ព្រះបរមរាជវាំងរបស់ព្រះបាទជ័យវរម័នទី ៧

ិ៍ ត ្ កដលទធាើឲ្យកមែរមានទក្រទ ែ ោះទ ពួក្ទេ ្ ស្ថិតក្នុងកក្វកភនក្របស្់បរទទស្ជាពិទស្ស្ក្ំណត់ទេតុរបស្់ទោក្ជីវតាក្វ ា ន់ ជនជាតិចិន ោះស្ទមេងខាងស្ិបបក្មែក្៏ដូចជាខាង ស្ថ ថ បតយក្មែ ពីទ្រោះ ើញ្ពោះបរមរាជវំងកមែរបុរាណនិង្ ងគ នមក្ទលងរាជធានីអងគរធំ ទេើយទេទ

ស្ថទបុពាបុរស្ កមែរក្វលពីចុង ស្.វ ទី ១៣ នន េ.ស្ ។ ្ពោះបរមរាជវំង ឬដំណាក្់ស្ទមេចទៅអងគរធំ ្តូវ នផារភ្ជ ា ប់ទៅនឹង្បវតតិននក្វរស្ថងស្ង់ ទជ័យ

ទី្ក្ុងទនោះទំងស្ស្ុង កដល្តូវ

នស្ថងស្ង់ទ

ើងជាទ្ចើនដំណាក្់ក្វលពី ស្.វ ទី ១០

រេូតដល់ ស្.វ ទី ១២ ជាពិទស្ស្ទៅចុង ស្.វ ទី ១២ និងទី ១៣ ក្នុងរាជរបស្់្ពោះ វរ ែ័នទី ៧ ។ ិ ា ្ពោះបរមរាជវំងកមែរស្ំអាងទៅទលើទិននន័យខាងបុរាណវទ ទេើយស្ថិតទៅទលើទមឿនមួយដ៏រង ឹ មាំទធាើអំពីថែ ្តូវ នទេរក្ទ

នមក្ពីក្ំណាយ តាម

វ ិធីស្ថស្តស្តបញ្ជ ា ក្់ថា េឺជាស្ំណង់ស្ថ ថ បតយក្មែមាន្ទង់្ទយធំ ទធាើអំពីទឈើ ្បក្់ទក្បឿងពណ ៌ យទ្ក្ៀម ។ ស្ថ េ ក្ស្ថ ន មនន្ពោះបរមរាជវំងចាស្់ ើញទៅខាងតបូង ទ្ក្វមទមឿននន្ពោនដំរ ី និង្ពោះេមេង់បចចុបបនន ។

តាមលទធផលននក្វរស្ិក្ាស្ស្ថវ្ជាវក្នេងមក្ទនោះ របស្់ទោក្ទ្រ គ លីទយថា

្ពោះបរមរាជវំងបុរាណ តបិតកតទធាើអំពីទឈើ ក្៏ពិតកមន កតមានរូបរាងស្មស្ួនលអណាស្់ ទេើយ ្បក្បទោយក្បូរក្ាច់រចនាយ៉ា ងលអ្បណ ិ តអស្ថ ច រយ ទ្រោះជាដំណាក្់របស្់មា ច ស្់កដនដីនន ្ពោះរាជាណាច្ក្ក្មពុជាបុរាណកដល មានក្ិតានុភ្ជពនិងជ័យទចស្ថ េ កតជាអក្ុស្លស្ំណង់ ស្ថ ថ បតយក្មែដ៏ស្ឹម ក នស្កទំងទនាោះ្តូវ របស្់ជនជាតិចាម និងទស្ៀមក្នុងទពលកដលពួក្ទេមក្ក្វន់ក្វប់ទី្ក្ុងអងគរធំ ស្ពានថងទនោះទៅ ស្ល់កតេំនរទផោះផង់ទលើក្កលងកតរូបភ្ជពជាចមាក្់ថែទលើ ្ ិ ូ ក្វរស្ិក្ាស្ស្ថវ្ជាវខាង្បវតតិស្ថស្តស្តបុរាណវទ ្ពោះបរមរាជវំងកមែរ្តូវ ្ពោះ ទជ័យវរន ័ ែ ទី ៧ ្ពោះអងគក្៏ នស្ថងស្ង់ទ ស្ថទ យ័ន (យ័្នត) ។

នបំផ្ល េ ញជា បនតបនា ទ ប់ទោយទភេើងស្្រ គ ម្ េ នរនថា

នឲ្យដឹងថាទៅ ឆ្ ន ំ ១១៧៧

នក្ងទ័ពទស្ៀមដុតបំផ្ល េ ញជាទលើក្ដំបូងបងអស្់ ទេើយបនា ទ ប់មក្េឺ ើងវ ិញទៅទលើទមឿនទីតាំងចាស្់ដកដល ទោ

យទផេើមក្វរស្ថងស្ង់្ពោនដំរជា ី មុន ។ ស្ូមក្ត់ស្ំគាល់ថា ្ពោនដំបូងទនោះមានទមឿនជទណ ើេ រោតស្នធឹងពីទិស្ឧតេរទល់នឹង ជទណ ើេ រនន ទិស្ខាងទជើង ទេើយក្នុងស្ម័យទនាោះទក្វ េ ងទ ា ររបស្់្ពោះបរមរាជវំងេឺស្ិត ថ ចំ

ក្ណា េ ល ្ពោនទនោះកតមេង ។ រឯ ី ទៅខាងតបូងទេទ ទគាបុ រៈនន្ ស្ថទ ពួន ។

ើញមានផេូវតូចៗតភ្ជ ា ប់ទៅនឹងទ ា រចូលឬ

នាស្ម័យទដើម្ពោនដំរ ី អនក្ស្ស្ថវ្ជាវរក្ទ

ើញថា កដលោតស្នធឹងយ៉ា ងកវង ទេើយធំ ទជ័យ វរន ័ ែ ទី ៧ ។ ទៅខាងមុមកផនក្ នបនសល់ទុក្ទនោះ មិនកមនទក្់ទង

ទូោយទនាោះមានអគារស្ស្ថលៗស្ថងស្ង់អំពីទឈើ ទេើយមានដំបូល្បក្់ទក្បឿង េឺជាស្ថល ស្វនាក្វរឬស្ថលេណៈរដឋម្នតីក្ុងរជា ន ក្វលរបស្់្ពោះ ខាងទ្ក្វមទេទ ើញមានចមា េ ក្់ធំៗតំណាងក្វរបរ ញ់ស្តា ដំរ ី កដលជាស្ថ ថ ប័នរដឋមួយដ៏

ស្ំខាន់ ។ តាមពិតទៅស្ថ ន ្ពោះេស្តកដល្ពោះមរក្ស្ត កតនឹងក្វរទក្់ដំរ ី ឬក្វរជល់ដំរដ ី ូចកដលអនក្ស្ស្ុក្

នស្ថ ែ នទនាោះទទ ។ ប៉ាុកនតស្ថ ថ បតយក្មែទនោះ

េឺជាស្ក្ខីក្មែននក្ិតានុភ្ជពនិងឫទធិអំណាច ដ៏ខា េ ំងពូកក្របស្់ពោះមរក្ស្តកមែរបុរាណ ។ ដូចទរលខាងទលើស្ថលស្ថវនក្វរទនោះ កដលមានដំបូលទឈើ ្តូវ ន្ទទប់ទៅខាងស្ថ េ ំនិង

ខាងទឆាងទោយស្ស្រ ៤ ្ជុងទស្ែើលំអទោយក្ាច់ក្បូរ និងក្ញ្ ច ក្់ពយួរចំនួន ៤០ ទៅ ៥០ ្ពមទំងទ ា របងអួចោបពណ ៌ មាស្ យ៉ា ងលអ្បណ ិ តេួរឲ្យរទ ំ ភើបចិតន ត ្ក្កលង ។ ក្វរក្ំណាយ ទោក្បណ ិឌ តយល់ទ ្ ដូទចនោះកផអក្ទលើទស្ចក្តីអធិបាយរបស្់ទោក្ជីវតាក្វ ា ន់ ទេើយអាីមួយកដលេូស្បញ្ជ ា ក្់ទោយ ើញថា ្ពោនទក្់ដំរ ី ស្ថិតទៅខាងចុង្ពោះបរមរាជវំង ទ ជ័យវរន ័ ែ ទី ៧ យ៉ា ង

ទៅកេម្ពោនននអងគរធំជាកផនក្មួយននស្ថលស្ថវនាក្វររបស្់្ពោះ ក្ដ ទេើយស្ថិតទៅចំពីមុមនន្ពោះបរមរាជវំង ឬ្ពោះរាជតំណាក្់ ។

េឺទៅទីទនាោះទេើយស្ថិតទលើទមឿនជទណ ើត រ ក្ណា ត លកដល្េបដណ ត ប់ទៅទិស្ខាងលិច ក្វំជទណ ើត រននទ ា រចូល្ពោះបរមរាជវំង្ពោះមរក្ស្ត្ពោះ ទជ័យវរន ័ ែ ទី ៧ ្ទង់្បថាប់ទលើ កស្បក្ទតាមួយ ទធាើជា្បធានស្ថវនាក្វរទដើមបីបញ្ជ ា ក្់ពី្ពោះវតតមានរបស្់្ទង់ ទេផេំុមយងស្័ងខ ក្នុងមណៈកដលពួក្អនក្បំទរ ើទបើក្វំងននពណ ៌ មាស្ទដើមបី បរ ា ញ្ពោះភ័្ក្តរបស្់្ទង់ ចំទរោះ ិ ទស្ងគម ។ ្បជានុរាស្តស្តកដលមក្ទោោះស្ស្ថយនូវរាល់វវ តាមក្វរស្ស្ថវ្ជាវយ៉ា ងលអិតលអន់របស្់ទោក្ទ្រ គ លីទយក្៏ ជំនាន់មុន កដល្តូវ ន្ពោះ ទជ័យវរន ័ ែ ទី ៧ ស្ថ ថ បនាទ នរក្ទ

នឲ្យដឹង កដរថា ្ពោនដំរ ី នរក្ាបេង់

ខាងទលើទនោះតាមពិតទៅេឺជាកផនក្ខាងទ្ក្វមននក្កនេងស្វនាក្វរ ចាស្់របស្់្ពោះមរក្ស្តពី ិ ទទ កដល្ពោះអងគ ើ ង វញ ទដើម ។ ពីទ្រោះេឺទៅទីទនោះទេើយកដលទេ ក្វ េ យទៅជា្ពោះេមេង់) ក្នុងរចនាបថ បលេ័ងគ ។ ើញចមា េ ក្់្ពោះយមរាជ ឬ្ពោះេនេង (

ពួននាស្.វទី ១១ ទបើស្ំអាងទលើអក្សរចារក្ ឹ មួយឃ្ល េ ទៅ

ដូទចនោះ្ពោនទនោះ្តូវ ្បវតតិវ ិទយ

នជួស្ជុលទ

ិ ទេើយមានស្ភ្ជព្តចោះ្តចង់ជាងមុន ។ ើ ង វញ

នរល ំ ឹក្ថា េឺរក្យេនេង (ធម៌) កដលឲ្យក្ំទណ ើ តទៅរក្យេមេង់នាស្ម័យទ្ក្វយៗ

កដលមានទីតាំងចាស្់អតថន័យ និងអតថរស្ទំងអស្់ ។ ្ពោះមរក្ស្តរបស្់ទយើង្ទង់មុន្តាស្់បរ គ ប់ឲ្យស្ថ ថ បតយក្រដ៏ ចំណានៗទលើក្ទមឿនឲ្យមពស្់ ជាងមុនបនតិច ទេើយទៅកផនក្ខាងមុមននទមឿនថែភក្់ដ៏មាំទនោះ ្បោប់លំអទោយចមា េ ក្់ខា ន តធំៗ លក្ខណៈធមែជាតិរក្់ព័នធទៅនឹងក្វរបរ ញ់ដំរ ី កដលជាពិធីក្មែមួយយ៉ា ងស្ំខាន់បំផុតរបស្់ ្ពោះមរក្ស្តបុរាណកមែរ ្េប់ស្ម័យក្វល ។ េួរបញ្ជ ា ក្់ថា ស្ថលស្ថវនាក្វរថែី កដលស្ថិតទៅទលើ្ពោនដំរក ី ដលទោក្ជីវតាក្វ ា ន់ ពិពណ ៌ នាទៅឆ្ ន ំ ១២៩៧ ្តូវ ប៉ាុនា ែ នក្៏្តូវ មតងទទៀត ។ ដូចទលើក្មុនៗ្ពោះរាជកមែរទៅក្នុងរជាក្វលទ្ក្វយក្៏ នជួស្ជុល និងស្ថងស្ង់ នដុតបំផ្ល េ ញទោយក្ងទ័ពទស្ៀម នទេ បំទភេចទចាល នក្ងទ័ពទស្ៀមកដលក្វន់ក្វប់អងគរទលើក្ដំបូង បងអស្់ ទៅឆ្ ន ំ ១៣៥០ ដុត ន

នក្ងទ័ពទស្ៀមដុតបំផ្ល េ ញទចាលមតងរួចមក្ទេើយ ។ មិនយូរ

្ពោះបរមរាជវំងទ

ើងវ ិញ ក្៏ប៉ាុកនតទៅឆ្ ន ំ ១៤៣០ ក្៏្តូវ

ដកដល ។ ជាទេតុនាំឲ្យកមែរផ្ល ត ច់ពីអតីតភ្ជពដ៏មររុងទរឿងនាស្ម័យមរនេរ ទេើយបនតិច មតងៗ ទោយស្នសឹមៗទិដឋភ្ជពរក្់ព័នទ ធ ៅនឹង្ពោះបរមរាជវំងកមែរក្៏្តូវ ទោយស្ា័យ្បវតតិកដរ ។ ទៅទលើទីតាំងនន្ពោះបរមរាជរវំងចាស្់ដួងចិតតរបស្់អនក្ទទស្ចរណ ៍ អកណ ត តអណ ូត ងទោយ ិ ទទៀតទោយយក្តាមលំនាំទដើមនន ើ ង វញ នទធាើមតងរួចមក្ទេើយ ក្នុងពីធី

ទិដឋភ្ជពននអតីតក្វល ទេើយក្នុងភ្ជពស្ស្ទមើលស្ស្នមកមែរទយើងចិញ្ ច ឹមទស្ចក្តីស្ងឃឹមថា នថងណា មួយ្ពោះបរមរាជវំងទនោះ នឹង្តូវស្ថងស្ង់ទ រូបចមា េ ក្់ទៅទលើ ជញ្ជ ា ំង្ អាីមួយកដល្ពោះ ស្ថទបុរាណកមែរ ។ កតទនោះ្គាន់កតជាស្ុបិនតមួយកតប៉ាុទណា ណ ោះ ។

ទស្ទមតច្ពោះនទរាតតមស្ីេនុ

្ចត់្ពោះនងគ័ល កតក្នុងទ្មង់ដ៏តូចមួយកតប៉ាុទណា ណ ោះ ៕ (ម.្តាទណ)