Professional Documents
Culture Documents
tcpt23 PT HD
tcpt23 PT HD
Ra vào đầu tháng - Giáo dục - Văn hóa - Xã hội - Lịch sử - Kinh tế - Chính trị
1989
2009
‗Nếu bạn
bắn vào
quá khứ
một phát
súng lục
thì tương
lai sẽ đáp
trả bằng
một viên
đại bác’
Trang 2
Mục lục
“Cuộc thảm sát Thiên An Môn” Tên gọi 4
Tên gọi
Sự kiện được đặt tên theo vị trí diễn ra sự đàn
áp phong trào ở Quảng trường Thiên An Môn,
Bắc Kinh của Quân đội Giải phóng Nhân dân
Trung Quốc. Những người biểu tình thuộc nhiều
nhóm khác nhau, từ các trí thức tin tưởng rằng
chính phủ do Đảng Cộng sản Trung Quốc lãnh
đạo quá tham nhũng và hà khắc, tới những công
nhân thành thị tin rằng cải cách kinh tế Trung Quốc đã đi quá xa dẫn tới lạm phát tăng cao và tình trạng
thất nghiệp lan tràn đe dọa cuộc sống của họ.
Sau khi những người biểu tình bất chấp kêu gọi giải tán của chính phủ, một sự chia rẽ xảy ra bên trong
Đảng cộng sản về việc giải quyết vấn đề với những người biểu tình theo cách nào. Trong những nhóm
đang tranh cãi nhau, một phe cứng rắn nổi lên và quyết định đàn áp cuộc biểu tình mà không cần để ý tới
những yêu cầu của họ.
Ngày 20 tháng 5, chính phủ tuyên bố thiết quân luật và vào đêm ngày 3 tháng 6, sáng ngày 4 tháng 6, xe
tăng và bộ binh quân đội được gửi tới quảng trường Thiên An Môn để đàn áp phong trào và giải tán những
người biểu tình. Những ước tính về con số thiệt mạng dân sự khác nhau: 400-800 (CIA), 2.600 (Chữ thập
đỏ Trung Quốc) và một nguồn chưa được xác định khác là 5.000. Số người bị thương từ 7.000 đến 10.000.
Tiếp sau cuộc bạo lực, chính phủ tiến hành nhiều cuộc bắt giữ để đàn áp những người ủng hộ phong trào,
cấm đoán báo chí nước ngoài và kiểm soát nghiêm ngặt việc đưa tin các sự kiện của báo chí Trung Quốc.
Cuộc đàn áp bằng bạo lực đối với những người biểu tình ở quảng trường Thiên An Môn đã gây nên sự chỉ
trích rộng rãi của quốc tế đối với chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa[1].
Tại Trung Quốc, vụ này thường được gọi là Sự kiện mùng 4 tháng 6 (六四事件) hay Phong trào mùng 4
tháng 6 (六四运动). Tên sau được đặt theo tên của hai hành động phản kháng khác cũng xảy ra ở Quảng
trường Thiên An Môn: Phong trào mùng 4 tháng 5 năm 1919 và Phong trào mùng 5 tháng 4 năm 1976.
Trang 4
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
là để phản đối lạm nổi. Ông xuất hiện lần cuối, giữa
phát và nạn tham đám biểu tình vào ngày 19 tháng 5
nhũng. Vào thời năm 1989, với nước mắt lưng tròng
điểm ấy, Tổng bí và tay cầm loa để nói là mình đến
thư Đảng Cộng sản quá trễ.
Liên Xô là Mikhail
Hơn 10 ngày sau, quân đội tiến vào
Sergeyevich Gor-
thủ đô Bắc Kinh, yêu cầu báo chí rút
bachyov đến thăm
lui và rạng ngày 4 tháng 6, đám
Bắc Kinh sau nhiều
biểu tình bị giải tán, hàng ngàn
năm gián đoạn
người bị tàn sát ngay tại Quảng
quan hệ giữa Liên
trường Thiên An Môn. Con số chính
Xô và Trung Quốc.
thức là bao nhiêu thì Bắc Kinh không
Đây là biến cố nói và không ai biết được. Con số
quốc tế nên đông bán chính thức từ Bộ Ngoại giao Hoa
đảo truyền thông Kỳ là 2.600 người.
thế giới có mặt để
Khi biểu tình, hai thanh niên đã ném
tường thuật. Các
Triệu Tử Dương dùng loa để nói với các sinh viên vào trứng thối vào bức chân dung của
cuộc biểu tình kéo
ngày 19 tháng 5 năm 1989. Đằng sau ông (người thứ hai Chủ tịch Mao Trạch Đông. Hai người
dài khiến lãnh đạo
từ bên phải, mặc áo đen) là Ôn Gia Bảo. Đây là lần xuất này sau đó đã bị bắt, bị tra tấn và bị
Bắc Kinh lúng túng.
hiện cuối cùng của ông trước công chúng, sau đó ông bị bỏ tù trong 16 năm. Khi ra tù họ đã
Vì muốn thách thức
quản thúc tại gia đến khi chế bị tâm thần và không thể nhận ra
Gorbachyov tiến
cha mẹ mình
hành cải cách nên
họ không dám ngăn chặn biểu tình,
Bối cảnh trong khi nhiều đảng viên cao cấp lại
tỏ vẻ ủng hộ, thậm chí yểm trợ dân
Tháng 4 năm 1989, khi Hồ Diệu
biểu tình.
Bang qua đời, dân chúng Trung
Quốc đã nhân tang lễ ông, tổ chức Đến khi sự việc xảy ra quá tầm kiểm
nhiều vụ xuống đường biểu tình. soát của chính quyền thì họ chỉ còn
Chính thức là để tỏ lòng thương tiếc giải pháp là "tắt đèn nổ súng". Triệu
một người thuộc xu hướng cải cách, Tử Dương muốn can cả hai, chính
song các cuộc biểu tình này thực ra quyền và dân biểu tình, mà không
Những cuộc phản kháng ban đầu chỉ trước lễ tang Hồ Diệu Bang, khoảng
diễn ra trên quy mô nhỏ, ngày 16 100.000 sinh viên đã tuần hành trên
tháng 4 và 17 tháng 4, dưới hình Quảng trường Thiên An Môn và tụ
thức lễ tang dành cho Hồ Diệu Bang tập ở đó trước khi nơi này bị đóng
và những yêu cầu Đảng Cộng sản cửa chuẩn bị cho lễ tang. Ngày 22
Trung Quốc phải sửa đổi các quan tháng 4, họ đã yêu cầu gặp mặt thủ
điểm chính thức của họ về ông. tướng Lý Bằng nhưng không được
Ngày 18 tháng 4, 10.000 sinh viên đáp ứng (Lý Bằng là người được đa
tiến hành một cuộc biểu tình ngồi tại số cho là đối thủ chính trị của Hồ
Quảng trường Thiên An Môn, phía Diệu Bang). Cùng ngày hôm ấy,
trước Đại lễ đường Nhân dân. Cùng những cuộc phản kháng diễn ra tại
trong buổi chiều ngày hôm đó, vài Tây An (Thiểm Tây) và Trường Sa
ngàn sinh viên tụ tập trước Trung (Hồ Nam).
Nam Hải, trụ sở chính phủ, yêu cầu Từ 21 tháng 4 tới 23 tháng 4, sinh
gặp mặt các lãnh đạo chính phủ. Họ viên tại Bắc Kinh kêu gọi một cuộc
đã bị lực lượng an ninh giải tán. bãi khoá. Những hồi chuông báo
Những cuộc phản kháng đã có xung động đã gióng lên bên trong chính
lượng sau khi có tin tức về những phủ, họ nhận thức rõ cơn bão chính
cuộc xô xát giữa sinh viên và cảnh trị do Sự kiện Thiên An Môn ngày 5
sát; sinh viên tin rằng truyền thông tháng Tư (四五天安门事件 Tứ ngũ
Trung Quốc đã bóp méo tính chất
Thiên An Môn sự kiện) năm 1976 khi
hành động của họ và nó càng khiến
ấy đã được hợp pháp hóa gây ra.
sự kiện được nhiều người ủng hộ
hơn dù một tờ báo quốc gia, tờ Khoa
học và Kỹ thuật (科技日报) xuất bản "Nữ thần Dân chủ" được sinh viên
ngày 19 tháng 4, có một bài viết về thực hiện tại Viện Nghệ thuật Trung
cuộc biểu tình ngồi ngày 18 tháng 4. ương và được dựng lên ở Quảng
Trong đêm ngày 21 tháng 4, ngày trường trong cuộc phản kháng
Trang 5
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
Ngày 26 tháng 4, sau một bài diễn Tứ Ngũ (四五运动 Tứ ngũ vận động) viên có thể viện dẫn các nguyên mẫu
văn nội bộ của Đặng Tiểu Bình, tờ Trung Quốc của những người trí thức
cuối cùng đã dẫn tới sự ra đi của bè
báo chính thức của Đảng Cộng sản vị tha những người nói ra sự thực với
lũ bốn tên. Ban đầu chỉ có mục đích
Trung Quốc, Nhân dân Nhật báo, ra giới cầm quyền.
tưởng niệm Hồ Diệu Bang, người
một bài xã luận trang nhất với tiêu
được sinh viên coi là một nhân vật Không giống những cuộc phản kháng
đề "Dương cao ngọn cờ phản đối bất
ủng hộ dân chủ, hành động của sinh trên Quảng trường Thiên An Môn
kỳ sự xáo động nào" để tìm cách tập
viên dần phát triển thành phong trào năm 1987, gồm chủ yếu sinh viên và
hợp công luận sau lưng chính phủ và
phản đối tham nhũng và yêu cầu tự giới trí thức, các cuộc phản kháng
buộc tội "một số kẻ cơ hội lạc lõng"
do báo chí và sự chấm dứt, hay cải năm 1989 có được sự hỗ trợ to lớn từ
đang âm mưu gây bất ổn dân sự[2].
cách, sự cầm quyền tại Cộng hòa giới công nhân thành thị, những
Bài báo làm sinh viên nổi giận và vào
Nhân dân Trung Hoa của Đảng Cộng người đang lo lắng trước tình trạng
ngày 27 tháng 4 khoảng 50.000 sinh
sản và Đặng Tiểu Bình, người lãnh lạm phát và tham nhũng ngày càng
viên tụ tập trên các đường phố Bắc
đạo tối cao trên thực tế của Trung gia tăng. Tại Bắc Kinh, họ được rất
Kinh, bất chấp lời cảnh báo đàn áp
Quốc. Những nỗ lực liên lạc và liên nhiều người ủng hộ. Họ cũng được
của chính phủ, yêu cầu chính phủ rút
kết với sinh viên và công nhân ở các ủng hộ tại các thành phố lớn ở khắp
lại bài báo.
thành phố khác cũng mang lại một Trung Quốc Đại lục như Urumqi,
Tại Bắc Kinh, đa số sinh viên từ số thành công. Thượng Hải và Trùng Khánh; và sau
nhiều trường cao đẳng và đại học đã này là ở Hương Cảng, Đài Loan và
Dù những cuộc phản kháng ban đầu
tham gia với sự ủng hộ của các giáo các cộng đồng Hoa kiều ở Bắc Mỹ và
là của sinh viên và giới trí thức,
sư và giới trí thức khác. Sinh viên Châu Âu.
những người cho rằng các cuộc cải
khước từ các thành viên chính thức
cách của Đặng Tiểu Bình vẫn chưa đủ
từ các hiệp hội sinh viên do Đảng
tầm và Trung Quốc cần phải cải cách
Cộng sản kiểm soát và lập lên những
cả hệ thống chính trị, họ nhanh
hiệp hội tự quản của riêng mình.
chóng có được sự ủng hộ của giới
Sinh viên tự coi mình là những người
công nhân thành thị, những người
Trung Quốc yêu nước, bởi họ được
cho rằng các cuộc cải cách đã đi quá
thừa hưởng giá trị "khoa học và dân
xa. Điều này xảy ra bởi những người
chủ" của Phong trào Ngũ Tứ năm
lãnh đạo cuộc phản kháng chú trọng
1919. Những cuộc phản kháng cũng
vào vấn đề tham nhũng, vấn đề
khiến mọi người nhớ lại Phong trào
thống nhất cả hai nhóm và bởi sinh
Sinh viên Trung Quốc xuống đường tại Bắc Kinh 2/6/1989
Trang 6
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
Trang 7
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
kháng và quay lại với việc học tập. Một vật cản lớn với
hành động ngăn chặn là chính giới lãnh đạo lại ủng hộ
nhiều yêu cầu của sinh viên, đặc biệt với những lo ngại
trước tình trạng tham nhũng. Tuy nhiên, một vấn đề lớn
là các cuộc phản kháng liên quan tới nhiều giới với nhiều
mục tiêu khác nhau và vì thế chính phủ không biết phải
đàm phán với ai, và những yêu cầu của những người
phản kháng là gì. Sự lẫn lộn và thiếu quả quyết trong số
những người phản kháng cũng phản ánh sự lẫn lộn và
thiếu quả quyết bên trong chính phủ. Tờ Nhân dân Nhật
Báo đã đề cập tới tình trạng thiếu quả quyết này và
thường thay đổi quan điểm giữa ủng hộ và lên án những
người biểu tình.
cùng các cựu lãnh đạo đảng (đã nghỉ hưu nhưng vẫn có
ảnh hưởng trong chính phủ và trong Đảng), ban đầu, hy
vọng rằng các cuộc biểu tình sẽ không kéo dài, hay
những biện pháp cải cách trong nước và những cuộc điều
tra sẽ làm hài lòng những người phản kháng. Họ hy vọng
tránh được bạo lực nếu có thể, và ban đầu dựa vào các
cơ quan Đảng để thuyết phục sinh viên từ bỏ cuộc phản
Trang 8
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
tại Quảng trường Thiên An Môn. Hải đã yêu cầu tổng biên tập, Khâm Cũng có những cuộc phản kháng tại
Bản Lập, thay đổi một số đoạn. Đài Loan. Chính phủ đã thông qua
Sinh viên đại học tại Thượng Hải Khâm Bản Lập từ chối và Trần phải một điều luật cho rằng họ sẽ cung
cũng xuống đường để kỷ niệm cái quay sang Giang Trạch Dân, người cấp một hộ chiếu Trung Hoa Dân
chết của Hồ Diệu Bang và phản đối yêu cầu kiểm duyệt bài báo. Tới thời quốc và hỗ trợ tài chính cho bất kỳ
một số chính sách của chính phủ. điểm ấy, đợt báo in đầu tiên đã được người Trung Quốc nào từ bỏ hộ chiếu
Trong nhiều trường hợp, họ được sự phát hành. Số còn lại được xuất bản Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
ủng hộ của các uỷ ban đảng của với một trang trống[6]. Ngày 26
trường. Giang Trạch Dân, khi ấy là bí tháng 4, Nhân dân Nhật báo xuất Trên khắp thế giới, ở những nơi có
thư đảng uỷ thành phố, diễn thuyết bản bài xã luận lên án cuộc phản nhiều người Trung Quốc sinh sống,
trước các sinh viên, bày tỏ sự cảm kháng của sinh viên. Giang hành những cuộc tụ tập và tuần hành diễn
thông bởi ông cũng từng là một sinh động theo hướng này và đình chỉ ra. Nhiều chính phủ, như Hoa Kỳ,
viên hoạt động tích cực trước năm chức vụ của Khâm Bản Lập. Ông Nhật Bản... cũng đưa ra những cảnh
1949. Cùng lúc ấy, ông nhanh chóng nhanh chóng nổi lên nắm quyền lực báo, khuyến cáo công dân nước mình
hành động điều các lực lượng cảnh sau khi quả quyết dẹp yên những không tới Cộng hòa Nhân dân Trung
sát tới kiểm soát đường phố và thanh cuộc phản kháng năm 1989. Hoa.
trừng các lãnh đạo Đảng Cộng sản
ủng hộ sinh viên. Tại Hồng Kông, ngày 27 tháng 5 năm
1989, hơn 300.000 người đã tụ họp
Ngày 19 tháng 4, các biên tập viên tờ tại trường đua ngựa Bào Mã Địa (còn
Thế giới kinh tế đạo báo (世界经济导 gọi là trường đua ngựa Khoái Hoạt
Cốc), trong một sự kiện được gọi là
报), một tạp chí có khuynh hướng cải
"Những bài hát dân chủ dành cho
cách, quyết định xuất bản, trong số Trung Quốc". Nhiều nhân vật nổi
439 ngày 24 tháng 4, một mục bình tiếng người Hồng Kông và Đài Loan
luận về Hồ Diệu Bang. Bên trong là đã cùng hát và thể hiện sự ủng hộ
một bài viết của Nghiêm Gia Kỳ, với của họ với các sinh viên tại Bắc Kinh.
lời lẽ ủng hộ những sinh viên phản Hôm sau, ngày 28 tháng 5, một đám
kháng tại Bắc Kinh ngày 18 tháng 4, diễu hành do Martin Lee, Szeto Wah
và kêu gọi đánh giá lại việc thanh và nhiều người khác dẫn đầu đã đi
trừng ông năm 1987. Ngày 21 tháng suốt hòn đảo Hồng Kông; 1.5 triệu
4, một quan chức Đảng tại Thượng người đã tham gia.
Trang 9
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
dựng các luỹ bằng xe cộ,
trong khi quân đội tìm cách
giải toả vật cản bằng hơi
cay, súng và xe tăng.
Nhiều người bị thương đã
được các lái xe đang ở
trong vùng trống giữa binh
sĩ và các đám đông cứu
thoát, đưa tới bệnh viện.
Sau cuộc tấn công vào
quảng trường, chương trình
truyền hình trực tiếp về sự
kiện cho thấy nhiều người
mang băng đen trên tay
phản đối hành động của
chính phủ, tụ tập ở nhiều
đại lộ đốt cháy các chiến
luỹ. Trong lúc ấy, Quân đội
Giải phóng Nhân dân thiết
lập một cách có hệ thống
các điểm kiểm soát bên
ngoài thành phố, lùng bắt
những người phản kháng
và phong toả các khu vực
trường đại học.
Trang 10
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
nhiên, rõ ràng nhiều sinh Anh đã cho rằng đây là
viên đã bị bắn, "Sao anh lại sinh viên Vương Duy Lâm,
giết chúng tôi?" Tới 5 giờ 19 tuổi, tuy nhiên, sự chân
40 phút sáng ngày hôm thực của tin này còn đang
sau, quảng trường đã bị bị nghi ngờ. Điều gì đã xảy
dẹp tan. ra với "Người biểu tình vô
danh" sau cuộc phản kháng
Cuộc đàn áp phản kháng vẫn chưa được biết. Trong
đã trở thành bất tử trong một bài phát biểu trước
truyền thông phương Tây President's Club năm 1999,
với đoạn video và những Bruce Herschensohn — cựu
bức ảnh nổi tiếng về một phó trợ lý đặc biệt của
người đàn ông đơn độc mặc Tổng thống Richard Nixon
áo sơ mi trắng đứng trước — đã thông báo rằng anh
một đoàn xe tăng đang ta đã bị hành quyết 14
tiến vào Quảng trường ngày sau đó. Trong cuốn
Thiên An Môn. Được chụp Red China Blues: My Long
ngày 5 tháng 6 khi đoàn xe March from Mao to Now
đang đi trên giao lộ thuộc (Những nỗi buồn Trung
Đại lộ Trường An, với hình Quốc Cộng sản: Cuộc
ảnh một người không vũ Trường chinh của tôi từ
khí đứng ở giữa đường, cản Mao tới Hiện tại), Jan Wong
bước đoàn xe tăng. Anh ta đã viết rằng người này vẫn
được cho là đã nói: "Tại đang sống và giấu mặt tại tiếp tục diễn ra ở Trung chức hay tha thứ cho
sao các anh lại ở đây? Các Trung Quốc đại lục. Trong Quốc lục địa trong nhiều những cuộc phản kháng
anh không mang lại gì Tử Cấm Thành, tác gia viết ngày nữa. Có những cuộc đều bị mất chức, và các
ngoài sự nghèo khổ." Khi cho trẻ em người Canada phản kháng lớn tại Hồng lãnh đạo cuộc phản kháng
người lính lái tăng tìm cách William Bell tuyên bố rằng Kông, nơi người dân mặc bị tống giam.
đi vòng tránh, "Người biểu người đàn ông đó tên là đồ đen tham gia biểu tình.
tình vô danh" tiếp tục cản Vương Ái Dân và đã bị giết Có những cuộc phản kháng
đường. Anh ta tiếp tục hại ngày 9 tháng 6 sau khi tại Quảng Châu, và có
đứng trước đoàn tăng trong bị bắt giam. Tuyên bố những cuộc phản kháng lớn
một khoảng thời gian, sau chính thức cuối cùng từ tại Thượng Hải và một cuộc
đó leo lên tháp pháo chiếc phía chính phủ Cộng hòa tổng đình công. Cũng có
xe dẫn đầu và nói chuyện Nhân dân Trung Hoa về những cuộc phản kháng tại
với những người lính bên "Người biểu tình vô danh" các nước khác với nhiều
trong. Sau khi quay về vị là của Giang Trạch Dân người đeo băng tang đen.
trí chặn đường, anh ta bị trong một cuộc phỏng vấn Tuy nhiên, chính phủ
những người xung quanh năm 1990 với Barbara Wal- nhanh chóng giành lại
kéo ra, có lẽ họ sợ anh ta ters; khi được hỏi về quyền kiểm soát. Dù không
sẽ bị bắn hay bị đè nát. "Người biểu tình vô danh", có thông báo về những vụ
Time Magazine đã đặt cho Giang đã trả lời "chàng giết hại với số lượng lớn khi
anh cái tên "Người biểu thanh niên đó không bao các cuộc phản kháng chấm
tình vô danh" và sau này giờ, không bao giờ bị giết." dứt ở những thành phố
coi anh là một trong 100 khác, một cuộc thanh
người có ảnh hưởng nhất Sau cuộc đàn áp tại Bắc trừng chính trị đã diễn ra
thế kỷ 20. Bản tin ngắn Kinh ngày 4 tháng 6, trong đó các quan chức
trên tờ Sunday Express của những cuộc phản kháng chịu trách nhiệm về việc tổ
Trang 11
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
Trang 12
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
Những vụ bắt giữ và ghi vào sổ đen chính trị, một số người khi ấy là thị trưởng Thượng Hải và
không bao giờ được bổ dụng lần nữa. không liên quan tới sự kiện này - trở
thanh trừ thành Chủ tịch Cộng hòa Nhân dân
Giới lãnh đạo Đảng trục xuất Triệu Tử Trung Hoa. Các thành viên chính phủ
Trong và sau cuộc phản kháng, chính Dương khỏi Uỷ ban Thường trực Bộ đã chuẩn bị một sách trắng giải thích
quyền đã tìm cách bắt giữ và truy tố chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc , quan điểm của chính phủ về những
một số sinh viên lãnh đạo Phong trào vì ông phản đối thiết quân luật, Triệu cuộc phản kháng. Một nguồn không
Dân chủ Trung Quốc, đáng chú ý nhất Tử Dương bị quản thúc tại gia cho tới được tiết lộ bên trong chính phủ Trung
là Vương Dần, Sài Linh, Triệu Thường khi chết. Hồ Khởi Lập, một thành viên Quốc đã đưa lậu văn bản ra khỏi Trung
Thanh và Örkesh Dölet ( .)ئۆركەش دۆلەت khác của Uỷ ban thường trực Bộ chính Quốc và Public Affairs đã xuất bản nó
Vương Dần đã bị bắt, kết án và tống trị phản đối thiết quân luật bị tước vào tháng 1 năm 2001 với tên gọi Tia-
giam, sau đó đã được phép di cư tới quyền bỏ phiếu, và cũng bị trục xuất nanmen Papers (Hồ sơ Thiên An Môn).
Hoa Kỳ vì lý do y tế. Vì là gương mặt khỏi uỷ ban. Tuy nhiên, ông vẫn giữ Hồ sơ này bao gồm một đoạn trích từ
kém nổi bật hơn của phong trào, Triệu được đảng tịch, và sau khi "thay đổi câu nói của cựu lãnh đạo Đảng Vương
Thường Thanh đã được thả chỉ sau sáu quan điểm", được tái bổ nhiệm Thứ Chấn ám chỉ sự đối phó với cuộc phản
tháng ngồi tù. Tuy nhiên, anh ta một kháng của chính phủ.
lần nữa bị tống giam vì tiếp tục yêu
cầu cải cách chính trị tại Trung Quốc. Hai phóng viên đưa tin về sự kiện này
Örkesh Dölet bỏ trốn sang Đài Loan. Hai phóng viên đưa tin về ngày 4 tháng 6 trong bản tin hàng
Anh ta đã lập gia đình và làm việc nhưsự kiện này ngày 4 tháng ngày lúc 19 giờ (7 giờ tối) trên Đài
một nhà bình luận chính trị trên kênh Truyền hình Trung ương Trung Quốc
6 trong bản tin hàng ngày đã bị sa thải bởi họ thể hiện tình cảm
truyền hình quốc gia Đài Loan
[cần dẫn nguồn]. Sài Linh bỏ trốn lúc 19 giờ (7 giờ tối) trên đau xót. Ngô Tiểu Dũng, con trai một
sang Pháp, và sau đó tới Hoa Kỳ. Đài Truyền hình Trung thành viên Uỷ ban Trung ương Đảng
ương Trung Quốc đã bị sa cộng sản Trung Quốc, và cựu bộ
Các hoạt động phản kháng nhỏ hơn trưởng ngoại giao Trung Quốc và phó
tiếp tục diễn ra ở các thành phố khác
thải bởi họ thể hiện tình
thủ tướng Ngô Học Khiêm bị đuổi khỏi
trong vài ngày. Một số cán bộ các cảm đau xót. Ban tiếng Anh Đài Phát thanh Quốc tế
trường đại học và sinh viên, những Trung Quốc. Tiền Lý Nhân, giám đốc
người đã chứng kiến các vụ giết hại tại Nhân dân Nhật báo (tờ báo của Đảng
Bắc Kinh đã tổ chức lại hay khuyến Cộng sản Trung Quốc), cũng bị huyền
khích khác sự kiện tưởng nhớ khi họ trưởng Bộ Công nghiệp Máy xây dựng
chức vì các bài viết bày tỏ cảm tình với
quay về. Tuy nhiên, những hành động và Điện tử. Những lãnh đạo Trung
các sinh viên trên tờ báo này.
đó nhanh chóng bị dập tắt, và những Quốc có đầu óc cải cách khác như Vạn
người tổ chức bị thanh trừng. Lý bị quản thúc tại gia ngay lập tức khi
ra khỏi máy bay sau một chuyến công
Giới chức Trung Quốc nhanh chóng xét du nước ngoài bị cắt ngắn tại Sân bay
xử và hành quyết nhiều công nhân bị Quốc tế Thủ đô Bắc Kinh, với lời giải
bắt giữ tại Bắc Kinh. Trái lại, các sinh thích chính thức vì "các lý do sức
viên - nhiều người trong số họ xuất khoẻ". Khi Vạn Lý được bãi bỏ quản
thân từ các gia đình có ảnh hưởng và thúc tại gia sau khi "đã thay đổi ý
có quan hệ tốt với chính quyền - bị kết kiến" ông ta, giống như Kiều Thạch,
án nhẹ hơn. Thậm chí Vương Dần, lãnh được chuyển tới một ví trí khác tương
đạo sinh viên và là người đứng đầu đương nhưng chỉ có thực quyền nghi
trong danh sách truy nã, cũng chỉ bị lễ.
kết án bảy năm tù. Tuy thế, nhiều sinh
viên và cán bộ các trường đại học bị Sự kiện này giúp Giang Trạch Dân -
Trang 13
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
Ảnh hưởng trên các rộng quyền cho Hội đồng Lập pháp
Hồng Kông dẫn tới sự xích mích
nhà nước của mình để huy động
quân đội, chức Chủ tịch một lần
khuynh hướng với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. nữa lại là chức vụ nắm quyền lực
Đã có những cuộc thắp nến tưởng thực sự. Vì thế, Chủ tịch nước
chính trị trong nước niệm thu hút hàng chục nghìn đồng thời là Tổng thư ký Đảng
người ở Hồng Kông hàng năm từ cộng sản Trung Quốc, và được coi
Các cuộc phản kháng trên Quảng
năm 1989 và những cuộc tưởng là người nắm quyền thực sự.
trường Thiên An Môn đã làm mất
niệm đó vẫn tiếp tục diễn ra sau
đi quan niệm tự do hóa chính trị Năm 1989, cả quân đội Trung
khi quyền lực đã được chuyển giao
đang phát triển trong dân chúng Quốc và cảnh sát Bắc Kinh đều
cho Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa
hồi cuối thập niên 1980; vì thế, không có phương tiện chống bạo
năm 1997.
nhiều cải cách dân chủ được đề động thích hợp, như đạn cao su,
xuất trong thập niên 1980 đã bị Những cuộc phản kháng cũng hơi cay vẫn thường được sử dụng ở
bãi bỏ. Dù có đã có một số quyền đánh dấu một sự thay đổi trong phương Tây đối phó với các cuộc
tự do cá nhân được ban hành từ các quy ước chính trị, là đầu mối bạo loạn[18]. Sau các cuộc phản
thời điểm đó, những cuộc tranh của các chính sách tại Cộng hòa kháng trên Quảng trường Thiên An
luận về những sự thay đổi cơ cấu Nhân dân Trung Hoa. Trước cuộc Môn, cảnh sát chống bạo động tại
trong chính phủ Cộng hòa Nhân phản kháng, theo hiến pháp năm các thành phố Trung Quốc đã được
dân Trung Hoa và vai trò của Đảng 1982, Chủ tịch nước chủ yếu chỉ là trang bị các vũ khí không gây chết
Cộng sản Trung Quốc vẫn là một một chức vụ mang tính biểu người để kiểm soát bạo loạn.
chủ đề cấm kỵ. tượng. Theo quy ước, quyền lực
được phân chia giữa ba chức vụ
Tại Hồng Kông, các cuộc phản
Chủ tịch, Thủ tướng và Tổng thư
kháng trên Quảng trường Thiên An
ký Đảng Cộng sản Trung Quốc,
Môn đã dẫn tới những lo ngại rằng
mỗi người trong số họ đều đại diện
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa sẽ
cho một nhóm khác nhau, nằm
không thực hiện các cam kết một
ngăn chặn sự độc quyền thái quá
quốc gia, hai chế độ khi nhận lại
kiểu Mao Trạch Đông. Tuy nhiên,
hòn đảo này năm 1997. Một hậu
sau khi Dương Thượng Côn sử
quả của nó là việc vị toàn quyền
dụng quyền lực người đứng đầu
mới, Chris Patten, đã tìm cách mở
Trang 14
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
« Năm 2006, chương trình "Frontline" trên kênh PBS của Mỹ phát sóng một đoạn phim
được quay tại Đại học Bắc Kinh, nhiều sinh viên ở trường này từng tham gia vào cuộc
phản kháng năm 1989. Bốn sinh viên được hỏi về bức ảnh "Người biểu tình vô danh"
nhưng không ai trong số họ biết sự kiện đó là gì. Một số trả lời đó là một cuộc duyệt binh
hay một bức hình minh hoạ ».
Trang 15
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
Phản ánh của truyền thông do hóa thương mại với Trung Quốc lục địa và bởi Blue
Team của Hoa Kỳ như một bằng chứng rằng chính phủ
Những vụ phản kháng tại Quảng trường Thiên An Môn Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa là một mối đe doạ với
gây ảnh hưởng rất nhiều tới danh tiếng Cộng hòa hòa bình thế giới và các lợi ích của Hoa Kỳ.
Nhân dân Trung Hoa tại phương Tây. Truyền thông
Trong giới sinh viên Hoa kiều, các cuộc phản kháng tại
phương Tây đã được mời tới để đưa tin cuộc viếng
Thiên An Môn đã dẫn tới việc thành lập các mạng lưới
thăm của Mikhail Sergeyevich Gorbachev trong tháng
tin tức Internet như China News Digest và Tổ chức phi
5, và vì thế họ có cơ hội tuyệt vời để đưa tin trực tiếp
chính phủ China Support Network. Như một hậu quả
về cuộc đàn áp của chính phủ thông qua các mạng lưới
từ sự kiện Thiên An Môn, các tổ chức như China Al-
như BBC và CNN. Những người phản kháng cũng nắm
liance for Democracy (Liên minh Trung Quốc vì Dân
lấy cơ hội này, tạo ra các biểu ngữ và biểu tượng được
chủ) và Hiệp hội Tự trị Sinh viên và Học giả Trung
thiết kế đặc biệt cho khán giả TV quốc tế. Việc đưa tin
Quốc đã được thành lập, dù các tổ chức này có ít ảnh
càng dễ dàng hơn nhờ những cuộc xung đột gay gắt
hưởng chính trị từ sau thời gian giữa thập niên 1990.
trong chính phủ Trung Quốc về cách giải quyết vấn đề.
Vì thế báo chí không bị ngăn cản ngay lập tức.
Trang 16
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
Trang 17
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
Các vấn đề liên quan tới sự kiện Thiên An Môn ngày nay
Chủ đề cấm tại Lục địa Lịch sử bị xoá bỏ tại Lục
Trung Quốc địa Trung Quốc
Đây vẫn là một chủ đề cấm bởi chính phủ Trung Quốc, Hiện tại, vì chính
tuy một nhà chức trách Trung Quốc nói rằng "đây không sách kiểm duyệt
phải một chủ đề nhạy cảm" và không nhạy cảm bằng của chính phủ
cuộc Cách mạng Văn hóa[10]. Trong khi thông tin về Trung Quốc gồm
Cách mạng Văn hóa có thể thấy trên sách báo, trang web cả việc kiểm
của chính phủ Trung Quốc thì sự kiện này hoàn toàn bị duyệt Internet,
biến mất trên các phương tiện truyền thông. truyền thông bị
cấm đưa bất kỳ
Tuy nhiên, các chương trình đưa tin tại Trung Quốc chỉ coi
tin nào liên quan
việc đàn áp là một hành động cần thiết để đảm bảo sự ổn
tới chủ đề này.
định. Với giới trẻ Trung Quốc, thông thường họ không biết
Phần lịch sử này
gì về những người biểu tình trên Quảng trường Thiên An
đã biến mất trên hầu hết các phương tiện truyền thông
Môn[19]. Hàng năm, có một cuộc tuần hành lớn tại Hồng
Trung Quốc, gồm cả internet. Không ai được phép tạo bất
Kông, nơi mọi người tưởng niệm các nạn nhân và yêu cầu
kỳ một website nào liên quan tới sự kiện[cần dẫn nguồn].
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thay đổi quan điểm chính
Một lệnh tìm kiếm trên Internet tại Trung Quốc lục địa đa
thức của mình.
phần sẽ chỉ là con số không, ngoài một phiên bản chính
Những bức thư thỉnh cầu về vụ việc vẫn thỉnh thoảng thức của chính phủ với quan điểm của họ, chủ yếu thuộc
xuất hiện, đáng chú ý nhất là của Tiến sĩ Tưởng Ngạn website của Nhân dân Nhật báo và các phương tiện
Vĩnh và Những bà mẹ Thiên An Môn, một tổ chức được bà truyền thông bị kiểm soát chặt chẽ khác[1][2].
mẹ của một trong những nạn nhân bị giết hại năm 1989
Tháng 1 năm 2006, Google đã đồng ý kiểm duyệt site của
lập ra để các gia đình tìm kiếm sự thực, sự bồi thường
họ tại Trung Hoa lục địa, Google.cn, để loại bỏ các thông
cho những đứa con đã mất, và quyền nhận quà tặng, đặc
tin về vụ thảm sát trên Quảng trường Thiên An Môn năm
biệt là từ nước ngoài[20]. Quảng trường Thiên An Môn
1989[22], cũng như các chủ đề khác như Độc lập Tây
được tuần tra chặt chẽ trong ngày kỷ niệm mùng 4 tháng
Tạng, phong trào tinh thần đã bị cấm Pháp Luân Công và
6 hàng năm để ngăn chặn bất kỳ hành động tưởng niệm
Vị thế chính trị Đài Loan. Khi mọi người tìm kiếm các
nào có thể diễn ra tại đây.
thông tin bị kiểm duyệt đó, nó sẽ liệt kê câu sau ở dưới
Sau khi chính phủ trung ương Cộng hòa Nhân dân Trung trang bằng tiếng Trung Quốc, "Theo các luật, quy định và
Hoa cải tổ nhân sự năm 2004, nhiều thành viên nội các chính sách tại địa phương, một phần kết quả tìm kiếm sẽ
đã đề cập tới sự kiện Thiên An Môn. Tháng 10 năm 2004, không được thể hiện". Các bài viết của Wikipedia về cuộc
trong chuyến thăm của Chủ tịch nước Hồ Cẩm Đào tới phản kháng năm 1989 cả bằng tiếng Anh và trên Wikipe-
Pháp, ông đã lặp lại rằng "chính phủ tiến hành biện pháp dia tiếng Trung, là một nguyên nhân dẫn tới sự phong tỏa
kiên quyết để dẹp yên cơn bão chính trị năm 1989, và Wikipedia của chính phủ Trung Hoa đại lục.
cho phép Trung Quốc có một chính phủ ổn định". Ông
Ngày 15 tháng 5 năm 2007, lãnh đạo Liên minh Dân chủ
nhấn mạnh rằng quan điểm của chính phủ về sự kiện này
về sự Cải tiến ở Hồng Kông ủng hộ Bắc Kinh đã bị nhiều
sẽ không thay đổi.
người chỉ trích khi tuyên bố "đó không phải là một vụ
Tháng 3 năm 2004, Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã nói trong thảm sát", bởi không có "phát bắn có chủ đích và bừa bãi
một cuộc họp báo rằng trong thập niên 1990 đã có một nào". Ông nói điều này cho thấy Hồng Kông "chưa đủ chín
cơn bão chính trị tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, trong chắn" khi tin vào những tuyên bố bừa bãi của nước ngoài
bối cảnh tan rã của Liên Xô và những thay đổi tận gốc rễ rằng đã xảy ra một vụ thảm sát. Ông nói vì Hồng Kông
ở Đông Âu. Ông nói rằng Uỷ ban Trung ương Đảng Cộng thiếu chủ nghĩa yêu nước và tính đồng nhất quốc gia, nên
sản đã thành công trong việc đưa ra chính sách mở cửa "chưa sẵn sàng cho dân chủ cho tới năm 2022"[23].
ổn định và bảo vệ "Sự nghiệp Chủ nghĩa Xã hội mang Những lời tuyên bố của ông đã bị lên án mạnh mẽ.
màu sắc Trung Quốc".
Ngày 4 tháng 6 năm 2007, ngày kỷ niệm vụ thảm sát
Năm 2005, Lý Ngao, một nhà hoạt động chính trị Đài một đoạn quảng cáo với dòng chữ "Để tỏ lòng kính trọng
Loan và một nhân vật truyền hình nổi tiếng, đã có một tới những bà mẹ kiên cường của những nạn nhân ngày 4
bài nói chuyện tại Đại học Bắc Kinh. Ông đã ám chỉ đến tháng 6" đã xuất hiện trên tờ Chengdu Evening News. Sự
cuộc phản kháng năm 1989 khi nhắc tới sự kiện Bonus việc đang được chính phủ Trung Quốc điều tra, và ban
March[21] tại Hoa Kỳ gần 50 năm trước, trong cuộc Đại biênđã bị sa thải[24][25]. Người thư ký thông qua đoạn
Khủng hoảng. Trong bài nói nay, ông thêm rằng bất kỳ quảng cáo này được cho là chưa từng nghe về vụ đàn áp
một chính phủ quốc gia nào trên thế giới đều phải dùng ngày 4 tháng 6 và đã được nói rằng nó chỉ đề cập tới
tới sức mạnh quân sự khi quyền lực của họ bị đe doạ. ngày kỷ niệm một thảm hoạ hầm mỏ[26]
Trang 18
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
Trang 19
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
Ngày 4 tháng 6 năm 1989, lần đầu tiên Kiểu y học này (ý nói đến chính sách mới tưởng cách mạng, được gia đình Chu Ân
kể từ 1949 trở lại, sau khi chiếm giữ bắt nguồn từ Đặng Tiểu Bình) nhanh Lai nhận nuôi.
Thiên An Môn hơn một tháng và làm lung chóng làm đảo lộn bộ mặt vẫn còn mang Đặng Tiểu Bình đã có thể dẹp sạch những
lay nền tảng của chế độ cộng sản, những nét đế chế của Trung Hoa. Trong vài năm chống đối kịp thời ngay lúc sự ảnh hưởng
sinh viên dân chủ Trung Hoa cuối cùng mà cảm tưởng như Trung Hoa thay đổi cả của ông đạt đến đỉnh điểm (ý là lúc ông
cũng bị trục xuất một cách tàn nhẫn bởi thế kỉ và mở sang một trang mới không được dân chúng ủng hộ mạnh mẽ nhất)
quân đội đồn trú của Bắc Kinh còn nội chiến. Và bốn sự hiện đại hóa đặt vào khoảng giữa năm 1983 và 1985.
Chính quyền được giữ vững, như mong ra bởi Đặng Tiểu Bình - Nông nghiệp, Nhưng chính Đặng, rất mực khinh bỉ nạn
muốn của Mao bằng đạn pháo, đại bác và Công nghiệp, Văn hóa và Quốc phòng- là mù kiến thức về kinh tế của những đối
xe tăng bởi chính nhờ vào vũ khí nặng và một trong những thành công lớn của thế thủ phản biện, tuy nhiên vẫn không muốn
với cái giá là 300 người chết mà chế độ kỉ 20. Đằng sau sự thành công này có thể loại bỏ những người này. Thực ra ông cần
của Đặng Tiểu Bình lập lại trật tự và là dân chủ hóa chể chế mà lớp lãnh đạo họ để bảo vệ trật tự trong một xã hội vẫn
thành công trong việc xoay chuyển tình mới thể hiện mong muốn càng lúc càng đang còn nhiều xáo trộn. Và trật tự này
thế chống đối. rõ. Đặng Tiểu Bình cần đến sự ủng hộ của dựa trên tính đơn nhất của đảng, chứ
lớp lãnh đạo này để đạt được chính sách không phải sự chia rẽ. Chúng ta có thể
Ngay cả khi chúng ta lùi một khoảng thời đổi mới. Nhưng ở Trung Hoa, không bao
gian vài năm nhất định trước đó để đánh nói ngắn gọn thế này : Đặng không thể
giờ có gì đơn giản như thế. Nếu Đặng làm tất cả. Đặng không muốn làm tất cả.
giá, biến cố Thiên An Môn vẫn giữ được nhận quyền tuyệt đối vào năm 1978, là
sự bí ẩn và lôi cuốn của nó. Làm thế nào Nhưng cũng vì thế, thế lưỡng quyền
bởi có sự chấp nhận một thỏa hiệp hoàn (diarchy) chông chênh này đẩy ông, với
mà một chế độ vừa độc đoán vừa phát toàn rõ ràng. Đàng sau chính đảng duy
triển kinh tế mạnh mẽ, khác với chế độ những khó khăn ban đầu, vào cuộc phản
nhất cầm quyền, thực chất sự lãnh đạo công nghiêm trọng của những thế lực bảo
Liên Bang Xô-viết, lại có thể một ngày đất nước lại đảm nhận bởi sự liên minh
thấy mình phải đối diện với một khủng thủ.
của hai phe quyền lực khác nhau. Những
hoảng trầm trọng và tê liệt đến mức độ người cấp tiến mà đi đầu là TBT mới của Thế quân bình bấp bênh về quyền lực này
như thế? Muốn trả lời câu hỏi này, đầu ĐCS Hồ Diệu Bang và Thủ tướng Triệu Tử thực sự thể hiện rõ trong năm 1985. Hồ
tiên cần phải nhìn lại xã hội Trung Hoa Dương là những người theo Đặng Tiểu Diệu Bang, vị TBT sôi sục, dễ gây thiện
cuối thập niên 80 và xem ai là người điều Bình. cảm và có giọng nói như sấm vang, hăng
hành đất nước này vào thời đó. hái lao vào cuộc chiến đòi dân chủ hóa
Nhưng sự quay lại của Đặng Tiểu Bình thể chế và nhất là đòi giao bang trở lại
Từ khi Mao mất, năm 1976, Trung Hoa cũng bị kích thích bởi sự liên minh của
quay lưng lại với những công thức vừa với Nhật Bản, đất nước mà vị TBT này
nhóm lãnh đạo già bảo thủ, thường là mong muốn là một ủng hộ chính cho hiện
bình quân chủ nghĩa vừa khủng bố của bố những quan chức hành chính bí mật của
già sáng lập. Từ 1978, Đặng Tiểu Bình – đại hóa Trung Hoa. Thiên cảm cho thấy
Liên Bang Xô-viết thời Stalin, những quan Hồ Diệu Bang đã đi quá xá. Và Trần Vân
một thủy thủ bình thường (không tên chức mà vì ám ảnh bởi nỗi sợ quay lại
tuổi) thâu tóm quyền điều kiển con tàu khai thác nỗi sợ hãi Nhật Bản của những
thời chính quyền lưu manh kiểu Mao mà thế hệ già để khiêu chiến. Đặng buộc phải
Trung Hoa và dẫn dắt con tàu đó đến sự bực bội chấp nhận liên minh với nhóm tự
phồn vinh huy hoàng thiết lập theo chiều hi sinh Hồ Diệu Bang. 16 Giêng 1987, Hồ
do. Thủ lĩnh của nhóm này, rất đa nghi về Diệu Bang buộc cho về hưu. Bằng sự thỏa
ngang: phá bỏ tập thể hóa về nông bất kì sự xóa bỏ vai trò và/hoặc quyền sở
nghiệp, cho phép tư nhân, mở cửa cho hiệp bất thường, được thay thế vào vị trí
hữu Nhà nước, là cựu xa hoàng của nền TBT nhân vật số hai của chế độ, sau
đầu tư nước ngoài, (…), chú trọng xuất công nghiệp Trung Hoa, Trần Vân (Chen
khẩu ra thị trường thế giới và đồng minh Đặng, là Thủ tướng Triệu Tử Dương, một
Yun). Người kế nhiệm chỉ định trước của nhân vật theo phái tự do không kém
ngầm với phương Tây chống lại Liên Bang Trần Vân là kĩ sư điện Lý Bằng, con trai
Xô-viết của Brezhnev(1). Đặng. Và thay thế vào vị trí Thủ tướng
mồ côi của một người đã hi sinh vì lý
Trang 20
CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 22 - Tháng 4/2009
mà Triệu đã nắm giữ - vị trí thứ 3 của chế cùng ở Liên Xô vào tháng 3-1989. Vì thế, sự chán ngấy quân đội trung ương, Đặng
độ- là đứa con cưng của phái bảo thủ, Lý chuyến thăm của Gorbachev làm cho thanh chuyển sang hành động một cách tàn bạo
Bằng, nhân vật khẳng định không ngập niên cảm thấy thích thú. Với khả năng mị và quyết đoán, với một quân đội trung
ngừng mong muốn phục hồi Kế hoạch hóa dân và một bản năng tự do luôn tạo được thành mà đến giờ (chắc) Đặng còn phải mơ
và tìm lại đồng minh Xô-viết. Là người có sự tin cậy, Gorbachev chỉ cần vài lời ủng ước…Một bi kịch đẫm máu. Trật tự được
khả năng, ngốn việc, vừa biết thời vừa hộ cũng đã làm cho thanh niên căm ghét vãn hồi trong hai ngày sau hơn một tháng
cương quyết, Lý Bằng tiến như một cái những kẻ theo chủ nghĩa Staline ở Trung rưỡi bạo loạn. Nhưng không phải là sự trở
máy ủi trong việc dừng cải cách, nhờ có sự Quốc. Cuộc viếng thăm của Gorbachev lại của phái bảo thủ.
đồng tình của một nhóm công chức đầy lo đúng vào lúc phong trào đang lên cao từ Quả thật, Đặng cũng như phe tự do đã mất
lắng cũng như nhờ sự nổi giận tăng dần ngày 15 đến ngày 18-5- 1989 đã làm cho quyền bính. Triệu Tử Dương bị cách chức,
của một thành phần mới và quả quyết : phe cánh Lý Bằng mất mặt. Vậy là chẳng thư kí riêng Bao Đông (Pao Tung) bị kết án
sinh viên. có liên minh Xô-Trung nào nữa. Ngày 17-5, nặng vì đã giữ liên lạc với những sinh viên
Cuối năm 1988, Lý Bằng thực sự đạt được những cuộc biểu tình ủng hộ sinh viên đã cầm đầu, nhưng Lý Bằng cũng không thể
việc dừng cải cách và ngoài ra còn ký kết thu hút gần 1.000.000 người tham gia trên đạt được mục tiêu ban đầu là trở thành
được với Moscou một hiệp ước biên giới thể đường phố Bắc Kinh. Tổng Bí Thư Đảng. Đằng sau cuộc đàn áp
hiện sự hòa giải của hai quốc gia cộng sản. Ở đây, có một sự chuyển biến khó nhận đẫm máu là một trận hòa giữa hai phe. Hai
Ngay trước biến cố Thiên An Môn, sự thực thấy : từ một mưu đồ chính trị ủng hộ phe luồng tư tưởng của chủ nghĩa cộng sản
là các thế lực bảo thủ đã xúi giục một cuộc dân chủ của TBT sắp mất ghế Triệu Tử Trung Quốc (theo Mao) lại tiếp tục đối đầu.
lật đổ chính quyền Đặng. Kế hoạch là giữ Dương sang một phong trào xã hội rộng Những cải cách quan trọng và tăng trưởng
cho chính quyền này tồn tại dưới lớp vỏ lớn hơn nhiều. Phong trào này được tượng kinh tế lại nhanh chóng được tiếp tục, như
danh dự nhưng bằng cách để cho chính trưng bởi bức tượng Nữ thần dân chủ được thể phe cấp tiến không hề vắng mặt trong
quyền ấy không có quyền lực thật sự và lật dựng lên tại Thiên An Môn, thẳng hàng với chính quyền suốt thập niên tiếp theo, mặc
đổ TBT tự do Triệu Tử Dương ; đồng thời Tử Cấm Thành mới trong khu Trung Nam dù họ ít được đại diện trong bộ máy. Còn
kiểm soát tất cả các trung tâm quyền lực. Hải. thế hệ thời Thiên An Môn, họ nay đã
Ngược đời thay, chính biến cố Thiên An Câu hỏi đặt ra ở đây rất đơn giản : Làm thế trưởng thành và đã dám nói những điều
Môn ngăn cản sự hoàn tất kế hoạch này. nào mà một phong trào dám cả gan thách mình nghĩ về chế độ độc tài. Phong trào
Sự kiện gì đã châm ngòi cho biến cố thức mọi chuẩn mực lại có thể xảy ra ở dân chủ Trung Quốc còn lâu mới bị đánh
này ? trung tâm quyền lực của một chế độ độc bại.
Mao từng viết ―một đốm lửa có thể thiêu tài cường bạo có tiếng?
cháy cả đồng bằng‖. Với cái chết vì cơn đau Tại sao phong trào lại kéo dài lâu như (1) TBT Đảng Cộng sản Liên Xô từ 1964 –
tim đột ngột của Hồ Diệu Bang vào ngày vậy? 1982
15-4-1989, mọi chuyện đã xảy ra đúng Thực ra chính quyền Trung Quốc đã lưỡng (2)Alexandre Dubcek (27/11/1921-
như vậy. Từ sau khi mất quyền lực lúc về lự một thời gian trước khi bắt đầu đàn áp 7/11/1992) : một nhân vật chính trị của
hưu, trong con mắt sinh viên Trung Quốc, phong trào là vì nhiều lí do. Đầu tiên, có
ông là vị trưởng lão của dân chủ, tưng tự Tiệp Khắc cũ, đóng vai trò lớn trong việc
thể chỉ là một lí do đơn thuần về xã hội : đưa Tiệp Khắc ra khỏi hệ thống XHCN.
như một Dubcek trung quốc (2). Khi Hồ Những kẻ chống đối thường là con cưng
mất, 200.000 thanh niên Bắc Kinh tập hợp của chế độ. Một trong số đó là Vương Hồng
trên quảng trường Thiên An Môn để bày tỏ Nam (Wang Hong Nan), điều hành một
lòng kính trọng ông, tương tự như năm công ty tin học tư nhân, cũng là con rể của Tài liệu do Ban Biên Tập Phía
1976, khi phe phái của Đặng biến ngày một ủy viên Bộ Chính Trị. Và người Trung
tang lễ của Chu Ân Lai thành ngày đả kích Trước thực hiện dựa theo
Quốc, sau nhiều lần đổ máu, sợ phải bắn
chủ nghĩa Mao. Sau 3 ngày tang truyền vào chính con cháu mình, như nước mắt nguồn film tài liệu của khối
thống, thanh niên vẫn chiếm đóng trường
đại học. Và kể từ ngày 13-5-1989, hàng
của Dương Dân Phúc (Yang Min Fu), một Pháp Ngữ TVZAZ
ủy viên khác của Bộ Chính Trị, khi đối diện
trăm người bãi khóa tuyệt thực hơn là được với sinh viên đã cho thấy. http://video.google.com/videoplay?docid=
ăn uống đầy đủ tập trung tại quảng trường -2022826533485085963
Thiên An Môn. Nhưng lí do ẩn sâu bên trong khiến chính
phủ chần chừ là do cuộc đấu đá nội bộ giữa
Vào thời đó, kế hoạch cải thiện quan hệ phe bảo thủ và phe cấp tiến. Triệu Tử
giao bang với Liên Xô đã gây ra những hệ Dương chọn giải pháp ―được ăn cả ngã về
lụy trái ngược với những gì phe bảo thủ không‖ là ủng hộ sinh viên. Lý Bằng thì
Trung Quốc mong đợi. Gorbachev, tổng thẳng tay đàn áp cuộc nổi dậy bằng mọi
thống Liên Xô, được phe bảo thủ mời đến giá. Nhưng ban đầu Lý chỉ có một mình.
Bắc Kinh để củng cố mối quan hệ giữa hai Đặng đang lo lắng và thích thú với thất bại
siêu cường cộng sản đang gặp khó khăn của Trần Vân và những người thuộc phe
này. Nhưng đối với giới trẻ Bắc Kinh, Gor- bảo thủ vốn đang lo ngại phải nhận trách
bachev trước tiên là tác giả của cuộc cải tổ nhiệm về vụ đàn áp đẫm máu.
kinh tế ở Liên Xô (pérestroïka) cũng như
cuộc bầu cử tự do lần đầu tiên và cuối Khi cuộc đấu đang say sưa và dư luận
trong nước, nhất là ở các tỉnh, đều thể hiện
Trang 21
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
Xem thêm
The New Emperors: China in the Era of Mao and Deng, Harrison E. Salisbury, New York, 1992, Avon Books, ISBN 0-380-72025-6.
The Tiananmen Papers, The Chinese Leadership's Decision to Use Force Against their Own People—In their Own Words, Compiled by
Zhang Liang, Edited by Andrew J. Nathan and Perry Link, with an afterword by Orville Schell, PublicAffairs, New York, 2001, hardback,
514 pages, ISBN 1-58648-012-X An extensive review and synopis of The Tiananmen papers in the journal Foreign Affairs may be
found at Review and synopsis in the journal Foreign Affairs.
June Fourth: The True Story, Tian'anmen Papers/Zhongguo Liusi Zhenxiang Volumes 1–2 (Chinese edition), Zhang Liang, ISBN 962-
8744-36-4
Red China Blues: My Long March from Mao to Now, Jan Wong, Doubleday, 1997, trade paperback, 416 pages, ISBN 0-385-48232-9
(Contains, besides extensive autobiographical material, an eyewitness account of the Tiananmen crackdown and the basis for an esti-
mate of the number of casualties.)
Spence, Jonathan D. The Search for Modern China. New York: Norton, 1999.
Craig C. Calhoun. "Science, Democracy, and the Politics of Identity." In Popular Protest and Political Culture in Modern China. Edited by
Jeffrey N. Wasserstrom and Elizabeth J. Perry, 140-7. Boulder, Col.: Westview Press, 1994.
Liu Xiaobo. "That Holy Word, "Revolution." In Popular Protest and Political Culture in Modern China. Edited by Jeffrey N. Wasserstrom
and Elizabeth J. Perry, 140-7. Boulder, Col.: Westview Press, 1994.
Spence, Jonathan D. "Testing the Limits." In "The Search for Modern China". 701. New York, NY: W.W. Norton & Company, 1999
Chú thích
1 Andrew J. Nathan, The Tiananmen Papers, Foreign Affairs, January/February, 2001
2 Xinhua: Full text of the 4-26 Editorial
3 Amnesty International, 30 August, 1989. Preliminary Findings on Killings of Unarmed Civilians, Arbitrary Arrests and Summar y Executions Since 3 June
1989, p.19
4 The Gate of Heavenly Peace, movie script, 1995
5 http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tankman/view/ Tens of Millions of Protestors
6 Kate Wright, the Political Fortunes of the World Economic Herald, Australian Journal of Chinese Affairs, nr 23, pp 121-132 (1990)
7 China Makes Zhao Purge Formal, But He Still Gets to Be a Comrade, New York Times, July 1, 1989
8 a b c How Many Really Died? Time magazine, June 4, 1990
9 “六四民運 (June4th 1989 Archive)‖ (bằng Chinese).
10 a b Damon Pang, `Massacre' remarks trigger sharp exchange at City Forum, The Standard, May 21, 2007
11 CSN warns Americans about the AP's "climb down" on Tiananmen numbers, CSN, May 18, 2004
12 a b c d Timperlake, Edward. [1999] (1999). Red Dragon Rising. Regnery Publishing. ISBN 0895262584
13 Sino-American Relations: One Year After the Massacre at Tiananmen Square. [2005] (1991). US congress publishing. No ISBN digitized archive via
Stanford University
14 List of casualties, Đinh Tử Lâm, Retrieved 2007-05-21 (tiếng Trung)
15 Interview with Eugenio Bregolat, Spanish ambassador in Beijing during the Tiananmen Square protests (tiếng Tây Ban Nha) (2007-08-09)
16 Eugenio Bregolat, “TVE in Tiananmen”, La Vanguardia, 4 tháng 6 năm 2007. Truy cập 4 tháng 9 năm 2007. (Viết bằng Spanish.)
17 a b c d Paul John Bailey (2001). China in the Twentieth Century, Oxford, UK: Blackwell Publishers, Inc..
18 Chinese human rights official says the crackdown 'completely correct' Rebecca MacKinnon, "Tiananmen Ten Years Later." CNN, 2 June 1999.
19 The Tank Man, Part 6:The Struggle to Control Information, Frontline, April 11, 2006
20 Relatives of dead at Tiananmen seek review, The Associated Press, International Herald Tribune, May 31, 2006
21 Jordy, Daniel (21 tháng 5 năm 2000). “Bonus March Episode”.
22 Google censors itself for China, BBC News, January 25, 2006
23 Ambrose Leung, "Fury at DAB chief's Tiananmen tirade", Page 1, South China Morning Post, May 16, 2007
24 “China investigates Tiananmen ad”. Reuters (5 tháng 6 năm 2007). Truy cập 5 tháng 6 năm 2007.
25 “Chengdu Evening News editors fired over Tiananmen ad”. Reuters (7 tháng 6 năm 2007). Truy cập 7 tháng 6 năm 2007.
26 “Young clerk let Tiananmen ad slip past censors: paper”. Reuters (6 tháng 6 năm 2007). Truy cập 7 tháng 6 năm 2007.
27 Daniel Griffiths, EC leader urges China to reform, BBC News, July 15, 2005
28 “China makes 1989 Tiananmen payout”. BBC News (30 tháng 4 năm 2006).
29 “French protests 'Tiananmen'”, FIN24, 28 tháng 3 năm 2006. Truy cập 29 tháng 3 năm 2007.
30 “OBSERVER: Just a little comment”, Financial Times, 30 Mar 2006. Truy cập 29 tháng 3 năm 2007.
Trang 22