮز و ﻣﺎﻛﺴﻴﻢ‪ 66‬را‬
‫ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ 67.‬در ﺳﺎل ‪ 1927‬دو ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ وﻳﻜﺮز و آرﻣﺴﺘﺮاﻧﮓ )ﻛـﻪ ﭘـﻴﺶﺗـﺮ‬
‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻟﺮد آرﻣﺴﺘﺮاﻧﮓ و در ﺷﺮاﻛﺖ ﺑﺎ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد( ادﻏﺎم ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ وﻳﻜﺮز آرﻣﺴﺘﺮاﻧﮓ‪ 68‬ﻇﻬﻮر ﻛﺮد ﻛﻪ اﻣـﺮوزه در ﻗﻠـﺐ‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﺟﻬﺎن ﻏﺮب ﺟـﺎي دارد‪ .‬دو ﻣﺠﺘﻤـﻊ وﻳﻜـﺮز آرﻣـﺴﺘﺮاﻧﮓ و‬
‫روﻟﺰروﻳﺲ‪ 69‬ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮرده و ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻳﺮ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي ﺑـﺰرگ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ‬
‫زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻫﻤﺒﺴﺘﻪ و واﺣﺪ را رﻗـﻢ ﻣـﻲزﻧﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ را در ﻣﺸﺎﻏﻞ رؤﺳﺎ و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺠﺘﻤﻊ روﻟﺰروﻳﺲ ﺑﻪروﺷﻨﻲ ﻣـﻲﺗـﻮان‬
‫دﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳِﺮ ﺟﻴﻤﺰ ﻓﺮﻳﺰر‪ 70،‬ﻛـﻪ در اوج ﺧﺮﻳـﺪﻫﺎي ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﭘﻬﻠـﻮي ﺗـﺎ‬
‫اﻧﺪﻛﻲ ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1980-1971‬رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬
‫روﻟﺰروﻳﺲ را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺗـﺮ )‪ (1969-1956‬از ﻣـﺪﻳﺮان ﻳﻜـﻲ از ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻬﻮدي ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻧﻚ وارﺑﻮرگ‪ 71‬ﺑﻮد‪ .‬او ﭘﺲ از ﻛﻨﺎرهﮔﻴـﺮي از رﻳﺎﺳـﺖ‬
‫روﻟﺰروﻳﺲ‪ ،‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1985-1980‬رﻳﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﻚ ﻣ‪‬ﻌﻈَﻢ ﻳﻬﻮدي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﺑـﺮادران‬
‫ﻻزارد‪ 72،‬را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1989-1985‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﺗـﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ‬
‫وﻳﻜﺮز ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪73‬‬
‫ﺳِﺮ راﻟﻒ راﺑﻴﻨﺰ‪ ،‬رﺋـﻴﺲ ﻛﻨـﻮﻧﻲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ روﻟـﺰروﻳﺲ )از ‪ ،(1992‬ﻫﻤﺰﻣـﺎن رﺋـﻴﺲ‬
‫ﻏﻴﺮاﺟﺮاﻳﻲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺎﺑﻞ اﻧﺪ واﻳﺮﻟﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻟﺮد ﻳﺎﻧﮓ ﮔﺮاﻓﺎم رﺋـﻴﺲ و‬

‫)‪65. Basil Zaharoff (1850-1936‬‬

‫‪66. Vickers Sons & Maxim‬‬
‫‪67. Anthony Allfrey, Edward VII and his Jewish Court, London: Weidenfeld & Nicolson,‬‬
‫‪1991, p. 161.‬‬
‫‪68. Vickers Armstrongs Ltd.‬‬
‫‪69. Rolls- Royce‬‬
‫)‪70. Sir Ian (James) Fraser (b. 1923‬‬
‫‪71. S. G. Warburg & Co. Ltd.‬‬
‫‪72. Lazard Brothers‬‬
‫‪73. Sir Ralph Robins‬‬
‫‪13‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬
‫‪74‬‬
‫ﺳﻬﺎﻣﺪار ﺑﺰرگ آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راﺑﻴﻨﺰ ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﻣـﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨـﺴﺮ‪،‬‬
‫ﺷﺮودر‪ 75‬و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭼﺎرﺗﺮ‪ 76‬ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬درﺑﺎرة ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻋﻈﻴﻢ ﻣـﺎﻟﻲ ﺷـﺮودر ﺗﻮﺿـﻴﺤﻲ‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲدﻫﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨﺴﺮ ﻣﻲﭘﺮدازم‪.‬‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺷﺮودر‪ 77‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﻛﺰ اﺻﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺎﻟﻲ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي‬
‫و ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻤـﻴﻦ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﺑـﺎ‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺳﺎﺳﻮن )ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻳﻬﻮدي ﺑﻐﺪادي ﺳﺎﺳﻮن و ﺷﺮﻛﺎ ﭼﻮن ﻋﺰرا و ﮔﺒـﺎي و‬
‫ﻛﺪوري و ﻏﻴﺮه( و ﻣﺆﺳﺴﻪ واﻟﭙﻮل ﮔﺮﻳﻨﻮل‪ 78‬در ﺳـﺎل ‪ 1889‬ﻣـﻴﻼدي ﺑﺎﻧـﻚ ﺷﺎﻫﻨـﺸﺎﻫﻲ‬
‫اﻳﺮان‪ 79‬را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺘﻴﺎز ﻧﺸﺮ اﺳـﻜﻨﺎس اﻳـﺮان ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﺗﻌﻠـﻖ داﺷـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺠﺪاﻻﺳﻼم ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻲاﻟﻮاﻗﻊ از ﻫﻤﺎن ﺗﺎرﻳﺦ ﺛﺮوت اﻳﺮان ﺑﻪ ﺑﺎد رﻓﺘﻪ و ﻫﺮﭼﻪ ﻃﻼ در اﻳـﻦ ﻣﻤﻠﻜـﺖ‪...‬‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎ از ﻣﻤﺎﻟﻚ دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﻧﺎدرﺷـﺎه و ﻗـﺸﻮن اﻳـﺮان‬
‫آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻣﻴﻞ و رﻏﺒﺖ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻠﺖ ﻧﺠﻴـﺐ ﻧـﻮعﭘﺮﺳـﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎي ﻋﻈﻤـﻲ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪه‪ ،‬ﺑﻪﻋﻼوه ﺛﺮوت ﻫﺮ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﺗﻨﺰل ﻧﺮخ ﻧﻘﺮه و ﻧﺒﻮدن ﺳﻜﻪ ﻃﻼ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﻜﻮﻛﺎت ﻣﻠﻞ ﻣﺠﺎوره ﻧـﺼﻒ ﺷـﺪ و ﻫﻤـﻪ ﺳـﺎﻟﻪ ﻫـﻢ ﻣﺒـﺎﻟﻐﻲ از اﻳـﻦ راه‬
‫‪80‬‬
‫ﺧﺴﺎرت ﺑﺮ اﻓﺮاد ﻣﻠﺖ وارد ﻣﻲآﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺎﻫﻲ )ﭼﻨﺎنﻛﻪ در اﻳﺮان ﻣﻌـﺮوف اﺳـﺖ(‪ ،‬در ﺳـﺎل‬
‫‪ 1949‬ﺑﻪ ﺑﺎﻧـﻚ اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ اﻳـﺮان و ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧـﻪ‪ 81‬و در ﺳـﺎل ‪ 1952‬ﺑـﻪ ﺑﺎﻧـﻚ اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ‬
‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ 82‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم داد و در ﺳﺎل ‪ 1960‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻛﻮرﭘﻮراﺳﻴﻮن ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻫﻨﮓﻛﻨـﮓ‬

‫‪74. Marks and Spencer plc‬‬

‫‪75. Schroders plc‬‬
‫‪76. Standard Chartered plc‬‬
‫‪77. J. Henry Schroder & Co.‬‬
‫‪78. Walpole, Greenwell & Co.‬‬
‫‪79. Imperial Bank of Persia‬‬
‫‪ .80‬اﺣﻤﺪ ﻣﺠﺪاﻻﺳﻼم ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺤﻄﺎط ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ :‬اﻧﺘـﺸﺎرات داﻧـﺸﮕﺎه اﺻـﻔﻬﺎن‪ ،‬ﭼـﺎپ دوم‪،‬‬
‫‪ ،1356‬ﺻﺺ ‪.136-135‬‬
‫)‪81. The British Bank of Iran and the Middle East (BBIME‬‬
‫)‪82. The British Bank of Middle East (BBME‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪14‬‬
‫ﺷﺎﻧﮕﻬﺎي )‪ 83(HSBC‬درآﻣﺪ‪ .‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑـﺎﻧﻜﻲ اﺧﻴـﺮ در ﺳـﺎل ‪ 1865‬ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻴـﺎن‬
‫ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﺎك )از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﺎﺳﻮن و ﺳﺎﻳﺮ ﻳﻬﻮدﻳـﺎن ﺑﻐـﺪادي و ﺷـﺮﻛﺎي ﭘﺎرﺳـﻲ‪-‬‬
‫ﻫﻨﺪي و آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ آﻧﺎن( در دو ﺑﻨﺪر اﺻـﻠﻲ ﻣﺤـﻞ اﺳـﺘﻘﺮار اﻳـﺸﺎن در ﭼـﻴﻦ‬
‫)ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ و ﺷﺎﻧﮕﻬﺎي( ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ و اﻣﺮوزه ﻳﻜﻲ از ﻋﻈﻴﻢﺗﺮﻳﻦ ﻏﻮلﻫﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﺟﻬـﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﻚ وﺳﺘﻤﻴﻨﺴﺘﺮ ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎنﮔﺴﺘﺮ ﻣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺎر ﺧـﻮد را از‬
‫ﺳﺎل ‪ 1866‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ‪ HSBC‬در ﻟﻨﺪن آﻏﺎز ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎنﻛﻪ دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎروﻧﺲ ﻳﺎﻧﮓ و ﺳِﺮ راﻟـﻒ راﺑﻴﻨـﺰ )رﺋـﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ روﻟـﺰروﻳﺲ( از‬
‫اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨﺴﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻣـﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨـﺴﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﭘﻮﺷﺎك در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬از ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺘﻌﻠﻖ‬
‫ﺑﻪ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎي ﺑﻲﭘﺮواﻳﺶ از دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺳـﺎلﻫـﺎ‬
‫در رأس ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟـﺎي داﺷـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ را ﻳﻚ ﻳﻬﻮدي ﻣﻬﺎﺟﺮ از روﺳﻴﻪ ﺑﻪﻧﺎم ﻣﺎﻳﻜﻞ ﻣﺎرﻛﺲ‪ 84‬در ﺳﺎل ‪ 1894‬اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1910‬رﺑﻜﺎ )دﺧﺘﺮ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﻣﺎرﻛﺲ( ﺑـﺎ اﺳـﺮاﺋﻴﻞ ﺳـﻴﻒ ازدواج ﻛـﺮد و در ﺳـﺎل‬
‫‪ 1915‬ﺳﻴﻤﻮن )ﭘﺴﺮ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﻣﺎرﻛﺲ( ﺧﻮاﻫﺮ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺳﻴﻒ را ﺑﻪ زﻧـﻲ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨـﺴﺎن‪،‬‬
‫دو ﺧﺎﻧﺪان ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﻣﺎرﻛﺲ و ﺳﻴﻒ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ اﺻﻠﻲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨـﺴﺮ ﺑـﺪل‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺒﺎر ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻴﻒ ﺑﻪ وﻳﻠﻨﺎ ﮔﺎﺋﻮن‪ 85،‬ﺣﺎﺧﺎم ﺑﺰرگ و ﻣﻘﺘﺪر ﻳﻬﻮدﻳﺎن در اواﺧﺮ ﺳﺪه‬
‫ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﻴﻼدي‪ ،‬ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫‪87‬‬ ‫‪86‬‬
‫اﻳﻦ دو ﺑﺎﺟﻨﺎق‪ ،‬ﻟﺮد اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺳﻴﻒ و ﻟﺮد ﺳﻴﻤﻮن ﻣـﺎرﻛﺲ‪ ،‬از ﻛـﺎرﮔﺰاران اﺻـﻠﻲ و‬
‫ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠـﺪ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻧﻘـﺶ اﺻـﻠﻲ را در ﺣﻤﺎﻳـﺖ و ﺑﺮﻛـﺸﻴﺪن ﺣﻴـﻴﻢ‬
‫واﻳﺰﻣﻦ‪ 88،‬اوﻟﻴﻦ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ )‪ ،(1952-1949‬در دوران اﻗﺎﻣـﺖ واﻳـﺰﻣﻦ‬
‫در ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ و ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺑﻪﻋﻬﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در اواﺧﺮ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻟﺮد ﻣﺎرﻛﻮس ﺳﻴﻒ‪) 89‬ﭘﺴﺮ ﻟﺮد‬
‫اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺳﻴﻒ( و ﻟﺮد ﻣﺎﻳﻜﻞ ﻣﺎرﻛﺲ‪) 90‬ﭘﺴﺮ ﻟﺮد ﺳﻴﻤﻮن ﻣـﺎرﻛﺲ( از رﻫﺒـﺮان ﻃـﺮاز او‪‬ل‬

‫‪83. Hongkong and Shanghai Banking Corporation‬‬

‫)‪84. Michael Marks (1859- 1907‬‬
‫)‪85. The Vilna Gaon, Rabbi Eliyahu of Vilna (1720-1797‬‬
‫)‪86. Israel Moses Sieff, Baron Sieff (1889- 1972‬‬
‫‪st‬‬
‫)‪87. Simon Marks, 1 Baron Marks (1888-1964‬‬
‫)‪88. Chaim Weizmann (1874-1952‬‬
‫)‪89. Marcus Joseph Sieff, Baron Sieff of Brimpton (1913-2001‬‬
‫‪nd‬‬
‫‪90. Michael Marks, 2‬‬ ‫)‪Baron Marks (1920- 1998‬‬
‫‪15‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﻮس ﺳﻴﻒ و ﻫﻤﺴﺮش ﻟﻴﻠﻲ )رﺋﻴﺲ ﻓﺪراﺳـﻴﻮن‬
‫زﻧﺎن ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( از ﺻﻤﻴﻤﻲﺗﺮﻳﻦ دوﺳﺘﺎن ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ و ﻫﻤﺴﺮش )ﺗﺮزا‬
‫ﻣﺎﻳﻮر(‪ ،‬ﺳِﺮ دﻳﻚ ﮔﻠﺪاﺳﻤﻴﺖ واﻳﺖ‪ 91،‬رﺋﻴﺲ ﻳﻬﻮديﺗﺒﺎر ام‪ .‬آي‪ 5 .‬و ام‪ .‬آي‪) 6 .‬ﻛـﻪ او را‬
‫ﺑﺮﺟــﺴﺘﻪﺗــﺮﻳﻦ اﻓــﺴﺮ ﺿــﺪاﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴــﺎ در دوران ﭘــﺲ از ﺟﻨــﮓ دو‪‬م ﺟﻬــﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ(‪ 92‬و ﻫﻤﺴﺮش )راﺷﻞ واﻳﺖ(‪ ،‬و ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ و ﻫﻤﺴﺮش )آﺳﻴﻪ( ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪93‬‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ اﺳﻨﺎد ارزﺷﻤﻨﺪي در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﮕﺎرﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎرﻛﻮس ﺳﻴﻒ در زﻣﺎن ﺧﻮد از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﺠﺎر اﺳﻠﺤﻪ ﺟﻬـﺎن ﺑـﻮد و ﺑـﻪوﻳـﮋه از ﺳـﺎل‬
‫‪ 1973‬و ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ درآﻣﺪﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ اﻳﺮان در ﻓﺮوش ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑـﻪ رژﻳـﻢ‬
‫ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺑﺎ واﺳﻄﻪ ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴـﻞ‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪1977‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎي ﻳﻬﻮدي‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎم ﺑﻨﻴﺎد ﻫﺎﻣﺒﺮو‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰه وﻳﮋه ”ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺳﺎل“ را‬
‫ﺑﻪ او اﻋﻄﺎ ﻛﺮد‪ .‬درﺑﺎرة ﺑﻨﻴﺎد ﻫﺎﻣﺒﺮو و ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي آن ﺑﺎ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در ﺻﻔﺤﺎت ﺑﻌـﺪ ﺳـﺨﻦ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﻤﻊ ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ )در ﺳﺎل ‪ ،(1990‬ﺳِﺮ دﻳـﻚ واﻳـﺖ )در‬
‫ﺳﺎل ‪ (1993‬و ﻟﺮد ﻣﺎرﻛﻮس ﺳﻴﻒ )در ﺳﺎل ‪ (2001‬از ﻣﻴـﺎن رﻓﺘـﻪاﻧـﺪ وﻟـﻲ ﺳِـﺮ ﺷـﺎﭘﻮر‬
‫رﻳﭙﻮرﺗﺮ ‪ 81‬ﺳﺎﻟﻪ ﻫﻨﻮز زﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬ﻟﺮد دﻳﻮﻳﺪ ﺳﻴﻒ‪ 63 94‬ﺳﺎﻟﻪ )ﭘﺴﺮ ﻟﺮد ﻣﺎرﻛﻮس‬
‫ﺳﻴﻒ( و ﻟﺮد ﻳـﺎﻛﻮب روﭼﻴﻠـﺪ‪ 67 95‬ﺳـﺎﻟﻪ )ﭘـﺴﺮ ﻟـﺮد وﻳﻜﺘـﻮر روﭼﻴﻠـﺪ( ﻣﻴـﺮاث ﻛﻬـﻦ‬
‫ﭘﺪرانﺷﺎن را ﺗﺪاوم ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و‬
‫ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن ﺑﻪ راﺑﺮت ﻳﺎﻧﮓ ﻣﺤﺪود ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﻨﺖ ﻳﺎﻧﮓ‪ 96‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1964-1959‬از‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺴﻲ ﻓﺮﮔﻮﺳـﻦ‪ 97‬و در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1971-1966‬از ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن اﺻـﻠﻲ‬

‫)‪91. Sir Dick Goldsmith White (1906-1993‬‬

‫‪92. R. G. Grant, MI5, MI6: Britain’s Security and Secret Intelligence Services, New York:‬‬
‫‪Gallery Books, 1989, p. 111.‬‬
‫‪ .93‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﻳﻦ اﺳﻨﺎد ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻬﺒﺎزي‪» ،‬ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ و ﻛﻮدﺗـﺎي ‪28‬‬
‫ﻣﺮداد ‪ ،«1332‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،23‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ ،1381‬ﺻﺺ ‪.165-162‬‬
‫)‪94. David Daniel Sieff (b. 1939‬‬
‫‪th‬‬
‫)‪95. Nathaniel Charles Jacob Rothschild, 4 Baron Rothschild (b. 1936‬‬
‫)‪96. Kenneth Middleton Young (b. 1931‬‬
‫‪97. Massey-Ferguson (UK) Ltd.‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪16‬‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺟﻨﺮال اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ‪ 98‬ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻢ ﻛﻪ‪ ،‬ﻃﺒـﻖ اﺳـﻨﺎد ﺷﺨـﺼﻲ ﺑـﻪﺟـﺎي ﻣﺎﻧـﺪه از‬
‫ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ‪ ،‬در دوران ﻣﺘﺄﺧﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي دﻓﺘﺮ ﻣﺮﻛﺰي ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺟﻨـﺮال‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ در ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آن ﺑﻪ ﺷـﺎﭘﻮر ﺗﻌﻠـﻖ داﺷـﺖ )واﻗـﻊ در ﺧﻴﺎﺑـﺎن‬
‫زرﺗﺸﺖ‪ ،‬ﺟﻨﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ( ﻣﻘﺮ ﻣﺮﻛﺰي اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ ﺳـﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‬
‫)ام‪ .‬آي‪ (6 .‬در اﻳﺮان ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳِﺮ ﻟﺰﻟﻲ ﻳﺎﻧﮓ‪ 99‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪-1986‬‬
‫‪ 1990‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧـﻚ وﺳﺘﻤﻴﻨـﺴﺘﺮ و ﺑـﻪ ﺗﺒـﻊ آن ﻋـﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧـﻚ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪) 100‬ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( ﺑـﻮد‪ .‬او در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1984-1979‬از ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن‬
‫اﺻﻠﻲ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﮔﺮاﻧﺎدا‪ 101‬ﺑﻮد؛ ﻫﻤﺎن ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ وﻳﮋهاي درﺑﺎرة ﻛﻮدﺗـﺎي‬
‫‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ در اﻳﺮان اﻧﻌﻜﺎس وﺳﻴﻊ ﻳﺎﻓـﺖ وﻟـﻲ ﻧﻘـﺶ اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬ﺑﻪوﻳﮋه ﺟﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ و ﺷـﺎﭘﻮر رﻳﭙـﻮرﺗﺮ‪ ،‬را ﺑـﻪﻛﻠـﻲ ﻣـﺴﻜﻮت‬
‫ﮔﺬارد‪ 102.‬ﻋﻀﻮ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان‪ ،‬ﺳِـﺮ راﺟـﺮ )وﻳﻠﻴـﺎم( ﻳﺎﻧـﮓ‪ 103،‬ﻧﻴـﺰ از ﺳـﺎل ‪ 1978‬از‬
‫ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻲ ﺑﻨﮕﺎه ﺳﺨﻦﭘﺮاﻛﻨﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ )ﺑﻲ‪ .‬ﺑﻲ‪ .‬ﺳﻲ‪ (.‬و ﻋـﻀﻮ ﺷـﻮرايﻋـﺎﻟﻲ اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ و اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺎ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺠﺎري‪ -‬ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن‪ 104‬در ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺎ‬
‫از اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺟﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ ﻃـﻲ‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﻇﺎﻫﺮي از ام‪ .‬آِي‪ 6 .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه اﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪ‬
‫دﻻﻟﻲ و ﺑﺎﻧﻚ ﺗﺠﺎري ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او در اﻳـﻦ راﺑﻄـﻪ ﺑﺎرﻫـﺎ ﺑـﻪ اﻳـﺮان ﺳـﻔﺮ ﻛـﺮد و ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي ﻣﻼﻗﺎت ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫)‪98. General Electric Company Ltd. (GEC‬‬

‫)‪99. Sir Leslie (Clarence) Young (b. 1925‬‬
‫‪100. Bank of England‬‬
‫‪101. Granada Television Ltd.‬‬
‫‪ .102‬ﻣﺘﻦ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ و در اﻳﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺮﻳـﺎن ﻟﭙﻴﻨـﮓ‪ ،‬ﺳـﻘﻮط اﻣﭙﺮاﻃـﻮري‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺲ و دوﻟﺖ دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺤﻤﻮد ﻋﻨﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻛﺘﺎﺑﺴﺮا‪.1365 ،‬‬
‫)‪103. Sir Roger (William) Young (b. 1923‬‬
‫‪104. Kleinwort Benson Group‬‬
‫‪17‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨـﺴﻮن‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺆﺳـﺴﺎت ﻣـﺎﻟﻲ ﺷـﺮودر‪ ،‬ﻣﻮرﮔـﺎن ﮔﺮﻧﻔـﻞ‪ 105‬و واﻟﭙـﻮل‬
‫ﮔﺮﻳﻨﻮل‪ 106‬از ﻣﺮاﻛﺰ اﺻﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﺷـﺮﻛﺎي اﻳـﺸﺎن ﺑـﻪﺷـﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرود‪ .‬ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده و ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ )ام‪.‬‬
‫آي‪ (6 .‬ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺪان ﺣﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﻳﻜﻲ از اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي‬
‫‪107‬‬
‫ﭘﻮﺷﺸﻲ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن اﻣﺮوزه در ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﺑـﺎ ﺑﺎﻧـﻚ درﺳـﺪﻧﺮ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ درﺳﺪﻧﺮ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن‪ 108‬را ﭘﺪﻳﺪ آورده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺟﻬﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪109‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﺣﺎﺻﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﺎﻟﻲ دو ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻨﺴﻮن و ﻛﻠﻴﻨﻮرت اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻨﺴﻮن ﺛﺮوت اوﻟﻴﻪ ﺧﻮد را در ﻛﻮران ﻣـﺎﺟﺮاﺟﻮﻳﻲﻫـﺎي اﺳـﺘﻌﻤﺎري در آﻓﺮﻳﻘـﺎي‬
‫ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻧﺪوﺧﺖ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮه اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺳِﺮ رﻛﺲ ﺑﻨﺴﻮن‪ 110‬اﺳﺖ ﻛـﻪ ﭘـﺴﺮﺧﺎﻟﻪ و‬
‫دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﺳِﺮ اﺳﺘﻮارت ﻣﻨﺰﻳﺲ‪ 111،‬رﺋﻴﺲ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1952-1939‬ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮرﺧﻴﻦ از ﻣﻨﺰﻳﺲ ﺑﻪﻋﻨﻮان >ﺳﺮﺟﺎﺳﻮس وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴـﻞ<‬
‫ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺴﻮن در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1944-1941‬آﺗﺎﺷﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫در آن زﻣﺎن ﻣﻘﺎم ﺣﺴﺎس و ﻣﻬﻤﻲ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬وي از اﻋﻀﺎي ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑﻮد‬
‫و در ﭼﻨﺎن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺣﺴﺎﺳﻲ ﺟﺎي داﺷﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻧﻴـﺰ ﻧـﺎﻣﺶ ﺑـﻪﻧـﺪرت در‬
‫ﻛﺘﺐ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت درج ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻫﻤﻴﺖ ﺳِﺮ رﻛﺲ ﺑﻨﺴﻮن را از ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺳﺎﻣﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫‪112‬‬
‫آﮔﻬﻲ ﺗﺮﺣﻴﻢ او را در زﻣﺎن وﻓﺎﺗﺶ )‪ (1968‬اﻣﻀﺎء ﻛﺮدﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪105. Morgan Grenfell Group‬‬

‫‪106. W. Greenwell & Co.‬‬
‫‪107. Dresdner Bank Group‬‬
‫‪108. Dresdner Kleinwort Benson‬‬
‫‪ .109‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻓﻮق ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪Jehanne Wake, Kleinwort Benson: The History of Two Families in Banking, Oxford‬‬
‫‪University Press, 1997.‬‬
‫)‪110. Sir Rex Benson (d. 1968‬‬
‫)‪111. Sir Stewart Menzies (1890-1968‬‬
‫‪ .112‬در دو ﻣﺄﺧﺬ زﻳﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪي درﺑﺎرة ﺳِﺮ رﻛﺲ ﺑﻨﺴﻮن ﻣﻨﺪرج اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Anthony Cave Brown, The Secret Life of Sir Stewart Graham Menzies, Spymaster to‬‬
‫‪Winston Churchill, Macmillan, 1987, pp. 34-36, 629.‬‬
‫‪Stephen Dorril and Robin Ramsay, Smear!: Wilson and the Secret State, Fourth Estate,‬‬
‫←‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪18‬‬
‫ﭘﺴﺮ ﺳِﺮ رﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎم دﻳﻮﻳﺪ ﺑﻨـﺴﻮن‪ 113،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺧـﻮد را از ﺳـﺎل ‪ 1957‬در ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‬
‫ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺷﻞ‪ 114،‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ روﻳﺎل داچ ﺷﻞ‪ ،‬آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬
‫ﺷﻞ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺮﻛﺰ اﺻﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻔﺘﻲ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﻳﻬﻮدي و ﺷـﺮﻛﺎي اﻳـﺸﺎن‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﻳﻮﻳﺪ در ﺳﺎل ‪ 1963‬ﺑﻪ ﮔﺮوه ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﭘﻴﻮﺳﺖ و از ﺳﺎل ‪1992‬‬
‫ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ و ﺳﭙﺲ رﺋﻴﺲ ﺗﺮاﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﭼﺎرﺗﺮ‪ 115‬ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺴﺮ او‪ ،‬ﻟﻴﺪي‬
‫اﻟﻴﺰاﺑﺖ ﭼﺎرﺗﺮﻳﺲ‪ 116،‬دﺧﺘﺮ ارل وﻣﻴﺲ و ﻣﺎرچ‪ 117،‬از ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ زﻣﻴﻨـﺪاران و اﺷـﺮاف‬
‫اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺖ‪ 118.‬ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻨﺴﻮن از اﻳﻦﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﭼﻮن دوكﻫﺎي وﻟﻴﻨﮕﺘﻮن و ﺧﺎﻧﻮاده اوﺟﻴﻠﻮي ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻣﺎدر ﻣﻠﻜـﻪ اﻟﻴﺰاﺑـﺖ‬
‫دو‪‬م دﺧﺘﺮ ارل ﭼﻬﺎرم اﺳﺘﺮاﺗﻤﻮر‪ 119‬ﺑﻮد و ﺧﺎﻟﻪ و ﺳﺎﻳﺮ ﺧﻮﻳﺸﺎن ﻣﻠﻜﻪ اﻟﻴﺰاﺑﺖ ﺑﺎ اﻋـﻀﺎي‬
‫ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي اﺷﺮاﻓﻲ اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ وﺻﻠﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﻮﻳﺪ ﺑﻨﺴﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﺣﻠﻘﻪاي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن را ﺑﺎ ﺧﺎﻧـﺪان ﺳـﻠﻄﻨﺘﻲ‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻟﺮد راﻛﻠﻲ‪ 120،‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ )‪ (1992-1988‬و رﺋﻴﺲ )‪(1996-1993‬‬
‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن از ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻤﺴﺮش‪ ،‬دﺧﺘـﺮ ارل ﻫﻔـﺘﻢ ﻛﺎدوﮔـﺎن‪ 121،‬ﺑـﺎ ﺧﺎﻧـﺪان‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬رﻳﭽﺎرد اوﺟﻴﻠﻮي وﻧﺎﺑﻠﺲ‪ 122،‬از اﻋـﻀﺎي ﺧﺎﻧـﺪان اوﺟﻴﻠـﻮي و‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻧﻴﺰ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺳِﺮ‬
‫اﻧﮕﻮس اوﺟﻴﻠﻮي‪ 123‬ﻫﻤﺴﺮ ﭘﺮﻧﺴﺲ آﻟﻜﺴﺎﻧﺪرا دﺧﺘﺮﻋﻤﻮي ﻣﻠﻜﻪ اﻟﻴﺰاﺑـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در‬

‫←‬
‫‪1991, pp. 224- 228.‬‬
‫)‪113. David Holford Benson (b. 1938‬‬
‫‪114. Shell Transport & Trading Company‬‬
‫‪115. Kleinwort Benson Group plc‬‬
‫‪116. Elizabeth Mary Charteris‬‬
‫‪th‬‬ ‫‪th‬‬
‫)‪117. Francis David Charteris, 12 Earl of Wemyss, 8 Earl of March (b. 1912‬‬
‫‪ 1640408 .118‬ﻫﻜﺘﺎر از اراﺿﻲ ﻛﺸﺎورزي اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ﻳـﻚ ﭼﻬـﺎرم ﻛـﻞ اراﺿـﻲ ﻛـﺸﺎورزي‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬در ﺗﻤﻠﻚ ‪ 66‬زﻣﻴﻦدار ﻗﺮار دارد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ داراي اﻣﻼﻛـﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﺣﺖ‬
‫‪ 12429‬ﻫﻜﺘﺎر و ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻫﻤﻪ از ﺧﻮﻳﺸﺎن ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ اﻧﮕﻠﻴﺲاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪th‬‬
‫‪119. 14 Earl of Strathmore‬‬
‫‪rd‬‬
‫)‪120. James Hugh Cecil, 3 Baron Rockley (b. 1934‬‬
‫‪th‬‬
‫)‪121. William Gerald Charles Cadogan, 7 Earl of Cadogan (b. 1914‬‬
‫)‪122. Richard William Ogilvy Venables (b. 1928‬‬
‫)‪123. Sir Angus Ogilvy (b. 1928‬‬
‫‪19‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻏﻴﺎب ﻣﻠﻜﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ او ﺑﻪﺷـﻤﺎر ﻣـﻲرود‪ .‬اﻧﮕـﻮس و ﺑﺮﺧـﻲ دﻳﮕـﺮ از اﻋـﻀﺎي ﺧﺎﻧـﺪان‬
‫اوﺟﻴﻠﻮي ﻫﺪاﻳﺖ ﺳﻬﺎم ﺷﺨﺼﻲ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ را در ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻪﻋﻬﺪه دارﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺳِﺮ اﻧﮕﻮس اوﺟﻴﻠﻮي رﺋـﻴﺲ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻟﻮﻧﺮﻫـﻮ‪ 124‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫اﻧﺤﺼﺎر ﻣﻌﺎدن ﻛﺮم زﻳﻤﺒﺎﺑﻮه را ﺑﻪدﺳـﺖ دارد و ﻟـﺮد دﻳﻮﻳـﺪ اوﺟﻴﻠـﻮي‪ 125‬از ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺷﺮودر اﺳﺖ‪ .‬رﻳﭽﺎرد اوﺟﻴﻠﻮي وﻧﺎﺑﻠﺲ اﺑﺘﺪا ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﻣﻮال ﺧﺎﻧﺪان ﺳـﻠﻄﻨﺘﻲ‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪﻧﺎم ﻣﺎﺗﺮ اﻧﺪ ﻛﺮاوﺗﺮ‪ 126‬ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ در ﺳـﺎل ‪ 1975‬ﺣـﺪاﻗﻞ ﺑـﻪ دو ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‬
‫اوﺟﻴﻠﻮي اﻧﺪ ﻣﺎﺗﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺸﻨﺎل‪ 127‬و اوﺟﻴﻠﻮي ﺑﻨﺴﻮن اﻧﺪ ﻣـﺎﺗﺮ‪ 128‬ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺷـﺪ‪ .‬رﻳﭽـﺎرد در‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1981-1978‬رﻳﺎﺳﺖ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﺧﻴﺮ را ﺑﻪﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﻴﻤﺰ ﺑﻨﺴﻮن‪ 129‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺠﺘﻤﻊ اوﺟﻴﻠـﻮي و ﺧﺎﻧـﺪان‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﺟﻴﻤﺰ ﺑﻨﺴﻮن در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1958-1948‬رﺋـﻴﺲ ﮔـﺮوه‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻤﺰﻟﻲ‪ 130،‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1965-1959‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺎﺗﺮ اﻧﺪ ﻛﺮاوﺗـﺮ‪ ،‬در‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1971-1970‬و ‪ 1978-1975‬رﺋﻴﺲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اوﺟﻴﻠﻮي اﻧﺪ ﻣﺎﺗﺮ و در ﺳـﺎلﻫـﺎي‬
‫‪ 1987-1971‬ﻧﺎﻳــﺐرﺋــﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤــﻊ اوﺟﻴﻠــﻮي‪ 131‬ﺑــﻮد‪ .‬ﻣــﺎدر ﺟﻴﻤــﺰ ﺑﻨــﺴﻮن از ﺧﺎﻧــﺪان‬
‫ﻫﺎﺗﭽﻴﻨﺴﻮن اﺳﺖ و ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻨﺴﻮن از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠﺪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫)ﻫﻤﺴﺮ او‪‬ل ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ و ﻣﺎدر ﻟﺮد ﻳﺎﻛﻮب روﭼﻴﻠﺪ از ﺧﺎﻧﺪان ﻫﺎﺗﭽﻴﻨﺴﻮن ﺑﻮد‪(.‬‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻋﻀﺎي ﻧﺎﻣﺪار ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻨﺴﻮن‪ ،‬ﻟﺮد ﻫﻨﺮي آﻟﻜﺴﺎﻧﺪر ﺑﻨﺴﻮن‪ 132‬اﺳـﺖ‪ .‬او‪،‬‬
‫ﻛﻪ در ‪ 1964‬ﺷﻬﺴﻮار و در ‪ 1981‬ﻟﺮد )ﺑـﺎرون( ﺷـﺪ‪ ،‬در ﺳـﺎلﻫـﺎي ﭘـﺲ از ﺟﻨـﮓ دو‪‬م‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ از ﻛﺎرﮔﺰاران ﻓﻌﺎل دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮد و ﺣـﻮزه ﻓﻌـﺎﻟﻴﺘﺶ از آﻓﺮﻳﻘـﺎي ﺟﻨـﻮﺑﻲ ﺗـﺎ‬
‫زﻻﻧﺪﻧﻮ و اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و ﻛﺎﻧﺎدا و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﻣﺘﺪاد داﺷـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺴﻮن از ﺳـﺎل ‪ 1953‬ﻋـﻀﻮ‬
‫ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1962-1955‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺧﻠﻴﺞ ﻫﻮدﺳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﺎﺻـﺐ‬
‫ﻣﻬﻢ وي در ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ زرﺳـﺎﻻري ﺟﻬـﺎﻧﻲ اداﻣـﻪ ﻳﺎﻓـﺖ و در‬

‫‪124. Lonrho‬‬
‫‪th‬‬
‫‪125. David George Patrick Coke Ogilvy, Lord Ogilvy of Airlie, 13 Earl of Airlie‬‬
‫‪126. Mather and Crowther Ltd.‬‬
‫‪127. Ogilvy and Mather International‬‬
‫‪128. Ogilvy Benson and Mather Ltd.‬‬
‫)‪129. James Benson (b. 1925‬‬
‫‪130. Kemsley Newspapers‬‬
‫‪131. The Ogilvy Group‬‬
‫)‪132. Henry Alexander Benson (b. 1909‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪20‬‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1981-1975‬ﻳﻌﻨﻲ در دوران ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﻛـﻼن ﻣﺤﻤﺪرﺿـﺎ ﭘﻬﻠـﻮي از‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ﻫﺎوﻛﺮ ﺳﻴﺪﻟﻲ‪ 133‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻀﻮ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺳِﺮ ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ ﺑﻨﺴﻮن‪ 134‬اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﺎل ‪ 1988‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ‬
‫ﻣﺪﻳﺮه و از ﺳﺎل ‪ 1992‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺳﺎن آﻟﻴﺎﻧﺲ‪ 135‬ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎن آﻟﻴﺎﻧﺲ از ﻣﻬﻢﺗـﺮﻳﻦ‬
‫و ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠﺪ و ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي زرﺳـﺎﻻر‬
‫ﻳﻬﻮدي و ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺘﺮ ﺑﻨﺴﻮن‪ 136‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1951-1948‬در ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺟـﺎن ﻣـﻮﻟﻢ ﺣـﻀﻮر داﺷـﺖ‪.‬‬
‫‪137‬‬

‫ﺟﺎن ﻣﻮﻟﻢ ﻫﻤﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻘﺎﻃﻌﻪﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ و‬
‫ﺑﻪوﻳﮋه ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫و ﺑﻮدﺟﻪ در اﻳﺮان ﺣﻀﻮر ﻓﻌﺎل داﺷﺖ‪ 138‬و در ﺳﺎل ‪ 1336‬ﻗﺮارداد اﺣﺪاث ‪ 2350‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ‬
‫از راهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﺸﻮر را ﺑﺎ دوﻟﺖ اﻳﺮان ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤـﻮد‪ 139.‬ﭘﻴﺘـﺮ ﺑﻨـﺴﻮن ﭘـﺲ از ﺗـﺼﺪي‬
‫ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﺘﻌﺪد و رﻳﺎﺳﺖ ﺗﻌﺪادي از ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬در ﺳﺎلﻫـﺎي‬
‫‪ 1980-1971‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺠﺘﻤﻊ روﻟﺰروﻳﺲ و در ﺳﺎلﻫـﺎي ‪ 1982-1980‬ﻋـﻀﻮ‬
‫ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ وﻳﻜﺮز و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1985-1982‬رﺋﻴﺲ ﻛﻮرﭘﻮراﺳﻴﻮن‬
‫داوي‪ 140‬ﺷﺪ‪ .‬وي از ﺟﺎﻧﺐ ﻫﻤﺴﺮ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻀﻮ ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧـﮓ ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ در ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه ﻛﻠﻴﻨـﻮرت‬
‫ﺑﻨﺴﻮن ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻴﻞ )رودرﻳﻚ( ﻳﺎﻧـﮓ‪ 141‬در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1988-1971‬از ﻣـﺪﻳﺮان‬
‫‪142‬‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﺑﻮد و از ﺳﺎل ‪ 1988‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻧﻔﺘﻲ اﺑـﺮدﻳﻦ‪.‬‬

‫‪133. Hawker Siddeley Group‬‬

‫)‪134. Sir Christopher (John) Benson (b. 1933‬‬
‫‪135. Sun Alliance Group‬‬
‫)‪136. Peter (Harry) Benson (b. 1917‬‬
‫‪137. John Mowlem‬‬
‫‪ .138‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ اﺑﺘﻬﺎج‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪ ،1375 ،‬ج ‪ ،1‬ﺻـﺺ ‪-353‬‬
‫‪.359‬‬
‫‪ .139‬اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ‪ 5‬آﺑﺎن ‪.1336‬‬
‫‪140. Davy Corporation PLC‬‬
‫)‪141. Neil (Roderic) Young (b. 1933‬‬
‫‪142. Aberdeen Petroleum‬‬
‫‪21‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻧﻴﻞ ﻳﺎﻧﮓ‪ 143‬ﻧﻴﺰ در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1987-1982‬از ﻣـﺪﻳﺮان ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن‪ 144‬ﺑـﻮد‪ .‬او در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1991-1987‬رﻳﺎﺳـﺖ ﺑﺨـﺶ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺳﻌﻮدي‪) 145‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان آلﺳـﻌﻮد( را ﺑـﻪدﺳـﺖ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﺼﻮﻳﺮ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﺑﻪدﺳﺖ دادم‪ ،‬از ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴـﻖ‬
‫آن ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺳِـﺮ رﻛـﺲ ﺑﻨـﺴﻮن و ﺟـﺮج‬
‫ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬دو ﭼﻬﺮه ﻣﻘﺘﺪر ام‪ .‬آي‪ ،6 .‬ﺑﻪ اوج ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ دو ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻘﺎﻣـﺎت‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه دﻳﮕـﺮ ﻓﺮاﻧـﻚ‬
‫اﺳﺘﻴﻠﻪ‪ 146‬اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻴﻠﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1950-1948‬در اوﮔﺎﻧـﺪا ﺧـﺪﻣﺖ ﻛـﺮد‪ .‬او در ﺳـﺎل‬
‫‪ 1951‬ﻧﺎﻳﺐ ﻛﻨﺴﻮل اﻧﮕﻠﻴﺲ در ﺑﺼﺮه ﺷﺪ و ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 1953‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﺮاﺑﻠﺲ ﻋﺰﻳﻤـﺖ ﻛـﺮد‬
‫در ﺟﻨﻮب ﻋﺮاق ﻓﻌﺎل ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔـﺖ اﺳـﺖ و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻘﺶ اﺳﺘﻴﻠﻪ در ﺗﺤﻮﻻت آن روز اﻳﺮان و ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬و ارﺗﺒﺎﻃﺎت او‬
‫ﺑﺎ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻴﻠﻪ در ﺳﺎل ‪ 1958‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان دﺑﻴـﺮ دو‪‬م و ﺳـﭙﺲ‬
‫دﺑﻴﺮ او‪‬ل ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﻴﺲ در ﺑﻴﺮوت ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ و در ﺳﺎل ‪ 1965‬ﺑﻪ اردن رﻓـﺖ‪ .‬او ﭘـﺲ‬
‫از اﻧﺠﺎم ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﻲ در ﻧﺎﻳﺮوﺑﻲ ﺑـﻪ ﺑﻠﻔﺎﺳـﺖ ﻋﺰﻳﻤـﺖ ﻛـﺮد و و در ﻣﻘـﺎم راﺑـﻂ ﺳـﺮوﻳﺲ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﻔﻮذي در ارﺗﺶ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺨﻮاه اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او در ﺳﺎل‬
‫‪ 1975‬ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﭘﻴﻮﺳﺖ و در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1987-1978‬ﻋـﻀﻮ اﺗـﺎق ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴــﺎ‪ -‬ﻋﺮﺑــﺴﺘﺎن ﺑــﻮد‪ .‬اﺳــﺘﻴﻠﻪ در ﺳــﺎلﻫــﺎي ‪ 1990-1988‬رﻳﺎﺳــﺖ اﻧﺠﻤــﻦ ﺳــﻠﻄﻨﺘﻲ‬
‫آﺳﻴﺎﻳﻲ‪ 147‬را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎن ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‬

‫اﮔﺮ ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ ﻋﻠـﻞ واﻗﻌـﻲ ﻛﻮدﺗـﺎي ‪ 28‬ﻣـﺮداد ‪ 1332‬و اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎ و اﻫـﺪاف ﭘﻨﻬـﺎن آن‬
‫ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜﺎري را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﻣـﺴﺘﻘﻞ از ﺳﻴﺎﺳـﺖ رﺳـﻤﻲ دوﻟـﺖﻫـﺎي‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1332-1320‬ﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ اﻳـﺮان ﺗـﺄﺛﻴﺮات‬

‫)‪143. Sir William Neil Young (b. 1941‬‬

‫‪144. Kleinwort Benson International Investment Ltd.‬‬
‫‪145. Saudi International Bank‬‬
‫)‪146. Frank Fenwick Steele (1923-1997‬‬
‫‪147. Royal Asiatic Society‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪22‬‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﻲﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﻳﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﺳـﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﺑـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﻣﻘﺘﺪر ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ دﻧﻴﺎي ﻏﺮب ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻤﻴﻖ ﻣﺒـﺬول دارﻳـﻢ‪ .‬ﺑـﻪﻋﺒـﺎرت‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از ﺳﻴﺎﺳﺖ رﺳﻤﻲ دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻛـﺪام ﻛـﺎﻧﻮنﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ‪-‬‬
‫ﺗﺠﺎري ﺑﺎ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﭘﻴﻮﻧﺪ داﺷﺘﻨﺪ و از آن ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻣـﺎﻟﻲ ﺧـﻮد‬
‫ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮنﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻳـﺎري ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ ﻧﮕـﺎﻫﻲ ژرفﺗـﺮ و‬
‫ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪﺗﺮ ﺗﺤﻮﻻت اﻳﺮان را در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﻴﺶ از ﻛﻮدﺗﺎ ﻣﻮرد ﺗﺄﻣ‪‬ـﻞ ﻗـﺮار دﻫـﻴﻢ‪ .‬در اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺑﺮﺧﻲ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻲ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در‬
‫زﻣﺎن ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﺳﺎلﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﭘﺲ از آن ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﭼـﺎرﭼﻮب ﺟﺎﻳﮕـﺎه و‬
‫ﻧﻘﺶ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ و اﻫﺪاف او از ﻃﺮاﺣﻲ و رﻫﺒﺮي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗﺎ روﺷﻦﺗﺮ ﺟﻠـﻮهﮔـﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن ﺗـﺎرﻳﺦ ‪ 50‬ﺳـﺎﻟﻪ اﺧﻴـﺮ‬
‫اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﺮ ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴـﻖ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ‬
‫زرﺳﺎﻻري ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬دورﻳﻞ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ام‪ .‬آي‪) 5 .‬ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﻴﺖ داﺧﻠﻲ‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( در ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘـﺎت ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺻـﻨﻌﺘﻲ و ﺗﺠـﺎري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳـﺖ و‬
‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان آن ﭘﺲ از ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻣـﺸﺎور اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﺑـﻪ اﺳـﺘﺨﺪام ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ و‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت داﺧﻠﻲ در ﻣﻲآﻳﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲﻛـﻪ ام‪ .‬آي‪) 6 .‬اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ ﺳـﺮوﻳﺲ ﻳـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( از ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑﺎ ﺑـﺎزار ﻟﻨـﺪن و ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي ﻣﺎوراءﺑﺤـﺎر‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﻛﺎرﻣﻨﺪان آن ﭘﺲ از ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧـﻪ ﻣﺆﺳـﺴﺎت ﻣـﻲﭘﻴﻮﻧﺪﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ام‪ .‬آي‪ 5 .‬در ﺣﺪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﻴﺖ داﺧﻠﻲ در ﺟﺎ زده‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي‬
‫ﻋﻤﻴﻖ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑﺎ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻋﺎﻟﻲ ﻗﺪرت و ﺛـﺮوت در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﻫﻤـﺎره رو ﺑـﻪ ﺗﺰاﻳـﺪ ﺑـﻮده‬
‫‪148‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪149‬‬
‫اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎﻣﺒﺮو را ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴـﻖ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑـﺎ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬او ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ ﻫـﺎﻣﺒﺮو ﻋﻤﻴﻘـﺎً ﺑـﺎ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﭘﻴﻮﻧـﺪ‬

‫‪148. Stephen Dorril, The Silent Conspiracy: Inside the Intelligence Services in 1990s,‬‬
‫‪London: William Heinemann Ltd. 1993, p. 304.‬‬
‫‪149. Hambros Bank Ltd.‬‬
‫‪23‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫داﺷﺖ‪ .‬رﻳﺎﺳﺖ اﻳﻦ ﺑﺎﻧـﻚ ﺑـﺎ ﺳِـﺮ ﭼـﺎرﻟﺰ ﻫـﺎﻣﺒﺮو‪ 150‬ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ]ﺳـﺮ راﺑـﺮت[‬
‫ﻛــﻼرك ﻣــﺪﻳﺮ ﺑﺎﻧــﻚ اﻧﮕﻠــﺴﺘﺎن ﺑــﻮد‪ .‬ﺳِــﺮ ﭼــﺎرﻟﺰ ﻫــﺎﻣﺒﺮو زﻣــﺎﻧﻲ رﺋـﻴﺲ ﺳــﺎزﻣﺎن‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜﺎري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ )اس‪ .‬او‪ .‬اي‪ 151(.‬ﺑﻮد و ﺳﭙﺲ ﻣـﺪﺗﻲ‬
‫ﻋﻀﻮ ام‪ .‬آي‪ .6 .‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣـﻞ ﺑﺎﻧـﻚ ﻫـﺎﻣﺒﺮو ﺑـﻪﻧـﺎم ﻫﻨـﺮي اﺳـﭙﺎرﺑﻮرگ ﻧﻴـﺰ زﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم اس‪ .‬او‪ .‬اي‪ .‬ﺑﻮد‪ .‬او در اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﻋﻤﻠﻴـﺎت در ﻛـﺸﻮرﻫﺎي اﺳـﻜﺎﻧﺪﻳﻨﺎوي را‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻫﺎﻣﺒﺮوﻫـﺎ ﺑـﻪﻃـﻮر ﺳـﻨﺘﻲ داراي ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻧﻴﺮوﻣﻨـﺪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺘﺮ ﻓﺎﻟﻴﺲ‪ 152‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎﻣﺒﺮو در ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﻮد‪ .‬او در زﻣـﺎن ﺟﻨـﮓ و‬
‫ﭘﺲ از آن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﻣﻮزﺷﮕﺎهﻫﺎي اس‪ .‬او‪ .‬اي‪ .‬و ام‪ .‬آِ‪ 6 .‬را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﺟـﺎن‬
‫ﻣﻚﻛﺎﻓﺮي‪ 153،‬اﻓﺴﺮ ام‪ .‬اي‪ ،6 .‬ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺗﺴﻠﻴﻢ آﻟﻤﺎن در ﺳﻮﻳﺲ و اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﺎ آﻟﻦ‬
‫‪154‬‬
‫داﻟﺲ ]رﺋﻴﺲ ﺑﻌﺪي ﺳﻴﺎ[ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﺎﻧﻚ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺳﺎلﻫﺎي ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺳﺮ ﭼﺎرﻟﺰ ﻫﺎﻣﺒﺮو ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ‪ ،‬ﻫﻨﺮي اﺳﭙﺎرﺑﻮرگ‬
‫و ﻟﺌﻮ ﻣﺎرﻛﺲ ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن واﻗﻌﻲ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜﺎري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺲ از‬
‫ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻼً ﻣﺸﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ام‪ .‬آي‪ 6 .‬را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻼ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ‪ 155.‬ﺳﺮ ﭼﺎرﻟﺰ ﻫﺎﻣﺒﺮو ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻧﺎﻣﺪار‬ ‫درﺑﺎرة ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ ﻗﺒ ً‬
‫ﻫﺎﻣﺒﺮو ﺗﻌﻠﻖ دارد؛ از ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي زرﺳﺎﻻر ﻳﻬﻮدي و از ارﻛﺎن اﺻﻠﻲ ﭘﺪﻳﺪهاي ﻛـﻪ ﺑـﻪﻧـﺎم‬
‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳِﺮ ﭼﺎرﻟﺰ ﻫـﺎﻣﺒﺮو رﺋـﻴﺲ ﺳـﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜـﺎري‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺎلﻫﺎي ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م و از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﻘﺘﺪر ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘـﺲ از‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ )در دﻫﻪ ‪ (1970‬ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد را در ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﺮد و ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﻳﻦ ﻣﻴﺮاث ﺑﻪ ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻟﺮد ﻫﺎﻣﺒﺮو‪ 156،‬اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮ ﭼﺎرﻟﺰ ﻫﺎﻣﺒﺮوي ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻟﺮد ﻫﺎﻣﺒﺮوي ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬از ﻣﻘﺘﺪرﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ و‬
‫ﻣﺎﻟﻲ و اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ دﻧﻴﺎي ﻏﺮب در دﻫﻪﻫـﺎي اﺧﻴـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﺳـﺎل ‪ 1957‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻫﺎﻣﺒﺮو را ﺑﻪدﺳﺖ دارد‪ .‬او در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 2001-1987‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ‬

‫‪150. Sir Charles Hambro‬‬

‫)‪151. Special Operations Executive (SOE‬‬
‫‪152. Peter Follis‬‬
‫‪153. John McCaffery‬‬
‫‪154. Dorril, ibid, p. 306.‬‬
‫‪ .155‬ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ج ‪ ،2‬ﺻﺺ ‪.125-119‬‬
‫)‪156. Sir Charles Eric Alexander Hambro, Lord Hambro (b. 1930‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪24‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ ﺷﺒﻪ ﺟﺰﻳﺮه و ﺷﺮق )‪ 157(P&O‬ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ ،P&O .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻧﻚ ‪،HSBC‬‬
‫از ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﺰرگ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻴﺎن ﺗﺮﻳﺎك ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻣـﺮوزه ﻧﻴـﺰ‪ ،‬در‬
‫ﻛﻨﺎر ﺑﺎﻧﻚ ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﻠﺐ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬درﺑـﺎرة اﻳـﻦ‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه آن در ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ زرﺳـﺎﻻري و ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي آن ﺑـﺎ ﺧﺎﻧـﺪان ﻫـﺮﻳﻤﻦ در‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ﺑﻌﺪ ﺳﺨﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻟﺮد ﻫﺎﻣﺒﺮو از ﭼﻬﺮهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺣﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎر و‬
‫رﺋﻴﺲ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﺣﺰب اﺳﺖ و ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺳﺮﺷﻨﺎس دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭼﻮن ﻟـﺮد دﻳﻮﻳـﺪ‬
‫ﺳﻴﻒ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﺣﺰب را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﺮد ﻫﺎﻣﺒﺮو ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ اﻣﻨﺎي ﻣﻮزه ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و اﻳﻨﺪﻳﺎ آﻓﻴﺲ از ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺗﺎﺑﻊ آناﻧـﺪ‪ .‬در ﺟﻨﺠـﺎل ﻛـﺸﻒ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﮔﻼدﻳﻮ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻧﺎم ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎﻣﺒﺮو ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺒﻜﻪ و ﻧﺎم ﻟﺮد ﻫـﺎﻣﺒﺮو‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻟﮋ ﻣﺎﺳﻮﻧﻲ پ‪ 2 .‬در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪ‪ .‬درﺑـﺎرة ﺷـﺒﻜﻪ‬
‫ﮔﻼدﻳﻮ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﻠﻮﻳﻮ ﺑﺮﻟﻮﺳﻜﻮﻧﻲ‪ 158،‬ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻛﻨﻮﻧﻲ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي دﻳﮕﺮ‪ ،‬درﺑﺎره ﻧﻘﺶ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮداﻧﻨـﺪه ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬
‫ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺎﺗﻮ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﺮي ﻧﺎﺗﺎن اﺳﭙﺎرﺑﻮرگ‪ 159،‬ﻳﻬﻮدي ﻧﺎﻣﺪار دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ دارد‪ .‬اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان از اواﺋﻞ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ از ﺳﻬﺎﻣﺪاران و ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن اﺻـﻠﻲ‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺗﺎﻣﺴﻮن ﻫﻮﺗﺴﻮن‪ 160‬ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻫﻨـﺮي در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1946-1940‬اﺑﺘـﺪا ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﻣﺪﻳﺮان و ﺳﭙﺲ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜﺎري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ )اس‪ .‬او‪ .‬اي‪ (.‬ﺑﻮد‪ .‬او در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1969‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺑﻴﻤﻪ ﺳﺎن آﻟﻴﺎﻧﺲ ﻟﻨﺪن‪ 161،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠﺪ‪ ،‬و از‬
‫ﺳﺎل ‪ 1973‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺗﻮرن اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ‪ 162‬ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮي ﻧﺎﺗـﺎن اﺳـﭙﺎرﺑﻮرگ از ﺳـﺎل‬
‫‪ 1977‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎﻣﺒﺮو و ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣـﻞ آن ﺑـﻮد‪ .‬اﻣـﺮوزه‪ ،‬ﻣﻴـﺮاث ﻣـﺎﻟﻲ و‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻫﻨﺮي ﻧﺎﺗﺎن اﺳﭙﺎرﺑﻮرگ را ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ اﺳﭙﺎرﺑﻮرگ‪ 163،‬ﺗﺪاوم ﻣﻲﺑﺨـﺸﺪ‬
‫ﻛﻪ از ﺳﺎل ‪ 1989‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎﻣﺒﺮو اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ اﺳﭙﺎرﺑﻮرگ ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﻳﻜـﻲ‬

‫)‪157. Peninsula and Oriental Steamship Company (P&O‬‬

‫‪158. Silvio Berlusconi‬‬
‫)‪159. Henry Nathan Sporborg (b. 1905‬‬
‫)‪160. British Thomson- Houston (BTH‬‬
‫‪161. Sun Alliance & London Insurance Ltd.‬‬
‫‪162. Thorn Electrical Industries‬‬
‫)‪163. Christopher Henry Sporborg (b. 1939‬‬
‫‪25‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫از زﻣﻴﻨﺪاران ﺑﺰرگ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻟﺌﻮ ﻣﺎرﻛﺲ‪ 164‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺎلﻫﺎي ﺟﻨﮓ‬
‫و ﭘﺲ از آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺗﺒﺤﺮش در رﻣﺰﺷﻜﻨﻲ ﺷﻬﺮت ﻓـﺮاوان ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬او ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﺪان‬
‫ﻳﻬﻮدي ﻣﺎرﻛﺲ )ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨﺴﺮ( ﺗﻌﻠـﻖ دارد‪ .‬وي در ﺳـﺎلﻫـﺎي ﺑﻌـﺪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣـﺎرﻛﺲ و ﺷـﺮﻛﺎ‪ 165‬را اداره ﻣـﻲﻛـﺮد ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از ﻣﻌـﺮوفﺗـﺮﻳﻦ ﺧﺮﻳـﺪاران و‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻄﻲ و ﻋﺘﻴﻘﻪ در ﻟﻨﺪن ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪاي دﻳﮕﺮ از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑﺎ اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﺳِﺮ راﺑﺮت ﻛﻼرك‪ 166،‬رﺋﻴﺲ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﮔﺮوه ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻣﻴﺮور‪ 167،‬اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﭘـﺲ از‬
‫ﺳﺎلﻫﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜﺎري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در زﻣﺎن ﺟﻨـﮓ )اس‪ .‬او‪ .‬اي‪(.‬‬
‫و ﺳﭙﺲ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬رﻳﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﻚ ﻫﻴﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ‪ 168‬را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻴﻞ ﺳـﺎﻣﻮﺋﻞ ﺑﺎﻧـﻚ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﺎﻣﺪار دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ >ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﺶ ﺑﺎ دﻧﻴـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ< از‬
‫‪169‬‬
‫ﺳﻮي ﻧﺸﺮﻳﻪ اﻧﺘﻘﺎدي و ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﭘﺮﻳﻮات آِي ﺑﻪ ﻟﻘﺐ >ﺑﺎﻧﻚ ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن< ﻣﻔﺘﺨﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻴﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﻳﻜﻲ از ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ زرﺳﺎﻻري ﻳﻬﻮدي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1902‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺳِﺮ ﻣﺎرﻛﻮس ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ‪ 170،‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕـﺬار و اوﻟـﻴﻦ رﺋـﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬
‫ﻧﻔﺘﻲ روﻳﺎل داچ ﺷﻞ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ‪ ،‬ﻛﻪ در آن زﻣﺎن م‪ .‬ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ و ﺷـﺮﻛﺎ‪ 171‬ﻧـﺎم‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬در اواﺋﻞ دﻫﻪ ‪ 1960‬ﺑﻪ ﮔﺮوه ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻫﻴﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم داد‪ .‬ﺧﺎﻧﺪان ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ از‬
‫ﻣﺘﻌﺼﺐﺗﺮﻳﻦ ﺷﻮوﻳﻨﻴﺴﺖﻫﺎي ﻳﻬﻮدي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ در ﺗﺤـﻮﻻت‬
‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺄﺳـﻴﺲ دوﻟـﺖ اﺳـﺮاﺋﻴﻞ و ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺣـﻮادث ﺧـﻮﻧﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻪ در اﻳـﻦ دوران‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳِﺮ راﺑﺮت ﻛﻼرك از ﺳﺎل ‪ 1961‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه و در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪1987-1974‬‬
‫رﺋﻴﺲ ﮔﺮوه ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻫﻴﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﺑﻮد و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1987-1974‬رﻳﺎﺳـﺖ اﻳـﻦ ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬

‫)‪164. Leopold Samuel Marks (1920-2001‬‬

‫‪165. Marks and Co.‬‬
‫)‪166. Sir Robert (Anthony) Clarck (b. 1924‬‬
‫‪167. Mirror Group Newspapers‬‬
‫‪168. Hill Samuel Group Plc‬‬
‫‪169. Dorril, ibid, p. 305‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪st‬‬
‫)‪170. Sir Marcus Samuel, 1 Viscount Bearsted (1853-1927‬‬
‫‪171. M. Samuel and Co. Ltd.‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪26‬‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﺎﻧﻜﻲ را ﺑـﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ‪ .‬ﻣﺤﻘﻘـﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ ﻫﻴـﻞ ﺳـﺎﻣﻮﺋﻞ را ﻣﺘﻨﻔـﺬﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧـﻚ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺎﻧﻚ روﭼﻴﻠﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎﻧﻚﻫـﺎي ﻣﺘﻌﻠـﻖ‬
‫ﺑﻪ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي زﻣﺎم ﺑﺎﻧﻚ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن )ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( را ﺑـﻪدﺳـﺖ دارﻧـﺪ‪ .‬در‬
‫زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﺳﺮ راﺑﺮت ﻛﻼرك رﺋﻴﺲ ﺑﺎﻧﻚ ﻫﻴﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﺎﻧـﻚ‪ ،‬در‬
‫ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧﻚ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﻋﻀﻮﻳﺖ داﺷﺖ‪ .‬در آن زﻣﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺳﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﻧﺎﻣـﺪار‬
‫ﻳﻬﻮدي دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ در ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﺮﻛـﺰي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﻋـﻀﻮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ :‬ﻟﺌﻮﭘﻮﻟـﺪ دو‬
‫روﭼﻴﻠﺪ‪ 172‬از ﺑﺎﻧﻚ ن‪ .‬م‪ .‬روﭼﻴﻠﺪ و ﭘﺴﺮان‪ 173،‬ﺟﺎن ﻛﻼي‪ 174‬از ﺑﺎﻧﻚ ﻫـﺎﻣﺒﺮو و دﻳﻮﻳـﺪ‬
‫اﺳﻜﻮﻟﻲ‪ 175‬از ﺑﺎﻧﻚ وارﺑﻮرگ‪ .‬ﺳﺮ راﺑﺮت ﻛﻼرك در اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎ در ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ‬
‫اﻳﮕﻞ اﺳﺘﺎر‪) 176‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ روﭼﻴﻠﺪﻫﺎ( ﻧﻴﺰ ﻋـﻀﻮﻳﺖ داﺷـﺖ و ﻳـﻚ دﻫـﻪ )‪(1988-1977‬‬
‫ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺠﺘﻤﻊ رور‪) 177‬ﺳﺎزﻧﺪه اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﻟﻨﺪرور و ﻏﻴﺮه( و از ﺳـﺎل ‪1982‬‬
‫ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ ﺷﻞ‪ 178‬ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم رﻳﺎﺳـﺖ ﺑـﺮ ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﻫﻴـﻞ‬
‫ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ‪ ،‬ﺳﺮ راﺑﺮت ﻛﻼرك از ﺳﺎل ‪ 1988‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤﻊ وداﻓﻮن‪ 179‬ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺳﺎﺑﻖ راﻛﺎل‪ 180‬اﺳﺖ‪ .‬او از ﺳﺎل ‪ 1992‬رﻳﺎﺳﺖ ﮔﺮوه ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻣﻴﺮور را ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻬﺎم اﺻﻠﻲ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎي ﻏﻮلﭘﻴﻜﺮ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﻳﻬـﻮدي و ﺷـﺮﻛﺎي‬
‫اﻳﺸﺎن ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﺻﻠﻲ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﻴـﺮور‪ ،‬ﻛـﻪ ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن ﺳـﺮ راﺑـﺮت‬
‫ﻛﻼرك رﺋﻴﺲ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻳﻬﻮدي ﻣﺎﻛﺴﻮل اﺳﺖ‪ .‬رﺋﻴﺲ ﺳﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻣﺠﺘﻤﻊ‬
‫ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬راﺑﺮت ﻣﺎﻛﺴﻮل‪ 181،‬در ﺳﺎل ‪ 1991‬ﺑﻪﻃﺮز ﻣﺮﻣﻮزي درﮔﺬﺷـﺖ‪ .‬ﺳـﺮ ﻛـﺎرل ﭘـﻮﭘﺮ‪،‬‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪﭘﺮداز ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻳﻬﻮديﺗﺒﺎر‪ -‬ﻛﻪ ﺧﺎﻧﺪان او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺷـﺒﻜﻪ ﺗﻌﻠـﻖ دارد‪ ،‬راﺑـﺮت‬

‫‪172. Leopold de Rothschild‬‬

‫‪173. N. M. Rothschild & Sons‬‬
‫‪174. John Clay‬‬
‫‪175. David Scholey‬‬
‫‪176. Eagle Star Holdings Ltd.‬‬
‫‪177. Rover Group Plc.‬‬
‫‪178. Shell Transport and Trading Co.‬‬
‫‪179. Vodafone Group plc.‬‬
‫‪180. Racal Telecom PLC‬‬
‫)‪181. Robert Maxwell (1923–1991‬‬
‫‪27‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻣﺎﻛﺴﻮل را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻓﺴﺎد و ﻧﺎدرﺳﺘﻲ در ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﻣﺜﺎل ﻣﻲزﻧﺪ‪ 182.‬راﺑـﺮت‬
‫ﻣﺎﻛﺴﻮل از ﺣﺎﻣﻴﺎن اﺻﻠﻲ ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺰب ﻛﺎرﮔﺮ در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ راﺑـﺮت‬
‫ﻣﺎﻛﺴﻮل‪ ،‬ﻣﻴﺮاث او ﺑﻪ دو ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻳﺎن و ﻛﻮﻳﻦ ﻣﺎﻛﺴﻮل‪ ،‬رﺳﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺑـﺎ ﺑﺎﻧـﻚ‬
‫ﻳﻬﻮدي ﮔﻠﺪﻣﻦ ﺳﺎﺧﺲ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﺻﻠﻲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﻣﻴـﺮور و ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪد دﻳﮕـﺮ را‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﻚﻣﻴﻼن آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻜﻲ از اﻗﻼم داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﺎﻛﺴﻮل ﺑـﻮد ﻛـﻪ در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1988‬ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ 2/6‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﻛﻪ اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﺷـﺎﻫﺪ ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑـﺎ‬
‫اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ ﻣﺎﻟﻲ از آن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن اﺳـﺖ ﻛـﻪ درﺑـﺎرة آن ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻢ‪ .‬دورﻳﻞ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﺑﺎﻧﻚ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳِﺮ رﻛﺲ ﺑﻨﺴﻮن ﺑـﺎ ام‪ .‬آي‪6 .‬‬
‫ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺴﻮن ﺧﺎﻟﻪزاده و ﻫﻤﻜﺎر ﺳِﺮ اﺳﺘﻮارت ﻣﻨﺰﻳﺲ‪ ،‬رﺋـﻴﺲ ام‪ .‬آي‪ ،6 .‬و‬
‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﺳﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧـﻚ‪ ،‬ﺑـﻮد‪.‬‬
‫آﻧﺘﻮﻧﻲ ﻛﺎوﻧﺪﻳﺶ‪ ،‬دوﺳﺖ ﻳﺎﻧﮓ و اﻓﺴﺮ ﺳﺎﺑﻖ ام‪ .‬آي‪ ،6 .‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺪﻳﺮ رواﺑـﻂ‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺮاﻧﺖ‪ 183‬ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻌﺪاً ﺳﻪ ﺗﻦ از ﻫﻤﻜﺎران ﺳـﺎﺑﻖ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ وارد ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺎوﻧﺪﻳﺶ رﺋﻴﺲ اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﻟﺮد اﻟﺪﻳﻨﮕﺘﻮن‪ 184،‬را ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮرﻳﺲ اوﻟﺪﻓﻴﻠﺪ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺟﺪﻳﺪ ام‪ .‬اي‪ ،6 .‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد و از آن ﭘﺲ اوﻟﺪﻓﻴﻠﺪ اﻏﻠﺐ‬
‫‪185‬‬
‫ﻧﺎﻫﺎر را در اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ ﺻﺮف ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺑﺎﻧـﻚ ﻧﺎﻣـﺪاري ﻛـﻪ اﺳـﺘﻔﻦ دورﻳـﻞ از ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴـﻖ آن ﺑـﺎ ﺳـﺮوﻳﺲ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و آن را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﺮﻛـﺰ اﺻـﻠﻲ اﺷـﺘﻐﺎل اﻓـﺴﺮان‬
‫‪186‬‬
‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرﮔﺎن ﮔﺮﻧﻔﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻮرﮔﺎن ﮔﺮﻧﻔﻞ ﺗﺪاوم ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﻣـﺎﻟﻲ ﻣﻮرﮔـﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اواﺧـﺮ ﺳـﺪه‬
‫ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﻴﻼدي ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺟﻮﻧﻴﻮس اﺳﭙﻨﺴﺮ ﻣﻮرﮔﺎن‪ 187‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺗﺄﺳـﻴﺲ‬

‫‪ .182‬ﻛﺎرل ﭘﺎﭘﺮ‪ ،‬درس اﻳﻦ ﻗﺮن‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﻠﻲ ﭘﺎﻳﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻃﺮح ﻧﻮ‪ ،1376 ،‬ص ‪.72‬‬
‫‪183. Brandt's Bank‬‬
‫‪184. Lord Aldington‬‬
‫‪185. Dorril, ibid, p. 306.‬‬
‫‪186. Ibid.‬‬
‫)‪187. Junius Spencer Morgan (1813–1890‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪28‬‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎن ﭘﻲﻳﺮﭘﻮﻧﺖ ﻣﻮرﮔﺎن‪ 188‬ﻛﺎر ﭘﺪر را اداﻣﻪ داد و ﺛﺮوﺗﻲ ﻣﻌـﺎدل ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬
‫دﻻر ﺑﺮاي ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﺟﺎن ﭘﻲﭘﺮ ﭘﻮﻧﺖ ﻣﻮرﮔﺎن )ﭘﺴﺮ(‪ 189،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺮاث ﮔﺬارد‪ .‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﻮرﮔـﺎن‬
‫از ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ ﺑﺎ ﺻﺮاﻓﺎن ﺑﺰرگ ﻟﻨﺪن و ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠﺪ ﻳﭙﻮﻧﺪ ﻋﻤﻴﻖ و اﺳـﺘﻮار داﺷـﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺍﺋﺮﺓﺍﳌﻌﺎﺭﻑ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻧﺎ ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﻋﻤﺪه ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻮرﮔﺎن را >راﺑﻄﻪ ﻗﻮي ﺑـﺎ اﻧﮕﻠـﺴﺘﺎن‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻏﻨﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻮﻟﻲ زﻣﺎن< ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 190.‬ﺟـﺎن ﭘـﻲﻳﺮﭘﻮﻧـﺖ ﻣﻮرﮔـﺎن )ﭘـﺪر(‬
‫ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎري و ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪﺷﺪت ﺑـﺪﻧﺎم ﺑـﻮد و ﺑـﻪ >دزد‬
‫درﻳﺎﻳﻲ< ﺷـﻬﺮت داﺷـﺖ‪ 191.‬ﻣﻮرﮔـﺎن ﭘـﺴﺮ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻣﻴـﺮاث در زﻣـﺎن ﺧـﻮد ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧﻜﺪار اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬او ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎﻧﻜﺪاران آﻟﻤﺎﻧﻲﺗﺒﺎر‬
‫و ﻳﻬﻮدي ﻧﻴﻮﻳﻮرك در ﺟﺮﻳـﺎن ﺟﻨـﮓ او‪‬ل ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ دﻻﻟـﻲ و ﻓـﺮوش اﺳـﻠﺤﻪ‪،‬‬
‫ﺳﻮدﻫﺎي ﻛﻼن اﻧﺪوﺧﺖ و ﻣﻴﺮاث ﭘﺪري را ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر رﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﻣﻮرﮔـﺎن‬
‫در ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ در آﻟﻤﺎن و اﺷﺘﻌﺎل ﻧﺎﺋﺮه ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ داﺷﺖ‬
‫و از اﻳﻦﻃﺮﻳﻖ ﺳﻮدﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﻮرﮔـﺎن ﮔﺮﻧﻔـﻞ‪ ،‬در ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻫﺎﻣﺒﺮو و روﭼﻴﻠﺪ‪ ،‬در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺟﻨﮓ ‪ 24‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر اﻋﺘﺒﺎر در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻮﺳﻮﻟﻴﻨﻲ‪،‬‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻗﺮار داد‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺛـﺮوت ﺧﺎﻧـﺪان ﻣﻮرﮔـﺎن ﺑـﻪ ﺳـﻪ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر و در ﻧﻴﻤﻪ دو‪‬م ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ‪ 91‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﻮرﮔﺎن ﻳﻜﻲ از ﺑﺎزوﻫﺎي ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪ -‬ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده و ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻛﺎﻟﻴﻨﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑـﺴﻴﺎري از ﺧﺎﻧـﺪانﻫـﺎي ﻣـﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬در ﺗﻜﺎﭘﻮﻫـﺎي‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺳﺪهﻫﺎي ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ و ﻧﻮزدﻫﻢ رﻳﺸﻪ دارد‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧـﺪان‪ ،‬ﺑـﻪﻧـﺎم‬
‫ﺳِﺮ ﺟﺎن ﻛﺎﻟﻴﻨﺰ‪ 192،‬از ‪ 1964‬ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز از ﻣﺪﻳﺮان ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﻧﻔﺘـﻲ ﺷـﻞ اﺳـﺖ و‬
‫دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎم ﺟﺎن ارﻧﺴﺖ ﻛﺎﻟﻴﻨﺰ‪ 193،‬از ‪ 1957‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه و از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﺻـﻠﻲ‬
‫ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻮرﮔﺎن ﮔﺮﻧﻔﻞ‪.‬‬

‫)‪188. John Pierpont Morgan (1837-1913‬‬

‫)‪189. John Pierpont Morgan (1867–1943‬‬
‫‪190. Americana, 1985, vol. 19, pp. 452-453.‬‬
‫‪ .191‬واﻟﻨﺘﻴﻦ زورﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺮ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ غ‪ .‬ن‪ .‬ﺟﻮﻳﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات اﺑﻮرﻳﺤﺎن‪ ،1360 ،‬ص ‪.275‬‬
‫)‪192. Sir John Alexander Collins (b. 1941‬‬
‫)‪193. John Ernest Collins (b. 1923‬‬
‫‪29‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎد اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪ را در ﻣﺸﺎﻏﻞ ارل ﻫﻮم ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‪ 194‬ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛـﺮد‪.‬‬
‫او ﻛﻪ ﭘﺴﺮ و وارث ﺳِﺮ اﻟﻚ داﮔﻼس ﻫﻮم‪) 195‬ارل ﻫﻮم ﭼﻬﺎردﻫﻢ( وزﻳﺮ اﻣـﻮر ﺧﺎرﺟـﻪ و‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻃﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1999-1972‬از ﻣـﺪﻳﺮان و ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن‬
‫اﺻﻠﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻮرﮔﺎن ﮔﺮﻧﻔﻞ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ اﻗﺘﺪار و ﻧﻔﻮذ ﭘﺪر ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي و ﭘـﺲ از‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎ دوﻟﺖﻫﺎي ﻋﺮﺑﻲ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ راﺑﻄﻪ ﻣﺎﻟﻲ و ﺗﺠﺎري ﮔﺴﺘﺮده داﺷـﺖ‪ .‬وي‬
‫‪197‬‬
‫از ﺳﺎل ‪ 1977‬رﺋﻴﺲ ﺑﻨﻴﺎد دﻳﭽﻠﻲ‪ 196‬ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪.‬‬

‫آﻟﻦ داﻟﺲ‪ ،‬ﺳﻴﺎ و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ -‬ﺑﻮش‬

‫اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ اﮔﺮ ﺗﺼﻮ‪‬ر ﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎنﮔﺴﺘﺮ زرﺳـﺎﻻري ﻳﻬـﻮدي‬
‫در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺑﻪ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﻴﺎ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﻲ زﻧﺪﮔﻲ آﻟﻦ داﻟﺲ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺳﻴﺎ در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ را ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫آﻟﻦ داﻟـﺲ‪ 198،‬رﺋﻴﺲ ﺳﻴﺎ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1961-1953‬و ﺑـﺮادر ﺑـﺰرﮔﺶ‪ ،‬ﺟـﺎن ﻓﺎﺳـﺘﺮ‬
‫داﻟﺲ‪ 199،‬وزﻳﺮ ﺧﺎرﺟﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1959-1953‬ﻧﻮادﮔﺎن ﻓـﺮدي ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﻪﻧﺎم ﺟﻮزف ﻫﺘﻠﻲ داﻟﺲ‪ 200.‬ﺟﻮزف داﻟﺲ از ﻣﻼﻛﻴﻦ و ﺑﺮدهداران ﻛﺎروﻟﻴﻨﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫او ﺛﺮوت ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑـﺮاي ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻫﻨـﺪ ﺷـﺮﻗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در‬
‫ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن اﻧﺪوﺧﺖ و ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺠﺪد در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻓﺮﻗـﻪ ﻣﺨﻔـﻲ ﺑـﻪﻧـﺎم‬
‫”اﻧﺠﻤﻦ ﺑﺮادران ﻣﺘﺤـﺪ“‪ 201‬درآﻣـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻘـﺮ آن در داﻧـﺸﮕﺎه ﻳﻴـﻞ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺮادران داﻟـﺲ‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺧﻮد را در رﺷﺘﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﻪﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮدﻧﺪ و از اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1920‬در ﻳﻚ ﻣﺆﺳـﺴﻪ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﻪﻧﺎم ﺳﻮﻟﻴﻮان اﻧﺪ ﻛﺮاﻣﻮل‪ 202‬ﺑﻪﻛﺎر ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر آﻧﺘـﻮﻧﻲ ﺳـﺎﺗﻮن‬

‫‪th‬‬
‫)‪194. David Alexander Cospatrick Douglas Home, 15 Earl of Home (b. 1943‬‬
‫‪th‬‬
‫)‪195. Sir Alexander Frederick Douglas- Home, 14 Earl of Home (1903-1995‬‬
‫‪196. Ditchley Foundation‬‬
‫‪ .197‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﻫﻮم ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﺷﻬﺒﺎزي‪ ،‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،3‬ﺻﺺ ‪.376-374‬‬
‫)‪198. Allen Welsh Dulles (1893-1969‬‬
‫)‪199. John Foster Dulles (1888-1959‬‬
‫‪200. Joseph Heatly Dulles‬‬
‫‪201. Society of Brothers in Unity‬‬
‫‪202. Sullivan and Cromwell‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪30‬‬
‫در ﻛﺘﺎب ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ والاﺳﺘﺮﻳﺖ و ﺻﻌﻮد ﻫﻴﺘﻠﺮ‪ 203‬از ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﺎ آن ﮔـﺮوه از‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ -‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻌﻮد ﺣـﺰب ﻧـﺎزي در آﻟﻤـﺎن‬
‫ﻳﺎري رﺳﺎﻧﻴﺪﻧﺪ و در ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻗﺪرت ﻫﻴﺘﻠﺮ ﻛﻮﺷـﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ ﻓﻬﺮﺳـﺖ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ -‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻫﻮادار آﻟﻤﺎن ﻧﺎزي در واﭘﺴﻴﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﻴﺶ از ﺟﻨـﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺴﺘﺮده زرﺳﺎﻻري ﻳﻬﻮدي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫و در ﻗﻠﺐ آن ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻬﻮدي ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﭼﻮن ﻛﻮﻫﻦ‪ -‬ﻟﻮﺋﺐ‪ 204‬و وارﺑﻮرگ‬
‫ﺟﺎي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺳﻮﻟﻴﻮان اﻧﺪ ﻛﺮاﻣﻮل ﻣﺸﺎور ﺣﻘﻮﻗﻲ و وﻛﻴﻞ دﻋﺎوي اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫـﺎ‬
‫ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ آﻟﻦ داﻟﺲ در ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺮودر در ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ 205‬ﻋﻀﻮﻳﺖ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺮودر ﻫﻤﺎن ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑـﺎرهاش ﺳـﺨﻦ ﮔﻔﺘـﻪاﻳـﻢ‪ .‬ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬
‫ﺷﺮودر‪ ،‬ﻛﻪ در ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﺪان آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎﻧﻜﺪار ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري زرﺳﺎﻻري ﻳﻬﻮدي و ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺎﻫﻲ در ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﺮان ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد‪ .‬آﻟﻦ داﻟـﺲ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺮودر در ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﻫﺎﻣﺒﻮرگ و ﻛُﻠﻦ ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ در ﺗـﺄﻣﻴﻦ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎ ﺣﺰب ﻧﺎزي داﺷﺖ‪ .‬او در ﺳـﺎل ‪ 1941‬ﺑـﻪ ﺳـﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻛﻪ در آن زﻣﺎن دﻓﺘﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﻃﻼﻋﺎت‪ 206‬ﻧﺎم داﺷـﺖ و رﻳﺎﺳـﺖ آن ﺑـﺎ ﻳﻜـﻲ از‬
‫دوﺳــﺘﺎن ﻧﺰدﻳــﻚ ﺳِــﺮ وﻳﻨــﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴــﻞ ﺑــﻪﻧــﺎم وﻳﻠﻴــﺎم دوﻧــﻮوان )ﻣﻌــﺮوف ﺑــﻪ ”ﺑﻴــﻞ‬
‫وﺣﺸﻲ“(‪ 207‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻫﻤﺎن زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮادران داﻟﺲ ﺑﺎ دو ﺧﺎﻧﺪان دﺳﻴﺴﻪﮔﺮ ﻫﺮﻳﻤﻦ و ﺑـﻮش راﺑﻄـﻪ ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه و ﺟﻬـﺎن در ﻃـﻮل ﺳـﺪه ﺑﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻴﻼدي اﻳﻔﺎ ﻛﺮد و اﻣﺮوزه ﺗـﺪاوم آن در ﻗﺎﻟـﺐ دوﻟـﺖ ﺟـﺮج ﺑـﻮش )ﭘـﺴﺮ( ﺑـﺸﺮﻳﺖ را ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺮات ﺟﺪ‪‬ي ﻣﻮاﺟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮادران داﻟﺲ‪ ،‬ﻫﺮ دو‪ ،‬وﻛﻼي ﻣﺆﺳـﺴﺎت ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ‬
‫‪208‬‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ -‬ﺑﻮش ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ دوﺳﺘﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﺳﺘﺮ و آﻟﻦ داﻟـﺲ ﺑـﻪ ﭘﺮﺳـﻜﺎت ﺑـﻮش‬
‫)ﭘﺪر ﺟﺮج ﺑﻮش او‪‬ل( ﻛﻤﻚ ﻓﺮاوان ﻛـﺮد ﺗـﺎ ﺳـﻨﺎﺗﻮر ﺣـﺰب ﺟﻤﻬـﻮريﺧـﻮاه از اﻳﺎﻟـﺖ‬

‫‪203. Antony C. Sutton, Wall Street and the Rise of Hitler, California: 76 Press , 1976.‬‬
‫‪204. Kuhn Loeb & Co.‬‬
‫‪205. J. Henry Schroder Banking Corporation‬‬
‫)‪206. Office of Coordinator of Information (COI‬‬
‫‪207. William (Wild Bill) Donovan‬‬
‫)‪208. Prescott Sheldon Bush (1895-1972‬‬
‫‪31‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻛﺎﻧﻜﺘﻴﻜﺖ ﺷﻮد و ﻫﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ارﺗﻘﺎء ﭘﺴﺮش ﺟﺮج ﺑﻮش در ﺳﻴﺎ و ﺻﻌﻮد‬
‫او ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﻳﻔﺎ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ادوارد ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ 209،‬ﻛﻪ دو ﭘﺴﺮش‪ -‬آورل و روﻻﻧﺪ )ﺑﺎﻧﻲ( ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ -‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺣﺎﻣﻴـﺎن و‬
‫‪210‬‬
‫ﺑﺮﻛﺸﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻮش در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﺻﺮّاف ﻣﻬـﺎﺟﺮ از آﻟﻤـﺎن ﺗﻌﻠـﻖ داﺷـﺖ و از ﻧﻮﺟـﻮاﻧﻲ در ﺑـﺎزار ﺑـﻮرس‬
‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪ .‬او از اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1880‬ﻣﻴﻼدي ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎﻛﻮب ﺷﻴﻒ‪ 211،‬زرﺳﺎﻻر‬
‫ﻧﺎﻣﺪار ﻳﻬﻮدي و رﺋﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣـﺎﻟﻲ ﻛـﻮﻫﻦ‪ -‬ﻟﻮﺋـﺐ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﮔـﺴﺘﺮدهاي را در زﻣﻴﻨـﻪ‬
‫اﺣﺪات ﺧﻄﻮط راهآﻫﻦ آﻏﺎز ﻛﺮد و ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻌﺪ رﻳﺎﺳﺖ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻳﻮﻧﻴـﻮن ﭘﺎﺳـﻴﻔﻴﻚ‪ 212‬را‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در آﻏﺎز ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ادوارد ﻫﺮﻳﻤﻦ ”ﻏﻮل راهآﻫﻦ“ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻳﺎﻛﻮب ﺷﻴﻒ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻟـﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴـﭗ ﻧﻴـﺰ ﺷـﺮاﻛﺖ داﺷـﺖ‪ .‬ﻟـﺮد‬
‫اﻳﻨﭽﻜﻴﭗ )ﺳِﺮ ﺟﻴﻤﺰ ﻣﺎﻛﺎي(‪ 213‬از ﻛﺎرﮔﺰاران ﻣـﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در ﺷـﺒﻪﻗـﺎره ﻫﻨـﺪ و‬
‫رﺋﻴﺲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ ﺷﺒﻪﺟﺰﻳﺮه و ﺷﺮق )‪ (P&O‬ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ‬
‫ﺟﻬﺎن ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻟﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴﭗ‪ ،‬در ﻛﻨـﺎر اﻋـﻀﺎي ﺧﺎﻧـﺪانﻫـﺎي ﻳﻬـﻮدي ﺑﻐـﺪادي‬
‫ﺳﺎﺳــﻮن و ﻋــﺰرا و ﻛــﺪوري و ﮔﺒــﺎي و ﺳــﺎﻳﺮ ﺗﺠــﺎر ﺑــﺰرگ ﺗﺮﻳــﺎك ﺳــﺪه ﻧــﻮزدﻫﻢ‪ ،‬از‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران ﺑﺎﻧﻚ ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ و ﺷﺎﻧﮕﻬﺎي )‪ (HSBC‬ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴـﭗ در ﺳـﺎلﻫـﺎي‬
‫‪ 1915-1914‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ اﻳﺮان )ﺑﺎﻧﻚ ﺷـﺎﻫﻲ( ﺑـﻮد و در ﺳـﺎل‬
‫‪ 1914‬از ﺳﻮي ﺳِﺮ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه دوﻟـﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﺮان ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ ‪ P&O‬و ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ ‪ HSBC‬در ﻛﻨﺎر ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻋﻈـﻴﻢ ﺟـﺮدن‬

‫)‪209. Edward Henry Harriman (1848-1909‬‬

‫‪ .210‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻮش و ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻫﺮﻳﻤﻦﻫﺎ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻬﺒﺎزي‪» ،‬ﺳـﻴﻤﺎي‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﺑﻮش«‪ ،‬اﻳﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺳﺎل او‪‬ل‪ ،‬ﺷﻤﺎره او‪‬ل‪ ،‬اردﻳﺒﻬـﺸﺖ ‪ ،1381‬ﺻـﺺ ‪40-31‬؛ زﻣﺎﻧـﻪ‪،‬‬
‫ﺳﺎل او‪‬ل‪ ،‬ﺷﻤﺎره او‪‬ل‪ ،‬ﻣﻬﺮ ‪1381‬؛ ﺻﺺ ‪.13-6‬‬
‫)‪211. Jacob Henry Schiff (1847-1920‬‬
‫ﻳﺎﻛﻮب ﺷﻴﻒ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﺻﺮّاف ﻳﻬﻮدي ﻣﻬﺎﺟﺮ از آﻟﻤﺎن ﺗﻌﻠﻖ داﺷـﺖ ﻛـﻪ در ﻓﺮاﻧﻜﻔـﻮرت ﺑـﺎ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده روﭼﻴﻠﺪ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻴﻒ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﺑﻨﻴـﺎد روﭼﻴﻠـﺪ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫‪212. Union Pacific Railroad‬‬
‫‪st‬‬
‫)‪213. Sir James Lyle Mackay, 1 Earl of Inchcape (1852-1932‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪32‬‬
‫ﻣﺎﺗﻴﺴﻮن‪ 214‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻓﻌﺎل در ﻗﺎﭼﺎق ﺗﺮﻳـﺎك ﺳـﺪه ﻧـﻮزدﻫﻢ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴﭗ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي راهآﻫﻦ ادوارد ﻫﺮﻳﻤﻦ ﺣـﺪود‬
‫‪ 120‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﺎرﺑﺮ ﭼﻴﻨﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرﮔﺮ ﺳﺎده ﺑﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه آﻣﺮﻳﻜـﺎ اﻧﺘﻘـﺎل داد‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﺟﺎن ﻛﻮﻟﻤﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺳﻴﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‪ ،‬ﻫﺪف از اﻳـﻦ اﻗـﺪام را‬
‫اﺷﺎﻋﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻲداﻧﺪ و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ در آن زﻣﺎن ﺳـﻴﺎﻫﺎن آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ از ﻗـﺪرت ﺑـﺪﻧﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧـﻮردار‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎي ﻋـﻀﻼﻧﻲ را ﺑﻬﺘـﺮ از ﻣﻌﺘـﺎدان ﭼﻴﻨـﻲ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدادﻧـﺪ‪ ،‬در ﻛﻤـﺎل‬
‫ﺣﻴﺮت از ارﺟﺎع ﺷﻐﻞ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮدداري ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺮﻳـﺎك در ﻣﻴـﺎن‬
‫ﺳﻴﺎﻫﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﺎزار ﻓﺮوش ﻧﺪاﺷﺖ و ﻟﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴﭗ ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ و ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﺰارﻫﺎ‬
‫ﻛﻴﻠﻮ ﺗﺮﻳﺎك از ﭼﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻋﻬﺪه ﺳﻴﺎﻫﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎرﺑﺮان ﭼﻴﻨـﻲ ﻧﻴـﺎز ﻣﺒـﺮم‬
‫‪215‬‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ آﻣﺎر دوﻟﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 115‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از ﻛﺎرﮔﺮان ﭼﻴﻨـﻲ ﻓـﻮق‬
‫ﻣﻌﺘﺎد ﺑﻪ ﺗﺮﻳﺎك ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﻳﻤﻦ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻼﻓﻜﺎراﻧﻪاش ﻣـﻮرد ﺳـﻮءﻇﻦ دﻳﻮاﻧﻌـﺎﻟﻲ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و در ﺳﺎل ‪ 1906‬ﻳﻚ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن وﻳـﮋه ﻗـﻀﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ وﺿـﻊ او‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ وﻟﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻴﺰي را ﺛﺎﺑـﺖ ﻛﻨـﺪ و در ﮔـﺰارش ﺧـﻮد ﺗﻨﻬـﺎ اﻋـﻼم ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬
‫دﺳﻴﺴﻪﻫﺎي ﻫﺮﻳﻤﻦ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﻮرس ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻧﻮﺷﺘﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻧـﺎ‪،‬‬
‫اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ادوارد ﻫـﺮﻳﻤﻦ را ﺑـﻪﻋﻨـﻮان >ﻧﻤـﺎد ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻓـﺴﺎد و ﺗﺒـﺎﻫﻲﻫـﺎي‬
‫‪216‬‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ< ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫در ﺳـﺪه ﻧــﻮزدﻫﻢ‪ ،‬ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫــﺎي ‪ ،P&O‬ﺟـﺮدن ﻣﺎﺗﻴــﺴﻮن و ﺑﺎﻧـﻚ ‪ HSBC‬ﺷــﺒﻜﻪاي‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﻪ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﻣـﻮر ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‬
‫درﻳﺎﻳﻲ و ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺠﺎرت ﺗﺮﻳﺎك ﺑﺎ ﺷﺮق را در اﻧﺤﺼﺎر ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ اوﻟﻴـﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ در ﺑﻨﺪر ﺷﺎﻧﮕﻬﺎي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺰﻳﺮه ﺑﺮﻣﻮدا‬
‫ﻧﻴﺰ از دﻳﺮﺑﺎز ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﻛﺰ اﺻﻠﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻮد و ﻟﻘﺐ اﺷـﺮاﻓﻲ ﻟـﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴـﭗ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮﻣﻮدا اﺳﺖ‪ 217.‬از ﺳﺎل ‪ 1990‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺟﺮدن ﻣﺎﺗﻴـﺴﻮن‬

‫‪214. Jardine Matheson & Co.‬‬

‫‪215. John Coleman, Conspirators' Hierarchy: The Story of the Committee of 300, American‬‬
‫‪West Publishers, 1992, p. 133.‬‬
‫‪216. Americana, 1985, vol. 13, p. 811‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪ .217‬اﻳﻨﭽﻜﻴﭗ ﻳﻜﻲ از ﺟﺰاﻳﺮ ﺑﺮﻣﻮدا اﺳﺖ‪ .‬درﺑﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺎل ‪ 1911‬ﺳِﺮ ﺟﻴﻤﺰ ﻣﺎﻛﺎي را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻟـﺮد‬
‫←‬
‫‪33‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫دﻓﺘﺮ ﻣﺮﻛﺰي ﺧﻮد را از ﺑﻨﺪر ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ ﺑﻪ ﺟﺰﻳﺮه ﺑﺮﻣﻮدا ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛـﺮد و ﺑﺎﻧـﻚ ‪ HSBC‬ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺧﻮد را در ﻟﻨﺪن ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﻣﺮوزه ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻛﺎﻧﻮن اﺻﻠﻲ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮاد ﻣﺨـﺪر ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺣﺠﻢ ﺗﺠﺎرت ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر را ﺳـﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ 400‬ﺗـﺎ ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد‬
‫دﻻر ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲزﻧﺪ ﻛﻪ ده درﺻﺪ ﻛﻞ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷـﻮد و دوﻣـﻴﻦ ﺷـﺎﺧﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺠﺎرت اﺳﻠﺤﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪) .‬ﺗﺠﺎرت ﻧﻔﺖ در رده ﺳـﻮم ﺟـﺎي‬
‫دارد‪ (.‬ﻧﻮآم ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﻮل از ﻛﺠﺎ ﻣﻲآﻳﺪ و ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲرود؟ اﻳﻦ ﻣﻌﻤـﺎﻳﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﺗﺨﻤﻴﻦﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ‪ 60‬درﺻﺪ اﻳـﻦ ﭘـﻮل از ﻃﺮﻳـﻖ ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎي‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ردوﺑﺪل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ آﻣﺎر رﺳﻤﻲ وزارت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ‪ 25‬درﺻـﺪ از‬
‫ﻛﻞ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﺟﺰﻳﺮه ﺑﺮﻣﻮدا ﻣـﻲرود‪ 15 ،‬درﺻـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺰاﻳﺮ ﺑﺎﻫﺎﻣﺎس و ﻛﺎﻳﻤﻦ و ده درﺻﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻧﺎﻣﺎ‪ .‬ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪> :‬آنﻫﺎ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ﻓـﻮﻻد‬
‫‪218‬‬
‫ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ اﻳﻦ ﭘﻮل ﺻﺮف ﭼﻪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪<.‬‬

‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ ادوارد ﻫﺮﻳﻤﻦ )‪ ،(1909‬ﭘﺴﺮ ﺑﺰرگ او‪ ،‬وﻳﻠﻴﺎم آورل ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ 219،‬ﺑﻪﻫﻤـﺮاه‬
‫ﺑﺮادرش‪ -‬روﻻﻧﺪ )ﺑﺎﻧﻲ( ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ ،‬اداره ﺛﺮوت ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻮروﺛﻲ ﭘﺪر را ﺑﻪدﺳـﺖ ﮔﺮﻓـﺖ و در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1919‬ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺼﻮﺻﻲ و‪ .‬آ‪ .‬ﻫﺮﻳﻤﻦ و ﺷﺮﻛﺎ‪ 220‬را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1931‬ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺮادران ﺑﺮاون‪ -‬ﻫـﺮﻳﻤﻦ‪ 221‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧـﺎم داد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﻣـﺎﻟﻲ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺟﻬﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬آورل ﻫـﺮﻳﻤﻦ ﻋﻤـﺮي ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬
‫داﺷﺖ‪ 95 :‬ﺳﺎل زﻳﺴﺖ و در ‪ 1986‬درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬او ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل در ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﺟﻬﺎن ﻧﻘﺸﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ اﻳﻔـﺎ ﻧﻤـﻮد‪ .‬در دوران ﺟﻨـﮓ ﺳـﺮد‪ ،‬در ﻣﻘـﺎﻃﻊ‬
‫ﺣﺴﺎس ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ و دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪﻋﻨﻮان‬

‫←‬
‫اﻳﻦ ﺟﺰﻳﺮه ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪218. http://www.november.org/Chomsky.html‬‬
‫)‪219. W(illiam) Averell Harriman (1891-1986‬‬
‫‪220. W. A. Harriman & Co.‬‬
‫‪221. Brown Brothers, Harriman and Co.‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪34‬‬
‫ﻣﺘﻨﻔﺬﺗﺮﻳﻦ ”ﻛﺎرﭼﺎقﻛﻦ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ“ ﺳﺮّيﺗﺮﻳﻦ ﻣﺬاﻛﺮات را ﺑﻪ ﻓﺮﺟـﺎم ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﻴﺪ‪ .‬آورل‬
‫ﻫﺮﻳﻤﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻓﺮﺳﺘﺎده وﻳﮋه رؤﺳﺎي ﺟﻤﻬﻮر اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬از روزوﻟﺖ ﺗﺎ ﻛﺎرﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮر‬
‫ﻣﺬاﻛﺮت ﺳﺮّي ﺑﺎ ﭼﻬﺎر رﻫﺒﺮ اﺗﺤﺎد ﺷـﻮروي ﭘﻴـﺸﻴﻦ )اﺳـﺘﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺧﺮوﺷـﭽﻒ‪ ،‬ﺑﺮژﻧـﻒ و‬
‫آﻧﺪروﭘﻮف( ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮﻳﻤﻦ ﻧﻴﺰ دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺳِﺮ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴﻞ ﺑـﻪﺷـﻤﺎر ﻣـﻲرﻓـﺖ و از‬
‫‪222‬‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻋﻤﻴﻖ و ﮔﺴﺘﺮده ﺑـﺎ ﻣﺤﺎﻓـﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻲ و ﻣـﺎﻟﻲ ﻟﻨـﺪن ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻮرﺧﻴﻦ او را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ دﺳﻴﺴﻪﮔـﺮان ﻣـﺎﻟﻲ و ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺳـﺪه ﺑﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر آﻟﻦ داﻟﺲ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ را در ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ در وﻳﺘﻨـﺎم اﻳﻔـﺎ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫آورل ﻫﺮﻳﻤﻦ در ﺟﺮﻳـﺎن ﺟﻨـﺒﺶ ﻣﻠّـﻲ ﺷـﺪن ﺻـﻨﻌﺖ ﻧﻔـﺖ اﻳـﺮان ﻧﻘـﺶ ﻣﺮﻣـﻮز و‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﻳﻔﺎ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﺪ‪‬ي ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او در ﺗﻴﺮ ﻣﺎه ‪1330‬‬
‫ش‪ /.‬ژوﺋﻴﻪ ‪ 1951‬م‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺗﺮوﻣﻦ‪ ،‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻞ اﺧﺘﻼﻓـﺎت‬
‫ﻧﻔﺘﻲ اﻳﺮان و اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ و در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻔﺮﻫﺎي ﺧﻮد ﺑـﻪ ﺗﻬـﺮان و ﻟﻨـﺪن ﺑـﺎ دﻛﺘـﺮ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق و ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺖ ﻛﻠﻤﻨﺖ اﺗﻠﻲ از ﺣﺰب ﻛﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠـﺴﺘﺎن و ﺷـﺮﻛﺖ ﻧﻔـﺖ‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﺬاﻛﺮه ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﮕﺎرﻧـﺪه‪ ،‬ﻫـﺪف اﺻـﻠﻲ ﻫـﺮﻳﻤﻦ اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه آﺑﺎدان از ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻪ روﻳـﺎل داچ ﺷـﻞ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻔﺘﻲ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬در آن زﻣـﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻻﻳـﺸﮕﺎه‬
‫آﺑﺎدان ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ﺟﻬﺎن از ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد در ﺻﻨﻌﺖ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻔﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و ارزش ﻣﺎدي آن ﺣﺪود ‪ 120‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﭘﻮﻧﺪ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣـﻲﺷـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻧﻮﺳﺎزي و ﻣﺪرن ﻛﺮدن ﺻﻨﻌﺖ زﻏﺎل ﺳـﻨﮓ اﻧﮕﻠـﺴﺘﺎن‪ 223.‬در‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻴﺎﻧﺠﻲﮔﺮي دوﻟﺖ اﻳﺮان و ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ را ﮔﺮوﻫـﻲ‬
‫از دﺳﻴﺴﻪﮔﺮان ﻧﻔﺘﻲ‪ -‬ﻣﺎﻟﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻪوﻳـﮋه ﺟـﺮج ﻣـﻚﮔـﻲ )ﻣﻌـﺎون و‬
‫دوﺳﺖ اﭼﺴﻮن وزﻳﺮ ﺧﺎرﺟﻪ(‪ 224،‬ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﺎرت ﻣﺮدهرﻳﮓ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ دوﻟﺘـﻲ‬

‫‪ .222‬راﺑﻄﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﭼﺮﭼﻴﻞ و ﻫﺮﻳﻤﻦ ﺑﺎ ﺑﺪهﺑﺴﺘﺎنﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻮأم ﺑﻮد‪ .‬راﻧـﺪوﻟﻒ ﭼﺮﭼﻴـﻞ‪ ،‬ﭘـﺴﺮ‬
‫ﻫﺮزه و داﺋﻢاﻟﺨﻤﺮ ﺳِﺮ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺎ دﺧﺘﺮي ﺑﻪﻧﺎم ﭘﺎﻣﻼ دﻳﮕﺒﻲ ازدواج ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﭘـﺎﻣﻼ از‬
‫راﻧﺪوﻟﻒ ﺟﺪا ﺷﺪ و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎ آورل ﻫﺮﻳﻤﻦ ‪ 80‬ﺳﺎﻟﻪ ازدواج ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺎﻣﻼ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻨـﻚ ﺑـﻪ ﭘـﺎﻣﻼ ﭼﺮﭼﻴـﻞ‬
‫ﻫﺮﻳﻤﻦ ﺷﻬﺮت داﺷﺖ‪ ،‬از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ زﻧﺎن اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و از ﺣﺎﻣﻴﺎن ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺰب دﻣﻜﺮات ﺑﻮد‪ .‬او در‬
‫اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺳﻔﻴﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮد و در ﺳﺎل ‪ 1997‬در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ .223‬ﺟﻴﻤﺰ ﺑﻴﻞ‪ ،‬وﻳﻠﻴﺎم راﺟﺮ ﻟﻮﻳﺲ ]ﮔﺮدآورﻧﺪﮔﺎن[ ‪ ،‬ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ‬
‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﻛﺎوه ﺑﻴﺎت‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻧﺸﺮﻧﻮ‪ ،1368 ،‬ص ‪.365‬‬
‫‪ .224‬ﺟﺮج ﻣﻚﮔﻲ از ﻧﺨﺒﮕﺎن رودزي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮد ﻳﻌﻨﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻮرﺳﻴﻪ رودز از داﻧـﺸﮕﺎه‬
‫←‬
‫‪35‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ )ﺑﺮﻳﺘﻴﺶ ﭘﺘﺮوﻟﻴﻮم ﺑﻌﺪي( ﺑﻪﺳﻮد ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ )ﺑﻪوﻳﮋه روﻳﺎل داچ ﺷﻞ(‬
‫ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺬاﻛﺮات اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻣﺼﺪق ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه آﺑﺎدان ﺑﻪ روﻳﺎل‬
‫داچ ﺷﻞ ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺪ‪‬ي ﻣﻄﺮح ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ اﻳﻦ ﺗـﻼش ﺑـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻧﺮﺳـﻴﺪ‬
‫‪225‬‬
‫ﺳﺎﻗﻂ ﻛﺮدن دوﻟﺖ ﻣﺼﺪق در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮن دﺳﻴﺴﻪﮔﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﻮروي و ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل اﻳﺮان‬

‫و اﻳﻨﻚ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ واﻗﻌﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ را آﻣﻴﺰهاي از ﺧﻠﻖوﺧﻮي اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪي و ﺧﺸﻮﻧﺖ ذاﺗـﻲ‬

‫←‬
‫آﻛﺴﻔﻮرد ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻚﮔﻲ ﺑﻪ ﺟﻨﺎﺣﻲ از ﻧﺨﺒﮕﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ ﻛـﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻋـﻀﺎي‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻮش‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ -‬ﻣﺎﻟﻲ ﻟﻨﺪن ﺷﻬﺮت دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻧﻮﺷﺘﻪ ﺟﻴﻤﺰ ﺑﻴﻞ‪ ،‬ﻣﻚﮔﻲ ﺧﻮد‬
‫را ”اﻧﮕﻠﻮﻓﻴﻞ“ ﻣﻲداﻧﺴﺖ و ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤﺎدي دوﺳﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻨﻔﺬ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﺮﻗـﺮار‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪) .‬ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ص ‪(430‬‬
‫‪ .225‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﻣﻚﮔﻲ‪ ،‬در ﻣﺬاﻛﺮات ‪ 80‬ﺳﺎﻋﺘﻪاش ﺑﺎ ﻣﺼﺪق در ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﺑﻮد‪» :‬ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه آﺑﺎدان ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻏﻴﺮ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﻮد و ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺰﺑﻮر ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺧـﻮدش‬
‫را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ «.‬ﻣﺬاﻛﺮه در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮔﺮوه ﻫﺮﻳﻤﻦ و اﭼـﺴﻮن در ﻣـﺬاﻛﺮات ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺼﺪق اﻳﻦ ﺑﻮد‪» :‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه آﺑﺎدان ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻠﻨﺪي‪ «.‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد واﻛـﻨﺶ ﻧﺎﻣـﺴﺎﻋﺪ‬
‫دوﻟﺖ ﻛﻠﻤﻨﺖ اﺗﻠﻲ را در ﻟﻨﺪن ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺬاﻛﺮات ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﺎ ﺳﻮءﻇﻦ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻃﺮح دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﭼﺎرﻟﺰ راﻳﻨﺮ‪ ،‬از اﻋﻀﺎي ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ وزارت ﻛﺸﻮر اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻛﺮد‪،‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﺪ‪» :‬دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻲدرﻧﮓ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ در ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠـﻴﺲ و اﻳـﺮان دارد‬
‫دﺳﺖ ﺑﻜﺸﺪ و ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﺮﺟﺤﺎً ﺗﺤﺖ اداره ﻫﻠﻨﺪ ﻳﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ «.‬ﺑﻪﻧﻮﺷﺘﻪ روﻧﺎﻟﺪ ﻓـﺮيﻳـﺮ‪،‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪق در ‪ 24‬اﻛﺘﺒﺮ ‪ 2 /1951‬آﺑﺎن ‪ 1330‬ﺑﻪﻃﻮر ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻛﺮد ﻛـﻪ ﭘﺎﻻﻳـﺸﮕﺎه‬
‫آﺑﺎدان »ﺑﻪ ﺷﺮط آنﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ در ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﺑـﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ روﻳﺎل داچ ﺷﻞ داراي ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ دوﮔﺎﻧﻪ ﻫﻠﻨﺪي‪ -‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ اﺳﺖ و ﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺧـﻮد را‬
‫ﻫﻠﻨﺪي ﻳﺎ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻚﮔﻲ ﺑﻌﺪﻫﺎ در ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛـﻪ در ﺟﺮﻳـﺎن اﻳـﻦ ﻣـﺬاﻛﺮات‬
‫ﻣﺼﺪق اﺑﺘﺪا ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه آﺑﺎدان را ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺸﻮد و ﻣﻮاﻓﻘـﺖ‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ آن را ﺑﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺷﻞ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪) .‬ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺻﺺ ‪،441-440 ،307-306‬‬
‫‪ (483 ،446‬در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻣﻘﺎﻣﺎت آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻓﻮق در ﭘﻲ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮوش ﻧﻔﺖ اﻳﺮان ﻧﻴﺰ در دﺳـﺖ‬
‫ﻳﻚ ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺐ از روﻳﺎل داچ ﺷﻞ و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑـﺰرگ ﻧﻔﺘـﻲ‪ ،‬ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪.‬‬
‫)ﻣﺎرك ج‪ .‬ﮔﺎزﻳﻮروﺳﻜﻲ‪ ،‬ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ ،1332‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻧﺠﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﻲ اﻧﺘﺸﺎر‪ ،1367 ،‬ص ‪(26‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪36‬‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪيﻫﺎي روﺷﻨﻔﻜﺮي او ﻣﺴﺘﻮر ﺑﻮد‪ .‬ﻳﺎﻧﮓ ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻼت داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ )‪ (1936‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ ﮔﻼﺳﻜﻮ ﻫﺮاﻟﺪ ﺑـﻪ ﻫﻤﻜـﺎري‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬وي در ﺳﺎل ‪ 1940‬ﺑﻪ ﺷﺮق آﻓﺮﻳﻘﺎ اﻋﺰام ﺷﺪ و اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻌﺪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺗﺴﻠﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫زﺑﺎنﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ داﺷﺖ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ درآﻣﺪ‪ .‬او ﭘﺲ از ورود‬
‫ارﺗﺶ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻪ ﺧﺎك اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬در ﺑﻨﺪر اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ﺑـﺎري‪ 226،‬در ﻛﻨـﺎره درﻳـﺎي آدرﻳﺎﺗﻴـﻚ و‬
‫ﻣﺸﺮف ﺑﺮ ﺳﻮاﺣﻞ آﻟﺒﺎﻧﻲ و ﻳﻮﮔﺴﻼوي‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺗﺄﺳـﻴﺲ ﻛـﺮد‪ .‬وﻇﻴﻔـﻪ اﻳـﻦ دﻓﺘـﺮ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در ﻳﻮﮔـﺴﻼوي و ﻟﻬـﺴﺘﺎن ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﻲداد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﺟﻨﮓ )‪ ،(1945‬ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ وﻳﻦ اﻋﺰام ﺷﺪ ﻛـﻪ در اﺷـﻐﺎل‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﺷـﻮروي‪ ،‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ و آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺑـﻮد‪ .‬او در ﻣﻘـﺎم اوﻟـﻴﻦ رﺋـﻴﺲ اﻳـﺴﺘﮕﺎه‬
‫اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ در وﻳﻦ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻳﺎﻧﮓ در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي‪ ،‬ﻣﺘﺤﺪ دﻳﺮوز ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬آﻏـﺎزﮔﺮ ﻧﺒـﺮدي‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ اﺑﻌﺎد ﮔﺴﺘﺮده و ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺳﺮد ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﺎ دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪1991‬‬
‫و اﻧﺤﻼل اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮروي ﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﻋﻤﻴـﻖ ﺑـﺮ ﺟـﺎي ﻧﻬـﺎد‪.‬‬
‫ﻧﻄﻔﻪﻫﺎي ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎي ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﺰ در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎلﻫﺎ در ﺷﻬﺮ وﻳـﻦ‬
‫اﻧﻌﻘﺎد ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻧﮓ ﭘﺲ از ﺳﻪ ﺳﺎل اﻗﺎﻣﺖ در وﻳﻦ ﺑﻪ ﻟﻨﺪن ﺑﺎزﮔﺸﺖ و در ﺳﺎل ‪ 1949‬در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﺮادوي‪ 227‬رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎت اﻗﺘﺼﺎدي‪ 228‬را ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫ﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺎ ﻧــﺎم ‪ R8‬ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣــﻲﺷــﺪ و ﻧــﺎم رﺳــﻤﻲ آن ”ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪيﻫــﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي“‪ 229‬ﺑﻮد‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آن ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي‬
‫ﺑﺪان ﻧﻴﺎز ﺷﺪﻳﺪ داﺷﺖ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد از ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎﻧـﮓ از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻓﺮوش اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﺮد و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﻣﺎﻧﻊ ﻓـﺮوش‬
‫آن ﺑﻪ ﺷﻮروي و ﻣﺘﺤﺪاﻧﺶ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن از ﺻﺪور ﻣـﻮاد ﻛـﺎﻧﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺗﺤـﺎد‬
‫ﺷﻮروي ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﺪف ﻛﻪ در ﺻﻮرت اوجﮔﻴﺮي ﺧـﺼﻮﻣﺖ ﻣﻴـﺎن دو ﺑﻠـﻮك‬

‫‪226. Bari‬‬
‫‪227. Broadway‬‬
‫‪228. Economic Intelligence‬‬
‫‪229. Economic Requirements‬‬
‫‪37‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻏﺮب و ﺷﺮق‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﻮروي ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ و ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ 230.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬وﻇﻴﻔـﻪ اﺻـﻠﻲ‬
‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﭘﻨﻬﺎن اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي و ﺑﻠﻮك ﺷﺮق ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ وﻇﻴﻔﻪ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ و ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﺖ اﻣـﺮ او را در آن ﺳـﺎلﻫـﺎ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از‬
‫ﻓﺮوش ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﺮان آن‬
‫روز را ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺣﻮزه ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﺗﻠﻘﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎﻧﮓ از ﺑﺪو ﺗـﺼﺪي‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﺎﻟﻲ در ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑﺎ اﻳﺮان و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻳﺮان ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي ﺗﺪاوم دارد‪.‬‬

‫ﻧﻔﺖ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺗﺤﺎد ﺷـﻮروي در ﭘﺎﻳـﺎن ﺟﻨـﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ آن‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﻻﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎزﺳـﺎزي ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﺷـﻮروي را ﺷـﺘﺎب‬
‫ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﻧﻈﺎﻣﻲ آن را ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎن داده و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻛﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺷـﺒﻜﻪ‬
‫‪ R8‬اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﺮاي دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﻣﻌﻀﻞ ﺑﺰرگ ﺷـﻮروي ﺑـﻮد‪ .‬ﻫﻨـﻮز ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫آﻣﺒﺎ در ﺑﺎﺷﻘﻴﺮﺳﺘﺎن و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻨﻲ ﻣﺪار ﻗﻄﺒﻲ در ﺳـﻴﺒﺮي )ﺗﻴﻮﻣـﺴﻜﻲ( ﻛـﺸﻒ ﻧـﺸﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻮروي ﺗﻨﻬﺎ از ‪ 12‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﻧﻔـﺖ ﺑـﺎﻛﻮ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑـﺮاي‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛـﺮدن در ﻣﺮاﺣـﻞ اوﻟـﻴﻦ آن و ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻧﻔﺘـﻲ ﺟﻨـﮓ ﻣﻮﺗـﻮري ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﺎﺣﻞ ﺑﺤﺮﺧﺰر و ﭼﺎهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻧﺎﺣﻴـﻪ اﺣـﺪاث ﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮي در‬
‫‪231‬‬
‫ﻣﻨﻈﺮه ﻧﻜﺮد‪.‬‬
‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺧﻮد ﭼﺸﻢ ﺑﻪ اﻧﻌﻘﺎد ﻗـﺮارداد ﻧﻔـﺖ ﺷـﻤﺎل‬
‫اﻳﺮان دوﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﺣﺪت و اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاي ﺷﻮروي ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺨﺒﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ اﺳـﺘﺎﻟﻴﻦ ﺿـﺮورت اﺳـﺘﺨﺮاج ‪60‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﻧﻔﺖ را ﺑﺮاي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺮدن ﺷﻮروي در دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺧﺎﻃﺮﻧـﺸﺎن‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺨﺒﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺑﺮاز ﺗﻌﺠﺐ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار را زﻳﺎد داﻧﺴﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي وﺳﻴﻌﻲ ﺑـﺮاي اﺣﻴـﺎء ﺻـﻨﺎﻳﻊ وﻳـﺮان ﺷـﺪه از ﺟﻨـﮓ و ﺻـﻨﺎﻳﻊ‬
‫ﻧﻮﺳﺎز در ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪ ...‬وﺿﻊ در آن زﻣـﺎن ﭼﻨـﺎن‬

‫‪230. Nigel West, ibid, pp. 469-470.‬‬

‫‪ .231‬اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮي‪ ،‬ﻛﮋراﻫﻪ‪ :‬ﺧﺎﻃﺮاﺗﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺣﺰب ﺗﻮده‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪ ،1366 ،‬ص ‪.62‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪38‬‬
‫‪232‬‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ دورﻧﻤﺎي ﺑﺰرگ ﺷﻮروي ﺑﻪدﺳﺖ آوردن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺘﻲ ﻣﺎزﻧﺪران ﺑﻮد‪.‬‬
‫داﻧﻴﻞ ﻳﺮﮔﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮرخ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در ‪ 1945‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ روﺳﻴﻪ ﻣﻌـﺎدل ‪ 60‬درﺻـﺪ ‪ 1941‬ﺑـﻮد‪ .‬آن ﻛـﺸﻮر در ﻃـﻮل‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ و ﻣﻨﺎﺑﻊ دﻳﮕﺮي ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ -‬از وارد ﻛـﺮدن ﻧﻔـﺖ از اﻳـﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه ﺗﺎ زﻏﺎل ﺳﻮز ﻛﺮدن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎ‪ .‬ﻛﻤـﻲ ﭘـﺲ از ﺟﻨـﮓ اﺳـﺘﺎﻟﻴﻦ از‬
‫وزﻳﺮ ﻧﻔﺖ ﺧﻮد ﻧﻴﻜﻼي ﺑﺎﻳﺒﺎﻛﻮف‪...‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬روﺳﻴﻪ ﺷﻮروي ﺑﺎ وﺿﻊ ﺑـﺪ ﻧﻔـﺖ ﺧـﻮد‬
‫ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻜﻨﺪ؟ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه و ﺗﻬﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‬
‫و اﻣﻴﺪي ﺑﻪ آﻳﻨﺪهاش ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎزﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺪون ﻧﻔﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮد؟‪...‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬روﺳﻴﻪ ﺷﻮروي از اﻳـﺮان ﺧﻮاﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻛﺎً در اﻳـﺮان دﺳـﺖ ﺑـﻪ‬
‫‪233‬‬
‫اﻛﺘﺸﺎف ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﺎﻳﻲ‪ ،‬دوﻟﺖ وﻗﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ رﻳﺎﺳـﺖ ﻣﺤﻤـﺪ ﺳـﺎﻋﺪ ﻣﺮاﻏـﻪاي‪ ،‬از اﺳـﻔﻨﺪ‬
‫‪ 1322‬ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺳـﻮﻛﻮﻧﻲ‪ -‬واﻛﻴـﻮم‪ 234‬و ﺳـﻴﻨﻜﻠﺮ‪ 235‬و‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺟﻬﺎنوﻃﻦ روﻳﺎل داچ ﺷﻞ را ﺑﺮاي اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن آﻏـﺎز‬
‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ >ﻣﺬاﻛﺮات و ﺣﺘﻲ ﺣﻀﻮر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺰﺑﻮر در ﺗﻬﺮان ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺷـﺪه‬
‫ﺑﻮد و ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ دوﻟﺖ ﻛﺴﻲ از ﻣﺬاﻛﺮات ﺳـﺎﻋﺪ ﺑـﺎ آﻧـﺎن اﻃﻼﻋـﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ 236<.‬اﻳﻦ ﻣﺬاﻛﺮات ﭼﻨﺪان ﻫﻢ ”ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ“ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺷﻮروي ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪ از ﺣﻮادﺛﻲ ﻛـﻪ‬
‫در ﺗﻬﺮان ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮد و در ‪ 24‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1323‬ﻫﻴﺌﺘﻲ را‬
‫ﺑﻪرﻳﺎﺳﺖ ﺳﺮﮔﻲ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه‪ 237،‬ﻣﻌﺎون وزارت ﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺬاﻛﺮه درﺑﺎرة اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد‬

‫‪ .232‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ﺻﺺ ‪.63-62‬‬

‫‪ .233‬داﻧﻴﻞ ﻳﺮﮔﻴﻦ‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺖ‪ :‬ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﭘﻮل و ﻗﺪرت‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ اﻛﺒﺮ ﺗﺒﺮﻳﺰي‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘـﺸﺎرات ﻋﻠﻤـﻲ و‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،1380 ،‬ص ‪.470‬‬
‫)‪234. Socony-Vacuum Oil Company (SVO‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اداﻣﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اوﻳﻞ راﻛﻔﻠﺮﻫﺎ و ﻫﻤﺎن ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اوﻳﻞ ﻧﻴﻮﻳﻮرك اﺳـﺖ‪ .‬ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‬
‫ﻓﻮق در ﺳﺎل ‪ 1966‬ﺑﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﻮﺑﻴﻞ )‪ (Mobil Oil Company, Inc.‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪ و در ﺳـﺎل ‪ 1998‬در‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﻛﺴﻮن ادﻏﺎم ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻛﻮرﭘﻮراﺳﻴﻮن اﻛـﺴﻮن‪ -‬ﻣﻮﺑﻴـﻞ )‪ (Exxon Mobil Corporation‬ﺑـﺪل‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1999‬ارزش اﻳﻦ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﻧﻔﺘﻲ ‪ 81‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫‪235. Sinclair Oil Corporation‬‬
‫‪ .236‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ اﻳـﺮان در دوران ﭘﻬﻠـﻮي‪ ،1357-1300 :‬ﺗﻬـﺮان‪ :‬ﻧـﺸﺮ‬
‫ﭘﻴﻜﺎن‪ ،‬ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،1380 ،‬ص ‪.92‬‬
‫‪237. Sergei Kavtaradze‬‬

‫←‬
‫‪39‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل اﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﻬﺮان اﻋﺰام ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻣﻲرﻓﺖ در ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﺮان در ﺣﺎل اﻧﻌﻘـﺎد‬
‫ﻗﺮارداد ﻧﻔﺖ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠـﻴﺲ‪ -‬اﻳـﺮان‪ 238‬از‬
‫دﻳﺮﺑﺎز اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب را ﺑﻪدﺳﺖ دارد‪ ،‬اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ﺑـﺎ ﺷـﻮروي از ﻧﻈـﺮ دوﻟـﺖ‬
‫اﻳﺮان و اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﻬﺎن ﻣﻮﺟﻪ و ﺑﻲاﺷﻜﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﺟﻨـﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﻪﭘﺎﻳـﺎن‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮد و اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ﻣﺘﺤﺪ اﺻﻠﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺟﺒﻬـﻪ ﺿـﺪ‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﺎر اﺻﻠﻲ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺧﺴﺎرات ﻣﺎﻟﻲ را از‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﺎ آﻟﻤﺎن ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد؛‪ 239‬و ﻟﺬا واﻛﻨﺶ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺣﺎﻛﻤﻪ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻏﺮب‬
‫و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آنﻫﺎ دوﻟﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬در اﻳﺮان ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﺑﺰرگ و ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻮروي ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺪ ﻧـﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ از ﻗﺒﻮل ﻣـﺬاﻛﺮه درﺑـﺎرة ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﺷـﻮروي‪ ،‬ﺻـﺮﻓﻨﻈﺮ از ﭘـﺬﻳﺮش ﻳـﺎ رد ﻧﻬـﺎﻳﻲ آن‪،‬‬
‫ﺧﻮدداري ﻛﺮد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ را ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﻧﻤـﻮد و در ﺟﻠـﺴﻪ ‪ 27‬ﻣﻬـﺮ‬
‫‪ 1323‬ﻣﺠﻠﺲ اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ دوﻟﺖ او ﻗﺼﺪ دارد ﺗﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﺻﻠﺢ و روﺷـﻦ ﺷـﺪن وﺿـﻊ‬
‫دﻧﻴﺎ از دادن ﻫﺮ ﻧﻮع اﻣﺘﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﺎرﺟﻴﺎن ﺧـﻮدداري ﻛﻨـﺪ‪ .‬در ‪ 7‬آﺑـﺎن ‪ 1323‬دﻛﺘـﺮ ﻣﺤﻤـﺪ‬
‫ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻧﻄﻖ ﻣﻄﻮ‪‬ﻟﻲ در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي ﻣﻠﻲ ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺮد و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧـﻮد‬

‫←‬
‫ﺳﺮﮔﻲ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه از رﻫﺒﺮان ﻃﺮاز او‪‬ل ﺣﺰب ﺑﻠﺸﻮﻳﻚ ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن و ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻫﻢ ﻣﻠﻴﺖ ﺑﻮد و ﻣـﺪﺗﻲ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺷﻮراي ﻛﻤﻴﺴﺎرﻳﺎي ﺧﻠﻖ ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن ﺷﻮروي را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬او ﺑﻪﺳﺎن ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﻠـﺸﻮﻳﻚﻫـﺎي‬
‫ﻃﺮاز او‪‬ل ﮔﺮﺟﻲ )ﻣﺪﻳﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﮔﻮﮔﻮﺑﺮﻳﺪزه‪ ،‬ﻣﺎﺧﺎرادزه‪ ،‬دوﻣﺒﺎدزه ﺗﻮروﺷﻠﻴﺪزه و دﻳﮕﺮان( در زﻣﺎن اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‬
‫زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه ‪ 5‬ﺳﺎل در زﻧﺪان ﺑﻮد وﻟﻲ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﻮرد ﻟﻄﻒ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬آزاد ﺷﺪ و در‬
‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﺎون وزارت ﺧﺎرﺟﻪ )ﻛﻤﻴﺴﺎرﻳﺎي ﻣﻠّﻲ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ( ﻣﻨﺼﻮب ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫‪238. Anglo-Iranian Oil Company‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ در ﺳﺎل ‪ 1954‬ﺑﻪ )‪ British Petroleum Company PLC (BP‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم داد‪.‬‬
‫‪ .239‬اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ‪ 192‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛـﺮد‪ .‬ﻣﺨـﺎرج آﻟﻤـﺎن در ﺟﻨـﮓ ‪272‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر و ﻣﺨﺎرج ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ‪ 120‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﻮد‪ .‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺒﻠـﻎ را در ﺟﻨـﮓ‬
‫ﺧﺮج ﻛﺮد )‪ 341‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر( وﻟﻲ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر اﻳﻦ ﭘﻮل ﺻﺮف ﺟﻨـﮓ ﺷـﺪ و ﺑﻘﻴـﻪ وامﻫـﺎي‬
‫ﻛﻼﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺘﺤﺪﻳﻨﺶ ﻗﺮار داد‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ﺟﻨﮓ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ‪ 31‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر‪ ،‬اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي‬
‫‪ 11‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر‪ ،‬ﭼﻴﻦ ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺟﻤﻌﺎً ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺑـﺪﻫﻜﺎر ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي در دوران ﺟﻨﮓ ‪ 30‬درﺻﺪ ﺛﺮوت ﻣﻠّﻲاش از دﺳﺖ داد‪ .‬ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺧﺴﺎرت ﺑﻪ ﺷـﻮروي‬
‫در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻞ ﻛﺸﺘﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ‪ 44‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻧﻔـﺮ ﺗﺨﻤـﻴﻦ زده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ آن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﻮروي ﺑﻮد‪ .‬آﻟﻤﺎن و ﻣﺘﺤﺪان او ﺣﺪود ‪ 11‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔـﺮ‬
‫ﻛﺸﺘﻪ دادﻧﺪ‪(Microsoft Encarta Reference Library 2003) .‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪40‬‬
‫را ﺑﺎ اﻋﻄﺎي ﻫﺮ ﻧﻮع اﻣﺘﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﺎرﺟﻲ اﻋﻼم ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺼﺪق درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮروي را ﺑﺎ اﻣﺘﻴﺎز‬
‫ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب و ﻗﺮارداد ‪ 1933‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪> :‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه دﻳﺮ ﺗـﺸﺮﻳﻒ‬
‫آورده و زود ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﺸﺮﻳﻒ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬آن ﻋﺼﺮي ﻛﻪ دوﻟﺖ اﻳﺮان اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺟﻨـﻮب را‬
‫داد‪ ،‬ﻧﻔﺖ آن اﻫﻤﻴﺘﻲ را ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﻋﺎﻟﻢ داراﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ <.‬دوﻟﺖ ﺳـﺎﻋﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪدﻟﻴـﻞ‬
‫ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻴﺌﺖ ﺷﻮروي در ﻣﻮﺿﻊ ﺿﻌﻒ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬در ‪18‬‬
‫آﺑﺎن اﺳﺘﻌﻔﺎ داد و در ‪ 29‬آﺑﺎن ﻣﺮﺗـﻀﻲ ﻗﻠـﻲ ﺑﻴـﺎت )ﺳـﻬﺎماﻟـﺴﻠﻄﺎن(‪ ،‬ﺧـﻮاﻫﺮزاده دﻛﺘـﺮ‬
‫ﻣﺼﺪق‪ ،‬در ﻣﻘﺎم رﺋﻴﺲ دوﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ‪ 11‬آذر ‪ 1323‬ﻣﺼﺪق ﻃﺮﺣﻲ را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ اراﺋﻪ داد ﻛﻪ ﻃﺒﻖ آن ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ ﺣﻖ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﺪون اﺟـﺎزه ﻣﺠﻠـﺲ‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺑﺎ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﻨﻨﺪ و ﻗﺮارداد ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻃـﺮح در‬
‫ﻫﻤﺎن روز ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه ﺑﻪ ﺷﻮروي ﺑﺎزﮔﺸﺖ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ”ﺣﻜﻮﻣﺖ دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪه اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴـﺴﻢ در اﻳـﺮان“ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ زﺑـﺎن زور‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻏﺎﺋﻠﻪ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻣﻮﻟﻮد اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ و ﻣﺠﻠﺲ اﻳﺮان ﺑـﻪ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺷﻮروي ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ اﺗﺤـﺎد ﺷـﻮروي ﻛﻮﺷـﻴﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ اﺑـﺰاري دﻳﮕـﺮ اﻣﺘﻴـﺎز‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل اﻳﺮان را ﺑﻪدﺳﺖ آورد و زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮ ًا ﺑﻪ ﻫﺪف ﺧﻮد دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪،‬‬
‫و از اﺣﻤﺪ ﻗﻮام )ﻗﻮاماﻟﺴﻠﻄﻨﻪ( ﺗﻀﻤﻴﻦﻫﺎي ﻻزم را اﺧﺬ ﻛﺮد‪ ،‬دﺳﺘﻮر ﺧﺮوج ﺳـﺮان ﻓﺮﻗـﻪ‬
‫دﻣﻜﺮات آذرﺑﺎﻳﺠﺎن را ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﺨﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫]دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ[ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ روسﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮد ﻛﻪ در ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬
‫رﻓﺘﺎرش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﻧﻤﻮد ﺑـﻪﻃـﻮري ﻛـﻪ ﺣﺘـﻲ‬
‫ﺑﺮﺧــﻲ از ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﮔﺎن ﺿــﺪ ﻛﻤﻮﻧﻴــﺴﺖ ﻣﺠﻠــﺲ رﻓﺘــﺎر ﺳــﺎﻋﺪ را ﺧــﺎرج از ﻧﺰاﻛــﺖ‬
‫‪240‬‬
‫داﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺷﺎره ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺑﻪ ﻧﻄﻖ ﻋﺒﺎس ﻣﺴﻌﻮدي‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬در ﺟﻠـﺴﻪ ‪ 26‬ﻣﻬـﺮ‬
‫‪ 1323‬ﻣﺠﻠﺲ اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﺮاغ راه آﻳﻨﺪه اﺳﺖ اﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪ زﻳﺮ درج ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي واﮔﺬاري ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺛﺮوت ﻣﺎ ﺑﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴـﺴﺖﻫـﺎ ده ﻣـﺎه ﺗﻮﻃﺌـﻪ‬
‫ﻣﻲﭼﻴﺪ و ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ رﻳﺎﻛﺎري‪ ،‬دوروﻳﻲ و ﺑﻲﻧﺰاﻛﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻴﺮﮔﻲ‬
‫‪241‬‬
‫رواﺑﻂ ﻣﺎ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺷﻮروي و ﺳﺒﺐ رﻧﺠﺶ آن دوﻟﺖ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .240‬ﻓﺨﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻋﻈﻴﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺤﺮان دﻣﻜﺮاﺳﻲ در اﻳﺮان‪ ،1332-1320 :‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿـﺎ ﻫﻮﺷـﻨﮓ ﻣﻬـﺪوي و‬
‫ﺑﻴﮋن ﻧﻮذري‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧﺸﺮ اﻟﺒﺮز‪ ،1372 ،‬ص ‪.143‬‬
‫‪ .241‬ﺟﺎﻣﻲ ]ﮔﺮوه ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪ [،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﺮاغ راه آﻳﻨﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺗـﺎرﻳﺦ اﻳـﺮان در ﻓﺎﺻـﻠﻪ دو ﻛﻮدﺗـﺎ ‪-1299‬‬
‫←‬
‫‪41‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻋﻈﻴﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻪدرﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮاي ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه را >ﻧﻘﻄﻪﻋﻄﻔﻲ در ﺳﻴﺎﺳـﺖ دوران ﭘـﺲ‬

‫از رﺿﺎ ﺷﺎه< و >ﺳﺮآﻏﺎز ﺟﻨﮓ ﺳﺮد< در اﻳﺮان ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 242.‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛـﻪ ﺟﻨـﮓ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ﻫﻨﻮز ﺑﻪﻃﻮر رﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺮﺳﻴﺪه و دوران ﺟﻨﮓ ﺳﺮد ﻫﻨـﻮز آﻏـﺎز ﻧـﺸﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﻬﺬا‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻜﺎﺗﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﺮان در ﺧﻂ ﻣﻘﺪم آن ﺟﺎي داﺷﺖ‪ ،‬ﻃﻠﻴﻌﻪ ﻇﻬﻮر‬
‫اﻳﻦ دوران را ﻧﻮﻳﺪ ﻣﻲداد‪.‬‬
‫واﻛﻨﺶ ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ و ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ دوﻟﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ اﺗﺤـﺎد ﺷـﻮروي‪ ،‬در ﺣـﺪي ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺘﻲ ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه ﻧﻴﺰ ﻣﺮدود ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان ﻧﺒﻮد ﺑﻠﻜﻪ‬
‫از ﻋﺰم ﺟﺪ‪‬ي ﻏﺮب ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻗﺘﺼﺎدي و اﺧﻼل در روﻧﺪ ﺑﺎزﺳـﺎزي ﺷـﻮروي ﭘـﺲ از‬
‫ﺟﻨﮓ و آﻏﺎز دور ﺟﺪﻳﺪي از ﺳﺘﻴﺰﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺧﺒﺮ ﻣﻲداد‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺑﺎ ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫اﻃﻼﻋﺎت اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي آن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻴﺖ درﺑﺎرة‬
‫اﻳﻦ ﻋﺰم ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺎﻋﺪ از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻓﻌﺎل ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻧﻮنﻫـﺎي ﺻﻬﻴﻮﻧﻴـﺴﺘﻲ و اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻏـﺮب‬

‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و از اﻳﻨﺮو ﻧﻤﻲﺗﻮان واﻛﻨﺶ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺗﺤﺮﻳﻚآﻣﻴﺰ او ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﻮروي‬
‫را ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺷﺨﺼﻲ وي ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮد و ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺳِﺮ رﻳﺪر ﺑﻮﻻرد‪ ،‬ﺳﻔﻴﺮ وﻗـﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‬
‫در اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد را ﺑﻪ >درﺳﺘﻜﺎري و ﺑﺰدﻟﻲ< ﺳﺎﻋﺪ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬
‫‪243‬‬
‫ﻛﻪ >ﺑﻪﻋﻠﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي روسﻫﺎ را ﺧﻮب ﻣﻲﺷـﻨﺎﺧﺖ‪<.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺎﻋﺪ از ﻣﺎﺳﻮنﻫﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ اﻳـﺮان و از اﻋـﻀﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن ﺗﻮﻃﺌـﻪﮔـﺮ و ﻣﺎﺳـﻮﻧﻲ‬
‫ﺑﻴﺪاري اﻳﺮان ﺑﻮد و ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮگ )آذر ‪ (1352‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎﺳﻮنﻫـﺎي‬
‫اﻳﺮاﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ 244.‬او در دوران ﺑﻌﺪي ﺻﺪارﺗﺶ‪ ،‬در اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1328‬دوﻟـﺖ ﻏﺎﺻـﺐ‬
‫اﺳﺮاﺋﻴﻞ را ﺑﻪﻃﻮر دوﻓﺎﻛﺘﻮ‪ 245‬ﺑﻪرﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ و در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس ﺳﺮﻛﻨـﺴﻮﻟﮕﺮي داﺋـﺮ‬

‫←‬
‫‪ ،1332‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻗﻘﻨﻮس‪ ،‬ﭼﺎپ ﻫﻔﺘﻢ‪ ،1381 ،‬ص ‪.221‬‬
‫‪ .242‬ﻋﻈﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ص ‪.144‬‬
‫‪ .243‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ص ‪.143‬‬
‫‪ .244‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬اﺳﻨﺎد ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي در اﻳﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﭘﮋوﻫﺶﻫـﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ ،1380 ،‬دو‬
‫ﺟﻠﺪ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت ﻣﺘﻌﺪد‪.‬‬
‫‪ .245‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ دوﻓﺎﻛﺘﻮ‪» :‬ﻋﻤﻞ ﺑﻪرﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ دوﻟﺖ از ﺳﻮي دوﻟﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺪون ﺑﺮﻗﺮاري رواﺑـﻂ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺑﺪون ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺣﻘﻲ ﺑﺮاي او‪) «.‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺰرگ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘـﺸﺎرات ﺳـﺨﻦ‪ ،1381 ،‬ج ‪،5‬‬
‫ص ‪(4586‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪42‬‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪> ،‬ﻳﻚﺑﺎره ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﻳﺮان ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﻋﺮب ﺗﻴﺮه ﺷﺪ و ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺼﻮﻣﺖآﻣﻴـﺰي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑﻲ اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪ‪ 246<.‬ﻃﺒـﻖ اﺳـﻨﺎد ﻋﻠﻨـﻲ ﺷـﺪه ﺑﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ‬
‫دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺪ در ازاي اﻳﻦ اﻗﺪام ‪ 400‬ﻫﺰار دﻻر رﺷـﻮه ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ در آن زﻣـﺎن‬
‫ﺛﺮوﺗﻲ ﻫﻨﮕﻔﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪﻧﻮﺷﺘﻪ وﻳﻠﻴﺎم ﺷﻮﻛﺮاس‪ ،‬ﻣﺬاﻛﺮات ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺪ را از ﺟﺎﻧﺐ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻳﻚ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻨﻮز در ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر ”آدم“ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد و ﺑـﺎ ﻣﻮﺳـﺎد‬
‫ﻫﻤﻜﺎري داﺷﺖ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪” .‬آدم“ ﺑﻪ اﺑﺘﻜﺎر ﺧﻮد ﻗﺴﻂ او‪‬ل اﻳـﻦ ﭘـﻮل را‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﺒﻠـﻎ‬
‫‪ 12،400‬دﻻر‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﺎﺟﺮ اﻳﺮاﻧﻲ واﺳﻂ ﻣﻴﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ و او ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎر آﻧـﻲ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮك دو دوﻟﺖ روﺷﻦ ﺑﻮد‪ .‬اوﻻً اﻳﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻔﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ را ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻗﺎدر ﺑﻮد ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻗﺒﻴـﻞ ﺟﻨـﮓاﻓـﺰار و ﻧﻴـﺰ‬
‫‪247‬‬
‫اﻧﻮاع ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻊ دوﻟﺖﻫﺎي ﺳﺎﻋﺪ و ﺑﻴﺎت‪ ،‬ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺎ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ و ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺷﻬﺮت داﺷﺖ‪ ،‬و رﺟﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮﺷـﻨﺎم ﭼـﻮن ﻣـﺼﺪق در ﻗﺒـﺎل ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬
‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي در زﻣﺎن ﺳﻔﺮ ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه )‪ (1323‬ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮد وﻟـﻲ اﻳـﻦ داوري را‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺣﻤﺪ ﻗﻮام در ﺳﺎلﻫـﺎي ‪ 1326-1324‬ﺗﻌﻤـﻴﻢ داد‪ .‬در زﻣـﺎن ﻏﺎﺋﻠـﻪ‬
‫آذرﺑﺎﻳﺠﺎن‪ ،‬اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ﺑﺎ ﺣﺮﺑﻪ زور ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آﻣﺪ و ﻗﻮام ﻣﺤﻖ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺗﺮﻓﻨـﺪﻫﺎي‬
‫‪248‬‬
‫زﻳﺮﻛﺎﻧﻪ ﺧﻮد اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ را ﻓﺮﻳﺐ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﺰب ﺗﻮده ﻧﻴﺰ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺰب در ﻧﻘـﺶ وﻛﻴـﻞ ﻣـﺪاﻓﻊ و ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎدي اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي در اﻳﺮان ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ و در ‪ 5‬آﺑﺎن ‪ 1323‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛـﺸﻮر و ﺑـﺎ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﻮروي ﺑﻪ راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻲ ﺷﺮمآوري ﻋﻠﻴﻪ دوﻟـﺖ ﺳـﺎﻋﺪ و ﺑـﻪﺳـﻮد‬
‫ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه دﺳﺖ زد‪ 249‬و ﺑﺎ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﺧﻮد ﻫﺮاس از ﺳﻠﻄﻪ ﻛﻤﻮﻧﻴـﺴﻢ را در ﻣﻴـﺎن‬
‫رﺟﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﺮان ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫‪ .246‬ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ص ‪.154‬‬

‫‪ .247‬وﻳﻠﻴﺎم ﺷﻮﻛﺮاس‪ ،‬آﺧﺮﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺷﺎه‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧـﺸﺮ ﭘﻴﻜـﺎن‪ ،‬ﭼـﺎپ‬
‫دوازدﻫﻢ‪ ،1381 ،‬ص ‪.93‬‬
‫‪ .248‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺤﺮان آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﻣﺎﺟﺮاي ﻧﻔﺖ ﺷـﻤﺎل و ﺟﻨـﮓ ﺳـﺮد ﺑﻨﮕﺮﻳـﺪ ﺑـﻪ‪:‬‬
‫ﻟﻮﺋﻴﺲ ﻓﺎوﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺮان و ﺟﻨﮓ ﺳﺮد‪ :‬ﺑﺤﺮان آذرﺑﺎﻳﺠﺎن )‪ ،(1325-1324‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻛـﺎوه ﺑﻴـﺎت‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪:‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات وزارت اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ‪.1374 ،‬‬
‫‪ .249‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬اﻧﻮر ﺧﺎﻣﻪاي‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧﺸﺮ ﮔﻔﺘﺎر‪ ،1372 ،‬ﺻﺺ ‪.347-346‬‬
‫‪43‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫رﻫﺒﺮي ﺣﺰب ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﺮاﻫﺘﻲ ﻛﻪ داﺷـﺖ ﺑـﺎ ﻓـﺸﺎر اﻓـﺮادي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ]ﻋﺒﺪاﻟـﺼﻤﺪ[‬
‫ﻛﺎﻣﺒﺨﺶ‪ ،‬اردﺷﻴﺮ ]آواﻧﺴﻴﺎن[‪] ،‬رﺿﺎ[ روﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻴﺎنﻛﻨﻨـﺪه اراده ﺷـﻮروي ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﺰرﮔﻲ را ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺎﻋﺪ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺳﺎزد‪ .‬دوﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ از‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﻪ ﺗﻴﺮاﻧﺪازي و ﻛﺸﺖ و ﻛﺸﺘﺎر ﻧﻴـﺰ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ‪ ...‬ﻇﻬﻮر ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎي ﺣﺎﻣﻞ ﺳﺮﺑﺎزان ﺷﻮروي ﻧﻴﺰ در ﻣﺤﻞ اﻟﺘﻘﺎء دو ﻧﻴـﺮو‬
‫ﻧﻈﺮ را ﺟﻠﺐ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻣﻨﻔﻲ داﺷﺖ و ﺑﺮﺧـﻲ اﻓـﺮاد آن روز‬
‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺣﺰﺑﻲ را ﭘﺲ دادﻧﺪ‪ ...‬آن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻦ در ﻣﺎزﻧﺪران ﺑﻮدم‪ ...‬ﺗﻌﺪاد‬
‫اﻋﻀﺎي ﺣﺰب در ﺳﺎري در آن ﻣﻮﻗﻊ ‪ 15-10‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺻﻒ ﺑﺴﻴﺎر رﻗﻴﻖ ﺑﺎ ﻃـﺮز‬
‫ﻣﻀﺤﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺪون روﺣﻴﻪ‪ ،‬راﻫﭙﻴﻤـﺎﻳﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ اﻳـﺮج اﺳـﻜﻨﺪري ﺷـﺮوع‬
‫ﻛﺮد‪ ...‬وﻗﺘﻲ ﺷﻌﺎر ”ﻣﺮدهﺑـﺎد ﺳـﺎﻋﺪ“ داده ﻣـﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﭼـﻮن ﻣﺤـﻞ ﺗﻈـﺎﻫﺮ در ﻣﻴـﺪان‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺳﺎري ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮدم ﺳﺎده آن را ﺗﻈﺎﻫﺮي ﻋﻠﻴﻪ ”ﺳﺎﻋﺖ“ ﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫‪250‬‬
‫ﻛﻪ ﺳﺎﻋﺖ‪ ...‬ﭼﺮا آنﻗﺪر ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺣﺰب ﺗﻮده را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺟﺮاي ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل ﺣﺎدﺛﻪاي اﺳﺖ داراي اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺰرگ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﻪ ﻃﻠﻮع ﻋﺼﺮ ”ﺟﻨﮓ‬
‫ﺳﺮد“ را ﻧﻮﻳﺪ ﻣﻲداد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺬاﻛﺮات ”ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ“ دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و روﻳﺎل داچ ﺷﻞ ﻳﻚ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ ﺑـﺮاي وارد ﻛـﺮدن ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﺷـﻮروي ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺤﻨﻪ اﻳﺮان ﺑﻮد و ﺣﻠﻘﻪ ﻣﻬﻤﻲ در زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺤﺮﻳﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ دوران ”ﺟﻨﮓ ﺳﺮد“ را آﻏﺎز‬
‫ﻣﻲﻛﺮد و در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ﻋﻈﻴﻢ اﻳﻦ دوران‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﺷـﺶ دﻫـﻪ ﺑـﻪ درازا‬
‫ﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮنﻫﺎ دﻻر ﺻﺮف ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ دو ﺑﻠﻮك ﻣﻲﻛﺮد و ﺳﻮدﻫﺎي ﻧﺠﻮﻣﻲ ﻧﺼﻴﺐ‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در دوران رﻳﺎﺳﺖ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻧﻴﺰ اﻳﻦ‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻪﺷﺪت اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺷﺒﻜﻪاي ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ R8‬را در اﻳﺮان ﻫﺪاﻳﺖ ﻣـﻲﻛـﺮد‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻗﻮا از اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل ﺑﺎ ﺷﻮروي ﻣﻤﺎﻧﻌـﺖ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬
‫ﺑﻬﺮام ﺷﺎﻫﺮخ‪ ،‬ﻛﻪ در آن ﺳﺎلﻫﺎ ﻗﻄﻌﺎً ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻫﻤﻜﺎري داﺷﺖ‪ 251،‬در‬

‫‪ .250‬ﻃﺒﺮي‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ص ‪.64‬‬

‫‪ .251‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻣﻮاﺿﻊ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ و ﻃﺒﻊ ﻧﺎآرام ﺑﻬﺮام ﺷﺎﻫﺮخ )‪ (1975-1912‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ درﺑﺎرة ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬
‫او ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻴـﺖ ﺳـﺨﻦ ﮔﻮﻳـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻫﺮخ در ﺳﺎلﻫﺎي ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﻮد و در‬
‫دوران اﻗﺎﻣﺖ در آﻟﻤﺎن و ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﻲ ﺑﺨﺶ ﻓﺎرﺳﻲ رادﻳﻮ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ ﻫﻤﻜـﺎري ﻣـﻲﻛـﺮد‪ .‬و‬
‫ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮد‪ .‬وﻟـﻲ او در دﻫـﻪ‬
‫‪ 1970‬در اﺻﻄﻜﺎك ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎﭼﺎر در آﻟﻤﺎن اﻗﺎﻣـﺖ ﮔﺰﻳـﺪ و در ﺗﻨﮕﺪﺳـﺘﻲ‬
‫←‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪44‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان >رﺑﻴﻦﺗﺮپ‪ 252‬راﺟﻊ ﺑـﻪ ﻧﻔـﺖ اﻳـﺮان ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺧﻄـﺮ ﺑـﺰرگ در‬
‫ﻛﺠﺎﺳﺖ< ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪> :‬ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ اﻫﺪا ﺷﺪه و ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎ در روزﮔﺎر آﻳﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ <.‬ﺷﺎﻫﺮخ‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻋﻄﺎي اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺷـﻮروي ﺑﻴـﺎن داﺷـﺖ و ﺑـﺎ‬
‫ﺣﺮوف درﺷﺖ اﻓﺰود‪> :‬دﺳﺘﻪ او‪‬ل ]از ﻣﺪاﻓﻌﺎن اﻋﻄﺎي اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺷﻮروي[ ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‬
‫دادن ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺷﻮرويﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﻮر و ﻗﺮارداد آن ﻫﻢ از اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﺑﻬﺘﺮ‬
‫‪253‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻓﻞ از اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ اﺳﺎﺳﺎً ﻣﻨﻜﺮ اﻋﺘﺒﺎر اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﻫﺴﺘﻴﻢ‪<.‬‬

‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ و ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ دو ﺳﺎل ﻫﺪاﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪) R8‬ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻗﺘـﺼﺎدي اﺗﺤـﺎد ﺷـﻮروي( را‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ و در ﺳﺎل ‪ 1951‬در ﻣﻘﺎم رﺋﻴﺲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻫﻨﻮز ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﺳِﺮ اﺳـﺘﻮارت ﻣﻨـﺰﻳﺲ رﺋـﻴﺲ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑـﻮد و ﺳِـﺮ رﻛـﺲ‬
‫ﺑﻨﺴﻮن از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ ﺳﺮوﻳﺲ ﻓﻮق ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ و اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻧﺎمﻫـﺎي ﻓـﻮق آﺷـﻨﺎ‬
‫ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻮرﺧﻴﻦ از ﻣﻨﺰﻳﺲ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان >ﺳﺮﺟﺎﺳـﻮس وﻳﻨـﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴـﻞ< ﻳـﺎد‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺳﺘﻮار ﻣﻨﺰﻳﺲ و ﻛﺎدر ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ آن زﻣـﺎن ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑـﺎ‬
‫ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎي ﻗﺪرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮﭼﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﻳﺸﺎن در ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺑـﻪﺷـﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ ﺑﻪرﻏﻢ اﻳﻦﻛﻪ در آن زﻣﺎن زﻣﺎم دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪدﺳﺖ ﺣﺰب ﻛـﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑـﻪرﻫﺒـﺮي‬
‫ﻛﻠﻤﻨﺖ اﺗﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫”ﻧﻴﺠﻞ وﺳﺖ“‪ ،‬ﻣﻮرخ ﻧﻴﻤﻪ رﺳﻤﻲ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‪ ،‬ﻣـﻲﻧﻮﻳـﺴﺪ‪ :‬در ﺳـﺎل‬

‫←‬
‫ﻣﺮد‪ .‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه درﺑﺎرة ﺑﻬﺮام ﺷﺎﻫﺮخ ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ و اﺳﻨﺎد ﻣﻬﻤﻲ ﮔﺮد آورده ﻛﻪ اﮔـﺮ ﻓﺮﺻـﺘﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻃـﻲ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪252. Joachim von Ribbentrop (1893-1946‬‬
‫دﻳﭙﻠﻤﺎت آﻟﻤﺎﻧﻲ و وزﻳﺮ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ دوﻟﺖ ﻫﻴﺘﻠﺮ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ .1945-1938‬ﺑﻬﺮام ﺷﺎﻫﺮخ در زﻣـﺎن‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺄﻣﻮر ﻧﻔﻮذي اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در آﻟﻤﺎن ﺣﻀﻮر داﺷـﺖ‪ .‬او در اﻳـﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ و‬
‫ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺸﺎﺑﻪ دﻳﮕﺮ رواﺑﻂ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺳﺮان آﻟﻤﺎن ﻧﺎزي را ﺑﻪﺷـﻜﻠﻲ اﻏـﺮاقآﻣﻴـﺰ ﻣﻄـﺮح ﻣـﻲﻛـﺮد و از‬
‫اﻳﻦﻃﺮﻳﻖ ﻛﺴﺐ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ .253‬ﻣﺮد اﻣﺮوز ﺗﻮﻗﻴﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرخ ‪ ،1326/7/18‬ص ‪.4‬‬
‫‪45‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪ 1951‬ﻳﺎﻧﮓ ﻃﺮﺣﻲ را ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ اراﺋﻪ داد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم رﻣﺰ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻛﺎﻧﻴﺮ‪ 254‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮح ﭘﻴﺸﺪرآﻣﺪ ﻃﺮح ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻛـﺎﻧﻴﺮ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﻲ دزد‬
‫درﻳﺎﻳﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻣـﺎت ﺳـﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﺑـﻪ دﻛﺘـﺮ ﻣﺤﻤـﺪ‬
‫ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ اﻳﺮان‪ ،‬داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻛﺎﻧﻴﺮ ﻃﺮﺣﻲ ﺑﻮد ﺑﺮاي ﺑﺎزﭘﺲﮔﻴﺮي اﻣﻮال‬
‫ﻣﻠّﻲ ﺷﺪه ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﺮان‪ .‬دوﻟﺖ ﻛﻠﻤﻨﺖ اﺗﻠﻲ اﻳـﻦ ﻃـﺮح را رد ﻛـﺮد وﻟـﻲ در‬
‫اواﺧﺮ اﻳﻦ ﺳﺎل ﺣﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻪرﻫﺒﺮي وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴـﻞ‪ ،‬زﻣـﺎم ﻗـﺪرت را ﺑـﻪدﺳـﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن اوﺿﺎع ﺑﻪﺳﻮد ﻳﺎﻧﮓ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ و ﺳﺮ ﺟـﺎن ﺳـﻴﻨﻜﻠﺮ‪ ،‬رﺋـﻴﺲ ﺟﺪﻳـﺪ ام‪.‬‬
‫آي‪ ،6 .‬ﻳﺎﻧﮓ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﺧﻮد ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺮد‪ .‬ﻃﺮح ﻣﺮدود ﺷﺪه ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻛﺎﻧﻴﺮ ﺑـﺎ‬
‫‪255‬‬
‫ﻧﺎم ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﻜﻤﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﺳﻴﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻤﻞ درآﻣﺪ‪.‬‬

‫زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﻮﺗﺎه ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﻧﻮﺷﺘﻪ ”ﻧﻴﺠﻞ وﺳﺖ“ ﺣـﺎوي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬
‫اﺳﺖ و ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﺎﻧﮓ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻃﺮّاح و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه اﺻﻠﻲ ﻛﻮدﺗﺎ ﺑﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺳﻤﺎﺟﺖ‬
‫و ﭘﻴﮕﻴﺮي اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺪانﺟﺎ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ در ﻟﺤﻈﻪاي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز و‬
‫ﺣﺴﺎس ﺑﺎ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ ﺧﻮد ﻣﺎﻧﻊ ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﺳﻴﺎ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗﺎ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻗـﺪام‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻃـﺮح اوﻟﻴـﻪ ﻛﻮدﺗـﺎ در ‪ 25‬ﻣـﺮداد ‪ 16 /1332‬اوت ‪ 1953‬ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻜﺴﺖ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖاﷲ ﻧﺼﻴﺮي و ﺗﻌﺪادي از ﻛﻮدﺗﺎﭼﻴﺎن دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺤﻤﺪرﺿـﺎ‬
‫ﭘﻬﻠﻮي وﺣﺸﺖزده از راﻣﺴﺮ ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ﻛﻪ وﻳﻠﺒﺮ در ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان >ﺷﻜﺴﺖ آﺷﻜﺎر< ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺟﺰﺋﻴﺎت آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ وزارت اﻣﻮر‬
‫ﺧﺎرﺟﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺳﻴﺎ در واﺷﻨﮕﺘﻦ را ﻧﻴﺰ وﺣﺸﺖزده ﻛﺮد و آﻧﺎن دﺳﺘﻮر ﻟﻐـﻮ ﻋﻤﻠﻴـﺎت را‬
‫ﺻﺎدر و ﺑﺮاي اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺳﻴﺎ در ﺗﻬﺮان ارﺳﺎل ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در آن زﻣـﺎن ارﺗﺒﺎﻃـﺎت واﺷـﻨﮕﺘﻦ ﺑـﺎ‬
‫اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺳﻴﺎ در ﺗﻬﺮان ﺑﺎ واﺳﻄﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ اﻳﺴﺘﮕﺎه ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در ﻧﻴﻜﻮزﻳﺎ )ﻗﺒﺮس(‬
‫اداره ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ دﻛﺘﺮ وﻳﻠﺒﺮ‪ ،‬ﻓﺮدي ﺑﻪﻧﺎم ﺟﺎن ﻛﺎﻟﻴﻨﺰ‪ 256‬در رأس‬
‫آن ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺧﻄﻴﺮ‪ ،‬ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﻣﺎﻧﻊ ارﺳﺎل دﺳﺘﻮر واﺷـﻨﮕﺘﻦ ﺑـﻪ‬
‫اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺳﻴﺎ در ﺗﻬﺮان ﺷﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻴﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻜـﺎري ﺧـﻮد ﺑـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ‬
‫ﺳﺮوﻳﺲ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ دو‪‬م ﻃﺮح ﻛﻮدﺗـﺎ اداﻣـﻪ داد و ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﭘﻴـﺮوزي ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت در ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪ‪” .‬ﻧﻴﺠﻞ وﺳﺖ“ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫‪254. Operation Buccaneer‬‬

‫‪255. Nigel West, ibid, pp. 469-470.‬‬
‫‪256. H. John Collins‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪46‬‬
‫ﻣﻌﻬﺬا‪ ،‬در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز وزارت اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻨﺘﺮل اﻋـﺼﺎب‬
‫ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد و در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑـﻪ ﺗـﺮك آن ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬وﻟـﻲ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت ﺳﻴﺎ ﺑﺎ ﺗﻬﺮان از ﻃﺮﻳﻖ اﻳـﺴﺘﮕﺎه اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ ﺳـﺮوﻳﺲ در ﻗﺒـﺮس‬
‫اﻧﺠــﺎم ﻣـﻲﺷــﺪ و ﻳﺎﻧــﮓ ﺗﺮﺗﻴﺒـﻲ داد ﻛــﻪ ارﺳــﺎل ﭘﻴـﺎم ﻣﻘﺎﻣــﺎت آﻣﺮﻳﻜــﺎﻳﻲ ﺑــﻪ‬
‫ﻣﺄﻣﻮرانﺷﺎن در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻓﺘﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از ﺳﻘﻮط ﻣﺼﺪق و اﻋﺎده اﻗﺘـﺪار‬
‫‪257‬‬
‫ﺷﺎه ﺑﻪدﺳﺖ اﻳﺸﺎن رﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻲ ده ﺳﺎﻟﻲ ﻛﻪ از اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺎب ”ﻧﻴﺠﻞ وﺳﺖ“ ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﻧـﺎم ﺟـﺮج ﻛﻨـﺪي‬
‫ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم وﻗﺖ ام‪ .‬آي‪ ،6 .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻃﺮّاح و ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪه ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻛﻮدﺗـﺎي ‪ 28‬ﻣـﺮداد‬
‫‪ 1332‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎرﻳﺨﻲ راه ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮاﻟﺪ ﺟﻴﻤﺰ در ﺧﺎﻃﺮات ﺧـﻮد از ﺟـﺮج ﻛﻨـﺪي‬
‫ﻳﺎﻧﮓ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ]در ﻛﻠﻮپ ﻣﺎﻧﺪي[ ﺑﺎ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ آﺷﻨﺎ ﺷﺪم ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1961‬از ﻣﻘﺎم‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗـﺎﺋﻢﻣﻘـﺎم ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻣـﺴﺘﻌﻔﻲ ﺷـﺪه و ﺑـﻪ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻛﻠﻴﻨـﻮرت ﺑﻨـﺴﻮن‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪ ...‬ﺟﺮج ﻳﺎﻧﮓ اﺑﻠﻬﺎن را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ .‬او ﻣﺮدي ﺷﺠﺎع و اﺳـﺘﻮار ﺑـﻮد‪.‬‬
‫او را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻳﻚ اﻓﺴﺮ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺘﻌﺎرف ﺷﻤﺮد‪ .‬آنﭼﻪ ﻣـﻦ از ﻳﺎﻧـﮓ ﻓﺮاﮔـﺮﻓﺘﻢ‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﻮادث واﻗﻌﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻧﻪ اﻳﻦﻛـﻪ ﻣـﺮدم ﭼﮕﻮﻧـﻪ درﺑـﺎرة‬
‫ﺗﺤﻘﻖ آنﻫﺎ ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ...‬او ﻳﻜﻲ از اﻓﺮادي ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﻋﺎده ﻗـﺪرت‬
‫ﺷﺎه در اﻳﺮان ﻧﻘﺶ داﺷﺖ‪ .‬او ﺑﻪﻃﻮر آﺷﻜﺎر ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ آنﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﻛﻤﻚ ﺳﻴﺎ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎذب و ﺷﻮرشﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪﻃـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫دوﻟﺖ اﻳﺮان ﺑﻪرﻫﺒﺮي دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪق را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮاي ﻣـﻦ ﺷـﺮح داد‬
‫ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ]در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮ[ ﺑﺎ ارﺳﺎل ﻳﻚ رﻳﺶﺗﺮاﺷﻲ ﺣـﺎوي ﻣـﻮاد ﻣﻨﻔﺠـﺮه‬
‫‪258‬‬
‫ﻳﻚ وزﻳﺮ ﻣﻬﻢ را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠﻴﭗ دﻳﻮﻳﺲ ﻧﻴﺰ در رﺳﺎﻟﻪ ﺧﻮد درﺑﺎرة ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﺷﺪن ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ام‪ .‬آي‪.‬‬
‫‪) 6‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ (82‬از ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ -‬رﺋﻴﺲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻮﻧﺘﻲ وودﻫﺎوس‪ -‬ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫‪259‬‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪257. ibid, p. 470.‬‬

‫‪258. Gerald James, In the Public Interest, London: Little, Brown & Co., 1995, pp. 44-45.‬‬
‫‪259. Philip H. J. Davies, “Institutionalizing Intelligence: The Development of MI6 Internal‬‬
‫‪Organization and the Whitehall Village Market for Espionage”:‬‬
‫‪http://www.psa.ac.uk/cps/1994/davi.pdf‬‬
‫‪47‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺎب ﻣﻬﻢ اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ درﺑﺎرة ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 50‬ﺳﺎﻟﻪ اﺧﻴﺮ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ‬
‫ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ‪ 260‬ﻛﻪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﺎم ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧـﮓ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻃـﺮّاح و رﻫﺒـﺮي‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗﺎ در اﻳﺮان ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ ﮔﺎردﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬در‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان >دوﻟﺖ اﻳﺮان دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪه ﻣﺎ ﺑﻮد<‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ اواﺧﺮ ﺑﻴﺶﺗـﺮ ﻣـﺮدم وزارت ﺧﺎرﺟـﻪ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه آﻣﺮﻳﻜـﺎ و ﺳـﻴﺎ را‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬در اﻳﺮان ﻣﻼﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﺮه ارض ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﺳﺘﻘﺮار ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬وﻟـﻲ اﻛﻨـﻮن‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻳـﻚ ﺗﻮﻃﺌـﻪﮔـﺮ دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ در ﻛﻮدﺗـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫داﺷﺖ‪ :‬دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪرﻫﺒﺮي وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴـﻞ ﻛـﻪ ﺧـﻮد را ﻣـﺪاﻓﻊ ﺳـﻴﻨﻪﭼـﺎك‬
‫دﻣﻜﺮاﺳﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬دورﻳﻞ در ﻛﺘـﺎب ﺧـﻮد ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ وزارت ﺧﺎرﺟـﻪ‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴــﺎ و ﺑــﺎزوي اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ آن )ام‪ .‬آي‪ (6 .‬ﻧﻘــﺶ اﺳﺎﺳــﻲ در اﻳﺠــﺎد و ﮔــﺴﺘﺮش‬
‫آﺷﻮبﻫﺎﻳﻲ اﻳﻔﺎ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻘﻮط دوﻟﺖ ﻣﺼﺪق اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬رﻫﺒﺮي اﻳـﻦ اﻗـﺪاﻣﺎت‬
‫ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ ﻣﺤﺒـﻮب اﻳـﺮان را‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻲ از ﺳـﻮي ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻨﻔـﻮر‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪> ،‬ﻣﺮد دﻳﻮاﻧﻪ< ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻳﻌﻨـﻲ ﺟـﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ ﺑـﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻧــﮓ ﺑﻌــﺪﻫﺎ ﺑــﻪ ﺣﺮﻓــﻪ ﺑﺎﻧﻜــﺪاري ﺗﺠــﺎري در ﻟﻨــﺪن ﻣــﺸﻐﻮل ﺷــﺪ و ﺑــﻪ ﻳﻜــﻲ از‬
‫اﻓﺮاﻃﻲﺗﺮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻻن ﻧﮋادﭘﺮﺳﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﺑـﺪل ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬ﻳﺎﻧـﮓ ﺑـﺎ ﭘـﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻣـﺎﻟﻲ ﺳـﻴﺎ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ وﺳﺎﺋﻞ ارﺗﺒـﺎط ﺟﻤﻌـﻲ اﻳـﺮان ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﻛـﺮد‪ .‬او از ﻃﺮﻳـﻖ اﻧﺘـﺸﺎر‬
‫داﺳﺘﺎنﻫﺎي دروغ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮه ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬و اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻧﻮع دﺳﻴﺴﻪ‬
‫ﻛﺜﻴﻒ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻻزم ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲداد‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را ﭘﻴﺶ ﺑﺮد‪ .‬ﺟﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﻗﺒﺎل اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻬـﺮهﺟـﻮﻳﻲ و ﻛـﺴﺐ ﺳـﻮد ﺑـﺴﻴﺎر‬
‫‪261‬‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮ از اﺣﺘﺮام ﺑﻪ اﺻﻮل دﻣﻜﺮاﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﮔﺮداﻧﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ درﺑﺎرة ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺮي ﺟـﺎﻣﻊﺗـﺮ از‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ درﺑﺎرة ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪:‬‬
‫‪262‬‬
‫درﺑﺎرة ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﺳِﺮ ﺟﺎن آﻟﻜﺴﺎﻧﺪر ﺳﻴﻨﻜﻠﺮ )ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ”ﺳـﻨﺒﺎد“(‪ ،‬رﺋـﻴﺲ ﻛـﻞ ام‪.‬‬

‫‪260. Stephen Dorril, MI6: Inside the Covert World of Her Majesty's Secret Intelligence‬‬
‫‪Service, New York: The Free Press, 2000.‬‬
‫‪261. Paul Foot, “Iran was our puppet state”, The Guardian, Tuesday May 2, 2000.‬‬
‫)‪262. Sir John Alexander Sinclair (Sinbad‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪48‬‬
‫آي‪ 6 .‬در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه و ﻣ‪Ĥ‬ﺧﺬ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻣﻄﻠـﺐ زﻳـﺎدي ﺑـﻪ ﭼـﺸﻢ‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ .‬ﻇﺎﻫﺮاً ﻫﻨﻮز ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ وي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه و ﺟﺰﺋﻴﺎت زﻧﺪﮔﻲاش ﺗﺎ ﺑـﻪ اﻣـﺮوز در‬
‫ﻫﺎﻟﻪاي از ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ در دوران ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪه اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮد‪ ،‬در دوران رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﻣﻨﺰﻳﺲ ﺑﺮ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ او را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‬
‫و ﺳﭙﺲ ﺑﻪﺟﺎي ﻣﻨﺰﻳﺲ رﺋﻴﺲ ﻛﻞ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن دﻗﻴﻖ آﻏﺎز رﻳﺎﺳـﺖ او ﺑـﺮ ام‪ .‬آي‪.‬‬
‫‪ 6‬ﻧﻴﺰ ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ اﻧﺪرﻳﻮ‪ ،‬اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ‪ ،‬ﺷﺮوع رﻳﺎﺳﺖ ﺳﻴﻨﻜﻠﺮ ﺑﺮ ام‪.‬‬
‫آي‪ 6 .‬را ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ‪ 1951‬ﻣﻲداﻧﺪ‪ 263.‬وﻟﻲ در ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻨـﺎﺑﻊ آﻏـﺎز رﻳﺎﺳـﺖ وي از ﺳـﺎل‬
‫‪ 1953‬ﻋﻨﻮان ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دوران ﺳﻪ ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻟﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺳِﺮ ﺟﺎن ﺳـﻴﻨﻜﻠﺮ ﺑـﺮ ام‪ .‬آي‪6 .‬‬
‫را‪ ،‬ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1956‬ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ‪> ،‬دوران وﺣﺸﺖ< در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳـﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﻲﺧﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫زﻳﺮا در اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﺑـﻪﺷـﺪت درﮔﻴـﺮ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺑﺮاﻧـﺪازي و‬
‫‪264‬‬
‫ﺧﺮاﺑﻜﺎري و ﺗﺮور ﺑﻮد‪.‬‬
‫درﺑﺎرة آﻟﻦ داﻟﺲ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺳﻴﺎ در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬در ﺻﻔﺤﺎت ﭘﻴﺶ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪.‬‬
‫در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬رﻳﭽﺎرد ﻫﻠﻤﺰ‪ 265‬رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺘﺎد ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺳـﻴﺎ‪ 266‬را ﺑـﻪدﺳـﺖ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬او ﺑﻌﺪﻫﺎ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1965‬ﻣﻌﺎون ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺳﻴﺎ ﺷـﺪ و در ﻣـﺎرس ‪ 1973‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫ﺳﻔﻴﺮ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در اﻳﺮان ﻣﻨﺼﻮب ﮔﺮدﻳﺪ و ﺗﺎ ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ 1977‬در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﻮد‪ .‬درﺑﺎرة‬
‫ﻫﻠﻤﺰ و ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ او ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﭘﻬﻠـﻮي ﺑـﻪﻃـﻮر ﻣـﺸﺮوح در ﻇﻬـﻮر و ﺳـﻘﻮط‬
‫‪267‬‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪام‪.‬‬
‫ﻛﺮﻣﻴﺖ روزوﻟﺖ‪ 268،‬ﻣﺴﺌﻮل دﺳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﻬـﻢ ﺳـﻴﺎ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻛﻮدﺗﺎﺳﺖ‪ .‬او در ‪ 7‬ژوﺋﻴـﻪ ‪ 16 /1953‬ﺗﻴـﺮ ‪ 1332‬ﻣﺨﻔﻴﺎﻧـﻪ وارد اﻳـﺮان ﺷـﺪ و از‬
‫ﺳﻮي ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﺒﻮع ﺧﻮد ﻫﺪاﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗﺎ را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬درﺑﺎرة ﻛﻴﻢ روزوﻟـﺖ‬

‫‪263. Christopher Andrew, Secret Service: The Making of the British Intelligence Community,‬‬
‫‪London: Heinemann, 1985, p. 493.‬‬
‫‪264. “The Secret State: British Intelligence and Covert Action”:‬‬
‫‪http://www.wakeupmag.co.uk/articles/sstate2.htm‬‬
‫)‪265. Richard McGarrah Helms (b. 1913‬‬
‫)‪266. Coordination, Operations and Policy Staff (COPS‬‬
‫‪ .267‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻬﺒﺎزي‪ ،‬ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺟﻠﺪ دو‪‬م‪ :‬ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان‪ ،‬ﺻـﺺ‬
‫‪.218-210‬‬
‫)‪268. Kermit Roosevelt (1916-2000‬‬
‫‪49‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫در ﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪام‪ 269‬و ﻟﺬا از ﺗﻜﺮار زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ او ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛـﻨﻢ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ دو ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪:‬‬
‫او‪‬ل‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﺨﻨﮕﺎري ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺶ روزوﻟﺖ ﺑﻴﺶ از ﺟﺎﻳﮕﺎه واﻗﻌـﻲ او ﺑﺮﺟـﺴﺘﻪ ﺷـﺪه‬
‫در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻧﻘﺶ دو ﭼﻬﺮه ﻣـﺆﺛﺮ و ﻣﺮﻣـﻮز ﻛﻮدﺗـﺎ‪ -‬ﺟـﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ و ﺳِـﺮ ﺷـﺎﭘﻮر‬
‫رﻳﭙﻮرﺗﺮ‪ -‬ﺑﻪﻛﻠﻲ ﻣﻐﻔﻮل ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﻣﻴﺮ اﺳﺪاﷲ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ‪،‬‬
‫ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﻛﻮدﺗﺎ اﻳﻔﺎ ﻧﻤـﻮد‪ ،‬در ﻳﺎدداﺷـﺖﻫـﺎﻳﺶ اﺷـﺎره‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻃﺮات روزوﻟـﺖ را در ﻣـﻪ ‪ ،1977‬دو ﺳـﺎل ﭘـﻴﺶ از اﻧﺘـﺸﺎر آن‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻋﻠﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ روزوﻟﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻫـﺪ ﺧـﻮد را >ﻗﻬﺮﻣـﺎن<‬
‫‪270‬‬
‫ﻛﻮدﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬
‫دو‪‬م‪ ،‬ﺧﺎﻧﺪان ﮔﺴﺘﺮده روزوﻟﺖ ﻧﻴﺰ از دﻳﺮﺑﺎز داراي ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺑـﺎ ﻫﻤـﺎن ﺷـﺒﻜﻪ‬
‫ﺟﻬﺎنوﻃﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﺤﻮﻻت ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1332-1320‬اﻳﺮان و ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻧﻘﺶ‬
‫اﺻﻠﻲ را داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﺪان روزوﻟﺖ ﻳﻜﻲ از ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺻﺮاف و ﺗﺎﺟﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷـﻤﺎﻟﻲ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺒﺎر آن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺻﺮاف ﻣﻬﺎﺟﺮ از ﻫﻠﻨـﺪ در ﻧﻴﻤـﻪ او‪‬ل ﺳـﺪه ﻫﻴﺠـﺪﻫﻢ ﻣـﻴﻼدي ﺑـﻪﻧـﺎم‬
‫ﻳﻮﻫﺎﻧﺲ روزوﻟﺖ‪ 271‬ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻓﺎﺋﻘﻪ ﺻﺮاﻓﺎن ﻳﻬﻮدي در ﻫﻠﻨﺪ ﺳﺪهﻫﺎي‬
‫ﻫﻔﺪﻫﻢ و ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ‪ 272‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﻌﺪي و ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﺧﺎﻧـﺪان روزوﻟـﺖ اﺣﺘﻤـﺎل‬
‫ﻳﻬﻮديﺗﺒﺎر ﺑﻮدن اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺟﺪ‪ ‬ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در ﻃﻮل ﺳـﺪهﻫـﺎي ﺑﻌـﺪ‪،‬‬
‫اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺻﺮاف و ﺗﺎﺟﺮ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي‬
‫ﮔﺴﺘﺮده ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي و ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺎﻟﻲ داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺧﺎﻧـﺪان ﻫـﺎي ﺳﺮﺷـﻨﺎس ﺧﻮﻳـﺸﺎوﻧﺪ‬
‫روزوﻟﺖ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻟﻴﻮﻳﻨﮕﺴﺘﻮن‪ 273،‬ﻣﻮرﻳﺲ‪ 274،‬ﻫﺎوﻟﻨﺪ‪ 275،‬آﺳـﭙﻴﻨﻮال‪ 276،‬اﺳـﺘﻮر‪ 277‬و‬

‫‪ .269‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ﺻﺺ ‪.224-218‬‬

‫‪270. Asadollah Alam, The Shah and I: The Confidential Diary of Iran’s Royal Court, 1969-‬‬
‫‪1977, London: I. B. Tauris, 1991, p. 540.‬‬
‫)‪271. Johannes Roosevelt (d. 1750‬‬
‫‪ .272‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﺷﻬﺒﺎزي‪ ،‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،2‬ﺻﺺ ‪.90-86‬‬
‫‪273. Livingston‬‬
‫‪274. Morris‬‬
‫‪275. Howland‬‬
‫‪276. Aspinwall‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪50‬‬
‫دﻻﻧﻮ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ 278.‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻧﺴﻞﻫﺎي ﺑﻌﺪي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺑـﻪﻧـﺎم وارن دﻻﻧـﻮ‪ 279‬در‬
‫ﻧﻴﻤﻪ او‪‬ل ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﻴﻼدي از ﺷﺮﻛﺎي ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ راﺳﻞ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اﻳـﻦ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ در ﺑﻨـﺪر‬
‫ﻛﺎﻧﺘﻮن ﭼﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ راﺳﻞ‪ 280‬ﻳﻜﻲ از ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ ﻣﺮاﻛـﺰ ﻗﺎﭼـﺎق ﺗﺮﻳـﺎك در ﺳـﺪه‬
‫ﻧﻮزدﻫﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻋﻤﻴﻖ داﺷـﺖ و در ﺗﺄﺳـﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬
‫ﻣﺎﻟﻲ ‪ HSBC‬و ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ ‪ P&O‬ﺳﻬﻴﻢ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ در اﺷﺘﻌﺎل ﻧﺎﺋﺮه ﺟﻨﮓﻫﺎي‬
‫ﺗﺮﻳﺎك ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ و ﻣﺮدم ﭼﻴﻦ ﻧﻘـﺶ ﺑﺰرﮔـﻲ داﺷـﺖ‪ .‬دﻛﺘـﺮ ﺟـﺎن ﻛـﻮﻟﻤﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﺷـﻨﺎس‬
‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺳﻴﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‪ ،‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮﺳﺘﻦ ﺷﺮﻳﻚ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺪﻧﺎم ‪ HSBC‬ﺑﻮدﻧﺪﻛﻪ ﻫـﻢ‬
‫اﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﻣﺤﻞ ﺗﻄﻬﻴﺮ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ دﻻر ﭘﻮل ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺎرت ﺗﺮﻳﺎك اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﺎﻣﻲ‬
‫ﻧﺎﻣﺪاري ﭼﻮن ﻓﻮرﺑﺲ‪ 281،‬ﭘﺮﻛﻴﻨﺰ‪ 282‬و ﻫﺎٍﺛـﺎوي‪ 283‬در اﺳـﻨﺎد ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻫﻨـﺪ ﺷـﺮﻗﻲ‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻣﻜﺮر ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬اﻳﻦ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪاﺻﻄﻼح ”اﺻﻴﻞ“ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ راﺳﻞ‬
‫را اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻳﺎك ﺗﺠﺎرت اﺻﻠﻲ آن را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲداد وﻟﻲ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮي ﭼﻮن ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ درﻳﺎﻳﻲ ﻣﻴﺎن ﭼﻴﻦ و آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻧﻴﺰ اﺷـﺘﻐﺎل داﺷـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﭘﺎس اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1833‬درﺑﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﻛﻤﻴﺘﻪ ﮔﺮداﻧﻨـﺪه ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‬
‫‪284‬‬
‫ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ اﻧﺤﺼﺎر ﺗﺠﺎرت ﺑﺮده ]در ﻣﺴﻴﺮ ﻓﻮق[ را ﺑﻪ اﻳﺸﺎن اﻋﻄﺎ ﻛﺮد‪.‬‬
‫وارن دﻻﻧﻮي ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ ﭘﺪر ﺑﺰرگ ﻣﺎدري ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ دﻻﻧﻮ روزوﻟﺖ‪ 285،‬ﺳﻲ و دوﻣـﻴﻦ‬
‫رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه )‪ ،(1945-1933‬اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺎدر ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ‬

‫←‬
‫‪277. Astor‬‬
‫‪ .278‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪“A Classification of American Wealth: History and genealogy of the wealthy families of‬‬
‫‪America”,‬‬
‫‪http://www.raken.com/american_wealth/other/infos.asp‬‬
‫‪279. Warren Delano, Jr.‬‬
‫‪280. Russell & Co.‬‬
‫‪281. Forbes‬‬
‫‪282. Perkins‬‬
‫‪283. Hathaway‬‬
‫‪284. Coleman, ibid, p. 137.‬‬
‫)‪285. Franklin Delano Roosevelt (1882-1945‬‬
‫‪51‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫دوران ﻛﻮدﻛﻲ ﺧﻮد را در ﺑﻨﺪر ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ ﺳﭙﺮي ﻛﺮد‪ 286.‬ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ راﺳﻞ ﺑﺎ ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻴﺎن ﭘﺎرﺳﻲ ﺗﺮﻳﺎك ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻓﻌﺎل داﺷﺖ و ﻳﻜـﻲ از دﻻﻳـﻞ‬
‫‪287‬‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آن ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از >دﻻﻻن ﭘﺎرﺳﻲ< ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﺷﺒﻪﻗﺎره ﻫﻨﺪ و ﺑﻨﺎدر ﭼـﻴﻦ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﭘﻴﻮﻧﺪ رﻳﺸﻪدار ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ در ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗـﺎي ‪ 28‬ﻣـﺮداد‬
‫‪ 1332‬در ﻫﻤﻜﺎري روزوﻟﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ ﭘﺎرﺳﻲ ﺗﺪاوم ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻬﻮده ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري رﺳـﻴﺪ‪ ،‬ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ‬
‫وﻳﻠﻴﺎم دوﻧﻮوان‪ ،‬دوﺳﺖ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴـﻞ‪ ،‬دﻓﺘـﺮ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ اﻃﻼﻋـﺎت )ﺳـﻠﻒ ﺳـﻴﺎ( را‬
‫ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮد و ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﺘﻨﻔﺬ از ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎي ﻳﻬﻮدي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه را ﺑﻪ ﻛﺎخ ﺳـﻔﻴﺪ‬
‫‪290‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل داد‪ .‬ﻣﻮرﺧﻴﻦ از ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ روزﻧﻤﻦ‪ 288،‬ﺑﻨﺠـﺎﻣﻴﻦ ﻛـﻮﻫﻦ‪ 289،‬ﻓﻠـﻴﻜﺲ ﻓﺮاﻧﻜﻔـﻮرﺗﺮ‪،‬‬

‫‪286. Frank Welsh, A History of Hong Kong, London: Harper Collins, 1993, p. 423.‬‬
‫‪287. Charles C. Stelle, Americans and the China Opium Trade in the Nineteenth Century,‬‬
‫‪USA: Arno Press, 1981, p. 101.‬‬
‫)‪288. Samuel Irving Rosenman (1896-1973‬‬
‫روزﻧﻤﻦ ﻧﮕﺎرش ﻧﻄﻖﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ روزوﻟﺖ را ﺑﻪﻋﻬﺪه داﺷﺖ و در زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬـﻮري ﻫﻤﻜـﺎر‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ وي ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ 13‬ﺟﻠﺪي ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي روزوﻟﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ او وﻳﺮاﻳﺶ و ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪289. Benjamin Victor Cohen (1894-1983‬‬
‫از ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺳﺮﺷﻨﺎس آﻣﺮﻳﻜﺎ و از ﻣﺸﺎوران اﺻﻠﻲ ﻓـﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟـﺖ‪ .‬از دوران‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻞ در ﻫﺎروارد ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﻠـﻴﻜﺲ ﻓﺮاﻧﻜﻔـﻮرﺗﺮ و ﻟـﻮﻳﻲ ﺑﺮاﻧـﺪﻳﺰ‪ ،‬دو رﻫﺒـﺮ ﺑﺮﺟـﺴﺘﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﻦ درﺟﻪ او‪‬ل ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑـﺪل ﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از‬
‫ﺟﻨﮓ او‪‬ل ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﺑﺮاﻧﺪﻳﺰ ﺑﻪ ﻟﻨﺪن رﻓﺖ و اﻳﻦ دو ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎي اﻳـﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺻﻠﺢ ﭘﺎرﻳﺲ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺗﻨﮕﺎﺗﻨـﮓ ﺑـﺎ ﺣﻴـﻴﻢ واﻳـﺰﻣﻦ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﻮﻫﻦ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ”وﻃﻦ ﻣﻠﻲ ﻳﻬﻮد“ در ﻣﺠﻤﻊ ﻣﻠـﻞ اداﻣـﻪ داد و ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪1933‬‬
‫ﺑﻪ واﺷﻨﮕﺘﻦ رﻓﺖ و در زﻣﺮه ﺣﻠﻘﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﺸﺎور وي‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ”ﺗﺮاﺳﺖ ﻣﻐﺰﻫـﺎ“ ﺷـﻬﺮت داﺷـﺖ‪ ،‬ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﻮﻫﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﺮاﻧﻜﻔﻮرﺗﺮ و ﺗﻮﻣﺎس ﻛﺎرﻛـﺎران )‪ (Thomas G. Corcoran‬ﺣﻠﻘـﻪ ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬
‫ﻣﺸﺎوران روزوﻟﺖ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲداد‪ .‬او ﺳﻬﻢ ﻣﻬﻤﻲ در رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﻋﻄـﺎي ﻛﻤـﻚﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ و‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ در دوران ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻳﻔﺎ ﻛﺮد‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 1945‬ﺳـﻤﺖ ﻣـﺸﺎورت ﺟﻴﻤـﺰ‬
‫ﺑﺮﻧﺰ‪ ،‬وزﻳﺮ ﺧﺎرﺟﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺠﺎﻣﻴﻦ ﻛﻮﻫﻦ در دوران ﺣﻴﺎت ﺧﻮد ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﻬﻤـﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ و از ﻃﺮاﺣﺎن و ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازان ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﺎﻟﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ در‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬وي از دوﺳﺘﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﻟﻴﻨﺪون ﺟﺎﻧﺴﻮن‪ ،‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ‪،‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪52‬‬
‫ﻫﺮﺑﺮت ﻟﻬﻤﻦ‪ 291،‬ﻫﻨﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮ‪ 292‬و ﺟﻴﻤﺰ وارﺑﻮرگ‪ 293‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ دوﺳـﺘﺎن و‬

‫←‬
‫)‪290. Felix Frankfurter (1882-1965‬‬
‫در ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﻳﻬﻮدي در وﻳﻦ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ و در ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه واﻟﺪﻳﻨﺶ ﺑـﻪ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻣﻬـﺎﺟﺮت‬
‫ﻛﺮد و ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺧﻮد را در رﺷﺘﻪ ﺣﻘﻮق در ﻫﺎروارد ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮد و ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﻲ درﺟـﻪ‬
‫او‪‬ل آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺪل ﺷﺪ‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 1914‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 25‬ﺳﺎل اﺳﺘﺎد ﻛﺮﺳﻲ ﺣﻘـﻮق داﻧـﺸﮕﺎه ﻫـﺎروارد ﺑـﻮد‪ .‬در‬
‫دوران ﺟﻨﮓ او‪‬ل ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺸﺎور ﺣﻘﻮﻗﻲ وزﻳﺮ ﺟﻨﮓ آﻣﺮﻳﻜﺎ در اﻣﻮر ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑـﻮد‪ .‬در اﻳـﻦ دوران وي‬
‫ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﻟﻮﻳﻲ ﺑﺮاﻧﺪﻳﺰ ﻳﻜﻲ از دو رﻫﺒﺮ اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮد‪ .‬او در اﻳﻦ دوران ﺳـﻤﺖ‬
‫ﻣﺸﺎور ﺣﻘﻮﻗﻲ وودور وﻳﻠﺴﻮن‪ ،‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬را داﺷﺖ و ﺑﻪﺷﺪت در راه ﺗﺤﻘﻖ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﺑﺎﻟﻔﻮر و اﺳﺘﻘﺮار‬
‫ﻗﻴﻤﻮﻣﻴﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻛﻮﺷﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻧﻜﻔﻮرﺗﺮ از دﻫﻪ ‪ 1920‬در زﻣﺮه دوﺳﺘﺎن ﺻـﻤﻴﻤﻲ و ﻣـﺸﺎورﻳﻦ‬
‫ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ ﺑﻮد و در دوران رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري روزوﻟﺖ ﻧﻴﺰ از ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﺎورﻳﻦ وي ﺑﻪﺷـﻤﺎر‬
‫ﻣﻲ رﻓﺖ‪ .‬روزوﻟﺖ در ﺳﺎل ‪ 1939‬ﻓﺮاﻧﻜﻔﻮرﺗﺮ را در ﺳﻤﺖ ﻗﺎﺿﻲ ﻛﻞ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺮد‪ .‬او ﺗﺎ‬
‫ﺳﺎل ‪ 1962‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪291. Herbert Henry Lehman (1878-1963‬‬
‫ﻫﺮﺑﺮت ﻟﻬﻤﻦ ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﭘﺴﺮ آرﺗﻮر ﻟﻬﻤﻦ‪ ،‬از اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻳﻬﻮدي ﻟﻬﻤـﻦ و از ﻣـﺪﻳﺮان‬
‫ﺑﻨﻴﺎد ﻟﻬﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺮادران ﻫﺮﺑﺮت ﺑﻪﻧﺎم اﻳﺮوﻳﻨﮓ ﻟﻬﻤﻦ )‪ (1945-1876‬از ﻗﻀﺎت ﻣﺘﻨﻔـﺬ اﻳـﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮﺑﺮت ﻟﻬﻤﻦ در دوران ﺟﻨﮓ او‪‬ل ﺟﻬﺎﻧﻲ در دﻓﺘﺮ ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ ﻛﺎر ﻣﻲﻛـﺮد ﻛـﻪ در‬
‫آن زﻣﺎن از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﻴﺮوي درﻳﺎﻳﻲ ﺑﻮد‪ .‬او ﺳﭙﺲ در ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﺗـﺪارﻛﺎﺗﻲ وزارت ﺟﻨـﮓ ﺑـﻪﻛـﺎر‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ و در ﺳﺎل ‪ 1919‬ﺑﺎ درﺟﻪ ﺳﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﺑﺮت ﻟﻬﻤﻦ در ﺳﺎل ‪ 1910‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻛﻨﮕـﺮه‬
‫از ﺣﺰب دﻣﻜﺮات ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1924‬ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ روي آورد و ﻳﻜﻲ از رﻫﺒﺮان ﺣﺰب دﻣﻜﺮات و‬
‫رﺋﻴﺲ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﺣﺰب ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1928‬در اﻧﺘﺨﺎب دوﺳﺘﺶ‪ ،‬ﻓـﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪار اﻳﺎﻟﺖ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮ اﻳﻔﺎ ﻛﺮد و ﺧﻮد ﻣﻌﺎون اﺳﺘﺎﻧﺪار ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1932‬ﻛـﻪ روزوﻟـﺖ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﻟﻬﻤﻦ در ﻣﻘﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪار ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺟﺎي ﮔﺮﻓـﺖ و ﺗـﺎ‬
‫‪ 1942‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﺑﻮد‪ .‬در دوران ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻛﻤﻚ ﺷﺎﻳﺎن ﻛﺮد‬
‫و در ‪ 1949‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻧﻴﻮﻳﻮرك در ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دوران از دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﻪﺷﺪت ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮد‬
‫و در ‪ 1958‬رﻳﺎﺳﺖ ﻛﻤﻴﺘﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ دﻫﻤﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺗﺄﺳﻴﺲ دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮﺑـﺮت‬
‫ﻟﻬﻤﻦ از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻳﻬﻮدي در ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ 1910‬ﺑـﺎ دﺧﺘـﺮ‬
‫اﺗﺸﻮل )‪ ،(Atschul‬ﺑﺎﻧﻜﺪار ﺳﺮﺷﻨﺎس آﻟﻤﺎﻧﻲﺗﺒﺎر ﺳﺎﻧﻔﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ‪ ،‬ازدواج ﻛﺮد‪.‬‬
‫)‪292. Henry Morgenthau Jr. (1891-1967‬‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮ از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻳﻬﻮدي آﻟﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻫﻪ ‪ 1860‬در ﺑﻨﺪر ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮ )‪ (1946-1856‬از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و از ﺣﺎﻣﻴﺎن وودرو وﻳﻠـﺴﻮن در اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت‬
‫رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺳﺎل ‪ 1912‬ﺑﻮد و رﻳﺎﺳﺖ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺰب دﻣﻜﺮات را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷـﺖ‪ .‬وﻳﻠـﺴﻮن در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1913‬ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﻔﻴﺮ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺮد و او در دوران ﺟﻨﮓ او‪‬ل‬
‫←‬
‫‪53‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻣﺸﺎوران ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻬﺮه ﻣﻬﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ در ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﻧﻘـﺶ داﺷـﺖ‪ ،‬ﻛﺮﻳـﺴﺘﻮﻓﺮ‬

‫ﻣﻮﻧﺘﺎگ وودﻫﺎوس‪ 294‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ”ﻣـﻮﻧﺘﻲ وودﻫـﺎوس“ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اواﺧـﺮ ﻋﻤـﺮ ﻟـﺮد‬
‫ﺗﺮﻳﻨﮕﺘﻮن ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وودﻫﺎوس در ﻣـﺮداد ‪ /1330‬اوت ‪ ،1951‬ﻳﻌﻨـﻲ اﻧـﺪﻛﻲ ﭘـﺲ از‬
‫آﻏﺎز رﻳﺎﺳﺖ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺮ ﺑﺨﺶ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ام‪ .‬آي‪ ،6 .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣـﺴﺌﻮل اﻳـﺴﺘﮕﺎه‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن در ﺗﻬﺮان ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ‪ .‬او ﺑﺨﺸﻲ از ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد را درﺑﺎرة ﺳﺎلﻫـﺎي اﻗﺎﻣـﺖ‬
‫‪295‬‬
‫در اﻳﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻧﺘﻲ وودﻫﺎوس ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي داراي ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺗﻌﻠـﻖ دارد ﻛـﻪ‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1918‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺑﺎرون ﺗﺮﻳﻨﮕﺘـﻮن ﺑـﻪ ﺟﺮﮔـﻪ اﺷـﺮاﻓﻴﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ راه ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺪر‬
‫وودﻫﺎوس ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻟﺮد ﺧﺎﻧﺪان ﺧﻮد ﺑﻮد و ﻣﻮﻧﺘﻲ در ﺳﺎل ‪ 1998‬ﺑﺎ ﻣﺮگ ﺑﺮادرش‪ ،‬ﺟﻴﻤﺰ‪،‬‬
‫ﻟﺮد ﺗﺮﻳﻨﮕﺘﻮن ﭘﻨﺠﻢ ﺷﺪ و ﺑـﻪ ﻣﺠﻠـﺲ ﻟﺮدﻫـﺎ راه ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬در زﻣـﺎن ﺟﻨـﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ دو‪‬م‪،‬‬
‫وودﻫﺎوس اﻓﺴﺮ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ارﺗﺶ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮد‪ .‬او در اوت ‪ 1943‬ﺑﻪ درﺟﻪ ﺳﺮﻫﻨﮕﻲ ارﺗﻘﺎء‬

‫←‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ و ﻣﺮﻣﻮزي در ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ اﻳﻔﺎ ﻧﻤﻮد‪ .‬وي ﺑﺎر دﻳﮕﺮ در ﺳﺎل ‪ 1932‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺣﺎﻣﻲ ﻓـﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ‬
‫روزوﻟﺖ وارد ﺻﺤﻨﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮ )ﭘﺪر( از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران ﺳـﺎزﻣﺎن ﺻـﻠﻴﺐ‬
‫ﺳﺮخ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺴﺮ ﻫﻨﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮي ﻓـﻮقاﻟـﺬﻛﺮ‪ ،‬ﻛـﻪ او ﻧﻴـﺰ ﻫﻨـﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘـﻮ ﻧـﺎم داﺷـﺖ‪ ،‬از‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان و ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ ﺑﺰرگ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﺳﺮدﺑﻴﺮ ﻣﺠﻠﻪ ‪ American Agriculturist‬ﺑـﻮد‪ .‬در دوراﻧـﻲ‬
‫ﻛﻪ روزوﻟﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪار ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﻮد ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ و دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﻲ وي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓـﺖ‪ .‬ﻫﻨـﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘـﻮ‬
‫)ﭘﺴﺮ( در ﺳﺎل ‪ 1934‬در دوﻟﺖ روزوﻟﺖ وزﻳﺮ ﺧﺰاﻧﻪداري ﺷﺪ و ‪ 11/5‬ﺳﺎل در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﻮد‪ .‬او ﻧﻴﺰ از‬
‫ﺣﺎﻣﻴﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﻮد و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1952-1951‬رﻳﺎﺳﺖ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه داﻧـﺸﮕﺎه ﻋﺒـﺮي‬
‫اورﺷﻠﻴﻢ را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪293. James Paul Warburg (1896-1969‬‬
‫ﭘﺴﺮ ﭘﻞ وارﺑﻮرگ )زرﺳﺎﻻر ﻧﺎﻣﺪار ﻳﻬﻮدي‪ ،‬ﺑﺎﺟﻨﺎق ﻳﺎﻛﻮب ﺷـﻴﻒ و از ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﻮﻫﻦ‪ -‬ﻟﻮﺋـﺐ و‬
‫ﺑﺎﻧﻚ وارﺑﻮرگ(‪ .‬ﺟﻴﻤﺰ وارﺑﻮرگ در دوران ﺟﻨﮓ او‪‬ل ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻫﻮاﻳﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻫﻤﻜﺎري‬
‫داﺷﺖ و ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ رﻳﺎﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫از رﻫﺒﺮان ﺣﺰب دﻣﻜﺮات ﺑﻮد و در دوران رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ از اﻋﻀﺎي اﺻﻠﻲ ﮔـﺮوه‬
‫ﻣﺸﺎوران او ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬از ﻣﺸﻮﻗﺎن ﻣﺪاﺧﻠﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ﺑـﻮد و در دوران ﺟﻨـﮓ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ دﻓﺘﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻨﮓ )‪ (Office of War Information‬را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪th‬‬
‫)‪294. Christopher Montague Woodhouse, 5 Baron Terrington (1917-2001‬‬
‫‪ .295‬ﺳﻲ‪ .‬ام‪ .‬وودﻫﺎوس‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﻜﻤﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺮﺣﻨﺎز ﺷﻜﻮري‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻧﻮر‪.1367 ،‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪54‬‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﺮﻳﻜﻲ در ﻳﻮﻧﺎن را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وي در ﭘﺎﻳـﺎن ﺟﻨـﮓ‪ ،‬از‬
‫ﺳﺎل ‪ 1945‬رﻳﺎﺳﺖ اﻳـﺴﺘﮕﺎه ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در ﻳﻮﻧـﺎن را ﺑـﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ و در ﺳـﺎل ‪1951‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را در ﺗﻬﺮان ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬وودﻫـﺎوس در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪1959-1955‬‬
‫رﺋﻴﺲ اﻧﺴﺘﻴﺘﻮي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ اﻣﻮر ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ 296‬و ﻣﺪﻳﺮ ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎي اﻳـﻦ ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﻣﻬـﻢ و‬
‫ﻣﺘﻨﻔﺬ و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1966-1959‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺷﻬﺮ آﻛﺴﻔﻮرد در ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮام ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮد‪ .‬او‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻌﺎون وزارت ﻛﺸﻮر ﺷﺪ و از ﺳـﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 1970‬ﺗـﺎ ﺳـﺎل ‪ 1974‬ﺑـﺎر دﻳﮕـﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه‬
‫آﻛﺴﻔﻮرد در ﭘﺎرﻟﻤـﺎن‪ .‬وودﻫـﺎوس در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1986-1977‬رﺋـﻴﺲ اﻧﺠﻤـﻦ ﺳـﻠﻄﻨﺘﻲ‬
‫ادﺑﻴﺎت‪ 297‬ﺑﻮد‪ .‬او در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ و آﻛﺴﻔﻮرد ﻧﻴﺰ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻲﻛﺮد و ﻣـﺪﺗﻲ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻮﻧﺘﻲ وودﻫـﺎوس در ﻓﻮرﻳـﻪ ‪ 2001‬در ‪83‬‬
‫ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻓﻮت ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻮﻧﺘﻲ وودﻫﺎوس در ﺳﺎل ‪ ،1945‬ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺶ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﺳﺘﻘﺮار در اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺎ دﺧﺘـﺮ‬
‫ارل ﻟﻴﺘﻮن دو‪‬م و ﻧﻮه ارل ﻟﻴﺘﻮن او‪‬ل‪ 298،‬ﻧﺎﻳﺐاﻟﺴﻠﻄﻨﻪ و ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎي ﻫﻨـﺪ )‪،(1880-1876‬‬
‫ازدواج ﻛﺮد‪ .‬ارل ﻟﻴﺘﻮن از ﺳﺮان ﺣﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر و دوﺳﺖ ﻟﺮد راﻧﺪوﻟﻒ ﭼﺮﭼﻴﻞ‪ ،‬ﭘـﺪر‬
‫ﺳﺮ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺨﻨﮕﺎري ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻮاﺿﻊ ﺿﺪ روﺳﻲ و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي‬
‫ﺧﺸﻦ و اﺳﺘﺒﺪادياش در دوران ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻨﺪ ﺷﻬﺮت دارد‪ 299.‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬وودﻫـﺎوس در‬
‫زﻣﺎن اﺳﺘﻘﺮار در اﻳﺮان در وﺿﻌﻲ ﻗﺮار داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻬﺮه ﻣـﻮرد اﻋﺘﻤـﺎد ﭼﺮﭼﻴـﻞ و‬
‫ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺧﺎﻧﺪان وودﻫﺎوس ﺑﺎ ﺑـﺎزار ﺑـﻮرس ﻟﻨـﺪن در زﻣـﺎن‬
‫ﻛﻮدﺗﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺟﻴﻤﺰ وودﻫﺎوس‪ 300،‬ﺑﺮادر ﺑﺰرگ ﻣﻮﻧﺘﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1961‬ﺑﺎ ﻣﺮگ ﭘـﺪر‬
‫ﻟﺮد ﺗﺮﻳﻨﮕﺘﻮن ﭼﻬﺎرم ﺷﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﻋﻀﻮ ﺳﺘﺎد ارﺗـﺶ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در ﺣﻴﻔـﺎ ﺑـﻮد و در‬
‫ﻫﻤﺎن ﺳﺎلﻫﺎ زﺧﻤﻲ ﺷﺪ‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ 1948‬ﺑـﺎ درﺟـﻪ ﺳـﺮﮔﺮدي ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﻪ ﺷـﺪ و ﻃـﻲ‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1980-1952‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜـﻲ از ﺷـﺮﻛﺎ و ﻣـﺪﻳﺮان اﺻـﻠﻲ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﺷـﭙﺎردز اﻧـﺪ‬

‫‪296. Royal Institute of International Affairs‬‬

‫‪297. Royal Society of Literature‬‬
‫‪st‬‬
‫)‪298. Edward Robert Bulwer Lytton, 1 Earl of Lytton (1831-1891‬‬
‫‪299. R. F. Foster, Lord Randolph Churchill: A Political Life, Oxford University Press, 1981,‬‬
‫‪p. 183.‬‬
‫‪th‬‬
‫)‪300. James Allen David Woodhouse, 4 Baron Terrington (1915-1998‬‬
‫‪55‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﭼﻴﺲ‪ 301‬از ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎزار ﺑﻮرس ﻟﻨﺪن ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ آﻏـﺎز‬
‫روﻧﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻴﻤﺰ وودﻫﺎوس اﻧﺪﻛﻲ ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار ﺑﺮادرش در ﺗﻬﺮان اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي ﻣﺮﻣﻮز ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻜﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﻪ ﺣﻮادث ﺳﺎلﻫـﺎي ‪-1329‬‬
‫‪ 1332‬اﻳﺮان ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﻣﺆﺛﺮ‬
‫در ﺗﺤﻮﻻت اﻳﺮان ﻃﻲ آن ﺳﺎلﻫﺎ دﺳﺘﻜﺎري ﻣﺎﻟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﺳﺘﻦ ارزش ﺳـﻬﺎم ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﺮان در ﺑﺎزار ﺑﻮرس و ﺧﺮﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﻬﺎم ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎ و اﻧﻌﻘـﺎد‬
‫ﻗﺮارداد ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻬﺎم اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮاوان ﻳﺎﻓﺖ و ﺳﻮدﻫﺎي ﻛﻼن ﻧﺼﻴﺐ اﻳﺸﺎن ﻛﺮد‪.‬‬
‫وﻳﻠﻴﺎم راﺟﺮ ﻟﻮﻳﺲ درﺑﺎرة ﻧﻘﺶ وودﻫﺎوس در ﻛﻮدﺗﺎ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫وودﻫﺎوس را ﻣﻲﺗﻮان در آن واﺣﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺟﻨﮕﺠﻮي ﭼﺮﻳﻚ و ﻣﺄﻣﻮر ﺳـﺮّي و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪار و ادﻳﺐ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد‪ .‬او در دوران ﺟﻨﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ دو‪‬م دوش ﺑـﻪ دوش‬
‫اﻋﻀﺎي ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻳﻮﻧﺎن ﺟﻨﮕﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ‪ 27‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ درﺟﻪ ﺳﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﺎﺋـﻞ‬
‫ﺷــﺪه ﺑــﻮد و ﺑﻌــﺪﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪه ﻣﺤﺎﻓﻈــﻪﻛــﺎر آﻛــﺴﻔﻮرد در ﻣﺠﻠــﺲ ﻋ ـﻮام و ﺳــﺮدﺑﻴﺮ‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ ﭼﺎﺗﺎم ﻫﺎوس و ﻣﻮرخ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻮﻧـﺎن ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬او در‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1952-1951‬رﻳﺎﺳـﺖ ﺑﺨـﺶ ‪ MI6‬در اﻳـﺮان را ﺑـﻪﻋﻬـﺪه داﺷـﺖ‪ .‬در آن‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣـﺸﺘﺮك اﻧﮕﻠـﺴﺘﺎن و آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ راه ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از‬
‫ﻋﺰﻳﻤﺖ ارﺗﺶ ﺳﺮخ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺟﻨﻮب و ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪه ﺑـﻪ ﺳـﺒﻚ‬
‫اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ در اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ وودﻫﺎوس ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺌﻠﻪ ﻧﻮﺷـﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﺎ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻜﺮي در ﺳﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ وﻟﻲ در اواﻳﻞ ﺳﺎلﻫـﺎي ‪ 1950‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬
‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪] ...‬ﺑﻪﻋﻘﻴﺪه او‪ [،‬ﻫﺮﭼـﻪ ﻣـﺼﺪق ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻣﺎﻧـﺪ‬
‫‪302‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﺮان ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل روسﻫﺎ درآﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫و ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺑﺰرگ ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻛﻮدﺗﺎ و‬
‫اﻓﺴﺮ راﺑﻂ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬درﺑﺎرة ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙـﻮرﺗﺮ ﻃـﻲ ﻣﻘﺎﻟـﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ و اﺳﻨﺎد ﻣﻬﻤﻲ را در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮدهام‪ 303.‬آنﭼﻪ در‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﺠﺪد ﻗﺮار دﻫﻢ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ ﺑـﺎ ﻟـﺮد وﻳﻜﺘـﻮر‬
‫روﭼﻴﻠﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ روﭼﻴﻠﺪ ﺗﺪاوم داﺷﺖ‪ .‬درﺑﺎرة ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﮔـﺴﺘﺮده و ﺳـﻄﺢ‬

‫‪301. Sheppards and Chase‬‬

‫‪ .302‬ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺻﺺ ‪.404-403‬‬
‫‪ .303‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻬﺒﺎزي‪» ،‬ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ و ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ ،«1332‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻـﺮ اﻳـﺮان‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ،23‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ ،1381‬ﺻﺺ ‪.204-103‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫‪56‬‬
‫ﻋﺎﻟﻲ وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻪ‬
‫ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪام‪ 304.‬ﭘﻴﺘﺮ راﻳﺖ‪ ،‬اﻓـﺴﺮ ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﻪ ام‪ .‬آي‪ ،5 .‬در ﺧـﺎﻃﺮات ﺟﻨﺠـﺎﻟﻲ‬
‫ﺧﻮد ﻋﻤﻖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت روﭼﻴﻠﺪ و ﺷﺎﭘﻮر را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻲدارد‪:‬‬
‫ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دوﺳﺘﻲاش ﺑﺎ ﺷﺎه اﻳﺮان و اداره ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﻛﻪ آنﻫـﺎ را ﺑـﺮاي دﻳـﻚ واﻳـﺖ ]رﺋـﻴﺲ ‪ [MI6‬و ﺑـﻪﻃـﻮر‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳِﺮ رﻳﭙﻮرﺗﺮ ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ ﺗﻌﻴـﻴﻦﻛﻨﻨـﺪهاي در ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬
‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧــﻪاي ‪ MI6‬در ﺳــﺎلﻫــﺎي دﻫــﻪ ‪ 1950‬داﺷــﺖ‪ ،‬رواﺑــﻂ ﺧــﻮد را ﺑــﺎ دﺳــﺘﮕﺎه‬
‫‪305‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ .304‬ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ج ‪ ،2‬ﺻﺺ ‪.125-120‬‬

‫‪ .305‬ﭘﻴﺘﺮ راﻳﺖ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺷﻜﺎر ﺟﺎﺳﻮس‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺤﺴﻦ اﺷﺮﻓﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،1367 ،‬ﺻـﺺ ‪-92‬‬
‫‪.93‬‬